8.2 HET SOCIALISME

Ontstaan en ontwikkeling van een politieke stroming

Karl Marx & Friedrich Engels: Communistisch Manifest (1848), Das Kapital (1867).

Ideologie: politieke ideeën of filosofie, vastgelegd in geschriften

Verbeteren van de positie van de arbeidersklasse door een revolutie te beginnen

Grondleggers

Karl Marx en Friedrich Engels

Socialisme (marxisme) in theorie

1. TegenstellingA. proletariaat:

arbeidersklasse, arm en zonder bezit

B. Bourgeoisie: rijke bezittende klasse

2. DoelIdeale, klasseloze samenleving waarin particulier bezit is afgeschaft en de productiemiddelen gedeeld worden.

Productiemiddelen grond & kapitaal in bezit van de bourgeoisie, factor arbeid wordt uitgebuit

3. MiddelMarx voorspelt dat het proletariaat uit armoede en ellende in opstand zal komen tegen de bourgeoisie:

Omverwerping kapitalisme, proletariërs grijpen de macht

Bezit afgeschaft, productiemiddelen in handen van de staat

Klassenloze maatschappij

Opkomst socialisme in Nederland 1870: economische crisis treft

voornamelijk de arbeidersklasse Sociale kwestie: slechte leef- en

werkomstandigheden + achtergestelde positie van de arbeiders

Liberalen: overheid mag de economische vrijheid niet beperken (laissez-faire)

Socialisme komt op voor belangen van de arbeidersklasse

Socialisme in praktijk1. Sociaal Democratische

Bond (SDB): opgericht in 1881 o.l.v. Ferdinand Domela Nieuwenhuis

1e Marxistische partij in de Tweede Kamer

Radicalisering na 1892: anarchistisch, anti-democratisch

Acties en stakingen om revolutie te ontketenen

2. Sociaal Democratische Arbeiders Partij (SDAP): opgericht in 1894 door Troelstra

gematigd marxistisch: reformisme

Doel: geleidelijke verbetering van positie van de arbeiders via het parlement

Ontwikkeling van het socialisme