a TNO initiative

De Nationale Veiligheidsstrategie

Prof. dr. Rob de WijkDirecteur HCSSVoorzitter Denktank Nationale Veiligheid

www.hcss.nl 12-04-23 2

Project Nationale Veiligheid (1)

•9/11 en moord op Fortuyn (2002) gaven aanzetten voor anders denken over nationale veiligheid.

•Aanslagen Madrid (2004) en Londen (2005) waren katalysatoren.

•Deelname aan militaire operaties gaf extra dimensie.

www.hcss.nl 12-04-23 3

Project Nationale Veiligheid (2)

Besef ontstond dat:•Interne en externe veiligheid verweven raken

•De bescherming van individuen noodzakelijk is voor politieke en maatschappelijke stabiliteit

•Onveiligheid kan worden uitgelokt

www.hcss.nl 12-04-23 4

Project Nationale Veiligheid (3)

Daarnaast besef dat:• Terrorisme een steeds reëlere bedreiging wordt

• De schaalgrootte van rampen en crises toeneemt

• De dreiging grensoverschrijdend is• Een multidisciplinaire aanpak vereist is• Er nauwelijks een ‘operationele mindset’ is• De organisatie uiterst complex is.

www.hcss.nl 12-04-23 5

Terroristische dreiging

•Tegen symbolische doelwitten en gericht op catastrofale effecten

•9/11 had ook in Europa kunnen gebeuren

•CBRN dreiging is reëel •Aanwezigheid moslimminderheid, buitenlandse politiek en houding publieke figuren verhogen de risico’s

•Alle grote, gelukte aanslagen in Europa tegen vervoerssystemen

www.hcss.nl 12-04-23 6

Actiecentra Parate Diensten

Overleg van Burgemeesters

Managementteam Gemeentelijk Beleidsteam*

ActiecentraGemeentelijke

Diensten

Diensten

??x

Gemeentelijk Operationeel team*

Gemeente SecretarisGCC**

Gemeentelijke organisatie

Regionaal Beleidsteam*

RCC**

Coördinerend Burgemeester

Commando Rampterrein

Secties

CTPI**

Commissaris van de Koningin

NCC

PCC**

MBT*

LOCC

DCC**

12x

1x13x

1x

IBT* 1x

RvdVR

Regionale Organisatie

Regionaal Operationeel Team

Operationeel Leider

Ministers

Secties

Commandant Rampterrein

Burgemeester

Eenheden

Provinciale Organisatie

Landelijke Organisatie

Voo

r ra

mp

bott

um u

p st

anda

ard

rege

ling

en v

oor

hand

enV

oor

cris

is to

p-do

wn

impr

ovis

eren

MinBzk is de coördinerend minster danwel een vakminister danwel de Minister presidentCriteria:•Operationele inzetduur en betrokken disciplines•Interdepartmentale keteneffecten•Publiciteit

Bedrijven en Burgers

NCBB

Zit niet formeel in de bevelslijn

Toezichthouder

Rijksheer**

Minister President/Ministerraad RNV

MinBZK

www.hcss.nl 12-04-23 7

Wat is een crisis?• Een serie gebeurtenissen of rampen die vaak een groot

gebied treft en vraagt om een zware bestuurlijke coördinatie waarin maatregelen om de crisis te beheersen en de voorlichting te coördineren.

• Een crisis tast de openbare orde of de nationale veiligheid aan….

• of volgens het Nationaal Handboek Crisisbesluitvorming leidt tot 'een ernstige verstoring van de basisstructuren, dan wel aantasting van de fundamentele waarden en normen van het maatschappelijk systeem'.

www.hcss.nl 12-04-23 8

Rampen na W.O. II op NL Grondgebied

Datum Incident Doden

7-10-1946 Vliegtuigcrash in HBS school, Apeldoorn 23

14-11-1946 Vliegtuigcrash KLM PH-TBW, Schiphol 26

17-1-1947 Explosie kruitfabriek, Muiden 17

24-3-1947 Mijnramp Staatsmijn Hendrik, Brunssum 13

12-2-1950 Scheepsramp Noordzee, Den Helder 11

1-2-1953 Watersnoodramp, Zeeland, Zuid Holland 1836

23-8-1954 Vliegtuigcrash, Noordzee, west van Bergen 21

29-9-1954 Autobus ongeluk, Valkenburg 19

8-1-1962 Treinramp, Harmelen 93

15-6-1965 Scheepsbrand Ronastar, Botlek 16

25-6-1967 Tornado, Chaam / Tricht 7

20-1-1968 Explosie olietank Shell, Pernis 2

12-12-1968 Explosie olietanker Diana, Amsterdam 13

24-10-1970 Brand in psychiatrische inrichting, Wagenborgen 12

2-2-1971 Brand in verpleeghuis, Rolde 13

28-9-1971 Hotelbrand 't Silveren Seepaerd, Eindhoven 11

Datum Incident Doden

25-8-1972 Ketting botsing A16, Prinsenbeek 13

7-11-1975 Explosie DSM, Geleen 14

4-5-1976 Treinramp, Schiedam 24

9-5-1977 Brand hotel Polen, Amsterdam 33

3-1-1980 Woningbrand, Rotterdam 11

6-10-1981 Vliegtuigcrash NLM PH-CHI, Moerdijk 28

16-12-1983 Brand Casa Rosso, Amsterdam 13

6-11-1990 Ketting botsing A16, Breda 10

8-7-1992 Explosie Cindu, Uithoorn 3

16-9-1992 Brand in sociaal pension de Vogel, Den Haag 11

4-10-1992 Bijlmerramp, Amsterdam 43

15-7-1996 Hercules ramp, Eindhoven 34

25-9-1996 Dakota ramp PH-DDA, Waddenzee, Den Helder 32

28-2-1999 Legionella besmetting Westfriese flora, Bovenkarspel 32

13-5-2000 Explosie vuurwerkfabriek, Enschede 23

1-1-2001 Cafébrand, Volendam 14

1-4-2003 Explosie DSM, Geleen 3

28-9-2003 Elektriciteitscentrale, Geertruidenberg 5

26-10-2006 Brand cellencomplex Schiphol-Oost 11

www.hcss.nl 12-04-23 9

Voyager: besluitvorming en sturing

- Onvoldoende oog voor operationele effecten- Besluitvorming regionaal, beter dan op landelijk niveau.

- Besluiten zijn niet altijd helder, processen tussen relevante organisaties niet altijd duidelijk.

+Besluiten worden genomen op basis van benodigde informatie.

+Informatie is toegankelijk+Regelmatige vergaderstructuur, prioriteiten worden gesteld

www.hcss.nl 12-04-23 10

Strategie nationale veiligheid (2007)

Werkwijze om d.m.v. analyse, via strategische planning naar opvolging en beleid te komen

www.hcss.nl 12-04-23 11

Nationale Risico-beoordeling

Toekomst-verkenningen

TakenCapaciteiten

Dreigingsanalyses

Wat moeten we kunnen?

Wat hebbenwe daarvoor

nodig?

Wat bedreigt Nederland en hoe erg is dat?

Opvolgingbeleid

Analyse Strategische planning

Agenda

www.hcss.nl 12-04-23 12

Nationale veiligheid is in het geding bij bedreiging van:

•Territoriale veiligheid•Economische veiligheid•Ecologische veiligheid•Fysieke veiligheid•Sociale en politieke stabiliteit

www.hcss.nl 12-04-23 13

www.hcss.nl 12-04-23 14

www.hcss.nl 12-04-23 15

Bedreigingen voor de nationale veiligheid

Matige impact, waarschijnlijk:• Dierenrechtextremisme• Rechts / links politiek extremisme• Droogte, hitteGemiddelde impact, grote waarschijnlijkheid:• Politiek salafisme• Jihadisme• Landelijke black-outHoge impact, geringe waarschijnlijkheid:• Ergst denkbare overstromingen / Dijkring 14• Moedwillige verstoring ICT en

elektriciteitsvoorzieningHoge impact, grote waarschijnlijkheid:• Financiële crisis• Grieppandemie• Verstoring energie voorziening

www.hcss.nl 12-04-23 16

Conclusie voor 2007

Fitna was enige ‘crisis’ in 2007/8 met mogelijke repercussies voor de nationale veiligheid en waarbij sprake was van een sterke verwevenheid tussen interne en externe veiligheid.

www.hcss.nl 12-04-23 17

Maatregelen

•Overheid: versterken landelijke regie bij nationale crises

•Bedrijfsleven: versterken van de continuïteit van vitale producten en diensten

•Burger: versterken van zelfredzaamheid en burgerparticipatie

www.hcss.nl 12-04-23 18

Hoe verder?• Betere structuur voor rampenbestrijding en

crisisbeheersing met duidelijke taken, bevoegdheden en verantwoordelijkheden voor gemeente, veiligheidsregio en rijk (GRIP 5)

• Betere operationele ‘mindset’ bij bestuurders en heldere scheiding tussen beleid en uitvoering in responsefase

• Capaciteiten georiënteerde planning op landelijk niveau• Civiel – militaire samenwerking• Invoering van operationele aansturing op basis van

netwerkcentrische principes• Kortom, grotere operationele effectiviteit op basis van

beginselen als ‘unity in effort’ door ‘unity in command’