Eten volgens je ritmeWie kan wat wanneer eten, en waarom

Voeding, brein en ritmeFolia Orthica, 16 september 2010drs. Anna Kruyswijk, arts-docent

Jouw Voeding

Ayurveda: overal is ritme

In de natuur om ons heen:• Dag-nacht• Seizoenen, eb – vloed• Groei, bloei en verval van levenIn onszelf:• Fysiek: groei, bloei en verval, levensfasen, verteren• Slapen, emotionele / mentale processen

Volgens Ayurveda

Is alles opgebouwd uit 5 elementen of krachten: vuur, water, aarde, lucht en ether(ruimte)

• Wijzelf: biologisch, fysiologisch en psychologisch ≈ individuele constitutietypen

• Voeding: de 5 elementen als smaak. Er zijn 6 smaken.

• De 6 smaken beïnvloeden zowel vertering als constitutie

Constitutie

• De som van alle via de ouders verkregen eigenschappen: geboorteconstitutie

• Wisselwerking met de omgeving (epigenetische factoren) constitutie uit balans afwijkende constitutie

Constitutie(krachten) en ritme• Aarde

KAPHA: opbouw, groei K• Water

PITTA: in stand houden, P transformatie, bloei• Vuur

• LuchtVATA: afbraak, verval V

• Ether

• In ieder mens K+P+V, in een unieke individuele combinatie, waarbij één (of meestal) twee van de drie dominant (is) zijn.

• Je wordt benoemd naar je dominante combinatie, dus VP – PV – VK – PK – KP – KV - V – P – K

• Afwijkende constitutie: benoemd naar overmaat van K, P, of V

Constitutie en ritme

Pitta juni t/m september 20 – 60 jaar BLOEI, VOLWASSEN

Kapha Vata februar. t/m mei okt. t/m januari 0 – 20 jaar > 60 jaarGROEI, JEUGD VERVAL, OUDERDOM

2 uur / 14 uur 10 uur / 22 uur

6 uur / 18 uur ©JV 2010

KAPHA in balansalgemeen koud, vochtig; smering, vochthuishouding; anabool

uiterlijk stevige bouw

eetlust, vertering

eet graag; dol op vet eten, brood, zetmeel; langzame vertering; weinig trage ontlasting

persoonlijk-heid

bescheiden, bedachtzaam, stabiel; snel gehecht aan dingen en mensen; langzaam maar uitstekend geheugen; langzaam werktempo

psyche introvert; goede uitvoerder; gevoelig voor onderdrukken van emoties

slapen diep en lang, > 8 uur; graag na eten slapen

© JV 2010

KAPHA

KAPHA

KAPHA

PITTA in balansalgemeen heet, intens; transformatie, vertering; metabool

uiterlijk normale bouw, slank

eetlust, vertering

kan maaltijd niet uitstellen; dol op eiwitrijk voedsel, koffie, kruiden, alkohol; vlotte vertering; vlotte zachte faeces

persoonlijk-heid

slagvaardig, accuraat; scherp intellect; gemiddeld geheugen; constant werktempo

psyche gepassioneerd; goede leider; gevoelig voor frustratie

slapen gemiddeld, goed, 6-8 uur

© JV 2010

PITTA

PITTA

VATA in balansalgemeen koud, droog; beweging, communicatie; katabool

uiterlijk mager

eetlust, verteren

vergeet te eten en drinken; dol op knabbeltjes en hapjes; onregelmatige vertering en ontlasting, droge faeces

persoonlijk-heid

druk, creatief, flexibel; dol op verandering; snel van begrip en vergeten; snel werktempo

psyche rationeel, creatieve denker; gevoelig voor overstimulatie

slapen onregelmatig, kort 4-6 uur, licht

© JV 2010

VATA

VATA

Extreem VATA

VATA

Constitutie en ritme

Pitta juni t/m september 20 – 60 jaar BLOEI, VOLWASSEN

Kapha Vata februar. t/m mei okt. t/m januari 0 – 20 jaar > 60 jaarGROEI, JEUGD VERVAL, OUDERDOM

2 uur / 14 uur 10 uur / 22 uur

6 uur / 18 uur ©JV 2010

24 uurs ritme constitutiekrachten tijd constitutie

krachtwerking

2 - 6 uur VATA ontwaken, excretie – fris opstaan

6 – 10 uur KAPHA energiek, beetje zwaar – ontbijt, stabilisatie, start werk

10 – 14 uur PITTA hongerig, licht, heet – werken, lunch, vertering

14 – 18 uur VATA actief, licht, soepel – afbouw werk, beschouwing

18 – 22 uur KAPHA koel, loom, weinig energie – avondeten, stabilisatie naar rust

22 – 2 uur PITTA slapen - innerlijke vertering en metabolisme

Buiten- en binnenwereld: verteren

• Verteringscapaciteit volgens je constitutie• Is onregelmatig in V, hoog in P, en laag in K• Verteringsfasen met rol voor K-P-V• Indigestie: onvermogen om te verteren• Indigestie afvalstoffen verstoring constitutie

klachten en ziekten

Voeding en smaak• Voedsel, zintuiglijke, emotionele, mentale voeding• 5 elementen in de vorm van 6 smaken

De smaak van voeding bepaalt het effect ervanop vertering en constitutie (verhogend /

remmend)

• De 6 smaken medicinaal: geboorteconstitutie balanceren; afwijkende constitutie corrigeren

6 smaken uit 5 elementen

aarde vuurzoet scherp

water lucht/etherzout bitter

vuur ether/luchtzuur wrang

aarde aarde

Voorbeelden 6 smaken in voedselsmaak voedingsmiddel

zoet honing, suiker, granen (zetmelen), zoete vruchten en groenten, zoete koemelk(producten)

zout (zee)zout, zeekraal, gezouten voedsel, tamari

zuur yoghurt, kaas, azijn, citroen, veldzuring, pruim, tamarinde, tomaat, ‘op zuur’

scherp hete kruiden (chili, cayenne, zwarte peper, gember), radijs, ui, knoflook

bitter andijvie, spinazie, witlof, (romeinse) sla, rabarber, fenegriek, amandelen, koffie, (bittere) chocolade

wrang bonen, linzen, (kwee)peer, appel, granaatappel, cranberry, onrijp fruit

© JV 2010

Verschillend voedsel voorverschillende constituties

KAPHA PITTA VATA

koemelk nee ja beperkt ja

citrusvruchten ja nee beperkt ja

soja nee ja ja

tarwe nee ja nee

alcohol nee nee beperkt ja

nachtschadigen ja nee ja, behalve paprika

Verteringsritme in Ayurveda1e fase: KAPHA 2e fase: PITTA 3e fase: VATA

zetel mond, maag dunne darm dikke darm

functie bevochtigen (speeksel, maagsap)

verteren (HCl, enzy-men), absorberen

afronding vertering, bewegen, ontlasten

bevorderende smaken

zoet, zout, zuur(anabool)

zout, zuur, scherp(metabool)

scherp, bitter, wrang(katabool)

remmende smaken scherp, bitter, wrang

zoet, bitter, wrang zoet, zuur, zout

©JV 2010

Invloed van moderne leefstijl

Voeding met overmaat aan:• suikers,zetmeel, ijs, frisdrank, vlees, friteuse K• keuzemogelijkheden, smaakverwarring V• roken, drinken PSociaal: competitie, najagen van succes P• Negeren (dag-nacht)ritme V , ook K en PAlgemeen overmaat aan: reizen, hoge snelheid,

massamedia, informatie, zintuiglijke prikkels, drugs, medicatie,virtuele wereld V

Overmaat afwijkende constituties

KAPHA PITTA VATA

verteren geen eetlust, misselijk, constipatie

te snel, diarrhee, zuurbranden

onregelmatig, buik-pijn, gasvorming

emotie somber, depressief; vermijden; bezit-terig, conservatief

boos, agressief; dominant, onge-duldig, overkritisch

nerveus, angstig; piekeren, rusteloos, overgevoelig

slapen in bed blijven, lang slapen, overdag slapen

wakker door frustratie

laat inslapen; steeds wakker, niet meer inslapen

energie sloom opgefokt uitgeput

©JV 2010

2 voorbeelden: DM en stress

• DM: Kapha-ziekte: teveel zoet pancreas serumglucose en vetopslag

• Pitta-invloed: ophoping Pitta in dunne darm pancreas functieverlies

• Vata - invloed: ophoping Vata in dikke darm pancreas functieverlies

• Diabetische complicaties Vata katabole toestand

Stress regulatie volgens Hans Selye

Stress

• Dysbalans tussen aanbod prikkels en verwerkings-capaciteit

• (Langdurige) stress = (langdurige) ‘indigestie’• Alarmfase – (nor)adrenaline – P • Aanpassingsfase – cortisol/DHEA - K • Uitputtingsfase - cortisol / DHEA - V

Fenylalanine

B2, B3, Fe

Tyrosine J/Se/Zn Thyroxine T4

B6, Mg, ZnDOPA Trijodothyronine T3

etc.

DopamineVit.C, Cu

Noradrenaline

Adrenaline

TryptofaanB2, B3, Fe

5 – OH - TryptofaanB6, Mg, Zn

5 – OH – Tryptamine = Serotonine

N – Acetyl - SerotonineFoliumzuur, B12

Melatonine

Je ritme vinden volgens Ayurveda

Constitutieritme volgen en:• Geen smaakverwarring; goede eetgewoonten• Voeding op geleide van de 6 smaken (EKO)• Leefstijl aanpassen• Yoga (verbinding zoeken met jezelf), met o.a.

ademhalingsoefeningen, oefenen in opmerkzaamheid en onderscheidingsvermogen

• Zonodig medicatie (op geleide van de 6 smaken)

De constitutie balancerenKAPHA PITTA VATA

voeding warm, droog, licht koel warm, vochtig

smaken gunstig scherp,bitter,wrang zoet, bitter, wrang zoet, zout, zuur

smaken vermijden

zoet, zout, zuur zout, zuur, scherp scherp,bitter,wrang

leefwijze flinke beweging, uitdaging opzoeken

rustig tempo, minder competitie

regelmaat, één ding tegelijk

emotioneel woede bespreken frustratie bespreken

grenzen bespreken

slapen niet te lang, niet overdag, vroeg op (< 6 uur)

na 18 uur rust, op tijd naar bed (< 22 uur)

kalmeren voor slapen, op vaste tijd vroeg naar bed/op

ritme / tijd actief in K tijd/seizoen voldoende rust in P tijd/ seizoen

alles op regelmatige tijden; vooral rust in V tijd/seizoen

©JV 2010

Eten in je ritmeKAPHA: matig PITTA: tijdig VATA: regelmatig

algemeen vermijden

zetmeel, vet, koemelk

te heet / te gekruid/ alcohol/ teveel eiwitten

koolsoorten, rauwkost

ontbijt niet (in K seizoen), of fruit

vroeg, tussen 7 en 8 uurbrood

vroeg, tussen 7 en 8 uurpap

lunch = diner. Vroeg: ± 11 - 12 uur. Veel groenten, pittig gekruid

vroeg. Koel, gemengde salade. Geen tabak/alcohol. Tussendoor: pompoen-pit, amandel, fruit.

= diner: vroeg. Warm, goed gekruid.Tussendoor zonodig: olijven in olie

diner matig:gemengde salade, beetje graan

groenten, bonen. Eventueel alcohol.

soep; warm hapje

© JV 2010

Medicatie voor je ritmeKAPHAhoger doseren

PITTAgemiddeld doseren

VATA laag doseren

fytotherapie Valeriana off. extr. 2 à 3 dd 600 mg; Ginseng 3 dd 250 mg (Ashwaganda = Withania somnifera); Salvia off. extr. 2 dd 400 mg

Passiflora inc. extr. 2 à 3 dd 300 mg; Griffonia simpl. extr. 2 dd 500 mg; ginseng (geen Ashw.); Humulus lupulus extr. 3 dd 50 mg

Valeriana 3 dd 300 mg; Griffonia 2 dd 300 mg; Ginseng 2 dd 250 mg (Ashwaganda)

supplementen Magnesium (elem.) 4 dd 200 mg; Kelp (150 mcg jodium) 1 dd; Vit.B6 25 mg 2 dd

Magnesium 3 dd 200 mg; Vit.B5 200 mg 2 dd; Vit.C 2 dd 1000 mg; Zink (elem.) 2 dd 20 mg

Magnesium 4 dd 100 mg; Vit.B compl. 2 dd; Vit. C 3dd 500 mg

©JV 2010

BEDANKT VOOR UW GEDULD EN AANDACHT

www.jouwvoeding.com