A-blad | Werk veilig. Geluid en trillingen · (zonder geluiddemping) ... Naast geluid en trillingen...

A-blad | Werk veilig.

Geluid en trillingen bij funderingswerken

pagina

1 | Inleiding 3

2 | Regelgeving 5

2.1 Arbeidshygiënische strategie 5

2.2 Actiewaarden/grenswaardenvoorgeluid 5

2.3 Actiewaarden/grenswaardenvoorlichaamstrillingen 6

2.4 Regelgevinggeluidinhetkadervanhetmilieu 6

3 | Funderingsmethoden en de blootstelling aan geluid en lichaamstrillingen 7

3.1 Geheidepaalsystemen 7

3.2 Getrildetechnieken 8

3.3 Geboordepaalsystemen 9

3.4 Gedruktetechnieken 9

3.5 Ankers 10

3.6 Grondverbeteringen 10

3.7 Gegraventechnieken 10

4 | Maatregelen omblootstellingaangeluidenlichaamstrillingenbijfunderingswerkenteverminderen 11

4.1 Algemenemaatregelen 11

4.2 Gebruikvangeluids-entrillingsarmefunderingstechnieken 12

4.3 Geluids-entrillingsgedemptmaterieelIsolatievanmaterieel: 12

4.4 Maatregelenbijgeheidepaalsystemenengetrildetechnieken 12

4.5 Maatregelenbijgeboordepaalsystemen 13

4.6 Maatregelenbijgedruktetechnieken 13

4.7 Maatregelenbijankers 13

4.8 Maatregelenbijgrondverbeteringen 13

4.9 Maatregelenbijgegraventechnieken 13

5 | Bedrijfstakafspraken 14

Adressen 15

Pagina 2 | A-bladGeluidentrillingen

Inhoud

DE BLOOTSTELLING AAN GELUID IS BIJ FUNDERINGSWERKEN GEREGELD TE HOOG EN ER ZIJN VEEL KLACHTEN

OVER LICHAAMSTRILLINGEN. MAATREGELEN OM DE BLOOTSTELLING AAN GELUID EN LICHAAMSTRILLINGEN TE

VERMINDEREN ZIJN DUS BELANGRIJK. IN DIT A-BLAD STAAN OPLOSSINGEN EN AANBEVELINGEN DIE DAARAAN BIJ-

DRAGEN. AFSPRAKEN DIE WERKNEMERS EN WERKGEVERS SAMEN HEBBEN GEMAAKT, REKENING HOUDEND MET

DE GEBRUIKELIJKE MANIER VAN WERKEN EN DE STAND VAN DE TECHNIEK.

DoelgroepInditA-bladwordenwerknemersinhetfunderingsbedrijfdie

actiefwerkzaamzijnronddefunderingsmachineomschreven

alsfunderingswerkers.Depersoondiedefunderingsmachine

bedientisdemachinist.Indepraktijkwordennatuurlijk

meerfunctiesonderscheiden,vaakhorendbijspecifieke

funderingstechnieken,zoalsboormeesterpalenenheibaas.

Arbouwverzameldeperberoepsgroepgegevensoveronder

anderegezondheidsklachten(Bedrijfstakatlas2010).Volandis

zetdezetaakvoort.

Watbetreftfunderingswerkersisdeberoepsgroep“Heier”

vanbelang.Degegevensvandeberoepsgroep“Heier”

zijnnaarverwachtingrepresentatiefvoorhetwerkende

werkomstandighedenvandefunderingswerker.Uitdeze

gegevensblijktdat,invergelijkingmethetgemiddelde

vanallebouwberoepen,errelatiefveelklachtenzijnover

hinderlijklawaaientrillingen(voorallichaamstrillingen).

GeluidGehoorklachtenenlawaaislechthorendheidkomenbij

funderingswerkersnietvakervoordangemiddeldinde

bouw.Gehooronderzoekwijstweluitdatbijeendeelvan

defunderingswerkershetgehoordoorlawaaiblootstelling

isaangetast.Ditiseengevolgvanhogegeluidniveausen

onvoldoendebescherminginhetverleden.Beschermingwordt

tegenwoordigconsequenttoegepast.Bijonderzoekuitgevoerd

doordeArbeidsinspectie(ProjectFundering2009)werd

vastgestelddatgehoorbeschermingaltijdwerdgedragenendat

nagenoegiederewerknemerwasvoorgelichtengeïnstrueerd.

Geluidsmetingenbijindefunderingsbrancheveelgebruikte

funderingsmachinesmeteendieselblokofhydraulischblok

(zondergeluiddemping),gevenvaakwaardenaanvan100

dB(A)ofhoger.Degrenswaardevoorgeluidvan87dB(A)

wordtdaarbijveroverschreden.Doorgeluiddempende

voorzieningenkanhetniveauwordenverlaagdmaarookdan

ligthetniveaunogvaakbovendegrenswaarde.

Klachten/hinder volgens de Bedrijfstakatlas 2010 bij de beroepsgroep “Heier” in vergelijking met het gemiddelde van het bouwplaatspersoneel.

Klacht Heier (N=162) Bouwplaatspersoneel (N=28584)

Hinderlijklawaai 71% 42%

Gehoorklachten 19% 22%

Lastvanlawaaislechthorendheid 17% 18%

Lichaamstrillingen 48% 18%

Hand-/armtrillingen 30% 21%

Deberoepsgroep“Machinistmobielekraanenmobieleheistelling”isinditvergelijkbuitenbeschouwinggelaten,aangezienhetmerendeelvandiegroepnietopeenfunderingsmachinewerkt.


1 | Inleiding

VolgensdeArbeidsinspectie1)iseropeenaantalvlakken

zekerverbeteringmogelijk.Erwordtnogteweinigvoor

geluidsarmetechniekengekozendoordeopdrachtgever.

Daarnaastwordenerteweinigorganisatorischemaatregelen

genomenomgeluidtebeperken(zoalsbijvoorbeeldhet

vergrotenvandeafstandtotdebronofhetgeslotenhouden

vandecabine).

Funderingsbedrijvenmoetenbijdeaanschafenhet

gebruikvanfunderingsmachinesrekeninghoudenmet

deemissievangeluid.Deconstructeurschrijfteentype

funderingvoorenbepaalthierdoorindirectookdete

gebruikenfunderingsmachine.Demogelijkhedendiehet

funderingsbedrijfheeftomdefunderingstechniektebepalen,

zijndaardoorbeperkt.Ookzijnvansommigesoorten

funderingsmachinesnoggeengedempteversiesverkrijgbaar.

Hettoepassenvangeluiddempendevoorzieningenleidt

vaaktotextrakostenvoorhetfunderingsbedrijfenheeft

daardoorinvloedopdeconcurrentiepositie.Hetisdaarom

vanessentieelbelangdatopdrachtgeversbereidzijnomhet

toepassenvantechniekenenfunderingsmachinesmeteen

geringegeluidemissievoorteschrijveneneventueelhogere

bouwkostenvoorhunrekeningtenemen.

Deresultatenvandedoorwerkgevers-,werknemers-

organisatiesendeoverheidgemaakteafsprakenovergeluid

enbegaanbaarheidvanterreineninhetkadervanhet

arboconvenantvoordefunderingsbranche(2002-2006),

zijninditA-bladverwerkt.

TrillingenFunderingswerkerswordenblootgesteldaanlichaamstrillingen

ofschokken.Eentehogeblootstellingaantrillingenkantot

gezondheidsklachtenleiden,zoalsrugklachten.InNederland

zijnalsonderdeelvanhetopstellenvanditA-bladtrillings-

metingenuitgevoerdbijfunderingswerkzaamheden.

OokinDuitslandisdetrillingsblootstellingdoor

funderingsmaterieelgemeten(BGBAU).Deblootstellingaan

lichaamstrillingenopenronddefunderingsmachinewaslager

dandevoorlichaamstrillingengeldendegrenswaarde/

actiewaarde.Bijandermaterieel(o.a.minigraafmachine)

bleekweloverschrijdingmogelijk.Dekansopgezondheids-

aandoeningendoorlichaamstrillingenbijhetwerkopen

ronddefunderingsmachineisgering.Tochblijktuitde

Nederlandse2)enookdeDuitseonderzoeksresultatendat

lichaamstrillingenen/ofschokkendoorwerknemersinde

funderingsbranchealshinderlijkwordenervaren.

Werkgeversenwerknemershebbenbeslotendatzijer

gezamenlijknaarwillenstrevendeblootstellingaangeluid

enlichaamstrillingenteverminderen.Datlevertnietalleen

gezonderewerknemersmaarookgezonderebedrijvenop.Ook

dehindervoordeoverigewerknemersopdebouwplaatsen

mensendieindeomgevingvandefunderingswerkzaamheden

werkenofwonen,zalhierdoorwordenbeperkt.

Naastgeluidentrillingenzijnermeerfactoreninhetwerken

dewerkomgevingdiedegezondheidvandefunderingswerker

kunnenschaden,zoalsongevallen,werkeninweerenwind,

dieseluitlaatgassenenlichamelijkebelasting.Dezefactoren

zijninditA-bladbuitenbeschouwinggelaten.Informatie

hierovervindtuonderandereindearbocatalogus.

(www.arbocatalogus-funderingen.nl)

1) ProjectFundering20092) Bedrijfstakatlas2010


IN HET KADER VAN DE RISICO-INVENTARISATIE EN -EVALUATIE MOETEN DE GELUIDNIVEAUS EN TRILLINGSNIVEAUS

WAARAAN DE WERKNEMERS ZIJN BLOOTGESTELD WORDEN BEOORDEELD, OM TE BEPALEN WAAR EN IN WELKE

MATE WERKNEMERS AAN SCHADELIJK LAWAAI OF LICHAAMSTRILLINGEN WORDEN BLOOTGESTELD. DIE VERPLICH-

TING GELDT OOK VOOR DE UIT TE VOEREN RISICO-INVENTARISATIE IN DE ONTWERPFASE.

InhetArbobesluitzijnvoorblootstellingaangeluidentrillin-

genactiewaardenengrenswaardenvastgelegd.Diewaarden

zijngekoppeldaaneenreeksmaatregelendiemoetenworden

getroffenindiendeactiewaardeofgrenswaardewordt

overschreden.Maatregelengerichtopeenreductievande

blootstellingkunnenwordenonderscheidenineenaantal

soorten,waaraaninderegelgevingeenverschillendeprioriteit

wordttoegekend.

2.1 Arbeidshygiënische strategieDevolgordewaarindewerkgevermaatregelenmoetnemenis

inhetArbobesluitvastgelegdenwordtdearbeidshygiënische

strategiegenoemd.

Eerstmoetenmaatregelenaandebronwordengetroffen,

bijvoorbeelddekeuzevaneenanderefunderingstechniek

diemindergeluidveroorzaakt.Indiendatniethaalbaar

isofonvoldoenderesultaatoplevert,isdevolgendestap

hetnemenvancollectievemaatregelen:hetbeperkenvan

deoverdrachtvanbronnaarmens.Ditkanbijvoorbeeld

doorisolatieofdoorhetaanbrengenvangeluidwerende

schermen.Vervolgenskunnenorganisatorischemaatregelen

wordengenomen:hetvergrotenvandeafstandtotdebron,

hetbeperkenvandeblootstellingsduurofhetbeperken

vanhetaantalblootgestelden.Pasinlaatsteinstantiemag

gekozenwordenvoordeindividuelemaatregelpersoonlijke

bescherming.

2.2 Actiewaarden/grenswaardenvoorgeluidInhetArbobesluitwordenactiewaardenonderscheidenvoor

deblootstellingaangeluid.Dezegeldenvooreengemiddelde

overeenwerkdagenookvoorgeluidspieken.Hetniveauvan

degemiddeldewaardewordtgemetenindecibel(dB(A))en

vandepiekeninPascal(Pa).

Bijoverschrijdingvandeondersteactiewaarde(80dB(A))is

erkansophetontstaanvangehoorschade.Bijoverschrijding

moetenaandewerknemerpassende,goedaangemeten,

individuelegehoorbeschermersterbeschikkingworden

gesteld.Ookmoetaandewerknemersvoorlichtingen

instructieoverhetgebruikvangehoorbeschermingsmiddelen

wordengegevenenmoeteengehooronderzoekworden

aangeboden.

Bijoverschrijdingvandebovensteactiewaarde(85dB(A))

moetdewerkgeverinaanvullingopdehiervoorgenoemde

maatregelentechnischeoforganisatorischemaatregelen

doorvoeren,omdeblootstellingtoteenminimumtebeperken.

Ookmoetdegevarenzonedoormiddelvanpassende

signaleringenwordenafgebakendenmoetwaarnodigen

mogelijkdetoegangertoewordenbeperkt.Dewerknemeris

daarbijverplichtomgehoorbeschermingtedragen.

Naastdeactiewaardeniseengrenswaardevastgesteldvan

87dB(A).Dedagelijkseblootstellingaangeluid,rekening

houdendmetdedempendewerkingvandegehoorbescher-

mers,magingeengevalhogerzijndan87dB(A).

Volgorde van maatregelen volgens de arbeidshygiënische strategie

1 Bronmaatregelen

2 Collectief:beperkingvandeoverdrachtvanbronnaarmens

3 Individueel:organisatorischemaatregelen

4 Persoonlijkebescherming

Actiewaardenengrenswaardenvoorgeluid

Waarden Gemiddeld Geluidpieken

Ondersteactiewaarde 80dB(A) 112 Pa

Bovensteactiewaarde 85dB(A) 140 Pa

Grenswaarde*) 87dB(A)*) 200Pa*)

*) Geldtvoorgeluidblootstellingwaarbijrekeningisgehoudenmetdedempendewerkingvandegehoorbescherming


2 | Regelgeving

2.3 Actiewaarden/grenswaardenvoor lichaamstrillingenInhetArbobesluitwordtéénactiewaardeonderscheidenvoor

deblootstellingaanlichaamstrillingen.Dezegeldtvooreen

gemiddeldeblootstellingovereenwerkdagenbedraagt

0,5m/s2.Bijoverschrijdingervaniserkansopgezondheids-

aandoeningen,metnameaandelagerugenbeschadigingen

vandewervelkolom.Bijoverschrijdingmoetwordennagegaan

ofhetmogelijkisdeblootstellingteverlagen.Ditkan

bijvoorbeelddooranderewerkmethodenofarbeidsmiddelen

ofdoorhetverstrekkenvanhulpmiddelenzoalseentrilling-

dempendestoel.Erkunnenookorganisatorischemaatregelen

genomenwordenzoalsafwisselingindewerkzaamheden,

taakroulatieofrustpauzes.Ookinstructieoverwerkmethoden

kanbijdragenaanhetbeperkenvandeblootstelling.

Verdermoetaanwerknemersvoorlichtingoverrisico’sen

maatregelenwordengegeven.Naastdeactiewaardeiseen

grenswaardevastgesteld.Dedagelijkseblootstellingaan

lichaamstrillingenmaggemiddeldoverachtuurniethogerzijn

dan1,15m/s2.Indiendegrenswaardewordtoverschreden,

moetendirectmaatregelenwordengenomenomde

blootstellingteverlagen.

2.4 Regelgeving geluid in het kader van het milieuDoorhetMinisterievanInfrastructuurenMilieuisdeCirculaire

Bouwlawaai2010uitgegeven.Daarinstaanadvieswaarden

voorbouwlawaaitenbehoevevangemeenteninhetkadervan

hetverlenenvanontheffingenvandeAlgemeneplaatselijke

verordening.Deindecirculaireopgenomentoetswaarden

geldenvoorde‘dagwaarde’.Dezewaardeishetequivalente

geluidniveauvan7.00uurtot19.00uur(12uur).Dedagwaarde

wordtbepaaldopdegevelvanwoningen/gebouwenenopde

grensvangeluidsgevoeligeterreinen.

Indecirculaireiseen‘voorkeurswaarde’aangegevenvan60

dB(A).Hetindecirculaireopgenomenbeoordelingskaderis

weergegevenindetabelhieronder.

Verdergeldtvoorlawaaimeteenimpulskarakter(zoals

heilawaai)een‘straftoeslag’van5dB(A).Dathoudtin

datvoorafgaandaantoetsingdegemetenofberekende

dagwaardenmet5dB(A)moetenwordenverhoogd.

Voordemilieutoetsingisdeplaatswaardefunderings-

werkzaamhedenwordenuitgevoerdrelevant.Isdit

bijvoorbeeldinstedelijkgebiedofopeenindustrieterrein?

Bijgevoeligeobjectenzoalseenziekenhuiskunnendoorde

desbetreffendegemeenteaanvullendeeisenwordengesteld.

Ookvoorwerkdatwordtuitgevoerdoptijdstippenwaarop

hetbeoordelingskadernietvantoepassingis(werkinde

avond,nachtofweekend)zullendoordedesbetreffende

gemeentevaakaanvullendeenverdergaandeeisenworden

gesteldvoordatontheffingwordtverleend.

Zonderaanvullendegeluidsreducerendemaatregelenvoldoen

geheideengetrildetechniekenvaaknietaandecriteriainhet

beoordelingskader,doordatdedagwaarde(rekeninghoudend

metdestraftoeslagvan5dB(A))detoetswaardeoverschrijdt.

Actiewaardeengrenswaardevoorlichaamstrillingen

Actiewaarde 0,5m/s2 Bijoverschrijdenmaatregelentreffen

Grenswaarde 1,15m/s2 Magnietwordenoverschreden

Beoordelingskader van bouwlawaai

Dagwaarde Tot60dB(A) Boven60dB(A) Boven65dB(A) Boven70dB(A) Boven75dB(A) Boven80dB(A)

Max.duurblootstelling(dagen)

Geen beperking Tenhoogste50 dagen

Tenhoogste30 dagen

Tenhoogste15 dagen

Tenhoogste5 dagen

0 dagen

Pagina6| A-bladGeluidentrillingen

Geluidniveaus bij geheide paalsystemen zonder toepassing van geluiddempende voorzieningen*)

niveaudB(A)/gemiddeld(range)

prefabbeton stalenbuis

Op15meterafstand 95 98(95-100)

Funderingswerker(tijdensheien) 103 107(105-108)

Funderingswerker(dagdosis) 97 101(99-102)

Machinist**)(tijdensheien;cabineopen) 90 87(85-88)

Machinist**)(tijdensheien;cabineopen)(dagdosis) 85 82(<80-84)

Machinist(geïsoleerdecabine;gesloten) <80 <80

*) Onderzoeknaarhetgeluidopdearbeidsplaatsenbinnendefunderingsbranche;DGMR,2001**) indiendemachinisttijdenshetheiendecabineverlaatzijnhogereniveausteverwachten.


3 | Funderingsmethoden en de blootstelling aan geluid en lichaamstrillingen

Funderingsmethodenkunnenglobaalwordenonderscheiden

indevolgendetechnieken:

- Geheidepaalsystemen

- Getrildetechnieken

- Geboordepaalsystemen

- Gedruktetechnieken

- Ankers

- Grondverbeteringen

- Gegraventechnieken

Indevolgendeparagrafenwordtmetnameingegaanopgeluid

enlichaamstrillingenbijhetwerkenmetfunderingsmachines.

Erkunnenechterookanderebronnenvangeluidoftrillingen

aanwezigzijn.Somswordtgebruikgemaaktvanmaterieel,

zoalseenwielladerofeenkleinegraafmachine,omgrond

ofmaterialenteverplaatsenofdebodemteegaliseren.De

blootstellingaanlichaamstrillingenopdergelijkmaterieel

overschrijdtvaakdeactiewaardevan0,5m/s2(gemiddeld

overeen8-urigewerkdag).

Verdertreedtsomsookblootstellingaanhand-armtrillingen

op.Datgeldtvooralbijhetwerkenmeteenhandtrillerdie

wordtgebruiktbijhetaanbrengenvanwapeningskorven

bijindegrondgevormdepalen.Degrenswaardevoor

hand-armtrillingenvan5m/s2(gemiddeldovereen8-urige

werkdag)kandaarbijverwordenoverschreden.

3.1 Geheide paalsystemenBijgeheidepaalsystemenwordtmeestaleenhydraulischblok

ofeendieselbloktoegepast.Funderingselementenzijnvan

prefabbeton,staal(buizen)ofhout.

Geluid

Debelangrijkstebronvangeluidbijgeheidepaalsystemenis

deslagvanhetblokopdepaalenbijstalenbuizen(vibro)het

geluiddatwordtafgestraalddoordebuis.Indepraktijkzijnbij

geheidepaalsystemenaanzienlijkeverschilleningeluidniveaus

mogelijkbijverschillendesoortenfunderingsmachines,

blokkenenpaaltypes.Eenverdubbelingvandeslagenergie

betekenteentoenamevanhetgeluidniveaumet3dB(A).

Verdergeldtmeestaldathoemeerpalenerperdagworden

geheid,hoehogerhetgemiddeldeniveauoverdedagis.

Hetgeluidniveauwaaraanfunderingswerkerstijdenshetheien

wordenblootgesteldligtmeestaltussen100en108dB(A).

Voordemachinistisdat85tot95dB(A).Hetgemiddelde

overeenwerkdagligtechterlagerdoordatheiwerkwordt

afgewisseldmetminderlawaaiigewerkzaamheden.Voor

funderingswerkersligtditmeestaltussen94en102dB(A)

envoordemachinisttussen80en90dB(A).Ineengesloten

engeïsoleerdecabineisdeblootstellingvandemachinist80

dB(A)oflager.

Indepraktijkkomthetregelmatigvoordatdemachinist

tijdenshetheiendecabineverlaatofeenraamofdeur

opentinverbandmetdecommunicatiemetcollega’s.Zijn

blootstellingisdanhogerensomsgelijkaandievande

funderingswerker.

Eenbijzonderevormvanheienishetinwendigheienvanstalen

buizen,waarbijhetheiblokzichindebuisbevindt.Daarkomt

mindergeluidbijvrij.Bijeenmetingmeteenvalblokwerd

tijdenshetheienbijdefunderingswerkereengeluidniveau

gemetenvan90dB(A),dedagdosisbedroegcirca84dB(A).

Voordeverspreidingvanhetgeluidindeomgevingkan

wordengeschatdatzondergeluiddempendemaatregelen

devoorkeurswaardewaarbijgeenbeperkingengelden

(gemiddeld60dB(A)over12uur)binneneencirkelvan

500meterafstandwordtoverschredenenbinneneen

cirkelvan1000meterindienrekeningwordtgehouden

metde‘straftoeslag’inverbandmetimpulsachtiggeluid

(CirculaireBouwlawaai2010).

Doorgeluiddempendemaatregelenkunnendehiervoor

beschrevenniveauswordenverlaagd.Metrelatiefeen-

voudigemaatregelen(bijv.goedonderhoud,slagdemping,

geluiddempendemuts)kanhetniveaumetenkeledB(A)

omlaagwordengebracht.Vooreensterkerereductie

(4totmaximaalcirca10-12dB(A))zijnmeeringrijpende

maatregelennoodzakelijk,zoalseendichtblok,geïsoleerd

blok,polypencoprop,geluidsabsorberendekapover

aansluitingmuts/paalenbijstalenbuizeneenmantel

omdebuis.

Voordefunderingswerkerkannaarverwachtingmeteen

combinatievanallebeschikbaremaatregelendedagdosis

wordenverlaagdtoteenniveauvan85-87dB(A)voorprefab

betonnenpalenentotongeveer90dB(A)bijvibropalen.

Voordemachinistligtdedagdosiszondermaatregelen

ronddebovensteactiewaarde(85dB(A)),mitshijdecabine

geslotenhoudt.Meteendeelvandehiervoorgenoemde

maatregelenenhetgeslotenhoudenvandecabineligt

dedagdosisvoordemachinistmeestalrondofonderde

ondersteactiewaarde(80dB(A)).

Trillingen

Bijgeheidepaalsystemenligtdetrillingsbelastinginverticale

richtingopdestoelvandemachinistinhetalgemeenop0,1

–0,2m/s2.Datisruimonderdeactiewaardevan0,5m/s2

gemiddeldovereen8-urigewerkdag.

Indeomgevingvandefunderingsmachinewerdtijdenshet

heieneentrillingsbelastinginverticalerichting(staand,vanuit

debodem)gemetenvan0,1tot0,3m/s2.

Ookhierwordtdeactiewaardedusnietoverschreden.De

lichaamstrillingenwordendoordefunderingswerkerswelals

zeerhinderlijkervaren.Datkomtvermoedelijkdoordatde

piekbelastingveelhogerligtdandegemiddeldeblootstelling

over8uur.

3.2 Getrilde techniekenBijhettrillenwordtgebruikgemaaktvaneentrilblokwaarmee

funderingselementenzoalsdamwandenofpalenvanhoutof

staalindegrondwordengebracht.

Geluid

Bijhettrillenvanstalendamwandenismeestalsprakevan

hogegeluidniveausvergelijkbaarmethetheienvanvibropalen.

Bijhettrillenvanstalendamwandenisdedamwandzelfde

belangrijkstegeluidsbron.Defunderingswerkerkandaardoor

wordenblootgesteldaaneenniveauvan100tot108dB(A).

Hetgeluidniveauwordtsterkbepaalddoorhettype

funderingselement.Dehoogsteniveauswordengemetenbij

stalenelementen.Bijhoutenplankenenbijhettrillenvan

stalenbuizenishetgeluidniveauveellagerdanbijhettrillen

vanstalendamwanden.

Geluidniveaus bij getrilde technieken*)

NiveaudB(A)

Stalendamwand Stalenbuis

Op15meterafstand 93-93 80-83

Funderingswerker(tijdenstrillen) 100-108 80-92

Funderingswerker(dagdosis) 91-98 67-84

Machinist(tijdenstrillen) 92-101 81-82

Machinist(dagdosis) 83-92 69-77

*)Onderzoeknaarhetgeluidopdearbeidsplaatsenbinnendefunderingsbranche;DGMR,2001


Bijgetrildetechniekenzijnergeenmaatregelenindevorm

vaneengeïsoleerdblokofafschermingbeschikbaar.Wel

kandeblootstellingdooreenaantalanderemaatregelen

wordenbeperkt.Bijhettrillenvanstalendamwandenkan

doorgebruikvaneenextrazwaarblokhetgeluidsterkworden

verlaagd.Bovendieniserdansprakevansnellerwerken

endaardooreenkortereblootstellingduur.Degemiddelde

blootstellingovereenwerkdagvandefunderingswerker

endemachinistkandaardoormetcirca10dB(A)omlaag

wordengebracht.Anderemogelijkhedenomhetniveauofde

blootstellingduurteverlagenzijno.a.spuitenoffluïderen.Die

oplossingenzijnwegenstechnischeredenenechternietaltijd

toegestaan.

Trillingen

InNederlandenookinDuitslandisonderzoekuitgevoerd

naarlichaamstrillingendieoptredenbijgetrildetechnieken.

Detrillingsbelastinginverticalerichtingopdestoelvande

machinist(0,1–0,2m/s2)laginhetalgemeenonderde

actiewaarde(0,5m/s2gemiddeldovereen8-urigewerkdag).

Indeomgevingvandefunderingsmachinewerdeen

trillingsbelastinginverticalerichting(staand,vanuitde

bodem)gemetenvan0,1tot0,3m/s2.Deactiewaardewordt

dusnietoverschreden.Delichaamstrillingenwordendoorde

funderingswerkerswelalszeerhinderlijkervaren.Datkomt

vermoedelijkdoordatdepiekbelastingveelhogerligtdande

gemiddeldeblootstellingover8uur.

3.3 Geboorde paalsystemenBijdittypepaalsystemenwordtdepaaldoorborenof

schroevenindegrondgebracht,waarbijgebruikwordt

gemaaktvangrondverwijderingofgrondverdringing.Bijde

palengaathetmeestalomindegrondgevormdepalen.

Geluid

Bijgeboordepaalsystemenontstaat,invergelijkingmet

anderefunderingstechnieken,relatiefweiniglawaai.De

belangrijkstebronnenvangeluidzijnhetmaterieeldatwordt

ingezetzoalsfunderingsmachines,aggregaatenbetonpomp.

Bijoudermaterieelwordendefunderingswerkersnaar

verwachtingblootgesteldaangeluidniveausronddebovenste

actiewaarde(85dB(A)).Eenhogerniveau(90-92dB(A))

werdgemetenbijdemachinistbijborenincombinatiemet

cementinjectie.

Bijgebruikvangeïsoleerdmaterieelligtbijhetborenhet

geluidniveaunaarverwachtingronddeondersteactiewaarde

(80dB(A))oflager.

Trillingen

Bijonderzoeknaarlichaamstrillingendieoptredenbij

geboordepaalsystemenwasdetrillingsbelastinginverticale

richtingopdestoelvandemachinistgemiddeld0,15m/s2.

Ditligtonderdeactiewaarde(0,5m/s2gemiddeldovereen

8-urigewerkdag).

3.4 Gedrukte techniekenBijdittypefunderingstechniekwordthetelement(damwand

ofpaal,vaakvanbetonofstaal)doorhydraulischdrukken

indegrondgebracht.Daarbijkangebruikwordengemaakt

vanelementsegmentendiedoorlassenmetelkaarworden

verbonden.

Geluid en trillingen

Bijhydraulischdrukkenontstaat,invergelijkingmetandere

funderingstechnieken,relatiefweiniglawaaientreedtook

weinigblootstellingaanlichaamstrillingenop.Debelangrijkste

bronvangeluidishetmaterieeldatwordtingezet,zoals

eenaggregaat.Hogegeluidniveauszijnookmogelijkbijhet

bewerkenvanstalenelementendoorbijvoorbeeldslijpen

oflassen.Inhetalgemeenligthetgemiddeldegeluidniveau

overeenwerkdagbijgedruktetechniekenonderdeonderste

actiewaarde(80dB(A)).Erzijnhogereniveausteverwachten

wanneeralsonderdeelvanhetwerkregelmatigstalen

elementenmoetenwordenbewerkt.

Blootstelling aan lichaamstrillingen bij diverse funderingstechnieken

Niveauinm/s2

Nederland*) Duitsland**)

Geheidesystemen;machinist 0,1–0,2 0,24

Geheidesystemen;funderingswerker***) 0,2–0,3 0,3

Getrildetechnieken;machinist 0,1 0,24

Geboordepaalsystemen 0,1 0,1

*) Meetresultatenvanonderzoekvibrations@work2011**) MeetresultatenBerufsgenossenschaftderBauwirtschaft;2008***)Gemetenopdebodem


3.5 AnkersAnkers(meestalvanstaal)kunnenwordeningebrachtdoor

slaan,trillenofboren.Daarbijkangebruikwordengemaakt

vaneenmantelbuisdienahetinbrengenvanhetankerweer

wordtuitgetrokken.Vaakwordthetinbrengenvanhetanker

gecombineerdmethetonderdrukinspuitenvangroutdatna

uithardenenhechtenaanhetelementvoorvoldoendetrek-/

drukweerstandzorgtendaardooralseenankerfunctioneert.

Hetanker(meestaleenstalenbuisofstreng)wordtinzijn

geheelofindevormvanaanelkaargekoppeldesegmenten

ingebracht.


Bijhetinbrengendoorborenofschroevenontstaatrelatief

weiniglawaai(ziegeboordepaalsystemen).Hetmaterieelis

dandebelangrijkstebronvangeluid.

Bijinbrengendoorslaanoftrillenontstaatwelveellawaai

enkanookblootstellingoptredenaanlichaamstrillingen.

Voorgeluids-entrillingsniveausziegeheidepaalsystemenof

getrildetechnieken.

Hetgeluidniveaubijinbrengendoorslaanoftrillenkan

wordenbeperktdoorhetonderdrukinspuitenvanwater

(fluïderen)ofgroutwaardoordeinbrengweerstandsterk

wordtverlaagd.

3.6 GrondverbeteringenGrondverbeteringkanwordengerealiseerddoorinjectie.

Bijeenzanderigebodemkanwordengeïnjecteerdmetgel/

waterglasdatnauithardeneenversterktelaagvormt.

Verderwordtgebruikgemaaktvanjetgrouten.Daarbijwordt

onderhogedrukeenwater-/groutmengsel,eventueelnog

mettoevoervanperslucht,viaeenroterendelansinde

bodemgeïnjecteerd,waardoornahetuithardeneenstevige

laagofkolomontstaatdiealswater-ofgrondkeringofals

tijdelijkefunderingkandienen.


Bijinjectievanwaterglaskunnendeinjectieslangenworden

ingebrachtdoorintrillenmeteendamwandelement,wat

leidttothogegeluidniveausenooktotblootstellingaan

lichaamstrillingen(ziegetrildetechnieken).

Inbrengenisookmogelijkdoorindrukkenvaneenspuitlans

metmaterieelofmetbehulpvaneenboorvloeistof.Daarbijis

hetgeluidniveauveellager,afhankelijkvanhetmaterieel.

Bijhetjetgroutenzijndegeluidniveausrelatieflaagen

vergelijkbaarmetborenofschroeven(ziegeboorde

paalsystemen).Ookwatdeblootstellingaanlichaamstrillingen

betreftzijndeniveausnaarverwachtinglaag.

3.7 Gegraven techniekenWandenofdiepwandenwordenaangebrachtdoorhetgraven

vaneensleufmeteendraadgrijper,hetaanbrengenvan

eenmengselvanbentoniet/cementofheteventueellater

vullenvandesleufmetbetonenzonodigwapening.Ook

wordensomsvoorgespannenbetonnenelementen(panelen)

aangebracht.

Wandenkunnenookwordengerealiseerddoorhet

aaneengeslotenaanbrengenvanboor-/schroefpalen(zie

geboordepaalsystemen)ofdooraaneengesloteninjectieof

jetgrouten(ziegrondverbetering).


Bijhetaanbrengenvanwandenofdiepwandenzijnde

geluidniveausrelatieflaag,afhankelijkvanhettypematerieel

datisingezet.Afhankelijkvandeleeftijdvanhetmaterieelen

alofnietaanwezigevoorzieningenvoorgeluiddempingzalhet

niveaumeestaltussendeonderste(80dB(A))endebovenste

actiewaarde(85dB(A))liggen.

Vandeblootstellingaanlichaamstrillingendoordeze

techniekenzijngeengegevensbekend.



4 | Maatregelen om blootstelling aan geluid en

lichaamstrillingen bij funderings-

werken te verminderen

DE KEUZE VAN DE FUNDERINGSMETHODE WORDT BEPAALD BIJ HET ONTWERP. BIJ HET ONTWERPEN VAN EEN

FUNDERING MOETEN OPDRACHTGEVER EN CONSTRUCTEUR OF ARCHITECT REKENING HOUDEN MET DE ARBEIDS-

OMSTANDIGHEDEN BIJ DE UITVOERING. EEN INVENTARISATIE VAN DE RISICO’S IS NOODZAKELIJK. DOOR EEN GOED

ONTWERP MOETEN DEZE ZO VEEL MOGELIJK WORDEN VOORKOMEN.

Erzijndiversemaatregelenomgeluid-entrillingsniveausbij

funderingswerkenteverlagen.Erzijnmaatregelendierelatief

eenvoudigkunnenwordendoorgevoerdenwaarvandekosten

beperktzijnenerzijnmaatregelendiemeeringrijpendzijnen

diealleentegenaanzienlijkekostenkunnenwordendoorge-

voerd.Inhetlaatstegevalzijndiverseoplossingenvoorhan-

den,maarindepraktijkzijndezealleenuitvoerbaarindiende

opdrachtgeverervoorkiest.Datisvaaknogniethetgeval.

Hierondervolgteenoverzichtvanmogelijkemaatregelen.

4.1 Algemene maatregelenOnderhoud van materieel:

• Regelmatigonderhoudvanmaterieelhelptdegeluid-

niveausenookdetrillingsbelastingdoorfunderings-

machineszolaagmogelijktehouden.Daarbijishet

belangrijkomtijdenshetinbedrijfzijnvandemachine

geluidsbronnenoptesporendiedooronderhoudkunnen

wordenverholpen.Voorbeeldendaarvanzijnrammelende

kabelsofkettingen,loszittendeenrammelendepanelen

enaanlopendeofonvoldoendegesmeerdedraaiende

delen.

Metdittypemaatregeleniseengeluidsreductievan

enkeledB(A)vaakalmogelijk.

• Voordetrillingsbelastingzijno.a.eentrillingdempende

stoeleneengoedeinstellingvandedempingophet

lichaamsgewichtvandemachinistvanbelang.

Eengoedeafstellingvandestoelisergbelangrijkomdat

eenslechteafstellingdetrillingsbelastingkanvergroten.

Instructievanwerknemers:

• Instrueerwerknemersomzoveelmogelijkafstand

totbelangrijkegeluidsbronnentehouden,tenzijeen

kortereafstandnoodzakelijkisvoorhetwerk:dooreen

verdubbelingvandeafstandkanhetgeluidniveaumet

circa6dB(A)wordenverlaagd.

• Instrueerdemachinistdathijtijdenshetheienoftrillen

indecabinemoetblijvenendecabinegeslotenmoet

houden.

• Instrueerdemachinisthoehijzijnstoelopdejuistewijze

inmoetstellenzodatlichaamstrillingenzoveelmogelijk

wordengedempt.

• Zorgvoortoezichtophetnalevenvandeafspraken.

Beschikbaar stellen van hulpmiddelen/persoonlijke

bescherming:

• Steleenafstandsbedieningterbeschikking,zodatde

werknemertijdensdewerkzaamhedendeafstandtotde

belangrijkegeluidsbronnenzogrootmogelijkkanhouden.

• Doorhetinzettenvancommunicatiemiddelen

(geïntegreerdindepersoonlijkebescherming)kande

machinistzijncabinegeslotenhouden.

• Stelalleengehoorbeschermingsmiddelenterbeschikking

dievoldoendebescherminggaranderen.

• Zorgvoortoezichtophetnalevenvandevoorschriften.

Maatregelenbijhetopstellenvanhetmaterieel/inrichting

van het terrein:

• Zorgvooreenzogrootmogelijkeafstandtussen

geluidsbronenwerknemers;eenverdubbelingvande

afstandtotdegeluidsbrongeeftvaakeendalingvanhet

geluidniveaumet6dB(A).

• Zetdegeneratoropeenzogrootmogelijkeafstandenslim

neer.Hetgeluidstraaltvooralnaaréénrichtingaf.

• Maakbijhetinzettenvanmeerderefunderingsmachines

deonderlingeafstandzogrootmogelijk.

• Zorgvoorgeëgaliseerderijroutesomdetrillingsbelasting

vanmachinistentebeperken.

4.2 Gebruik van geluids- en trillingsarme fun-deringstechnieken

Doorgebruikvangeluidsarmefunderingstechniekenkande

blootstellingsterkwordenbeperkt.Voorbeeldenvangeluids-

armetechniekenzijnboren,schroevenendrukken.Bijdeze

techniekenwordtgeengebruikgemaaktvaneenblokomhet

elementindegrondteslaanoftetrillen,waardoorhetgeluid-

niveauveellageris.Ookbijgeluidsarmefunderingstechnieken

komtnoggeluidvrijdoorhetmaterieeldatwordtingezet:

funderingsmachines,generatoren,shovels,e.d.

Alsoudermaterieelwordtgebruiktzijnbijhettoepassen

vangeluidsarmefunderingstechniekengeluidniveauste

verwachtenronddebovensteactiewaarde(85dB(A)).Bij

hetwerkenmetnieuwen/ofgeluidgedemptmaterieel

liggendegeluidniveausnaarverwachtingonderdeonderste

actiewaarde(80dB(A)).

Geluidsarmefunderingstechniekenveroorzakenweinigof

geentrillingenindebodem.Daardooriserminderkansop

schadeaanaangrenzendebebouwing,wateenextraargument

kanzijnomvooreengeluidsarmetechniektekiezen.Verderis

ookdeblootstellingaanlichaamstrillingenvoordemachinist

overhetalgemeenlaag:onderdeactiewaarde(van0,5m/s2

gemiddeldovereen8-urigewerkdag).

Indepraktijkwordtechterdooropdrachtgeverenontwerper

nogvaakgekozenvoorhetaanbrengenvanfunderingen

doorheienoftrillen,omdatditgoedkoperisenomdatde

ontwerpereenvoorkeurheeftvoordezetechnieken.

4.3 Geluids- en trillingsgedempt materieelGedempte funderingsmachine:

• Meteengeluidgeïsoleerdecabineishetmogelijkhet

geluidniveauwaaraandemachinistdoorheienoftrillen

wordtblootgesteldteverlagentotonderdebovenste

actiewaarde(85dB(A)).Daarbijmoetdecabinewel

geslotenzijn.

• Voorziedefunderingsmachinevaneentrillingdempende

stoel.

• Voorziedecabinevangeluidisolatieenklimaatbeheersing.

Daardoorkandemachinistzijnwerkverrichtenineen

geslotencabine,zonderdathijvoorfrisseluchtdeurof

ramenopenmoetzetten.Hiermeekandeblootstellingvan

demachinisttotonder80dB(A)wordenverlaagd,zelfsbij

demeestlawaaiigefunderingstechnieken.

• Zorgvoorcommunicatieapparatuur.Daardoorkande

machinistzijnwerkverrichtenineengeslotencabine,

zonderdathijvoorcommunicatiemetcollega’sdeurof

raamopenmoetzetten.

Geluidgedempte generatoren:

• Geluidgedemptegeneratorenkunneneenaanzienlijke

bijdrageleverenaandeverminderingvanhet

geluidniveau.

Isolatievanmaterieel:

• Hetisolerenvanreedsaanwezigmaterieelisvaakmoeilijk

enbovendienduur.Kiesdaarombijvoorkeurvoornieuw

engeïsoleerdmaterieel.

4.4 Maatregelen bij geheide paalsystemen en getrilde technieken

Bijdezefunderingsmethodenismeestalsprakevaneenhoog

geluidniveaudoorhetgebruikvaneenblok,meestaldiesel,

hydraulischofelektrisch(trilblok).

Geluidbeperkendemaatregelenzijndaaromvooralgerichtop

degeluidemissievanhetblok;opdeoverdrachtvanenergie

vanhetblokophetfunderingselementen–vooralbijstalen

funderingselementen–opdeafstralingvanhetelement.

Verderkandegeluidemissiewordengereduceerddoorde

inbrengsnelheidvandeelemententevergroten.Datkan

o.a.doorgebruikvaneenzwaarderbloken/ofmaatregelen

omdeweerstanddiehetelementondervindtteverkleinen

(fluïderen,voorboren).

Geluidgedempt blok:

• Meteengeluidgedempthydraulischblokkaneengoede

geluidsreductiewordengerealiseerd.Bijstalenelementen

ishetvooreengoedegeluidsreductienoodzakelijkdat

hetelementwordtafgeschermdofvaneenmantelwordt

voorzien.

• Meteenprototypevaneengeluidgedemptdieselblok

iseenreductievan9dB(A)gerealiseerd.Hetmakenvan

eengoedeomkastingbijhetdieselbloklevertechter

problemenopinverbandmetdoorvoerenvanleidingen,

verbrandingsgassenendewarmteafvoer.Dooropbouw

vanwarmtewordtdecapaciteitvanhetblokmet

50%gereduceerd.Daardoorwordengeluidgedempte

dieselblokkennognietindepraktijktoegepast.

Gedempte adapter en muts:

• Gebruikeengeluiddempendeadapterenmutsomhet

vrijkomenvangeluidbijdeslagopdepaaltebeperken.

Geluiddempende balg of mantel:

• Meteenbalgofmantelkanhetgeluidniveauworden

gereduceerd.Eenbalgofmantelkandeuitvoeringvan

hetwerkechterhinderenenookonveiligermaken.Zorg

dusdatdezegoedzijnafgestemdopdemachineende

lengtevandepalen.Eengoedetoepassingvaneenbalgen

kalenderengaanvaaknietsamen.

Gebruikvaneenbalgofmantelisvooralvanbelangbij

stalenfunderingselementenwaarbijveelgeluidwordt

afgestraalddoorhetelement.


Damwanden:

• Bijhetinbrengenvandamwandenmoetwordenuitgegaan

vaneenzakkingvantenminste3meterperminuut.Om

ditterealiserenmoetvoldoendezwaarmaterieelgebruikt

worden.

• Lasofponsslotentussendeonderdelenvandedamwand

zodathetrammelenvandeplankenbeperktwordt.

• Onderzoekperwerkofhetinbrengenvandamwanden

geluidsarmerkanwordengemaaktdoortespuiten,te

fluïderenofvoorteboren.

• DimensioneerdamwandenconformCUR166.

Prefab betonpalen:

• Maakbijhetinbrengenvanpalengebruikvaneen

geluiddempendeadapterenmuts.

• Hetgewichtvanhetvallichaammoettenminstedehelft

vanhetpaalgewichtbedragen.

• Gebruikbijhetinbrengenmeteendieselhamereen

geluidsisolerendemantel,tenzijditomtechnische,

zwaarwegendebedrijfseconomischeredenenof

veiligheidsoverwegingennietmogelijkis.

• Verlaaghetgeluidniveaudoorspuiten,fluïderenof

voorboren.

• Alsvoorzwarepaleneenongedemptdieselblok

noodzakelijkis,kiesdan,indienmogelijk,vooreen

groteraantallichterepalendiemeteengeluidgedempt

hydraulischblokkunnenwordengeheid.

Vibropalen:

• Zorgvoorslagdemping(kunststofdempingtussenpaal

enblok).

• Zorgvooreengeluidsisolerendemanteldietijdenshet

heienhetblokendepaalomsluit.

• Zorgvooreengeluidsisolerenderubberbalg,diede

geluidsafstralingvandestalenbuisafschermt.

• Zetvoldoendezwaarmaterieelin,waardoordevibropaal

sneldegewenstedieptebereikt.

• Inwendigheien.Dezetechniekheeftechterbeperkingen,

zekerwaarhetgaatomgroterepaallengtes.

4.5 Maatregelen bij geboorde paalsystemenHetinbrengenvanfunderingselementendoorborenof

schroeveniseengeluidsarmefunderingstechniek.Door

gebruikvanverouderdofslechtonderhoudenmaterieelkan

hetgeluidniveauoplopentot85dB(A)

• Pasgeïsoleerd/gedemptmaterieeltoe.

• Vervangverouderdmaterieeldoornieuw(gedempt)

materieel.

• Zorgvoorgoedonderhoudenzetrammelendeonderdelen

vastofvervangdeze.

• Voorziematerieelvaneentrillingdempendestoel.

4.6 Maatregelen bij gedrukte techniekenHetinbrengenvanfunderingselementendoorhydraulisch

drukkeniseengeluidsarmefunderingstechniek.Doorgebruik

vanverouderdofslechtonderhoudenmaterieelkanhet

geluidniveauoplopentot85dB(A).



materieel.

• Plaatslawaaibronnen(generator)opafstand.


4.7 Maatregelen bij ankersAnkers(meestalvanstaal)kunnenwordeningebrachtdoor

slaan,trillenofboren.

• Voormaatregelenbijborenofschroeven,ziegeboorde

paalsystemen.

• Voormaatregelenbijinbrengendoorslaanoftrillen,zie

geheidepaalsystemenofgetrildetechnieken.

• Hetgeluidniveaubijhetinbrengenkanwordenbeperkt

doorhetonderdrukinspuitenvanwater(fluïderen)

ofgroutwaardoordeinbrengweerstandsterkwordt

verlaagd.

4.8 Maatregelen bij grondverbeteringenGrondverbeteringkanwordengerealiseerddoorinjectievia

injectieslangenmeteenspuitlansofdoorjetgrouten.

• Voormaatregelenbijindrukkenvaneenspuitlansmet

materieelofbijjetgrouten,ziegeboordepaalsystemen.

• Voormaatregelenbijhetinbrengenvaninjectieslangen

doorhetintrillenmeteendamwandelement,ziegeheide

paalsystemenofgetrildetechnieken.

4.9 Maatregelen bij gegraven techniekenWandenofdiepwandenwordenaangebrachtdoorhetgraven

vaneensleufenhetvullenmeteenmengselvanbentoniet/

cement,beton,ofvoorgespannenbetonelementen.Wanden

kunnenookwordengerealiseerddoorhetaaneengesloten

aanbrengenvanboor-/schroefpalenofdooraaneengesloten

injectieofjetgrouten.Doorgebruikvanverouderdofslecht

onderhoudenmaterieelkunnengeluidniveausoplopentot85

dB(A).



materieel.

• Zorgvoorgoedonderhoudenzetrammelendeonderdelen

vastofvervangdeze.




5 | Bedrijfstakafspraken

Bedrijfstakafspraken

• Debedrijfstakwilhetbewustzijnovergezondheidsrisico’s

alsgevolgvanblootstellingaanschadelijkgeluiden

schadelijkelichaamstrillingenverdervergroten,zodat

allewerkgeversenwerknemersopdehoogtezijnvande

risico’senoplossingen.

• Debedrijfstakwildeblootstellingaangeluiden

lichaamstrillingenvanfunderingswerkersverlagendoor

hettoepassenvan(eencombinatievan)demaatregelen

dieinditA-bladstaan.

• Debedrijfstakvindthetnoodzakelijkdatallewerknemers

adequategehoorbeschermingdragenbijoverschrijding

vandeblootstellingsgrensvanvoorhetgehoorschadelijk

geluidvan80dB(A).

• Bijvervangingvanmaterieelzalwordengekozenvoor

geluidgedempteoplossingen,tenzijaannemelijkkan

wordengemaaktdatditomtechnischeofzwaarwegende

bedrijfseconomischeredenennietmogelijkis.

• Debedrijfstakstimuleerthetvoorschrijven/toepassenvan

geluidsarmefunderingstechniekendooropdrachtgevers

enontwerpers.

• Debedrijfstakstimuleerthettoepassenvanstoelen(op

materieel)waarmeelichaamstrillingenadequaatkunnen

wordengedempt.

• Debedrijfstakinformeertwerkgeversenmachinisten

overhetbelangvaneengoedeinstellingvandestoel

endewijzewaaropditkanwordengerealiseerdomde

blootstellingaanlichaamstrillingentebeperken.


Adressen

VakverenigingHetZwarteCorps(HZC)Postbus2060,3430CHNieuwegeinT0306006070,[email protected], www.hzc.nl

Postbus520,3440AMWoerdenT0885757000,F0885757003Infolijn09003682689(€0,10/min)[email protected], www.fnvbouw.nl

NederlandseVerenigingAannemersFunderingswerken(NVAF)Postbus440,3840AKHarderwijkT0341456191,[email protected], www.funderingsbedrijf.nl

Postbus2525,3500GMUtrechtT(030)7511500,F(030)7511859CNVInfo(030)[email protected], www.cnvvakmensen.nl

Postbus85,[email protected]

Voor vragen over Arbouw kunt u bij Volandis terecht.

Volandis Ceintuurbaan 2

3847LGHarderwijk

Postbus85

3840ABHarderwijk

0341499299

[email protected]

Werk veilig.Houd plezier.Kijk vooruit.

Uitgegeveninjuni2011.Aandetotstandkomingvandezepublicatieisdegrootstmogelijkezorgbesteed.Aandeinhoudkunnengeenrechtenwordenontleend.

A-blad | Werk veilig. Geluid en trillingen · (zonder geluiddemping) ... Naast geluid en trillingen...

Documents

Transcript of A-blad | Werk veilig. Geluid en trillingen · (zonder geluiddemping) ... Naast geluid en trillingen...