1 - 201730

Aaltjes die taxuskever bij lage temperatuur bestrijdenGewasbeschermingsmiddelenfabrikant investeert in biologische oplossing voor vroeg voorjaar en laat najaar

BASF heeft miljoenen geïnvesteerd in de productiecapaciteit van zijn fabriek in het Engelse Littlehampton. De producent van gewasbeschermingsmid-

delen zet hiermee in op de ontwikkeling van meer biologische oplossingen, waaronder parasitaire aaltjes. ‘Omdat de klimaatverandering invloed heeft

op de cyclus van insecten zoals taxuskever, moeten biologische oplossingen daaraan worden aangepast’, aldus adviseur Piet van Boven.

Auteur: Santi Raats

‘Enkel en alleen inzetten op biologie is niet verstan-dig, omdat daarbij omgevingsfactoren vaak door-slaggevend zijn voor het resultaat’, zo trapt Van Boven, adviseur bio-insecticiden voor Nederland en Duitsland, het gesprek af. ‘Maar milieueisen worden steeds strenger en daardoor zijn er steeds minder chemische middelen beschikbaar. De klant, vooral de retailer, vraagt vaker om biologische oplossingen. Men wil minder residuen van gewas-beschermingsmiddelen op de plant. Parasitaire aaltjes zijn een goede aanvulling hierop.’

Grotere periodespreiding taxuskever De boomkwekerijsector, met name de container-teelt, kan daarnaast extra ondersteuning gebruiken door de verandering van het klimaat. ‘We hebben de afgelopen jaren zacht weer gehad. Daardoor heeft de taxuskever zijn cyclus over het hele jaar

verspreid, in plaats van de pieken waarmee hij vroeger voorkwam op gewassen. Kwekers moeten nu vroeger in het voorjaar attent zijn op de larven van de taxuskever, maar ook tot later in het najaar. Wij hebben daarvoor aaltjes in ons assortiment die bij lage temperaturen toepasbaar zijn.’

Aaltjes in gebruikParasitaire aaltjes, ook wel nematoden genoemd, zijn bodemorganismen die van nature in kleine aantallen voorkomen in de Nederlandse bodem. Hun grootte varieert van slechts 0,02 mm tot 0,5 mm en ze zijn alleen zichtbaar onder de micros-coop. In de bodem zoeken ze larven van bijvoor-beeld kevers, die ze binnendringen en waarin ze zich vermeerderen. De larven sterven. Er zijn zo’n 28 duizend verschillende soorten aaltjes bekend, maar aangenomen wordt dat er in totaal wel een

miljoen soorten bestaan. Van de 28 duizend zijn er tot nu toe slechts 32 bruikbaar als biologische bestrijder. Acht aaltjessoorten worden, zo zegt adviseur Piet van Boven, commercieel ingezet, waarvan vijf door BASF.

Aaltjes worden al geruime tijd toegepast in ver-schillende sectoren. In gras zijn ze nuttig bij de bestrijding van engerlingen en ze worden ingezet tegen onder andere trips, varenrouwmuggen, rupsen en overvliegen in de glastuinbouw, maar ook tegen de eikenprocessierups bij eiken in de openbare ruimte en tegen taxuskevers in de boomkwekerij. Champignonkwekers gebruiken ze tegen champignonmuggen.

SoortenverschillenBASF heeft vijf soorten aaltjes in zijn assortiment.

Microscoopopname van een dode taxuskeverlarf, omgeven en geparasiteerd door aaltjes.

www.boom-in-business.nl 31

De producten verschijnen onder de productna-men Nemaslug (Phasmarhabditis hermaphrodita) en Nemasys: Nemasys L (Steinernema Kraussei), Nemasys F (Steinernema feltiae) Nemasys C (Steinernema carpocapsae) en Nemasys H (Heterorhabditis bacteriophora).

De commerciële inzet van aaltjes tegen de taxus-kever is niet nieuw. In de sierteelt en de boomkwe-kerij worden al jarenlang aaltjes ingezet. Tegelijk werd in deze sectoren de afgelopen jaren nog wel eens getwijfeld aan de werking van de aaltjes. Er waren vooral effectverschillen zichtbaar wanneer men bestreed in het late najaar of in het vroege voorjaar.

De afgelopen drie jaar heeft BASF daarom kooi-proeven laten uitvoeren door Delphy (voorheen DLV Plant) naar de werking van de aaltjes bij ver-schillende (bodem)temperaturen. Van Boven zet de resultaten op een rij: ‘Nemasys L is effectief tegen de larven van de taxuskever en andere snuitkever-soorten, en is al werkzaam vanaf een temperatuur

van 5 graden Celsius tot en met 30 graden Celsius. Nemasys F werkt tegen trips, vooral voorkomend in de chrysantenkwekerij. Dit aaltje is werkzaam bij een temperatuur tussen 10 en 30 graden Celsius. Nemasys H werkt pas boven 12 graden Celsius en kan worden ingezet tegen de taxuskever, maar ook tegen engerlingen van de rozenkever. Nemasys C bestrijdt oevervlieg en rupsen bij temperaturen van 12 tot en met 30 graden Celsius. Nemaslug is effectief in de naaktslakkenbestrijding bij tempera-turen van 5 tot en met 30 graden Celsius.’

Van Boven legt verder uit: ‘Met name Nemasys L is een goed middel om in te zetten in het vroege voorjaar en in het late najaar, periodes waarin de taxuskever zich steeds vaker laat zien door de kli-maatverandering.’Volgens Van Boven is het bedrijf ook bezig met proeven met een mix van Nemasys L en H. ‘Variant H piekt over het algemeen sneller dan de andere aaltjes, maar daarvoor moeten de temperatuur- en vochtomstandigheden optimaal zijn. Dat is niet altijd het geval. Daarom zorgt variant L voor meer-

waarde; dat is een robuust aaltje dat ook impact heeft onder moeilijke omstandigheden.’

ProductieDe productie van de aaltjes gebeurt in zes stap-pen en duurt zes weken. Allereerst worden ze in flesjes gekweekt, waarna ze in computergestuurde biofermentoren, een soort tanks, worden gebracht. De ruimte met de biofermentoren ziet er een beetje uit als een bierbrouwerij met zijn grote stookketels. De tanks dienen als voedingsmedium: hierin worden de leefomstandigheden nagebootst van het binnenste van het desbetreffende insect, zoals de taxuskeverlarf. Die leefomstandigheden betreffen vooral de specifieke voedingsstoffen per aaltjestype, maar ook gist en zuurstof. Wanneer de aaltjes voldoende hebben ‘gegeten’, worden ze overgezet in een groter vat, waar ze zich vermeer-deren. Wanneer de aaltjes zich nogmaals hebben vermeerderd, worden ze opnieuw overgezet naar een nog groter vat. Deze productie-opschaling gaat door totdat er genoeg aaltjes zijn voor een vat van 75 duizend liter. Wanneer de aaltjes een

ACHTERGROND5 min. leestijd

ontrole op de kwekerij op larven van de taxuskever.

www.boom-in-business.nl 33

bepaald larvaal stadium hebben bereikt, worden ze ‘geoogst’. Dit larvale stadium is van groot belang, omdat de aaltjes juist in dit stadium op zoek gaan naar hun specifieke gastheer. Ze worden allemaal schoongemaakt door centrifugering en bezinking. Tot slot wordt er een gelformulering aan deze pure aaltjesoogst toegevoegd, zodat ze kunnen worden verpakt en getransporteerd.

Van Boven: ‘De gel zorgt ervoor dat de aaltjes in het bakje waarin ze verkocht worden genoeg

ruimte hebben om te kunnen “ademen”. Ze hebben verder geen voeding nodig, want we sturen ze bij een temperatuur van 5 graden Celsius de deur uit in een bakje met fijngeperforeerde folie. Bij die temperatuur zijn ze in rust en kunnen ze, afhanke-lijk van het aaltjestype, zes tot acht weken worden bewaard.’ Volgens Van Boven is de kwaliteit van de formulering zeer hoog. ‘Dat betekent dat er heel veel aaltjes in de bakjes zitten. Er zijn bakjes van 50 miljoen en totaal 250 miljoen. Door de speciale formulering laten de aaltjes geen zichtbaar residu op de gewassen achter. De aaltjes zijn prima oplos-baar in water. De Nemasys-bakjes worden altijd met 10 procent extra aaltjes gevuld.’

ToepassingDe aaltjes die door chrysantenkwekers worden ingezet tegen ziekte- en zuigschade verspreidende trips, worden vaak aangebracht via het blad, daar waar de tripsen zich ophouden. Dat gebeurt dan in korte sproeibeurten, want het water met de aaltjes mag niet van het blad afdruipen. De aaltjes tegen de taxuskever kunnen het beste direct via de bodem worden toegepast, want het is belangrijk dat ze zo snel mogelijk de toplaag binnendringen. ‘Vooral bij de containerteelt in de boomkwekerij kun je niet altijd even makkelijk de toplaag berei-ken. Dan kun je de aaltjes via het blad toepassen. Naspoelen zorgt ervoor dat ze bij de wortelkluit terechtkomen’, aldus Van Boven. Ideaal is om een half miljoen aaltjes per vierkante meter aan te brengen. Ook kun je doseren per potinhoud. Van Boven: ‘Men moet per bed bere-kenen hoeveel van het middel toegediend moet worden. Opbrengen kan met een spuitboom, met

een broes en daaraan gekoppelde mechanische Dosatron-pomp die het middel uit een voorraadvat zuigt, maar ook via een beregeningsleiding of via een druppelaar.’

Vooral wanneer men de aaltjes op het blad aan-brengt, mag de zon niet schijnen. ‘Dan droogt het middel te snel op en verliezen de aaltjes hun werking. Op open bodem, waar de aaltjes direct de bodem in verdwijnen, is toepassing bij bewolkt of regenachtig weer ook beter. Het is sowieso belang-rijk dat de pot of de bodem twee tot drie weken nat blijft nadat je het middel hebt ingezet. Dat kan door regelmatig na te broezen.’

‘Afhankelijk van de plaagdruk worden aaltjes tegen de larven van de taxuskever meestal eenmaal in het voorjaar en eenmaal in het najaar toegepast’, vertelt Van Boven. ‘Bij hogere druk kan het nodig zijn om nog een extra aaltjesbehandeling in het najaar uit te voeren.’ Volgens hem werken al enkele grote boomkwe-kerijen met Nemasys-aaltjes: Vromans in Biest-Houtakker en De Kuil in Udenhout.

ACHTERGROND

Piet van Boven, adviseur bio-insecticiden voor Nederland en Duitsland. Volgens hem is de kwaliteit van de formulering zeer hoog. ‘Er zijn bakjes met 50 miljoen en 250 miljoen aaltjes.’

De taxuskever

‘Kwekers moeten vroeger in

het voorjaar en tot later

in het najaar attent zijn op

taxuskeverlarven’

Waarom neemt u geensuper-abonnement?

Blijf op de hoogte van al het nieuws en informatie uit de groensector!

Met een superabonnement mist u niks meer!

Ook alle groene vakbladen van NWST tot eind 2017 ontvangen? Stuur dan een mail naar

Lieke van der Weijde lieke@nwst.nl en het word geregeld. Natuurlijk kunt u ook uw huidige abonnement

omzetten in een superabonnement.

IN 2017 SLECHTS

€ 215,-

Jaargang 7 7 - 2016

CONNECTING GREEN PROFESSIONALS

HET ANDERE VAKBLAD VOOR DE BOOMKWEKERIJBoom in BusinessBoom in Business

Fairplant B.V.

‘Het gaat om

het team’

Boominnovatiedag

Diversiteit in

aanplant

Groene kerstboom

blijft populair

Boomkwekers zijn VerslaaFd

aan inGrijpen’Forum gewasbescherming: aanval is

de beste verdediging

www.icl-sf.nl

Natuurlijk! De meest vitale

en topklasse gewassenKies voor Osmocote, de meststof met gegarandeerd het beste resultaat! Jarenlange ervaring,

onderzoek en continue kwaliteitscontroles garanderen dat uw planten vitaal, gezond en mooi zijn.

Met Osmocote haalt u het beste rendement uit uw investering.

NaturallyNaturallyNaturally

A4-Advert_Jiffy_BNL.indd 1

21-09-16 11:59

Natuurlijk! De meest vitalegewassen van topkwaliteit.Kies voor Osmocote, de meststof met het beste resultaat! Jarenlange ervaring, onderzoek en

continue kwaliteitscontroles dragen bij aan uw resultaat; gezonde en vitale planten van topkwaliteit.

Met Osmocote haalt u het beste rendement uit uw investering.

www.icl-sf.nl

Osmocote Flyer Osmocote Familie.indd 1

09-11-16 09:15

Jaargang 4 6 - 2016

bert van helvoirtHerintredende directeur gaat groene aannemer

weer nieuw elan geven

Schaapskuddes

Integraal onderhoudYoung Green

Professionals

Stellen zich voor

CONNECTING GREEN PROFESSIONALS

Stad + GroenStad + GroenHET VAKBLAD VOOR OPENBAAR GROEN EN HET VERGROENEN VAN DE BUITENRUIMTE

young greenprofessionals

Jaargang 1 1 - 2016

Stad nog niet klaar

voor klimaatextremen...

CONNECTING GREEN PROFESSIONALS

Stad + BlauwStad + BlauwHÉT VAKBLAD OVER WATER IN DE OPENBARE RUIMTE

nieUW in 2017

Gaat Stad + Blauw hierover informeren?

natuurlijk zwemmen

Regelgeving voor

zwemvijvers

Stadsbomen als

watermanagers

Combinatie van groen

en blauw

apeldoorn

vernieuwt fonteinen

De legionellavrees

voorbij

CONNECTING GREEN PROFESSIONALS

FieldmanagerFieldmanagerHET VAKBLAD VOOR SPORTVELDBEHEER

Hoe verder wanneer stof rondom de

SBR-discussie is neergedaald?

Kunstgras 3.0

Fieldmanager oF the year

Kunstgrasrecycling

De markt is hevig in

beweging

Kunstgras onderhoud

Trends en machines

Jaargang 12 7 - 2016

congressportveldenNATIonaal

C onvenant duurzame

kwaliteit sport

FIELDMANAGER

OF THE YEAR

2017 FIELDMANAGER OF THE YEAR

Jaargang 8 7 - 2016

CONNECTING GREEN PROFESSIONALS

BoomzorgBoomzorgHET VAKBLAD VOOR BOOMVERZORGING EN BOOMBEHEER IN DE OPENBARE RUIMTE

boswet versus wet natuurbescherming

Wie is bevoegd?

Young green

Professionals

Simen Brunia

boom innovatie Dag

Diversiteit: durven en

doenyoung green

professionals

Jaargang 27 5 - 2016

HET VAKBLAD VOOR GREENKEEPING

CONNECTING GREEN PROFESSIONALS

GreenkeeperGreenkeeper

25 jaar NGaHet vak van greenkeeper beter verkopen

NLadviseurs

Inventarisatie

bomenbestand

Green Deal

Golfclub Zeewolde

Greenkeeper of

the YearDe genomineerden

www.greenkeeperoftheyear.nl

615 gr148 pagina’s!

KG

6 uitgaven €77,- 8 uitgaven €77,- 8 uitgaven €77,- 8 uitgaven €77,- 8 uitgaven €99,-

Adv_super abonnement.indd 1 03/04/17 10:35

Be social Scan of ga naar:

www.Boom in Business.nl/artikel.asp?id=23-6567