a. vesalius - Alumni Ontwikkelingssamenwerking Leuven...A. Vesalius | nr. 2 en 3 september 2013|...

AFGIFTEKANTOOR 3000 LEUVEN 1 - 25STE JAARGANG - NR. 2 EN 3, SEPTEMBER 2013 - P3A9092 - DRIEMAANDELIJKS

a. v e s a l i u sF A C U L T E I T G E N E E S K U N D E - P E R M A N E N T E V O R M I N G

VERENIGING VAN DE ALUMNI VAN DE FACULTEIT GENEESKUNDE VAN DE KU LEUVEN - ALFAGEN

HERESTRAAT 49 - 3000 LEUVEN

COÖRDINATIE: VERENIGING VAN DE ALUMNI VAN DE FACULTEIT GENEESKUNDE VAN DE KU LEUVEN

O&N2, HERESTRAAT 49 BUS 400, B-3000 LEUVEN. TEL. +32 16 33 06 24 / +32 16 33 06 11

VERANTWOORDELIJKE UITGEVER : O&N2 - C . GEENS , HERESTRAAT 49 BUS 400 , B -3000 LEUVEN

38

A. Vesalius | nr. 2 en 3 september 2013

InhoudVOORWOORD . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 39 EDITORIAAL . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40NIEUWS VAN ALFAGENSi non e vero . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42Lidmaatschap 2013 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42Emeriti . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42Ereleden . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 42Studiedagen ALFAGEN Ledencongres 25 mei 2013 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43 Deel 1: statutaire ledenvergadering 2013 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43 Deel 2: studiedag zaterdag 25 mei 2013 - ‘Gezondheidszorg, uw zorg’ . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 43 Deel 3: ‘Alumnus v/h jaar 2013’. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 44 Therapiedag 19 oktober 2013 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 45 NIEUWS VAN DE FACULTEITPrijs van de Onderwijsraad 2012-2013: De stationsproef . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 47Bezoek aan het nieuwe leercentrum: AGORA .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 50PROMOTIES JUNI 2013Promotie Artsen-specialisten : toespraak namens de promovendi 2013 .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52Promotie Artsen: toespraak door Prof. dr. Chantal Mathieu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 55Promotie BMW 2013 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 57MEDICAErelid worden van Medica? . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58Een kort overzicht van de activiteiten . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58BMWPrijs Biomedische Wetenschappen van de Onderzoeksraad : Kim De Keersmaecker . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 60KUNST, CULTUUR EN REIzENACCO stelt voor . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 61 ANDREAS VESALIUSTwee Vesalius’ busten van Jef Willems (1845-1910) in Glabbeek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 62Vesalius 1514-2014 . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 66ONTWIKKELINGSSAMENWERKINGHet medisch missieverleden van de Zusters van de Jacht in Indië . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 67NIEUWS UIT DE Uz LEUVENNieuw hoofd UZ Leuven: Prof. dr. Marc Decramer . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 68Een ambulance in de lucht . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69Vaatheelkunde: stents in opmars . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 70PROGRAMMA’S PERMANENTE VORMINGIntensieve cursussen - Centrum voor Biomedische Ethiek en Recht (KU Leuven) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 73Intensive courses - The Centre for Biomedical Ethics and Law (of KU Leuven) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74Pentalfa programma eerste en tweede semester . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 75WETENSCHAPPEN EN WETENSCHAPPELIJK ONDERzOEKHeilig Hart Tienen wint Agoria e-Health Award . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 77IN MEMORIAMProf. dr. Georges Baron Stalpaert . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80Prof. dr. Steven Boonen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81Toespraak door Prof. Chris Van Geet . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 81Toespraak door Prof. dr. Christa Maes . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 82Dr. Marleen Brems . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 84Mevrouw Marthe Theunissen . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 85COLOFON . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86

39

nr. 2 en 3 september 2013 | A. Vesalius

Voorwoord

De alumni van de KU Leuven timmeren verder aan de weg en elke faculteitskring doet dit op haar eigen wijze. Het resultaat hiervan is, dat binnen de meeste faculteiten, een toe-nemende interesse bestaat voor de alumniwerking, en dat het onderwerp bij de deca-

nenvergadering bijna steeds op de agenda staat. Wij merken de laatste jaren ook een stijgende belangstelling, tot op beleidsniveau van de universiteit. Dat de stemmen van de alumni bepalend waren bij de recente verkiezingen, kunnen wij nog niet zeggen, maar ooit misschien wel.

ALFAGEN liet intussen weer duidelijk van zich horen met een bijzondere ledendag en studiedag omtrent ‘onze gezondheids-zorg’. De lezingen waren van uit- stekend niveau, zeer innovatief en richtinggevend. Op dezelfde dag proclameerden wij ook col-lega Philippe Gillis als ‘Alumnus van het jaar 2013’, en dit werd algemeen gewaardeerd als een zeer goede keuze. De promoties van de artsen, de HAIO’s en de andere disciplines zorgden weer voor een hoog showgehalte en leverde ook heel wat retorisch vuurwerk af.

Jammer genoeg verloor onze fa-culteit ook enkele eminente leden en wij nemen hun herin-nering graag op in ons tijdschrift.

Verder blijft onze bijzondere alumnus ‘Andreas Vesalius’ steeds onder de aan-dacht vermits de viering van zijn 500ste geboorte-dag steeds naderbij komt.

De wisselingen aan de top van de universiteit en UZ Leuven krijgen meer aandacht in een volgend nummer.

Ten slotte wensen wij alle alumni een ontspannende periode met veel zon en leuke activiteiten.

Prof. em. dr. C. Geens Voorzitter ALFAGEN vzw

40


Editoriaal

Van geboortebeperking naar levensbeperking

Geboorteregeling

‘Op de kentering der tijden’ is de titel van één van de eerste publicaties van Herman Van Rompuy, dertig jaar oud, in 1979. Hij had het toen over ‘het scharnier tussen de oude en de nieuwe wereld, met daarin bijzondere aandacht voor de seksuele bevrijding’ en het opkomen van de pil, midden de jaren zestig. Ook vernoemt hij het ‘vraagstuk van de abortus’, waardoor Vlaanderen volgens hem een unieke plaats in Europa heeft ingenomen.

Kortom, ruim een halve eeuw geleden, toen de collegae die nu met emeritaat gaan in de eerste kandidatuur zaten, was hun lief/vriendin een meisje uit de eerste generatie die hier met de pil experimenteerde.

Stervensregeling

Dezelfde generatie van de naoorlogse babyboom moet nu een nieuwe storm verwerken. Zoals geboorteregeling heel gewoon is geworden in onze huidige maatschappij en abortus eerder een duidelijk te vermijden mislukking is, daagt nu plots ‘euthanasie’ als een mooie oplossing op voor heel de levenseindeproblematiek. Alleen, de dertiger van de jaren zestig, die toen met geboorte-regeling moest leren omgaan, is nu haast zelf de zeventiger die weldra zijn eigen levenseinde in handen heeft of dit tenminste toch kan aansturen.

Er werden reeds heel wat nuttige protocols geschreven en wetten goedgekeurd, en de controle- en toezichtcomités functioneren naar behoren. Maar nu is er vraag naar uitbreiding van indicaties en gaan een aantal mensen de kantjes aflopen.

Een dagelijkse realiteit

Aan de balie van een WZC ging ik, in de loop van vorige week, even bij de sociale assistente infor-meren over de opnamekans en plaats van een patiënt die het thuis niet langer meer harden kon. De zeer gedienstige assistente wist te vertellen dat het een moeilijke kwestie was, maar merkte plots op dat de geplande euthanasie van een bewoner misschien met een week vervroegd kon worden en dan was ons probleem van de baan.

Net diezelfde morgen had ik telefoon gekregen van een vijftiger, zelfstandige, wiens ouders al-lebei samen in een WZC, enkele dorpen verder, verbleven en waarbij hij sterk aandrong om een euthanasie voor zijn vader te organiseren. De mens was toch bijna volledig blind, haast niet meer te been, levensmoe en had zelf herhaaldelijk gezegd dat hij het leven moe was. Eens vader overle-

41


den, kon moeder misschien wel terug naar huis en zo zou de huidige kost van om en bij 100 euro per dag volledig wegvallen.

Dit verhaal deed mij denken aan onze laatste studiedag van ALFAGEN over onze gezondheidszorg. Naast gezondheidszorgexperten lieten wij ook mensen uit de industrie aan het woord. Daar viel de uitdrukking: "Euthanasie om economische redenen". Wij moeten er rekening mee houden, zo liet men ons horen, dat een aantal chronische zieken - die de maatschappij veel geld kosten - ons vroeg of laat wel een euthanasie zouden voorstellen, voor zichzelf , om hun familie en ook de staat van een kost af te helpen.

Kortom, binnen zeer korte tijd dringen zich totaal nieuwe situaties op waarbij wij helemaal nog niet weten hoe wij daarmee moeten omgaan. Gisteren stelde een vrouw van 54 jaar (zij kon het leven niet meer aan) mij nog de vraag: "Waarom krijg ik geen euthanasie omdat ik hiervoor 'te jong' geacht word, terwijl ook kinderen dit binnenkort krijgen?"

Hoe moet dit nu?

Zij die nu in de cockpit van de samenleving zitten, moeten hoe dan ook beschikken over een bij-zondere stuurmanskunst en uitzonderlijke terreinkennis. Enig zicht op de toekomst zou goed van pas komen, maar het verleden is, zoals steeds, veel makkelijker na te vertellen dan de toekomst te voorspellen valt. Wij moeten nu vooral veel leren, praten met elkaar, lezen en studeren, registreren en werken aan kwaliteit. Zowel onderzoek, praktijk als onderwijs staan voor grote uitdagingen, maar er is duidelijk geen weg terug. De gestructureerde levensbeperking zit er aan te komen.

Reflectie

Omgaan met protocols, indien die voor diverse situaties voorhanden zijn, is een belangrijk leer-punt. Leren uit ervaring is dat eveneens, maar dan moet er voldoende verslaglegging zijn en tijd voor nabespreking worden uitgetrokken.

Vandaag zaten wij in een WZC samen met directie, verpleegkundigen, verzorgenden, CRA en bege-leiding. Wij gingen na wat de recente levenseinde ervaring bij ons had nagelaten en nog met ons deed. Het werden 90 minuten zeer goed bestede tijd waarbij wij zelf, onze bewoners, ons verder gedrag en omgaan met medemensen hopelijk nog beter van worden.

Geboren worden op de kentering der tijden is misschien niet eenvoudig, maar omgaan met het einde van het leven is dit evenmin. Laat ons met zijn allen hier samen goed werk van maken.

Prof. em. dr. C. Geens Voorzitter ALFAGEN vzw

42


42

A. Vesalius | nr.3 oktober 2012

Nieuws van AlfagenSi non e vero

Bewijs Het kruispunt zat helemaal vast. Uit de vier richtingen kwamen er auto’s. Twee wilden links afslaan, één rechts, de andere rechtdoor. In de straat aan mijn rechterkant was een auto gestopt om mij door te laten. Kennelijk kende de bestuurder de voorrangs-regels niet. Eén blik op zijn auto bevestigde dit: de wagen vertoonde geen enkele bluts of schram. Bestuurders die het verkeersreglement niet kennen, rijden in de regel voorzichtig. Vers gediplomeerden met rijbewijs zijn de grote brokkenmakers.

De ongevalstatistieken tonen het aan: meer dan 90% van de auto-ongevallen zijn veroorzaakt door bestuurders met een geldig rijbewijs. De verzekeringsmaatschappijen zijn akkoord: sinds in 1966 het rijbewijs met examen van het verkeersreglement werd ingevoerd, is het aantal ongevallen gestegen.

Prof. em. dr. Luc MissottenLidmaatschap 2013

ALFAGEN nodigt steeds bij het begin van het jaar de leden en kandidaat-leden vriendelijk uit om het lidmaatschap van hun Faculteitskring voor 2013 op te nemen. Indien de betaling aan uw aandacht is ontsnapt, dan kan u nog steeds uw lidmaatschap hernieuwen. De nodige betalingsmodaliteiten vindt u achteraan in dit boekje.

Promovendi 2013 ontvangen gratis lidmaatschap tot het einde van kalenderjaar 2013.Ieder jaar opnieuw treden velen van onze alumni toe tot de vereniging en wij houden dit graag zo. U kent ons via het A.Vesaliustijdschrift, de webstek www.vesaliusonline.be, de afdeling Ontwikkelings-samenwerking, de uitnodigingen voor lustrumvieringen, studiedagen en culturele manifestaties. Een toetreding als ‘Steunend Lid’ waarderen wij natuurlijk heel erg.

Voor bijkomende vragen kan u steeds terecht op ons secretariaat via telefoon of e-post. Collegae die net iets meer willen doen, kunnen dit via een bijdrage voor Ontwikkelingssamenwerking en /of voor het project rond de viering van A.Vesalius 2014, waarvoor telkens een fiscaal attest vanaf € 40 voorzien is.

Prof. em. dr. C. GeensMede namens het ALFAGEN bestuur

Ereleden 2013Dokter AGTEN ClementDokter BROECKAERT LucDokter DE PAEP JanDokter DE WITTE ElisabethDokter DEROOVER MarcProf. em. dr. GEENS ChrisProf. dr. KNOCKAERT DanielDokter LACQUET FrancoiseProf. dr. VAN HOOTEGEM PhilippeDokter VANDER DONCK PaulDokter VERHOEVEN Eric

Emeriti 2013-2014Prof. dr. VAN DE WERF FransProf. dr. DE SMEDT HumbertProf. dr. DE CUYPER MarcelProf. dr. FERDINANDE PatrickProf. dr. SIMONS JohannesProf. dr. MAUDGAL PrabhatProf. dr. DAVID GuidoProf. dr. REYBROUCK TonyProf. dr. VANRENTERGHEM YvesProf. dr. VAN LEUVEN FreddyProf. dr. PARIDAENS RobertProf. dr. RUTGEERTS PaulProf. dr. LIJNEN Paul

43


Studiedagen ALFAGEN

Ledencongres 25 mei 2013

Deel 1: statutaire ledenvergadering 2013Zoals ieder jaar komt een eerder beperkte groep leden naar onze statutaire vergadering. Toch is deze Algemene Vergadering het hoogste gezagsorgaan van ALFAGEN. Volgende hoofdpunten kwamen ter sprake:

OntwikkelingssamenwerkingDankzij de inzet van collega Fons Verdonck lopen wij jaar na jaar een mooi parcours. Hoewel de doctoraten de hoofdactiviteit vormen, verdient alle inzet, in en rond Centraal-Afrika, meer dan bijzondere lof en dank.

MediaHet A.Vesaliustijdschrift, dat viermaal per jaar verschijnt, geniet steeds ruime waardering. De in-spanningen die voor de webstek geleverd worden, zorgen duidelijk voor een toenemend aantal bezoekers. Hier maken wij verder werk van.

CultuurOns jaarlijks concert kent stijgende belangstelling en een toenemend aantal bezoekers. Het pro-gramma voor 2014 oogt ook nu weer veelbelovend. Naar de viering van A.Vesalius in 2014-2015, kijken wij met bijzondere aandacht uit. Tentoonstelling, stadswandeling, symposia, lezingen en andere vieringen staan ons te wachten. Jammer dat de Arenberg-Nocturne de koelkast ingaat.

WerkingEr is grote tevredenheid over de nieuwe secretariaatsbezet-ting die prachtig werk levert. Ook met de ledenwerving, de lustrumvieringen en de financiën gaat het goed.

Alumni LovaniensesWij kijken uit naar de aanpak van de nieuwe rectorale ploeg en waarderen ook de inspanningen van de faculteit om beter samen te werken.

Deel 2: studiedag zaterdag 25 mei 2013 - ‘Gezondheidszorg, uw zorg’ Een prachtig programma, een talrijke opkomst en een boei-ende discussie. Zo kunnen wij deze studiedag samenvatten:

EuropaDe grote baas van het RIZIV, Jo De Cock, kent als geen ander de wettelijke regelingen en de inhoud van alle besluiten, richtlij-nen en regelingen omtrent Europa. Hij bevestigde dat een ‘so-ciaal en gezond Europa’ nog niet echt bestaat, maar dat men

Chris Geens en Tonny Gypen

Jo De Cock

44


er veel werk van maakt. Jo De Cock stuurt zelf heel dit verhaal goed aan en verwacht van ons dat wij er een stuk in meegaan.

De industrieBedrijfsleiders kijken met verbaasde ogen naar ons gezondheidszorgsys-teem. Alles kan en mag hier blijkbaar. Roland Duchâtelet zou momen-teel misschien liever minister van Volksgezondheid zijn, dan grote baas van een voetbalclub. Ook Leo Neels kan niet steeds lachen met de wijze waarop de Belgische en Europese politiek met de farma industrie omgaat.

Naakte cijfersWat collega Ann Van den Bruel, docent aan de Universiteit van Oxford, over onze gezondheidszorg wist te vertellen, sloeg de congresdeelne-mers met verstomming. In vergelijking met het Europese gemiddelde, hinken wij flink achterop betreffende perinatale mortaliteit, kindersterfte en levensduur. De mythe van de artsensyndicaten, overheden en verze-keraars, dat wij een voorbeeldland zijn, ging helemaal aan scherven.

UZ LeuvenVan collega Wim Tambeur vernamen wij, dat men op Gasthuisberg vaak heel erg visionair bezig is. Van fundamenteel onderzoek, over toegepast onderzoek, over klinische testen, levert men hier wel zeer bijzondere pres-taties. UZ Leuven stelt zich tot voorbeeld, maar wil heus niet alles alleen uitvoeren. Zij reikt een helpende hand aan allen die mee in het proces van innovatie en creativiteit willen stappen.

KortomDit werd een boeiende en open studiedag. Er werd veel nieuwe informa-tie uitgewisseld. Dit was een nuttige gedachtewisseling die vast nog een opvolging krijgt.

Deel 3: ‘Alumnus v/h jaar 2013’ Het is traditie dat wij aan het einde van onze ledendag de nieuwe ‘Alum-nus van het jaar’ bekendmaken. Wij waren allen nog maar net beko-men van het gloriejaar van Prof. dr. Chantal Mathieu, als primus inter pares van onze Alumni, of een nieuwe prins bood zich aan. Chantal zette de kroon op het werk met een magistrale toespraak bij de pro-motie van de artsen in juni 2013. Dit jaar werd, met collega Philippe Gillis, een zeer waardige opvolger gekozen. Van harte proficiat aan de laureaat. Lees hier meer over op: www.vesaliusonline.beHou vooral woensdagavond 4 december 2013 vrij in jullie agenda. Dan vieren wij in de Faculty Club deze bijzondere collega die op diverse ter-reinen een schitterende prestatie heeft neergezet.

Prof. em. dr. Chris GeensVoorzitter ALFAGEN

Roland Duchâtelet

Leo Neels

Ann Van den Bruel

Wim Tambeur

Philippe Gillis

45


Therapiedag 19 oktober 2013

‘HUISARTS ZOEKT HUISARTS’ of over de goede spreiding van huisartsen en hun praktijken over Vlaanderen en Brussel inbegrepen

Hoe stop je als ouder wordende huisarts met de praktijk, en hoe stap je er als pas opgeleide HAIO (HuisArts In Opleiding) in?

Dit zijn moeilijke vragen voor de huisarts zelf en zijn praktijk, met bovendien belangrijke gevolgen voor de patiënt en de continuïteit van zorgen. Vlaanderen heeft geen cultuur in het aansturen van gestructureerde of georganiseerde huisartsencapaciteit. Ook weten de patiënten te weinig over wat artsen en hun praktijken te bieden hebben. Hoog tijd dat huisartsen en lokale overheden de handen in elkaar slaan om het zorgaanbod van de huisarts beter op de vraag af te stemmen.

ALFAGEN wenst deze problematiek van naderbij te bekijken en een eerste aanzet te geven tot een mogelijke aanpak van deze kwestie.

Ontwerpprogramma voor de therapiedag:

Deel 1: Uit verschillende regio’s van Vlaanderen, ook Brussel, brengen enkele collegae het verhaal van de eigen zorgen rond praktijkaf- of uitbouw en van mogelijke oplossingen hiervoor. Zowel huisartsen die een grote praktijk willen loslaten, als collegae die op zoek zijn naar nieuw bloed voor de praktijk, en HAIO’S die een praktijkstart wensen te maken, komen aan het woord.

Deel 2: Hoe zien bestaande organisaties binnen de gezondheidszorg, de overheidsstructuren en -instellingen dit probleem? Wat kunnen hun ervaringen ter zake ons leren?

Het ‘Huis van Gezondheid’ in Brussel verzamelde al heel wat ervaring en deskundigheid in diverse materies van deze problematiek.

‘Geneeskunde voor het Volk’ is haast een ‘éminence grise’ in het gezondheidsbuurtwerk, het op-zetten van praktijken, het aantrekken van jongeren en het doorgeven van expertise.

Ook de Wijkgezondheidscentra roeren zich sinds jaren op deze markt en zijn drukdoende om hun ervaring op een huisartsvriendelijke wijze aan bestaande praktijken aan te bieden.

Deel 3: Zowel de patiënt, de huisarts, de organisaties als de overheid zijn betrokken partij. Exper-tises uit binnen- en buitenland kunnen de aangereikte oplossingen verfijnen en verder stofferen. Hoog tijd om de continuïteit, de kwaliteit en het aanbod van huisartsgenees-kundige zorg te stroomlijnen.

Deze studiedag is maar een begin van de grote omwenteling die de gezondheidszorg in Vlaan-deren en Europa te wachten staat. De KU Leuven, de UZ Leuven, de Faculteit Geneeskunde en de diverse afdelingen van het Departement Biomedische Wetenschappen hebben hier een belang-rijke opdracht.

Wij kijken uit naar uw aanwezigheid!

46


47


Nieuws van de faculteit Prijs van de Onderwijsraad 2012-2013: De stationsproef

De stationsproef in de opleiding geneeskunde krijgt de prijs van de onderwijsraad

Op 28 mei 2013 werden de Onderzoeksprijzen en de Onderwijsprijs van de KU Leuven uitgereikt. Deze laatste ging naar ‘de Stationsproef’ binnen de opleiding geneeskunde. Misschien een gelegenheid om even stil te staan bij deze toetsvorm?

Wat is een stationsproef?Een stationsproef is een carrousel van verschillende stations die de student binnen een bepaalde tijd moet doorlopen. In elk station wordt een verschillende opdracht aangeboden. Deze opdracht is onderdeel van het functioneren als basisarts of arts in verdere specialistische of huisartsgenees-kunde. Dit kan, bijvoorbeeld bij het toetsen in de opleiding tot basisarts, gaan over het afnemen van een anamnese, over het uitvoeren van een klinisch neurologisch onderzoek of het nemen van een cervixuitstrijkje tot het formuleren van een diagnose en bijhorend beleid. Kenmerkend is dat gewerkt wordt met simulatie- of echte patiënten en dat de student wordt geobserveerd door een observator (beoordelaar) aan de hand van een gestandaardiseerd scoreformulier.

De voordelen van deze examenvorm zijn vooral, dat alle competenties geïntegreerd kunnen ge-toetst worden (lees: vakoverschrijdend), dat elke student een vergelijkbare steekproef van casus-sen krijgt aangeboden uit het te toetsen domein (vergelijkbare casussen, vergelijkbare moeilijk-heid), dat elke kandidaat door meerdere observatoren wordt beoordeeld, dat simulatiepatiënten zodanig opgeleid worden dat ze elke kandidaat eenzelfde kans bieden (ze doen het gestandaardi-seerd (zo identiek als mogelijk) voor elke student) en dat de beoordeling geobjectiveerd/gestan-daardiseerd verloopt door het gebruik van scoreformulieren.

Zowel de aard/complexiteit van de opdrachten als de opbouw/samenstelling van de scoreformu-lieren kan aangepast worden in functie van de doelstellingen van het examen en het moment in de opleiding. Zo zullen de opdrachten in de stationsproef naakte vaardigheden (2de fase masteroplei-ding geneeskunde) eerder eenvoudig zijn (bv.: plaats een blaassonde, onderzoek bij deze gezonde

man de knie, ...) en zijn de scoreformulieren specifieke checklists. De opdrachten in de sta-tionsproef op het einde van de ManaMa huis-artsgeneeskunde zullen eerder mini-consulten zijn, en de scoreformulieren zullen eerder be-staan uit globale beoordelingen van verschil-lende aspecten van het huisarts-consult.

De stationsproef binnen de opleiding geneeskunde aan de KU LeuvenDe stationsproef werd ontwikkeld door Prof.

48


Harden en zijn collega’s, aan het einde van de jaren 70, als antwoord op de immer weerke-rende kritiek op het traditioneel klinisch bedsi-de- examen (kritiek was vooral: variëteit in ca-sussen, variëteit in beoordeling, geen of weinig observatie tijdens het klinisch werk, ...).

In de opleiding (huisarts-)geneeskunde werd dit geleidelijk aan ingevoerd:

1. 1999: de stationsproef als onderdeel van de eindproef huisartsgeneeskunde (afsluitend examen vervolgopleiding huisarts) door Prof. Degryse.

2. 2002: de stationsproef ‘naakte vaardigheden’ (net voor de aanvang van het stagejaar) werd ingericht. o.l.v. Chris Aubry, die dit in goede banen leidde.

3. 2006: stationsproef communicatievaardigheden 4de fase masteropleiding, richting huis-artsgeneeskunde, o.l.v. Dr. M. Van Nuland.

4. 2008: stationproef 3de fase masteropleiding ter vervanging van het traditioneel klinisch (bedside-) examen, o.l.v. Prof. De Leyn

Op deze manier worden kennis, vaardigheden (en attitudes) meerdere keren op een geïntegreerde manier getoetst doorheen de opleiding. Naarmate studenten hoger opklimmen in hun opleiding, zijn de opdrachten complexer (meer geïntegreerd) en zijn de scoreformulieren aangepast (in grote lijnen evolueren ze van een strikte stationsspecifieke checklist naar een meer globale beoorde-ling).

Dankzij dit terugkerend karakter krijgt dit ook een formatief karakter: studenten kunnen, op basis van hun ervaring tijdens de stationsproef, werken aan hun zwakkere punten en nadien ondervin-den of ze het al dan niet beter doen.

Op dit moment komt de stationsproef vier keer voor in de opleiding:

De stationsproef: een blijvende uitdaging voor de faculteit?Jaarlijks in meerdere opleidingsfasen 200 tot 350 studenten een stationsproef met meerdere sta-tions (tot 22) laten doorlopen, is zowel logistiek als financieel, een uitdaging voor de faculteit.

Voor de stationsproef van 3de master betekent dit: 350 studenten die op 1 week tijd een stations-proef van 22 stations doorlopen, een 250-tal observatoren (sommigen komen meerdere dagen!) en een 100-tal simulatiepatiënten. Zowat het hele vaardigheidscentrum wordt daarvoor gereser-veerd.

Observatoren krijgen een uitgebreide briefing (training) voorafgaand aan de stationsproef en vul-len tijdens de proef het scoreformulier digitaal in. De ICT dienst bezorgt ons hiervoor telkens een 40-tal pc’s, waarop de specifieke software is geïnstalleerd.

49


Simulatiepatiënten krijgen ook enkele weken voorafgaand op de stationsproef een training zodat zij hun rol zo gestandaardiseerd mogelijk brengen.

Het kostenplaatje? € 490/student/examen. Dit lijkt veel, maar de kosten-batenanalyse blijft voor de faculteit positief: 1. Het traditioneel bedside-examen kostte € 330 per student. Moest dit traditioneel examen zo worden uitgebreid dat we tot een even be-trouwbaar en valide eindpunt zouden komen

als met de stationsproef, dan zou dit meer dan € 1200/student/examen kosten.2. De faculteit beschouwt dit als een investering naar de toekomst: studenten meerdere

keren op deze manier evalueren, leidt - hopelijk - tot artsen die meer reflecteren over hun functioneren en hopelijk (we zullen het nooit kunnen bewijzen) tot ‘betere’ artsen.

3. Dankzij de observatie van meerdere studenten die eenzelfde opdracht doen, krijgt de ob-servator feedback over de opleiding (zowel de docent als de perifere stageleider), en kan hij/zij zijn cursus/les/stage bijsturen. Vooral dit laatste is heel waardevol.

Maar vooral blijft de uitdaging in de permanente verbetering van het examen, de permanente kwa-liteitscontrole: elke opdracht wordt door een multidisciplinaire commissie gevalideerd vooraleer het in de stationsproef wordt ingepland. Na het examen worden stations geanalyseerd (frequente fou-ten, onverwachte resultaten, moeilijker of makkelijker dan verwacht?...) en tijdens een predeliberatie stuurt deze commissie bij waar nodig. Nadien worden deze analyses samen met de feedback die we van observatoren en van simulatiepatiënten krijgen verwerkt en worden de stations aangepast.

Maar ook structuren van scoreformulieren, samenstelling van de proef, ... worden jaarlijks bijge-stuurd of grondig veranderd op basis van deze analyses, feedback en internationale literatuurge-gevens. Zo paste Prof. Schoenmakers de stationsproef op het einde van de ManaMa huisartsge-neeskunde aan door over te stappen naar meer globale beoordeling, minder stations, die langer duren en meer lijken op mini-consulten.

Dr. Van Nuland onderzocht eerst welk scoreformulier de meest betrouwbare re-sultaten gaf in een stationsproef commu-nicatievaardigheden, vooraleer een defini-tieve keuze te maken.

Het is vooral omwille van het doorlopen van deze kwaliteitscirkel dat we de prijs van de Onderwijsraad hebben gekregen. Dit con-cept is ook ‘transfereerbaar’ naar andere toetsen / opleidingen (en zou eigenlijk moeten toegepast worden bij elk examen).

De stationsproef in de opleiding geneeskunde en huisartsgeneeskunde

1Ma 3Ma2Ma 4Ma 1ManaMa 2ManaMa

Naakte vaardigheden

Geïntegreerde vaardigheden

Consultatievaardigheden

Communicatievaardigheden

basisarts huisarts

Integratie competentiesStijgende complexiteit Terugkerende toets

50


Aan de prijs is buiten de ‘eer’ ook een fi-nanciële som verbonden. Deze zal in over-leg met alle teams worden besteed aan de stationsproef zelf.

Via deze gelegenheid lijkt het ons ook wel het geschikte moment om al onze perifere stageleiders uit de verschillende regionale ziekenhuizen en huisartspraktijken uit heel Vlaanderen en Brussel te danken voor hun belangeloze medewerking aan dit ge-beuren. Zonder hen zou dit examen er niet zijn (en dus ook geen prijs).

Dit is misschien ook een gelegenheid om alle verantwoordelijken (van vroeger en van vandaag) voor de verschillende stationsproeven te danken voor hun inzet. (J. Degryse, B. Schoenmakers, P. De Leyn, B. Himpens, P. Herijgers, C. Aubry, C. Verslype en de medewerkers van het ICHO, ACHG, de faculteit). En ten slotte ook dank aan alle enthousiaste simulatiepatiënten.

Bezoek aan het nieuwe leercentrum KU Leuven AGORA

Agora? Dan denk ik meteen aan het drukke winkel-centrum in Brussel, dat dezelfde naam draagt. Agora is dan ook het Griekse woord voor markt, een plaats voor ontmoetingen.

Om binnen te kunnen, volstaat het om onze perso-neelsbadge te scannen. Ook studenten en leden van de Associatie mogen vrij gebruik maken van de facili-teiten van Agora.

Langs een ontmoetingplaats, de ‘Time-out zone’ (de naam spreekt voor zich), een onderdeel van de ‘So-cial Study Area’, gaan we verder naar de ‘Group Study Area’, 4 verdiepingen met achtereenvolgens groeps-werkruimtes, vergaderruimtes, presentatieruimtes, videomontageruimtes, een videoconferentiezaal, en een ruimte waar elke maand een nieuwe technolo-gie (heden: een reusachtige touchscreen waar je met een aantal personen tegelijk interactief kan op wer-ken) ter beschikking staat, die dan later geëvalueerd wordt.

V.l.n.r. : Prof. P. Herijgers, Prof. C. Verslype, A. Dermine, Dr. Van Nuland, Prof. M. Waer, Prof. B. Himpens (Prof. B. Schoenmakers kon er helaas niet bij zijn op de uitreiking...)

Group Study Area Group Study Room Amsterdam

Group Study Area Video Editing Room San Francisco

51


Wat je juist nodig hebt, hangt volledig af van wat je precies wil doen. Moet je een presentatie geven, maar zou je die liefst nog een paar keer inoefenen, dan kan je of thuis voor de spiegel gaan staan, of in Agora een zaaltje reserveren. Met een camera aan de muur neem je alles op, en na afloop valt de opname meteen in je mailbox, zodat je jezelf kan beoordelen. Moet je voor een ver-gadering naar Kortrijk, bespaar jezelf dan 3 uur op de baan en boek een videoconferentiezaal. Deze ruimtes zijn vrij te boeken door iedereen die dit wenst.

Vervolgens vraagt men ons om in stilte te volgen. We lopen door 2 grote studiezalen, de ‘Silent Study Area’, waar al aardig wat volk is op de eerste dag van de opening. En stil is het er! De enigen die een beetje lawaai maakten, zijn de leden van onze groep. Wat ongemakkelijk, met alle blik-ken op ons gericht, schuifelen we verder. Dat meer en meer studenten uit hun koten trekken om te studeren in de bib is geen nieuw fenomeen, en zo te zien zijn de plaatsen ook hier erg in trek.We treden opniew binnen in de ‘Social Study Area’, een ruimte waar alles letterlijk op wieltjes loopt, van tafels tot stoelen en kasten: de ‘FlexiSpace’. Je kan er zelf je werkplek inrichten, je laptop (die je zelf meebrengt of ter plaatse ontleent) aansluiten op een groot touchscreen, of gewoon even een tafel in een hoekje rollen om daar te werken.

Bij het verlaten van het pand kom je terug met beide voeten op de grond. Het lijkt wel of je uit een science-fiction droom uit je studententijd stap. Natuurlijk draait het slagen van je opzet (studeren, werken, ...) niet alleen rond de beschikbaarheid van al deze technologieën, dat heb je natuurlijk zelf in handen. Maar hóe je tot die resultaten komt, dat verandert binnen deze 4 muren op een ingrijpende manier.

Meer info op bib.kuleuven.be/agora

Verslag door Bram Willems (Faculteit Geneeskunde)

Silent Study Area Silent Study Room2

Social Study Area

Social Study Area FlexiSpace

Time Out Zone lockers en kiosk-pc’s

52


PROMOTIES JUNI 2013 Promotie Artsen-Specialisten : toespraak namens de promovendi 2013

Geachte mijnheer de rector, mijnheer de decaan, dames en heren professoren, geachte genodigden en bovenal geachte collegae promovendi, vrienden, familie en andere sympathisanten,

Dit jaar is de eer om namens de promovendi, dit notabel gezelschap te mogen toespreken, mij te beurt gevallen, waarvoor mijn grootste dank.

Verschillende, waarvan sommigen ondertussen illustere, van mijn voorgangers, zijn hun speech begonnen met een mooi citaat van een Grieks filosoof of Romeins krijgsheer. Gezien dergelijke citaten de voorbije jaren te pas en te onpas door bepaalde politici in de mond genomen werden en hun connotatie eerder dubieus geworden is, heb ik dan ook besloten van mijn speech niet te beginnen met een quote, maar met een expressie van ons aller sentiment: "Vrienden. We zijn er. We zijn er geraakt!"

We zijn eindelijk toegekomen aan het moment dat we onze specialisatie afronden en een belang-rijke episode uit ons leven afsluiten. Een dag als deze, is dan ook het ideale moment om eens stil te staan bij het verleden, het heden en de toekomst. Hoe zijn we hier geraakt? Waar staan we nu? En waar gaan we naartoe?

53


De weg die we hebben afgelegd, die kennen we maar al te goed. Een traject waarin ieder van ons hier aanwezig, obstakels of uitdagingen heeft moeten overwinnen. Een periode waarin ieder van ons ooit offers heeft moeten brengen of zwarte sneeuw heeft gezien. Een pad dat voor buitenstaan-ders niet steeds evident leek. Een weg die niet steeds parallel liep met die van onze levenspartners of families, maar deze eerder regelmatig kruiste. Desondanks vonden we onvoorwaardelijke steun en flexibiliteit bij diezelfde ouders en partners om onze opleiding tot arts-specialist tot een goed einde te brengen. Maar het was niet allemaal kommer en kwel of slaapgedepriveerd lange uren en nachten werken. We hebben allemaal zeer mooie herinneringen overgehouden aan onze opleiding en het assistentschap. Zoals succeservaringen bij een eerste procedure die we volledig zelfstandig tot een goed einde hebben kunnen brengen, of bij een complexe diagnose die we hebben kunnen stellen. Zoals warme herinneringen die we aan vele van onze dierbare patiënten en hun familie hebben overgehouden. We hebben ook allemaal zeer dichte vrienden gemaakt tijdens de voorbije jaren. Meerderen van ons hebben zelfs het relationeel of echtelijk geluk gevonden tijdens die drukke periode, binnen of buiten het ziekenhuis, en een aantal er zijn er zelfs in geslaagd om ondanks die drukte een fantastische mama of papa te worden. Kortom, na vele lange jaren hard werken en vooral intens leven is ons assistentschap ten einde. "Vrienden. We zijn er. We zijn er geraakt!"

Beste collega’s, vandaag zetten we de symbolische stap van ASO, arts-specialist-in-opleiding, naar ‘erkend’ arts-specialist. Eindelijk kunnen we volmondig JA zeggen tegen ‘de mensen’ die tel-kens vragen of we nu eindelijk afgestudeerd zijn en bij wie we stilaan de moed aan het verliezen waren om heel het principe van de opleiding en specialisatie uit te leggen ...

Maar waar gaan we nu naartoe? We staan nu op een kruispunt in onze carrière. De meesten van ons zullen hun praktijk aanvatten in een ziekenhuis of privé-praktijk. Een aantal van ons zullen nog een tijdje in het UZ blijven om zich verder te bekwamen of om hun klinische en/of weten-schappelijke activiteiten alhier uit te bouwen. Onder ons zullen er ook verschillenden zelf een actieve rol gaan spelen in de opleiding van andere artsen. We zullen geconfronteerd worden met of participeren in het hele proces van beslissingsmaking of misschien ooit zelf beleidsmaker zijn.

Ongeacht de hoedanigheid waarbinnen we zullen functioneren in de gezondheidszorg, zullen we steeds kunnen rekenen op een stevige fundering die we de vorige jaren samen met onze oplei-ders hebben gelegd, om de uitdagingen van de komende decennia aan te pakken. Uitdagingen die voortvloeien uit maatschappelijke evoluties, waar wij, binnen de geneeskunde, op heden nog geen echte strategie voor hebben uitgedacht. Ik denk dan uiteraard aan de steeds aanzwellende aan-tallen patiënten ten gevolge van de vergrijzing en de snel evoluerende diagnostische en therapeu-tische mogelijkheden binnen de geneeskunde. Patiënten die daarenboven steeds beter geïnfor-meerd en assertiever worden. Ook de opvattingen en wensen van artsen en toekomstige artsen zijn gewijzigd. Er is meer dan het ziekenhuis alleen. We willen naast onze carrière ook nog een gezinsleven en sociale agenda kunnen uitbouwen. De verwachtingen naar werkuren en wacht-frequentie zijn dan ook navenant. Om dit allemaal nog wat te compliceren is er het ongunstig economisch klimaat waardoor de middelen waarmee we dit alles moeten realiseren, beperkter zullen worden in een steeds strenger administratief gereguleerd klimaat.

Zoals u ongetwijfeld gemerkt hebt, weiger ik te spreken over moeilijkheden in de toekomst. Ik ben van mening dat we deze trends en evoluties moeten zien als uitdagingen, als kansen om onze

54


gezondheidszorg drastisch te herorganiseren en moderniseren. En laat nu net diezelfde opleiding die wij hier vandaag afronden, de basis zijn voor een vernieuwde gezondheidszorg. Het is namelijk niet door een wet te stemmen in één of ander parlementair halfrond, dat onze gezondheidszorg drastisch zal wijzigen. Een aardverschuiving zal er pas komen als ook onze opleiding moderniseert met deze uitdagingen in het achterhoofd. Ze zal er pas komen als de toekomstige gezondheids-zorgbeoefenaars opgeleid worden om deze uitdagingen samen met ons aan te gaan.

Beste opleiders en toekomstige opleiders, ik richt mij nu dan ook specifiek tot jullie: "Waar gaan we naar toe?". We zijn trots dat we opgeleid zijn aan de KU Leuven en ieder van ons hier vandaag, is overtuigd van zijn of haar capaciteit als arts, maar het doel heiligt de middelen niet! De oplei-ding zoals ze vandaag opgevat is, dreigt tekort te schieten om de voorgenoemde uitdagingen in de toekomst aan te pakken. De voorbije jaren is er al veel gerealiseerd dankzij onze voorgangers, omtrent het statuut van de ASO. Ik denk aan de verplichte recuperatie na nachtwachten en de (re-latief) betere verloning. Ik denk ook aan de arbeidsduurwetgeving die, ondanks het feit dat ze verre van optimaal is uitgewerkt, een goede stap in de richting is om het flagrant misbruik van ASO’s tegen te gaan. Ik ben dan ook van mening dat het kerndebat de komende jaren niet moet draaien om deze omkadering, al mogen we deze verworven rechten niet negeren en moeten ze verder geoptimaliseerd worden. Neen, het debat in de nabije toekomst moet zich meer bezighouden met het inhoudelijke! Een aantal elementen in onze opleiding moeten kritisch herbekeken worden en een aantal taboe’s moeten doorbroken worden! Ik denk dan aan het volgende:

Er moet terug meer kliniek in het ziekenhuis! Al te veel hebben wij ons als ASO moeten bezig-houden met overbodige administratieve taken. De administratieve last groeit elke week voor ons, maar ook voor onze opleiders. Vaak onder het mom van kwaliteitszorg. Kwaliteit wordt echter geleverd aan bed bij de patiënt en helaas hebben we daar nu net te weinig tijd voor, laat staan onze opleiders. We zijn te veel ‘personeel’ en te weinig ‘persoonlijk’. Patiënten missen artsen aan hun bed, juist daar waar ze opgeleid moeten worden om in de toekomst kwaliteitsvolle zorg te kunnen bieden. Wij roepen dus op om meer administratieve ondersteuning en vereenvoudiging te voorzien en om onze opleiders te ontlasten van de veel te hoge prestatie- en publicatiedruk, zodat opleiding geven een systematisch deel uit kan maken van hun activiteiten en de combinatie teacher, clinicus en wetenschapper menselijk blijft.

We beseffen dat het huidig economisch klimaat ongunstig is, dat iedereen de broeksriem moet aanhalen en dat dergelijke maatregelen kostelijk zijn. Daarom is het volgens ons ook cruciaal dat we niet langer louter als artsen in een ziekenhuis of praktijk opgeleid worden, maar dat er meer aandacht besteed wordt aan het bredere kader. Dat we niet enkel opgeleid worden als arts, maar ook als gezondheidszorgbeoefenaars met inzicht in het maatschappelijk en socio-economisch as-pect van ons beroep. De kennis en know-how op dit terrein is aanwezig binnen onze universiteit, maar ze wordt ons onvoldoende gesystematiseerd aangeboden.

Ten slotte denk ik dat het cruciaal is dat wij ons terug positief profileren. Al te vaak is onze op-leiding en ons beroep negatief in de berichtgeving gekomen de voorbije maanden. Berichtgeving, waarvan ik persoonlijk in de praktijk heb ondervonden, dat ze een serieuze deuk in het vertrouwen van sommige patiënten heeft toegebracht. Mijnheer de rector, en misschien richt ik mij beter tot

55


uw opvolger Prof. Torfs, en mijnheer de decaan, we zien het als jullie taak en zelfs als jullie ver-plichting, om dit vertrouwen met het publiek te herstellen. Niet door loze media-optredens, maar door effectief de opleiding durven te vernieuwen met respect voor de oerdegelijke traditie die hier is opgebouwd en hierover ook durven openlijk positief te rapporteren aan uiteindelijk de enigen aan wie we echt verantwoording moeten afleggen, zijnde het publiek en dus de patiënten.

Geachte collega’s, vrienden, we zijn er! We zijn er geraakt!

Dit met de hulp en steun van verschillende mensen. Beste partners, moeders en vaders, broers en zussen, vrienden en vriendinnen, collega-artsen en opleiders, professoren en iedereen die het mogelijk heeft gemaakt voor ons om hier vandaag te staan: oprechte dank vanuit het diepste van mijn hart.

Geachte collega’s, vrienden, we zijn er.

Na vandaag slaan we allemaal andere wegen in. Er rest mij niets anders meer dan te zeggen: ‘Veel succes, het ga jullie goed!’

Dank voor uw aandacht.

Tekst door dr. Kristof Cuppens Pneumoloog

Promotie Artsen 2013: toespraak door Prof.dr.Chantal Mathieu

"Afgelopen jaar, 2012, was ik ‘Alumnus van het jaar 2012’ van ALFAGEN, de Alumnivereniging van de Faculteit Geneeskunde. Alumnus lijkt een beetje op ‘Luminus’: gratis elektriciteit voor een jaar.

Toch een beetje meer uitleg over de betekenis van ‘Alumnus’. Hetgeen we hierover kunnen vinden in de Dikke van Daele: het woord Alum-nus is afkomstig uit het Latijn en betekent leer-ling of kwekeling en/of oud-student die afge-studeerd is.

Wikipedia heeft een andere uitleg: alumnus: (mv alumni, vr alumna) is een afgestudeerde, oud-student van een universiteit of hogeschool.

Waarvoor staat dan ‘Alumni Lovaniensis’, hoor ik jullie denken. Wel, dit is de vereniging van de KU Leuven-afgestudeerden waarvan jullie straks ook zullen deel uit maken.

56


Beroemde Leuvenaars, die we kunnen klasseren onder Alumni Lovaniensis, zijn: Hadrianus de zesde, Mercator, Vesalius (in 2014: 500 jaar geleden geboren in Brussel), Ernest Claes, Peter Carmeliet, ...

Maar wat heeft dit alles met u te maken? Waarom geef ik jullie deze speech? Daarvoor gaan we terug naar Wikipedia. Universiteiten en hogescholen in Vlaanderen en Nederland besteden steeds meer aandacht aan het onderhouden van goede contacten met hun alumni, dit voor het verkrijgen van donaties en het regelen van stageplaatsen of banen voor hun studenten. Het onderhouden van contacten met oud-studenten gebeurt veelal in de vorm van (netwerk)borrels en/of thema-activiteiten, alsmede het periodiek toezenden van een tijdschrift. Zowel opleidingsgerelateerde als actuele onderwerpen kunnen hierbij aan bod komen.

Na jullie afstuderen worden jullie automatisch ‘per definitie’ alumnus. Maar je kan je betrokken-heid ook meer kleur geven en accentueren door lid te worden (en te betalen ;-)) van de alumni-vereniging van de Faculteit Geneeskunde: Al-Fa-Gen.

Deze vereniging werd ongeveer 50 jaar geleden opgericht. Momenteel zijn er ongeveer 15 000 alumni Geneeskunde aan de KU Leuven en straks komen er nog een 400-tal bij!

ALFAGEN heeft beroepsgerelateerde activiteiten: zoals bijvoorbeeld op 19 oktober 2013, dan gaat een themadag door over ‘Huisartsenspreiding in Vlaanderen, Brussel inbegrepen’.

Ook zijn er culturele activiteiten: zo is er volgend jaar het Vesaliusjaar. In 2014 is het 500 jaar ge-leden dat deze beroemde anatoom geboren is en 450 jaar geleden is hij overleden op het Griekse eiland Zakynthos. Er werden reeds verschillende initiatieven op stapel gezet voor de alumni.

ALFAGEN steunt ook Ontwikkelingsprojecten via haar zusterorganisatie ‘Ontwikkelingssamen-werking Geneesheren- en Apothekers Alunmni Leuven’ (www.alumni-ontwikkelingssamenwer-king-leuven.be). Hierdoor worden ontwikkelingsprojecten van alumni van onze faculteit wereld-wijd ondersteund en is onze vereniging één van de belangrijkste organisaties voor het promoten van klinisch wetenschappelijk onderzoek in Congo. Verschillende promotoren en copromotoren van UZ Leuven zijn via de alumnivereniging betrokken bij de opleiding van Congolese doctoraats-studenten. Recent werden nog twee doctoraatsthesissen verdedigd in Leuven:

1. ‘Microbiological and diagnostic aspects of invasive salmonellosis in the Democratic Repu-blic of Congo’, door Dr. Octavie Lunguya (promotor: Prof. Jan Verhaegen, 2 mei 2013)

2. ‘Clinical and epidemiological aspects of allergic rhinitis in Kinshasa’, door Dr. Dieudonné Nyembue (promotor Prof. Mark Jorissen, 19 maart 2013).

Verschillende projecten rond diabetes, die gestart werden door Prof. Erik Muls, kennen nog een succesrijk vervolg in Congo.

Jullie denken misschien wel: "Waarom zou ik lid worden?". Wel, als lid van ALFAGEN hebben jullie bv. korting op culturele activiteiten, korting op een sportkaart, korting in de Faculty Club, ...

57


Velen onder jullie zullen nu misschien denken: "Dat is niks voor ons, dat is eerder iets voor oudere mensen", en misschien hebben jullie daar een heel klein beetje gelijk in, maar ALFAGEN is zeker geen Universiteit van de Derde Leeftijd. Trouwens verjonging begint bij jullie!!

Neem misschien eens een voorbeeld aan een opleiding die mij nauw aan het hart ligt: ‘Biome-dische Wetenschappen’. Zij hebben binnen ALFAGEN een eigen groep opgericht, met een eigen Facebookpagina, BMW-kwissen, BMW-cafés, ... Trouwens, ik ben héél fier dat we dit jaar de 10de lichting BMW’ers afleveren aan deze universiteit.

De belangrijkste reden om lid te worden van ALFAGEN en fier je ‘alumnusschap van de Faculteit Geneeskunde aan de KU Leuven te dragen’: Je blijft verbonden! Je blijft op de hoogte en je blijft deel van je Alma Mater.

Om nog maar te zwijgen van hoe leuk de jaarfeesten kunnen zijn! Daar ontdekken dat de knapste jongen van het jaar kaal is geworden of dat het knapste meisje van de klas 30 kg is verdikt!

Vandaar, straks worden jullie ‘Alumni van KU Leuven’, welkom bij de club, draag de naam met fierheid. Ze is een label die vele deuren zal doen opengaan. Hou de link met ons en word lid van ALFAGEN, de alumnivereniging van uw faculteit!"

Promotie BMW 2013

58


MEDICA Erelid worden van Medica?

Zoals u misschien weet is Medica een studentenkring voor en door studenten, die dus volledig afhankelijk is van vrijwilligers. Maar zonder steun van buitenaf is een kring natuurlijk helemaal niets. Daarom nodigen wij u vriendelijk uit om Medica als erelid te steunen en ons op die manier te helpen ons werk even enthousiast als altijd verder te zetten, misschien zelfs uit te breiden.

Wat houdt dit precies in? Erelidmaatschap wil zeggen dat u, als ALFAGEN-lid, tegen kortingstarief een over-schrijving van € 40 maakt aan het adres van Medica VZW op het rekeningnummer BE60 7330 0233 2070 met vermelding ‘Erelidmaatschap, naam, ’13-’14’. Kortingstarief, omdat we op deze manier een goede band hopen te onderhouden met ALFAGEN (normale prijs is € 50). Ook vrije bijdragen worden ui-teraard op prijs gesteld, maar dit is geheel vrijblijvend! Stortingen vanaf € 50 kunnen overigens (mits toestemming van de hoofdgeneesheer) als beroepsuitgave ingediend worden.Wat u voor uw erelidmaatschap terugkrijgt is enerzijds een fotoboek als aandenken aan uw bijdrage en anderzijds een uitnodiging voor onze jaarlijkse activiteiten zoals ons Galabal, Aperitiefconcert, proffencantus en, indien u wenst, de Auw’ zakkenavonden die tweewekelijks plaatsvinden in Doc’s Bar. U krijgt tevens een vermelding op onze webpagina, www.medica.be, waar u ook ons kringblad kan lezen. Gelieve na overschrijving te vermelden in welke uitnodigingen u al dan niet geïnteresseerd bent en waarmee wij u nog van dienst kunnen zijn. Dat kan via [email protected]. Alvast bedankt voor uw steun!

Kort overzicht van de activiteiten

De laatste update vanuit Medica was alweer even geleden. In de tussentijd is er toch heel wat veranderd, aangezien er in april steevast verkiezingen op het programma stonden. De nieuwe ploeg heeft zich twee maanden voorbereid om een geslaagde kiesweek op poten te zetten en het resultaat was navenant. Het plein van Gasthuisberg werd een week lang omgetoverd tot een soort openlucht lounge met zetels, TV’s met allerhande game-consoles, muziek, gratis bier, frisdrank en smoothies, frituurhapjes, live-optredens en een week lang stralende zon. De aula’s waren op-merkelijk leger dan tijdens andere weken en het plein was elke middag goed gevuld. Maar bij een kiesweek horen natuurlijk ook serieuzere zaken dan dat. Zo stelde de nieuwe kernraad hun visie wat betreft volgend jaar voor en schreven deze uit in een visietekst (1). Ook werd er een infomarkt georganiseerd op Gasthuisberg met als centrale vraag: ‘Wat is Medica?’. Elke werkgroep kreeg er zijn plaatsje en kon er zijn verhaal doen aan de alledaagse geneeskunde- of BMW-student.

(1) De geïnteresseerden kunnen deze terugvinden op http://www.medica.be/kiesweek/Visietekst%20Pandemica%20’13-’14.pdf.

59


Na de hele kiesgekte, de ideeën en de visies naar volgend jaar toe, was het uiteraard weer tijd om ons met de huidige gang van zaken bezig te houden. Zo werd er vanuit het VVS (Vlaamse Ver-eniging voor Studenten) een nota naar buiten gebracht omtrent het ingangsexamen, oftewel ‘de contingentering’. Medica schreef actief mee aan deze beknopte visie en wij ondersteunen dan ook de volledige inhoud van dit document (2). De belangrijkste zaken die hieruit kwamen waren: con-tingentering moet gebeuren op basis van een toelatingsexamen, er moet een begeleidingscom-missie opgericht worden die toezicht houdt op het ingangsexamen, het kadaster van artsen moet rationeel bepaald worden (bijvoorbeeld door de werksituatie van artsen ook mee op te nemen) en er moet voldoende financiering zijn om de quota correct op te vullen.

De belangrijkste verandering die de laatste weken binnen Medica van kracht is geworden, is echter de werkgroep Public Relations. Medica heeft al jaren een minimum aan sponsors en partners, maar vanaf volgend werkingsjaar willen we ons volop toespitsen op het leggen van contacten met de medische en farmaceutische bedrijvenwereld. Het kringleven stopt dan wel samen met het studentenleven, maar we willen toch proberen om de afgestudeerde artsen en biomedici dat kleine duwtje in de rug te geven door hen vroeger en nauwer in contact te laten komen met even-tuele latere werkgevers. Zo willen wij bijvoorbeeld bedrijven de kans geven om persoonlijk contact te zoeken met de studenten via de jobbeurzen die georganiseerd worden op Gasthuisberg.

Jaar na jaar, praesidium per praesidium, schaaft Medica op die manier bij aan haar eigen werking. Wij hopen dan ook op het elan van de vorige kernraad door te gaan en een minstens even goede samenwerking te bewerkstelligen met ALFAGEN.

Jasper Van Criekingenamens Medica vzw

(2) Wederom een link voor de geïnteresseerden: http://www.vvs.ac/sites/default/files/standpunt%20contingentering%201.pdf

60


BMWPrijs Biomedische Wetenschappen van de Onderzoeksraad : Kim De Keersmaecker

Op zoek naar de zwakke punten van leukemie

Kim De Keersmaecker krijgt de Prijs Biomedische Wetenschappen van de Onderzoeksraad voor haar nieuwe inzichten in acute lymfa-tische leukemie bij kinderen en volwassenen. Een doorbraak was de ontdekking van fouten in de eiwitfabriekjes van leukemiecellen. Die zijn mogelijk een geschikt doelwit om die cellen te verzwak-ken. "Onderzoek kan niet zonder teleurstellingen en tegenvallers. Je moet optimist zijn en verbeten blijven zoeken naar een betere therapie."

Kim De Keersmaecker doet met een postdoctoraal FWO-mandaat onderzoek aan het labo voor Moleculaire Biologie van Leukemie (KU Leuven - VIB). Haar topic is T-cel ALL, een variant van acute lym-fatische leukemie waarbij er op korte tijd een ophoping van onvol-groeide witte bloedcellen ontstaat. Op dit ogenblik bestaat de behandeling van deze kankervorm uit chemotherapie met veel nevenwerkingen. Bij optimale behandeling geneest die 75 procent van de kinderen, maar minder dan de helft van de volwassenen.

Kim De Keersmaecker: "Mijn onderzoekswerk streeft naar een efficiënte behan-deling met minder toxische nevenwerkingen. Daarvoor is het nodig dat we precies weten hoe T-ALL werkt. Het is duidelijk dat een opeen-stapeling van fouten in het genetisch materiaal van de cellen aan de basis ligt. Lang niet al die mutaties zijn ge-kend. Ik ben op zoek naar ongekende varianten die eventueel goede doelwitten vormen voor therapie."

Source URL: http://nieuws.kuleuven.be/node/11943 Jaargang 24 nr. 09 (29 mei 2013)

Kim De Keersmaecker

© KU

Leu

ven

- R

ob S

teve

ns©

KU L

euve

n -

Rob

Ste

vens

Kim De Keersmaecker ontving de Prijs Biomedische Wetenschappen van de Onderzoeksraad

61


KUNST EN CULTUURACCO stelt voor

Leerboek slaap en slaapstoornissen

Auteurs: Johan Verbraecken, Bertien Buyse, Hans Hamburger, Viviane Van Kasteel, Reindert Van Steenwijk (red.)

Verschijningsdatum: juni 2013

Prijs: € 85 Æ € 72,25

Dit handboek geeft een overzicht van de fundamentele aspecten van slaap en de belangrijkste slaapstoornissen. Er is veel aandacht voor zowel de fysiologie, pathofysiologie als de klinische benadering en behandeling van slaapstoornissen, die overzichtelijk en vlot leesbaar gepresen-teerd worden. Het boek richt zich in de eerste plaats tot professionals in de (slaap)geneeskunde, zowel artsen, biomedici en paramedici (bijvoorbeeld slaaplaboranten, nurse practitioners, long-functieanalisten), maar het kan ook nuttig zijn voor fundamentele wetenschappers, psychologen, studenten en leken die zich willen verdiepen in slaap. Tevens wordt bijzondere aandacht besteed aan de diagnostiek en de behandeling van slaapstoornissen bij kinderen. Kortom, het boek kan dienen als een praktische gids bij de diagnose en behandeling van slaapstoornissen in de dage-lijkse praktijk.

Nog enkele aanbevelingen:

Bestellen kan:• Via de website www.accomedical.be• ‘Alfagen’ invullen bij ‘PO number’• ‘Pay by invoice’ kiezen (om te genieten van uw korting)• In de boekhandel, Maria-Theresiastraat 2-4• Via mail: [email protected]

62


Andreas VesaliusTwee Vesalius’ busten van Jef Willems (1845-1910) in Glabbeek

Een Koninklijk Besluit van 7 januari 1835 met als titel ‘Hommages rendus à la mémoire des Belges’ decreteerde dat ‘pour honorer la mémoire des Belges qui ont contribué à illustrer la patrie, et excité tout à la fois une noble émulation parmi les statuaires les plus distingués du pays en les appellant à un travail national’ de heer De Theux, Minister van Binnenlandse Zaken, geautoriseerd werd ‘à faire exécuter par des artistes belges, les statues des grands hommes de la Belgique’.

De sfeer van enthousiasme, dat gecre-eerd werd door de stichting van de jonge Belgische Staat, leidde tot een ‘statu-omanie’ en ‘bustomanie’ in België in de 19de eeuw. Het is dan ook niet verwon-derlijk dat bij de bouw van het nieuwe stadhuis in Tienen (1836) een Vesalius’ buste in de stadsgevel geplaatst werd (1837) naast Wenceslas Coberg(h)er, Jus-tus Lipsius, Keizer Karel V, Pieter Paul Rubens, Antoon Van Dyck en André Er-nest Grétry. 1

Brussel met zijn talrijke zetels van me-disch-wetenschappelijke verenigingen en instanties onthulde op 31 december 1847 een bronzen standbeeld van Vesalius op het Barricadenplein. Het ontwerp van beeldhouwer Joseph Geefs (1808-1885) werd in brons gegoten in de ateliers van Trossa(e)rt-Roeland(t)s uit Gent.2

Alras werd in Sint-Jans-Molenbeek in 1854 het bedrijf ‘Corman et Compagnie, société en commandité’ opgericht als voorloper van de ‘Compagnie des Bronzes’.3 Het plaasteren model van Jef Willems

1 Jan Wouters (‘De Stadhuyzen van Tienen’ in De Brabantse Folklore, 1951, 23, p. 190) heeft verkeerdelijk geschreven dat de van-uit Birmingham in Brussel gevestigde ijzer- en bronshandelaar Ph. Millet (sic) niet alleen vijf bronzen lusters met drie armen maar ook "zeven vergulde borstbeelden" had geleverd. Nazicht van de stadsrekeningen bracht aan het licht dat een zekere Everaerts (Chrétien?) in 1837 "sept bustes en terre cuite" leverde; de aankoop en levering van de vijf lusters door Ph. Mills geschiedde in 1838 (Stadsarchief Tienen, ‘compte de l’exercise’, 1837 en 1838). De vraag blijft open of de aarden busten gewoon verguld werden of als mal dienden voor afgietsels in ijzer of brons.

2 Omer STEENO. ‘De historiek van het Vesalius-standbeeld op het Barricadenplein in Brussel’ in Omtrent Andreas Vesalius (red. Luc Missotten), Antwerpen-Apeldoorn: Garant, 2007, pp. 59-68.

3 ENGELEN-MARX. Compagnie des Bronzes, Brussel: Algemeen Rijksarchief, 2002, 403 pp.

63


De hoger beschreven ‘manie’ werd nog versterkt door een verklaring van Mi-nister Charles Rogier op 24 februari 1859 aan de Brusselse Burgemeester Charles De Brouckère: "qu’il n’est pas de moyen plus noble et plus haute-ment instructif de glorifier des gran-des actions ou des services éclatants que de faire passer sous les yeux des générations successives l’image de ceux qui ont droit à leur admiration ou reconnaissance".4

Vele kunstenaars, o.m. Rodin, brach-ten hun plaasteren mallen naar de ‘Compagnie des Bronzes’ tot het gie-ten van bronzen beelden. In Brussel waren nog andere bronsgieterijen actief zoals gieterij ‘Lecherf’ (1848, Duivenstraat 11) en ‘H. Luppens & Cie’ (1868, Eikstraat 20 en Middenlaan 46-48; vanaf 1880, Anspachlaan 46-50, later Denemarkenstraat 15). Beeldjes en een buste van Vesalius werden door Isidore De Rudder (1855-1943) aan de bronsgieterij H. Luppens toe-vertrouwd.5,6

Na de rage in de 19de eeuw kwam in de 20ste eeuw de geleidelijke afgang, vooral vanaf 1950. Een faillissement van de ‘Compagnie des Bronzes’ volgde in 1977. In de gebouwen werd vanaf mei 2006 het ‘Musée bruxellois de l’industrie et de travail’ opengesteld voor het publiek.

Kunstenaar Jef Willems uit Mechelen en Kunstbronsgieter Luc De Blick uit Glabbeek

Luc De Blick, geboren te Leuven op 23 november 1949, volgde schilder- en beeldhouwkunst aan Sint-Lucas te Brussel. Van 1972 tot aan de sluiting in 1977 heeft hij gewerkt in de ateliers van de ‘Compagnie des Bronzes’ als ‘mouleur-ciseleur’. Van 1977 tot 1983 was hij leraar beeldhouwen in steen en hout aan het Stedelijk Instituut Technisch Onderwijs (SITO) in Mechelen. Sinds 1977 is hij als zelfstandige actief in zijn bronsgieterij te Glabbeek, Dries 24. Bekende realisaties van zijn hand

De uitvoering in brons met koperbruine patina

4 Pierre-Paul DUPONT. ‘Statuomanie’ et ‘Bustomanie’ en Belgique en XIXème siècle, in J.P. NANDRIN, Fabrique d’Art: La Compag-nie des Bronzes (1854-1979), Bruxelles: Guy Lemaire, 2003.

5 Maurits BIESBROUCK & Omer STEENO. ‘Newly Discovered Bronze Statues of Vesalius’ in Vesalius – Acta Internationalia Histo-riae Medicinae, 2009, 15 (2), pp. 51-58.

6 Omer STEENO & Maurits BIESBROUCK. ‘Bronzen Vesalius-beeldjes in het bezit van onze Alumni’ in A. Vesalius, 2009, 21 (4), pp. 178-184.

64


zijn te Leuven o.a. ‘De Kotmadam’ van Fred Bellefroid, ‘De Witte van Zi-chem’ van René Rosseel (Faculteits-gebouw Letteren), ‘De Vredesduif’ van Paesmans (kerkhof), ‘Het Vre-desmonument’ van Yves Duchêne (Vlierbeek), Edmond Husserl (Fac. Wijsbegeerte), Pape Toone van Pe-ter Vanbekbergen (Dijlebrug), en het nieuw ‘Petrusbeeld’ aan het Zui-derportaal van de Sint-Pieterskerk (eigen realisatie); te Brussel o.a. de gedenkplaat voor Victor Hugo (Grote Markt). Vele kunstwerken van Pater-minderbroeder Rik Van Schil werden in zijn atelier in brons vereeuwigd.7

Bij de sluiting van de ‘Compagnie des Bronzes’ kwamen vele plaasteren mallen, die daar nog aanwezig wa-ren, in zijn bezit. Zo ook het plaas-teren model van Andreas Vesalius, gecreëerd door Jozef (Jef) Willems uit Mechelen (°Antwerpen 1845, +Mui-zen-Mechelen 1910).

In het begin van de tachtiger jaren maakte Luc De Blick twee verschil-

lende bronzen afgietsels van het gipsmodel van Jef Willems. De eerste buste is koperbruin, ge-wicht 13,680 kg, de tweede antiekgroen, gewicht 10 kg. De hoogte van de buste is 38 cm, de sokkel 17 cm (hol). In de sokkel is de tekst verwerkt: bovenaan 1514-1564, onderaan ANDRE VESALE. Op het middengedeelte van de sokkel is een brits met het lijk van een mannelijk individu afgebeeld. De zijkant links vermeldt de naam van de kunstenaar, J. Willems.

Jef Willems kreeg zijn opleiding aan de Academies van Antwerpen en Mechelen. Van 1871 tot 1910 was hij leraar aan de Mechelse Academie. Bekend zijn het grafmonument van Antoon Bergmans te Lier en van Charles Wauters, stichter van de Muziekacademie, op het kerkhof van Mechelen. Jef Willems kwam noodlottig om het leven door verdrinking bij hevig onweer in het kanaal te Muizen-Mechelen.

Omstandige beschrijving van de Vesalius’ buste

Dit is een klassieke buste. Vesalius kijkt recht voor zich uit met geheven hoofd. Het enige ‘officiële’ portret van hem, dat de beeldhouwer ter beschikking stond, staat vooraan in zijn Fabrica. Het-

De uitvoering in brons met antiekgroene patina

7 ENGELEN-MARX. o.c., pp. 144-145.

65


zelfde komt ook voor in zijn Epitome en de China-wortelbrief. Daarop is hij afgebeeld in driekwart van rechts. De opgave voor de kunstenaar is bijgevolg niet min. Hij moet niet alleen een twee dimensi-onale afbeelding opwer-ken tot een ruimtelijke figuur in drie dimensies maar ook de onzichtbare kant van het gelaat min of meer raden, want de twee gelaatshelften verschillen bij iedereen altijd wel iets. Dit verklaart waarom nie-mand zich in een spiegel ziet zoals de anderen hem zien. Daarvoor zijn twee spiegels nodig of een foto. Deze verschillen zijn gemiddeld genomen het kleinst bij kinderen en groter bij mannen dan bij vrouwen. Ze wor-den geaccentueerd door de leeftijd. De kunstenaar is voor de weergave van de onzichtbare kant verplicht te interpreteren op geleide van zijn gevoel en op basis van wat hij kent: de zichtbare gelaatshelft. Maar hij is in een geval als bij Vesalius nooit zeker van zijn stuk: niemand heeft hem na zijn begrafenis ooit nog van zijn linkerkant gezien.

Op de buste is zijn gezicht iets langer dan bij het originele portret en de haarlijn wijkt iets meer terug. Het dolichocefale gezicht met niettemin een breed en hoog voorhoofd en de rechte neus geven hem een aristocratisch aspect. De jongensachtige guitigheid, die zijn wipneus in de Fabrica hem geeft, is hier afwezig. Zijn wenkbrauwbogen zijn hier mooi afgerond en maken geen hoek zoals op het portret. Tegelijk zijn de naso-labiale plooien dieper, wat hem een wat misprijzend uiterlijk geeft. Dit wordt nog geaccentueerd door de nadrukkelijker weergegeven snorharen die omlaag hangen. Bij het portret gaan ze haast onmerkbaar over in de baard die bij de buste voller is en bijna tot aan de hoofdharen doorgroeit. Hierdoor doet hij meer denken aan die van Leopold II. De volle lippen lijken ook meer vooruit te steken. Het is een mooie, krachtige, intelligente en vastberaden kop. Zijn wambuis is uitvoerig bewerkt en ziet er rijkelijker uit dan op het portret.

Nawoord

Bronzen afgietsels van de plaasteren mal van Vesalius door Jef Willems zijn te bekomen in het atelier van kunstbronsgieter Luc De Blick, Dries 24, 3380 Glabbeek. Eén van de twee bestaande af-gietsels werd aangekocht door de heer Theo Dirix, consul aan de Belgische Ambassade te Athene, met het oog op de Vesalius-herdenking in 2014 op het Ionisch eiland Zakynthos (Zante), alwaar Andreas Vesalius op 15 oktober 1564 stierf en begraven werd.

Prof.em. Dr. Omer Steeno en Dr. Maurits Biesbrouck

De sokkel met de inscripties en de voorstelling van een brits met het lijk van een mannelijk individu

66


Vesalius 1514-2014

ALFAGEN herdenkt Andreas Vesalius met de steun van de stad en de universiteit. Wij zijn dringend opzoek naar collegae die ons willen helpen en ondersteunen bij deze grootse organisatie. Er komen tentoonstellingsactiviteiten, lezingen, stadswandelingen en ook diverse publicaties

De naam van de milde schenkers wordt ook met veel aandacht vermeld.

Veel van onze ALFAGEN-leden storten reeds jaarlijks een mooie bijdrage voor onze activiteiten van ontwikkelingssamenwerking. Wij willen dit graag zo houden en danken hen daarvoor. Toch zou een extra inspanning voor de Vesaliusviering ons ook vooruithelpen.

Dit kan door een bijdrage te storten via ‘Fonds Cultureel en Historisch Erfgoed KU Leuven’ waar-voor de juiste gegevens hier volgen; of door ons namen van personen, instellingen of organisa-ties aan te reiken waarvan u vermoedt dat zij mogelijks interesse hebben om mee aan deze fonds-opbouw te doen.

Fonds Cultureel en Historisch Erfgoed KU Leuven

IBAN rekeningnummer BE 457 34019417789 en BIC code KREDBEBB van de KU Leuven met vermelding van de gestructureerde medeling +++400/0007/31781+++ In de loop van het jaar wordt aan de schenker een fiscaal attest bezorgd.

Met deze gift kunnen ALFAGEN-leden de activiteiten steunen die de KU Leuven tijdens het acade-miejaar 2014-15 organiseert in verband met deze viering.

Bij vragen over uw gift aan KU Leuven en de fiscale aftrekbaarheid, kan u steeds terecht bij het Leuvens Universiteitsfonds: [email protected]

Wij danken onze alumni erg hartelijk voor hun inspanningen en kijken samen uit naar het resul-taat ervan.

Mede namens Andreas Vesalius

Prof. em. dr. C. GeensVoorzitter ALFAGEN vzw

67


Ontwikkelings- samenwerking Het medisch missieverleden van de zusters van de Jacht in Indië

Van bij haar ontstaan sponsort onze vereniging de opleiding van een twintigtal Indische verpleeg-sters in Dingulu, Indië. De achtergrond van deze samenwerking met Dingulu werd met veel details verteld tijdens een koffievisite op 28 juni jl. bij de Zusters van de Jacht in Heverlee. Hier maakten we kennis met enkele pioniers die uit eigen ervaring konden vertellen over het reilen en zeilen van het ziekenhuis St. Joseph en aanverwante gezondheidscentra in Dingulu. De Congregatie van de Zusters Missionarissen van het Onbevlekt Hart van Maria (Immaculati Cordis Mariae - ICM), beter gekend als de Zusters van de Jacht, met oorspronkelijke hoofdzetel in Heverlee, was één van de eerste om zusters geneeskunde en maatschappelijke gezondheidszorg te laten studeren voor ze naar de missie vertrokken. We hebben ons de geschiedenis van Dingulu laten vertellen door zus-ter dokter Lydia Schellekens (master in public health) en zuster Van Walleghem (verpleegkundige). Na een zeer actief missieleven in Indië verblijven beide zusters op dit ogenblik in het missiehuis van de Jacht in Heverlee.

De congregatie, die op het einde van de 19de eeuw gesticht werd door zuster Marie-Louise De Meester, bekommerde zich aanvankelijk over het lot van wezen en verlaten kinderen in Indië. In haar spoor zouden honderden zusters actief worden in missies in o.a. Indië, de Filippijnen, de Ver-

www.alumni-ontwikkelingssamenwerking-leuven.be

Op visite in het missiehuis van de Jacht in Heverlee. V.l.n.r.: zuster Dr. Lydia Schellekens, Prof. Fons Verdonck, voorzitter van onze vereniging, zuster Lena Van Walleghem.

68


enigde Staten, Congo en China. Onder impuls van zuster dokter Franciscus Waelkens (1910 - 1975; geneeskunde 1935 - 1942) en zuster dokter Agnes Ampe (1908 - 1993; geneeskunde 1935 - 1942) werd in 1957 het St. Joseph Hospital in Dingulu gebouwd. Zuster Dr. Waelkens had een aanvul-lend postgraduaat oftalmologie en heelkunde gedaan voor ze naar Indië vertrok. Zuster Dr. Ag-nes Ampe specialiseerde zich in gynaecologie. Aansluitend bij het hospitaal werd in 1964 de Lady School of Nursing opgericht, waar sindsdien jaarlijks een twintigtal verpleegkundigen gevormd worden. Zuster Lena Van Walleghem was de eerste directeur van de School of Nursing. Zij had verpleegkunde gestudeerd in de verpleegstersschool van St. Rafaël aan de Capucijnenvoer en had een supplementaire Master in Public Health gedaan in Londen. In de voetsporen van de zusters Waelkens en Ampe volgde kort erop zuster dokter Clementine van Malcot (1924 - ; geneeskunde 1948 - 1955). Zij trad na enkele jaren in bij de Karmelietessen en verblijft nog steeds in Indië. De laatste Vlaamse zuster dokter was Lydia Schellekens; na haar aankomst in Dingulu in 1981 hield zij zich vooral bezig met gezondheidsvoorlichting van vrouwen en met de mini health centers die in 1977 opgericht waren rond het St Joseph’s hospitaal. Zij kwam als laatste Vlaamse zuster arts uit Dingulu terug in 2007.

Beide zusters kijken met een grote tevredenheid terug op hun missieactiviteiten die gericht waren op de geestelijke en fysieke gezondheid van de armste bevolking rond Dingulu. Zij hebben gezien hoe geleidelijk aan belangrijke functies in het lokale gezondheidsbeleid ingevuld werden door oud-leerlingen van hun school. Tijdens het gesprek werd herhaaldelijk bewondering uitgedrukt over de wijze waarop het hospitaal en de school op dit ogenblik gerund wordt door eigen mensen. Een voorbeeld van duurzame ontwikkeling waarbij de ontwikkelaar zich na enige tijd overbodig maakt. De directie van de school stuurt jaarlijks een uitvoerig rapport over de prestaties van de nursing finalisten.

Nieuws uit Uz Leuven Nieuw hoofd Uz Leuven: Prof. dr. Marc Decramer

Vanaf 1 augustus 2013 staat Prof.dr. Marc Decramer aan het hoofd van UZ Leuven.

Het bestuurscomité van UZ Leuven heeft Prof. dr. Marc Decramer aangesteld tot voorzitter van het directiecomité van UZ Leuven. Daaropvolgend heeft de raad van bestuur van de KU Leuven beslist Prof.dr. Marc Decramer te be-noemen tot lid van het bestuurscomité van UZ Leuven. Hij zal de titel van gedelegeerd bestuurder vanuit het be-stuurscomité UZ Leuven voeren.

Professor Decramer neemt zijn nieuwe functie op vanaf 1 augustus 2013.

69


Prof. dr. Marc Decramer (°1953) is pneumoloog en is sinds 1984 als staflid verbonden aan UZ Leuven. In 1992 werd hij buitengewoon hoogleraar aan de KU Leuven binnen de Faculteit Ge-neeskunde en sinds 2006 is hij medisch diensthoofd van de dienst pneumologie. Tevens was hij voorzitter van verschillende grote nationale en internationale wetenschappelijke verenigingen.

Van 2001 tot 2007 was hij programmadirecteur van de artsenopleiding KU Leuven. Van 2004 tot 2009 was Prof. dr. Marc Decramer voorzitter van de klinische onderzoeks- en opleidingsraad (KOOR) binnen UZ Leuven.

Een ambulance in de lucht

Sinds het begin van dit jaar kunnen patiënten naar cam-pus Gasthuisberg gebracht worden met een helikopter: het heliplatform naast de spoed-gevallendienst is operationeel. Maar aan een helikoptervlucht zijn een aantal strikte voor-waarden verbonden.

Spoedarts Koen Bronselaer: "De helikopterambulance heeft natuurlijk enkele onmiskenbare voor-delen. Een helikopter is drie keer sneller dan een ambulance en is comfortabeler zodra je in de lucht bent: van oneffenheden in de weg of files heb je geen last. We hebben een vliegbereik van hier tot in Zuid-Nederland of Noord-Frankrijk zonder te moeten tanken."

Toch zal de helikopter alleen ingezet worden volgens welomlijnde medische criteria en enkel in België. "De heli-ambulance gebruiken we alleen voor dringende transporten tussen verschillende ziekenhuizen in België. En ook daar zijn voorwaarden aan verbonden. We moeten bijvoorbeeld kunnen landen aan het ziekenhuis zelf: het heeft geen zin de patiënt eerst in een ziekenwagen te vervoeren en hem daarna nog over te plaatsen in een helikopter. De afstand moet meer dan 45 kilometer enkel zijn. We vliegen bijvoorbeeld niet naar Mechelen of Diest."

Dringende zorg

Het is ook niet de bedoeling om eender welke patiënt met de helikopter te vervoeren. Dr. Koen Bronselaer: "Het moeten patiënten zijn die dringend medische zorg nodig hebben die ze ergens anders niet kunnen krijgen: mensen die intensieve zorg of een dringende interventie nodig heb-ben, bijvoorbeeld een trombolyse in het kader van een hartinfarct. Of bijvoorbeeld patiënten met polytrauma’s of met zware brandwonden. We vliegen ook niet ’s nachts, maar enkel tussen zons-opgang en zonsondergang."

De helikopter op het nieuwe heliplatform: vlak bij de spoedgevallendienst en de intensieve diensten

70


De helikopter staat niet in Leuven, maar op zijn standplaats in Willebroek. "Als we hem bellen, staat hij hier binnen tien minuten: er is altijd een piloot met wachtdienst. Die tien minuten hebben wij als artsen en zorgverleners ook nodig om ons klaar te maken en naar de landingsplaats te gaan. Er vliegt altijd een arts mee: het gaat namelijk om een type patiënt dat een arts aan zijn zijde nodig heeft. Onze zorg-verleners zijn niet verplicht om met de helikopter mee te vliegen: het blijft op vrijwillige basis."

Rechtstreekse lift

Voordien konden helikopters in campus Gasthuisberg al-leen landen aan de Villa. "Maar dat was een vrij ingewik-kelde procedure. Nu landen we op het heliplatform pal naast de spoedgevallendienst en de intensieve diensten. We stappen rechtstreeks de lift in en passeren daarbij alle plaatsen die we nodig hebben: de intensieve diensten, de operatiezalen en de spoedgevallendienst. Het platform zal ook gebruikt worden door de mensen die orgaantranspor-ten doen, maar zij vliegen met andere helikopters. Dit is

trouwens enkel een landingsplaats voor medische vluchten, niet voor privévluchten."

En wat betaalt de patiënt voor een vlucht met de helikopter? "De patiënt betaalt alleen het nor-male ambulancetransport: het ziekenhuis draagt zelf de extra kosten voor de helikopter."

Vaatheelkunde: stents in opmars

Wie vroeger een vernauwing in een van de slagaders had, moest gegarandeerd onder het mes. Ondertus-sen is de vaatheelkunde sterk geëvolueerd en kun je in heel veel gevallen geholpen worden met een stent: een veertje dat de vernauwing openzet. Het totale aantal medische interventies is het laatste decennium nage-noeg gelijk gebleven, maar er wordt maar half zo veel geopereerd. Prof. dr. Bart Meyns legt uit hoe dat komt.

Vernauwde slagaders

Het hart pompt bloed door ons lichaam via de slag-aders (arteriën). Ter hoogte van de weefsels bevinden zich haarvaten waar zuurstof en voedingsstoffen aan de weefsels worden afgegeven. Het zuurstofarme bloed vertrekt vervolgens weer naar het hart via de

Dr. Koen Bronselaer: "De helikopter gebrui-ken we alleen voor transport tussen zie-kenhuizen in België en voor patiënten die dringende medische zorg nodig hebben."

Een stent houdt de vernauwde ader perma-nent open.

71


aders (venen). Aandoeningen van zowel slagaders als aders worden behandeld door de afdeling vaatheelkunde. Al zijn er twee uitzonderingen. "Het vatenstel-sel van het hart zelf en de bloedvaten in de hersenen zijn het domein van respec-tievelijk cardiochirurgen en neurochirur-gen", verduidelijkt Prof. Meyns.Bij een ernstige vernauwing van de slagader wordt er niet meer voldoende bloed rondgepompt, waardoor organen te weinig zuurstof krijgen. Dan komt het erop aan om de vernauwing weg te wer-ken. Prof. Meyns: "Dat kan tijdens een open operatie, waarbij we het aange-taste stuk wegnemen. Als het over een langer stuk gaat, is mogelijk een vaat-prothese nodig om het zieke bloedvat te overbruggen. Met zo’n bypass wordt een ‘omleiding’ in de bloedsomloop aan-gelegd. Als dat kan, gebruiken we hier-voor een gezonde ader van de patiënt zelf, anders een prothese uit kunststof."De operatietechnieken bestaan al lang en hoewel ze succesvol zijn, hebben ze enkele nadelen, vertelt Prof. Meyns: "Een ingreep onder algemene narcose is sowieso erg be-lastend, zeker als de patiënt verzwakt is en zijn long- en hartfunctie niet optimaal zijn. Onze patiëntenpopulatie bestaat boven-dien voornamelijk uit ouderen, omdat zij vatbaarder zijn voor aandoeningen van de slagaders. Als een open operatie vermeden kan worden, doen we dat dus. En gelukkig is dat hoe langer hoe meer mogelijk."

Behandeling via de slagaders

Endovasculaire behandeling is een mooi alternatief. Prof. Bart Meyns: "De aan-

Etalagebenen

Etalagebenen zijn een typisch symptoom van vernauwde slagaders in de benen of het bekken. Wanneer je wandelt, hebben je beenspieren extra zuurstof nodig, maar door de vernauwing wordt de bloedtoevoer gehinderd. Er treedt verzuring op en je krijgt algauw een krampachtige pijn. Eventjes rusten volstaat vaak om de pijn te laten verdwij-nen, waarna je weer kunt voortwandelen. Door de veelvuldige rustpauzes geef je de indruk etalages te bekijken, vandaar de benaming ‘etalagebenen’.Afhankelijk van de plaats van de vernauwingen treden andere symptomen op: bijvoorbeeld een beroerte bij een vernauwde halsslagader, nierfalen bij vernauwingen van de slagader naar de nieren of heftige buikpijn na de maaltijd als de slagaders van het spijsverteringsstelsel zijn aangetast.Toch geeft niet elke vernauwing klachten. Dat is bijvoorbeeld het geval als de vernauwing be-perkt is of doorbloeding via een andere slagader gecompenseerd wordt. In die situaties wordt er vaak voor gekozen om niet (onmiddellijk) een be-handeling op te starten, maar krijgt de patiënt het advies om zijn levensstijl aan te passen, zodat de vernauwing niet verergert. De voornaamste advie-zen zijn gezond eten, niet roken en matig omgaan met alcohol. Ook voldoende bewegen is belangrijk; zo kunnen trouwens spontaan kleine zijtakjes ontstaan, wat de bloedtoevoer bevordert. Mensen met etalagebenen bijvoorbeeld kunnen op die ma-nier weer wat langere afstanden lopen.

Tussen 2003 en 2012 is het zwaartepunt in vaatheelkunde verschoven van open opera-ties naar endovasculaire ingrepen (stents). Dit diagram toont die evolutie specifiek voor het onderdeel thoracale vaatchirurgie.

72


getaste slagader wordt in dat geval van binnenuit behandeld. De chirurg maakt eerst een toegang tot een slagader - vaak is dat de lies - en schuift via de slagader een katheter tot bij het aan-getaste stuk. Op die plek wordt de ader opgerekt met een ballonnetje. Soms volstaat dat om de vernauwing weg te werken. Maar in veel gevallen wordt er bijkomend een endoprothese geplaatst, meer bepaald een stent, die de slagader permanent openhoudt.""Zo’n stent is even efficiënt als een ope-ratie, en vermijdt zware ingrepen die een lange herstelperiode en intensieve pijnbestrijding vergen. Dat is vooral het geval bij operaties waarbij buik of borstkas worden opengesneden."

Stent of operatie?

Waarom wordt er ondanks alle voor-delen toch nog regelmatig geopereerd? Prof. Meyns: "Veel hangt af van de plaats waar de slagader aangetast is.

Op een plek met een vertakking is een stent bijvoorbeeld technisch niet mogelijk.""Ook vernauwingen van de halsslagader opereren we meestal. Het gaat om een relatief lichte in-greep - de slagader is gemakkelijk te bereiken - en bovendien blijkt een operatie hier meestal een beter resultaat te geven dan een stent. En aangezien een vernauwde halsslagader zeer risicovol is vanwege het gevaar op een beroerte, kiezen we voor de behandeling die de meeste garanties biedt."

Aneurysma’s

Behalve de vernauwingen waarover het tot nu toe ging, bestaan er ook aneurysma’s, uitzettingen van de slagader. Op die plaats is de vaatwand veel dunner, waardoor het gevaar bestaat dat de slagader barst en een levensbedreigende situatie ontstaat, zeker als de bloeding zich in buik- of borstholte voordoet. "Aneurysma’s verwijderen we doorgaans operatief, met behulp van technie-ken te vergelijken met die voor vernauwingen. Sinds een tijdje kunnen we ook endovasculair be-handelen: we schuiven in de uitgezette slagader een versteviging uit kunststof, zodat de uitzetting niet meer groter kan worden en een breuk vermeden wordt. Tegenwoordig komen er ‘gefenes-treerde endoprotheses’ op: die hebben venstertjes opzij - gaatjes eigenlijk - zodat de openin-gen naar de vertakkingen niet worden afgesloten. Omdat de anatomie van elke patiënt verschilt, moeten de gaatjes op maat worden gemaakt. Wat tegelijk verklaart waarom ze vandaag nog niet standaard worden gebruikt."

Hybride zaal

Sinds twee jaar beschikt vaatheelkunde over een hybride zaal, waar zowel beeldvorming als ope-raties gebeuren. Via beeldvormingstechnieken wordt eerst het probleem opgespoord en, afhan-kelijk van de diagnose, kan aansluitend geope-reerd of endovasculair behandeld worden.

De stafleden van vaatheelkunde (v.l.n.r.): Prof. dr. Inge Four-neau, Prof. dr. Bart Meyns, dr. Sabrina Houthoofd, Prof. dr. Kim Daenens en dr. Sarah Thomis

73


Programma’s Permanente VormingIntensieve cursussen - Centrum voor Biomedische Ethiek en Recht KU Leuven

Het Centrum voor Biomedische Ethiek en Recht van de KU Leuven organiseert 3 intensieve cur-sussen in het najaar van 2013:

‘Publish or Perish: Intensive Course on Research and Publishing in the field of Bioethics’(8-10 oktober 2013) Course coördinator: Pascal Borry, keynote speaker: Raymond De Vries (University of Michigan en Maastricht Universiteit). Deze cursus reikt praktische instrumenten aan om goed gepland on-derzoekswerk te publiceren. Deelnemers worden uitgenodigd om hun eigen onderzoekswerk in ontwikkeling voor te stellen.

‘Intensive Course on Ethics of Reproductive Technologies’ (13-15 november 2013)Course coördinator: Kris Dierickx, keynote speaker: André Van Steirteghem (Centrum voor Repro-ductieve Geneeskunde, Universitair Ziekenhuis Brussel). Tijdens deze cursus worden de meest uitdagende ethische vragen in verband met reproductieve geneeskunde behandeld, zowel funda-mentele vragen als toegegepaste klinische vragen.

‘Intensive Course on Foundational Approaches, Contemporary and Educational Issues in the Field of Nursing Ethics’ (3-6 december 2013)Course coördinator: Chris Gastmans, keynote speaker: Per Nortvedt (Centre for Medical Ethics, University of Oslo). Deze cursus is interdisciplinair en werkt vanuit de filosofie, theologie, verpleeg-kunde en de klinische ethiek. Tijdens de cursus zullen experten uit binnen-en buitenland lezingen geven over verschillende topics binnen de verpleegkundige ethiek.

De intensieve cursussen zijn onderdeel van de Erasmus Mundus Master of Bioethics. Deelnemers aan dit Master programma zullen aansluiten bij de intensieve cursussen waardoor een interes-sante mix van nationaliteiten en achtergronden gegarandeerd is. Er is genoeg tijd voor discussie. De voertaal is Engels.

De cursussen richten zich tot deelnemers met diverse professionele achtergronden zoals genees-kunde, verpleegkunde, fertiliteit, genetic counselling, ethiek, recht, filosofie, theologie, gezond-heidszorg, ethische comités en doctoraatsstudenten op al deze gebieden.

Voor meer informatie over alle intensieve curussen: www.masterbioethics.org klik op Intensive Courses.

74


Intensive courses - The Centre for Biomedical Ethics and Law (of KU Leuven)

The Centre for Biomedical Ethics and Law (of KU Leuven) is organising 3 intensive courses in the autumn of 2013.

‘Publish or Perish: Intensive Course on Research and Publishing in the field of Bioethics’ (8 -10 October 2013)Course coördinator: Pascal Borry, keynote speaker: Raymond De Vries (University of Michigan en Maastricht Universiteit).

Many researchers are struggling to get their work published. This course offers all the necessary practical tools to get well-planned research work published. The course will combine lectures with practical examples. Participants will be invited to present their own research work in progress.

‘Intensive Course on Ethics of Reproductive Technologies’ (13 -15 November 2013)Course coordinator: Kris Dierickx, keynote speaker: André Van Steirteghem (Centre for Reproduc-tive Medicine, University Hospital Brussels).

The objective of this course is to focus at some of the most challenging ethical issues in repro-ductive medicine, as well on the level of fundamental notions as applied clinical questions. This course works from an interdisciplinary perspective: clinical, ethical and philosophical. During the course, experts will give presentations on various topics in the domain of reproductive medicine.

‘Intensive Course on Foundational Approaches, Contemporary and Educational Issues in the Field of Nursing Ethics’ (3 - 6 December 2013)Course coördinator: Chris Gastmans, keynote speaker: Per Nortvedt (Centre for Medical Ethics at University of Oslo).

The objective of the course is to foster exchanges on foundational and methodological approaches as well as on contemporary and educational issues in nursing ethics. This course works from an interdisciplinary (philosophical, theological, nursing, clinical-ethical) perspective.

The intensive courses are part of the Erasmus Mundus Master of Bioethics programme. Because of this combination, participants of the intensive courses will join Master students from all over the world. There will be ample time for intensive discussions. The language of instruction will be English.

The courses are of interest to participants from diverse professional backgrounds, such as nur-sing, medicine, fertility, genetic counseling, ethics, law, philosophy and theology, health care admi-nistration, bioethics committees and PhD students undertaking courses of study in these areas.

More detailed information on the intensive courses www.masterbioethics.org click on Intensive Courses.

75


Pentalfa programma eerste semester Datum Discipline Onderwerp Centrale moderator

16/09/2013 maandag: Raad Heelkunde

Resident's seminar Prof. dr. Paul De Leyn

3/10/2013 ACHG De zorgdiagnose en interdisci-plinariteit in de dementiezorg

Prof. dr. Birgitte Schoenmakers

10/10/2013 Cardio/Endocrino Lipiden Prof. dr. Johan Van Cleemput

17/10/2013 Endocrinologie Bariatrische heelkunde voor obesitas: een multidisciplinaire aanpak

Prof. dr. Bart Van Der Schueren

24/10/2013 Tandheelkunde Tandheelkundige urgentie-behandelingen

Prof. dr. Antoon De Laat

7/11/2013 Cardio/neuro/ intensieve zorgen

Cardio-Brain Management: na Out-of-Hospital Cardiaal Arrest (OHCA)

Dr. Bert Ferdinande

14/11/2013 Algemeen Inwen-dige Geneeskunde

IgG4-gerelateerde ziektebeel-den

Prof. dr. Daniel Blockmans

21/11/2013 Urologie Nieuwigheden in de aanpak van prostaatkanker

Dr. Steven Joniau

28/11/2013 Orthopedie Frequente voeten enkelpro-blemen

Prof. dr. Giovanni Matricali

5/12/2013 ACHG Ouderenzorg: healthy aging, multimorbiditeit en zorg-organisatie

Prof. dr. Jan De Lepeleire

19/12/2013 Radiologie Biopsies via radiologische geleiding

Prof. dr. Maleux Geert

9/01/2014 Gynaecologie- verloskunde

Endometriose Prof. dr. Thomas D'Hooghe

16/01/2014 Hematologie Extracorporele circulatie: basisprincipes en klinische toepassingen

Dr. Daan Dierickx

23/01/2014 Hart- en Vaatziekten

Orale Antistolling: Frequently Asked Questions

Prof. dr. Peter Verhamme


Complicaties in het eerste tri-mester van de zwangerschap

Prof. dr. Anne Pexsters

76


Pentalfa programma tweede semester Datum Discipline Onderwerp Centrale moderator

13/02/2014 Thoraxheelkunde Behandeling van vroegtijdig longcarcinoom

Prof. dr. Paul De Leyn

20/02/2014 Pneumologie Ernstige refractair astma Prof. dr. Marc Decramer


Roken, middelengebruik en medicatie tijdens zwanger-schap en borstvoeding

Prof. dr. Myriam Hanssens

13/03/2014 Neurologie Therapie in neurologie Prof. dr. Vincent Thijs

27/03/2014 Kindergeneeskunde Spierziektes bij kinderen: nieuwe inzichten

Dr. Nathalie Goemans


Gynaecologische/pelviene kankers: een stand van zaken

Prof. dr. Patrick Neven

24/04/2014 Reumatologie Wat kan de reumatoloog voor u betekenen?

Prof. dr. Frank Luyten

8/05/2014 Kindergeneeskunde Kinder, lever- en pancreas-aandoeningen

Prof. dr. Ilse Hoffman

15/05/2014 Radiologie Functionele beeldvorming: MRI versus CT

Dr. Johan Coolen

22/05/2014 ACHG Socio-culturele diversiteit in patiëntenzorg

Prof. dr. Birgitte Schoenmakers

Pentalfa Sociale Media

Carine De GreefAdministratief Verantwoordelijke PentalfaAanwezig op :Maandag- en dinsdagvoormiddag: 8u30 - 12u00Woensdag: 8u30 - 16u30Donderdag: 16u00 - 19u00

KU Leuven - Faculteit GeneeskundePENTALFAOnderwijs & Navorsing IIHerestraat 49 bus 400BE - 3000 LeuvenTel. +32 16 33 03 91 - fax + 32 16 33 06 26e-mail: [email protected]

77


Wetenschappen en wetenschappelijk onderzoekRz Heilig Hart Tienen wint Agoria e-Health Award met digitaliseringsproject dienst Anatomopathologie

Behoort het klassieke beeld van de aan de microscoop gekluisterde anatomopatholoog binnenkort tot de verleden tijd? In RZ Heilig Hart Tienen werkt de dienst Anatomo-pathologie sinds kort met een hoge-resolutiescanner om stukjes weef-sel en celmateriaal van patiënten te digitaliseren. Gisteren won het ziekenhuis met zijn digitaliserings-project voor anatomopathologie de derde editie van de Agoria e-Health Awards.

Donderdagavond vond voor de derde maal op rij de uitreiking van de Agoria e-Health Awards plaats. Daarmee beloont en promoot Agoria, de koepel van de technologische industrie, vernieu-wende ICT-projecten in de gezondheidssector. Dr. Ann Cornelis, diensthoofd Anatomopathologie, en Chris Verstreken, ICT-manager, van RZ Heilig Hart Tienen werkten samen met hun teams heel hard om het digitaliseringsproject op de dienst Anatomopathologie uit te rollen. Hun werk werd gisteren bekroond met de Agoria e-Health Award.

Dr. Ann Cornelis (vice-voorzitster ALFAGEN) : "We zijn ontzettend blij met deze award want samen met onze partners Roche Diagnostics en Fresco Consult geloven wij heel sterk in ons digitalise-ringsproject. Digitale archivering van weefselstalen in een geïnformatiseerd patiëntensysteem is volledig nieuw en uniek voor België. Met de HT scanner van Roche Diagnostics scannen we de stalen van patiënten in ons labo. Een half uur later kunnen we de digitale beelden raadplegen en analyseren op groot scherm. In het begin was het wennen om naar digitaal materiaal te kijken en hierop diagnoses te stellen in plaats van onder een microscoop, maar de beelden zijn echt van uitstekende kwaliteit."

Chris Verstreken: "Het enthousiasme en de gedrevenheid waarmee Roche Diagnostics en Fresco Consult deze Belgische primeur samen met het labo van dr. Cornelis in een mum van tijd opzetten, was de garantie tot slagen van dit project. Het systeem is opgezet voor en door pathologen. M’n collega’s van ICT stellen zich zonder meer flexibel op ten opzichte van externe partners en grijpen elke uitdaging aan om goede ICT-ondersteuning te bieden."

78


Dr. Carine Boonen, algemeen directeur RZ Heilig Hart Tienen: "Dit uniek project introduceert voor het eerst in België en zelfs in Europa de digitale anatomopathologie in de dagelijkse klinische praktijk en dit gekoppeld aan het patiëntensysteem. We zijn dan ook erg fier op deze prijs en zijn ervan overtuigd dat digitale anatomopathologie eenzelfde vlucht zal nemen als de digitalisering van de radiologie in het laatste decennium."

In ons labo worden jaarlijks 18.000 patiëntenstalen onderzocht. Het gros van de onderzoeken heeft betrekking op kankeronderzoek en -diagnostiek, bv. baarmoederhalsuitstrijkjes, stukjes weefsel en celmateriaal van huid, maag, dikke darm en long, of prostaat- en borstpuncties. Ook alle organen die in ons ziekenhuis operatief verwijderd worden, worden door de patholoog geana-lyseerd.

Patiëntveilig proces

"Het proces is van begin tot einde gedigitaliseerd. We scannen elk staal en koppelen de digitale microscopische beelden via een unieke barcode aan het patiëntendossier in Da Vinci, dit is het zeer gebruiksvriendelijke Laboratorium Informatie Systeem (LIS) van onze partner Fresco Consult. Voor elk staal maken we met spraakherkenning een diagnostisch verslag en stellen dit vervolgens digitaal ter beschikking van onze specialisten in het elektronisch medisch dossier (EMD) van hun patiënt. Ook de administratie en facturatie gebeuren volledig digitaal vanuit het LIS. Het grote voordeel is dat dankzij deze manier van werken administratieve fouten en staalverwisseling uit-gesloten zijn. De identiteit van het staal blijft immers met de unieke barcode door heel het proces gegarandeerd. Het proces verloopt dus een stuk veiliger."

Efficiënte samenwerking op afstand

"Dankzij digitale anatomopathologie zijn pathologen niet langer aan hun labo of het staalma-teriaal zelf gebonden en kunnen ze elkaar van op afstand assisteren met toegang tot het volle-dige dossier: patiëntgegevens, voorgeschiedenis, klinische gegevens van het staal. Een dringende tweede opinie aanvragen voor een probleemstaal verloopt veel sneller en efficiënter, en kan zelfs wereldwijd gebeuren, zonder dat we het staal moeten versturen. Zo biedt dit project onrecht-streeks ook een oplossing voor het nijpende tekort aan pathologen en de toenemende behoefte aan expertopinies voor complexe pathologie en zeldzame ziektes."

Toekomst

"De microscoop krijgt een geduchte concurrent. Het digitaliseringsproject staat in België nog in zijn kinderschoenen en is zelfs op wereldschaal vrij beperkt. De stap naar digitale archivering van staalmateriaal is slechts een kwestie van tijd en opslagcapaciteit. Over 10 jaar is dit de standaard", aldus dr. Cornelis.

Persbericht 2013-06-07Contact: Liezel Pauwels (t) 016 80 98 64 [email protected]

79


In memoriamALFAGEN is een ledenvereniging en het tijdschrift een ledenblad. Hier past dus én plaats én aan-dacht voor onze collegae, die na een erg mooie, soms zeer lange, soms pijnlijk korte staat van dienst, ons al dan niet plots verlieten. Voor een ledenorganisatie waar verbonden-heid hoog staat aangeschreven, is loslaten vaak erg moeilijk. ‘Egidius, waer bist du bleven’ is dan ook nooit ver weg.

Wij publiceren dan ook met veel zorg de gedachtenissen die ons bereikten en gaven er, in alle bescheidenheid, waar mogelijk, zelf nog een persoonlijk tintje aan.

Familie, vrienden, collegae van zij die ons verlieten, kunnen rekenen op bijzonder medeleven van-wege onze leden, het personeel en het ALFAGEN bestuur.

Egidius, waer bestu bleven? Mi lanct na di, gheselle mijn. Du coors die doot, du liets mi tleven!

Dat was gheselscap goet ende fijn, Het sceen teen moeste ghestorven sijn. Nu bestu in den troon verheven, Claerre dan der zonnen scijn: Alle vruecht es di ghegheven.

Egidius, waer bestu bleven? Mi lanct na di, gheselle mijn! Du coors die doot, du liets mi tleven.

Nu bidt vor mi, ic moet noch sneven Ende in de weerelt liden pijn. Verware mijn stede di beneven: Ic moet noch zinghen een liedekijn; Nochtan moet emmer ghestorven sijn.

Egidius, waer bestu bleven? Mi lanct na di, gheselle mijn! Du coors die doot, du liets mi tleven.

Anonymus

80


Prof. dr. Georges Baron Stalpaert (✝ 24/05/2013) Grafrede door Prof. dr. Jacques Gruwez

"Mataiotès mataiotètôn kai panta mataiotès ! (of) vanitas vanitatum et omnia vanitas ! ", dat was het exordium van Bossuet in een van zijn beroemde lijkreden voor de groten van deze aarde en onmiddel-lijk determineerde hij hun plaats t.o.v. God : "le Seul qui se glorifie de faire la loi aux rois et de leur donner, quand il Lui plaît, de grandes et de terribles leçons"!Dat, bijvoorbeeld, leerden we in een van die West-Vlaamse Colleges zoals het Sint-Lodewijkscollege in Brugge waar Georges Stalpaert, zoon van Odilon Stalpaert en Marie-Victoire Van Walleghem, school liep en ‘ab initio’ zijn leiderstalenten in de Studentenbond aantoonde. Daarna trok Georges (of Joris) niet naar de nabije Gentse universiteit maar, zoals dat toen evident was voor laureaten uit de Colleges, naar de Leuvense Alma Mater om er geneeskunde te studeren en zich onder meer voor ‘Moeder Brugse’ in te zetten.Het begin echter van het essentiële verhaal over Georges Stalpaert lag wederom in zijn geboor-testad, waar hij zijn chirurgische basisopleiding begon bij Dr. Piet Vanden Eynde, leerling van de toen nog zo gereputeerde school van Jozef Sebrechts. De roep naar Nederland was toen echter bij vele would-be specialisten zeer uitgesproken en de jonge assistent specialiseerde zich verder in Den Haag bij Prof. Michaël, om, en hier wordt de ambitie van de jonge Stalpaert weer apparent, uiteindelijk bij Prof. Brom in Leiden in de leer te gaan voor thorax- en hartchirurgie. Hier leerde hij ook HAAR kennen : de vrouw die men telkens achter ‘s mans succesvolle carrière ontwaart! In 1957 introduceerde de Leidense Prof. Brom, reeds enkele tijd visiting-professor in de Hartchi-rurgie (wij assisteerden hem zeer vaak), Dr. Stalpaert in Leuven waar deze samen met Prof. Van de Walle (Jan) van Anesthesie, de openhartchirurgie, initieel dank zij de methode van de diepe koeling (in een ijsbad) en in 1959 met de hart-longmachine ontwikkelde. Inderdaad, na een jaar ondervinding met de hart-longmachine op proefdieren met Prof. Luc Van Der Hauwaert, Prof. Jan Van de Walle, onze Franstalige collega’s en mijzelf, kon ik hem in 1959 assisteren voor alle 9 eerste hartoperaties met extracorporale circulatie.Prof. Georges Stalpaert was een bevlogen man, wilskrachtig, doordrijvend, toegewijd. Zelf kan ik getuigen van zijn bezorgdheid om b.v. laat op de avond, op de intensieve zorgafdeling, de toestand van zijn patiënten te komen evalueren. Maar ieder van ons kent hem vanuit diverse invalshoeken : als een razend enthousiast jager - hij deelde dit enthousiasme trouwens met sommige van zijn assistenten zoals Dr. Van Osselaer -, met overtuigd Bourgondische accenten, die met zijn team ernst en ijver met plezier en levens-vreugde kon afwisselen. Hachelijke professionele situaties lokten bij hem hoogstens een "Was ik maar bij moeder aan de zee gebleven!!" uit! De one-liner van William Yeats (1865-1939) "The intellect of man is forced to choose perfection of the life OR of the work!" ten spijt slaagde Prof. Stalpaert erin om, naast zijn klinische en weten-schappelijke verwezenlijkingen, met Truus, een harmonisch gezin en een ruime kroost (met een perfect gender-evenwicht!) van ijverige lieden te creëren.Zijn professioneel bilan is indrukwekkend positief !Hiervoor hoeft men slechts de voortreffelijke bijdrage van Prof. Raf Suy ‘A History of Cardiac Sur-gery in Belgium’ te consulteren. Na de eerste pioniers van de hartchirurgie zoals Cuvelier, Lacquet, Govaerts, Christophe, Buisseret - om er maar enkele te noemen - heeft hij (met nog 2-3 collega’s

81


uit andere centra) de hartchirurgie van België en van Leuven op de kaart gezet (hij was niet zomaar Doctor Honoraris Causa van de Universiteit van Lublin!). Dit, het bijzonderste luik van zijn levens-werk, heeft hem niet alleen de achting van zijn collega’s verworven - Prof. Georges Primo onder-lijnde eergisteren nog, aan de telefoon, hun zeer goede verstandhouding en drukte zijn bewonde-ring uit - maar het heeft hem ook vermaardheid en erkenning op het hoogste niveau verschaft.Georges Stalpaert deed dit niet alleen! Zijn grote verdienste behelst ook de samenstelling en de organisatie van een schitterend team waarmede hij zich praktisch tot aan zijn emeritaat omringde. Namen citeren zoals die van de Professoren Suy, Daenen, Sergeant, Nevelsteen, Flameng, Deneffe, houdt het gevaar in, niet volledig te zijn. Bovendien heeft hij het land met briljante leerlingen bevolkt : Hugo van Ermen (Aalst), Philip Van Cauwelaert (Antwerpen), Patrick Peeters (Bonheiden), Paul De-puydt (Oostende), Frank Van Praet (Aalst), ... (ook hier ben ik onvolledig!). Aan Prof. Suy ontleen ik het citaat van Isaac Newton : "If I have seen further, it is by standing on the shoulders of giants ! "Ook zijn samenwerking met Prof. Van de Walle en Prof. Peter Lauwers in het oprichten van de onmisbare Intensive Care afdeling moet vermeld worden.‘Scripta manent!’: zijn bibliografisch oeuvre, met indrukwekkende cijfers en success rates mag ons vanzelfsprekend ook niet ontgaan.Op de muur van één der operatiezalen in de dienst Gynaecologie van het St-Rafaëlziekenhuis had Prof. Rufin Schockaert een quote van Horatius (Quintus Horatius Flaccus, 65 v. Chr. - 8 v. Chr.) laten aanbrengen : "Non Omnis Moriar!" (niet alles van mij zal sterven!) Prof. dr. Georges Baron Stalpaert, U sterft niet in onze geesten en ook niet in onze harten !

Tekst Prof. dr. Jacques Gruwez

Prof. dr. Steven Boonen (✝ 20/05/2013 )Medisch diensthoofd geriatrie

Bij het overlijden van Prof. dr. Boonen, die ons erg plots ontviel en dit gebeurde dan ook nog tijdens een opdracht in het buitenland, was de consternatie binnen de bio-medische wereld erg groot.Uit de diverse toespraken die werden gehouden kozen wij twee bij-dragen die u hier kunt lezen. De ene van de hand van Prof. Chris Van Geet, diensthoofd pediatrie, tevens lid van de RvB van ALFAGEN, de andere vanwege Prof. dr. Christa Maes, eveneens één van de nauw-ste medewerkers van Prof. dr. Boonen, die een toespraak hield mede in naam van Prof. em. dr. Bouillon.

Toespraak door Prof. Chris Van GeetBijna vijf jaar geleden is Steven aangesteld tot diensthoofd van Geriatrie. Nieuwe diensthoofden krijgen een "coach" toegewezen. Die eer is mij toen te beurt gevallen.We vonden elkaar vrij makkelijk. Immers, bij beiden ging onze zorg uit naar een groep patiënten die door hun positie op de tijdslijn van het leven afwijken van ‘de gouden standaard’ in de gezond-heidszorg: de volwassen patiënt. Steven aan het einde van het leven, de geriatrische populatie aan de rechterkant van de Gausscurve; ik aan het begin van het leven, kinderen. Twee patiëntengroepen met duidelijk eigen specifieke noden. Zoals je steeds weer zei, Steven: "Les extrèmes se touchent...".

82


In zijn plannen voor zijn Geriatrie heb ik Steven leren kennen als iemand die al zijn talenten onvoor-waardelijk inzette voor wat voor hem écht belangrijk was. Hij deed dit met gedrevenheid en met een groot ethisch engagement. Ik heb in onze gesprekken veel van je geleerd. Wie was de coach van wie?Eén van de zo eigen dingen aan Steven was, dat hij te allen tijde zijn vriendelijkheid en kalmte kon bewaren, zelfs als de gesprekspartner de argumenten niet kon of niet wou begrijpen. Zo was Steven, zonder dat hij afstand hoefde te doen van datgene waar hij voor stond en ook voor ging. Maar ook - en dat was zo buitengewoon aan hem - hij verloor nooit zijn gevoel voor humor.In de laatste mail die ik van Steven mocht ontvangen, was de laatste zin, dat we aandacht moesten hebben voor de rouwzorg bij het verlies van een geliefde: rouwzorg voor de nabestaanden in de eer-ste plaats, en ook rouwzorg voor de hulpverleners. Hoe pijnlijk profetisch was die uitspraak!Lieve Anne en Annelien, beste mevrouw Boonen, beste familie en vrienden.Troost vinden temidden de pijn om dit zo plotse en ruwe heengaan van Steven is bijna niet mogelijk, al-thans niet naar menselijke maatstaf. Misschien kunnen de woorden ons helpen, die de Duitse theoloog Dietrich Bonhoeffer kort voor Kerstmis 1943 vanuit de Tegel gevangenis te Berlijn in een brief schreef, in het zicht van zijn nakende dood. Ze lijken voor Steven, voor jullie, voor ons allen te zijn bestemd:"Als je van iemand houdt en je bent van hem gescheiden, kan niets de leegte van zijn afwezigheid vullen; je moet dat niet proberen, je moet eenvoudig aanvaarden en volharden. Dat klinkt erg hard, maar het is ook een grote troost, want zolang de leegte werkelijk leeg blijft, blijf je daardoor met elkaar verbonden.Hoe mooier en rijker de herinneringen, des te moeilijker de scheiding. Maar de dankbaarheid verandert de pijn van de herinnering in stille vreugde. De mooie dingen van vroeger zijn geen doorn in het vlees, maar een kostbaar geschenk dat je meedraagt."Lieve Anne en Annelien,Het blijft moeilijk om in dit droevige uur van Steven uit handen moeten geven een juist woord van vertroosting uit te spreken. Het enige wat we stamelend kunnen zeggen, is dat we jullie nabij pro-beren te zijn, niet alleen vandaag, maar ook de dagen daarna en later. We bewaren en koesteren de herinnering aan Steven. We houden vast aan de idealen die hij ons heeft voorgeleefd en vinden daarin inspiratie en kracht.

Toespraak door Prof. dr. Christa Maes Met geen woorden valt te beschrijven welk een verslagenheid heerste op het congres in Lissabon. Zo plots ging je van ons heen.Stilstaan bij wat je betekende voor ons, onze studenten, ons onderzoek, ons mens-zijn raakt diep.Ik lees een tekst voor van Prof. Bouillon, die zijn immens verdriet en medeleven vertaald heeft in volgende getuigenis:

"Steven, een paar minuten voor je dood wandelde je met je zo bekende glimlach naar een kleine werkvergadering over de middag in Lissabon. Je bracht me aan ’t lachen dat je zoveel sneller dan ik de weg naar het lokaal kon vinden. Je was zo gelukkig dat je de voorafgaande dagen zoveel plannen had besproken vol nieuwe initiatieven. Precies zoals je een week voordien zo enthousiast gelukkig de klinische aanstelling van je jonge doctoraatsstudente aankondigde, waardoor weer een stukje van je plannen en dromen zouden vervuld worden.Zo heb ik je vele jaren gekend, sinds ik het uitzonderlijk voorrecht kreeg om je te ontmoeten als jonge assistent interne ziekten/geriatrie, en je op het pad van klinisch en fundamenteel onderzoek mocht

83


begeleiden. Heel snel bleek dat je een uitzonderlijke combinatie van talenten had: klassieke intel-ligentie én emotionele intelligentie, en een creativiteit waarin je je mentoren snel overtrof; je werkte als een rustige kracht, die te allen tijde de doelstelling in ’t oog houdt, de medewerkers dynamiseert, hun zorgen herkent, overneemt en oplost, én hen dan laat meegenieten van de successen. Als een echt leider kon je lange-termijndoelstellingen heel duidelijk afbakenen, de concrete uitwer-king plannen en het ganse traject met absolute rust blijven volgen. Je kon iedereen verzoenen, en teamwerk zodanig organiseren dat ieder zich volledig inzet voor de gezamenlijke doelstellingen, en toch het gevoel behoudt van eigen verantwoordelijkheid en waardering. Geen wonder dat vele on-derzoekers, in deze universiteit, in dit landje, en eigenlijk in de ganse wereld met jou wilden samen-werken. Want met Steven aan boord was het team verzekerd van innovatie, creativiteit, efficiëntie en aangename vriendschap. Je was een goede clinicus, een buitengewone lesgever en een zeer ge-waardeerde spreker op internationale meetings.Je had bijzonder veel aandacht om de patiëntenzorg in een ruimer kader van welzijn en levenskwali-teit te situeren, en niet alleen maar een oplossing op korte termijn. Je kon je heel goed verdiepen in de filosofische en ethische aspecten van je bijzonder moeilijke discipline van zorg voor hoogbejaarden.Enkele maanden geleden konden we in aanwezigheid van je familie en vrienden je geluk meebeleven van de viering van de welverdiende FAES prijs. Je hebt toen voor wetenschappers, familie en vrien-den een bijna pinksterachtige demonstratie gegeven van je toekomstplannen. Zorg voor de hoog-bejaarden, zodat hun levenskwaliteit optimaal blijft tot ze zachtjes uitdoven, in de oorpronkelijke betekenis van zachte dood (‘eu-thanasie’, volgens je beschrijving van het werk van Montesqueui). En zoiets vraagt teamwerk van artsen en paramedici, en je kreeg die plannen ook, met steun van de di-rectie van Gasthuisberg, klinisch gerealiseerd omdat je de efficiëntie ervan, op basis van eigen onder-zoekswerk van je team, kon aantonen. Je begeesterende lessen waren een attractie voor studenten en assistenten, en velen hebben of zullen daardoor de moeilijke weg vinden naar opleiding geriatrie. Je kon sommige van je medewerkers zo begeesteren dat ze je dynamiek overnamen om klinisch of experimenteel onderzoekswerk te starten, en je was hun mentor als een vriend en geestelijke vader. Je toekomstplan voorzag heel duidelijk dat alleen innovatief onderzoek, specifiek gericht op hoogbe-jaarden, op termijn hun levenskwaliteit kan verbeteren. Je was een meester in het ontwerpen van echt gezondheidsonderzoek waarbij je studieresultaten een duidelijke klinische implicatie hebben. Laat ik één voorbeeld citeren: je studies toonden aan dat interventies die bij oudere volwassenen efficiënt waren, juist bij hoogbejaarden nog veel efficiënter bleken voor het behoud van hun levens-kwaliteit en dat nihilisme wegens hoge ouderdom juist vermeden moest worden. Bovenal was je steeds een warme, bezorgde en zorgende persoon, voor je familie, natuurlijk in het bijzonder voor Anne en Annelien, voor je collega’s en medewerkers die continu het gevoel hadden met een echte vriend te mogen werken.Wat kunnen we je beloven? Laat ieder van ons die je gekend heeft je attitude proberen na te volgen, zodat meer en meer hoogbejaarden van een hoge levenskwaliteit kunnen genieten tot ze, zoals je zelf schreef, kunnen eindigen met een onafwendbare maar zachte dood. Zo jammer dat je zelf niet het "old old" gevoel, zoals je dat noemde, hebt kunnen beleven.Steven, we treuren om je heengaan maar weten dat je een ‘wetenschappelijke en maatschappelijke erfenis’ achterlaat die voor velen de motivatie zal zijn om je werkplannen te realiseren. Aan Anne en Annelien, je moeder en alle familieleden, kunnen we alleen de troost bieden dat ze, zoals wij allemaal, fier en trots mogen zijn op hun man, vader of zoon.Kortom, Steven, je was een goed mens, je bent een goed mens, en zo zal je bij ieder van ons verder leven. Ik ben ervan overtuigd dat je een blijvend voorbeeld zult zijn voor allen die je gekend hebben.

Roger Bouillon

84


Zelf kan ik dit zeker beamen; Steven was, en is, voor mij inderdaad een groot voorbeeld. In zijn doceren en begeleiden van jonge onderzoekers met absoluut menselijk respect, om zijn talent in het inspireren van mensen, voor de intrinsieke medische motivatie, ook achter het basiswetenschappelijk werk.Ik wil Steven dan ook bedanken voor de fantastische steun die hij me bood in het onderzoek en het onderwijs dat we samen verzorgden, en de heel bijzondere, warme sfeer die de samenwerking met hem typeerde. Hij had een visie over hoe we het hele pad van basisonderzoek tot klinische evaluatie konden overbruggen. Zo doceerden we het ook, in een vak getiteld: ‘Osteoporose, van botcel tot bot-breuk, van proefdier tot patiëntenzorg’. Voor onze studenten was Steven de inspirerende professor. Of, zoals één van hen het deze week onder woorden bracht:"Hij kon zoals geen ander op een begeesterde wijze over zijn vakgebied vertellen en de waardevolle lessen die hij mij en mijn medestudenten bijbracht zullen mij in mijn verdere carrière altijd bijblijven. Met het overlijden van Prof.dr. Boonen hebben wij een uitstekende docent en een warme man ver-loren en hij zal door al zijn studenten gemist worden."Als jongere collega heb ook ik, in de tijd dat ik met Steven mocht samenwerken, ontzaglijk veel van hem geleerd. Hij liet me de klinische en menselijke gevolgen van osteoporose voor de ouderen ten volle inzien. Omgekeerd was hij ook eindeloos gefascineerd door het basisonderzoek. In een laatste voortgangsgesprek rond de begeleiding van onze gezamenlijke doctoraatsstudente Marian, keek Ste-ven met grote, zelfs kinderlijke verwondering toe bij haar eerste stappen in de ontwikkelingsbiologie. Liederlijk om de formidabele complexiteit van het leven leidde hij het gesprek van een louter weten-schappelijke bespreking naar de filosofische en spirituele oorden van zijn ziel. Zoals Jan ook aanhaalde, was het duidelijk dat Steven een onwrikbaar geloof had ontwikkeld, zowel in het bovenmachtige dat elk menselijk begrijpen van de biologie overstijgt, als in de onvoltooidheid van het leven, ook na de dood. Met de woorden van Dietrich Bonhoeffer: "Het weten heft het geheim niet op, maar verdiept het."Ons onderzoek zal in die geest en in Stevens gedachtenis verder gezet worden.Steven, het was een voorrecht met je mogen gewerkt te hebben en je als mens te hebben gekend. Een verstandige, warme, bijzondere persoonlijkheid als jij zou niet zo vroeg, zo plots, zo oneerlijk van ons weggerukt mogen worden. Je laat een onnoemelijk grote leegte achter, in de eerste plaats voor je familie, maar ook voor alle vrienden, collega’s, medewerkers, en zovele patiënten waarvoor je je inzette. Onze gedachten gaan uit naar je geliefde vrouw Anne, je dochter Annelien, waarop je zo trots was, en naar je moeder waar je zo zorgzaam voor was.We zullen je missen.

http://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1002/jbmr.2027/full

Dr. Marleen Brems (✝ 31/05/2013)Huisarts

Medewerker Academisch Centrum voor Huisartsgeneeskunde van de KU Leuven.Geboren te Leuven op 1 juli 1962 en omringd door haar geliefden rustig ingeslapen op 31 mei 2013 te Haasrode.

De Sint-Jan-de-Doperkerk zat afgeladen vol toen collega Marleen Brems daar op zaterdag 8 juni 2013 ten grave werd gedragen. Wat

85


waren de talrijke patiënten wezenloos stil en droevig, nu hun nog jonge huisarts, hun toeverlaat in tijden van nood en zorg, zelf de strijd met de ziekte verloren had.Rond de eenvoudige witte houten kist hebben familie, collegae en vrienden een mooie en serene viering georganiseerd die de figuur van Marleen en het verhaal van haar veel te kort afgebroken leven in herinnering bracht.Ongeveer een kwarteeuw geleden werd zij als talentrijke jonge huisarts in de universitaire groeps-praktijk binnengeleid en daar ontwikkelde zij zich al snel tot een bijzonder veelbelovende en veel-zijdige gezondheidswerker met een originele kijk op de aanpak van de arts-patiënt relatie. Com-municatie was echt haar ding en zij deed dit in alle tijden en wijzen. Zij had een zeer scherpe geest, bezat de gave van het woord en viel op door de directheid van haar antwoorden en interventies. Haar originele ideeën over gezondheid, preventie, de relatie tot natuur en omgeving, communi-ceerde zij ook op blijvende wijze dankzij haar zeer goede pen. Haar talrijke artikels in diverse tijd-schriften, haar bijzonder nuttige boeken, folders en ander drukwerk werden erg graag gelezen door de patiënten maar ook door studenten en collegae.Maar Marleen was natuurlijk ook een meester in de non-verbale communicatie. Haar guitige ogen, steeds gekaderd door exclusieve brilmonturen en met dito glazen, vertelden al snel wat zij dacht en wenste. Maar dit veelzijdig talent, deze warme ziel, werd reeds erg jong door een slepende ziekte ingeperkt . Deze jonge en veelbelovende twijg aan de boom van UGP en ACHG realiseerde zich hierdoor waarschijnlijk al snel, dat zij geen hoge top zou kunnen halen in haar mooie beroep en dat ook arbeids- en levenstijd voor haar een duidelijke grens hadden. Toch bleven haar en-thousiasme en haar levenswil steeds opnieuw haar omgeving aansteken en leverde zij bijzonder mooie resultaten af.Haar finale opdracht aan de KU Leuven werd dan het aansturen van de communicatie tussen ACHG en de stageleiders. Zij had een duidelijke visie, beschikte over een zeer gedegen schrijftalent en wist heel de redactie steeds mee te voeren naar een bijzonder stevig eindproduct. Van wat voordien een droge verzameling van enkele snel volgeschreven A-viertjes was, maakte zij in korte tijd een boeiend contactblad dat ACHG, stagiairs en stageleiders en vooral mensen aan het woord liet en stijl en klasse in het vaandel voerde.Erg toch, hoe onze steeds performantere gezondheidszorg een aantal sinds lang bekende kwalen maar niet onder de knoet krijgt.Met het vertrek van Marleen verliezen haar familieleden, vrienden, UGP en haar patiënten, ACHG en haar opleiders en stageleiders, en KU Leuven met haar talloze docenten een merkwaardige en unieke figuur. Wij moeten samen nog even nadenken hoe wij haar bijzondere passage in ons huisartsenland een meer blijvend merkteken geven.

Prof. em. dr. C. GeensVoorzitter ALFAGEN vzw

Mevrouw Marthe Theunissen (✝ 27/07/2013)ALFAGEN heeft ook de droeve plicht om het overlijden te melden van mevrouw Marthe Theunis-sen, echtgenote van de secretaris van ALFAGEN, Prof. em. dr. Jaak Jaeken.Zij overleed te Leuven op 27 juli 2013 en werd aldaar begraven op zaterdag 3 augustus 2013.

86


Vereniging van Alumni van de faculteit Geneeskunde (ALFAGEN) van de KU Leuven

O&N2 − Campus Gasthuisberg − Herestraat 49 bus 400 − 3000 Leuven Tel. +32 16 33 06 24 / +32 16 33 06 11Email: [email protected] De periode van lidmaatschap loopt van januari tot december.

Lidmaatschap 2013: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . €40 Steunend lid: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . €150 Voor promoties 2010, 2011 of 2012: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . €22 Voor promoties vóór 1972: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . €25 Alumni werkzaam in ontwikkelingslanden: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . GRATIS Studenten 3de en 4de fase van master Arts: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . GRATIS Studenten 3de fase van master Biomedische wetenschappen: . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . GRATIS

Te storten op rekening BE37 4310 2075 4128 - KREDBEBB van "ALFAGEN".Herestraat 49 bus 400 − 3000 Leuven. Met vermelding: "lidmaatschap 2013" en uw MD of BWnr. Voor buitenlandse overschrijvingen: IBAN: BE37 4310 2075 4128 en BIC: KREDBEBB

Op onze website www.vesaliusonline.be vindt u de laatste berichten en aankondigingen van in-terimplaatsen en interimkandidaten en aanbiedingen voor associatie of overname. U kunt er het adres opzoeken van oude kameraden, controleren of u uw lidgeld voor de Alumni al betaald hebt en dag voor dag de activiteiten van voortgezet onderwijs opvragen. Onze Alumni, die verspreid over de wereld aan ontwikkelingshulp doen, hebben er nu ook hun eigen stek. Opmerkingen en suggesties i.v.m. deze website zijn altijd welkom. Ons email adres is: [email protected]

Ontwikkelingshulp geneesheren en apothekers Alumni Leuven

O&N2 − Campus Gasthuisberg − Herestraat 49 bus 400 − 3000 Leuven Tel. +32 16 33 06 24 / +32 16 33 06 11 Email: [email protected] Website: www.alumni-ontwikkelingssamenwerking-leuven.be - vanaf maart 2013 i.p.v. www.vesaliusonline.be

Bijdragen voor de actie "Medische Ontwikkelingshulp" zijn steeds welkom op rekening IBAN: BE80 4310 0585 0177 en BIC: KREDBEBB van "Ontwikkelingshulp Geneesheren en Apothekers-Alumni Leuven" Meer info op www.alumni-ontwikkelingssamenwerking-leuven.be

***Stortingen van minimum 40 euro zijn fiscaal aftrekbaar***

87


Hoofdredactie: Chris GeensRedactieraad: Chris Geens, Luc Missotten, Fons Verdonck, Jaak Jaeken, Els Van Lierde, Chris Dehoperé, Chris Mertens, Sonja Wuyts en Hilde TerclaversLay-out & druk: Drukkerij Van der Poorten - Leuven Verantwoordelijke uitgever: Chris Geens, O&N2 − Campus Gasthuisberg Herestraat 49 bus 400 − 3000 Leuven

AFGIFTEKANTOOR 3000 LEUVEN 1 - 25STE JAARGANG - NR. 2 EN 3, SEPTEMBER 2013 - P3A9092 - DRIEMAANDELIJKS

a. v e s a l i u sF A C U L T E I T G E N E E S K U N D E - P E R M A N E N T E V O R M I N G

VERENIGING VAN DE ALUMNI VAN DE FACULTEIT GENEESKUNDE VAN DE KU LEUVEN - ALFAGEN

HERESTRAAT 49 - 3000 LEUVEN

COÖRDINATIE: VERENIGING VAN DE ALUMNI VAN DE FACULTEIT GENEESKUNDE VAN DE KU LEUVEN

O&N2, HERESTRAAT 49 BUS 400, B-3000 LEUVEN. TEL. +32 16 33 06 24 / +32 16 33 06 11

VERANTWOORDELIJKE UITGEVER : O&N2 - C . GEENS , HERESTRAAT 49 BUS 400 , B -3000 LEUVEN

a. vesalius - Alumni Ontwikkelingssamenwerking Leuven...A. Vesalius | nr. 2 en 3 september 2013|...

Documents

Transcript of a. vesalius - Alumni Ontwikkelingssamenwerking Leuven...A. Vesalius | nr. 2 en 3 september 2013|...