Web view81 de leerlingen kunnen aan de hand van enkele voorbeelden aantonen dat de manier van wonen...

Ontdekkingsreizigers 2B PAV

LEERPLANDOELEN

Check hieronder wat je allemaal moet kennen en kunnen na afloop van dit thema. Je kan de doelstellingen die je bereikt hebt, telkens afvinken. Op het einde van het thema krijg je een rapportje met de bereikte doelen mee. Zo weet je waar je nog extra aandacht moet aan besteden.

Leerplandoel Behaald? Opmerkingen

Domein : functionele taalvaardigheid

Kijk- en luistervaardigheid

3 de leerlingen kunnen op beschrijvend niveau de informatie achterhalen in voor hen bestemde tekstsoorten.

4 de leerlingen kunnen op beoordelend niveau luisteren en kijken naar interactie met leeftijdgenoten.

5 de leerlingen leven bepaalde conventies na.

6 de leerlingen kunnen bij luisteren en kijken een aantal strategieën inzetten.

Spreekvaardigheid

7 de leerlingen gebruiken het Nederlands als communicatiemedium

8 de leerlingen kunnen op beschrijvend niveau het gepaste taalregister hanteren in verschillende gesprekssituaties.

9 de leerlingen kunnen op beoordelend niveau het gepaste taalregister hanteren in verschillende gespreksituaties tussen leerlingen en gekende volwassenen.

10 de leerlingen verwerven expressievaardigheid.

2


11 de leerlingen ontwikkelen in het kader van de spreektaken een aantal vaardigheden en attitudes.

12 de leerlingen kunnen bij spreektaken strategieën inzetten.

Leesvaardigheid

13 de leerlingen lezen bepaalde woorden foutloos en zonder herhalingen.

14 de leerlingen kunnen eenvoudige studieteksten foutloos en zonder herhalingen hardop lezen en begrijpen.

15 de leerlingen kunnen op beschrijvend niveau informatie achterhalen in voor hen bestemde tekstsoorten.

16 de leerlingen kunnen op structurerend niveau in voor hen bestemde en duidelijk opgebouwde teksten informatie ordenen.

17 de leerlingen kunnen voor hen bestemde teksten op beoordelend niveau lezen.

19 de leerlingen kunnen bij leestaken een aantal strategieën inzetten.

Schrijfvaardigheid

20 de leerlingen hebben een goede schrijfhouding en een duidelijk en goed leesbaar handschrift.

21 de leerlingen kunnen op kopiërend niveau bepaalde woorden en teksten open overschrijven.

22 de leerlingen kunnen op beschrijvend niveau teksten schrijven voor leeftijdsgenoten.

23 de leerlingen kunnen op structurerend niveau een boodschap neerschrijven.

24 de leerlingen kunnen hun teksten verzorgen rekening houdend met een aantal formele eisen.

3


25 de leerlingen kunnen bij de ontwikkelingsdoelen voor schrijven een aantal strategieën inzetten.

26 de leerlingen breiden hun woordenschat uit.

Domein : functionele rekenvaardigheid

Basisvaardigheden

32 de leerlingen kunnen grootheden en resultaten bewerkingen vooraf schatten, zinvol afronden en controleren.

33 de leerlingen kunnen met een zakrekenmachine optellen, aftrekken, vermenigvuldigen delen en een percent nemen van een getal.

34 de leerlingen kunnen hoofdbewerkingen met natuurlijke getallen maken, met inbegrip van de nulmoeilijkheid.

35 de leerlingen kunnen hoofdbewerkingen met een decimaal getal en een natuurlijk getal maken.

Schaal/percent

38 de leerlingen kunnen een tweedimensionale tekening verkleind, vergroot tekenen met behulp van een raster.39 de leerlingen hebben inzicht in het schaalbegrip.40 de leerlingen kunnen met tekeningen en modellen op schaal werken.41 de leerlingen kunnen met plattegronden en plan werken42 de leerlingen kunnen met verhoudingen en percenten in praktische situaties werken.43 de leerlingen hebben inzicht in de relatie tussen breuk, decimaal getal en percent.

Lijnen/hoeken

4


44 de leerlingen kunnen tekeningen correct van het bord overnemen.49 de leerlingen kunnen figuren correct van het bord overnemen, herkennen, aanvullen, samenstellen en ordenen.51 de leerlingen kunnen figuren indelen als vlakke figuren en ruimtelijke figuren; veelhoeken en niet-veelhoeken.

52 de leerlingen kunnen veelhoeken classificeren op basis van criteria.53 de leerlingen herkennen een kubus en een balk, een piramide, cilinder, kegel en bol.55 de leerlingen kunnen een ontwikkeling maken van een driedimensionaal lichaam.

57 de leerlingen kennen de begrippen lengte, omtrek, oppervlakte, volume, inhoud, massa, tijd, temperatuur en hoekgrootte.

58 de leerlingen kennen de belangrijkste eenheden en kunnen de symbolen daarvan juist gebruiken.

61 de leerlingen kunnen in levensechte situaties grootheden meten en met afgesproken nauwkeurigheid en berekenen.

62 de leerlingen kunnen de omtrek en oppervlakte van een driehoek, vierkant, rechthoek en van een cirkel berekenen.

64 de leerlingen kunnen eenvoudige vraagstukken in verband met omtrek, oppervlakte, inhoud, massa, tijd, temperatuur en hoekgrootte oplossen.

Schematische voorstellingen

65 de leerlingen kunnen informatie halen uit eenvoudige grafieken, tabellen, diagrammen, kaarten en schaalmodellen.

5


66 de leerlingen kunnen eenvoudige tabellen, grafieken en diagrammen gebruiken om informatie voor te stellen.

Domein : functionele informatieverwerking

Informatie vinden, selecteren en interpreteren

68 de leerlingen kunnen uit aangereikte historische en/of actuele bronnen informatie halen en interpreteren.

Informatie beoordelen

69 de leerlingen kunnen bepalen of historische en/of actuele informatiebronnen betrouwbaar zijn.

Domein : organisatiebekwaamheid

Organisatie eigen leven

70 de leerlingen kunnen enkele begrippen in verband met tijd in concrete situaties gebruiken.

71 de leerlingen kunnen tijdsaanduidingen op uitnodigingen en openings- en sluitingstijden juist inschatten.

72 de leerlingen kunnen voor een welbepaald doel, voor een beperkte periode en met behulp van een kalender een planning opstellen.

Groepsopdrachten

75 de leerlingen kunnen voor een groepsopdracht een taakverdeling afspreken en opstellen.

Omgaan met geld

76 de leerlingen kunnen in reële situaties rekenen met geld en ermee omgaan in hun eigen leven.Domein : tijd en ruimte

6


Actualiteit en het dagelijkse leven

77 de leerlingen kunnen de historische periodes en door de leerkracht aangeboden gebeurtenissen en hun datum op een tijdsband plaatsen.

78 de leerlingen kunnen informatie over een actuele gebeurtenis verzamelen, deze informatie situeren in tijd en ruimte en hierover een eigen mening formuleren.

81 de leerlingen kunnen aan de hand van enkele voorbeelden aantonen dat de manier van wonen afhankelijk is van tijd, standplaats en status.

Situeren / oriënteren

88 de leerlingen kunnen een atlas functioneel gebruiken.

89 de leerlingen kunnen de gegevens over de verschillende nationaliteiten binnen de school en/of de leefomgeving verzamelen en op de wereldkaart plaatsen.

90 de leerlingen kunnen hun gemeente en belangrijke plaatsen op een geografische kaart situeren binnen provincie, gewest, regio en land.

91 de leerlingen kunnen de windrichtingen op een kaart aanduiden.

92 de leerlingen kunnen een kaart naar het noorden richten door middel van een kompas.

Domein : maatschappelijk en ethisch bewustzijn

Ik en de maatschappij

98 De leerlingen kunnen de verschillen tussen zichzelf en de medeleerlingen en tussen de medeleerlingen onderling kritisch observeren en zonder vooroordelen toelichten.

7


99 de leerlingen kunnen het maatschappelijk gebeuren kritisch bespreken.

100 de leerlingen kunnen in concrete situaties illustreren hoe men respectvol omgaat met verschillende groepen in een multi-etnische samenleving.101 de leerlingen kunnen aan de hand van voorbeelden enkele basisrechten toelichten.102 de leerlingen kunnen hun eigen mening formuleren, rekening houdend met andere opvattingen en los van vooroordelen.103 de leerlingen kunnen voorbeelden geven van de verschillende rolverwachtingen op basis van gender.

Domein : functionele wetenschappelijke vaardigheden

Basisvaardigheden109 de leerlingen kunnen in een beperkte verzameling organismen indelen op basis van waarneembare gelijkenissen en verschillen.110 de leerlingen kunnen bij goed gekozen voorbeelden van organismen ontdekken en weergeven hoe deze aangepast zijn aan hun omgeving.111 de leerlingen kunnen een voedselweb opstellen met minstens drie voedselketens.

112 de leerlingen kunnen in concrete voorbeelden aantonen hoe de mens natuur en milieu beïnvloedt.

SYMBOLEN

Onderstaande symbolen komen steeds terug in de themabundeltjes. We verklaren ze even:

8


Je moet een opdracht uitvoeren

Spelend leren

Een prikker wijst op belangrijke dingen

Voor deze opdracht gebruik je een computer

Enkel voor snelle werkers Je werkt alleen

Benodigd materiaal Je werkt per 2

Voor deze oefening mag je je rekenmachine gebruiken

Groepswerk

Doe-activiteiten Hoekenwerk

MATERIAAL

Je hebt een aantal dingen steeds nodig tijdens de lessen PAV. Zet een kruisje bij wat je nog niet hebt in je boekentas.

9


Materiaal Nog meebrengen

Een blauwe, zwarte, rode en groene balpen

Een meetlat

Een rekenmachine

Kleurpotloden en stiften

Een schrijfpotlood

Een gom

Een slijper

Je ringmap met je themabundeltjes In de klas bewaren

Een woordenboek In de klas

Een atlas In de klas

Je goed humeur en je gezond verstand

NATIONALITEITEN IN DE KLAS

EEN KORTE VRAGENLIJST

Mijn naam: ………………………………………..

Ik ben een jongen/meisje: ………………………………………………..

10


Mijn geboortedatum : ………………………………..

Mijn geboorteland : …………………………………………………………….

Mijn geboorteplaats : ………………………………………………………….

Mijn nationaliteit : ………………………………………………………………

Kleur je geboorteland op de kaart.

11


NATIONALITEITEN IN CIJFERS

Je krijgt van je leerkracht een post-it. Schrijf op de post-it je geboorteland. Maak met de post-its een staafdiagram op het bord. Teken het staafdiagram netjes op deze pagina over. Kleur de balkjes in.

12


Kleur de juiste verhouding van de breuken in.

2/3 van de leerlingen heeft de 2/5 van de leerlingenBelgische nationaliteit. in Turkije geboren.

Iedereen van de klas woont in 4/6 is in een grootstad België. geboren.

9/12 van de klas spreekt Berbers. 3/7 van de klas spreekt Frans.

13


Zet nu de breuken uit de vorige oefening om in procenten. Nadien zet je de procenten om in een decimaal getal.

34 = 3 : 4 = 0.75 x 100 = 75%

75% : 100 = 0.75

Breuk Percentage Decimaal getal

34 75% 0.75

14


TIJDREIZEN

We starten onze ontdekkingstocht zo’n 230 miljoen jaar geleden. Toen ontstond de mens nog niet op deze planeet, maar wel … dinosaurussen. We stellen een tijdlijn op aan de hand van een tekst en we leren rekenen met eeuwen en andere tijdseenheden. We leren ook over verschillende belangrijke gebeurtenissen en periodes in de geschiedenis van onze planeet.

DE TIJDLIJN

Lees de tekst en stel een tijdlijn op.

Van prehistorie tot nu…De geschiedenis van de mens is zo oud als de mens zelf… of misschien nog ouder. De geschiedenis is belangrijk voor ons. We leren heel veel uit de geschiedenis en het is belangrijk om er toch wat van te onthouden. We kunnen hier niet de volledige geschiedenis van de mensheid vertellen maar je moet wel weten dat zelfs de eerste mensen dingen uitvonden die we nu nog gebruiken….

In de geschiedenis gebruiken we vaak een tijdslijn, een lijn waar we de eeuwen op aan duiden. Een eeuw is 100 jaar. Een ander woord voor geschiedenis is historie.

Tuimel je even mee in de geschiedenis?

Heel lang geleden nog voor de mens leefde op de aarde was er al leven. Alles zou begonnen zijn met de oerknal? Eerst was er alleen maar leven in en rond het water. Daarna waren er de dino’s…. Deze periode wordt de prehistorie genoemd. We leren hier veel hoe en wanneer de mensheid ontstaan is. Iedereen weet wel hoe de holbewoners eruit zagen en hoe ze in grotten of hutten leefden. In het

15


museum voor natuurwetenschappen in Brussel kun je hierover heel veel te weten komen. Ben je er al geweest?

Onze geschiedenis is vooral gebaseerd op de Egyptische cultuur. Waarschijnlijk heb je wel al gehoord van de piramiden in Egypte, en het graf van de farao… Als we over farao’s praten dan gaan we heel ver terug in de tijd, zo een 3000 jaar voor Christus. Die mensen uit Egypte waren heel slim voor hun tijd want ze konden al schrijven, stenen huizen bouwen en ze leerden ook al rekenen.

Na de Egyptenaren komen we in de perioden van de oudheid. Hier leren we veel over de Grieken en de Romeinen. De Olympische spelen ken je wellicht? Deze zijn ontstaan in het oude Griekenland. Ook scholen zijn uitgevonden door de Grieken. En als je de volgende keer naar het theater gaat dan denk je maar eens aan de Grieken want zij leerden ons hoe je zo een theaterzaal moet bouwen… En weet je dat de Romeinen echte krakken waren in het bouwen van huizen en wegen? De Romeinen leerden ons ook hoe je met geld moet werken. De Romeinen hadden ook een heel sterk leger. Julius Caesar is de keizer die ooit van de Oude Belgen zei dat ze de sterkste Romeinen waren. Die Oude Belgen dat waren de mensen die hier in ons landje woonden. Als je meer wil weten dan moet je maar eens een stripverhaal lezen over Asterix en Obelix.

In de tijd zitten we nu ongeveer op 100 tot 200 jaar na Christus. Christus is geboren in het jaar 0 . Onze tijdsrekening begint bij de geboorte van Christus. Het sterke rijk van de Romeinen valt uit elkaar. Zo komen we in de Middeleeuwen. De middeleeuwen is een lange periode. In deze periode ontstaat ook een nieuwe godsdienst, de Islam. In 570 (ongeveer) zou Mohammed geboren zijn en het is hij die de god Allah erkent. In Europa ontstaan nu vele steden. Koningen zijn belangrijk maar ook de paus (baas van de katholieke godsdienst) heeft veel macht. In de middeleeuwen zijn er ook de ridders en de kastelen. De ridders trokken op kruistocht om hun land en vooral hun geloof te gaan verdedigen. De middeleeuwen duurden tot ongeveer 1400 na Christus.

Het zijn dan vooral de ontdekkingsreizigers die de Nieuwe Tijd inluiden. De bekendste ontdekkingsreiziger is Christoffel Columbus. Hij ging de wereld

16


verkennen en kwam bij de Indianen in Amerika terecht. In deze tijd hebben ze ontdekt dat de aarde rond is. In Aalst vonden ze een manier om boeken te drukken uit. Ook de kunst bloeide open: Rubens schilderde mooie vrouwen… en ook de kathedralen en grote belforten en stadhuizen werden in die tijd gebouwd. En die moet je beslist eens gaan bekijken als je nog eens in een grote stad komt.

Na de Nieuwe Tijd komen we in de Nieuwste Tijd, net iets voor 1800. De mens wordt slimmer en slimmer. In deze tijd worden heel veel uitvindingen gedaan. De mens leert machines bouwen. Dankzij de stoommachines worden er ook fabrieken gebouwd. In die fabrieken moeten dan de arme mensen gaan werken. De gewone mensen hebben in deze tijd geen gemakkelijk leven… De rijke mensen zijn overal de baas. Het is de tijd van Daens.

De landen worden ook kleiner. Elk volk krijgt zijn eigen land of nationaliteit. Ook België ontstaat in 1830! Raar, de wereld wordt groter en de landen kleiner. De wereld wordt volledig verkend, vooral Afrika maar ook het Zuiden van Amerika wordt verdeeld onder de Europese landen. Deze Europese landen krijgen “kolonies” . in die kolonies halen we grondstoffen. Dat zijn dingen die we nodig hebben om iets te maken in onze fabrieken. Er zijn ook landen die slaven meebrengen uit kolonies. Slaven zijn mensen die moeten werken voor de rijke mensen. Vooral in Amerika hebben veel zwarte slaven gewerkt.

De vrede kon niet lang blijven… in de Nieuwste Tijd zijn er veel oorlogen geweest tussen al die landen. Het werd zelfs zo erg dat er een wereldoorlog van kwam. Na de tweede wereldoorlog (1950). zitten we volop in de Eigen tijd. Dat is de tijd van nu. De tijd van de computers. Ook de tijd van grote milieuproblemen. De strijd om olie en water, propere lucht, plaats op de aarde om te leven…. Grote verschillen in godsdienst en cultuur. Ook is de bevolking op de wereld heel veel gegroeid, is de aarde groot genoeg voor alle mensen? Maar dat is een vraag voor de toekomst….

De tijdlijn :

17


ENKELE BELANGRIJKE GEBEURTENISSEN

Op het bord hangen 15 foto’s van belangrijke gebeurtenissen. Ze horen in een van de periodes die je op je tijdlijn geschreven hebt. In de eerste ronde krijgt iedereen een kaartje met de omschrijving van de gebeurtenis. Beurtelings komen jullie het kaartje bij de juiste foto hangen.

In de tweede ronde maken we het een stukje moeilijker en krijgt iedereen een kaartje met het jaartal van een van de gebeurtenissen op. Opnieuw komen jullie het kaartje bij de juiste foto hangen.

In de laatste ronde krijgen jullie allemaal een kaartje met de naam van een periode op. Bijvoorbeeld prehistorie, middeleeuwen, oudheid, eigen tijd, nieuwe tijd, … . Kunnen jullie de periode bij de juiste foto hangen?

18


REKENEN MET TIJD

TIJDSMATEN

1 . Welke tijdsmaten ken je allemaal?

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

2. Er zijn nog verschillende tijdsmaten maar die gebruiken we niet elke dag! Hoeveel zijn volgende tijdsmaten waard ?

Trimester : __________________________________________________

Kwartaal : ___________________________________________________

Semester : __________________________________________________

Decennium : _________________________________________________

Eeuw : _____________________________________________________

Millennium : _________________________________________________

EEUWEN

19


De eeuw is één van de meest gebruikte tijdsmaten die we (leren) kennen.

Het is een periode van _____________________ jaar.

Iemand die zoveel jaar wordt/is, noemen we een _______________________ .

Dit is een getallenlijn van de 20ste eeuw.

Die begint niet in 1900 maar wel in __________________ ! Duid in het groen aan.

De 20ste eeuw eindigt in het jaar __________________ ! Duid in het rood aan. Je ouders, je grootouders, je leerkrachten en de meeste volwassenen die je kent zijn in deze eeuw geboren.

Wanneer ben jij geboren? Voor/na 2000 ? Dat is dus in de ______________ eeuw.

Nu is het aan jou!

Schrijf bij benadering de letter P op het jaartal waar je papa is geboren. (______)

Schrijf bij benadering de letter M op het jaartal waar je mama is geboren. (______)

Schrijf een X op het jaartal waar jij bent geboren. (_______)

Zet een O bij het begin van de tweede wereldoorlog (1940)

Zet een E bij het einde van de tweede wereldoorlog (1945)

DE EEUWENBAND

20

1993

L


De geschiedenis van de wereld duurt natuurlijk al veel langer dan één eeuw.

Daarom plaatsen we veel eeuwen na elkaar!

We tellen terug van de 21ste eeuw tot aan de 1ste eeuw.

In het begin van de 1ste eeuw werd iemand heel belangrijk geboren, nl. _________________________. Zijn geboorte word gezien als het jaar ‘0’.

Alles wat voor de geboorte van Jezus ligt, zijn de jaren v.C (jaren voor ______)

1. Schrijf in onderstaande tabel het beginjaar en het eindjaar van elke eeuw.

eeuw beginjaar eindjaar

______eeuw v. C.

______eeuw v. C.

______eeuw v. C.

______eeuw v. C. 400 v.C

______eeuw v. C. 201 v.C.

Tweede eeuw v. C. 200 v.C 101 v.C

Eerste eeuw v. C. 100 v.C 1 v.C

Eerste eeuw 1 100

Tweede eeuw 101 200

Derde eeuw 300

_______ eeuw 301

21


_______eeuw 500

_______eeuw

_______eeuw

_______eeuw

_______eeuw

_______eeuw

_______eeuw

_______eeuw

_______eeuw

_______eeuw

_______eeuw

_______eeuw

_______eeuw

_______eeuw

_______eeuw

_______eeuw

_______eeuw

_______eeuw

_______eeuw

2 Stel: je wilt weten in welke eeuw een jaartal ligt en je hebt je tabel niet bij de hand! Dan doe je het volgende:

22


Vb 1387.

Wat is het beginjaartal van die eeuw : _______.

Wat is het eindjaartal van die eeuw: ________ .

Laat de laatste twee cijfers van het EINDjaartal weg, je leest nu nog : ______.

De eeuw die je zocht : _____________________________.

Vb 325 v.C (OPGELET)

Wat is het beginjaartal van die eeuw : _______.

Wat is het eindjaartal van die eeuw: ________ .

Laat de laatste twee cijfers van het BEGINjaartal weg, je leest nu nog : ______.

De eeuw die je zocht : _____________________________.

De leerkracht schrijft nog enkele jaartallen op het bord. Neem een extra blaadje en bereken in welke eeuw. Heb jij alles goed?

23


RUIMTEREIZEN

DE EERSTE MAN OP DE MAAN

Lees de tekst en beantwoord de bijbehorende vragen.

Eerste man op de maan Neil Armstrong (82) overleden

De voormalige Amerikaanse astronaut Neil Armstrong is op 82-jarige leeftijd overleden. Armstrong was op 21 juli 1969 de eerste mens die voet zette op de maan. Hij herstelde van een recente hartoperatie, maar complicaties werden hem fataal.

Armstrong onderging eerder deze maand een bypassoperatie omdat kransslagaders verstopt zaten. Volgens een persbericht dat de Nasa uitstuurde, zouden complicaties hem fataal zijn geworden.

Als commandant van de Apollo 11-missie zette Armstrong op 21 juli 1969 als eerste mens voet op de maan. Hij sprak daarbij de legendarische woorden 'One small step for man, one giant leap for mankind' ('een kleine stap voor een mens, een grote sprong voor de mensheid'). Zowat een half miljard televisiekijkers wereldwijd waren getuige van de historische gebeurtenis. Na een kwartier kreeg Armstrong op het maanoppervlak het gezelschap van Buzz Aldrin.

Apollo 11 werd de laatste ruimtemissie van Armstrong. In 1970 verliet hij het Amerikaanse ruimtevaartagentschap Nasa en koos voor een job als hoogleraar luchtvaart- en ruimtevaarttechniek aan de Universiteit van Cincinnati in de staat Ohio.Neil Alden Armstrong werd op 5 augustus 1930 geboren in Wapakoneta in Ohio.

24


Zijn pilotenbrevet had hij op zijn zestiende op zak, eerder dan zijn rijbewijs. Tijdens de Korea-oorlog diende hij als gevechtspiloot. Nadien ging hij aan de slag als testpiloot voor het ruimtevaartagentschap Nasa. Pas in 1962 werd hij astronaut.

Armstrong was een opvallend zwijgzaam man. Over zijn afspraak met de geschiedenis, bijna vijftig jaar geleden, vertelde hij zelden honderduit. ‘De maan? Dat is een interessante plek. Ik zou het aanraden’, zei hij aan een journalist.

Armstrong laat twee zonen achter uit zijn eerste huwelijk. Hij woonde nog steeds in de buurt van Cincinnati en hertrouwde in 1994 met Carol Knight.

‘Eer hem voor zijn staat van dienst, zijn prestaties en zijn bescheidenheid. En als je op een heldere nacht naar buiten wandelt, en de maan ziet lachen naar jou, denk dan aan Neil Armstrong en geef hem een knipoog’, liet de familie in een korte verklaring weten.

1. Wie zette als eerste persoon ooit voet op de maan?

________________________________________________________________

2. Wanneer was dit?

________________________________________________________________

3. Met welk ruimtetuig werd de maan bereikt?

________________________________________________________________

4. Welke job beoefende hij na zijn carrière als astronaut?

________________________________________________________________

5. Wat waren zijn legendarische woorden toen hij voet zette op de maan?

________________________________________________________________________________________________________________________________

25


DE PLANETEN

Welke planeten zijn er allemaal? Benoem onderstaande planeten.

________________________ _______________________________

________________________ ________________________

Elke planeet heeft zijn kenmerken. Lees je even mee?

- Er is de Aarde. Op onze planeet kan je leven.

- Mars is rood en heeft veel rotsen. Een andere naam is ‘de rode

planeet’.

- Jupiter is de ‘reus’. Het is de grootste planeet.

- Saturnus heeft brede vlakke ringen rond zich.

- Uranus, Neptunes en Pluto liggen het verst van de zon. Pluto is veel

kleiner dan de Aarde. Het is de koudste planeet.

- Venus is de warmste planeet. Het is er veel te warm om te leven.

26


- Mercurius ligt heel dicht bij de zon.

EEN PLANETENBOEKJE

ORIËNTEREN

Hoe zien die planeten er nu weer uit? Tijd om alle informatie in een handig boekje te verzamelen.

VERKENNEN

Iedereen werkt zelfstandig aan de opdracht. Je krijgt al het materiaal ter beschikking van de leerkracht. Kijk goed hoe de leerkracht demonstreert.

UITVOEREN

1. Kleur de planeten in de juiste kleur. 2. Knip de planeten en de informatiekaartjes uit. 3. Vouw en knip het zwarte blad zoals de leerkracht voordoet. 4. Kleef de planeten en kaartjes op de juiste plaats. 5. Ruim je materiaal op.

REFLECTEREN

Jij LeerkrachtGoe

dVoldoend

e Zwak Goed

Voldoende Zwak

Beoordeling Ik heb rustig

gewerkt.Ik heb ordelijk

gewerkt.Ik heb volgens de

27


juiste methode gewerkt.

DE AARDE

Bekijk via onderstaande link het filmpje over de aarde. Los de bijbehorende vragen op.

http://www.schooltv.nl/video/aarde-de-blauwe-planeet-of-een-groene/#q=aarde

1. Hoe wordt de aarde nog genoemd? _______________________________

2. Waarom kunnen we de aarde ook zo noemen? ______________________

___________________________________________________________

___________________________________________________________

___________________________________________________________

3. Uit hoeveel procent bestaat de aarde uit water? _____________________

4. Kleur het vierkantdiagram in.

1 blokje stelt 1 procent voor.Vergeet op voorhand geen legende af te

spreken.

28

WaterLand

http://www.schooltv.nl/video/aarde-de-blauwe-planeet-of-een-groene/#q=aarde


De aarde bestaat uit verschillende werelddelen (= continenten) en oceanen. Knip de puzzelstukken uit en kleef ze correct op dit blad. Je dient een wereldkaart te verkrijgen. Zoek nadien in een atlas de namen van de tussenliggende oceanen op. Schrijf ze erbij.

29


DE CONTINENTEN OF WERELDDELEN

Elk continent heeft een box gekregen. In deze box vind je al het materiaal dat je nodig hebt om de opdrachten, horende bij het continent, op te lossen. Je kan in deze box ook nog extra spelletjes en informatieboekjes voor tussendoor vinden.

EUROPA

EUROPA OP DE KAART

Europa bestaat uit een heleboel landen. Neem een atlas en zoek de 20 aangeduide landen op. Zoek ook de hoofdstad op.

30


Nummer Land Hoofdstad

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

11

12

13

14

15

16

17

18

19

20

31


EUROPESE UNIE

In België betalen we met de _________________ . Er zijn nog een aantal landen waar je met de Euro kan betalen. Deze landen samen vormen de _________________________________ .

Wat is de Europese Unie?

De Europese Unie is een groep van ____________ die _______________ rond verschillende doelstellingen: landbouw, onderwijs, milieu, wegen, economie, natuur, hulp voor arme landen, en nog veel meer.

Hoe is de EU ontstaan?

De EU is ontstaan in de nasleep van de __________________________ . In eerste instantie ging het vooral om economische samenwerking. De gedachte was dat landen die ______________ drijven met elkaar, van elkaar _______________ worden en dus __________ zo snel met elkaar ___________________ (ruzie) raken. Het resultaat was een gemeenschap (1958) met 6 leden: België, Duitsland, Frankrijk, Italië, Luxemburg en Nederland. Uiteindelijk zijn er steeds meer landen lid geworden. Nu telt de Europese Unie 28 landen.

Duid op de tijdbalk aan wanneer in welke periode de EU is ontstaan en nog steeds bestaat.

3500 VC 800 VC 500 1500 1789 1945

32


Los het raadsel op. De landen die in de vakjes komen, horen tot de Europese Unie. Kleur deze landen netjes in op het kaartje van Europa.

a In welk land ligt het pretpark Euro Disney?b Daar worden nog echte stierengevechten gehouden.c Waar is spaghetti het lievelingsgerecht?d Welk land heeft Amsterdam als hoofdstad?e In dit land begroeten ze je met 'Guten tag'.f Ergens in het hoge noorden waar de kerstman woont.g De hoofdstad klinkt als de naam van het land.h Daar ligt het centrum of de hoofdstad van Europa.i Eiland ten westen van het Verenigd Koninkrijk.j Het land van de sardienen.k Bekend uit de wereld van de klassieke muziek: componisten, walsen enz. l Was vroeger gekend om zijn talrijke goden.

Neem nu alle genummerde letters en vorm de naam van een vreemde munt van een land uit de EU waar de Euro nog niet is ingevoerd.

33


In sommige landen uit de Europese Unie kan je betalen met de Euro. Los de oefeningen rond rekenen met de Euro op.

1. Een nieuwe map kost 2,69 euro. Je geeft 1 biljet van 5 euro, hoeveel krijg je terug?

________________________________________________________________________________________________________________________________

2. Voor een nieuwe GSM moet je 129,98 euro geven. Je geeft 1 biljet van 100 EUR en 2 biljetten van 20 euro. Hoeveel krijg je terug?

________________________________________________________________________________________________________________________________

3. Bij de bakker haal je een doos koffiekoeken ter waarde van 16,55 euro. Je betaalt met een biljet van 50 euro. Hoeveel krijg je terug?

________________________________________________________________________________________________________________________________

4. Een nieuw spel voor de playstation kost 67,39 EUR. Je betaalt met een biljet van 100 euro. Hoeveel krijg je terug?

________________________________________________________________________________________________________________________________

5. Voor een nieuwe fiets betaal je 387,89 euro. Je betaald met 2 biljetten van 100 euro, 3 biljetten van 50 euro en 2 biljetten van 20 euro. Hoeveel krijg je terug?

________________________________________________________________________________________________________________________________

34


SPECIALE GEBOUWEN

Speel de fotoquiz rond speciale Europese gebouwen. Heb je onderstaande gebouwen herkend? Benoem ze en schrijf erbij in welk land het gebouw te vinden is. Je mag kiezen uit :

Eifeltoren – toren van Pisa – Atomium – Colosseum – Arc de Triomphe – Big Ben

België – Frankrijk (2x) – Italië (2x) – Verenigd Koninkrijk

35


Onderstaande ruimtelijke figuren heb je vast al eens gezien. Kan jij ze nog benoemen?

Kies uit :

Een kubus – een balk – een bol – een cilinder – een kegel – een piramide

________________________________________________________________

________________________________________________________________

36


Kan jij de ruimtelijke figuren herkennen in de speciale gebouwen uit de fotoquiz? We kiezen er 3 uit. Welk figuur herken je?

________________________________

________________________________

________________________________

Ontwerp nu zelf een speciaal gebouw waarin minstens 2 verschillende soorten ruimtelijke figuren in voorkomen, dus bijvoorbeeld een cilinder en een bol.

37


AZIË

EVEN BRAINSTORMEN

Schrijf alle woorden op waaraan je denkt bij het woord ‘Azië’. Denk aan wonen, mensen, weer, dieren, planten,..

Nadat we over Azië geleerd hebben mag je nog aanvullen met groene balpen. Kleef ook prenten over Azië. Zoek op het internet, reisbureau, tijdschriften,.. De prenten mogen gaan over eten, wonen, kleding, maskers, dieren,..

38

Azië


AZIË OP DE WERELDKAART

Kleur onderstaande landen op de kaart volgens de juiste kleurencode.

China Geel Zuid-Korea Oranje

Thailand Rood Indonesië Roze

Japan Groen Mongolië Grijs

India Blauw Cambodja Paars

39


HET AZIATISCHE LANDSCHAP

Azië is misschien wel het meest gevarieerde werelddeel van allemaal. Zowel in klimaat en natuur als in cultuur en ontwikkeling is het een werelddeel van uitersten.

In Azië zien we verschillende soorten landschappen met hun typische planten, begroeiing en dieren. Zo kennen we :

1. de woestijn: erg droge plek waar zeer weinig begroeiing is, vooral kale rotsen.

2. het gebergte : in Azië bevinden zich de hoogste gebergtes te wereld. In de Himalaya vind je ook de hoogste berg Mount Everest.

3. kuststreek: plaats aan zee met witte zandstranden en typische plantengroei.

4. er zijn nog veel bossen en jungles in Azië waar veel dieren leven, maar deze worden door de mensen vaak gekapt voor de landbouw.

5. vruchtbare vlaktes met groene rijstvelden.

Zet het juiste nummer bij elke foto.

DIEREN IN AZIË

40


Hieronder staan enkele foto’s van Aziatische dieren.

Schrijf onder elke prent de naam van het dier.

____________________________ ______________________________

______________________

_______________________

41


_____________________________

_______________________________

DE KEUKEN IN!

De Aziatische keuken kan je herkennen aan zijn heerlijke geuren. Er zijn een heleboel kruiden die vaak gebruikt wordt.

Bekijk de proefbuisjes. Neem de geur op en proef eventueel eens van de kruiden. Leg de buisjes bij de juiste foto.

Welke kruiden heb je allemaal herkend?

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Welke kruiden ken je nog allemaal?

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

42


BIJ DE AFHAALCHINEES

Je krijgt een menukaart van het plaatselijke Chinese afhaalrestaurant. Los onderstaande vraagstukjes op met behulp van de menukaart en een rekenmachine.

aantal artikel eenheidsprijs te betalen

1 Kroepoek € ……………….. € ………………..

2 Loempia € ……………….. € ………………..

Totaal € ………………..

Ik betaal met en krijg ? terug € ………………..


1 Tjap Tjoy € ……………….. € ………………..

43


2 Saté € ……………….. € ………………..

Totaal € ………………..


44



1 Bami Pangang € ……………….. € ………………..

4 Garnalen € ……………….. € ………………..

2 Tomatensoep € ……………….. € ………………..

Totaal € ………………..



1 Kroepoek € ……………….. € ………………..

4 Saté € ……………….. € ………………..

2 Haaivinnensoep € ……………….. € ………………..

2 Wok € ……………….. € ………………..

1 Mihoen € ……………….. € ………………..

1 Koe Loe Yoek € ……………….. € ………………..

Totaal € ………………..


NATUURRAMPEN

45


In Azië komen geregeld natuurrampen voor. Van aardbevingen tot tsunami’s tot tyfoons.

Op 26 december 2004 vond een krachtige zeebeving plaats voor de kust van Zuidoost-Azië. Hierdoor ontstond een gigantische tsunami die het leven kostte aan meer dan 500.000 mensen. In 2011 gebeurde in Japan een gelijkaardig drama, waarbij de kerncentrale van Fukushima vernietigd geraakte en vele mensen bestraald werden met alle gevolgen van dien.

Er werd een film gemaakt rond de tsunami op tweede kerstdag. Bekijk de film en los de bijbehorende vragen op.

1. Omschrijf in 10 zinnen wat er in de film gebeurde.

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

2. Omschrijf in 5 zinnen je mening over de film. Wat vond je goed/niet goed?

______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

46


__________________________________________________________________________________________________________________________________________

3. Welke personages zijn er allemaal in de film? Beschrijf ze.

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

4. Wat is een tsunami? Leg in eigen woorden uit.

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

47


AFRIKA

AFRIKA OP DE KAART

Ga met behulp van je atlas op zoek naar de juiste landen. Schrijf de cijfertjes duidelijk in het juiste land op onderstaand kaartje.

1 Zuid – Afrika 6 Ethiopië

2 Marokko 7 Somalië

3 Egypte 8 Senegal

4 Ghana 9 Mozambique

5 Namibië 10 Madagaskar

48


KOLONIES IN AFRIKA

ORIËNTEREN

Sommige landen in Afrika hebben een eigen koning of president, andere landen worden bestuurd vanuit een ander land. Dit noemen we dan een kolonie. Zo was Congo lange tijd geleden een kolonie van België.

VERKENNEN

Ga in groepjes van 2 op 3 op zoek op het internet (tip : https://nl.wikipedia.org/wiki/Kolonie_(staatkundig) ) en los de vragen zo volledig mogelijk op.

UITVOEREN

1. Wat is een kolonie?______________________________________________________________________________________________________________________

2. Welk Afrikaans land was vroeger een kolonie van België? _____________

3. Welke koning van ons land regeerde toen het land? __________________

4. Was er sprake van ‘genocide’? Zoek de betekenis op in een woordenboek.

______________________________________________________________________________________________________________________

5. Waarom praten de mensen er Frans? Verklaar.______________________________________________________________________________________________________________________

49

https://nl.wikipedia.org/wiki/Kolonie_(staatkundig)


REFLECTEREN

Dit is er goed gelopen: ______________________________________________

________________________________________________________________

Dit is er niet zo goed gelopen : ______________________________________

_______________________________________________________________

HET VLIEGTUIG OP!

Zoek de wereldkaart in je atlas. Bekijk de schaalverdeling. Deze is : __________

_________________________ . Dit betekent dat ________________________

________________________________________________________________

Haal je meetlat erbij en meet de afstanden tussen Brussel en volgende Afrikaanse landen. Vermenigvuldig dit getal met het 2e deel van de schaalverdeling. Nu heb je de afstand in vogelvlucht berekend.

Van Naar Aantal cm Afstand

Brussel Marrakesh (Marokko)

Brussel Kaapstad (Zuid-Afrika)

Brussel Dakar (Senegal)

Brussel Windhoek (Namibië)

Brussel Kinshasa (Congo)

50


DE NATUUR IN!

AFRIKAANS OF NIET?

Speel in kleine groepjes de dierendomino. Zo weet je goed de namen van de dieren. Welke van onderstaande dieren leven in Afrika en welke niet? Markeer de namen van de dieren die wel in Afrika leven in het groen en die niet in Afrika leven in het roze.

Een leeuw Een kat Een olifant

Een kangoeroe Een giraf Een zebra

SNEL OF TRAAG?

51


Bepaal de gemiddelde snelheid van deze dieren. Om de gemiddelde snelheid te berekenen gaan we de afgelegde afstand (meter) delen door de gebruikte tijd (seconden). Het resultaat hiervan is de gemiddelde snelheid in meter per seconde. Vermenigvuldig je dit getal met 3.6, krijg je de gemiddelde snelheid in kilometer per uur.

Een voorbeeld:

Rocky de kat legt 100 m af in 9 seconden. 100 meter : 9 seconden = 11.11 m/s 11.11 m/s x 3.6 = 39.9 km/h Rocky loopt 39.9 kilometer in 1 uur.

Los nu zelf deze vraagstukjes op.

1. Oliver het jachtluipaard legt 100 m af in 3.3 seconden. Hoeveel kilometer legt hij af in 1 uur?

__________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________

____________________________

2. Norbert de neushoorn legt 100 m af in 7 seconden. Hoeveel kilometer legt hij in volle sprint af in 1 uur?

__________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________

____________________________

VOEDSELKETENS

52


Je krijgt een aantal fotootjes van dieren. Stel zelf minstens 3 voedselketens van 3 schakels op. Kleef de fotootjes hieronder en teken de pijlen correct.

Voedselketen 1 :

Voedselketen 2 :

Voedselketen 3 :

MET UITSTERVEN BEDREIGD

Lees onderstaand artikel en voer de bijbehorende opdrachten uit.

53


Wereldwijd amper 6 witte neushoorns over

De al met uitsterven bedreigde noordelijke witte neushoorn is er nu nog slechter aan toe. Éen van de nog maar twee levende mannetjes van de soort waarmee kan gefokt worden, Suni genaamd, is gestorven.

Suni werd vrijdag dood teruggevonden door parkwachters in Ol Pejeta Conservatory; het reservaat in Kenia waar de neushoorn verbleef. De oorzaak van zijn dood is nog onbekend, maar volgens medewerkers van het reservaat werd het dier niet omgebracht door stropers.

Toch is stroperij de reden waarom de situatie van de noordelijke witte neushoorn meer dan kritiek is. In de jaren ‘70 en ‘80 reduceerden stropers de populatie van de noordelijke witte neushoorn van 500 naar slechts 15. In de jaren ‘90 tot begin 21e eeuw groeide de populatie terug aan tot 32. Maar intussen zijn er al zoveel noordelijke witte neushoorns gedood, dat de soort nu in het wild vermoedelijk al is uitgestorven.

Door de dood van de 34-jarige Suni blijven er wereldwijd nog maar zes exemplaren van de soort over: 3 in gevangenschap en 3 in het reservaat in Kenia. Suni werd in 2009 samen met 3 andere neushoorns speciaal naar Ol Pejeta gebracht vanuit de Tsjechische Dvur Kralové-zoo om ermee te kweken, met de bedoeling de soort te redden. De noordelijke witte neushoorn plant zich namelijk niet goed voort in gevangenschap. Er werd gehoopt dat door de neushoorns te verhuizen naar hun natuurlijke habitat in Afrika, het voortplanten makkelijker zou gaan.

Neushoorns worden omwille van hun hoorn gedood. Die is in Azië intussen meer waard dan goud.

Van de zuidelijke witte neushoorn, die in zuidelijk Afrika leeft, leven er nog zo’n 11.300, maar ook die ondersoort wordt gedood omwille van de hoorn.

1. In welke periode speelt het nieuwsbericht uit het artikel zich af? Kleur de periode op de tijdsband.

54


3500 VC 800 VC 500 1500 1789 1945

2. Zoek onderstaande woorden op in het woordenboek en noteer de verklaring.

a) Populatie : ________________________________________________

_________________________________________________________

_________________________________________________________

B) Uitsterven : _______________________________________________

_________________________________________________________

_________________________________________________________

C) Stropers : ________________________________________________

_________________________________________________________

_________________________________________________________

D) Habitat : _________________________________________________

________________________________________________________

________________________________________________________

3. Verklaar de titel van het artikel.

___________________________________________________________

___________________________________________________________

___________________________________________________________

55


4. Waarom worden de dieren gedood?

___________________________________________________________

___________________________________________________________

___________________________________________________________

5. Denk je dat er nog dieren zijn die met uitsterven bedreigd zijn? Waarom wel/ niet?

___________________________________________________________

___________________________________________________________

___________________________________________________________

6. Zoek op het internet 5 voorbeelden van dieren in Afrika die bedreigd zijn.

a) ______________________

b) ______________________

c) ______________________

d) ______________________

e) ______________________

7. Welke organisatie houdt zich bezig met bedreigde diersoorten?

___________________________________________________________

___________________________________________________________

BEDREIGDE DIERSOORTEN

ORIËNTEREN

Niet alleen de neushoorns zijn bijna uitgestorven. Nog een aantal andere dieren zijn ook met uitsterven bedreigd. Tijd om dit te onderzoeken.

56


VERKENNEN

In groepjes van 2 of 3 leerlingen krijg je een mapje met informatie over een bedreigde diersoort. Je bekijkt de informatie en lost de bijbehorende vragen op. Nadien maak je aan de hand van de antwoorden een PowerPointpresentatie. Tot slot presenteer je je dier aan je klasgenoten.

UITVOEREN

Al het benodigde materiaal krijg je van je leerkracht.

REFLECTEREN

Criteria Onvoldoende

Voldoende Goed

Ik heb de vragen volledig opgelost.

Ik heb een powerpoint gemaakt.

Ik heb mijn dier gepresenteerd.

Ik heb rustig gewerkt.Ik heb zorg gedragen voor het

materiaal.Ik heb de mening van mijn

groepsgenoten gerespecteerd.

DE OPPERVLAKTE VAN EEN GIRAF

Bereken de oppervlakte van onderstaande giraf. Er werden in de tekening rechthoeken gebruikt om het rekenen iets makkelijker te maken. Nadat je de oppervlakte van alle rechthoeken hebt berekend, tel je alle uitkomsten op. Dit is de oppervlakte van de giraf.

57


Formule om de oppervlakte van een rechthoek te bepalen :

________________________________________________________________

Rechthoek 1 :

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Rechthoek 2 :

58


________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Rechthoek 3 :

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Rechthoek 4 :

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Rechthoek 5, 6 en 7 :

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

REISBUREAU ‘HAKUNA MATATA’

ORIËNTEREN

We stappen reisbureau ‘Hakuna Matata’ binnen. We willen een reis boeken naar een zonnig Afrikaans land. We weten nog niet welk land, dus we vragen enkele reisbrochures aan.

59


VERKENNEN

Stel in groepjes van 2 of 3 leerlingen zelf een reisbrochure op voor een Afrikaans land naar keuze. Gebruik het internet om meer informatie over het land te weten te komen. Presenteer je reisbrochure aan je klasgenoten.

UITVOEREN

Stap 1 : bekijk de voorbeelden.

Stap 2 : kies een land en zoek informatie op (hoofdstad, weer, belangrijke plaatsen, …)

Stap 3 : ontwerp een brochure. Deze mogen meerdere pagina’s bevatten. Je mag al het klaargelegde materiaal gebruiken.

REFLECTEREN

Dit verliep er goed : ________________________________________________

Hier moet ik nog aan werken : ________________________________________

AFRIKAANSE MASKERS

ORIËNTEREN

Iets typisch aan de Afrikaanse cultuur zijn hun prachtige maskers. Vandaag ontwerpen we zelf zo’n masker.

VERKENNEN

60


Iedereen maakt een masker. We maken het masker door een ballon, krantenpapier en behangerslijm te gebruiken. Na het drogen van het masker kunnen we het schilderen en eventueel ogen, een neus en een mond uit snijden. Je krijgt een fotostappenplan ter beschikking.

UITVOEREN

Stap 1 : bekijk de voorbeelden.

Stap 2 : neem je materiaal klaar en bescherm je bank met een vuilzak.

Stap 3 : maak je masker aan de hand van het gekregen stappenplan.

Stap 4 : ruim je materiaal op en maak je bank weer schoon.

REFLECTEREN

Dit liep er goed : __________________________________________________

________________________________________________________________

Hier moet ik nog aan werken : _______________________________________

EEN BLOKKIERAAISEL

Zuid-Afrikaans lijkt een beetje op Nederlands. Dit komt omdat het land vroeger een kolonie was van Nederland. Nu is dit niet meer zo en is het Nederlands omgevormd tot Afrikaans.

Kan jij de Nederlandse betekenis van onderstaande woorden herkennen? Je mag het internet als hulpmiddel gebruiken.

61


Horizontaal Verticaal3. Strooimeisje 1. Baaibroek 4. Kameelperd 2. Vuurhoutje9. Sponskoek 5. Skeermes11. Ouma 6. Wyfiekat12. Schaduwbril 7. Baba15. Ekskuus 8. Kopseer20. Wipmat 10. Pilledraaier23. Beeldradio 13. Moltrein25. Goëlaar 14. Snydokter26. Sy het beenaf op hom geraak 16. Eetplek27. Haarloos 17. Afklim (werkwoord)28. Kleefbroek 18. Naweek29. Vloerlap 19. Snymerk31. Enkelloper, alleenloper 20. Duikweg

21. Suurlemoen22. Party mense is te vet24. Blabs30. Hysbak

62


63


OCEANIË

OCEANIË OP DE KAART

Oceanië ligt ten zuidoosten van Azië en is het kleinste werelddeel van de wereld. Oceanië is een echte waterwereld in de Grote Oceaan, die ondanks de beperkte oppervlakte (op land) is uitgestrekt over een enorm groot gebied (water). Het mag dan ook niet verbazen dat enkele van de meest afgelegen plaatsen op aarde hier te vinden zijn.

Geef de naam en de hoofdstad van de 3 aangeduide landen.

Nummer Land Hoofdstad123

64


DE AUSTRALIË-BINGO

In onderstaand rooster staan 16 opdrachten. Los de opdrachten op. Telkens je een opdracht netjes, volledig en correct gemaakt hebt, mag je een vakje inkleuren. De eerste die alle opdrachten heeft gemaakt, is de Australië-expert van het jaar!

Je voert de opdrachten uit in een afzonderlijk bundeltje, dat je van je leerkracht krijgt. Ook het materiaal zal door je leerkracht ter beschikking worden gesteld.

Teken een Australisch dier.

Kleur Australië in op de

wereldkaart.

Schilder de vlag van Australië.

Schrijf (met behulp van een

vertaalwebsite) 5 zinnen over

Australië in het Engels.

Speel de domino over Australische dieren en kleef ze op een A4-blad.

Knutsel een boemerang in

elkaar.

Maak een paspoort over de

koala.

Speel de memory over Australische verkeersborden

en kleef ze op een A4-blad.

Knutsel een regenstick zoals de Aboriginals er

één hebben.

Bekijk het filmpje over Australië

Help een klasgenoot met

één van zijn/haar opdrachten.

Ga op zoek naar antwoorden op de vragen over het operagebouw in

Sydney.

Lees het artikel over de witte haai en los de vragen

op.

Los de woordzoeker over

Australië op.

Ga in je atlas op zoek naar de

provincies van Australië en kleur

ze correct in.

Kleur een kangoeroe in.

65


NOORD-AMERIKA

NOORD-AMERIKA OP DE KAART

Ga met behulp van je atlas op zoek naar de juiste landen. Schrijf de cijfertjes duidelijk in het juiste land op onderstaand kaartje.

1 Verenigde Staten 3 Dominicaanse Republiek

2 Canada 4 Mexico

66


VERENIGDE STATEN VAN AMERIKA

Los de vragen op met behulp van je smartphone. Scan de QR-code om meteen op de juiste pagina te komen.

1. Wat is de hoofdstad van de VS? _________________2. Wat is de munteenheid van de VS? ______________3. Wat zijn de 2 buurlanden van de VS? ____________

__________________________________________4. Welke 2 oceanen liggen er rond de VS? __________

__________________________________________5. Wat is de officiële landstaal? ___________________6. Hoeveel inwoners zijn er? _____________________

Route 66 is een autoweg van 3945 km lang. De weg start in Chicago en eindigt in Los Angeles. Door welke 8 staten loopt de autoweg? Gebruik je smartphone. Scan de QR-code om meteen op de juiste pagina te komen.

1. ____________________________

2. ____________________________

3. ____________________________

4. _____________________________

5. _____________________________

6. _____________________________

7. _____________________________

8. _____________________________

67


DE VERENIGDE STATEN OP DE KAART

De Verenigde Staten bestaan uit wel 50(!) verschillende staten. Zoek de opgesomde staten en geef ze de juiste kleur op het kaartje.

Californië : groen

Texas : geel

Florida : rood

New York : blauw

Washington D.C. : oranje

Minnesota : paars

Kansas : roze

Alaska : grijs

68


EEN BEETJE AMERIKAANSE GESCHIEDENIS

COLUMBUS

Christoffel Columbus ontdekte Amerika in 1492. Columbus is een ontdekkingsreiziger. Hij wou de wereld ontdekken. Hij ging op reis en wou een andere weg naar Indië ontdekken. Op 12/10/1492 kwam hij aan in Amerika, alleen heeft hij dat zelf nooit geweten. Hij dacht maar de ganse tijd dat hij Indië had ontdekt. Daarom noemde hij de mensen daar Indianen.

Amerika is aan zijn naam gekomen door Amerigo Vespucci. Ook hij was een ontdekkingsreiziger van Italiaanse afkomst. Hij was één van de weinigen die wist dat Columbus niet Indië had ontdekt, maar dat het ging om een nog niet ontdekt land.

Omdat Columbus Amerika had ontdekt, gingen de Europeanen ook naar Amerika. Ze volgden zijn weg. Ze gingen ernaar toe om aan slavenhandel te doen. Dit wilt zeggen dat je slaven koopt en verkoopt waardoor je rijker kan worden.

De slaven kwamen uit Afrika en werden verhandeld door Europeanen. Dit speelde zich af tussen 1525 en 1867. Als je slaaf bent, moet je werken, je bent het bezit van iemand anders. Waar je leeft, hoe je woont, je hebt er allemaal niets over te zeggen.

Toen de slavernij in Amerika werd afgeschaft , begon er een burgeroorlog. Abraham Lincoln werd president. De slaven vonden dat hij hen te weinig vrijheid gaf, daarom ontstond er gedurende 4 jaar een hevige burgeroorlog.

69


CONQUEST OF PARADISE

Bekijk de film “1492 : Conquest of paradise”. Los de bijbehorende vragen op.

De film vertelt het verhaal van Christoffel Columbus' ontdekking van Amerika. Columbus haalt koningin Isabella over om zijn volgende expeditie te steunen. Door naar het Westen te varen, wil hij in het Oosten een nieuwe handelsroute naar Azië vinden. Hij heeft de ambitie om in vrede met de oorspronkelijke bevolking van de Nieuwe Wereld te leven, maar wordt tegengewerkt door zijn volgelingen die er slechts op uit zijn het land en zijn bewoners uit te buiten. Uiteindelijk raakt Columbus hierdoor in vergetelheid en eindigt in armoede.

1. Leg in 5 zinnen uit wie Columbus is.

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

2. Wat was het oorspronkelijke plan van Columbus?

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

3. Hoe komt het dat dit plan mislukt is?

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

EEN EIGEN SCHATKAART

ORIËNTEREN

70


Tijd om op zoek te gaan naar een eigen schat! We hebben enkel nog hulp nodig van een schatkaart.

VERKENNEN

Ontwikkel in groepjes van 2 een schatkaart met alles erop en eraan! Dompel het papier in koffie om de typische bruine kleur te verkrijgen, maak er scheurtjes in en/of verkreukel het papier een beetje om er een echte oude schatkaart van te maken. Ook het gebruik van houtskool heeft een leuk effect.

UITVOEREN

Gebruik onderstaande ruimte als kladblaadje.

REFLECTEREN

Dit verliep goed : ___________________________________________________

Dit verliep minder goed : _____________________________________________

71


ONAFHANKELIJKHEID

Bij de onafhankelijkheid in 1789 was de VS een verzameling van 13 staten waarvan de onderlinge samenhang niet al te groot was. Een belangrijke onopgeloste vraag was de machtsverdeling tussen de individuele staten en de Unie. Sommigen wilden een sterk centrale overheid, anderen juist een minimale macht voor de federale regering in de nieuwe hoofdstad, Washington geheten.

In Europa ontstond door de Franse Revolutie en het aan de macht komen van Napoleon een roerige tijd met langdurige oorlogen. De VS probeerden zich afzijdig te houden en richten hun aandacht op uitbreiding van hun gebied in Noord-Amerika.

Stillaan voegden er zich meer en meer staten toe aan de VS. Tot op de dag van vandaag. De Verenigde Staten tellen nu 50 staten met Washington D.C. als hoofdstad.

DE TWEEDE WERELDOORLOG

Op 7 december vielen de Japanners Amerika aan op hun marine basis Pearl Harbor. De Amerikaanse president, Roosevelt, besloot vanaf toen mee te gaan doen met W.O. die toen al meer dan een jaar bezig was. De oorlog verliep slecht voor de Engelsen en de Amerikanen. Vele Amerikanen moesten gaan vechten tegen de Japanners.

Tijdens de oorlog ging het ontwikkelen van bommen in Amerika verder. Omdat de Japanners verder bleven vechten, speelde Amerika zijn laatste troef uit : de atoombom.

72


Op 6 augustus 1945 gooiden de Amerikanen de atoombom uit op Hiroshima. Deze bom maakte alles stuk. 80.000 mensen waren op slag dood en de straling had een grote invloed op de mensen.

Bekijk het filmpje. Op welke stad viel nog een atoombom?

http://www.schooltv.nl/video/de-atoombom-op-hiroshima-japan-verslagen/

________________________________________________________________

11 SEPTEMBER 2001

Op 11 september 2001 boren zich 2 vliegtuigen in de WTC torens in New York. Op een andere plaats boorde zich een vliegtuig in het Pentagon en stortte een vliegtuig neer.

Osama Bin Laden, van de terreurgroep Al Qaida, wordt verantwoordelijk gehouden voor deze aanslagen.

Deze aanslag wordt beschreven als de ergste in de Amerikaanse geschiedenis. Er kwamen bijna 3000 mensen om het leven bij deze aanslagen.

73

http://www.schooltv.nl/video/de-atoombom-op-hiroshima-japan-verslagen/


Bekijk het filmpje en vul de tabel aan.

https://www.youtube.com/watch?v=Vp636hgBCW0

Wie? Slachtoffers :

Daders :

Wat?

1.

2.

3.

Hoe?

Wanneer?

Waar?

1.

2.

3.

Waarom?

74

https://www.youtube.com/watch?v=Vp636hgBCW0


TYPISCH AMERIKAANS

Bekijk onderstaande afbeeldingen van Amerikaanse producten. Kan jij ze allemaal benoemen?

_______________________________ ______________________

_______________________________ _____________________________

75


ZUID-AMERIKA

ZUID-AMERIKA OP DE KAART

Kleur onderstaande landen op de kaart volgens de juiste kleurencode.

Brazilië Geel Suriname Oranje

Argentinië Rood Bolivia Roze

Ecuador Groen Colombia Grijs

Chili Blauw Peru Paars

76


AMAZONE

Lees de tekst over het tropisch regenwoud in Zuid-Amerika en voer de bijbehorende opdrachten uit.

20 opmerkelijke feiten over het Amazone regenwoud

Het Amazonewoud is een ongelofelijk rijk gebied dat bovendien van levensbelang is voor de klimaatverandering. Toch worden er nog voortdurend grote stukken woud omgekapt. Twintig opmerkelijke feiten over dit regenwoud dat ongeveer even groot is als heel Australië.

1. Het Amazonewoud is zo'n zeven miljoen vierkante kilometer groot. Dat is bijna net zo groot als heel Australië dat 7,7 miljoen vierkante kilometer meet.2. Het Amazonewoud ligt verspreid over negen landen: Brazilië, Colombia, Venezuela, Bolivia, Guyana, Suriname, Ecuador, Peru en Frans-Guyana.3. Het immense woud wordt wel 'de longen van de aarde' genoemd. Ongeveer twintig procent van de zuurstof van de aarde wordt door de bomen van het Amazonewoud geproduceerd.4. Vroeger stroomde de Amazone rivier de andere kant op: naar het westen in plaats van het oosten zoals nu. Het ontstaan van de Andes bergketen zo'n twintig miljoen jaar geleden zorgde ervoor dat het water richting oceaan ging stromen.5. Er leeft en groeit ongelofelijk veel in het Amazonewoud: zo'n 16.000 verschillende boomsoorten, 2,5 miljoen soorten insecten, 40.000 plantensoorten, 430 zoogdieren, 1300 vogelsoorten, 380 reptielen, 400 amfibieën en 3000 vissen.6. De Amazone rivier is met z'n 6600 kilometer lengte de op één na langste rivier ter wereld. Enkel de Nijl is nog langer.7. In het Amazone gebied wonen ongeveer 30 miljoen mensen. Van de 350 ethnische volkeren leven er naar schatting nog zestig volledig geïsoleerd. Samen spreken al die mensen 170 verschillende talen.

77


8. In de afgelopen vijftig jaar is ongeveer twintig procent van het Amazonewoud gekapt. Het kappen gaat nu nog altijd door, zij het wel in een iets minder rap tempo.9. Een belangrijke reden waarom zoveel bomen gekapt worden is om plaats te maken voor de landbouw. Omdat er zoveel groeit, wordt er gedacht dat de grond enorm vruchtbaar is, maar dat blijkt helemaal niet het geval. Zodra de oorspronkelijke begroeiing is weggehaald, kan er amper en maar gedurende korte tijd iets anders verbouwd worden.10. Het Amazonewoud heeft een enorme invloed op het klimaat en de opwarming van de aarde. De bomen slaan immers een gigantische hoeveelheid koolstof op. Het zou rampzalige gevolgen hebben als al die koolstof vrij zou komen.11. Toen de Spaanse ontdekkingsreiziger Francisco Orellana rond 1540 het Amazonewoud verkende, werd hij aangevallen door vrouwelijke krijgers. Daarom noemde hij het gebied Amazone, naar de gelijknamige vrouwelijke krijgers uit de Griekse mythologie.12. Heel veel van ons voedsel vindt zijn oorsprong in het Amazonewoud: koffie, chocolade, aardappels, bananen, ananas, maïs, zwarte peper, tomaten.......13. De vloer in het Amazonewoud is bijna volledig donker door het dikke bladerdek erboven. Wanneer het regent, duurt het tien minuten voordat de druppels de grond bereiken.14. In het Amazonewoud wonen veertien soorten mieren die andere kolonies van mieren aanvallen, hun jongen stelen en die tot slaven maken.15. De plek waar de Amazonerivier in de oceaan uitmondt is zo breed dat er een eiland dat even groot is als Zwitserland in ligt.16. Niet alleen een groot deel van ons voedsel, maar ook de grondstoffen van veel van onze medicijnen komen oorspronkelijk uit het Amazonewoud.17. In 1929 liet Henry Ford de nederzetting Fordlândia middenin het Amazonewoud bouwen om daar een rubberplantage te beginnen. In korte tijd verrezen er huizen, zwembaden, uitgaansgelegenheden, fabrieksgebouwen en ontstond er een soort Amerikaanse stad middenin de jungle. Maar het project werd een grote mislukking en werd vrijwel even snel verlaten als het uit de grond gestampt was. Er bleven ongeveer 90 bewoners achter. Merkwaardig genoeg groeide dat aantal de laatste jaren weer tot ongeveer 2000.18. De temperatuur in het Amazonewoud ligt het hele jaar rond de 27 graden Celsius.

78


19. De toekan is een prominente inwoner van het regenwoud en tegelijk één van de luidruchtigste dieren. Hij is op bijna een kilometer afstand hoorbaar. David Attenborough legt in deze video uit waarom de geluiden van vogels in het Amazonewoud hard en simpel moeten zijn.20. Bezoekers van het regenwoud moet wel oppassen voor enkele levensgevaarlijke dieren zoals de pijlgifkikker, zwevende spinnen, adders, anaconda's, piranha's, jaguars....

1. Kleur en benoem de 9 landen op de kaart van Zuid-Amerika waarin het tropisch regenwoud zich bevindt.

2. Waarom wordt het Amazonegebied ook wel ‘de long van de aarde’ genoemd?

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

3. In welke periode werd het Amazonegebied voor het eerst verkend? Duid de periode aan op onderstaande tijdsbalk.

79


3500 VC 800 VC 500 1500 1789 1945

4. Er leven ontzettend veel verschillende soorten dieren in het regenwoud. Kan je deze 2 dieren benoemen? Tot welke groep behoren ze?

________________________________________________________________

________________________________________________________________

5. Benoem de lagen van het Amazonewoud.

__________________________________

80


__________________________________

__________________________________

__________________________________

6. Duid de gemiddelde temperatuur in het Amazonegebied aan op de thermometer. Duid op de tweede thermometer de gemiddelde temperatuur in België aan. Hoe groot is het verschil?

Brazilië België

DANSEN IN ZUID-AMERIKA

Vele dansen zijn afkomstig uit Zuid-Amerika. Bekijk de filmpjes van de verschillende dansen. Noteer nadien de naam van de dans bij de juiste afbeelding.

Kies uit :

tango – samba – salsa – chachacha

81


_______________________ _______________________________

________________________ _________________________________

82


ANTARCTICA

ANTARCTICA OP DE WERELDKAART

Kleur Antarctica in het blauw op de wereldkaart.

Hoe kan je Antarctica bereiken? Zet een kruisje in de juiste kolom.

83

Vervoersmiddel Ja Nee

Te voet

Met de fiets

Met de boot

Met de auto

Met het vliegtuig / helikopter


HET LAATSTE CONTINENT

Ga naar de website: www.hetlaatstecontinent.be en zoek een antwoord op de volgende vragen.

1. Hoe noemt het grootste insect op de Zuidpool en waarom noemt het zo?

__________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________

____________________________

2. Waarom is het slecht dat er zoveel toeristen naar Antarctica op reis gaan?

__________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________

____________________________

3. Toen ontdekkingsreizigers vroeger naar de Zuidpool trokken stierven er veel of ze verloren hun ledematen. Hoe kwam dat?

__________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________

____________________________

4. Hoe ontstaat een gletsjer van ijs?

__________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________

____________________________

84

http://www.hetlaatstecontinent.be/


BRRRRR! ZO KOUD!

Op Antarctica is het verschrikkelijk koud. Het gemiddeld zo’n – 10°C tot – 20°C. De koudste temperatuur ooit gemeten staan wel op – 92°C!

Onlangs werden enkele metingen gedaan. Kleur de thermometers correct in.

- 11°C - 22°C - 9°C

85


DE PINGUIN

Pinguïns komen vaak voor op Antarctica. Spiegel de pinguïn in het lege rooster.

86


DE KLIMAATOPWARMING

KLIMAAT? WAT IS DAT?

Het klimaat is het geheel van weersomstandigheden op een bepaalde plaats, over een langere tijd. Het klimaat van een streek is afhankelijk van de afstand tot de evenaar en tot de zee. Maar ook de hoogte van de streek is erg belangrijk.

Bekijk het filmpje rond de verschillende klimaten.

http://www.schooltv.nl/video/klimaatzones-van-de-wereld-waarom-zijn-er-verschillende-klimaatzones/

Op aarde ontvangt niet elke plaats evenveel energie van de zon. Aan de polen komen de zonnestralen altijd in een heel scherpe hoek op het aardoppervlak terecht. Maar ter hoogte van de evenaar vallen de stralen ………………… in op het aardoppervlak. Daardoor zijn de zonnestralen in deze streken veel krachtiger dan aan de polen, want ze moeten een kleinere oppervlakte verwarmen.

Welke plaats bevindt zich het dichtst bij de zon: de Noordpool of de evenaar? ................................................................ Het is dan ook logisch dat het daar warmer is omdat de zonnestralen minder kilometers hebben afgelegd en dus minder zijn afgezwakt wanneer zij daar aankomen!

Iedereen weet dat het aan de evenaar ………………… is dan aan de polen! Daarom spreken we van een ……………………… klimaat in de streken van de wereld die zich aan de evenaar bevinden, tussen de keerkringen.

Aan de Noordpool heerst een …………………………… klimaat.

87




Elk klimaat heeft invloed op het leven op een bepaalde plaats, of het nu gaat om dieren, planten of… mensen! Geef iedereen zijn klimaat! Verbind de naam van het land en de foto’s van de landschappen en de dieren met de beschrijving van het bijhorende klimaat. Bij elk klimaat hoort dus de naam van een land en twee foto’s (een landschap en een dier).

88


DE OPWARMING VAN DE AARDE

Bekijk de krantenkoppen. We bespreken ze klassikaal.

Bekijk het filmpje dat de opwarming van de aarde uitlegt. Maak een schets waarin het broeikaseffect (= de opwarming van de aarde) duidelijk wordt uitgelegd.

http://schooltv.nl/video/het-klokhuis-klimaatsverandering/#q=klimaat

89

Steeds meer dieren sterven uit

Poolkappen smelten razendsnel

Steeds krachtigere orkanen

Tsunami in Zuidoost-Azië zorgt voor meer dan 200.000

doden

Duizenden doden door toenemende aantal

natuurrampen

Steeds groter wordende aantal auto’s op aarde doet CO2-

niveau snel stijgen

Grote steden bedreigd door stijging

zeepijl

Geen ijs = geen ijsberen

http://schooltv.nl/video/het-klokhuis-klimaatsverandering/#q=klimaat


Doorheen de jaren hebben natuur- en milieurampen al voor heel wat ellende gezorgd. Maar welke grote milieu- en natuurrampen ken je? Bekijk het filmpje (trailer) van Al Gore. Maak nadien de verbindoefening op het schoolbord. Benoem onderstaande milieu- en natuurrampen.

______________________________ ______________________________

______________________________ ______________________________

Bekijk de foto’s. Gaat het om een oorzaak of een gevolg van de opwarming van de aarde. Steek het juiste kaartje in de lucht.

Maak in kleine groepjes een collage waarin je de gevolgen van de klimaatopwarming duidelijk maakt. Bedenk een leuke slogan voor op je collage.

HET WEER BINNEN 100 JAAR

90


Bekijk een weerbericht. Wat wordt er allemaal verteld?

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

Maak in groepjes van 2 of 3 een weerbericht van het weer binnen 100 jaar. Houd hierbij de opwarming van de aarde in het achterhoofd. Schrijf je tekst op onderstaande lijntjes uit. Op de beamer wordt een kaart van Europa geprojecteerd en het bord kan je gebruiken om een overzicht van het weer te maken.

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

91


PROJECT : MIJN ONTDEKKINGSREIS

ORIËNTEREN

Tijd om je eigen ontdekkingsreis uit te stippelen!

VERKENNEN

Per 2 ga je op ontdekkingsreis naar een land waar nog nooit iemand van gehoord heeft! Je verzint een reisverhaal, maakt een collage, stelt een paspoort op, ontwerpt een reisbrochure, … .

UITVOEREN

1. Bedenk een land en stel een paspoort op voor dit land. 2. Maak een collage over hoe het land eruit ziet, wie er woont, wat je er kan

eten, … .3. Schrijf een verhaal van minimum 2 pagina’s over je ontdekkingsreis naar

het nieuwe land.4. Maak een foldertje of reisbrochure die mensen moet overtuigen om naar

jouw land te reizen.

REFLECTEREN

Dit verliep goed : ___________________________________________________

Dit verliep minder goed : _____________________________________________

92


ACTUA

ORIËNTEREN

Sla de krant open, bekijk het nieuwsbericht, kijk naar een nieuwsuitzending,… Telkens je dit doet, vindt je wel een artikel rond een belangrijke gebeurtenis in de wereld. Het wordt tijd om dit eens van dichtbij te bekijken.

VERKENNEN

Je werkt per twee. Je surft naar www.hln.be . Je kiest een artikel rond verkeer naar keuze en gaat dit volledig bekijken. Je beantwoordt de vragen.

UITVOEREN

Wat is de titel van jullie artikel? _____________________________________

_______________________________________________________________

Wie heeft jullie artikel geschreven? ___________________________________

Wanneer is het artikel gepubliceerd? __________________________________

Over wie of wat gaat het artikel? _____________________________________

Over welke winkel gaat het artikel? ___________________________________

Hoeveel tussentitels heeft het artikel? _________________________________

Welke? _________________________________________________________

_______________________________________________________________

_______________________________________________________________

93

http://www.hln.be/


In welk land speelt jullie artikel zich af? _______________________________

Vat het artikel in 5 zinnen samen.

__________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________

__________

Waarom hebben jullie dit artikel gekozen?

__________________________________________________________________________________

______________________________________________

Geef jullie mening over het artikel.

__________________________________________________________________________________

__________________________________________________________________________________

____________________________

REFLECTEREN

Noem 2 dingen die je goed gedaan hebt : _______________________________

________________________________________________________________

Noem 2 dingen waar je nog aan moet werken : __________________________

________________________________________________________________

94


EXTRAATJES

WOORDPUZZEL

95


KRUISWOORDRAADSEL

96


KLEURPLAAT

97

Web view81 de leerlingen kunnen aan de hand van enkele voorbeelden aantonen dat de manier van wonen...

Documents

Transcript of Web view81 de leerlingen kunnen aan de hand van enkele voorbeelden aantonen dat de manier van wonen...