Aandrijftechniek 1 - 2013

48
ELEKTRISCH Elektrisch rijden staat volop in de be- langstelling. Hoewel de elektrische auto belastingtechnisch wordt ondersteund, stapt de autorijder nog niet massaal over. De technische aspecten van elek- trisch rijden PERSLUCHT- EN VACUÜMTECHNIEK De meeste blowers hebben een te hoog energiegebruik. Aerzen speelt hier op in met een serie Delta Hybrid schroefblo- wers. Maar ook bij perslucht- en (bio) gascompressoren heeft het bedrijf troe- ven in handen ELEKTRISCH Creusen noteert sterke groeicijfers en voorziet ook voor dit jaar weer een top- omzet. Directeur Tim van Helsland legt uit waar die resultaten vandaan komen. E-mo- bility zorgde voor een forse omzetsprong AANDRIJF TECHNIEK www.AT-aandrijftechniek.nl Aandrijven - Besturen - Toepassen nr. 1 Februari 2013

description

Aandrijftechniek is hét vakblad over aandrijven, besturen en toepassen en informeert over ontwerp, constructie, onderhoud en toepassing van componenten en systemen.

Transcript of Aandrijftechniek 1 - 2013

Page 1: Aandrijftechniek 1 - 2013

ELEKTRISCHElektrisch rijden staat volop in de be-langstelling. Hoewel de elektrische auto belastingtechnisch wordt ondersteund, stapt de autorijder nog niet massaal over. De technische aspecten van elek-trisch rijden

PERSLUCHT- EN VACUÜMTECHNIEKDe meeste blowers hebben een te hoog energiegebruik. Aerzen speelt hier op in met een serie Delta Hybrid schroefblo-wers. Maar ook bij perslucht- en (bio)gascompressoren heeft het bedrijf troe-ven in handen

ELEKTRISCHCreusen noteert sterke groeicijfers en voorziet ook voor dit jaar weer een top-omzet. Directeur Tim van Helsland legt uit waar die resultaten vandaan komen. E-mo-bility zorgde voor een forse omzetsprong

aandrijftechniek

www.AT-aandrijftechniek.nl

Aandrijven - Besturen - Toepassen nr. 1 Februari 2013

01_Cover.indd 1 11-02-13 09:25

Page 2: Aandrijftechniek 1 - 2013

voor rendement en betrouwbaarheide:[email protected] www.koyo.eu

KOYO BENELUX P.O. Box 1 2965 ZG Nieuwpoort Phone: + 31 (0)184-606800 Fax: + 31 (0)184-606857

BeariNGs

Met zekerheid succesvol.

Betrouwbare automatiseringsoplossingen

www.pilz.nl

Het meest complete automatiseringssysteem (PSS 4000).

Onze visie:één oplossing,één compleet systeem!

Heeft u een productieprobleem of wilt u uw productie optimaliseren

en betere kansen op de markt krijgen?Pilz levert complete automatiseringsoplossingen die bewezen zijn in de markt.

Pilz kan uw professionele partner zijn die met u mee denkt in concepten.

Hierin wordt standaard en veilige functies meegenomen in relatie tot de wet-

en regelgeving die van toepassing is.

Page 3: Aandrijftechniek 1 - 2013

aandrijftechniek INHOUDAandrijven - Besturen - Toepassen FEBRUARI 2013 nr. 1

3www.AT-aandrijftechniek.nlFEBRUARI 2013 AT AANDRIJFTECHNIEK

4 | NIEUWSHydac neemt Hycom overAutoveer met elektrische voortstuwing

10 | TECHNISCH NIEUWSElektromotoren uit de printer?Planaire motor maakt dynamischerDe smartphone als sleutelSoftware bewaakt frequenties

12 | ELEKTRISCHIn dit artikel de technische aspecten van elektrisch rijden.

18 | ELEKTRISCHCreusen noteert de laatste jaren sterke groeicijfers en voorziet ook voor dit jaar weer een topomzet. Directeur Tim van Helsland legt uit waar die resultaten van-daan komen.

21 | ELEKTRISCHMetronix ontwerpt en produceert onge-veer 35.000 servoregelaars. Het bedrijf heeft zijn capaciteit voor klantspecifieke oplossingen uitgebreid.

OP DE VOORPAGINA

30 | BESTURINGENIncaa Computers en LabView vormen al bijna twintig jaar een goed huwelijk.

33 | TOYS FOR BOYSDFKI ontwikkelt een systeem met elektri-sche auto’s die deels zelfstandig kunnen rijden.

34 | PRODUCTNIEUWSNoviteiten van deze maand.

KATERN PERSLUCHT- EN VACUÜMTECHNIEKTijdens hun levensduur zijn de ener-giekosten van compressoren, blowers en vacuümpompen veel hoger dan de aanschaf- en installatiekosten. Deze energiekosten kunnen twee tot acht keer de oorspronkelijke investering bedragen. Op de vakbeurs Comvac, onderdeel van de Hannover Messe die wordt gehouden van 8-12 april, staat technologie om de energiekosten én de CO2-uitstoot van bedrijven te verbeteren centraal. (foto: Deutsche Messe AG)

40 | BLOWERSAerzen is uitgegroeid tot een wereldwijd actief bedrijf in de blower- en compres-sormarkt, dat naast standaardproducten ook klantspecifieke ‘specials’ ontwikkelt en produceert.

43 | PRODUCTNIEUWSNoviteiten op het gebied van perslucht- en vacuümtechniek.

44 | BLOWERSAandrijftechniek sprak met Ton Menger, directeur van Robuschi’s Bene-lux-vestiging in Spankeren (bij Dieren), over de ontwikkelingen binnen de blo-wer- en vacuümsector.

46 | SERVICEAgenda en colofon.

12 | ELEKTRISCH 18 | ELEKTRISCH

22 | MECHANISCHStamhuis Lineairtechniek in Twello is sinds 1996 actief in Nederland met een breed pak-ket producten waarmee in vrijwel alle toe-passingen een goede oplossing mogelijk is.

24 | MECHANISCHBegin vorig jaar startte koppelingsfabri-kant Reich uit Bochum een eigen doch-teronderneming in Nederland. Reich wil niet zozeer mechanische componenten maar technologie verkopen.

26 | SENSORENDe data-interface USB 3.0 wordt steeds vaker gebruikt. In de beeldverwerking is een op de behoeften van de hier gel-dende eisen afgestemde versie (USB3 Vision) onderwerp van gesprek.

28 | BESTURINGENHet fabrieksmatig aanzetten van een beugel op een emmer is niet eenvoudig. VHP Plastics Automation heeft zich ge-specialiseerd in het ontwerp en de bouw van machines voor juist deze taak.

40 | PERSLUCHT- EN VACUÜMTECHNIEK

Autofabrikanten willen ons graag doen geloven hoe milieubewust en ‘groen’ ze wel niet bezig zijn met hun elektrische en hybride modellen. Maar elektrisch rijden heeft ook nadelen. Wie er induikt, ont-dekt bijvoorbeeld dat een elektrisch voort-bewogen auto niet ‘groen’ is als hij de fa-briek uit rolt. Maar het nieuwe rijden heeft de aanzet gegeven tot het ontwik-kelen van nieuwe technologie en heeft ook anderszins voordelen. Het is schoner en gemakkelijker ‘tanken’. Chevrolet le-vert hiertoe bij de Volta een complete laadset mee. (foto: Chevrolet)

03_Inhoud.indd 3 11-02-13 14:24

Page 4: Aandrijftechniek 1 - 2013

4 www.AT-aandrijftechniek.nl Februari 2013 AT AANDRIJFTECHNIEK

? ??

VirusEind januari woonde ik de jaarlijkse Wonder-ware Benelux Conference bij, waarbij eindge-bruikers en system integratoren werden bij-gepraat over nieuwe ontwikkelingen rondom en applicaties van software voor de industrie. Een paar dingen zijn me, ’s avonds onder het genot van een ijsthee, ook zonder aanteke-ningenboekje nog bijgebleven. Punt één is dat productiebedrijven nog grote efficiencys-lagen kunnen maken door beter gebruik te maken van de informatie die gewoon in huis is. Veel actuele en historische data liggen op-geslagen in allerlei systemen, maar worden niet gecombineerd, geanalyseerd, trendmatig gevolgd of zelfs maar gevisualiseerd. De soft-ware is er. Punt twee is dat steeds meer infor-matie uit het productieproces nodig is, tot op het hoogste niveau. Uw klanten schrijven straks ijskoud voor dat de aandrijving in uw machine informatie over haar conditie ‘naar boven’ stuurt. Conditiebewaking is straks niet ‘state of the art’ maar slechts het begin van onderneming- en zelfs bedrijfstak overschrij-dende informatiesystemen. Punt drie is dat veel bedrijven nog steeds niet beseffen hoe kwetsbaar ze zijn voor aanvallen van buitenaf. Toen een expert op het gebied van cyber se-curity enkele ontnuchterende voorbeelden gaf van de gevaren in de praktijk, zag ik rondom wat neuzen wit worden. Een compu-tervirus is net een kogel of een echt virus: eenmaal afgeschoten maakt het niet uit wie er aan de ontvangende zijde staat. De pc of smartphone, mens of fabriek is gewoon het haasje. Een virus kan uw pc thuis, die op uw werkplek of een pc in een opwerkingsfabriek in Iran treffen. Of u wilt of niet, de informatie-technologie dringt steeds verder uw machine in en de markt eist straks gewoon standaard een virusscanner, firewall en inbraakdetectie-software in uw besturingskast.

Ad [email protected]

Hydac neemt Hycom overHydrauliekspecialist Hydac in Helmond heeft branchegenoot Hycom

overgenomen. Laatstgenoemde zal zelfstandig onder eigen naam vanuit

Apeldoorn blijven opereren. Voormalig eigenaar Wil Hoefakker blijft in de

nieuwe opzet verbonden aan het bedrijf als technisch directeur. Ivo Beer-

ling (in het verleden al werkzaam bij Hydac) en Dick de Winkel complete-

ren het directieteam.

De klantenkring van Hycom heeft de afgelopen jaren steeds meer een wereldwijd karakter gekregen, waardoor behoefte ontstond aan een sterke internationale partner. Die heeft men gevonden in Hydac, dat we-reldwijd in meer dan vijftig landen eigen vestigingen heeft. Deze onder-neming, met hoofdzetel in Sulzbach (Saarland), zocht van zijn kant spe-cifieke kennis in de offshore- en marinebranche en in de luchtvaart.

ComplementairDe combinatie Hydac/Hycom kan wereldwijd service bieden aan klanten. Daarnaast biedt de samenwerking een werkplek vol uitdagingen voor pas afgestudeerden en stagiaires die zich willen ontwikkelen in hydrau-lische aandrijvingen ten behoeve van een internationale markt.Hydac met meer dan 6.500 werknemers wereldwijd is producent van hy-draulische componenten, subsystemen en complete complexe gestuurde en geregelde systemen voor mobiele en stationaire applicaties. De Ne-derlandse hoofdvestiging zit in Helmond, de nevenvestigingen in Drach-ten en Dordrecht.Hycom is een internationaal opererende leverancier met ruim zestig me-dewerkers die hydraulische systemen ontwikkelt en bouwt ten behoeve van de industrie, offshore, maritiem, civiele werken en vliegtuigindustrie. Bij het bedrijf worden applicatiekennis, innovatie en flexibiliteit ingezet bij het ontwerpen van complete en energiebesparende hydraulische aan-drijfsystemen.

Inl.: Hydac BV, tel.: (0492) 59 74 70, www.hydac.comHycom BV, tel.: (055) 541 52 33, www.hycom.nl

Hycom heeft onder meer testsystemen geleverd voor Airbus (foto: Hycom)

_04-09_Nieuws.indd 4 11-02-13 14:25

Page 5: Aandrijftechniek 1 - 2013

5

Nieuws

www.AT-aandrijftechniek.nlFebruari 2013 AT AANDRIJFTECHNIEK

Atlas Copco honderd jaar in Nederland

Mitsubishi test hydraulische windturbine

Personalia

Kort nieuws�

4��Op 6 maart 2013 organiseert Mikrocentrum de themamid-dag Automatiseren in de Agro & Food. Tijdens deze bij-eenkomst, bij Anthura in Bleiswijk (foto), delen experts en eindgebruikers van best-in-class bedrijven uit de agrari-sche- en voedingsmiddelensector hun kennis over onder-werpen als flexibiliteit, traceability en terugverdientijd.

4�Schneider Electric is verhuisd naar een nieuwe vestiging in Hoofddorp, dat vol zit met energiebesparende oplos-singen. Het nieuwe bezoekadres is Taurusavenue 133, 2132 LS Hoofddorp, het postadres Postbus 1318, 2130 EK Hoofddorp. Het telefoonnummer is ongewijzigd geble-ven: (023) 512 41 24.

4����Parker Hannifin heeft aangekondigd dat ze een overeen-komst heeft gesloten om Velcon Filters over te nemen van de Sterling Groep. Velcon is wereldwijd actief in filtratie-apparatuur en vervangingselementen in de markten voor luchtvaart, industriële brandstof en procesfiltratie.

Atlas Copco is in 2013 honderd jaar op de Nederlandse markt en organiseert daarom onder het motto ‘100 jaar innovatie’ diverse activiteiten. Daartoe behoort een aantal regiobijeenkomsten met steeds een nieuwsuitzending en workshops over een actueel thema. De eerste nieuwsuitzending stond in het teken van ‘Innovatie’. De volgende nieuwsuitzendingen hebben als thema Energiebesparing (26 maart), Duurzaam onder-nemen (22 mei), Monitoring en Control (26 september) en ‘CO2-reductie‘ (14 novem-ber). Het bedrijf kiest juist voor het thema innovatie omdat in de publicatie ‘De Staat van Nederland Innovatieland 2012’ blijkt dat sectoren die het meest intensief investeren in R&D, het hardst groeien en bovengemiddeld bijdragen aan economische groei.

Inl.: Atlas Copco, tel.: (078) 623 02 30, www.atlascopco.nl

Mitsubishi Heavy Industries is begonnen met een praktijktest van een windturbine waarbij de conventionele tandwieloverbrenging van rotor naar generator is vervangen door een hydraulische over-brenging. De overbrenging is gebaseerd op de digitaal geregelde hydrauliektechnologie van Artemis Intelligent Power Ltd. in Edin-burgh, dat in 2010 door MHI werd overgenomen. De installatie en in-bedrijf-name van de eerste ‘echte’ windturbine staat voor ko-mend jaar gepland aan de Firth of Clyde, ten westen van Glasgow. Een tweede exemplaar wordt geplaatst in een drijvend offshore windmolenpark in de buurt van Fukushima. Serieproductie van een commercieel model staat op de planning voor 2015.In het verleden zijn eerder pogingen ondernomen hydraulische overbrengingen commercieel toepasbaar te krijgen, ook vanuit Nederland. Ook werken veel partijen aan ‘direct drive’ windtur-bines, zonder enige overbrenging.

Inl.: Mitsubishi Heavy Industries, www.mhi.co.jp/en/

Bij Trelleborg Sealing Solutions Netherlands heeft Klaas Pilon zijn functie van algemeen directeur overgedragen aan Jan Kies. Pilon heeft het bedrijf in 1987 opgericht als Sham-ban Nederland en het 25 jaar geleid. Kies hield zich binnen de Europese organisatie bezig met internationaal product management.Jan Bruggenthijs is per 1 januari 2013 benoemd tot algemeen directeur van Eriks Ne-derland. In Europese Region Board van de Eriks-groep is hij eindverantwoordelijke voor de Benelux en Frankrijk. Zijn voorganger Rein Groot is nu clustermanager van Eriks Scandinavië.Ook droevig nieuws. Ras-hydraulicus Piet van Zuijlen heeft eind december de strijd tegen kanker moeten opgeven. De redactie heeft hem leren kennen als een bevlogen technicus met passie voor zijn vak, met ideeën en als missie zijn technische kennis door te geven aan jong en oud.

Jan Kies, Trelleborg Sealing Solutions (links), Jan Bruggenthijs, Eriks

Innovatie staat ook in eigen huis centraal:

onlangs betrad Atlas Copco de markt voor

vacuümtechniek (foto: Atlas Copco)

_04-09_Nieuws.indd 5 11-02-13 14:26

Page 6: Aandrijftechniek 1 - 2013

6 www.AT-aandrijftechniek.nl Februari 2013 AT AANDRIJFTECHNIEK

Autoveer met elektrische voortstuwingSamen met de Noorse scheepswerf Fjellstrand heeft Siemens ’s werelds

eerste autoveer met elektrische voortstuwing ontwikkeld. Het 80 m lange

veer heeft een capaciteit voor 120 auto’s en 360 passagiers. Aanleiding

voor de ontwikkeling van de elektrisch voortgestuwde veerboot was een

wedstrijd die het Noorse ministerie van transport voor deze veerverbin-

ding had uitgeschreven.

Het vaartuig wordt speciaal op elektrische voortstuwing geconstrueerd. Als catamaran met twee smalle rompen heeft het schip in het water min-der weerstand dan conventionele boten. Bovendien is de romp uit alu-minium vervaardigd en niet uit staal, zodat de nieuwe veerboot maar de helft van een conventionele variant weegt.

Korte oplaadtijdDe veerboot die op dit moment op het traject vaart, heeft een motorver-mogen van 1.500 kW (2.000 pk), verbruikt op dit traject jaarlijks zo’n mil-joen liter diesel en stoot 570 ton CO2 en 15 ton NOx uit. De toekomstige boot heeft een accuvermogen van 800 kW en zal onder normale omstan-digheden bij een snelheid van tien knopen aan 400 kW genoeg hebben.Cruciaal voor deze veerboot is de korte oplaadtijd: slechts tien minuten. Omdat het locale elektriciteitsnet onvoldoende capaciteit heeft om zo snel zoveel elektrisch vermogen aan te bieden, hebben de ontwikkelaars ook in de havens accu’s geïnstalleerd. Tijdens de stop in de haven laden deze de veerboot snel op en halen daarna langzaam vanuit het plaatse-lijke elektriciteitsnet weer vermogen op.

Inl.: Siemens Nederland NV, tel.: (070) 333 33 33, www.siemens.nl

Zingeving‘Van techniek merk je pas wat als het mis gaat’, las ik laatst in een interview. Dat is een variant op de stelling dat er geen onder-scheid te maken is tussen techniek die uitont-wikkeld is en tovenarij. Ofwel: de meeste mensen hebben geen idee hoe techniek werkt. Zolang het maar werkt, vinden ze het wel best. Pas als het stuk gaat, merken ze de techniek op. Althans, dan merken ze dat het geen tovenarij is. Tovenarij werkt altijd.In het interview werd het als reden gegeven waarom jongeren zo weinig voor een baan in de techniek kiezen: ze zien niet dat het be-staat. Het is lastig een opleiding te kiezen als je niet weet of die tot iets ‘tastbaars’ opleidt. (Blijkbaar is vrijetijdsmanager behoorlijk ‘tastbaar’, maar dat is een ander verhaal.) Het heeft ook met zingeving te maken. De meeste mensen willen werk doen dat op de een of andere manier meer zin heeft dan al-leen zorgen voor brood op de plank. Hun werk moet ook betekenis hebben voor ande-ren. De vrijetijdsmanager: ‘Ik zorg ervoor dat het muziekfestival bij de dijk voor iedere be-zoeker een geweldig feest is.’ De onder-houdsmonteur van het gemaal: ‘Ik zorg er-voor dat het gemaal altijd werkt en iedereen droge voeten houdt.’ De festivalbezoeker: ‘Daar hebben we toch dijken voor? Het is niet eens hoog water. Leuk festival.’Nu kun je zelf wel bepalen of je werk zin heeft, maar als andere mensen je werk niet erkennen (of zelfs herkennen), begint het toch te voelen alsof je werk niet zoveel zin heeft. Daarom is het jammer dat techniek al-leen zichtbaar is als het stuk is. Dan val je al-leen op als je je werk niet goed hebt gedaan. Wie heeft daar nu zin in?

Pauline FransenWerktuigbouwkundige en filosofe

Vanaf begin 2015 zal het elektrisch voortgestuwde veer de verbinding tussen Lavik en Oppdal via

het Sognefjord onderhouden. Dankzij de elektrische voortstuwing krijgt rederij Norled tot 2025 de

concessie voor de veerdienst op deze route (foto: Siemens persfoto)

_04-09_Nieuws.indd 6 11-02-13 14:26

Page 7: Aandrijftechniek 1 - 2013

7

Nieuws

www.AT-aandrijftechniek.nlFebruari 2013 AT AANDRIJFTECHNIEK

Door de nieuwe

structuur kunnen

Fokker Technologies

en Stork Technical

Services hun eigen

groeipad volgen

(foto: Stork Gears &

Services)

Smeermiddelmarkt zal op termijn doorgroeien

Miljoenenorder VDL voor nieuwe AGV

Nieuwe structuur Stork technologiebedrijven

Kort nieuws�

4��Installatiebedrijf P.G. Kuijpers & Zonen met hoofdvestiging in Helmond heeft de activiteiten van Harry Immens 9000 installaties in Sint Michielsgestel voortgezet. Laatstge-noemde is eerder deze maand failliet verklaard. Kuijpers gaat de activiteiten van Harry Immens 9000 in de toe-komst onder eigen naam voortzetten.4��Wijdeven Inductive

Solutions is verhuisd naar een nieuwe lo-catie, Industrieter-rein De Scheper 250, 5688 HP Oirschot. Hier zijn de afdelin-gen verkoop, engi-neering, prototyping en medische kastenbouw gevestigd. Het productiebedrijf en logistiek centrum zijn gevestigd in Ter Apel.4�Phaer in Gentbrugge (B) is exclusief vertegenwoordiger in

Nederland geworden van de lijnscancamera’s van het En-gelse e2V in de Benelux. Dat zijn beide onlangs overeen-gekomen. Phaer was al het aanspreekpunt voor e2V in België en Luxemburg, nu is dus ook Nederland aan het rijtje toegevoegd.

Ondanks de precaire economische omgeving groeide de wereldwijde markt voor smeermiddelen in 2011 met 2%. De vraag naar smeermiddelen wordt wereldwijd ge-schat op 38,6 miljoen ton. De Verenigde Staten blijven de grootste smeermiddelmarkt, maar met bijna 22% neemt het aandeel wereldwijd wel af. China en India zijn samen goed voor meer dan 26%, terwijl het verbruik van Rusland dat van Japan naar verwach-ting gaat overtreffen, waarmee het qua grootte de vierde markt wordt. Behalve in de BRIC-landen wordt een sterke groei verwacht in Indonesië, Zuid-Afrika en Maleisië. Dit alles staat in het rapport van het internationale advies- en onderzoeksbureau Kline & Company: ‘Global Lubricants: Market Analysis and Assessment’.

Inl.: Kline & Company, tel.: (+1) +420-222-33-00-13, www.klinegroup.com

De VDL Groep te Eindhoven heeft een miljoenenorder ontvan-gen van ECT in Rotterdam voor de levering van 22 Automatisch Gestuurde Voertuigen (AGV) voor de ECT Delta Terminal. De AGV’s zullen worden gebruikt bij het onbemand transport van zeecontainers op de haventerminals. De eerste voertuigen zullen worden geleverd vanaf oktober dit jaar, daarnaast is er een optie voor nog eens 62 AGV’s. Om de geheel nieuwe generatie elek-trisch aangedreven dieselhybride AGV’s te ontwikkelen en pro-duceren hebben VDL Containersystemen, Advanced Public Trans-port Systems (APTS) en VDL Steelweld hun kennis en productie-technieken gebundeld. Bij de ontwikkeling lag de focus op kostenreductie en een verbeterde betrouwbaarheid met zo min mogelijk belasting van het milieu. Voor de aandrijving is geko-zen voor een gezamenlijk ontwikkeld elektrisch aandrijvingsy-steem van Siemens. Een kleine dieselmotor zorgt voor de aan-drijving van een generator die vermogen levert aan de elektro-motoren. Bij piekvermogen zorgen ultracondensatoren voor extra energie.

Inl.: VDL Groep, tel.: (040) 292 50 00, www.vdlgroep.com

Stork heeft een nieuwe bestuursstructuur aangekondigd voor Fokker Technologies en Stork Technical Services. Sinds 1 januari hebben beide bedrijven hun eigen Raden van Commis-sarissen en eigen Bestuur. Deze stap stelt de bedrijven in staat volledig gefocust internati-onale bedrijven op te bouwen. Stork BV zal haar rol beperken tot die van aandeelhouder in beide bedrijven. De nieuwe structuur is de logische volgende stap na de inrichting van twee afzonderlijke kapitaalstructuren voor de operationele activiteiten in augustus van vorig jaar. De nieuwe structuur stelt zowel Fokker Technologies als Stork Technical Services in staat hun eigen groeipad te volgen. Tot Stork Technical Services behoren onder andere Stork Gears & Services, Stork Railway Services, 2Rent en Istimewa Elektrotechniek.

Inl.: Stork Technical Services Holding BV, tel.: (088) 089 10 00, www.storktechnical-services.com/nl

De recessie en

langere standtijden

zorgen nu voor

stagnatie, maar

herstellende econo-

mieën zullen op ter-

mijn voor een ver-

dere groei van de

smeermiddelmarkt

zorgen (archieffoto)

Miljoenenorder VDL voor nieuwe AGVDe VDL Groep te Eindhoven heeft een miljoenenorder ontvan-gen van ECT in Rotterdam voor de levering van 22 Automatisch Gestuurde Voertuigen (AGV) voor de ECT Delta Terminal. De AGV’s zullen worden gebruikt bij het onbemand transport van zeecontainers op de haventerminals. De eerste voertuigen zullen worden geleverd vanaf oktober dit jaar, daarnaast is er een optie voor nog eens 62 AGV’s. Om de geheel nieuwe generatie elek-trisch aangedreven dieselhybride AGV’s te ontwikkelen en pro-duceren hebben VDL Containersystemen, Advanced Public Trans-port Systems (APTS) en VDL Steelweld hun kennis en productie-technieken gebundeld. Bij de ontwikkeling lag de focus op kostenreductie en een verbeterde betrouwbaarheid met zo min mogelijk belasting van het milieu. Voor de aandrijving is geko-zen voor een gezamenlijk ontwikkeld elektrisch aandrijvingsy-steem van Siemens. Een kleine dieselmotor zorgt voor de aan-drijving van een generator die vermogen levert aan de elektro-motoren. Bij piekvermogen zorgen ultracondensatoren voor extra energie.

Inl.: VDL Groep, tel.: (040) 292 50 00, www.vdlgroep.com

_04-09_Nieuws.indd 7 11-02-13 14:26

Page 8: Aandrijftechniek 1 - 2013

8 www.AT-aandrijftechniek.nl Februari 2013 AT AANDRIJFTECHNIEK

? ??

To cooperate or not to be; that is the questionNederland staat te boek als handelsnatie. Weten waar je zaken haalt en waar je het heen moet brengen (en er dan wat aan ver-dienen) zit Nederlanders van oudsher in het bloed. Al sinds de middeleeuwen verdienen we daar onze welvaart mee. Ook nu telt Ne-derland nog veel handelsbedrijven. Maar met de komst van internet zijn de spelregels snel aan het veranderen. De macht van weten waar je het moet halen is over; via internet kan immers iedereen alles vinden. Het is meer een vraag geworden van hoeveel tijd wil je er als gebruiker in stoppen om het beste, het goedkoopste of het slimste item te vinden.Om een hogere prijs of kostentoename te rechtvaardigen, zul je waarde aan producten en/of systemen moeten toevoegen. Veel be-drijven hebben dat op tijd ingezien en zijn zich gaan specialiseren op een kennisinten-sieve productfamilie of een veeleisend markt-segment. Niet voor niets is de machinebouw al decennialang de grootste groeier in de export. Echter, projecten worden steeds ken-nisintensiever, risicovoller en groter in om-vang, en dan kent specialisatie ook haar be-perkingen. Zeker bij het mkb is A: doen, al gauw B: uitsluiten gegeven de beschikbare capaciteit. Samenwerken is dan een goede mogelijkheid en hiervoor zijn meerdere op-ties. In infrastructurele werken wordt de joint-venture al heel lang toegepast. Maar ook een merge of een overname kan een goede optie zijn. Daarnaast kunnen kennis-clusters, brancheverenigingen of TKI’s (Top-consortia voor Kennis en Innovatie) een goede voedingsbodem voor samenwerking zijn. Wat ook gekozen wordt, je zult als be-drijf meer naar buiten moeten treden met je specifieke knowhow en elkaar wellicht ook dingen moeten ‘gunnen’. Alleen zo zal Ne-derland op termijn zijn leidende exportposi-tie en dus welvaart behouden.

Egbert StremmelaarDirector Supply Chain Development bij Eriks

Conferentie ‘Faalanalyse in windturbines’Op 20 en 21 maart organiseert het VDI Wissensforum ‘Reliability and Failure Ana-lysis of Wind Turbines 2013’. Het congres in Hamburg zal ingaan op mogelijkheden om de betrouwbaarheid van windturbines te verbeteren. Doelstelling is om de repa-ratie- en onderhoudskosten en stilstandtij-den van deze machines te beperken en het rendement van windenergie te verbete-ren. De tweedaagse conferentie zal zich richten op de analyse van structureel falen van windturbines. Het programma zal ook ingaan op methoden, hoe om te gaan met schades in offshore-parken die worden blootgesteld aan bijzondere belastingen.

Inl.: VDI Wissensforum, tel.: (+49) 211 621 42 01, www.vdi.de/failureanalysis

MDA goes westIn het kader van haar expansieprogramma steekt Deutsche Messe AG de Atlantische Oceaan over. Van 8 tot en met 13 september 2014 vindt in Chicago voor de eerste keer MDA North America plaats, de evenknie van Motion, Drives & Automation binnen de Hannover Messe. Het evenement vindt parallel aan de International Manufacturing Technology Show (IMTS) plaats. De beursorganisatie uit Hannover biedt met de beurs de aanbieders van aandrijf- en besturings-techniek een nieuw platform in een van de grootste afzetmarkten. MDA North America ver-wacht producenten uit alle sectoren binnen de elektrische en mechanische aandrijftechniek, hydrauliek en pneumatiek.

Inl.: Hannover Consultancy BV, tel.: (0184) 69 30 50, www.hannoverconsultancy.nl

Symbolisch voor de aandrijfbeurs van de Hannover Messe. Na Sao Paulo, Moskou, Delhi en Milaan

wil de beursorganisatie nu ook Chicago veroveren (foto: Deutsche Messe AG)

Reparatie- en onderhoudswerkzaamheden en stil-

standtijden vormen een belangrijk deel van de operati-

onele kosten van windturbines en moeten dus worden

geminimaliseerd (foto: VDI Wissensforum/Fotalia)

_04-09_Nieuws.indd 8 11-02-13 14:26

Page 9: Aandrijftechniek 1 - 2013

9

Nieuws

www.AT-aandrijftechniek.nlFebruari 2013 AT AANDRIJFTECHNIEK

Kort nieuws�

4��Acal BFi is aangesteld als distributeur van Barco’s robuuste beeld-schermen voor het Ver-enigd Koninkrijk en de Benelux. Deze beeld-schermen worden toe-gepast in de beveili-gingssector, defensie, olie- en gasindustrie, marine en mijn-bouw. Acal BFi, een divisie van Acal PLC, zal ook uitgebreide design- in en ondersteunende diensten leveren.4��Holcim, één van de grootste producenten van bouwmateri-

alen ter wereld, en Nord Drivesystems hebben een driejarig contract gesloten voor de vervanging van oudere aandrij-vingen in diverse fabrieken in de voormalige Oostbloklan-den. De cementfabrieken en betonfabrieken gebruiken mo-torreductoren in verschillende vermogensklassen.4�Phoenix Contact (producent van componenten, systemen en

oplossingen voor elektrotechniek, elektronica en automati-sering) heeft een overeenkomst ondertekend voor de over-name van Pressmaster. Deze Zweedse fabrikant van crimpge-reedschap is sinds halverwege 1970 actief op de markt.

Ingenieurs nodig om recessie te overwinnen

Award voor snelle groei Creusen

ABN Amro: energie is politiek

“Elke economische groei wordt gekenmerkt door innovatie, nieuwe technieken en een hoge mate van creativiteit. Ingenieurs staan aan de basis van deze sterke ontwikkelin-gen. In landen zoals China, Korea, Brazilië, maar ook in Duitsland, Polen en Frankrijk is dat goed zichtbaar. Investeren in goed technisch onderwijs vormt de basis hiervoor.“ Aldus beklemtoonde Martin van Pernis, president van KIVI-Niria , in zijn nieuwjaarstoe-spraak het belang van ingenieurs.De ingenieursvereniging heeft zich in de afgelopen jaren sterk gemaakt voor de promo-tie van technische studies. De dreigende tekorten en de noodzaak om te komen tot meer afstudeerders heeft effect gehad en begint zijn eerste vruchten af te werpen. Dit is echter nog niet genoeg. KIVI-Niria heeft de politiek een voorstel gedaan om te voorkomen dat er onwenselijke drempels ontstaan om voor een techniekopleiding te kiezen.

Inl.: KIVI-Niria, tel.: (070) 391 99 00, www.kiviniria.net

Creusen Technology Group uit Roermond heeft de Gouden Gazellen Award 2012 ge-wonnen in de categorie middelgroot/Pro-vincie Limburg. Met een omzetgroei van 238 procent gooide de producent van op maat ontwikkelde innovatieve motoraan-drijvingen en machines voor metaalbe-werking hoge ogen. De FD Gazellen Awards, een initiatief van Het Financieele Dagblad, credit ratings bureau Graydon en ABN Amro, werden voor de negende keer uitgereikt. Creusen heeft 145 mede-werkers, verdeeld over vestigingen in Roermond, Duitsland en Tsjechië. Dit dankt het doordat het zich is gaan richten op de e-mobilitymarkt. In 2013 zal de on-derneming een serie nieuwe producten introduceren, zoals een elektrische scoo-ter en windmolengenerator. Elders in deze Aandrijftechniek vindt u een repor-tage over de ontwikkeling van het bedrijf.

De olieprijzen vertoonden in 2012 een neutrale maar vluchtige trend. Afhankelijk van waar de focus lag, waren de olieprijzen gevangen tussen economische onrust aan de ene kant en angst met betrekking tot voorraden als gevolg van geopolitieke span-ningen aan de andere kant. ABN Amro concludeert in zijn Ener-giemonitor Januari dan ook dat politiek cruciaal blijft voor ener-gie. Politiek nieuws zal ook het komend jaar belangrijk blijven voor de richting van de olieprijzen. Enkele ontwikkelingen die moeten worden gevolgd zijn:- het Amerikaanse beleid inzake de Keystone XL pijpleiding

(transport van synthetische ruwe olie en verdunde bitumen van Alberta naar de VS);

- het Japanse nucleaire beleid;- de relatie tussen Rusland en de Europese Unie met betrekking

tot aardgastransporten;- Britse schaliegaswinning;- het conflict tussen Iran en het westen over het Iraanse nucleaire

programma.

Inl.: ABN Amro, tel.: (020) 343 46 79, www.abnamro.nl

Martin van Pernis:

“Investeren in goed

technisch onderwijs

vormt de basis”

(foto: KIVI-Niria)

Directeur Tim van Helsland van Creusen

Technology Group: “Ik geloof in het verko-

pen van toepassingen in plaats van slechts

losse motoren” (foto: Creusen)

Olieprijzen worden

vooral bepaald door

economische onrust

en angst voor voor-

raden door geopo-

litieke spanningen

(foto: Wikipedia/

Erik Christensen)

_04-09_Nieuws.indd 9 11-02-13 14:27

Page 10: Aandrijftechniek 1 - 2013

www.AT-aandrijftechniek.nl� Februari 2013 AT AANDRIJFTECHNIEK1010

H

et doel van het onderzoek is om het

driedimensionaal drukken voor de produc-

tie van elektrische aandrijvingen verder te

ontwikkelen. Door het op elkaar afdruk-

ken van meerdere lagen van verschillende

materialen zouden met behulp van de 3D

zeefdruktechniek onderdelen van meer dan

10 centimeter hoogte kunnen worden ge-

vormd. Deze delen ondergaan na het druk-

proces een warmtebehandeling en worden

B

ij de traditionele XY-aandrijving zorgt

de eerste motor voor de voorwaartse en

achterwaartse beweging en draagt de

tweede motor, die de aandrijving naar

links en rechts (of naar boven en bene-

den) bijstuurt. Samen kunnen deze beide

motoren alle punten van een vlak aanstu-

ren. Maar ze zijn ook relatief zwaar en

hebben door hun constructie veel plaats

nodig. Dit zijn ongunstige eigenschappen

voor een snelle en precieze positionering.

Een van de grootste uitdagingen was de

zo tot massieve onderdelen gesinterd.

Voor het gebruik van 3D zeefdruk in de

aandrijftechniek maken de onderzoekers

eerst een nieuw ontwerp van onderdelen

die nodig zijn voor een elektromotor.

Door toepassing van materialen zoals ke-

ramiek worden veel hogere bedrijfstem-

peraturen mogelijk.

De onderzoekers werken samen met vier

partners. Fraunhofer-IFAM produceert de

elektromagnetische uitvoering van de

motor, omdat de kracht die de motor

opwekt nu niet meer in één richting gaat

werken. Nieuwe technologie voor kruis-

wikkelingen en een geschikt permanent

magnetisch veld in de vorm van een

schaakbordpatroon vormden geschikte

oplossingsmodulen. De resulterende

kracht bedient een werktafel, die wordt

geleid over loodrecht ten opzichte van el-

kaar aangebrachte rails.

De nieuwe aandrijving is geschikt voor het

Elektromotoren uit de printer?

Planaire motor maakt machine dynamischer

Is het mogelijk om motoren voor elektrische voertuigen econo-

misch te vervaardigen door ze te drukken? En welke eigenschap-

pen krijgen de gedrukte aandrijvingen, die motoren uit conven-

tionele productieprocessen niet hebben? Onderzoekers van de

Technische Universität Chemnitz verkennen met zeefdruk gepro-

duceerde componenten voor elektrische aandrijvingen.

Als het gereedschap van een machine in meer dan één rich-

ting moet worden bewogen, heeft deze machine tot nog toe

twee elektromotoren nodig. Het Institut für Fertigungstech-

nik und Werkzeugmaschinen (IFW) van de Leibniz Univer-

sität Hannover heeft een motor ontwikkeld die in beide aan-

drijfrichtingen werkt.

ontworpen onder-

delen met behulp

van 3D drukken,

die worden gesin-

terd naar massieve

onderdelen. De ge-

wenste verbeterin-

gen in de zeefdruk

worden door MP +

L uitgewerkt. Wit-

tenstein assembleert de componenten

en vergelijkt hun kenmerken met die van

conventionele aandrijvingen. Parallel aan

de resultaten van de motorberekening

en het drukken zorgt Ekra Automatisie-

rungssysteme er voor dat alle essentiële

onderdelen voor een commerciële pro-

ductiefaciliteit worden ontwikkeld en ge-

produceerd.

Inl.: Technische Universität Chemnitz,

tel.: (+49) 371 53 12 42 10,

www.tu-chemnitz.de

gebruik in speciale draai- en freesmachi-

nes of in aanvoersystemen, waarbij delen

in de X- en Y-richting bewegen. Ook zijn

toepassingen te bedenken in de medische

techniek, de fysiotherapie of in de gaming

industrie, want de motor kan bijvoorbeeld

met een joystick worden bestuurd.

Inl.: Leibniz Universität Hannover,

tel.: (+49) 511 76 21 80 67,

www.ifw.uni-hannover.de

De onderzoekers

bespreken hoe de

eigenschappen van

een stator voor een

elektromotor met

behulp van zeefdruk

kunnen worden

verbeterd (foto: TU

Chemnitz/Mario

Steinebach)

De planaire aan-

drijving is een com-

pacte constructie

met een evenwich-

tige vermogens-

verdeling over de

aparte assen, een

stijve constructie

en grote nauw-

keurigheid bij het

positioneren (foto:

Leibniz Universität

Hannover)

10-11_Technisch nieuws.indd 10 05-02-13 17:06

Page 11: Aandrijftechniek 1 - 2013

Februari 2013 AT AANDRIJFTECHNIEK www.AT-aandrijftechniek.nl 11

Technisch nieuws

11

I

n de industrie moeten radiosystemen

een frequentieband delen.Om er voor

te zorgen dat alles zonder problemen

verloopt, bewaken access points de ra-

diosystemen en potentiële stoorzenders,

zodat een storing in de radioverbinding

de productie niet kan lamleggen. Met

Awair kan een access point niet alleen

vrije radiofrequenties opzoeken maar ze

ook voorspellen. De software slaat de

beschikbare radiokanalen digitaal op en

toont de bezetting in een 3D grafiek. Net

als op een landkaart vormen grafieken

bergen en dalen. Als de grafiek uitslaat,

is de frequentie bezet.

Uit een tijdreeks van verkregen data kan

worden voorspeld, welke kanalen wan-

neer en hoe lang zullen worden gebruikt.

Opdat verschillende radiofrequenties

kunnen worden bewaakt, hebben de on-

derzoekers gekozen voor op flexibele

software gebaseerde technologieën zoals

Software Defined Radio (SDR) en neurale

netwerken en deze aangepast aan de eisen

Software bewaakt beschikbaarheid frequenties

Radioverbindingen zoals WLAN en Bluetooth zijn in de indu-

strie geaccepteerd, maar vaak storen systemen elkaar bij het

zenden. De Fraunhofer-Einrichtung für Systeme der Kommu-

nikationstechnik (ESK) ontwikkelde software, Awair, die niet

alleen de vrije frequenties opzoekt maar hierover ook een

voorspelling geeft.

van de industrie. Door een simpele aan-

passing van de software kan hetzelfde sys-

teem andere frequentiebanden bewaken.

Inl.: Fraunhofer-Einrichtung für Systeme

der Kommunikationstechnik,

tel.: (+49) 89 5470 883 54,

www.esk.fraunhofer.de

S

hareKey omvat twee functies: op af-

stand kunnen digitale sleutels worden

verleend en ze worden gekoppeld aan

bepaalde gebruikersrechten. De oplossing

is gebaseerd op moderne veiligheidstech-

nologieën en kan gemakkelijk worden

geïntegreerd in bestaande toegangscon-

trole-infrastructuren. De gebruiker kan de

elektronische sleutel bij ShareKey direct

per e-mail, SMS of als QR-code op zijn

mobieltje ontvangen. Hij moet zich vooraf

eenmalig registreren en de app installeren.

Het sleutelmechanisme functioneert vol-

gens de Near Field Communication (NFC)

standaard, die contactloze uitwisseling

van data over korte afstanden (tot 4 cm)

mogelijk maakt. Om een deur te openen,

moet het mobieltje dichtbij het slot wor-

den gehouden. NFC-interfaces en -deur-

sloten beschikken maar over een beperkte

bandbreedte en rekencapaciteit. De we-

tenschappers hebben ShareKey daarom

voorzien van zuinige veiligheidstechnolo-

gie. De ontwikkelde technologie scheidt

De smartphone als sleutel

Deuren openmaken met een app is mogelijk, maar voor een

brede doorbraak op de markt is nog een lange weg te gaan.

Onderzoekers van het Fraunhofer-Institut für Sichere Infor-

mationstechnologie SIT hebben software ontwikkeld, die de

technologie nog flexibeler en veiliger maakt: ShareKey.

de gevoelige data op de smartphone van

andere data en apps en beschermt daar-

mee tegen ongeautoriseerde toegang.

Voor het openen wordt informatie ge-

bruikt die zit opgesloten in het verstuurd

versleuteld document en in de app op de

smartphone van de gebruiker.

Inl.: Fraunhofer-Institut für Sichere Infor-

mationstechnologie SIT,

tel.: (+49) 6151 167 55 66,

www.sit.fraunhofer.de

Digitale sleutels

kunnen dankzij

ShareKey via mail

op een smartphone

worden doorgege-

ven (foto: Fraunho-

fer SIT)

Awair geeft aan wanneer en op welke frequentie signalen wor-

den uitgezonden

10-11_Technisch nieuws.indd 11 05-02-13 17:06

Page 12: Aandrijftechniek 1 - 2013

12 www.AT-aandrijftechniek.nl Februari 2013 AT AANDRIJFTECHNIEK

Elektrisch rijden is een hype aan het wor-den, hoewel een hype die langzaam ver-loopt. Goed, momenteel wordt het (nog) belastingtechnisch ondersteund, maar het betekent nog niet dat de autorijder ‘en masse’ overstapt op de elektrische auto.De voor- en nadelen zijn uitvoerig in de meest uiteenlopende media aan bod ge-

‘Gangbare elektromotoren leveren te weinig vermogen’

De kop is een regel in een artikel dat in De Ingenieur van 6 april 2012 verscheen.

Geciteerd: ‘Na jaren van testen bleek ondermeer dat de gangbare elektromoto-

ren te weinig vermogen hebben.’ Een uitglijder? Bedoeld wordt, neem ik maar

aan, dat er in auto’s te weinig ruimte is om het gewenste vermogen te leveren.

Elektromotoren die 6 MW en meer leveren zijn immers niet uitzonderlijk.

[tekst] Dirk Scheper

Elektrisch rijden staat volop in de belangstelling en er rijden ook al de nodige productiemodellen rond. Hoewel de elektrische auto belastingtechnisch wordt on-

dersteund, stapt de autorijder nog niet massaal over. Het voertuig heeft echter wel voor een stroomversnelling in de technologie gezorgd. Dit is de Opel Ampera

onderhuids (foto: Opel)

12-17_Elektromotoren.indd 12 05-02-13 17:07

Page 13: Aandrijftechniek 1 - 2013

13

TECHNIEK Elektrisch

www.AT-aandrijftechniek.nlFEbruarI 2013 AT AANDRIJFTECHNIEK

komen. Herhaling van zetten heeft daarom geen zin. Wij gaan ons meer bezig houden met de technische aspecten en, niet onbelangrijk, het beantwoorden van enkele vragen die zomaar in ons zijn opgekomen. Dit allemaal tegen het licht van de kopregel gehouden.

StimuleringElektrisch rijden is schoner en zuiniger dan rijden op benzine of diesel, althans: dat wordt beweerd. En elektrisch rijden biedt kansen voor de Nederlandse high-techindustrie.Neem bijvoorbeeld de opslag van energie. Het huidige elektriciteitsnetwerk levert met de conventionele centrales energie voor direct gebruik. De toekomst ligt in de opslag van elektriciteit, waarin opslagsys-temen voor alternatieve bronnen (water, wind en zon) van belang zijn om elektrici-teit te kunnen leveren op het moment dat het nodig is. U kunt het vergelijken met conventionele telefoonsystemen waarbij mondelinge informatie direct beschikbaar is, terwijl in het huidige telecommunica-tietijdperk álle informatie via internet (denk aan Cloud-diensten) op het juiste moment ter beschikking staat.

Energieopslag vanuit duurzame bronnen maakt het energie-internet (het smart grid) mogelijk. De accu’s van elektrische auto’s kunnen in dat opslagsysteem een belangrijke rol spelen en de Nederlandse industrie kan op een innovatieve wijze hierin een essentiële rol spelen. U kunt daarbij denken aan het verbeteren van het rendement of het verhogen van de opslagdichtheid, bijvoorbeeld via nano-

technieken voor het verbeteren van de energiedichtheid (door het oppervlak van de platen te verbeteren).U moet bedenken dat de auto-accu twee functies heeft: energieleverancier voor de aandrijving en energieopslagmedium in (toekomstige) smart grids. Industrie en overheid moeten onderzoeksvelden vast-stellen voor een snellere ontwikkeling van de toekomstige generatie auto-accu’s met een hoge energiedichtheid (150-350 Wh/kg) voor computers, vorkheftrucks en elektrische voertuigen, voor ‘long life’ batterijen voor smart grid systemen, back-up en UPS’en en batterijen met een hoge vermogensdichtheid (1.800-3.000 W/kg) voor hybride (HEV) en plug-in hybride elektrische voertuigen. Dat vooral Japan hiermee bezig is en niet Nederland, spreekt boekdelen.Het kabinet stimuleert elektrisch rijden (tijdelijk) door elektrische en semi-elektri-sche auto’s vrij te stellen van fiscale bijtel-ling en auto’s op stroom blijven vrijgesteld van motorrijtuigenbelasting en BPM. Toch moet er meer gebeuren om het gewenste aantal van een miljoen elektrische auto’s in Nederland in 2025 te kunnen realise-ren. Echter, we zien vaak over het hoofd dat de elektriciteit (nog steeds) voorna-melijk afkomstig is van kolen, bruinkool of een kerncentrale. Dat deze faciliteiten ver-vuilen, wordt meestal (en vooral door de reclamewereld) ‘vergeten’. Bovendien geldt dat op het moment dat de fiscale regelingen vervallen, wij direct weer over-schakelen op diesel, een brandstof die dan weer veel goedkoper wordt dan de elektriciteit voor elektrisch rijden.

ElektriciteitsmaatschappijenHet argument luidt dat het meerdere be-lastingen zijn, waaraan zij niets kunnen doen. De gedachte daagt toch dat de ge-

‘Gangbare elektromotoren leveren te weinig vermogen’

4

Meeste elektriciteit

is niet groen

Londen voorloperOktober 2012 is bekend geworden dat de taxi’s in Londen wor-den geëlektrificeerd. Het is al langer bekend dat de Londense taxi zijn beste tijd wel heeft gehad, met dank aan de uitstoot en het gewicht van de wereldberoemde taxi. De eerste aanzet bestaat uit vijftig nieuwe taxi’s, geleverd door de Chinese autofabrikant BYD. Deze fabrikant heeft met het Engelse Greentomatocars een overeenkomst gesloten. BYD levert vijftig elektrische auto’s. De BYD e6 is volledig elektrisch en moet op één oplaadsessie rond de 240 km ver komen. Het gaat om een vijfdeurs crossover-achtig model dat sinds 2011 voor het grote publiek in China te koop is.

bruikers gezamenlijk deze maatschap-pijen een centrale (of meerdere) besparen en daardoor de winstmarges voor de aan-deelhouders aanzienlijk worden ver-hoogd. Terwijl in Duitsland waar bijna 20 procent duurzame energie wordt gereali-seerd, haalt Nederland amper 2 procent. Ligt het toch aan de financiële faciliteiten die daar worden geboden? Het gaat daar zelfs zo goed dat bruinkoolcentrales zou-den moeten sluiten of er een extra heffing (weer de verkeerde kant) op iedere kWh gaat worden geheven.

Wat feitenWe zetten enkele feiten over het elek-trisch rijden op een rijtje. Zonder overdrij-ven mag worden gezegd dat Nederland tot de koplopers behoord voor wat betreft het aantal elektrische auto’s en het aantal laadpalen. Momenteel rijden er circa tweeduizend elektrische auto’s rond in Nederland. Het streven is om in 2015 dit aantal te laten stijgen tot circa twintigdui-zend. In 2021 zouden er meer dan een miljoen in Nederland behoren te rijden. Het is echter een (groot) gemis dat Neder-land (ruimschoots) achterblijft op het ge-bied van innovaties binnen deze groeisec-tor. Hier wordt de toon gezet door Duits-land, China en Zuid-Korea. Wel mag worden vermeld dat wij één van de beste laadinfrastructuren bezitten: nu al!Alleen is de vraag ook hier: is hier geen sprake van de remmende voorsprong? Een eenduidige standaard is er nog niet. Wordt het tweefase of drie fasen? Twee fasen is van belang om als consument uit je eigen wandcontactdoos de accu’s te kunnen opladen, terwijl driefase veel aan-trekkelijker en goedkoper is, vooral als het gaat om publieke aansluitpalen.Daarbij wordt de veiligheid al snel verge-ten. Als de accu’s vanuit de woonomge-

De stekker van Men-

nekes is in een aan-

tal landen in Europa

de standaard aan

het worden. Hier

ligt de Audi E-tron

aan de stekker. Om

niet geheel duide-

lijke redenen is de

stroom die de auto

ín gaat, duurder dan

de stroom die de

batterij terug levert

aan het net

(foto: Audi)

12-17_Elektromotoren.indd 13 05-02-13 17:08

Page 14: Aandrijftechniek 1 - 2013

14 www.AT-aandrijftechniek.nl Februari 2013 AT AANDRIJFTECHNIEK

langrijker, maar wel afhankelijk van die be-schikbaarheid, is de prijs voor de grondstof-fen. Dat de elektrische auto’s kunnen worden gemaakt, leidt geen twijfel. Er is immers ook voldoende productiecapaciteit.Het gaat bij de elektrische auto voorna-melijk om koper en aluminium. En bij de accu’s, zoals het er nu naar uitziet, om li-thium. Deze grondstoffen, ook de voor de magneetkernen van belang zijnde materi-alen, worden nu al zeldzamer en daar waar het nog voorradig is, wordt het door China aan de lopende band opgekocht. Arealen van soms honderden vierkante kilometers worden door deze grootmacht weggekocht. Of zou er sprake zijn van weggekaapt? Europa kijkt er naar en laat het op zijn beloop. China heeft momen-teel een monopolie op de levering van zeldzame aardmetalen.De prijs voor deze grondstoffen loopt hard op. Dit treft niet alleen indirect de auto-industrie via de accu’s, maar ook an-dere industrieën krijgen hiermee te maken. Neem de computerindustrie, de mobiele telefoniesector en de offshore en de scheepvaart. Componenten worden duurder, dus producten stijgen in prijs en dat terwijl volgens bepaalde scenario’s de huidige crisis nog tien jaar gaat duren!

Moeizaam hergebruikHet hergebruik wordt weliswaar steeds meer gepromoot, maar blijft toch achter bij de vraag. Een bijkomende factor speelt

ving worden geladen, loopt er al snel een laadstroom van 25 A. Dat is het maximale wat een huishouden mag trekken uit het elektriciteitsnet. Bedenk dat een beetje wasmachine op het zwaarste programma circa 12 A trekt tijdens het wassen.

Belangrijk is dat iedereen in Nederland en Europa met één soort stekker een elektri-sche auto kan opladen. Nederlandse marktpartijen zijn dat al overeengeko-men. De reden: om te voorkomen dat ver-schillende partijen een eigen stekker ont-wikkelen. De ministeries van Verkeer en Waterstaat en Economische Zaken had-den aan TNO-KEMA gevraagd een onder-zoek naar stekkers uit te voeren. Op basis hiervan hebben de marktpartijen Eneco, Essent, Nuon, Enexis, Stichting E-laad, Bet-ter Place, 365 Energy Group, Mistergreen en Uneto-VNI gekozen voor de Mennekes stekker. Deze stekker van Duitse origine wordt ook in België en Denemarken ge-bruikt. Zou het toch ooit nog goed komen? Om deze vraag positief te beant-woorden is van belang dat ook andere Europese landen meedoen. En voor Ne-derlanders zijn dat vooral landen als Frankrijk, Spanje, Italië of Kroatië. Immers, vakantielanden bij uitstek.

Vergelijking verleden en toekomstEen interessante vergelijking tussen de eerste auto’s en de huidige generatie zou van toepassing kunnen zijn. De eerste auto’s waren, als vervanger voor het tradi-tionele paard en wagen, gebaseerd op het principe van de koets. De auto was een paard en wagen waarin een hulpmo-tor werd geplaatst! Pas nadat de verbran-dingsmotor had doorgezet, werd de car-

rosserie het uiterlijk, het visuele aspect en de daarmee samenhangende eigenschap-pen aangepast.Naar de huidige tijd terugkerend zien wij dat de elektrische auto gebaseerd is op een auto met een verbrandingsmotor. Er wordt ontwikkeld en gedacht vanuit de verbran-dingsmotor en de huidige technologische ontwikkelingen die daarmee samenhan-gen. Terwijl feitelijk, naar analogie, de elek-trische auto een totaal andere vorm zou kunnen krijgen. Bedenk dat de ruimte die de verbrandingsmotor nu inneemt, bij het elektrisch rijden vrijkomt. De auto zou com-pacter kunnen worden, mogelijk gestroom-lijnder en met minder massa.Wat velen vergeten is dat de huidige dis-cussie in het begintijdperk van de auto, rond 1900, al speelde. De elektrische auto stond lijnrecht tegenover de benzine-aan-gedreven auto. Ook toen gold dat de te overbruggen afstand een beperking vormde en dat vooral stadsbewoners klaagden over de luchtverontreiniging. Het eerste is opgelost door de mogelijk-heid om onderweg het accucompartiment uit te wisselen. Hiervoor stonden verrijd-bare wisselstations ter beschikking. Het tweede aspect werd pas verbeterd met de komst van de katalysator. En nog steeds zijn wij er niet.

GrondstoffenEen interessant aspect is de beschikbaar-heid van grondstoffen. Misschien nog be-

Zonder subsidie

rijden we op diesel

Een vertrouwd

beeld in de toe-

komst: parkeerter-

reinen vol met

laadpalen. Ook voer

voor informatici,

want er moet na-

tuurlijk wel worden

betaald voor het af-

nemen van stroom

(foto: Renault).

Een punt dat nauwelijks tot de gemiddelde consument doordringt, is de beschikbaarheid

van bepaalde grondstoffen. Koper, aluminium, lithium en zeldzame aardmetalen zijn on-

ontbeerlijk voor de elektrische auto. Deze markt wordt momenteel gedicteerd door China.

Feit is dat grootschalige invoering van de elektrische auto ook voor industriële aandrijvin-

gen enorme prijsconsequenties gaat hebben (foto: Chevrolet)

12-17_Elektromotoren.indd 14 05-02-13 17:08

Page 15: Aandrijftechniek 1 - 2013

tiepositie versterkt en worden wij minder afhankelijk van monopolisten en leveran-ciers van de door ons zo gewilde energie en grondstoffen.

AandrijvingOok rondom de elektrische aandrijving wordt hard gewerkt en gezocht naar al-ternatieve mogelijkheden. Niet alleen het rendement van de motor, het koppel en het aantal kilometers dat gereden kan worden op een acculading, maar ook een efficiënte besturing is essentieel. Zo wordt er gewerkt aan interessante alternatieve mogelijkheden, zoals een aandrijving in ieder wiel. Elk wiel wordt apart aangedre-ven en geregeld en niet meer synchroon volgens het bekende benzine- of diesel-ontwerp met een differentieel.Dit alternatief eist wel veel meer van de besturing, de centrale kern van de elektri-sche aandrijving. Dit biedt zowel perspec-tieven als problemen. Perspectieven in de zin van moeilijk begaanbare wegen die zonder problemen kunnen worden bere-den omdat elk wiel apart wordt aange-stuurd en vrij kan bewegen, problemen in het synchroon blijven rijden op bijvoor-beeld een snelweg. Een kleine afwijking betekent dat het voertuig uit zijn spoor kan weglopen. Daar zijn wel weer techni-sche oplossingen voor, maar het moet wel worden onderkend.De mogelijkheid om de aandrijving in het wiel onder te brengen, is de afgelopen maanden een interessante optie geble-ken. Het is toegepast in een Japans proto-type van een elektrische auto, en het

dat niet iedereen overtuigd is van het her-gebruik van grondstoffen. Wordt de wes-terse wereld langzaam wakker, Azië en Afrika blijven ver achter.Het recycleren van bijvoorbeeld elektromo-toren gaat moeizaam, hoewel een consor-tium uit industrie en wetenschap (MORE – Motor Recycling) onder leiding van Sie-mens zoekt naar oplossingen voor het her-gebruik van elektromotoren. Het zwaarte-punt ligt hier bij de permanente magneten die (onder meer) worden toegepast in elektrische en hybride voertuigen. Derge-lijke magneten bezitten een hoog gehalte (circa 30%) aan zeldzame aardmetalen. Neemt de productie van de elektrische auto toe, zal ook de vraag naar dergelijke zeldzame aardmetalen toenemen.Dat China een monopolie heeft, betekent dat er straks toevoerproblemen zijn te ver-

wachten. Onderzoek door Het Westen naar alternatieven is daarom des te be-langrijker. Zo doet het onderzoekspro-gramma STROM (Sleuteltechnologieën voor elektromobiliteit) onderzoek naar de ontwikkeling van grondstof besparende technologieën voor elektrische voertuigen. Het is daarbij niet alleen van belang om alternatieven te vinden, maar ook om al-ternatieven die betaalbaar zijn. Dat de prijs voor de alternatieven hoger ligt dan het huidige prijsniveau van de aardmetalen is duidelijk. Echter, hoe slechter de aardmeta-len verkrijgbaar zijn (dus duurder worden), des te eerder is men geneigd om de prijs

voor de alternatieven te betalen. Het eer-der genoemde consortium (Siemens, Daimler, Umicore en Vacuumschmelze, de universiteit van Erlangen, de technische universiteit Clausthal, het ecologische in-stituut van Darmstadt en het Fraunhofer-instituut voor systeem- en innovatieon-derzoek) onderzoekt de volledige waarde-keten: vanaf het ontwerp en de fabricage van de motoren tot aan het hergebruik in voertuigen. Het stelt ook concepten op voor een voor hergebruik geschikt motor-ontwerp in combinatie met duurzaam-heidsanalyses en modellen voor materi-aalkringlopen.Het is duidelijk dat met het toenemen van de wereldbevolking ook de vraag naar grondstoffen, zoals olie en metalen groeit. Het duurzaamheidsaspect in com-binatie met de wetenschap dat het milieu moet worden beschermd, betekent dat hergebruik en het goed omgaan met de nog beschikbare grondstoffen steeds be-langrijker wordt om onze economische groei te kunnen handhaven.Een kanttekening is op zijn plaats: weten wij het huidige welvaartspeil de komende decennia te handhaven, dan moeten wij al tevreden zijn. Dat de prijzen blijven stij-gen, staat als een paal boven water. Een andere factor van belang voor onze indu-strie is dat een tekort aan grondstoffen en het hergebruik van materialen zowel een uitdaging vormt als een kans. Het is een uitdaging om alternatieven te vinden en kansen te benutten om processen, zowel technische en productieprocessen effi-ciënter te benutten, maar ook om rende-menten van bestaande mogelijkheden te verbeteren. Hiermee wordt de concurren-

Autobatterijen sparen

centrale uit

TECHNIEK Elektrisch

15www.AT-aandrijftechniek.nlFEBruArI 2013 AT AANDRIJFTECHNIEK

De elektrische auto biedt nieuwe mogelijkheden voor vormgeving

en indeling. Bevrijd van de volumineuze verbrandingsmotor zijn

geheel andere concepten mogelijk, waarbij ontwerpers hun hartje

kunnen ophalen. Dit is de Renault Twizy (foto: Renault)

Een consortium

onder leiding van

Siemens onderzoekt

de mogelijkheden

om tot grootscha-

lige en economi-

sche recycling van

elektromotoren te

komen. Het gaat

in eerste instantie

om de permanente

magneten, maar

het koper (wikkelin-

gen) en aluminium

(behuizing) zijn

natuurlijk ook niet

te versmaden (foto:

Siemens) 4

12-17_Elektromotoren.indd 15 05-02-13 17:08

Page 16: Aandrijftechniek 1 - 2013

16 www.AT-aandrijftechniek.nl Februari 2013 AT AANDRIJFTECHNIEK

toeleveranciers zijn ingezet, waaronder die van DuPont Performance Polymers. Er wordt gebruikgemaakt van PPA als basis-materiaal, een materiaal dat sterker, lichter en goedkoper is dan het gebruikelijke PPE.De SIM-WIL EV kan van nul tot 100 km/u versnellen in 5,4 s en heeft een topsnel-heid van 180 km/u. Het dichtst in de buurt van dit vermogen komt de Audi E-Tron met 230 kW en een bereik van 250 km. Echte elektrische auto’s zoals de Tesla Model S hebben (momenteel) het hoog-ste bereik, namelijk 480 km.Een aspect dat hier ook wordt toegepast, is het actief gebruikmaken van de rem-

energie, waarbij elektrische (rem)energie wordt terug geleverd aan de accu’s.

SamenwerkingDat de aandrijving, de elektrische motor, als essentieel component wordt gezien in de hele keten, wordt onderstreept door de samenwerking tussen Siemens en Volvo. De focus ligt op de ontwikkeling van elektrische besturingstechnieken, ver-mogenselektronica en laadtechnieken en de integratie van de genoemde aan-dachtsgebieden. Momenteel worden en-kele honderden voertuigen die op basis van deze samenwerking zijn gerealiseerd, getest en gevalideerd.

Beide ondernemingen streven naar een toppositie binnen de elektrische voertui-genmarkt. Dit willen ze ondermeer berei-ken door het ontwikkelingsproces in een stroomversnelling te laten komen en het realiseren van kostenreductie in zowel de productie van de voertuigen als de ac-cu’s. Daarnaast wordt gewerkt aan een uitgebreid concept voor de realisering van duurzame mobiliteit, waaronder in-dustriële productie van waterstof voor de brandstofcellen. De doelstelling is het tijdelijk te veel aan herbruikbare energie om te zetten in ‘groene’ waterstof dat vervolgens direct in industriële toepas-singen en op waterstof draaiende voer-tuigen wordt ingezet.

DuurzaamheidDe begrippen duurzaamheid en milieu worden veelvuldig door elkaar gebruikt. Zo is de productie van een elektrische auto vervuilender dan die van een auto met een verbrandingsmotor. Hieraan is voornamelijk de productie van de nood-zakelijke accu’s debet aan.Accu’s maken gebruik van lithium, nikkel, koper en aluminium, grondstoffen die verzuring tot gevolg hebben en waardoor het grondwater wordt vervuild. Boven-dien gaat het hierbij om steeds schaarser wordende metalen, waarvan bij een elek-trische auto ruim driemaal zo veel wordt gebruikt als bij de conventionele auto.Daarbij komt dat de oplaadstroom voor het grootste deel afkomstig is van steen-kool- en bruinkoolcentrales én via Franse import uit kerncentrales. Centrales die niet bekend staan om hun milieuvriende-

bleek dat dit voertuig ruim 30 procent verder kwam dan de momenteel in massa geproduceerde elektrische auto’s. Elke motor levert een vermogen van 65 kW, waardoor een totaal vermogen wordt ver-kregen van 260 kW. En dan durft een re-dacteur van een gerenommeerd blad te roepen dat elektromotoren te weinig ver-mogen leveren!De langere afstand wordt ondermeer mo-gelijk gemaakt door gebruik te maken van kunststoffen. Het betreft hier de SIM-WIL EV van SIM-Drive Corporation of Kawasaki City, waarin niet minder dan vijftig nieuwe technieken afkomstig van uiteenlopende

Elektrische auto

maakt grondstoffen

duurder

Elektrische auto’s zoals de Tesla Model S hebben (momenteel) het hoogste bereik, namelijk

480 km. Behalve moderne aandrijftechniek en elektronica draagt ook het gebruik van licht-

gewicht metalen en kunststoffen bij aan de prestaties (foto: Tesla)

Toyota heeft met de Prius aangetoond dat een hybride elektrisch voertuig ook commercieel

een succes kan zijn. Bekijken we een elektrisch voertuig echter milieutechnisch over zijn gehele

levensduur (inclusief de productie), dan is het concept echter niet zo groen als de reclame ons

graag doet geloven (foto: Toyota)

12-17_Elektromotoren.indd 16 05-02-13 17:08

Page 17: Aandrijftechniek 1 - 2013

17

TECHNIEK Elektrisch

www.AT-aandrijftechniek.nlFEbruarI 2013 AT AANDRIJFTECHNIEK

lopen en duurzaamheid voorop stellen. Maar geen van hen wilde ingaan op hui-dige resultaten of toekomstige ontwikke-lingen. Is dat een veeg teken of alleen maar om de concurrentie niet wakker te maken?

lijke aspecten. Geschat wordt dat bij het afval van centrales een kleine vier keer zo veel giftige stoffen vrijkomen dan bij een auto met een verbrandingsmotor. Bij de productie van een elektrische auto wordt bovendien ruim tweemaal zo veel energie gebruikt als bij een benzine- of dieselauto met als gevolg dat er tweemaal zo veel broeikasgassen worden uitgestoten. Ui-teraard speelt de herkomst van de beno-digde elektriciteit hierbij een rol. Gascen-trales en kerncentrales en de windmolens en door waterkracht opgewekte energie zorgen voor een positieve bijdrage aan de broeikasgassenuitstoot. Uit bovenstaande blijkt dat de beide aspecten, duurzaam-heid en milieu door elkaar lopen en niet gescheiden kunnen worden gebruikt.

Dat de elektrische auto of elektrisch open-baar vervoer niet zaligmakend is, blijkt uit het feit dat nog steeds niet al het open-baar vervoer elektrisch is. Er zijn wel pro-jecten in gang gezet. Denk daarbij aan het zware vervoer per trolley vrachtwagen. Toch ook hier is de vraag of het enorme netwerk dat daarvoor moet worden opge-zet, productie van elektriciteitspalen, de koperen kabels en vergeet niet het onder-houd van een dergelijk netwerk, financi-eel gezien op weegt tegen het willens en wetens elektrisch gaan rijden.

Tot slotWij hebben voor dit artikel alle autofabri-kanten benaderd. Zij laten via hun woord-voerders weten dat ze in 2020 zonder uit-zondering elektrische auto’s willen aan-bieden, dat onderzoeksprogramma’s

Elektromobiliteit

biedt ook kansen

GrondstoffenschaarsteBinnen vermoedelijk twintig jaar zul-len grondstoffen schaars zijn, met als direct gevolg een mondiaal economisch probleem, hoewel bedrijven met behulp van hergebruik en het zoeken naar al-ternatieve materialen naarstig op zoek zijn naar mogelijkheden om producten betaalbaar aan de man te brengen. Bovendien moeten de alternatieven goedkoper zijn dan het nog beschik-bare, willen de bedrijven hun producten (waaronder de elektrische auto) kunnen blijven aanbieden voor de best moge-lijke prijs. Wij zullen de komende jaren anders moeten gaan denken. De gren-zen van het toelaatbare en de denkwij-zen moeten worden opgezocht.

De aandrijving (elektro-

motor) is een essentiële com-

ponent in de hele aandrijfketen van

de elektrische auto. Dit is de aandrijfunit

van de Chevrolet Volt (foto: Chevrolet)

Een alternatief dat voor stadsdistributie interessant zou kunnen zijn, is de trolleytruck. Of het voor de snelweg een

optie is zoals op deze foto, waagt de redactie van Aandrijftechniek te betwijfelen. De infrastructuur en het onder-

houd daaraan kosten namelijk klauwen met geld. In Nederland zou het concept alleen in Arnhem werken – en die

gemeente is volop met waterstofbussen aan het experimenteren (foto: Mercedes Benz)

12-17_Elektromotoren.indd 17 05-02-13 17:08

Page 18: Aandrijftechniek 1 - 2013

18 www.AT-aandrijftechniek.nl Februari 2013 AT AANDRIJFTECHNIEK

wereldwijd meer dan twee miljoen machi-nes geleverd, en veel daarvan zijn nog steeds in gebruik. Het gaat hier dus om robuuste en kwalitatief hoogstaande ma-chines voor de professionele markt.Tim van Helsland: “Van oudsher hanteert Creusen de stelling, dat machines die hier de deur uit gaan, beter moeten zijn dan de allerbeste. Ze zijn robuust gebouwd, worden uitgebreid ge-test en gaan nauwe-lijks defect. Marketing-technisch is dat een nadeel, want een klant die een machine heeft gekocht zie je maar zelden terug. Daar staat tegenover dat er maar zelden eentje terugkomt voor reparatie, wat weer bijdraagt aan het kwa-liteitsimago. Je vindt onze machines ook niet in de doe-het-zelfzaak. Prijstechnisch doen wij in die markt niet mee, zeker niet nu de markt wordt overspoeld door goed-kope Aziatische machines.”Momenteel werkt Creusen voor de gehele machinelijn aan een moderniseringsslag. De machines worden aangepast aan de

wensen van de markt. Ze krijgen een be-tere ‘look and feel’ en zijn technisch en esthetisch verbeterd. De machines wor-den voorzien van een display en een be-sturing, waardoor bepaalde taken auto-matisch kunnen worden uitgevoerd. Creu-sen gaat de range qua prestaties ook iets uitbreiden en gaat de kolomboormachi-

nes modulair uitvoe-ren. Met deze nieuwe generatie mikt men wederom op de pro-fessionele markt, ter-

wijl de huidige lijn dan ook via andere kanalen zal worden afgezet, zoals distri-buteurs en webshops.

MotorenHet leveringsprogramma van de unit Smart Motor Concepts omvat gelijk-stroom-, asynchrone en servomotoren, in de bouwgrootte 35 tot en met 132. Er komen wel eens aanvragen voor grotere bouwgrootten, maar zuiver prijstechnisch legt men het dan meestal af tegen bedrij-ven die deze bouwgrootten standaard in

D e eerste generatie Creusen startte kort

na de Tweede Wereldoorlog met repara-tie van machines en revisie van motoren. In het naoorlogse Roermond was daar-voor emplooi genoeg. Al snel ontdekte de oprichter dat je met een motor nog veel meer kunt doen als je de standaard as ver-vangt door een as die aan beide zijden een eindje uitsteekt. Door er aan beide zijden een slijpsteen op te bevestigen ont-stonden de eerste slijpmachines.In de loop der jaren ging het bedrijf zich toeleggen op de productie van metaalbe-werkingsmachines en elektromotoren, ook voor derden. Deze laatste tak heeft zich de laatste jaren sterk ontwikkeld. Anno 2012 telt Creusen Technology Group drie activiteiten, die in afzonderlijke BV’s zijn ondergebracht: Metal Working Ma-chines, Smart Motor Concepts en Re-search & Development.

MetaalbewerkingsmachinesHet leveringsprogramma omvat slijp-, po-lijst-, bandschuur- en kolomboormachines. In de loop der jaren heeft de onderneming

Snelst groeiend

bedrijf in Limburg

e-mobility in brede zin zorgt voor omzetstijging Creusen

in een tijd waarin veel bedrijven kampen

met moeilijke markten en dito financiële

resultaten, zijn er nog steeds ondernemin-

gen die juist een sterke groei doormaken.

We vinden ze ook in de Nederlandse aan-

drijfwereld. Creusen in roermond noteert de

laatste jaren sterke groeicijfers en voorziet

ook voor dit jaar weer een topomzet. Creusen

won zelfs de FD Gazellen award als snelst

groeiend bedrijf in Limburg. Directeur drs.

Tim van Helsland legt uit waar die resultaten

vandaan komen.

[tekst] ad Spijkers [foto’s] Creusen

De productie van elektromotoren is in de loop van de tijd met een factor twintig toegeno-

men. Dat vergt veel van de organisatie qua personele invulling, machinepark en workflow

18-20_Creusen.indd 18 06-02-13 14:00

Page 19: Aandrijftechniek 1 - 2013

19

TeCHNieK Elektrisch

www.AT-aandrijftechniek.nlFebruari 2013 AT AANDRIJFTECHNIEK

het pakket hebben.Van Helsland: “Voor de rest geldt: wat de klant vraagt, kunnen we maken. Voor on-derwatermotoren voor de scheepvaart leveren we standaard IP68. Voor e-bikes is het IP54 of IP64, voor industriële toepas-singen vaak IP54/55. Het is maar net wat de klant wil en waarvoor hij wil betalen.

Creusen is geen ‘catalogusbedrijf’, wij le-veren maatwerk. De voorraad motoren die op voorraad wordt gehouden, is dan ook bescheiden.”De ontwikkeling en productie (wikkelen en assembleren) van elektromotoren be-trof in het verleden vooral kleine series op maat gemaakte motoren. Tegenwoordig produceert Creusen vooral grote series, waarbij met name de e-mobility markt in brede zin voor een forse omzetsprong heeft gezorgd.

e-mobilityBinnen deze markt kan een aantal seg-menten worden onderscheiden: scheep-vaart (e-maritime), fietsen (e-bikes), e-scooters, e-drive toepassingen en elektri-sche auto’s. In deze laatste markt is Creusen minder actief; er is veel concur-rentie van gevestigde toeleveranciers en sommige autofabrikanten ontwikkelen zelf. Toch komen er wel vragen uit deze

markt, dus het is niet uitgesloten dat het Roermondse bedrijf in de toekomst als-nog aandrijvingen voor elektrische of hy-bride auto’s levert.De andere deelmarkten kenmerken zich door kleinere series én minder concurren-ten. Met name in de maritieme markt is de onderneming succesvol. De motoren worden onder meer ingezet voor rond-vaartboten (voor grachten bijvoorbeeld) en plezierjachten, voor zowel de hoofd-aandrijving als eventueel boegschroeven. Er is met name in de grote steden veel belangstelling voor elektrische aandrij-ving, omdat lawaai en (vooral) emissie steeds verder worden geweerd.Een opkomende markt is die voor ‘refit’ van zeilboten, waar de elektromotor een geluidloos en emissiearm alternatief is voor buitenboordmotoren. Kleine moto-ren (enkele kW) worden gebruikt om bij windstilte havens te kunnen binnenvaren en aan te meren. Door het geringe vermo-gen is een spanning van 12 V, 24 V of 48 V voldoende, zodat accu’s volstaan.Daarnaast heeft Creusen elektrische aan-drijvingen ontwikkeld voor diverse fabri-kanten van fietsen en scooters. Een pro-bleem waar deze fabrikanten mee worste-len, is betrouwbaarheid en daarmee ook imago. Van Helsland: “Elektrische aandrij-ving is natuurlijk helemaal nieuw voor die sector. Het is voor beide partijen een leer-proces geweest. Voor e-bikes hebben we momenteel diverse gerenommeerde afne-mers, in binnen- en buitenland. Ook voor e-scooters hebben we voor diverse par-tijen motoren in ontwikkeling.”

Ook hier hebben goedkope Chinese mo-toren terrein veroverd, maar gegeven het grote aantal serviceclaims zijn veel fietsfa-brikanten hier weer vanaf gestapt. Van Helsland: “Bij zowel e-bikes als e-scooters hebben we gezien, dat veel fabrikanten grote problemen hebben gehad met kwa-liteit. Maar goedkope motoren, besturin-gen, bekabelingen en sensoren leiden voor fietsfabrikanten onvermijdelijk tot serviceclaims, boze klanten en verlies van imago. Dat biedt kansen voor partijen zoals Creusen die alleen voor kwaliteit en duurzaamheid gaan. In deze markt wint kwaliteit het uiteindelijk van goedkope prullaria.”

Overige toepassingenOok andere toepassingen kan men met enige fantasie tot e-mobility rekenen. Creusen maakt ook motoren en motortjes voor toepassingen als rolstoelen, zieken-huisbedden, kruiwagens, koffiekarretjes, vliegtuigkarretjes en plateauwagens.Verder verkoopt het Roermondse bedrijf elektromotoren en generatoren voor sta-tionaire toepassingen. Zo levert men mo-toren voor de verstelling van de rotorbla-den (pitch) van grote windmolens maar ook generatoren voor kleine windmolens op daken van huizen, fabrieken en zelfs lantaarnpalen. Deze segmenten staan momenteel overigens wel onder druk nu de subsidieregelingen zijn verminderd.Daarnaast zijn er nog industriële toepas-singen waarin elektromotoren uit Roer-mond worden gebruikt, zoals weefgetou-wen, textielmachines, pompen, MRI-scan-ners en spoorwegbomen, vooral in Duitsland (waar toch ettelijke motoren-bouwers hun domicilie hebben!).

OrganisatieMet name de markt voor e-bikes heeft voor een enorme groei gezorgd. Van Helsland: “Vroeger maakten we ongeveer 1.250 mo-toren per kwartaal, tegenwoordig meer dan honderdduizend per jaar, ofwel 25.000 per kwartaal. Dat is een factor twintig meer! Dat vergt veel van je organisatie, zowel qua personele invulling als qua ma-chinepark en workflow. We hebben heel wat medewerkers met meer dan dertig dienstjaren. Dat betekent dat we niet al-

E-bikes voor alle

partijen een

leerproces

Creusen produceert

onder meer gene-

ratoren voor kleine

windmolens op

daken van huizen,

fabrieken en zelfs

lantaarnpalen

Een aantal motoren

uit de serie HE ser-

vomotoren

18-20_Creusen.indd 19 06-02-13 14:00

Page 20: Aandrijftechniek 1 - 2013

20 www.AT-aandrijftechniek.nl Februari 2013 AT AANDRIJFTECHNIEK

? ??

leen jong talent in huis moeten halen om meer te kunnen groeien, maar ook om uit-tredende werknemers op te volgen. Voor productie- en assemblagepersoneel lukt dat nog wel, voor hoogopgeleide technici voor onderzoek, ontwikkeling en construc-tie is dat een stuk moeilijker.”Ook de workflow en taakverdeling zijn continu in beweging. Creusen heeft een fabriek in Roermond en twee in Tsjechië. Daar is men na de val van het IJzeren Gor-dijn heen gegaan gezien de afzienbare afstand en de lagere lonen. Maar het be-drijf denkt erover om enkele werkzaam-heden terug te halen naar Nederland. Van Helsland: “Willen we opschalen, dan moeten we standaardiseren en automati-seren en dan vormen loonkosten geen groot aandeel meer in de kostprijs. Je moet werknemers aan automatische lij-nen echter beter opleiden en begeleiden, en dan is de afstand tot Tsjechië een na-deel. We zetten de fabrieken daar vooral in voor arbeidsintensief en handmatig werk. Dit laatste zie je nog veel in klei-

nere series speciale motoren, waar het niet economisch en/of technisch mogelijk is om automatisch te wikkelen. Bij som-mige specials is een arbeider echt een dag bezig met wikkelen, dat is in Neder-land onbetaalbaar. In Roermond zitten onderzoek en ontwikkeling, testen, pro-totyping, nul-series, logistiek, automati-sche productie en assemblage van kleine series maatwerk motoren.”

TechnologieDe eerste vier van deze activiteiten zijn het werkterrein van de laatste groep bin-nen Creusen, Research & Development. Daarbij wordt nauw samengewerkt met afnemers, maar ook met aanbieders van componenten, zoals Centurion dat even-eens in Roermond is gevestigd.

Van Helsland: “E-bikes en e-scooters wor-den vaak geassocieerd met senioren, maar ook de jeugd begint e-scooters te ontdek-ken. Je ziet nu twee trends. Aan de ene kant wil met name de jeugd een e-scooter om sneller te kunnen rijden. Aan de an-dere kant wil de markt een hogere actiera-dius, een lagere prijs en meer gebruiksge-mak. Dat vraagt om compacte, lichte en goedkope aandrijvingen. Op dit moment vormt de batterij nog de beperkende factor in dit geheel. Gelukkig worden op dit ter-rein de nodige vorderingen gemaakt, en dat is de reden dat wij nauw samenwerken met onder andere Centurion.”Hoewel het bedrijf al vele jaren elektro-motoren maakt, is er nog genoeg werk te verrichten op R&D-gebied. Creusen wil als kennispartner de markt helpen met het oplossen van mobiliteitsvraagstukken. Voor ‘natte’ toepassingen zijn nog altijd verbeteringen mogelijk op het gebied van as-afdichtingen, keerringen, kabelinvoe-ren en connectoren. Daarnaast wordt drif-tig gewerkt aan verdere modularisering van het programma.Van Helsland: “Opschalen betekent auto-matiseren, maar daarvoor moet je stan-daardiseren. Aanvragen van klanten lei-den soms tot totaal nieuwe motoren, maar waar mogelijk gaan we uit van be-staande modellen. Dat drukt de ontwik-kelingskosten én de doorlooptijd. Door machines, besturingen én motoren mo-dulair op te bouwen, kan een klant zijn applicatie goedkoper én sneller op de markt brengen. Voor ons is modulair bou-wen weer gunstig voor de schaalgrootte en dus de inkoopprijs.”

Een uitdaging voor de verdere ontwikke-ling van motoren is de beschikbaarheid van grondstoffen. Met name de prijzen voor koper en magneten stijgen sterk. “De magneetmarkt wordt volledig beheerst door China en ook in de kopermarkt is dit land sterk aanwezig. De prijzen zijn der-mate hoog dat wij onze voorraad koper achter slot en grendel moeten bewaren. Efficiënt omgaan met deze grondstoffen is van levensbelang om de kostprijs op een aanvaardbaar niveau te houden.”

ToekomstIn het verleden kochten veel machinefa-brikanten en eindgebruikers bij diverse leveranciers in, om die vervolgens samen te bouwen. Gaat het echter mis, dan be-gint het onvermijdelijke vingerwijzen ter-wijl het probleem niet wordt opgelost. Steeds meer bedrijven kiezen voor ‘one stop shopping’: ze kopen alle of zoveel mogelijk componenten bij één partij, en als het mis gaat mag die het probleem oplossen. Om deze reden heeft Creusen ook een eigen besturing voor haar elek-tromotoren ontwikkeld.In de toekomst zal de onderneming nog een stapje verder gaan en aandrijftoepas-singen gaan aanbieden waarmee afne-mers snel hun mobiliteitsvraagstukken kunnen oplossen. Er zijn concrete ideeën, maar daarover wil Van Helsland uiteraard niet veel kwijt.

Inl.: Creusen Technology Group, tel.: (0475) 39 63 33, www.creusen.nl

Creusen heeft in

binnen- en bui-

tenland diverse

gerenommeerde

afnemers voor e-

bikes. Dit is een

Gazelle rijwiel met

ingebouwde wiel-

naafmotor

Creusen is geen

‘catalogusbedrijf’

In de metaalwereld geniet Creusen faam als

fabrikant van nagenoeg onverwoestbare

slijp-, polijst-, bandschuur- en kolomboor-

machines

18-20_Creusen.indd 20 06-02-13 14:01

Page 21: Aandrijftechniek 1 - 2013

21

TECHNIEK Elektrisch

www.AT-aandrijftechniek.nlFEbruarI 2013 AT AANDRIJFTECHNIEK

M etronix speelt met versterking van

het ontwikkelingsteam in op de sterke groei in de vraag naar klantspecifieke aan-drijvingen. Tegelijkertijd werd het project-management voor klantspecifieke modifi-caties van standaard versies en onder een andere merknaam verkochte regelaars gestroomlijnd. Door een gecoördineerde en gestroomlijnde aanpak bereikt men een grote flexibiliteit en kan men verzoe-ken van klanten snel uitvoeren, in voorko-mende gevallen zelfs binnen een paar dagen. ‘Lean production’ methoden maken een testproductie binnen een paar maanden na het eerste verzoek; de serie-productie kan in minder dan een jaar van start gaan.

KlantspecifiekDiverse factoren leiden tot een groeiende vraag naar klantspecifieke aandrijfoplos-singen. Dat zijn onder meer de groeiende

behoefte aan nauwkeurige servorege-laars, een lager energieverbruik, een klei-ner formaat en aan een specifieke ma-chine gerelateerde aspecten. Een ander element is de toegevoegde waarde die aan een merk wordt toegekend.“Industriële ondernemingen onderken-nen dat ze met efficiëntere motoren en regelaars hun marktaandeel kunnen ver-groten en hun marges verbeteren”, zegt Jan Koch, directeur van Metronix. “Door onze middelen en structuren kunnen wij voor deze bedrijven binnen dergelijke sce-nario’s een korte ‘time to market’ realise-ren. Met deze investering spelen we in op de toegenomen vraag naar ‘branding’ binnen ons segment van de automatise-ringsmarkt. Het bedrijf is voldoende groot genoeg om een hoogwaardige productie-kwaliteit tegen aantrekkelijke prijzen aan te bieden. Tegelijkertijd zijn we klein ge-noeg om snel en flexibel te kunnen reage-ren. Daar ligt onze kracht.”Het merendeel van de klantspecifieke op-lossingen kan in twee categorieën wor-den ingedeeld. De eerste is de ontwikke-ling van volledig op maat ontworpen klantspecifieke regelaars, waarmee OEM’s hun machines willen optimaliseren en/of hun investeringskosten voor hun compo-nenten willen verminderen. De tweede groep betreft vragen naar producten die als ‘private label’ in de handel worden ge-bracht. In bepaalde gevallen betreft het aanpassingen van eigen producten, zoals aangepaste firmware en interfaces, om aan de specifieke eisen, toepassingen en markten van de klant te voldoen. De ser-

voregelaars kunnen een breed scala aan veldbus- en encoder interfaces ondersteu-nen, ook weer met het oog op een maxi-male flexibiliteit in de integratie van servo-aandrijvingen in automatiserings-systemen.

Veel afnemers in deze categorie willen deze oplossing leveren als integraal on-derdeel van hun aanbod aan de OEM klanten. Metronix is voor deze bedrijven een complementaire partner, omdat het bedrijf als pure aandrijfspecialist niet geldt als concurrent op hun marktseg-ment. Minimale bestelhoeveelheden zijn geen probleem - als dat voor de applicatie vereist is, maakt Metronix ook enkelstuks.Metronix is onderdeel van de Apex Tool Group in Sparks (Maryland, USA). Deze groep telt meer dan 7.600 medewerkers in meer dan dertig landen over de hele wereld. De ontwikkeling en productie van Metronix bevinden zich in Braunschweig. In Nederland wordt het merk vertegen-woordigd door Groschopp Nederland in Hardinxveld-Giessendam en Angst & Pfis-ter in Zoetermeer.

Inl.: Metronix Meßgeräte und Elektronik GmbH, tel.: (+49) 531 866 80, www.metronix.de

Groeiende vraag

naar klantspecifiek

Metronix breidt uit inmaatwerk servoregelaars

Metronix in Braunschweig ontwerpt en produceert ongeveer 35.000 servore-

gelaars, waarvan meer dan de helft voor andere aanbieders of voor specifieke

OEM-toepassingen. Onlangs heeft het bedrijf zijn capaciteit voor klantspeci-

fieke oplossingen uitgebreid. Voor de afnemers leidt dit tot kortere doorlooptij-

den van specificatie tot en met kant-en-klaar product.

[tekst] Ad Spijkers [foto’s] Metronix

Meer dan de helft

van de jaarlijks ge-

produceerde 35.000

regelaars wordt ge-

bouwd voor andere

aanbieders of voor

specifieke OEM-

toepassingen

Metronix heeft zijn capaciteit voor klantspe-

cifieke oplossingen met ongeveer een derde

uitgebreid

21_Metronix.indd 21 11-02-13 09:25

Page 22: Aandrijftechniek 1 - 2013

22 www.AT-aandrijftechniek.nl Februari 2013 AT AANDRIJFTECHNIEK

Maarten Hendriks is specialist op het gebied van kogelomloopspindels. “Ko-gelomloopspindels zijn er in uiteenlo-pende maten, uitvoeringen en kwaliteiten. Klanten zijn zich er vaak niet van bewust welke parameters uiteindelijk de keuze be-invloeden. Vaak wordt er naar het draag-

vermogen en eventuele wel of niet aanwe-zige speling gekeken. Echter, ook kogeldi-ameter, type afdichting en uitvoering (gerold, gewerveld of geslepen) spelen in eerste instantie mee. Wat heb je aan een spindel met alleen een kunststof poly-amide ringafdichting als deze in een stof-

fige omgeving gebruikt wordt? Dan kan je de moer afschermen met bijvoorbeeld een spiraalafdekking, maar dit zorgt weer voor extra kosten en extra inbouwlengte. Daar-voor kan je ook een moer adviseren die al een extra stofafdichting zoals vilt of kunst-stof seal heeft, deze zijn echter niet op alle moeren leverbaar. Een goed advies in het voortraject is dus erg belangrijk om onno-dige kosten te voorkomen.”

Smering en uitlijningEen ander belangrijk punt waar klanten vaak niet op letten, is welk smeermiddel zij het beste kunnen gebruiken en bij welke smeerintervallen. Veel klanten smeren he-lemaal niet of gebruiken een standaard kogellagervet. Vooral bij hogere toerental-len leidt dit vaak tot vroegtijdige en onver-wachte uitval omdat er geen optimale smering is, met extra slijtage tot gevolg. Om klanten en ook monteurs er op te wij-zen gebruikt Stamhuis Lineairtechniek spe-ciale stickers die bij verzending op de pro-ducten komen, in de hoop dat klanten zich er meer van bewust worden.

Soms adviseert Hendriks klanten voor een grotere spoed te kiezen omdat tegen ge-ringe meerkosten een langere levensduur kan worden bereikt, enkel omdat er grotere kogels in de spindelmoer zitten. Bijvoor-beeld bij de kogelspindels van Kugelberger met een diameter van 40 mm en 5 mm spoed worden kogeltjes van 3,5 mm door-snede gebruikt, terwijl bij een spoed van 10 mm kogeltjes van 7,144 mm worden ge-bruikt. Om aan te geven wat het verschil in draagvermogen is: voor een standaard DIN-moer type FK4005 geldt een Cdyn = 26,3 kN en voor een moer type FK4010 een Cdyn = 64,9 kN. Dit verschilt ruim een factor 2.5, wat zich uit in een vele malen langere le-vensduur tegen minimale meerkosten. Dit soort gegevens staan vaak niet in catalogi maar is wel bekend bij de leverancier.

Praktische aspecten vanlineaire geleidingen[tekst] Bert Post, Stamhuis Lineairtechniek BV [foto’s] Stamhuis Lineairtechniek BV

In de wereld van lineairtechniek is letterlijk alles in beweging. Stamhuis

Lineairtechniek in Twello is sinds 1996 actief in Nederland met een breed

pakket producten waarmee in vrijwel alle toepassingen een goede oplossing

mogelijk is. De door de jaren opgebouwde expertise zorgt ook voor een stuk

‘ontzorging’ op punten waar klanten niet direct aan denken als ze een ma-

chine ontwerpen of bouwen waardoor de levensduur van een machine aan-

zienlijk kan worden verlengd.

Kogelomloopspindels zijn er in uiteenlopende maten, uitvoeringen en kwaliteiten. Bepalend voor de keuze zijn

onder meer draagvermogen, speling, kogeldiameter, type afdichting en uitvoering (gerold, gewerveld of geslepen)

Smering vaak oorzaak

vroegtijdige uitval

22-23_Stamhuis.indd 22 05-02-13 17:12

Page 23: Aandrijftechniek 1 - 2013

23

TECHNIEK Mechanisch

www.AT-aandrijftechniek.nlFEbruarI 2013 AT AANDRIJFTECHNIEK

Behalve smering blijkt dat ook een onjuiste uitlijning van spindels en geleidingen voor een verkorte levensduur zorgt. De keuze voor de juiste component kan er ook voor zorgen dat de geleidingen minder gevoe-lig zijn voor uitlijning. Een regelmatig te-rugkomend advies bij kogelprofielrailgelei-dingen is om, in plaats van standaard loop-wagens, te kiezen voor de korte bouwvorm. Doordat er minder kogellicha-men dragen, zijn deze minder stijf en kun-nen dus uitlijnfouten beter opvangen. Hierbij moet er wel op worden gelet dat het draagvermogen van deze loopwagens lager ligt dan bij de standaard lengtes. Ook kan de constructeur ervoor kiezen om het aanbouwgedeelte flexibel te maken.

Niet alleen bij kogelomloopBij de hefmastprofielen van het fabricaat Winkel blijkt, dat bij montage onvol-doende wordt gelet of de combirollen goed aanliggen op het loopvlak. Doordat deze constructies vaak wat groter zijn met hogere te verplaatsen massa’s, is extra aan-dacht bij de montage gevraagd. Lopen de rollen niet vlak op het loopvlak maar staan ze ietwat onder een hoek, dan zullen de wielen zich gaan invreten in het loopvlak.Na foutieve montage blijkt smering hoofdoorzaak als nummer twee voor vroegtijdige uitval. Omdat metalen wielen over een metalen vlak lopen, is het nood-zaak deze te voorzien van een dunne

smeerfilm. Ook de lagering in de wielen moet worden gesmeerd. Een deel van de loopwielen is levensduur gesmeerd maar er zijn ook types die een nasmering nodig hebben. Hier blijkt in de praktijk dat de gebruikers veelal de rollen onvoldoende of niet smeren omdat deze zo ver in de constructie ingebouwd zitten dat men niet meer bij de smeernippels kan komen. Hiervoor kan een oplossing met een auto-matisch smeersysteem worden gebruikt. Ook kan men kiezen voor het gebruik van montageplaten met geïntegreerde smeer-kanalen en smeernippels.“Ook bij profielrailgeleidingen blijkt sme-ring de hoofdoorzaak te zijn van vroegtij-dige uitval”, vertelt product engineer Marco Vreeke. “Het valt mij op dat klanten regel-

Bij geleidingen

wordt bij montage

vaak onvoldoende

gelet op aanliggen.

Lopen de rollen niet

vlak op het loop-

vlak, dan zullen ze

zich invreten in het

loopvlak, vooral bij

hogere krachten

matig voor profielrailgeleidingen kiezen bij korte slag toepassingen zoals 20 mm of 100 mm. Nadeel bij een korte slag is dat er geen volledige smering van de kogels plaats heeft en dat een gedeelte dus droog loopt. Voor een goede smering moet de loopwagen minimaal driemaal de wagen-lengte verplaatsen. Bij kortere verplaatsin-gen moet men zorgen dat er aanpassingen worden aangebracht voor de smering. Denk hierbij aan het gebruik van smeernip-pels aan weerszijden van de loopwagen of het gebruik van korte loopwagens.”Een andere goede oplossing is het gebruik van roltafels die zijn ontwikkeld voor korte slag toepassingen. In deze roltafels zitten rollenkooien tussen V-rails geklemd die tijdens de slagbeweging ook meebewe-gen in de rails en zo zorgen voor een ade-quate smering (terwijl in profielrails kogels circuleren in de wagen). Vaak blijken klan-ten er niet op te letten welk type smeer-middel zij moeten gebruiken (dit is onder-meer afhankelijk van de verplaatsingssnel-heden en omgevingsfactoren) en welke smeerintervallen nodig zijn. Vreeke: “Ons vak is dus niet alleen de klant adviseren welke componenten hij nodig heeft, maar hem ook er op attenderen waar hij bij montage en nazorg op moet letten. Zo komt het voor dat we klanten adviseren dat er voor zijn toepassing betere moge-lijkheden zijn dan hij zelf in gedachten heeft. Verkopen is niet datgene aanbieden wat de klant vraagt maar het product advi-seren wat hij nodig heeft.”

MontageHet is belangrijk dat de monteurs die de machine assembleren, weten hóe zij moe-ten monteren: met welke aandraaimomen-ten, welke uitlijntoleranties aanvaardbaar zijn, maar ook welk smeermiddel ze moe-ten gebruiken en met welke hoeveelheid er gesmeerd moet worden. Vreeke: “Vaak is een vingertopje vet al ruim voldoende.

Ook in de gelei-

dingstechniek

schrijdt de tech-

nologie voort. Zo

introduceerde Lean-

technik kogelbussen

met smeeroptie en

geleidingen met

geïntegreerde aan-

drijving

Korte bouwvorm

vangt uitlijnfouten

beter op

Klanten pompen er veel te veel vet in zodat je vaak ziet dat de klodders aan de rails hangen of de afdichtingen van de wagen worden gedrukt. Om klanten hierin te hel-pen, hebben we informatie voor de klant met daarin de smeerhoeveelheden. De klant kan bij ons de juiste smeerpistolen kopen met een kleine dosering vet en met de juiste accessoires voor de verschillende type geleidingen en smeernippels.”“Een belangrijk succes van onze firma”, sluit directeur Alexander Stamhuis af, “is dat we behalve doorgaans korte levertij-den personeel hebben dat technisch goed onderlegd is en vraagstellingen van klan-ten kan vertalen in een goed advies. Ik merk vaak dat klanten ons te laat inscha-kelen om ontstane problemen op te los-sen. Door ons tijdens de ontwerpfase al bij projecten te betrekken, kunnen we goede adviezen en de juiste producten bieden. Onze klanten, die veelal in de spe-ciale machinebouw werkzaam zijn, vin-den het belangrijk een goed onderbouwd advies te krijgen en dat de gemaakte af-spraken worden nagekomen. Ons motto is ‘ken je klant en zijn toepassing’. De nieuwe generatie constructeurs en inko-pers kiest steeds vaker bewust voor deze aanpak. Daarbij blijft het voor ons belang-rijk binnen het bestaande assortiment te kijken naar recente marktontwikkelingen, zoals kogelbussen met smeeroptie en ge-leidingen met geïntegreerde aandrijving zoals we die vinden bij Leantechnik. Onze partners zijn niet de grootste maar inno-veren continu en zijn flexibel. Dit is van groot belang voor het succes van onze klanten en voor onze toekomst.”

Inl.: Stamhuis Lineairtechniek BV, tel.: (0571) 27 20 10, www.stamhuislineair.nl

22-23_Stamhuis.indd 23 05-02-13 17:12

Page 24: Aandrijftechniek 1 - 2013

24 www.AT-aandrijftechniek.nl Februari 2013 AT AANDRIJFTECHNIEK

R eich Kupplungen werd kort na de oor-

log opgericht door de eerste generatie Reich. Momenteel staat de tweede gene-ratie aan het roer en de bedoeling is dat de volgende generatie het stokje over een aantal jaren overneemt. De onderneming telt momenteel zo’n 150 medewerkers in Bochum. Dat laatste moet er uitdrukkelijk bij worden vermeld, want ook daarbuiten wordt geïnvesteerd in menselijk kapitaal.Nog niet zo lang geleden verkocht de on-

derneming haar producten uitsluitend via distributeurs. Door de globalisering van de markt besloot de onderneming een jaar of twee geleden om zelf doch-terondernemingen in het buitenland te starten. Ulrich Bentele: “Onze grote afne-mers zijn globale spelers, die lokaal on-dersteuning willen. Dat kan het beste met eigen vestigingen, met mensen die de lokale markt en zakencultuur kennen en letterlijk dezelfde taal spreken. Als

voorbeeld: ik communiceer als Duitser in het Engels met Franse klanten – niet ide-aal. Daarnaast willen wij niet zozeer kop-pelingen verkopen, maar technologie. Wij zijn gespecialiseerd in producten die je niet zomaar via een webshop aan-schaft. Er is een breed scala aan moge-lijkheden en je moet de klant helpen de beste keuze voor zijn specifieke applica-tie te maken.”Er kwam een joint-venture in China, die zich op termijn ook met productie voor de lokale markt bezig zal houden. Er kwam een eigen vestiging in de Ver-enigde Staten om direct in contact te kunnen treden met een aantal grote ma-chinebouwers. De derde vestiging kwam in Nederland, enerzijds om de sterk aan-wezige maritieme wereld te ondersteu-nen, anderzijds omdat Nederland veelal kleinere series speciale producten vraagt en daarmee de fabriek naar een hoger technologisch plan tilt.Reich Aandrijftechniek is sinds 1 januari 2012 aanwezig op de Nederlandse markt. Het eerste jaar gebeurde dat in betrekke-lijke stilte om een goede organisatie neer

te zetten. In 2013 wil het bedrijf met vol elan de Nederlandse en Belgische markt op. Eric van Beek: “Vanuit Assen willen we snel standaard koppelingen en reservede-len leveren. Ook kunnen we, door inscha-keling van in de regio gevestigde jobbers, producten aanpassen. De productie in Bochum is op een bepaalde manier inge-richt op bepaalde seriegroottes. Maar Ne-derlanders willen kleine series met kleine aanpassingen en dat soort orders kunnen we vanuit Assen snel uitvoeren. We kun-nen sneller leveren door aanpassingen lokaal door te voeren.”Reich wil zich vanuit de huidige vestigin-gen ontwikkelen tot een aanbieder die wereldwijd actief is. Onderzoek en ont-wikkeling blijven echter in Bochum, daar zit immers het echte kapitaal van de on-derneming: kennis.

Ondersteuning(Ook) Reich constateert dat het kennisni-veau bij klanten afneemt. Engineeringaf-delingen zijn gekrompen, ervaren krach-ten gaan met pensioen maar er is te wei-nig instroom van jonge technici.

‘Nieuwe’ aanbieder heeftwereldwijde ambities[tekst] Ad Spijkers [foto’s] Reich Kupplungstechniek GmbH, Bochum (D)

Begin vorig jaar startte koppelingsfabrikant Reich uit Bochum een

eigen dochteronderneming in Nederland. Behalve de eigen koppe-

lingen brengt de in Assen gevestigde vestiging in Nederland ook

koppelingen van Desch en tandheugels en servo-wormwielre-

ductoren van Atlanta op de markt. Ook verkoopt men Reich-

producten in België. De onderneming wil echter niet zozeer

mechanische componenten maar technologie verkopen. De

redactie sprak met Eric van Beek, general manager van Reich

Aandrijftechniek, en Ulrich Bentele, verkoopleider van Reich

Kupplungen in Bochum.

De Arcusaflex AC

elastische koppelin-

gen worden vooral

toegepast in combi-

natie met verbran-

dingsmotoren

Je moet letterlijk

dezelfde taal spreken

24-25_Reich.indd 24 06-02-13 08:58

Page 25: Aandrijftechniek 1 - 2013

25

TECHNIEK Mechanisch

www.AT-aandrijftechniek.nlFEbruarI 2013 AT AANDRIJFTECHNIEK

Machinefabrieken, system integrators en eindklanten vallen steeds sneller terug op toeleveranciers die een stukje engi-neering kunnen verzorgen. Reich ver-koopt vooral op techniek, op knowhow. Bentele: “We willen de klant eerst het juiste advies geven en het juiste product aanbieden. Als dat goed is, volgt de af-sluitende verkoop bijna vanzelf. Door di-rect contact met de klant kunnen we ook ontwikkelingen in de OEM-markt beter volgen. Momenteel zijn bijvoorbeeld veel ontwikkelingen gaande rondom verbran-dingsmotoren, waar de milieuwetgeving motorfabrikanten dwingt tot het toepas-sen van andere technologieën en bouw-concepten. Dat heeft consequenties voor de karakteristieken van het eindproduct, onder meer trillingsfrequenties en -ni-veaus en de thermische huishouding van motoren. De vraag is of je dan nog de-zelfde koppelingen kunt toepassen, of naar stijvere of juist stuggere koppelin-gen uit mogelijk een andere rubbersoort moet zoeken. Je moet eerst het meest geschikte product zoeken en het dan ver-kopen, niet andersom.”

Tegelijkertijd is een koppeling niet het meest sexy product en een succesvolle in-troductie en verkoop van koppelingen kan niet zonder gedegen marketingstrategie. Dit jaar zal het bedrijf een nieuwe marke-tingstrategie gaan voeren onder de naam D2C (Design to Customer), met een vette knipoog naar B2B (Business to Business).

LeveringsprogrammaReich is vooral actief in marktsegmenten waar een verbrandingsmotor als primaire aandrijving fungeert en daar is de koppe-ling (met name de flexibele koppeling) nog altijd een belangrijke component. De be-langrijkste productlijn betreft de Arcusaflex AC elastische koppelingen die vooral wor-den toegepast in combinatie met verbran-dingsmotoren. Het leveringsprogramma is breed, mede door de beschikbaarheid van liefst acht rubbersoorten, waaronder na-tuurrubber, siliconenrubber en een kwali-teit die bestand is tegen hoge temperatu-ren. Het elastische materiaal dempt de tril-lingen en onregelmatigheden in het toerental van dit type motoren, waardoor het aangedreven werktuig rustiger en met

verbrandingsmotoren en voor flexibel opgestelde motoren. Behalve in de al ge-noemde bouwmachines en maritieme toepassingen voorziet de fabrikant toe-passingen in de agrarische sector. Het be-reik gaat hier van 50 Nm tot 100.000 Nm en er wordt gewerkt aan uitvoeringen die nog een stap hoger gaan.Voor zware industriële (stationaire) toe-passingen heeft het merk de MultiMont klauwkoppelingen in het programma. Het draaimomentbereik gaat hier van 10 Nm tot 1.000.000 Nm. Als afronding van het programma levert men ook nog stalen la-mellen- en tandkoppelingen. In veel ap-plicaties zitten meerdere (typen) koppelin-gen en steeds meer gebruikers geven er de voorkeur aan de componenten waar mogelijk uit één hand te betrekken.

Niet alleen eigen merkBehalve het moederbedrijf zal de vestiging in Assen nog twee Duitse merken op de Ne-derlandse markt vertegenwoordigen: At-lanta en Desch. De eerste levert nauwkeu-rige wormwieloverbrengingen voor servo-toepassingen en tandheugels. Slechts weinigen weten dat Atlanta de grootste Europese fabrikant van tandheugels is, met als belangrijkste kenmerk kwaliteit en nauwkeurigheid. Van Desch zijn vooral de Planox schakelbare droge platenkoppelin-gen een goede aanvulling op het eigen pro-gramma Reich koppelingen. Alle drie mer-ken hebben gemeen dat hun productlijnen de nodige kennis, advisering en begelei-ding vanuit de leverancier vergen.

Inl.: Reich Aandrijftechniek BV, tel.: (0592) 26 60 00, www.reich-aandrijftechniek.nl

Literatuur1. Spijkers, A.: Reich Kupplungen inves-teert in nieuw machinepark en productie-hal, Aandrijftechniek, april 2007

Sneller leveren door

lokaal aan te passen

Nieuw in het pro-

gramma is het TOK

koppelingssysteem,

dat men name is

ontwikkeld voor te-

stopstellingen voor

verbrandingsmoto-

ren en voor flexibel

opgestelde motoren

constante snel-heid kan wer-

ken. Reich heeft al meer dan dertig jaar

ervaring met dit type koppeling, maar ont-wikkelt het nog steeds verder.Met deze typen is het merk marktleider bij de koppeling van generatoren aan diesel-motoren. Daarnaast zijn de koppelingen geliefd bij fabrikanten en gebruikers van gas- en biogasgeneratoren en bij warmte-krachtkoppelingen (co-generation). De kop-pelingen vinden ook toepassing in bouw-machines, maritieme werktuigen, compres-soren, pompen en railvoertuigen. De kleinste koppelingen kunnen tot 100 Nm aan, de grootste is met 100.000 Nm (ruw-weg 5 MW) zelfs de grootste in de markt.Onder de aanduiding Arcusaflex VSK brengt de fabriek een serie elastische kop-pelingen met eigen lagering op de markt, die via een cardanas met een verbran-dingsmotor worden verbonden. Ze vinden toepassing in dezelfde marktsegmenten als de Arcusaflex AC, maar met name in bouwmachines en de maritieme sector.Nieuw in het programma is het TOK kop-pelingssysteem, dat men name is ontwik-keld voor testop-stellingen voor

De Arcusaflex VSK is een elastische kop-

peling met eigen lagering die via een

cardanas met een verbrandingsmotor

wordt verbonden

24-25_Reich.indd 25 06-02-13 08:58

Page 26: Aandrijftechniek 1 - 2013

26 www.AT-aandrijftechniek.nl Februari 2013 AT AANDRIJFTECHNIEK

sche datasnelheid van 5 Gbit/s op de kabel netto overdrachtsnelheden van maximaal 400 MByte/s. Bovendien heeft men, net als bij USB 2.0 meestal geen framegrabber in het systeem nodig, omdat in veel pc-systemen en laptops nu al USB 3.0 interfaces zijn geïntegreerd. Deze voordelen en de betrekkelijk lage prijs voor het gebruik van USB 3.0 techno-logie in de vorm van speciaal voor beeld-

verwerking aangepaste USB3 Vision-stan-daard is interessant voor gebruik in ma-chine vision systemen.Ruim een jaar na Vision 2011 zijn er ech-ter nog steeds geen industriële camera’s die voldoen aan de USB3 Vision-stan-daard. De reden is simpel: er is een duide-lijk onderscheid tussen de in de consu-menten- en kantoormarkt gebruikte stan-daard USB 3.0 en van de daarop voortbouwende machine vision standaard USB3 Vision. Laatstgenoemde is nog niet

gepubliceerd en dus kan nog geen enkele beeldverwerkingscomponent er aan vol-doen. Er wordt echter hard aan gewerkt;

D e nieuwe interface was in november

2011 tijdens de toen gehouden vakbeurs Vision 2011 al het meest besproken onder-werp van de beeldverwerkende sector. Sommige fabrikanten toonden toen al de eerste producten met USB 3.0-standaard, wat de hoop voedde dat een snelle accep-tatie van deze technologie aanstaande was.Daar was een goede reden voor: de opvol-ger van USB 2.0 belooft met zijn theoreti-

Bij USB 3.0 geen

frame grabber nodig

uSb3 Vision: toekomstige interfacestandaard voor beeldverwerking?

in de consumenten- en kantooromgeving wordt de data-interface uSb 3.0 in

toenemende mate gebruikt. in de beeldverwerking is een op de behoeften

van de hier geldende eisen afgestemde versie (uSb3 Vision) onderwerp van

gesprek. De interface lijkt dicht bij een doorbraak.

[tekst] Dipl.-ing. (FH) rupert Stelz, Stemmer imaging GmbH, Puchheim (D) [foto’s] Stemmer imaging

USB 3.0 is de basis

voor USB3 Vision,

een standaard die

specifiek verder is

ontwikkeld voor

beeldverwerking

26-27_USB3.indd 26 06-02-13 08:59

Page 27: Aandrijftechniek 1 - 2013

27

TeCHNieK Sensoren

www.AT-aandrijftechniek.nlFebruari 2013 AT AANDRIJFTECHNIEK

er is een RC3 (Release Candidate 3) maar een paar details moeten nog worden op-gelost. Naar verwachting zullen de laatste plooien snel worden gladgestreken en zal de eerste versie nog in het eerste kwartaal van 2013 het licht zien.

binnen handbereikOm een definitieve standaard te realise-ren en een toekomstige acceptatie van USB3 Vision te garanderen, heeft een aan-tal belangrijke spelers in de branche de krachten gebundeld. De noodzakelijke normalisatiewerkzaamheden worden uit-gevoerd door de Amerikaanse Automated Imaging Association (AIA).USB3 Vision is een ‘standard on the wire’, dat wil zeggen dat de gebruiker net als bij GigE Vision geen fabrikantspecifieke soft-ware nodig heeft om een USB3 Vision sys-teem te bouwen. De firmware van de ca-mera hoeft dus niet in runtime van de host te worden geladen, maar moet reeds in de camera aanwezig zijn. Daarmee is ook de weg vrij voor integratie in embed-ded systemen die niet zijn gebaseerd op Windows of Linux.USB3 Vision is tevens gebaseerd op een vol-ledige integratie van GenICam: de camera’s brengen hun op XML gebaseerde Device Description File mee. Het protocol voor de besturing van de camera is het eveneens in GenICam ingebouwde GenCP (Generic Control Protocol), dat oorspronkelijk werd ontwikkeld voor Camera Link camera’s.In de eerste versie van USB3 Vision wordt de datastroom via bulk transfer gereali-seerd. Daardoor kunnen geen bandbreed-ten worden gereserveerd, maar daarvan kunnen toepassingen met veel camera’s profiteren. Afgezien daarvan lost de USB Bulk Transfer echter het complete ‘Pac-kend Resend’ probleem van GigE Vision, aangezien de dataoverdracht gegaran-deerd is. Dit vereenvoudigt de integratie aan beide kanten, zowel bij de host als bij het apparaat. De standaardisatiecommis-sie behoudt zich echter het recht voor om in toekomstige versies een alternatief met isochrone transfer op te nemen.

Niet alleen voordelenEen voordeel van de USB 3.0-interface is dat hiermee uitgeruste camera’s met maxi-maal 1,5 A bij 5 V van stroom kunnen wor-den voorzien. Hierdoor is de technologie zonder grote problemen te gebruiken op laptops die deze interface vandaag al vaak aan boord hebben. Net zoals bij GigE Vi-sion zijn er echter significante verschillen in prestaties van de op de markt beschik-bare componenten. Een ander interessant kenmerk van USB3 Vision-standaard is dat deze ook een standaard omvat voor een

connector die met schroeven kan worden gefixeerd en de technologie geschikt maakt voor industriële toepassing.USB 3.0 biedt echter niet alleen voordelen. Als beperking moet onder meer de be-perkte kabellengte van slechts enkele meters worden genoemd, die afhankelijk van de toe-passing kritisch kan zijn. Zoals de zaken er nu voorstaan is drie meter kabel zeker verantwoord; langere kabels (tot zeven meter) worden getest in een industriële omgeving, maar zijn nog niet vrijgegeven. Met actieve componen-ten lijken echter kabellengtes tot 15 meter realistisch. Er wordt verwacht dat hier, net als voor CameraLink, snel zogenaamde ex-tenders beschikbaar zullen zijn om grotere afstanden te overbruggen.Ook op optische vezels gebaseerde oplos-singen voor USB 3.0 zullen wellicht weldra nieuwe mogelijkheden bieden. In hoe-verre dit concept dan haalbaar is in de industriële omgeving, moet echter nog worden bezien. Op dit moment is er nog maar weinig praktische ervaring met USB 3.0 in de industriële omgeving. Momen-teel is alleen duidelijk dat de eerste tests met deze technologie veelbelovend zijn. In hoeverre de betaalbare USB3 Vision in-terface zich na publicatie van de norm in de echte wereld zal kunnen bewijzen, zal op zijn vroegst in de eerste helft van 2013 blijken als de eerste producten conform de nieuwe standaard op de markt komen.

Concurrentie slaapt nietDe start van USB3 Vision loopt parallel met de ontwikkeling van andere technologieën die beschikbaar zijn om een ongehinderde opmars van de opvolger van USB 2.0 te kunnen dwarsbomen. Met CoaXPress en 10G Base-T zijn tenminste twee technologi-sche concurrenten in de running om de meest gebruikte interface voor beeldver-

werking van de toekomst te worden.CoaXPress begint met enige voorsprong in de tijd de race om de gunst van de visie van gebruikers te winnen. CoaXPress is beter en anders schaalbaar dan USB3 Visie

en maakt een hogere dataoverdrachtssnel-heid mogelijk. Zelfs bij de maximale kabel-lengte – afhankelijk

van de configuratie maximaal 100 m – loopt CoaXPress voorop. Daar staat tegen-over dat de gebruiker bij CoaXPress altijd een frame grabber nodig heeft.Ook de nu wijdverspreide GigE Vision-stan-daard evolueert technisch. De veel te laat gemaakte stap naar 10G Base-T ligt nu wel binnen handbereik. Een van de belangrijkste problemen van 10G Base-T tot nu toe was de warmteontwikkeling. Nieuwe, recent op de markt geïntroduceerde chips hebben een aanzienlijk lager stroomverbruik en maken kabellengtes van 30 m mogelijk. Daardoor blijft GigE Vision, zelfs met de in vergelijking met de USB 3.0 hogere kosten, aantrekkelijk en klaar voor de toekomst.De wereld van datatransmissienormen in beeldverwerking blijft waarschijnlijk nog steeds erg divers. Anderzijds is de beeld-verwerkingsbranche met de bestaande normen op de goede weg om vanuit de verschillende technologieën op de achter-grond een technologie overschrijdende standaard als GenICam te realiseren. Als u bijvoorbeeld de GenApi module uit GenI-Cam bekijkt, wordt deze niet alleen ge-bruikt in GigE Vision, waarvoor deze oor-spronkelijk was bedoeld. De module werkt ook in combinatie met FireWire, Camera Link en in de toekomst USB3 Vi-sion. Een uniforme standaard dataover-dracht is niet langer een utopie.

Inl.: Stemmer Imaging BV, tel.: (0575) 49 51 59, www.stemmer-imaging.nl

Volledige integratie

van GenICam

Allied Vision Tech-

nologies presen-

teerde op Vision

2012 de nieuwe ca-

merafamilie Mako.

Dit is de eerste AVT

camera die beschik-

baar zal zijn met

GigE Vision of USB3

Vision interface

26-27_USB3.indd 27 06-02-13 08:59

Page 28: Aandrijftechniek 1 - 2013

28 www.AT-aandrijftechniek.nl Februari 2013 AT AANDRIJFTECHNIEK

VHP Plastics Automation heeft een eigen product dat in kleine series wordt ge-bouwd. Deze zogeheten emmeraanbeu-gelmachine bevestigt metalen of kunst-stof beugels aan kunststof emmers.

emmeraanbeugelmachinesThuis een weerbarstige beugel op één emmer zetten, is niet zo lastig. Maar in een kunststofverwerkend bedrijf worden elke paar seconden emmers uit de matrijs gesto-

ten en moeten per uur honderden emmers van een beugel worden voorzien. Daarbij komt nog, dat de emmers warm zijn als ze uit de spuitgietmachine komen en bij de beugelmachine arriveren. Maar de product-temperatuur is mede afhankelijk van de omgevingstemperatuur (zomer of winter).Bij kunststoffen kan dit een behoorlijke invloed hebben op de maattolerantie en mechanische eigenschappen, en dus op de diameter en stijfheid van de emmer

waar de beugel aan moet. Een warme emmer kan een paar mm groter zijn dan een koude en een beugel is gemakkelijker in een warme emmer te drukken dan in een (hardere) koude emmer.Zo simpel als het lijkt is het dus niet. Er zijn ook niet veel fabrikanten die beugel-machines aanbieden en dat biedt per-spectieven voor wereldwijde afzet. Hoe-wel de Needese fabrikant maar klein is, heeft hij ondertussen klanten in heel Eu-ropa en is hij druk in gesprek met nieuwe in het Midden Oosten, Rusland en Noord- en Zuid Amerika.

Diverse variantenVoor het monteren van metalen of kunst-stof beugels zijn totaal verschillende tech-nieken nodig. Om snel en betaalbaar een verscheidenheid aan machines te kunnen aanbieden, heeft VHP zijn machines mo-dulair opgebouwd. Frame, motoren, cilin-ders, ventielen en elektronica zijn vaak hetzelfde (onder andere Beckhoff en Festo) en ook de software is grotendeels gelijk, maar wel snel aan te passen aan de specifieke eisen van de klant.

A rjan van Heiningen heeft sinds 1991

de nodige ervaring opgedaan in het ont-werpen en bouwen van speciale machi-nes. Hij was bij een aantal bedrijven werk-zaam als engineer en hoofd engineering en werd in zijn vrije tijd regelmatig ge-vraagd om advies- en engineeringwerk voor derden. Het was een kwestie van tijd voordat hij zijn eigen bedrijf zou starten.Dat moment kwam toen hij in 2004 een opdracht kon binnenslepen voor het bou-wen van een machine voor het opspan-nen van schildersdoek. Hij startte zijn be-drijf in de werkplaats bij zijn huis, maar groeide daar al snel uit en verhuisde naar een hal in Haaksbergen. Vorig jaar was een ruimere hal noodzakelijk en VHP be-trok een bedrijfsgebouw in Neede. De onderneming telt nu drie tot vijf mede-werkers maar werkt vooral bij de bouw van speciale machines vaak samen met vaste partners.VHP kent twee takken van sport. Het be-drijf bouwt als VHP Production Automa-tion & Total Solutions speciale machines om specifieke taken bij klanten te vervul-len. Het gaat hier vooral om enkelstuks.

Zo simpel als het lijkt,

is het niet

een simpele emmer vraagt om een complexe beugelmachine

emmers zijn alledaagse voorwerpen, zowel

in het huishouden als in het bedrijfsleven.

Het is al even alledaags dat er een beugel

aan die emmer zit om hem op te tillen. Het

fabrieksmatig aanzetten van die beugel op

de emmer is echter niet eenvoudig. VHP

Plastics automation in Neede heeft zich ge-

specialiseerd in het ontwerp en de bouw van

machines voor juist deze taak. De redactie

van aandrijftechniek sprak met directeur-

eigenaar arjan van Heiningen.

[tekst en foto’s] ad Spijkers

Alle machines van

VHP zijn voorzien

van Beckhoff aan-

raakschermen

28-29_VHP.indd 28 06-02-13 09:00

Page 29: Aandrijftechniek 1 - 2013

29

TeCHNieK Besturingen

www.AT-aandrijftechniek.nlFebruari 2013 AT AANDRIJFTECHNIEK

Voor beide materiaalsoorten zijn twee typen machines beschikbaar. Bij de ‘high speed’ versies bedraagt de cyclustijd min-der dan 2,5 s en in bepaalde gevallen is dit minder dan 2 s. Bij de ’compact’ versies is de cyclustijd vanaf 5 s. De keuze is afhan-kelijk van de door de klant gewenste pro-ductiesnelheid, maar ook van de grootte van de emmers. Een klein emmertje voor de fritessaus bij u thuis is anders dan de grote emmer met spuitplamuur voor de projectstukadoor.Het ontwikkelen van de machines en het uitbannen van kinderziektes kostte puzzel-werk en tijd, maar de onderneming kan inmiddels een compleet aanbod aan beu-gelmachines aanbieden. Alle aandacht richt zich nu op opti-malisatie van het pro-ces: versnellen van de bouw, verkorting van de doorlooptijd, verla-ging van de kosten en optimalisering van de service. Voor dat laatste wordt veel gebruik gemaakt van internet via een VPN (Virtual Private Network). De moderne communi-catietechnieken worden ingezet voor on-dersteuning van de klant, configuratie en instelling van de machine op afstand.

Metaal en kunststofDe grootste problemen doen zich voor bij de aanvoer van kunststof beugels. Die zijn niet geheel vormvast (krom of getor-deerd) en haken graag in elkaar. VHP heeft voor deze beugels een unieke sepa-ratietechniek ontwikkeld, waarop zij Euro-pees octrooi heeft verkregen. Het mecha-nisme moet eenmalig worden ingesteld, is eenvoudig en slijt nagenoeg niet. De beugels worden via een transportbandje met meenemers aangevoerd, waarna het separatiemechanisme de beugels van el-kaar scheidt alvorens ze aan de emmer worden geklikt.Kunststof beugels worden meestal in batch aangeleverd, metalen beugels daar-entegen worden meestal ter plekke (in-line) door de beugelmachine zelf ge-maakt. Het materiaal wordt als staafjes aangeleverd, hydraulisch gestuikt en in stappen pneumatisch gebogen. Ook hier zijn de nodige zelfcorrigerende mechanis-men ingebouwd.De emmers komen vanuit de spuitgiet-machine via een transportband de beu-gelmachine binnen. Voor de oriëntatie maakt VHP gebruik van servoaandrijving

en positiebepaling met behulp van een laser. Binnen 0,8 s is de positie van de gaten in de emmer en de garantiesluiting in de besturing bekend. Nadat de emmer van een beugel is voorzien en deze is vlakgetrokken, wordt de complete emmer naar de stapelaar gebracht om te worden gestapeld waarna de stapel wordt afgevoerd.

aandrijving en besturingVHP maakt voor de beugelmachines veel gebruik van componenten van Beckhoff: microprocessoren, aanraakschermen, I/O-terminals en servobesturingen. Van Hei-ningen: “Bij mechatronische projecten zoals wij die afleveren is een goede on-

derlinge afstemming van mechanica, hard-ware (elektronica) en software een vereiste. Je moet daar de juiste balans in vinden. Som-mige dingen laten

zich beter in hardware oplossen, andere dingen kun je beter via software regelen. Hoe eenvoudiger je een machine maakt, des te gemakkelijker is ze te bouwen, be-sturen, bedienen en te onderhouden. Je kunt beter meer tijd besteden aan het voortraject (ontwerp en engineering) dan later tijdens de bouw en het bedrijf aan het oplossen van problemen.”Uiteraard letten klanten op inkoop en aanschafprijs, maar de klantenkring van VHP bestaat voornamelijk uit bedrijven die 24/7 werken. Daar wordt ook goed naar de Total Cost of Ownership en Overall Equipment Efficiency gekeken. Van Heiningen: “Een spuitgietmachine staat (bij voorkeur) nooit stil, die stoot dag en nacht producten uit. De uitda-ging voor ons is dus een beugelmachine te leveren die het óók altijd doet. Wij kiezen daarom uitsluitend voor kwalita-tief hoogstaande componenten. Die zijn niet goedkoop in aanschaf, maar ze bie-den de eindklant wel die gewenste lage TCO en hoge OEE.”Behalve een besturing met servotechniek bevatten de machines ook een vision sy-steem (ondermeer voor het bepalen van de knop van de beugel) en persluchtcilin-ders voor het aandrijven van diverse me-chanieken binnen de machine. VHP heeft in de machine nog een aantal zelfcorrige-rende mechanismen ingebouwd; hiermee kan de machine zichzelf corrigeren, dit alles in het kader ‘zo optimaal mogelijk te

produceren bij een minimale stilstand’.Mocht zich toch een onverhoopte storing voordoen in de beugelmachine, dan kan het voorkomen dat de bedieningsman de machine moet openen om het proces te corrigeren. Op dat punt komt uiteraard de Machinerichtlijn om de hoek kijken. VHP maakt gebruik van Beckhoff TwinSafe klemmen. Deze vormen integraal onder-deel van de hardware en software, zijn te programmeren via TwinCAT en direct uit te lezen via EtherCAT.Kennelijk werkt de filosofie, want alle ooit door VHP gebouwde machines zijn nog volop en nagenoeg storingsvrij in bedrijf.

Inl.: VH&P bv, tel.: (053) 574 16 62, [email protected], www.vhp-bv.nl

Sommige dingen

beter in hardware

oplossen

Arjan van Heiningen

bij het hart van een

emmeraanbeugel-

machine die klaar

staat voor transport

richting de klant

Via deze QR-code kunt u

een aantal filmpjes zien

met een impressie van de

werking van de beugel-

machines

28-29_VHP.indd 29 06-02-13 09:00

Page 30: Aandrijftechniek 1 - 2013

30 www.AT-aandrijftechniek.nl Februari 2013 AT AANDRIJFTECHNIEK

L abView staat voor Laboratory Virtual

Instrumentation Engineering Workbench. De fabrikant van deze programmeerom-geving, het Amerikaanse bedrijf National Instruments, heeft de bedoeling gehad om op een eenvoudige grafische wijze software te kunnen creëren. De omgeving komt het best tot zijn recht in meetsyste-men, waarbij daadwerkelijke instrumen-ten en virtuele instrumenten in de soft-

ware elkaar kunnen aanvullen tot een compleet systeem.In de loop der jaren zijn er echter ook al-lerlei modules beschikbaar gekomen voor real-time besturingen. Dit betekent, dat er complete multitasking meet- en regelsys-temen mee geprogrammeerd kunnen worden. Voor het programmeren van snelle routines en hardware drivers kun-nen ook C-routines met de LabView code

worden geïntegreerd. Met standaard en klantspecifieke uitbreidingen kunnen zelfs complexe motorregelingen worden geprogrammeerd. De LabView ontwikkel-omgeving kan worden gebruikt op di-verse platforms, die draaien onder Win-dows, Linux of MAC-OS. Targets kunnen daarnaast ook op allerlei embedded plat-forms draaien.

Incaa ComputersDit bedrijf in Apeldoorn is in de jaren ze-ventig van de vorige eeuw gestart. Na in diverse projecten actief te zijn geweest, bleek dat men met name sterk was in al-lerlei projecten op data-acquisitiegebied. Meetsystemen in verschillende omgevin-gen werden succesvol gerealiseerd met vooral open systemen. Dat begon in de jaren zeventig met zogeheten Camac mo-dules. In de jaren tachtig kwam daar de open VMEbus bij. De concentratie lag

daarbij op de analoge technieken. Op het gebied van processor, geheugen en an-dere controller modules was er voldoende beschikbaar van diverse andere leveran-ciers. Dus de ‘niches’ in de markt werden zelf gemaakt, voor het ‘standaard gebeu-ren’ werd kant-en-klare hardware ingezet. In de beginjaren werden voor deze syste-

Incaa Computers doet het met LabView

LabView van National Instruments is een software-ontwikkelomgeving, die zo’n twintig jaar

geleden werd geïntroduceerd. Incaa Computers uit Apeldoorn realiseert inmiddels al meer

dan vijftien jaar projecten op basis van deze omgeving. In dit artikel wil ik nu eens niet ingaan

op de technische details van LabView en ook niet op de kwaliteiten van Incaa Computers als

productleverancier of projectrealisator. Het zijn de specifieke eigenschappen van product (Lab-

View) en bedrijf (Incaa) die elkaar opstuwen tot de realisatie van een uniek product of project.

[tekst] Kees Zagers, Si Kwadraat BV, Nuenen

Screenshot van TeamDAQ Monitoring Station. TeamDAQ is een systeem waarmee Alsthom 5000 kanalen op 10 Hz

kan meten. De data kan men dan op 25 MOS stations in real-time bekijken. Alles is geschreven in LabVIEW (foto:

Incaa Computers)

Klantspecifieke

oplossingen met

open standaarden

30-32_LabView.indd 30 06-02-13 14:01

Page 31: Aandrijftechniek 1 - 2013

31

TECHNIEK Besturingen

www.AT-aandrijftechniek.nlFEbruarI 2013 AT AANDRIJFTECHNIEK

platforms die door National Instruments worden aangeboden, VXI en PXI. Dit was een logisch vervolg op de Camac respectie-velijk VMEbus geschiedenis. Eigenlijk kun-nen we dus stellen, dat de keuze van Incaa gelukkig is geweest, aangezien de andere systemen inmiddels een stille dood zijn ge-storven of alleen nog in een specifiek seg-ment worden toegepast, terwijl LabView nog springlevend is.

Integratie van knowhowVeel gebruikers van LabView-software kopen alle hardware en schrijven alleen de applica-tiesoftware. Door hardware te kiezen waar LabView driver software al voor beschikbaar is, kan een toepassing volledig grafisch wor-den geschreven. De muis doet het werk: ob-jecten oppakken en laten vallen; wat para-meters invullen en klaar is Kees.

Apple Macintosh ook beschikbaar te maken voor het Windows platform. Lab-View was geboren.Ook Incaa Computers zag de markt in de jaren negentig veranderen. Er moesten goedkopere systemen worden geleverd en het pc-platform leende zich hiervoor. Voor OS-9 werden specifieke driver soft-ware en applicatiesoftware nog volledig zelf geschreven. Bij de overstap naar de pc werd meer gekeken naar wat er al kant-en-klaar beschikbaar was.

AlternatievenIn deze jaren waren meer alternatieven beschikbaar. Incaa Computers heeft des-tijds vier systemen geëvalueerd: Cape, HP VEE, Testpoint en LabView. Alle vier had-den zo hun eigen benadering en ze ston-den in feite ook nog allemaal in hun kin-derschoenen. Een keuze maken was dus best wel moeilijk.Over Cape hebben we eigenlijk niets meer terug kunnen vinden. Waarschijnlijk is dit een van de vele ‘Computer Aided Software Engineering’ (CASE) gereedschappen ge-weest, die in de jaren tachtig en negentig waren ontstaan, maar die door te univer-seel gebruik vaak weer snel in de vergetel-heid geraakten. HP VEE had het voordeel, dat het ondersteund werd door het grote Hewlett-Packard. Met name qua perfor-mance was dit echter een niet al te sterk platform. Eind jaren negentig heeft HP de divisie meetsystemen verzelfstandigd (in Agilent) en daar is HP VEE ook in meege-gaan. Hoewel Agilent deze omgeving nog steeds ondersteunt, lijkt ze voor algemeen gebruik in softwareontwikkeling volledig de boot te hebben gemist en wordt ze al-leen nog binnen de meettoepassingen met Agilent apparatuur gebruikt.Testpoint was in de jaren negentig een om-geving die qua performance de strijd met LabView wel degelijk aankon. CEC, de firma die het had ontwikkeld, was echter qua omvang veel kleiner dan National In-struments, dus ondersteuning, zeker in Europa, was gering. CEC had wel een deal gesloten met Keithley Internationaal, maar dit was tamelijk vrijblijvend. Inmiddels is CEC overgenomen door National Instru-ments en hoewel een andere Amerikaanse firma nog de ondersteuning voor Testpoint overgenomen heeft, lijkt het inmiddels ook een stille dood te zijn gestorven.Incaa Computers koos eigenlijk vooral voor LabView vanwege de modulaire hardware-

men real-time operating systemen, zoals OS-9 gebruikt. Ook de applicatiesoftware werd door Incaa geschreven, meestal in samenspraak met de klant. De systeemin-tegratie in 19” kasten vond eveneens in Apeldoorn plaats.

Eind jaren tachtig werd ook al gestart met gedistribueerde oplossingen. Met name Bitbus werd ingezet als serieel industrieel netwerk. Ook toen dit netwerk door be-denker Intel niet meer werd ondersteund, heeft Incaa haar klanten nog lange tijd kunnen voorzien van producten en onder-steuning voor dit netwerk.Klantspecifieke oplossingen gebaseerd op open standaarden zijn altijd het sterke punt geweest van de Incaa oplossingen. Dit betekende in de jaren negentig dan ook een logische stap naar Labview.

De jaren negentigDe jaren negentig kenmerken zich door de opkomst van de pc voor industriële be-sturingen. Tot dan was de pc met DOS een single tasking platform, dat moeilijk inzet-baar was voor besturingen. Het DOS-plat-form werd wel gebruikt voor de mens-machine interface, maar daar hield het wel op. Tot dan werden PLC’s en multitas-king real-time systemen, zoals OS-9 ge-bruikt voor de besturing.Met de komst van Windows werden pc’s meer en meer gebruikt als multitasking systeem. Zeker met de introductie van Windows-NT 4 werd het platform stabiel en kon met eventuele real-time extensies hetzelfde worden bereikt als met veel duurdere modulair opgebouwde syste-men, zoals VMEbus.Voor de pc bestonden al langer software-ontwikkelgereedschappen, die veel ge-avanceerder waren dan de eenvoudige compilers. Grafische oriëntatie werd steeds belangrijker. Tevens gingen leve-ranciers van analoge en digitale meetap-paratuur hun hardware steeds meer base-ren op het pc-platform. Zo ook National Instruments, dat in PCIbus een goede uitbreiding zag voor zijn data-acquisitie-apparatuur. Het bedrijf besloot hiervoor de eerder ontwikkelde software voor de

Allerlei modules

voor real-time

besturingen

4

De zogeheten ‘testbench’ bij het onderzoeksinstituut CERN. De test-

resultaten worden bekeken en geanalyseerd met behulp van een

testsysteem dat door Incaa Computers is ontwikkeld op basis van

LabView (foto: Incaa Computers)

National Instru-

ments heeft een

eigen systeem

beschikbaar om

LabView code direct

in te kunnen lezen

en uit te voeren.

CompactRIO staat

voor Reconfigurable

I/O. De hardware

kan flexibel worden

aangepast aan de

wensen van de

klant (foto: National

Instruments)

30-32_LabView.indd 31 06-02-13 14:01

Page 32: Aandrijftechniek 1 - 2013

32 www.AT-aandrijftechniek.nl Februari 2013 AT AANDRIJFTECHNIEK

hardware hiervan kan flexibel worden aangepast aan de wensen van de klant.Natuurlijk kan een bedrijf als Incaa Com-puters daar nog verder ingaan door ook deze hardware nog verder aan te passen, bijvoorbeeld omdat het nog verder moet worden geminiaturiseerd. Zo heeft het Apeldoornse bedrijf reeds verschillende projecten in het openbaar vervoer gerea-liseerd en daar is de beschikbare ruimte meestal erg klein. Ook betaalsystemen in bijvoorbeeld snoepautomaten is zo’n pro-ject geweest, waar de ruimte voor elektro-nica beperkt was.

Hoewel LabView niet gezien kan worden als een ‘softPLC’ omgeving kan men te-genwoordig zeker vergelijkbare projecten realiseren. De benadering is natuurlijk anders, omdat LabView niet vanuit een PLC gedachte is ontwikkeld. Het is zeker mogelijk om de meeste real-time bestu-ringen, zelfs complexe motorregelingen, met LabView te realiseren. Incaa Compu-ters durft de concurrentie met PLC-bestu-ringen op basis van LabView wel aan.

Tot slotIncaa Computers en LabView vormen al bijna twintig jaar een goed huwelijk. Samen kunnen ze projecten met grote di-versiteit goed aan. LabView levert Incaa Computers soms nieuwe klanten op. Vaak zijn het bedrijven die reeds ervaring heb-ben met LabView, maar specifieke hard-ware- of softwareroutines zoeken die nog niet standaard beschikbaar zijn binnen de omgeving. Anderzijds breidt Incaa Com-puters de functionaliteit van LabView uit met specifieke projectkennis, die ook in andere projecten ingezet kan worden. Ad-ditionele producten worden geboren uit een goed huwelijk. Het gezamenlijk op-stuwen naar nieuwe successen is een con-tinue beweging, die zich de komende jaren wel zal voortzetten.

Inl.: Incaa Computers BV, tel.: (055) 542 50 01, www.incaacomputers.comNational Instruments (Netherlands) BV, tel.: (0348) 43 34 66, www.ni.com

specifieke LabView driver software voor deze module in eigen beheer geschreven. Dezelfde hardware en software is later in andere projecten opnieuw ingezet.Behalve met het CAN/CANopen netwerk heeft Incaa Computers ook ervaring met verschillende industriële ethernetalterna-tieven. Integratie binnen LabView is voor diverse netwerken standaard beschik-baar, maar voor andere moet maatwerk worden gemaakt. Zo is men momenteel bezig met het nieuwe deterministische ethernetprotocol, dat afkomstig is van CERN. Voor dit vermaarde laboratorium heeft Incaa Computers reeds veel projec-ten gerealiseerd en het is logisch dat men in dit ethernetproject graag meedoet. De naam van het netwerk is ‘White Rabbit’ en het is een volledig open hardware- en softwareconcept. Integratie van deze hardware en software met LabView is echter een uitdaging voor iedereen, dus ook voor Incaa Computers.Er zijn nog vele andere voorbeelden te noe-men van integratie van standaard hardware met standaard LabView, aangevuld met specifieke hardware, driver software en tenslotte de run-time applicatiesoftware. LabView in 2013Natuurlijk is LabView anno 2013 niet meer hetzelfde als halverwege de jaren negen-tig, toen Incaa ermee startte. Er is veel functionaliteit toegevoegd en met name real-time performance zaken zijn enorm verbeterd. Integratie van LabView binnen de nieuwste versies van Windows is es-sentieel om in de markt te blijven functio-neren. Dat betekent met name dat ook alle driver software voor de diverse hard-ware-producten up-to-date moet worden gehouden. Dat is in eerste instantie na-tuurlijk de taak van National Instruments, maar voor de specifieke eigen hardware- en softwareproducten ook een belang-rijke taak voor Incaa Computers.Een interessante uitbreiding in functiona-liteit in LabView de laatste jaren is de on-dersteuning voor custom hardware in chipvorm. National Instruments heeft een module beschikbaar gemaakt, waarmee LabView code direct beschikbaar gemaakt kan worden voor Xilinx FPGA’s. Hiervoor heeft National Instruments ook een eigen remote systeem beschikbaar gesteld, het zogeheten CompactRIO waarbij RIO staat voor Reconfigurable I/O. Afgeleiden hier-van zijn FlexRIO en SingleboardRIO. De

Incaa Computers krijgt echter vaak te maken met klantspecifieke vragen, waar-bij niet altijd hardware van de plank be-schikbaar is. De hardware-ontwikkelaars moeten vaak op maat gesneden hardware maken, die dan wel via een standaard in-terface (zoals PXI of een of ander industri-eel netwerk) communiceert met de stan-daard pc-hardware. Zo werd zo’n tien jaar geleden geconstateerd, dat voor een be-paald project een nieuw industrieel net-werk nodig was. Bitbus was inmiddels door Intel ‘dood’ verklaard en de tijd was rijp voor een nieuwe keuze.Voor deze toepassing bleek CAN met het CANopen applicatieprotocol een goede keuze. Incaa ontwikkelde eigen CAN I/O-modules, aangepast aan de specifieke toepassing. Dit is binnen het CANopen protocol met de nodige vrijheidsgraden eenvoudig te realiseren. De CAN interface in de pc kon een standaard kaart zijn. Hoewel National Instruments wel een CAN PCI module had die door LabView werd ondersteund, was deze moeilijk in te zetten, omdat het CANopen protocol op de module niet ondersteund werd.De Duitse firma Janz bood wel een intel-ligente module met CANopen ondersteu-ning op de lokale processor. In dit geval werd voor deze hardware gekozen en de

Voor zowel standaard

als specifieke

hardware

LabView is een programmeeromgeving voor meetsystemen waar-

bij daadwerkelijke instrumenten en virtuele instrumenten in de

software elkaar kunnen aanvullen tot een compleet systeem (foto:

National Instruments)

30-32_LabView.indd 32 06-02-13 14:01

Page 33: Aandrijftechniek 1 - 2013

33www.AT-aandrijftechniek.nlFebruari 2013 AT AANDRIJFTECHNIEK

Toys for boys

H et prototype van de EO-smart is on-

derdeel van het project ‘Neue Mobilität im ländlichen Raum’ in opdracht van het Bundesministerium für Verkehr, Bau und Stadtentwicklung (BMVBS), waarin ver-schillende nieuwe technieken onderzocht worden. Het doel is om te komen tot een autonoom voertuig dat zelf kan inparke-ren en zichzelf kan aansluiten aan een dockingstation om zich op te laden.De EO-smart is veelzijdig. Alle vier de wie-len zijn 90° te draaien en daardoor is de EO-smart zeer wendbaar en is het moge-lijk om zijwaarts in te parkeren. Dat laat-ste verkleint de benodigde parkeerruimte en het risico op parkeerschade. Door sen-soren in en aan het voertuig kan de auto verkeersinformatie ontvangen en commu-niceren met andere EO-smart voertuigen. Met de actuele verkeerssituatie, de ge-wenste reisbestemming en de beschik-

bare accucapaciteit kan de EO-smart zijn route berekenen en files vermijden.Indien er op hetzelfde moment meerdere voertuigen zijn die (deels) dezelfde route willen gaan volgen, dan kunnen er ‘road trains’ geformeerd worden. In deze road trains zijn de EO-smarts aan elkaar ge-koppeld, zowel fysiek als elektrisch. Het voorste voertuig stuurt de trein. De ge-koppelde voertuigen rijden als het ware in de slipstream van het eerste voertuig. Zo wordt veel energie bespaard en dus neemt de actieradius toe. Een serie ge-koppelde (twee of meer) EO-smarts

nemen veel minder plaats in op de weg dan losse voertuigen. Dat komt omdat er geen onderlinge tussenruimtes nodig zijn en door een bijzondere manier van koppelen. Hierbij kantelen de cabines zo-danig naar voren dat de hoogte van de voertuigjes toeneemt met ongeveer 0,5 m tot 2,10 m en de lengte afneemt met 0,8 m tot 1,5m. De wielbasis neemt dus ook af.

Inl.: Deutsches Forschungszentrum für Künstliche Intelligenz GmbH (DFKI), tel.: (+49) 421 17845 4180, www.dfki.de

Road train van elektrische auto’s

DFKI Robotics Innovation Center in Bremen

(D) ontwikkelt samen met de Universität Os-

nabrück (D) een systeem met elektrische au-

to’s die deels zelfstandig kunnen rijden. Ook

is het mogelijk om meerdere auto’s te koppe-

len: dat spaart energie, ruimte en vergroot de

actieradius.

[tekst] Jeroen Aalberts [foto’s] DFKI/Animation Labs

De EO-smart heeft

een massa van 700

kg en de maximum

snelheid bedraagt

55 km/h. Alle wielen

kunnen 45° naar

links en naar rechts

draaien (foto: DFKI)

Er worden aan-

hangermodules

ontwikkeld voor

zowel personen- als

goederenvervoer

met interne accuca-

paciteit

Naast de reeds omschreven voordelen is het met rijden in een road train ook mogelijk om

een voertuig met een nagenoeg lege batterij mee te nemen

33_Toys for boys.indd 33 06-02-13 09:01

Page 34: Aandrijftechniek 1 - 2013

34 www.AT-aandrijftechniek.nl Februari 2013 AT AANDRIJFTECHNIEK

ServomotorenAls aanvulling op de bestaande DSC-serie omvat de DSP-serie van Baumüller servomo-toren met toerentallen die oplopen tot 6.000 min-1. Door de extra bouwlengte is het koppelbereik van de servomotoren verder uitgebreid. De motoren uit de DSP-, DSC- en DSD-series zijn qua uiterlijk identiek en beschikken over dezelfde mechanische en elek-trische interface. In alle gevallen heeft de gebruiker de keuze uit luchtgekoelde, water-gekoelde of ongekoelde uitvoeringen. Onafhankelijk van de wijze van koelen zijn de motoren beschikbaar met beschermingsklasse IP65. Evenals de DSC- en DSD2 motoren zijn de DSP-varianten praktisch restkoppelvrij en maken een individuele encoderconfi-guratie mogelijk, afhankelijk van klantspecifieke applicatie-eisen. De DSP motoren zijn speciaal geschikt voor toepassing in handlingsapplicaties of be-werkingsmachines. Dit komt onder meer door het nominale toerental (tot 6.000 min-1), de goede acceleratie-eigenschappen en de weerstand tegen overbelasting. De dynami-

sche eigenschappen bieden voordelen bij het streven naar korte cyclustijden. Verder zijn de servomotoren goed te combineren met de Baumüller servopompen. Het robuuste, gladde en vuilongevoelige oppervlak van de behuizing biedt tot slot mogelijkheden voor toepassing in ruwe industriële omgevingen.Meer info? Products4Engineers.nl: 70480

Inl.: Baumüller Benelux BV, tel.: (076) 571 71 11,

www.baumuller.nl

Hydrauliektank uit gietaluminiumR+L Hydraulics (voorheen Raja-Lovejoy) presenteert de tot op heden grootste in serie vervaardigde hydrauliektank uit gietaluminium met een netto-volume van 123 dm3. Het nieuwe reservoir heeft een lage massa en maakt de toepas-sing van een oliekoeler bij diverse toepassingen overbodig. De tank is een uitbreiding van de bekende serie aluminium reservoirs met nominale afmetingen van NG 3,5 tot NG 70. Het nieuwe reservoir (NG 130) heeft een geringe massa: slechts 25 kg. Andere voordelen zijn de stapelbaarheid, de mogelijkheid golfremmende platen in te bouwen en het vervallen van een laklaag.Meer info? Products4Engineers.nl: 70429

Inl.: R+L Hydraulics GmbH, tel.: (0570) 62 05 50, www.weg.net/nl

Kleine PLC met asbesturingOm te voldoen aan de vraag naar flexibele en kleine PLC’s biedt Rockwell Auto-mation de Allen-Bradley Micro850 besturing en de uitgebreide Micro830. Beide beschikken over een ingebouwde asbesturingsfunctie voor maximaal drie assen, met impulsuitgangen voor stappenmotor- of servo-aandrijvingen. De besturingen zijn uitgevoerd met 24 en 48 I/O punten. Wan-neer nog meer I/O nodig is, ondersteunt de besturing tot vier I/O uitbreidingsmodu-les. De Micro850 biedt extra ether-net- en I/O-uitbreidingen waarmee deze ook geschikt is voor autonoom werkende machines.Meer info? Products4Engineers.nl: 70504

Inl.: Rockwell Automation BV,

tel.: (0297) 54 35 00,

nl.rockwellautomation.com

FrequentieregelaarDe frequentieregelaars uit de CFW500 serie van WEG zijn ge-schikt voor toepassingen als centrifugaal- en procespompen, be-luchters, compressoren en transportbanden. Ze bestrijken een vermogensbereik tussen 0,18 kW en 22 kW en zijn te gebruiken bij omgevingstemperaturen tot 50°C. De geïntegreerde micro-PLC is conform IEC 61131-3 direct op de regelaar of met behulp van een computer te programmeren. De frequentieregelaars bieden voorgeprogrammeerde macro’s voor ondermeer positi-onering, tijdsturing en versnelling.Meer info? Products4Engineers.nl: 70366

Inl.: WEG Netherlands, tel.: (+49) 23 92 50 90,

www.rl-hydraulics.com

Lineaire modulesMet de invoering van de vernieuwde 5 serie van Lifgo en Lean SL biedt Leantechnik behalve de tandheugelaandrijving voor het eerst ook lineaire modules op basis van een bouwdoossysteem aan. Net als bij de bestaande serie zijn ook hier drie bouwgroot-tes beschikbaar. Daardoor is de Lifgo Linear geschikt zowel voor toepassingen die een nauwkeurige verplaatsing en positionering verlangen als voor toepassingen die vragen om snelle en nauwkeurige bewegingen. Door de ontwerpflexibiliteit is de mo-dule te combineren met de bestaan-de modellen van Lifgo en de Lean SL.Meer info?

Products4Engineers.nl: 70262

Inl.: Stamhuis Lineairtechniek BV,

tel.: (0571) 27 20 10,

www.stamhuislineair.nl

34-37_Productnieuws.indd 34 06-02-13 09:03

Page 35: Aandrijftechniek 1 - 2013

Productnieuws

35www.AT-aandrijftechniek.nlFebruari 2013 AT AANDRIJFTECHNIEK

Miniatuur motorreductorNamiki Precision biedt met de SBL015-serie een drietal compacte en lichtgewicht mo-torreductoren die specifiek geschikt zijn voor toepassing in medische apparatuur en minirobots. De aandrijvingen hebben een diameter variërend van 1,5 mm tot 10 mm bij een lengte van respectievelijk 9,4 mm tot 10,5 mm. Ze werken bij een nominale spanning van 3 VDC. Het type SBL015-06XXPG40 beschikt over een overbrengingsver-houding van 40:1 (tweetraps) bij een onbelast spindeltoerental van 3.800 min-1 en een nominaal koppel van 100 mNm. Voor model SBL015-06XXPG254 gelden waarden van 254:1 (drietraps) bij 600 min-1 en 450 mNm en voor de SBL015-06XXPG1609: 1609:1

(viertraps), 95 min-1 en 2070 mNm. Om deze 1,5 mm borstelloze motoren te kunnen ontwikke-len, maakte Namiki gebruik van technologieën voor het miniaturiseren van de magneten en de aandrijving én voor een nauwkeurige oriënta-tie van de miniaandrijving.Meer info? Products4Engineers.nl: 70352

Inl.: Namiki Precision of Europe SA,

tel.: (+49) 211 36 77 76 85, www.namikieu.de

Optische encoder met ProfinetPosital heeft vernieuwde versies geïntroduceerd van de optische Profinet IRT encoders. De encoders ondersteunen IRT, RT en NRT gegevensoverdracht (isochrone real-time / real-time / non-real-time) volgens het V4 encoder-profiel en bereiken cyclustijden van 1 ms. De encoders meten slechts 58 mm in diameter. De singleturn sensor heeft een oplossend vermogen van 16 bits per omwenteling. In multiturn kan een maximum van 16.384 omwente-lingen (14 bits) worden geregistreerd, zodat totaal een meetbereik van 30 bits kan worden gebruikt.Meer info? Products4Engineers.nl: 70410

Inl.: TSB-Bescom BV, tel.: (0316) 25 08 00,

www.tsb-bescom.nl

Kort nieuwsRockwell Automation heeft een DeviceNet-variant ont-wikkeld voor de Allen-Bradley ArmorStart LT gedistribu-eerde motorcontrollers, als even krachtig alternatief voor de EtherNet/IP-variant. Diverse tools maken de integratie in een automatiseringsarchitectuur eenvoudig.Meer info? Products4Engineers.nl: 70452

Inl.: Rockwell Automation BV, tel.: (0297) 54 35 00,

nl.rockwellautomation.com

Vipa biedt nu toegang tot machinegegevens met behulp van smart-phones en tablet-pc’s. De nieuwe functionali-teit is beschikbaar voor iedere gebruiker van deze teleservicemodule in combinatie met de Talk2M-service. Inlog-gen gebeurt via een standaard browser.

Meer info? Products4Engineers.nl: 70389

Inl.: VIPA Nederland BV, tel.: (055) 356 42 08, www.vipa.nl

MB Connect Line breidt de mbNET serie industriële rou-ters uit met een mobiele communicatievariant voorzien van HSPA en LTE. De routers bieden downloadsnelheden tot 100 MBit/s en kunnen met snelheden tot 50 MBit/s uploaden.Meer info? Products4Engineers.nl: 70354

Inl.: Vires BV, tel.: (055) 542 42 28, www.4s4s.nl

Measurement S p e c i a l i t i e s brengt een nieu-we range piëzo trillingsensoren op de markt. De 80xx series om-vat een vijftal typen, met een

range van 5 G tot 500 G. De sensoren hebben een mV of 4-20 mA RMS of peak uitgang (IEPE).Meer info? Products4Engineers.nl: 70386

Inl.: Tradinco Instruments, tel.: (010) 511 29 11, www.tradinco.com

Robuuste box-pcDe FPC-3130 van Arbor is een fanless robuuste box-pc met laag energieverbruik. Hierdoor is de pc goed toepasbaar in industri-ële omgevingen. De box-pc heeft een ingangsspanning van 10 V tot 28 V. Hij is voorzien van twee DVI-poorten en heeft een RS-485 auto-flow-functie. De besturing is geschikt voor omgevings-temperaturen variërend van -20°C tot 70°C. Vanwege zijn com-pactheid, bestandheid tegen schokken, lage energieverbruik en ‘smart ignition power on/off’ systeem is de box-pc geschikt voor inbouw in voertuigen.Meer info? Products4Engineers.nl: 70445

Inl.: HPS Industrial BV, tel.: (033) 277 49 05, www.hpsindustrial.nl

34-37_Productnieuws.indd 35 06-02-13 09:03

Page 36: Aandrijftechniek 1 - 2013

36 www.AT-aandrijftechniek.nl Februari 2013 AT AANDRIJFTECHNIEK

Geleidingssysteem voor kabelsIgus presenteert een licht lineair ge-leidingssysteem dat dankzij het spe-ciale ontwerp een aantal taken kan overnemen. Het omvat behalve de smeermiddelvrije geleiding ook de geleiding van kabels en leidingen. De toepassingsgebieden voor dit Dry-lin Q liggen vooral in de medische techniek. In principe functioneert het nieuwe systeem als een klassieke as-

geleiding. Het bestaat uit een gesloten behuizing die lineair op een as kan worden bewogen. Drylin Q heeft echter geen ronde as, maar een vierkant aluminium profiel met een kantlengte van 7,5 mm. In tegenstelling tot ronde systemen is Drylin Q daar-door bestand tegen wringing / verdraaiing. Bovendien is het aluminium profiel hol van binnen, zodat een perslucht-, vloeistof- of een signaalleiding of een energiekabel veilig kan worden doorgeleid. Met deze hybride oplossing kan vooral bij toepassingen in miniatuuruitvoeringen, bijvoorbeeld in laboratoriumapparatuur, op eenvoudige wijze extra montageruimte voor het leggen van de kabels worden vermeden. De Drylin Q lagerbehuizing is verkrijgbaar in een ruimtebesparende en voordelige kunststofoplos-sing en in een robuuste variant met metalen flens, waarbij de smeermiddelvrije kunst-stofgeleidingen zijn geïntegreerd in een aluminium behuizing.Meer info? Products4Engineers.nl: 70379

Inl.: Elcee Holland BV, tel.: (078) 654 47 77, www.elcee.nl

Frequentieregelaar met EtherCAT-optieSpeciaal voor de Movitrac B frequentieregelaars introduceert SEW-Eurodrive een EtherCAT frontoptie. Met de FSE24B veldbusoptie zijn frequentiegeregelde aandrij-vingen direct aan te sturen in toepassingen met een EtherCAT-netwerk. Dit biedt

onder meer voordelen wanneer de betreffende toe-passing niet alleen complexe bewegingsassen heeft om aan te sturen, maar tevens gebruik maakt van relatief eenvoudige hulpaandrijvingen, bijvoorbeeld voor toe- en afvoer. De optie is eenvoudig in bedrijf te nemen en ook geschikt voor toepassing in be-staande applicaties.Meer info? Products4Engineers.nl: 70505

Inl.: SEW-Eurodrive BV, tel.: (010) 446 38 51,

www.sew-eurodrive.nl

Mechanische tandriemverbinderHabasit heeft de Hinge Joint mechanische tand-riemverbinder ontwikkeld. Tandriemen behoren tot de slijtageonderdelen van een machine en worden daarom regelmatig vervangen. Als een machine daarbij (deels) moet worden gedemon-teerd, kan dit tot ontoelaat-baar productieverlies leiden. Deze verbinder kan worden geopend en gesloten met slechts één metalen pen. De Hinge Joint mechanische tand-riemverbinder is eenvoudig te monteren en te demonteren, zelfs bij weinig ruimte, en is toepasbaar op vrijwel alle tandriemen, ook met deklagen en profielen.Meer info? Products4Engineers.nl: 70252

Inl.: Habasit Netherlands BV,

tel.: (033) 247 20 30, www.habasit.nl

Servomotoren

De serie AM8500 breidt het assortiment servomotoren van Beckhoff uit met een complete range met verhoogd rotor-traagheidsmoment. Deze eigenschap maakt de motoren geschikt voor toe-passingen met een verhoogde externe massatraagheid, bijvoorbeeld CNC appli-caties in gereedschaps-, druk- en houtbe-werkingsmachines en bij foliewikkelaars. De servomotoren zijn beschikbaar in vier bouwgrootten en drie lengtes met een stilstandskoppel van 1,38 Nm tot 29 Nm. Een opvallend kenmerk is de One Cable Technology (OCT) waarbij het vermogen en het feedbacksysteem in één motorka-bel zijn gecombineerd.Meer info? Products4Engineers.nl: 70484

Inl.: Industrial Automation Link BV,

tel.: (023) 518 51 40, www.beckhoff.nl

Industriële ethernet-switchDe Stratix 5700 ethernet-switch van Allen-Bradley is geba-seerd op de technologieën van Rockwell Automation en Cisco. Met behulp van de Cisco IOS netwerkinfrastructuur-software biedt de ethernet-switch een veilige integratie van voor de onderneming kritische diensten en ondersteuning op alle niveaus, van werkvloer tot directie. Tools maken een eenvoudige configuratie en diagnose mogelijk bin-nen Rockwell’s Integrated Architecture Systems en vormen zo een verbinding tussen de IT-afdeling en de automatise-ringsingenieur. De technische en culturele ‘gaten’ tussen de fabriek en de IT-omgeving wordt overbrugd met behulp van de open industriële ethernetstandaard EtherNet/IP.Meer info? Products4Engineers.nl: 70500

Inl.: Rockwell Automation BV, tel.: (0297) 54 35 00,

www.rockwellautomation.nl

34-37_Productnieuws.indd 36 06-02-13 09:03

Page 37: Aandrijftechniek 1 - 2013

Productnieuws

37www.AT-aandrijftechniek.nlFebruari 2013 AT AANDRIJFTECHNIEK

RVS haakse tandwielkastOp basis van vragen uit de markt ontwikkelde Poggi de serie 5000 haakse tandwielkasten. Alle be-huizingen en externe assen zijn vervaardigd van RVS AISI 316 dat een betere corrosiebestandheid biedt dan AISI 304. Hiermee zijn de tandwielkasten onder meer geschikt voor toepassing in de voedingsmiddelen-, farmaceutische, maritieme, chemische, textiel-, papier- en foto-industrie. Het oppervlak van de behuizing is elektro-lytisch gepolijst en glas gestraald. Verder is de behuizing zo ontworpen dat de kans op het achterblijven van kleine deeltjes minimaal is.Meer info? Products4Engineers.nl: 70097

Inl.: Technisch Bureau Hengelo, tel.: (074) 278 29 92,

www.tbhengelo.nl

Industriële access pointsDe draadloze access points van ORing Networking Solutions zijn ontwikkeld voor toepassingen in onder meer zware industriële applicaties, buitengebruik en logistieke toepassingen. De WLAN aansluitpunten zijn opgenomen in een robuuste behuizing en ondersteunen de Wi-Fi-standaard IEEE 802.11 b/g/n. Afhan-kelijk van de applicatie bestaat de keuze uit DIN-rail uitvoeringen, IP67 uitvoerin-gen met waterdichte stofvrije connecto-ren en EN 50155 gecertificeerde versies. Een aantal uitvoeringen is voorzien van een PoE (Power over Ethernet) poort en te gebruiken bij omgevingstemperaturen van -20°C tot 85°C.Meer info? Products4Engineers.nl: 70175

Inl.: Koning & Hartman BV,

tel.: (020) 586 76 00,

www.koningenhartman.com

Oprolbare kabelrupsHet oprolbaar kabelrupssysteem ‘e-spool’ van Igus combineert de voordelen van twee verschillende energietoevoerprincipes. Een standaard-kabelrups uit de serie E2/000 wordt per rol ge-leid en zorgt dankzij een geïntegreerde trekveer continu voor de juiste lengte en spanning van de energietoevoer. In de uit-

gangspositie is de kabelrups volledig ingerold. Naargelang het aantal kabels kan een kabelrups uit de serie 1400 worden besteld met binnen-breedten van 80 mm en 125 mm. Anders dan bij sleepcontacten kunnen ook datakabels, pers-lucht- en vloeistoffenslangen ononderbroken worden aangesloten, vervangen of gewijzigd.Meer info? Products4Engineers.nl: 69880

Inl.: Igus Nederland, tel.: (0346) 35 39 32, www.igus.nl

InclinosensorenDuranmatic brengt van Kübler een nieuwe serie inclinatiesensoren (elektronische waterpassen). Ze worden ingezet in voertuig-, kraan- en hijstechniek, zonnevolg-systemen en bedrijfsvoertuigen. De sensor meet tweedimensionale hellingshoe-ken. Afhankelijk van de versie is er een meetbereik van ± 10°, ± 45° of ± 60° mogelijk. De IS60 heeft een CANopen in-terface die eenvoudig configureren en opstarten garan-deert. De IS40 is de analoge versie met een 0,1-4,9 V of 4-20 mA uitgang.Meer info? Products4Engineers.nl: 70144

Inl.: Duranmatic BV, tel.: (078) 631 05 99,

www.duranmatic.nl

CommunicatiecontrollerDe Speedy communicatiecontroller van Eurotherm is bedoeld om standaard frequentieregelaars en gelijkstroomregelaars ge-schikt te maken voor toepassing in complexe aandrijfsystemen. Te denken valt aan wikkelapplicaties, hijstoepassingen, baan-spanningsregeling en master-slave aandrijvingen. De controllers besturen decentraal één aandrijving en communiceren onder-ling via een ethernet (Modbus TCP/IP) netwerk. Voor communi-catie met de frequentieregelaars gebruiken ze RS-485 (Modbus RTU master). De Speedy controllers zijn via één softwareplat-form grafisch te configureren met behulp van functieblokken en ‘drag & drop’ connecties.Meer info?

Products4Engineers.nl: 70171

Inl.: Invensys Eurotherm,

tel.: (0172) 41 17 52,

www.eurotherm.nl

AC drive voor pompen en ventilatorenMet de 100 Flow biedt Vacon een AC drive die specifiek is ontwikkeld en geoptimali-seerd voor pomp- en ventilatortoepassingen. De drive biedt verschillende flowcontrol functies voor bijvoorbeeld water-, afvalwater- en gebouwenautomatiseringsapplica-ties. Bij de ontwikkeling is onder meer aandacht besteed aan de gebruikersvriende-lijkheid: volledig grafisch meertalig display, configuratiewizards en intuïtieve inge-bouwde blokprogrammeerfuncties. Systeemintegratie is mogelijk dankzij op ethernet gebaseerde communicatieprotocollen zoals EtherNet/IP, Profinet IO en Modbus TCP. De regelaar is beschikbaar van 0,55 – 160 kW en een spanningsrange van 230 V – 500 V.Meer info? Products4Engineers.nl: 70174

Inl.: Vacon Benelux BV, tel.: (0183) 64 29 70, www.vacon.nl

34-37_Productnieuws.indd 37 06-02-13 09:03

Page 38: Aandrijftechniek 1 - 2013

AANDRIJFTECHNIEK

VERBINDINGSTECHNIEK

BESTURINGSTECHNIEK

Groneman BV, Amarilstraat 11, 7554 TV Hengelo (Ov.)Tel: 074 - 255 11 40, [email protected], www.groneman.nl

Ga voorcardanassennaar Groneman

- Onderhoudsvrij- Bestand tegen extreme omstandigheden

Themanummer

Aandrijftechniek print verschijnt 29 maart 2013Digitale nieuwsbrief verschijnt 4 april 2013

Afsluitdatum voor reservering /advertentiemateriaal: 6 maart a.s.

Voor meer informatie:Vincent Hermans tel. 088-2944740Rafke Kraakman tel. 088-2944710

Meer informatie? Telefoon: O343 - 45 37 44, e-mail: [email protected]

K I J K O P W W W . A L P A T E K . C O M

Elektrischvoertuig bouwen?

Alpatek B.V. heeft een zeer uitgebreid assortiment aandrijf-componenten om uw voertuig elektrisch aan te drijven:

• Batterijgevoede DC- en AC-motoren 12-240 V • Wielnaafmotoren • Complete differentieelaandrijvingen 250 W - 25 kW (ook voor hydromotoren) • Tandwielkasten • Planetaire wielaandrijvingen met motoren • Toerenregelingen • Disselkoppen, voetpedalen,

hall sensors • Aansluiten en programmeren elektronika

Leve

ranc

ier v

an

hydr

aulis

che-

en

aand

rijft

echn

isch

e co

mpo

nent

en, r

emm

en, s

yste

men

en

best

urin

gen

Onder druk debeste prestaties...

Ohmstraat 42, 3335 LT ZwijndrechtT. +31 (0)78 623 18 18 • www.rs-hydrauliek.nl

Alles op het gebied van het digitaal meten in hydraulische systemen met producten van het bekende merk Hydrotechnik.

• Digitale meetinstrumenten (hand held en paneel inbouw)• Sensoren voor druk, flow, temperatuur en vervuiling• Originele ’Minimess’ meetkoppelingen• Meetslangen• Manometers (digitaal en analoog)Manometers (digitaal en analoog)

Page 39: Aandrijftechniek 1 - 2013

ProductnieuwsNoviteiten op het gebied van perslucht- en vacuümtechniek, zoals een watergeïn-jecteerde schroefcompressor

PERSLUCHT&VACUÜMKatern Perslucht- en Vacuümtechniek nr. 1 Februari 2013

39www.AT-aandrijftechniek.nlFebruari 2013 PV AANDRIJFTECHNIEK

blowersWaar lucht en gassen worden verplaatst, gecomprimeerd en/of gemeten, kan Aer-zen een aanbod doen met draaizuiger-blowers, turboblowers, rotorgasmeters en schroefcompressoren

blowersBij Robuschi staat energiereductie hoog in het vaandel. Vorig jaar werd de nieuwe Robox schroefblower geïntrodu-ceerd. Het lage energieverbruik is vooral te danken aan het innovatieve ontwerp van de rotors

39_Cover PV.indd 39 11-02-13 14:28

Page 40: Aandrijftechniek 1 - 2013

40 www.AT-aandrijftechniek.nl Februari 2013 PV AANDRIJFTECHNIEK

A erzener Maschinenfabrik is gevestigd

in de plaats Aerzen, zuidwestelijk van Han-nover. De Nederlandse vestiging in Duiven bestaat al sinds 1978 en telt zo’n dertig werknemers. De geschiedenis van de Aer-zener Maschinenfabrik gaat echter veel verder terug. Tot 1864 maar liefst, in welk jaar begonnen werd met een machinegie-terij. Een paar jaar later bouwde het be-drijf de eerste draaizuigerblower van Eu-ropa, volgens het bekende Rootsprincipe, naar een Amerikaans patent uit 1860.

Met de opkomst van stadsgas nam begin vorige eeuw ook de behoefte aan gasme-ters toe en in 1930 startte Aerzen een pro-ductielijn voor rotorgasmeters. De pro-ductie van gasmeters is inmiddels over-schaduwd door die van blowers (14.000 stuks/jaar) en compressoren (10.000 stuks/jaar), maar nog steeds verlaten er zo’n duizend gasmeters jaarlijks de fa-briek in Duitsland.In 2011 behaalde de Aerzen Groep een omzet van 280 miljoen euro, wat werd be-

reikt met een bezetting van totaal zo’n 1.750 medewerkers, werkzaam bij de hoofdvestiging en de momenteel dertig binnen- en buitenlandse dochteronderne-mingen. Aerzen is in de inmiddels bijna 150 jaar van het bestaan uitgegroeid tot een wereldwijd actief bedrijf in de blower- en compressormarkt, dat naast stan-daardproducten ook klantspecifieke ‘spe-cials’ ontwikkelt en produceert. Waar lucht en gassen worden verplaatst, ge-comprimeerd en/of gemeten, kan Aerzen een aanbod doen met draaizuigerblo-wers, turboblowers, rotorgasmeters en schroefcompressoren.

In NederlandWaar werden de rootsblowers die Aerzen bijna anderhalve eeuw geleden begon te produceren, destijds voor gebruikt? Ir. Siert G. Wiersema, adjunct-directeur van Aerzen Nederland, kan dat haarfijn uitleg-gen. “Dan moet u denken aan smederijen, die de blowers gebruikten om de vuren op te stoken naar de juiste vereiste tempe-raturen. Aerzen paste die blowers bijvoor-beeld ook toe in haar eigen gieterij. Maar daarnaast zijn er ook advertenties bekend uit het eind van de negentiende eeuw, waarin centrale stofzuigersystemen wor-den aangeboden, waarbij de blowers als vacuümpompen werden gebruikt. In 1890 waren er met stoom aangedreven blower-systemen die dit voor hun rekening namen en voor een innovatierevolutie zorgden. Toptechnologie in die tijd.”

“In 1943 stapte Aerzen ook in de markt van schroefcompressoren en werden de blowers met eigen patenten verder uit-ontwikkeld. De basis was dus nog wel vol-gens het Roots-principe, maar inmiddels had de fabriek daar zoveel aan veranderd dat het in feite een heel ander product was geworden. Het was met name effi-ciënter en duurzamer dan het origineel. In de jaren zestig kwamen de olievrije

“Veel bestaande blowersystemengebruiken te veel energie”

Over een periode van tien jaar nemen de energiekosten zo’n 90 procent van

de totale bedrijfskosten van blowerinstallaties voor hun rekening. De overige

10 procent zijn 50/50 verdeeld over aanschaf en onderhoud. Als we dan weten

dat het merendeel van de toegepaste blowers overgedimensioneerd is, met als

gevolg een (te) hoog energiegebruik, wordt duidelijk dat hier interessante be-

sparingsmogelijkheden liggen. Aerzen speelt hier onder andere op in met een

serie Delta Hybrid schroefblowers. Maar ook bij perslucht- en (bio)gascompres-

soren heeft het zelfstandig familiebedrijf Aerzen troeven in handen.

[tekst en foto’s] Frank Senteur

Al rootsblowers

in 19e eeuw

Kijkje in de werk-

plaats van de

Aerzen-vestiging op

het industrieterrein

van Duiven

40-42_PV Aerzen.indd 40 11-02-13 14:28

Page 41: Aandrijftechniek 1 - 2013

41www.AT-aandrijftechniek.nlFebruari 2013 PV AANDRIJFTECHNIEK

PerSLuCHT eN VaCuÜM Blowers

en procesgassen, toepassingen binnen raffinaderijen, gaslucht-menginstallaties, homogeniseren van cement, blaaslucht voor spinvliesfabricage, et cetera. Daar-voor kunnen we zeer speciale compresso-ren leveren zoals gascompressorsystemen van meer dan een miljoen euro. De eisen die aan dergelijke compressoren worden gesteld zijn niet te vergelijken met die van een standaard luchtcompressor. Bij speci-ale gascompressoren gaat het bijvoor-beeld alleen al voor de set-afdichtingen over een bedrag van 50.000 euro. Er wor-den bijzondere materialen gebruikt die bestand zijn tegen gassen met uiteenlo-pende componenten. Uiteraard moeten specifieke explosieveilige constructies worden toegepast om aan de strenge Atex-regels te voldoen.Wiersema: “Aerzen is geen ‘dozenschui-ver’ waar je via de webshop een stan-daard compressor koopt. We hebben wel standaard producten, maar ook die heb-ben vaak bijzondere eigenschappen. We bouwen veel specials, veelal in opdracht van ingenieursbureaus die bijvoorbeeld voor een raffinaderij of een offshore-pro-ject de machinespecificaties opstellen. De machines worden in principe in Duitsland geproduceerd, terwijl wij hier in Duiven ook (een deel van) de assemblage kunnen

verzorgen. We hebben hier een uitge-breide servicewerkplaats waar we onder-houd, reparaties, revisies en modificaties aan onze systemen uitvoeren. Ook is er een mobiele serviceploeg die onderhoud op locatie bij de klant uitvoert.”

WaterbehandelingDe waterbehandelingssector is een be-langrijke afnemer van blowersystemen en lagedrukcompressoren. Wiersema: “Daar-voor hebben we meerdere oplossingen in ons programma, waaronder de nieuwste Delta Hybrids. Dit zijn schroefblowers waarvoor een nieuw ‘getordeerd’ rotor-ontwerp is ontwikkeld. Doordat we hier-mee een efficiënter proces hebben weten te realiseren, verdienen de Hybrid blowers zichzelf binnen één tot drie jaar volledig terug ten opzichte van situaties met con-ventionele (roots)blowers.”“Door de gestegen energieprijzen maar ook door de toegenomen bewustheid om de CO2-uitstoot te reduceren, stijgt de be-langstelling voor energiereductie bij blo-wers sterk. Men realiseert zich dat de aan-schafprijs niet zaligmakend is en dat deze over een periode van tien jaar slechts 5 procent van de totale ‘lifecycle-kosten’ uit-maakt. Dat is net zo veel als de onder-houdskosten over die periode. Als je dan

schroefcompressoren en een jaar later deden ook de oliegeïnjecteerde varianten voor de koeltechniek hun intrede in het programma. Met olievrije compressoren hadden we oplossingen voor de lagedruk-toepassingen tot 3,5 bar overdruk.”

“In 1971 introduceerden we ook oliegeïn-jecteerde schroefcompressoren voor de persluchtmarkt. Inmiddels zijn er twee-trapscompressoren waarmee olievrij tot 10 bar gecomprimeerd kan worden. 1978 was ook een mijlpaal, want toen produ-ceerden we de grootste draaizuigerblo-wers ter wereld met een capaciteit van 84.000 m3/h voor toepassingen in de staal-industrie. De nieuwste ontwikkeling is de Delta Hybrid schroefblower, die we twee jaar geleden introduceerden, waarmee we vooral inzetten op de toenemende be-hoefte aan energiereductie.”

Hogere compressorsegmentWelke rol speelt Aerzen binnen de pers-luchtmarkt? Wiersema: “Hoewel we al meer dan 65 jaar schroefcompressoren bouwen, zijn wij binnen de persluchtsec-tor een relatief onbekende speler. Toch leveren we oliegeïnjecteerde en olievrije schroefcompressoren vanaf 18,5 kW tot meer dan 250 kW en dat is een druk bezet gebied zoals u weet. In die capaciteits-range kunnen we concurreren met andere grote merken en ook totaaloplossingen bieden. Filtersystemen en drogers kopen we dan in, zodat we een compleet pers-luchtstation kunnen aanbieden. Olievrij kunnen we tot 10 bar leveren en dat zou je een specialisme kunnen noemen.”Daarnaast is Aerzen sterk in bepaalde ni-ches en dan moet u denken aan compres-soren voor het verplaatsen van biogassen

“Veel bestaande blowersystemengebruiken te veel energie”

4

Adjunct-directeur

Siert Wiersema van

Aerzen Nederland:

“De grootste groei

ligt momenteel in

het Verre Oosten,

maar ook de West

Europese markt

blijft behoorlijk

investeren en dan

vooral in energie-

zuiniger machines”

Sterk in specials en

bepaalde niches

3D-view van de door Aerzen ontwikkelde Delta Hybrid schroefblo-

wer met de kenmerkende getordeerde rotoren (foto: Aerzen)

40-42_PV Aerzen.indd 41 11-02-13 14:29

Page 42: Aandrijftechniek 1 - 2013

42 www.AT-aandrijftechniek.nl Februari 2013 PV AANDRIJFTECHNIEK

zorgd door high-speed permanent mag-neet (PM) motoren, waarbij toerentallen worden bereikt tussen de 30.000 min-1 en 50.000 min-1. Een hoog toerental betekent een hoge efficiency. Vanaf 3.000 min-1 draaien de rotoren wrijvingsloos rond in luchtlagers. Bij de start zorgt een speciale coating voor voldoende startsmering.

Deze turboblowers worden bestuurd. Het toerental wordt geregeld met frequentie-regelaars waarmee altijd een zo ideaal mogelijke situatie wordt gecreëerd.

Engineering en verhuurAerzen is actief in een markt die wordt gedomineerd door kennis en ervaring. Wiersema: “Dat betekent dat wij blijven investeren in mensen en kennis en het geluk hebben dat wij die kennis ook kun-nen vasthouden. Ons personeelsverloop is gering en we laten nieuwe mensen eerst een tijdje meelopen met ervaren medewerkers zodat ze op die manier de benodigde specifieke kennis van onze veelal specialistische producten kunnen opbouwen.”“We werken nauw samen met Neder-landse ingenieursbureaus die betrokken zijn bij nieuwe en bestaande projecten in binnen- en buitenland. Dat kunnen off-shore-projecten zijn, maar ook de bouw van een nieuwe raffinaderij, waterzuive-ringsinstallatie, kunststofverwerkende fa-briek, et cetera. De wensen en eisen ten

aanzien van bijvoorbeeld transportlucht, proceslucht of vacuüm worden door onze ingenieursafdeling vertaald in concrete oplossingen. Omdat Nederlandse ingeni-eursbureaus wereldwijd actief zijn, zijn wij dat vanuit Duiven ook. Door de kwaliteit van de bij ons geproduceerde systemen blijft onze export op peil. Er wordt in toe-nemende mate geïnvesteerd in ATEX, ge-luid-, CO2- en energiereductie, maar ook in veiligheid. Ook de biogaswereld is een groeimarkt en daar bouwen we biogas-compressoren voor.”Tot slot stipt Wiersema nog even aan dat Aerzen in Duiven ook een aparte verhuur-afdeling heeft, waar klanten terecht kun-nen voor de tijdelijke huur van blowers en compressoren. Binnen Europa heeft de onderneming de beschikking over meer dan 150 elektrisch aangedreven systemen met in totaal 100 procent olievrije luchtca-paciteit van meer dan 350.000 m3/uur. Bij calamiteiten en/of geplande stops kan men (zo nodig heel snel) machines leve-ren waarmee de productie ongestoord verder kan.Wiersema: “We willen de markt op verschil-lende fronten van dienst zijn. Met die drive hopen we dit jaar met de Aerzen Groep de grens van 300 miljoen euro omzet te pas-seren. Dat zou een leuk ‘cadeau’ zijn voor het 150 jarig jubileum dat we volgend jaar met z’n allen gaan vieren.”

Inl.: Aerzen Nederland BV, tel.: (026) 311 26 41, www.aerzen.nl

nagaat dat de technische levensduur eer-der twintig tot dertig jaar is, dan is het energie-aandeel zelfs nog veel meer dan 90 procent en wordt het des te belangrijker en lucratiever om dat omlaag te brengen.”“Al vanaf acht draaiuren per dag loont het om te onderzoeken of men niet beter op een nieuwe blower/compressor kan over-schakelen. Kijk je naar alle kosten, dan kun je met de Delta Hybrids tussen 15 pro-cent en 30 procent besparen ten opzichte van conventionele blowers. Praat je over oudere systemen, die ook nog eens (sterk) overgedimensioneerd zijn, dan kan de be-sparing door over te stappen op Delta Hybrids verder oplopen.”Naast relatief laagtoerige schroefcom-pressoren heeft Aerzen ook turbocom-pressoren in het programma. Deze zijn uitgerust met speciaal gevormde turbines en zijn met name interessant als behoefte is aan grote volumestromen, tot ruim 13.000 m3/h. De aandrijving wordt ver-

DimensioneringBlowers worden onder meer intensief gebruikt in waterzuiveringsinstallaties voor het be-luchten van bassins. Daarbij wordt het toerental van de blowers vooral geregeld op basis van het gemeten zuurstofgehalte. Weliswaar wordt op die manier het proces zo goed mogelijk gestuurd (het zuurstofgehalte wordt zo constant mogelijk gehouden), maar je raakt dan wel de nodige efficiency kwijt in de aandrijving van de blower. Deze draait immers een groot deel van de tijd in het voor de motor en blower niet meest optimale gebied.Siert Wiersema: “Veel van die blowers zijn ‘op de groei’ gekocht, dus overgedimensio-neerd. ‘Oversized’ betekent sowieso dat je continu geld aan het weggooien bent. Wij hebben geavanceerde rekenmodellen ontwikkeld, waardoor we met in acht name van de procestechnische marges, de capaciteit en dynamische eigenschappen van de combinatie elektromotor/blower exact op de toepassing kunnen afstemmen. Hierdoor draait de blo-wer de maximaal mogelijke tijd in zijn meest gunstige energiegebied, waardoor de totale energiekosten ten opzichte van de ‘klassieke situatie’ significant zullen dalen.”

Efficiënt met

‘getordeerd’

rotorontwerp

De Aerzen Turbo Generation-5 blowers zijn

via de achterzijde goed bereikbaar voor

service en onderhoud. De elektrische com-

ponenten zijn hiervoor zelfs gemonteerd in

een uitschuifbaar paneel (foto: Aerzen)

Aerzen Turbo Ge-

neration-5 olievrije

blowers zijn lever-

baar in capaciteiten

van 4.000 tot 13.200

m³/h en worden

onder meer toege-

past bij waterzui-

veringsinstallaties

(foto: Aerzen)

40-42_PV Aerzen.indd 42 11-02-13 14:29

Page 43: Aandrijftechniek 1 - 2013

43www.AT-aandrijftechniek.nlFebruari 2013 AT AANDRIJFTECHNIEK

Perslucht & Vacuüm Productnieuws

Mobiele vacuümunitInduvac heeft een mobiele vacuüminstallatie ontwikkeld voor het opzuigen van vloei-stoffen. De installatie wordt toegepast als noodvoorziening bij lekkages van olie of andere vloeistoffen. Het hart van de installatie is een oliegesmeerde vacuümpomp

met een capaciteit van 60 m3/u. De vacu-umpomp brengt een ketel van ruim 1.000 dm3 onder vacuüm. Door een vacuümlans, slangen en leidingwerk wordt de olie opge-zogen in de tank. Als de tank vol is, wordt deze via een vloeistofpomp leeggepompt in een extern vat.Meer info? Products4Engineers.nl: 70090

Inl.: Induvac BV, tel.: (079) 363 38 90,

www.induvac.com

Schroefcompressoren tot 45 kWIngersoll Rand heeft de lijn contactgekoelde schroefcompressoren uitgebreid met de R-serie 37-45 kW (50-60 pk). De nieuwe serie levert een goed rendement bij vast en varia-bel toerental bij capaciteiten van 4,8 m3/min tot 7,59 m3/min. Met deze range compres-soren kan de fabrikant betrouwbaarheid, rendement en productiviteit leveren voor een breder scala van klanten. Daarbij kan hij dezelfde ontwerpen en technologieën bieden als bij de grote 55-75 kW en 90-160 kW R-serie compressor ranges.Meer info? Products4Engineers.nl: 70382

Inl.: Ingersoll Rand Industrial Technologies,

tel.: (071) 582 34 56,

www.ingersollrandproducts.com

Eentraps zuigercompressorenAlup Kompressoren heeft de eentraps z u i g e rc o m p re s -soren uit de HLE-serie verbeterd. De vernieuwing zorgt voor een hogere betrouwbaarheid, grotere luchtleve-ring en een lager geluidsniveau. De grootste vernieu-

wing betreft de eentraps pomp, waarbij lucht in één fase/trap wordt gecomprimeerd tot een druk van 1 MPa. De cilinder met grotere inhoud en grotere slag biedt een 14 procent toename in luchtlevering. Door de lagere snelheid van de zuiger is er minder slijtage en een hogere betrouw-baarheid. De verbeterde zuiger maakt de compressor tot 3 db(A) stiller.Meer info? Products4Engineers.nl: 70629

Inl.: Alup Kompressoren BV, tel.: (030) 280 90 00, www.alup.nl

Watergeïnjecteerde schroefcompressorAlup-Kompressoren heeft haar olievrije schroefcompressoren uit de serie Lento 15-30 kW vernieuwd. De nieuwe frequentiegeregelde machines zijn watergeïnjecteerd en -gesmeerd en uitgerust met polymeer schroeven en de energie-efficiënte bestu-

ring Air Control 5.1. De Lento is een klasse 0 persluchtoplossing voor bedrijven in food, far-macie, elektronica en de medische sector. Het water voor de smering wordt gezuiverd door omgekeerde osmose. Met het oog op energie-besparing is de Lento frequentiegeregeld en uitgerust met een IE3 motor.Meer info? Products4Engineers.nl: 69947

Inl.: Alup Kompressoren BV, tel.: (030) 280 90 00,

www.alup.nl

Direct driven schroefcompressorDe schroefcompressoren serie RLR15-40E van GrassAir zijn ontwikkeld om te vol-doen aan alle persluchteisen van de klant op een kleine vloeroppervlakte. De serie is leverbaar van 11 kW tot en met 30 kW met opties als geïntegreerde koeldroger, frequentieregeling, ingebouwde filtratie en opgebouwd op ketel. De nieuwe com-pressoren zijn ontwikkeld als efficiënte en betrouwbare oplossing voor toepas-sing in onder meer automotive, metaal-industrie, assemblage, meubel-, textiel-, en kunststofindustrie en spuiterijen. De compressoren hebben een directe aan-drijving, zodat er minder energieverlies optreedt dan bij V-snaar- of tandwielover-brenging.Meer info? Products4Engineers.nl: 70088

Inl.: GrassAir BV, tel.: (0412) 66 41 00,

www.grassair.nl

VeiligheidssnelkoppelingDe ASG06 van Prevost is een persluchtkoppeling voor het veel voorkomende Orion/Aro profiel. De koppeling van een lichtgewicht sterke technische kunststof heeft een goe-de door laat en een laag drukverlies, waardoor een lager energieverbruik wordt gerealiseerd. Door de huls met de band met gele ring naar achteren te schuiven, sluit de snelkoppeling de luchttoevoer af. De slang ontlucht maar wordt vastgehouden tot de schuifhuls naar voren wordt geschoven. Met deze snelkoppeling heeft de gebruiker een snelkoppeling die voldoet aan de Arbowet en de veiligheidseisen van ISO 4414.Meer info? Products4Engineers.nl: 70384

Inl.: Q Plus BV, tel.: (0184) 61 15 33, www.qplus.nl

43_Productinfo.indd 43 11-02-13 09:27

Page 44: Aandrijftechniek 1 - 2013

44 www.AT-aandrijftechniek.nl Februari 2013 PV AANDRIJFTECHNIEK

Energie belangrijk voor nieuwe generatie schroefblowers

Sinds 1997 heeft de Italiaanse fabrikant

Robuschi uit Parma een eigen dochteronder-

neming op Nederlandse bodem. Het bedrijf

is gespecialiseerd in de ontwikkeling en pro-

ductie van blowers, compressoren, centrifu-

gaalpompen en waterring vacuümpompen/

compressoren voor olievrije lucht-, gas- of

vloeistofverplaatsing. Aandrijftechniek sprak

met Ton Menger, directeur van Robuschi’s

Benelux-vestiging in Spankeren (bij Dieren),

over de ontwikkelingen binnen de blower-

en vacuümsector.

[tekst] Frank Senteur [foto’s] Robuschi Benelux

In Spankeren zijn elf mensen, waarvan twee Belgische medewerkers (verkoop/service) zich specifiek richten op de Belgi-sche markt. Daar heeft de onderneming in de buurt van Antwerpen ook een eigen werkplaats. In Spankeren zit de hoofdser-viceafdeling, waar de grotere reparaties en revisies plaatsvin-den. Ook bouwt men hier ‘specials’.Behalve deze vestiging heeft Robuschi eigen dochterondernemingen in andere Euro-pese landen, in Noord- en Zuid Amerika, Australië, Afrika en het Midden- en Verre Oosten. Een wereldmerk dus.

Energiebesparing is hotWat zijn op dit moment de belangrijkste trends binnen de blower-, vacuüm- en compressormarkt en hoe speelt Robuschi daarop in? Ton Menger: “Energiereductie is op dit moment erg ‘hot’. Lag het accent vroeger op minder geluid en minder

vloeroppervlak (compactere machines), nu kijkt men vooral naar het energiege-bruik van blower- en compressorsyste-men. Veel machines staan dag in dag uit te draaien en dan maakt het ongelooflijk veel verschil als een nieuwe machine tot 25 procent zuiniger met energie om-

springt. Over de totale levensduur scheelt dat tienduizenden euro’s.”Bij Robuschi staat energiereductie hoog

in het vaandel. Vorig jaar werd bijvoor-beeld de nieuwe Robox schroefblower geïntroduceerd. Dit is een olievrije lage-druk (tot 2,5 bar) compressor voor toepas-singen zoals de behandeling van afvalwa-ter en pneumatisch transport. De com-pacte unit levert een capaciteit tot 10.000 m³/u, is volledig in eigen beheer door Robuschi ontworpen en wordt in Parma geproduceerd. Met overbemeten lagers, een goede oliedichtheid en zwaar uitge-voerde as is de compressor robuust en

B egin jaren veertig startte Robuschi in

Italië met het produceren van centrifu-gaalpompen. Die maakt men nog steeds, echter zijn dit inmiddels niet meer de ‘hardlopers’. Na de centrifugaalpompen begon Robuschi ook waterring vacuüm-pompen/compressoren te produceren. Daarna volgden de blowers volgens het Roots-principe en weer daarna de schroef-compressoren, waarvoor Robuschi een eigen zogeheten drie- en vijfschroefpro-fiel ontwikkelde.De ontwikkeling en productie vindt plaats in Italië, waar Robuschi in haar hoofdves-tiging in Parma over een modern machi-nepark beschikt. Gietstukken worden bij-voorbeeld bewerkt op robotcellen, terwijl er ook onbemand wordt geproduceerd op CNC-machines. Bij Robuschi SpA werken zo’n 250 mensen. De omzet bedraagt we-reldwijd momenteel ruim 70 miljoen euro, waarbij het bedrijf sinds december 2011 onderdeel is van de Gardner Denver Groep.

25 procent zuiniger

maakt veel verschil

Kijkje in de servicewerkplaats van de hoofdvestiging van Robuschi Benelux in Spankeren,

waar naast het uitvoeren van onderhoud, reparaties, modificaties en revisies ook systemen

worden geassembleerd

44-45_PVRobuschi.indd 44 06-02-13 09:04

Page 45: Aandrijftechniek 1 - 2013

45www.AT-aandrijftechniek.nlFEBRUARI 2013 PV AANDRIJFTECHNIEK

PERSLUCHT EN VACUÜM Blowers

daardoor geschikt voor zware toepassin-gen. Er zijn verschillende uitvoeringen. Tot 1 bar wordt gebruikgemaakt van spatsmering, daarboven van geforceerde oliesmering. Dankzij het nieuwe ontwerp met een bijzonder vormgegeven schroe-funit, is dit systeem effi ciënt en wordt de maximum capaciteit en de piek van de volumetrische effi ciency al bij een relatief laag toerental van maximaal 6.000 min-1 bereikt. Verder produceert deze installatie met minder dan 70 dB(A) ook nog eens weinig geluid.

De Robox screw is door de niet-lineaire bouwwijze compact. De componenten zit-ten dicht naast elkaar, waarbij de com-pressorunit via een zelfspannende Poly V-riem wordt aangedreven door een effi -ciënte elektromotor. Het elektronische bedieningspaneel (Sentinel) garandeert optimale veiligheid en vergemakkelijkt het onderhoud: de display toont bijvoor-beeld automatisch de onderhoudsinter-vallen voor de verschillende componen-ten. Via Modbus kan de compressor bo-vendien op afstand bewaakt worden. De Robox screw is vanaf de voorzijde goed toegankelijk voor alle dagelijkse onder-houdswerkzaamheden en kan mede daar-door zonder problemen in kleine ruimten worden geïnstalleerd.Het frame omvat een geïntegreerde aan-zuigdemper/filter en de compressor is voorzien van een reactieve persgeluid-demper. De speciale geluiddichte omkas-ting beschikt over specifi ek vormgegeven luchtopeningen die het geluidsdrukni-veau tot het minimum beperken.Het lage energieverbruik is vooral te dan-ken aan het innovatieve ontwerp van de rotors. Dit ontwerp zorgt voor een effi -ciënte interne compressie en een optimale verhouding tussen capaciteit en druk. “Deze compressor doet het goed in de wa-terzuiveringsmarkt, waar nog veel klas-sieke Roots-blowers worden toegepast. Door deze te vervangen door de energie-zuiniger Robox schroefblowers kunnen waterschappen bij het zuiveren van riool-water veel geld besparen”, aldus Menger.

VacuümpompenOok op vacuümgebied heeft Robuschi een aantal mogelijkheden, niet in de laatste plaats omdat blowers ook ‘andersom’ kunnen werken en daarmee (met voorin-laat) zelfs tot 95 procent diepvacuüm kun-

nen leveren. Daarnaast produceert Robu-schi al decennia lang een programma waterring vacuümpompen en compresso-ren met capaciteiten tot 4.000 m3/u en 33 mbar absoluut. “Het aardige is dat je ook deze waterring vacuümpompen ‘an-dersom’ kunt toepassen, waarmee ze een compressor worden, waarmee we tot 3 bar absoluut kunnen gaan. Waterring va-cuümpompen/compressoren zijn er in verschillende uitvoeringen tot en met roestvast staal voor het bijvoorbeeld transporteren van biogas. Zo hebben we onlangs zes stuks waterring vacuümpom-pen van 90 kW geleverd voor een biogas-applicatie. Qua uitvoering zijn dat com-plete packages inclusief water recircula-tietank. Ook in de biodieselindustrie worden dit soort vacuümpompen toege-past en niet te vergeten in de pluimvee-verwerkende industrie.Belangrijk is dat we verschillende technie-ken in huis hebben op vacuümgebied en compressorgebied. De keuze hangt af van diverse factoren. Zo zijn er biogasapplica-ties die heel goed met blowers kunnen worden ingevuld. Maar is het gas bijvoor-beeld vrij nat of praat je over systemen met meer dan 1 bar drukverschil, dan kun je beter voor waterring compressoren kie-zen. Mede doordat binnen de Robuschi groep ook een ingenieurstak zit (Gieffe Systems), kunnen we maatwerk leveren voor speciale en op wens van de klant ge-vraagde vacuüm/compressorsystemen, waarbij we uiteraard zoveel mogelijk put-ten uit de standaardcomponenten van Robuschi. Zo nodig worden speciale com-ponenten vervaardigd, waarmee we dus echt specials kunnen bouwen. We zijn ook echte ‘meedenkers’. Zo hebben we een meervoudig synchroon gestuurd blo-wersysteem geleverd, waarmee een schaalmodel van de JSF straaljager in een windtunnel is getest. Dat kan niet ieder-een en dat we ook dit soort uitdagingen

kunnen realiseren is met name te danken aan onze jarenlange ervaring.”

Digitaal archiefRobuschi Benelux beschikt in Spankeren over een uitgebreide onderdelenvoorraad en over een goed geoutilleerde werkplaats annex serviceafdeling. Menger: “Dat bete-kent dat we hier snel bepaalde combina-ties kunnen samenbouwen. We hebben hier een voorraad machines. Als ergens in Nederland of België een machine defect raakt, dan moet het vreemd lopen als we die binnen een of twee dagen niet gerepa-reerd hebben. Op de frames kunnen ver-schillende configuraties worden opge-bouwd, zodat we bestaande machines ook kunnen ombouwen en/of retrofi tten met nieuwe, betere onderdelen. We bieden verschillende onderhoudscontractvormen, vanaf preventief en periodiek tot en met een snelle 24 uurs reparatieservice. Alle klantgegevens en alle gegevens over de machines die bij onze klanten in gebruik zijn, staan digitaal opgeslagen in ons com-putersysteem. Hierdoor kunnen we ook ‘op afstand’ snel de juiste service bieden. Die ‘technische klantbestanden’ zijn aan-gevuld met foto’s en soms zelfs ook met fi lmpjes van de situatie ter plekke, zodat we vanuit het hoofdkantoor technici ter plaatse gericht kunnen begeleiden bij het uitvoeren van inspecties, onderhoud en reparaties. We profi leren ons graag als een vast team van ervaren specialisten.”

Inl.: Robuschi Benelux BV, tel.: (0313) 41 55 70, www.robuschi-benelux.nl

Verschillende

technieken in huis

Speciaal voor het

transporteren van

biogassen bouwt

Robuschi Atex-

gecertifi ceerde blo-

wers uit duurzame

RVS-componenten

De vorig jaar geïn-

troduceerde Robox

schroefcompressor

levert tot 2,5 bar (g)

druk en is leverbaar

in capaciteiten tot

10.000 m³/uur

44-45_PVRobuschi.indd 45 06-02-13 09:04

Page 46: Aandrijftechniek 1 - 2013

46 www.AT-aandrijftechniek.nl Februari 2013 AT AANDRIJFTECHNIEK

Nieuwsbrief en websiteWekelijks brengt Aandrijftechniek zijn e-mailnieuwsbrief met actuele technische informatie, branchenieuws en de nieuwste productinformatie. Abonneren op deze gratis nieuwsbrief kan via www.AT-aandrijftechniek.nl.

www.AT-aandrijftechniek.nl bevat een uitgebreid overzicht van alle producten en leveranciers, te berei-ken via een handige zoek-routine. Daarnaast bevat de site dagelijks geactualiseerd nieuws uit de branche, een uitgebreide agenda en dossiers met gebundelde informatie.

AGENDA

Embedded World 2013Wereldwijd de belangrijkste vakbeurs op het gebied van embedded technologie, Neurenberg (D), 26-28 februari.Inl.: NürnbergMesse, tel.: (+49) 911 86060, www.embedded-world.de

Elektro Vakbeurs VenrayNa een succesvolle eerste editie in 2012 komt Evenementenhal Venray met een vervolg, Venray, 5-7 maart.Inl.: Evenementenhal Venray, tel.: (0478) 51 97 90, www.evenementenhal.nl

MetaalExpo 2013Vakevenement voor de metaalsector, ‘s-Hertogen-bosch, 5-7 maart.Inl.: VNU Exhibitions BV, tel.: (030) 295 27 31, www.metaalexpo.nl

EMV 2013Internationale vakbeurs met con-gres, gewijd aan de problema-tiek van en oplossingen voor elektromagnetische compatibiliteit, Stuttgart (D), 5-7 maart.Inl.: Mesago Messe Frankurt, tel.: (+49) 711 619460, www.mesago.de/de/emv

Presenteren voor techniciTweedaagse cursus voor iedereen die zich in (technische) presentaties wil be-kwamen, Eindhoven, 7 maart.Inl.: Mikrocentrum, tel.: (040) 296 99 33, www.mikrocentrum.nl

Smart Systems IntegrationInternationaal congres en ten-toonstelling over integratie van geminiaturiseerde systemen, Amsterdam, 13 en 14 maart.Inl.: Mesago, tel.: (+49) 711 619460, www.smartsystemsintegration.com

Transport & Logistics 2013Vakbeurs voor efficiënte beheersing van goederenstromen, Rotterdam, 13 en 14 maart.Inl.: Easyfairs, tel.: (0162) 40 89 99, www.easyFairs.com

Rail-Tech Europe 2013Vakbeurs en conferentie over railtechnologie, Amersfoort, 19-21 maart.Inl.: Europoint, tel.: (030) 698 18 00, www.railtech-europe.com

On- & OffshoreVakbeurs gericht op de olie-, gas-, duurzame-, petroche-mische- en baggerindustrie, Gorinchem, 26-28 maart.Inl.: Evenementenhal Gorinchem, tel.: (0183) 68 06 80, www.evenementenhal.nl

Empack 2013Vakbeurs voor de verpakkingssector, ‘s-Hertogenbosch, 27 en 28 maart.Inl.: Easyfairs, tel.: (0162) 40 89 86, www.easyFairs.com/empack-nl

Hannover MesseTechnologievakbeurs met onder andere Motion, Drives & Automation, Hannover (D), 8-12 april.Inl.: Hannover Consultancy, tel.: (0184) 69 30 50, www.hannovermesse.de

Technische Industriële Vakbeurs GorinchemVakbeurs voor de technische industriële bran-che, Gorinchem, 16-18 april.Inl.: Evenementenhal Gorinchem, tel.: (0183) 68 06 80, www.evenementenhal.nl

Maintenance NEXT 2013Technologie- en onderhoudsexpo voor de indu-strie, Rotterdam, 16-18 april.Inl.: Ahoy’ Rotterdam, tel.: (010) 293 32 61, www.maintenancenext.nl

Mocon 2013Vakbeurs op het gebied van motion control, drives en industrial automation, ‘s-Hertogenbosch, 17 en 18 april.Inl.: Easyfairs, tel.: (0162) 40 89 99, www.easyFairs.com

Ports, Transport & Equipment en Technische VakbeursTwee beurzen gericht op ontwikkelingen in de havens en in-dustrieën in het Scheldebekken, Goes, 23-25 april.Inl.: Event Services Center, tel.: (0113) 37 32 22, www.technischevakbeurs.nl

Maandelijks vakblad voor ontwerpers, constructeurs en onderhoudstechnici, op het gebied van mechani-sche, elektrische, hydraulische en pneumatische aandrijfcomponenten en systemen, besturingen, en industriële en procesautomatisering.

RedactieHoofdredactie: ing. Ad SpijkersRedactie: Jeroen Aalberts, Benny Gudde, Eindredactie: Liedy BisselinkBasis ontwerp: Studio Putto bNO – De RijpRestyle ontwerp: ZeeDesign - WitmarsumTel. redactie: (088) 294 47 02E-mail redactie: [email protected]: Informaticaweg 3, 7007 CP Doetinchem Postbus 361, 7000 AJ Doetinchem

Aan dit nummer werkten mee: J. van Huet, B. Post, D. Scheper, F. Senteur, R. Stelz, A. Wesel, M. de Wit-Blok, K. Zagers

UitgaveEisma Industrialmedia b.v., Doetinchem

DirectieEgbert van Hes, algemeen directeur,Bouke Hoving, financieel directeurGerbert Tiecken, uitgeefdirecteur

UitgeverCobie te Nijenhuis

Advertentie-exploitatieSalesmanager: Cobie te Nijenhuis, tel.: (088) 294 47 35Accountmanagement: Vincent Hermans, tel.: (088) 294 47 40 Rafke Kraakman, tel.: (088) 294 47 10Traffic: ZeeDesign tel.: (0517) 531 672 fax: (0517) 531 810 [email protected]

Marketing Imke Hammerman tel.: (088) 294 47 60 [email protected]

AbonnementeninformatieAbonneeservice: Postbus 2238, 5600 CE Eindhoven. Tel.: +31 88 226 66 48 e-mail: [email protected]: De abonnementsprijs bedraagt 264 euro per jaar (excl. 6% BTW) (bij automatische incasso be-

spaart u 3 euro administratiekos-ten) en is bij vooruitbetaling ver-schuldigd.

Abonnementsprijzen voor andere landen op aanvraag.

Abonnementen: Abonnementen kunnen op elk gewenst moment van het jaar in-gaan en worden genoteerd tot wederopzegging. Opgave via www.AT-aandrijftechniek.nl of [email protected].

Opzegging dienst schriftelijk en minimaal een maand voor het einde van de abonnementsperiode te geschieden. U ontvangt van ons een schriftelijke bevestiging.

Bankrelatie:Voor Nederland: Friesland Bank: 29.80.05.298,voor België: Postcheque Brussel: 000-0007463-91

Productie: DTP & Prepress: ZeeDesignDruk: Scholma Druk b.v.

Copyright: © 2013 Eisma Industrialmedia, Leeuwarden.

Algemene voorwaarden | Niets uit deze uitgave mag worden verveelvou-digd en/of overgenomen, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektro-nisch, mechanisch, door fotokopieën of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Uitgever en au-teurs aanvaarden dan ook geen enkele aansprakelijkheid voor schade, van welke aard ook, die het gevolg is van handelingenen/of beslissingen die gebaseerd zijn op bedoelde informatie. Gebruikers van dit blad wordt met nadruk aangeraden deze informatie niet geïsoleerd te gebruiken, maar af te gaan op hun professionele kennis en ervaring en de te gebrui-ken informatie te controleren.Leveringsvoorwaarden, zie www.eismamediagroep.nl

COLOFON

46_Service.indd 46 06-02-13 14:02

Page 47: Aandrijftechniek 1 - 2013

Verkrijgbaar bij de betere groothandel.

Echte krachtpatsers:Siba supersnelle zekeringen

www.sibafuses.nl

U profiteert.Met zekerheid.

Als het om kettingenen transport gaat...

Nestenschijven in gegotenof bewerkte uitvoering,ook in RVS en kunststof.

Elevatorbekers volgens DIN en tekeningin staal,RVS ofkunststof

Gecalibreerde rondstaalketting volgens DIN,

verzinkt of RVS, uitvoorraad lever-

baar.

Gootschraperkettingen transportketting indiverse uitvoeringen, ook vol-gens uw tekening mogelijk.

Heko®

ketting• Slijtvaste geharde rond-

staalketting in Mn-Cr-Ni staal.• Slijtvaste geharde kettingbeugels.• Eindloos kettingsysteem met HEKO TS-TSN

kettingbeugels.• Kettingwielen in on- en vertande uitvoering.• Geha-onderhoudsvrije lagers.

Gesmede schraper-ketting in geharde uitvoe-

ring, diversemeenemer-vormen mogelijk.

Slijtplaten voor o.a.bodembekleding, schrapertranspor-teurs, stortgoten,elevatorbakken entransportschroeven.

Grote Tocht 27, Westerspoor-ZuidPostbus 2150, 1500 GD ZaandamTel.: (+31) 075-65 39 800. Fax: (+31) 075-67 02 456 E-mail: [email protected] Website: www.geha-zaandam.nl

GEHA B.V.Kettingen- en mechanisch transport

Aan

dr.t

ech

n.’1

0

Welke innovaties geven uwbedrijf een boost?

Op de HANNOVER MESSE profiteert u van 11 toonaangevende beurzen die u een compleet overzicht geven van de wereldmarkt.

Ontdek de nieuwste en meest geavanceerde technologieën die waarde kunnen toevoegen in de gehele industriële keten.

Verschaf u inzicht in de kernsectoren industriële automatisering en IT, energie- en milieutechnieken, aandrijftechniek, industriële toelevering, productietechnologieën en diensten, en onderzoek en ontwikkeling.

Bezoek ‘s werelds meest toonaangevende technologie-event. Meer informatie vindt u op hannovermesse.com

ENGINEERSUCCESSNew technologies New solutions New networks Zet in uw agenda:

8–12 April 2013

Hannover Consultancy B.V. · Tel. +31 18 4 69 30 50 [email protected]

NEW TECHNOLOGY FIRST8–12 April 2013 · Hannover · Germany

NL_NL_HM_B_DACH_191_130_0000.indd 1 05.02.13 16:08

Page 48: Aandrijftechniek 1 - 2013

Compact en robuuste frequentieregelaar

met optimaal gebruiksgemak.

De compacte uitvoeringen IP20/21 frequentie-

regelaars zijn geoptimaliseerd voor montage in

schakelkasten (IP20) of direct op de muur van

een regelkamer (IP21).

De IP20/21-eenheden bieden een betrouwbare,

rendabele en gebruiksvriendelijke werking van al

uw motoraangedreven apparatuur.

Met het compact mechanische ontwerp, de

eenvoudige toegang tot de aansluitklemmen,

de slimme regelfuncties en de grote mate van

onderdeelintegratie bieden ze een compleet

pakket.

De beste keuze voor toepassingen met

gecentraliseerde frequentieregelaars.

CG FDU- en VFX-frequentieregelaars zijn

verkrijgbaar voor motorvermogens tot 3.000 kW.

De belangrijkste featuresCompact formaat

Past perfect in de beperkte ruimtes van

schakelkasten

Ingebouwde DC-choke

Zorgt voor behoud van het nominale

motorvermogen

Geintegreerde EMC-fi lter

Voldoet aan de C-3 vereisten met een

motorkabel van 80 meter

Snelheidsgeregelde koelventilator

Interne temperatuur blijft stabiel voor een

langere levensduur

Gecontroleerd inschakelen

Veilig in- en uitschakelen met externe

schakelaar voorkomt schade.

Voor meer informatie neemt u contact op met CG Drives & Automation.

Nieuw van CG: IP20/21

Polakkers 5Postbus 132, NL-5530 AC Bladel

T +31 (0)497 389 222F +31 (0)497 386 [email protected]

www.cgglobal.com/nl

2010.15.008 Adv CG 230x300.indd 1 25-10-12 12:58