607 V. GUIBERTIABBATIS S. MARLE DE N0Y1GENTQ" '

608

gilalionis excidunt, illiiic operis ntixii repentihisincursibus militari' quadam inslantia «bsistunt.

Uriitiscujusque eiisis super femur suutn propter li-mores nocturnos (Cant. m). Per ensem istic mihi

longariimitas iriler adversa pdsse intelligi videtuT,qtiia ex transverso capulo, et prominente parte,crucis effigiem.iri qua lolerantia rioiatur, prsefertel exinferiori longiludine patiendi perseveranliamportendere aestimatur.Ad hoc adjiciendum quod a"summosperulapraeeminel.quia totam nostram inlerincommoda suslinenliam a spe supernibravii de-

-scendere haud "dubium est, Hoc igituf erise femur

carnalium-concupiscentiarura comprimehdum irre-misse est_ nec frustra, limoribus enim nocluivnis excludens, diabolicis scilicet dolosltatibus ar-

cendis, immodica vigilantia adhibenda est.Deinde si nebula et lerra omnium obseenorum

motuum densitas animam irruperil, canlare necesseest animum fesistentem : 326 Nigra suni, sed for-mosa^filim Jerusaleth, sicut tabernacutg,Cedar^ sicut

pelles Salomonis (Cant. i, &). Nigra, inquif, ut ta-bernacula Gedar, ulpole quae inter obscura. vilae

mundialis, in caligiuibus eruropeniitim lempeslaiumsub spe roaneniiuin civitafis railito, et corporalismolesliaenubilo necessario adhuc tufbor. "Sedlicethis aliquoties invita subj'aceam, formosa lamen

sum, ul pelles Salomonis, quiaquiddam simile

martyrum molior, duin eum quem illi contra prin-cipes poteslatesqu.e tenehrarum visibilium peise-cutorum, incehlorum, positis corporum, In tegu-mentis animse scilicel', pellibus, confligendosortirisluduere triumphum.' Hune ego adversus carnemet sanguinem exposito viliorura poridere,,;circum-stans ,me peccatum cxcutiens, non sine carnis acri

inj'uria', efanimi angustia diuturnis cbnflictibus dirmicandoobtinerenitor. ' • ' . •

Dispensative saiie a Deo agilur ut, ciiirilentatio-riis fueo aliquando mea conscienlia offmiditur, alimore suae, quse forsilansubripcret, elalionis excU

(28'J Nota auploris suramam animi demissionem.

A dat, et quanto suo judicio nitorem consuetimi-arai-sisse se dolet, eo apud intimiiiri inspectoreni formo-"sior exslel. Sicut enim lilium inter spinas (Cant.~_H,"2),'et si quando earum aculeis .illiditur, vim suitamen odoris non minuit, sic mens aeterni Sponsijam amore donata, inter illas, quas rex iEgypli,diligeiitef maribus enecatis, fovere desiderat filias

(Exod. i, 22), id est fluxos mollesque cogitalus, acsiintermulierciilas turpes," regiae virgo. mundifiae,speciei el honoris gloria excelleniis emineat. Ex-

pergiscamur igitur, et pmniroodum a nobis lahoris-exigamus vectigal, et emundandae operam demus

»ienli, nec vacando vittutes sponte nobis sestime-nius innascituras, et' sicut vulgo joculariter de

preshyteris solet dici quoo infulati operantur, et•" rebrachiati comedunt. Ita nos exerlas habendo

manus exercendse cbrporis voluplati, ac sopilos'habendo divinis officiis serisus soraniando puteniuspronsereri Deunii; at longe aliler (28*).'

Haeclibi, o sancia el excellens bmni pio exer-citio anima , coaclus "moriitu conlra me ipsum

, v£hementi impetu delatravi," el dtim vilia aniroo-ruin tihi mnlla circumlocutione distinxi, me ipsbm,vellem riollem, libi expandi. At sideviflutis studio

quidqtiam dixi, natufse "potius ascribere debes

potentiae, quaenunquam a bono prorsus esl exors,

qtiaro mesein aliquo sludio experientise. Nairatio'stulii, ul ait quidam, quasi sarcina hrvia (Eccti.xxi, 19).Sed penes leexcusatum.de longilbquioprsesumere me audeo, quiiquod ausus sum, rogatu

"polissimum feci "tub. Dant tibialii plctos el co-

pioso orriatu speciabiles hbros, ego uiinam ntile

"aliquid luis queafti deferre coiispeciibus! Atcipe

igitur de lua le salute monentem, et licet iiie sectis

"agerequam-dico cognoscas, ne asperneris-quod proliia libi salvalionedepromilur. Libens qusejusseris

egerim. Praemium saltcin laboris. hujus. iuas mihi.orationes impende.

TINIS._

. . m .LIBROS QUA.-TUOR

'

DE- PIGNOMBUS SANCTORUM ,

EPISTOLA NUNCUPATORI4'.:

'.

S27 Domno et Patri, Sancli Syinphoriani-abbatiODONI(2)';GnipERTcsDeiGenifricis iilinam iriinister

ac servus. laefosiri Dei serviiium habefe pfbcessus.Aucfor' instiluli' sui ralionem reddifi — Cuni plu-

rimae quesliones super denle Salvatoris, querii nobis

ronligui Sancti Medardenses hahere se assefunt,apnd me perslrepentj ciira vulgariler aliqiiibus saie-

Dgissent, censui lilierispauca super capitulo isto-

perstringere, e* tacitis aliorura sensibus quid ani-

.mus metis indie"senliret. edicere. Dum ergo rem

ipsam in ipsa libelli froiite aggredercr, e_l quotlconceperam yjx pagina integra dictando eniterer,lanla pro similibus dicendorum influxit copia, ut

ccepla indefinite mox desereretur materia. Cumcpie

fi09 DE PIGNORIBUSSANCTORUM.— EPIST. NUNCUP* 610

alia, sed non aliena, ab bac occasione prosequerer, j.excudi primum, imperfecla quaro adorsus fueranf

oratione libellum. In sequenti (re quam dicere de-

voverafn jain Iibata) ubi de Domini corpore sermo

incidit, totum eiiam tunc quod loqui siiper dente

coeperamus excidil. Unde iis quse irrueranl disse-

rendo profiigatis, tandenv in" teriio eonatum riieum

exercui." Sed neseio ulrum quidpiam, quod prudenti

cuipiam sit salis,'explicui.Auctori objeclum. 1. Quod corpus Chrisli in Eu-

cliaristia vicarium Christi appellarit. ^—Cselefum sl

quid' senserimj ex fide sensa lota fidei securitate

protulerim, si quis melius senlial, velirii. Allamen-

ex meis benevol.s lectoribus illud in secundo lihellb

siibnblavit quod panis ac vini mysterium vicarium

Christi appellarim, quodob hoc sibi minus idonee 1

diclum visum est, quod id quod vicarium dicitur,miiius eb, cuj"usvicarium esl, aliquo modo seslima-

lur. Sed si dicta niea attendisset quibus..- qiiodcst ex Yirgine, el significati quod in eonstat,a me ssepenumero identitas enunliatur, bmnis cj'usillico ambiguitas sopiret, cum ipsa verba Dominica

-moxinibi subjecta met.... ad sui memoriam idfieri

imperant, nuhquam de vicissitudine quaeslio mota-

relur.Quis enim vicaf... [/".,'vicariumj cujuslibet

reprsesentandi dubitat, quod supef repraesenta..',;

[f., repraesentalam] raemoriam innovat? Magis planein causa esse-videtur quod Spirilus sanclus Pignus

iicilur-(Ephes. i, 1&), quod Filius ipse Splendor

glorrm, Figiira substanlim(Ilebr. i,-3), et alias Ima-

>joDei appellatuf (II Cor. iv, 2). Et certe vicarium

cjuid obsislat vocari non video, qtiod et ipse quoti--dianum appellat, ac- si suggererel, sic eo iu prae-senli, dura dicitur hodie, utendum, ul- ad illud

ceterne fruendum, quod considet dexlerae palernse,r.os ducat.-Quod ptane sic in hoc sseculo-fiendum

.mandal ut in sseculis soeculorum, cum ad-speciem

hujus originis pertigerimus, fieri non egeat, sentire

-non possuin qiriu opporlune vicis cujusdam speciem

ipsa Iicet omnimoda, veritas gerai.-' IFujusitaque opusculi te judicem, vir amantissime,creare disposui,quera et acriraonia nusquamtorpentis

ingenii, non modoliileraestalum examinare perdo-cuit, sed ad ipsius litterae, ut sie dixeriro, spiritum-disquirendumcontemplandi assiduitas assuevit. Te

ergo securus elegerim, quem ad corrigenda eliamhostilia progredi non nisi ex ingenita libi humiiitaleditlicerim.' 2. Quia male verba interprelalus illud Sap. cap:v, 5. Quod polissimuin in lib. De iritefiori mundo

refulat. — Porro quotl le-audienle quidatn us

[f., amrolus] roihi objeeit, satis uli.jue promptulusad loquenduri),sed minus providus ad id quod de-hilraveral tuendum. Seilicet quod contra sapienliaelibrum eos qui in inferno sunt, aul fuliiri sunt, cof

iiiipcenitens el habere, et habituros dixerim, tibividelicet Jegltur : Diceriles, inquit, intra se, pmniien-liam agenles,et prm angustia spiritus gemenles: Ili

sunl, quos habuimus aliquamlo' in derisum (Sap. v,

A 5), etc, lali oratione, ni fallor, occludam. Quodenim eorum mensin diabolicnm furorem, obstina-

tionemque decideril, satis in eodemquem de inle-

riori mundp vocavefim libro, probasse me memini,sin alias, ea sola quasi contfarii -opposilione con-

clusi, quod'qua benevolentia Chrislus incoslo suos

sibi commembres unit alque concorporat, ea rabieisimililudine diabolus eos, quibus caput efficitur, sibiconformes factos invisceral. *

32S^aWeenim absiirdum,elomniralioni incon-cinnumnemo dubilat quod qiii malevolus a prsesentimigrat, illic fecupefet quod hic, dum advivit, ha-berenon cural; alioquin Salomonis sentenlia vacai?qui lignura prsecisura, sive ad austruni, sive ad

aquilohem decidens, quocunque Ioco ceciderit, im-R mobiliter manere pronunliat (Eccle. xi, 5). .Non

enim maheret, si a.capitis sui alteruler; sive bonus,sive malus, conformitale.slatuque desciret. At qtiiaa laiili libri sensu sese absentare dignoscitur cm-linio nefarium, ila eorumpoeiiitcntiam disseramus,ut- ipsorum impceniludinem perpetuam non nege-nms.

In hoc sane solo eis poenilere posse ascribimus,licet poenitendi eis usquequaque nullus sit fructus,

quod inler acerbilates supplicibrum sic peccai-„

pro quibns Sunl punili, iastidiunt, ut rursus ex-

feinpto cum infrucltiositas anitiiO lanti sui doloris

occurreril, quod riulla ratione miitari possit, fur*.r

desperalionis cordastibvertat, et intantum oderinl

quod sunl ut eos pcenileat qubd minus peccatoresminusque in suis voluplatibus, dum adviverent,efferati fuerunt.

-Gui eoncinit Isaise itlud : Sola, inquit, vexalioinlellectum dabil auditui (Isai. xxvm, 19). Qiiodin lihro Sapientise poenitenlia" dicitur, hoc apud

.Isaiam inleltectus appellatur. Et licet apud Salo-monem nec ralio, nec scienlia apud inferos futura

pronunlietur (Eccle. ix, 10), tamen sine intellectuin hoc solo noii esse noscunlur, quod semperdiscernunl pro quo paiiuntur, sed inter patiendum ,quia nullus discretionis est fruclus, ad ohdurationis

et.contemptus insaniam relabuntur.' Unde esl illud Job, cum terram miseriaeac tene-

. braruni describeret : Ubi, inquit, umbra morlis, et

r» nultns ordo, sed sempilernus horror inltabilat (Jobx, 22). Ordo plane esset, si is, qui pceniiercl, ab

ejusrei effeclti, imo el affectu, de quapoeniludineni

geril, absislerel. Ntillus ergo ibi ordo est, dnin pro• malo crttcialus liinc poenitet, illinc desperalur rosli

appetitu furens fervet. Quem furorem seropiiernusille horror signifieat, qui in animis spei omnis alie^

naliorte crudelibus enormiter flagrat. Quod totum

tiquidissime in Judx*prodiloris faclo perpendilurjquem dum faclse proditionis pcenitet, nequaquam

. lamen resuropto culpam corrigendi studio, a sua

pernicie marius arcel.'Certe si ipse, qui lali quoestiuiiculaobiigare me

voluit, prscsens esset, ab eo qhaererem, et mn!to=

fectitis cjuam qtitesivif, quid supor faliiarum in

6U . V. GUIBERTI ABBATISS»MARI_£DE NOYIGENTO - 6.12

Evangelio yirgimini verbo senliret, quae dari sibi.

oletim a prudentibus, et a sponso clausa jam janua

aperirisihi petunl (Matth. xxv, 8, 11), cum nulli.

dubium sit, quod post resurrectionem, quse illic

eyidenter innuilur, nullusTdesuo siatu seu salvan-

diii, seu perdilus, inibi dubitarejinalur. Cnm enim

dies quorumque morlis, dies j'udicii inScriplura

aliquolies nominetur (iri ipso ;ehim exitus nostri

puncto senlentiam aut salvationis-, aut damnationis.

noslrse suscipimus) nullo modo quempiam latere

potesl quas haeredilales in posterum' sorlialur, ubi

ab integumenlo corporis exuto spirilu, ad aelerni-

latis seu bona) seu malse riotitiam nullatehus cali-

gatur. • • . .

Si ergo exutum recens a cqrpore suarum sorlium

nihil latet, el posl resurrectionem mullo evidenlius

per experientiam corporis et animae,yilaesequentishabilus patet, ubi nec falsa pietas, nec adulalio, non

dico se promovet, sed esse non praevalet, verba ista

quomodo in illa veritale constant, quae in hujussseculi vanilate, si apud aliquem sapientem modo

deprbmanlur, non slanl? Quis "enim in praesenlialienae eonscientia), si sanum sapiat, testiraonium

ferat, quod suse, si juste penset, nequeai?-Quis ergo

nngaciter a Deo quidquam tunc expelat, aut ab

homine exigat, qui in prsesenti quomodo ^e metia-

tur, ignorat? Non enim mendacia ei oblendi pote-runl, cujus cunciajudicio nuda erunt.

Quod etiam alibi legitur, multi dieenl: Domine,.ticnne in riomine luo prophelavimus,dmmonia ejeci--mus,virlules mulias fecimus? (Mallh. i,22.) Nunquid

A in. -illo supremo examine, quasr sui ipsorum

ignari, elementariis vocibus cum Deocordium teste

contendent ? Dum ergo in absurdum littera tendit,

atlendendum est qui in iis sese sensus aperiat. Erit

ilaque non.quod perspicax tunc spirilus dicaf. aut

cogitet, sed quod ab homine in praesenli magnis

hypocriiarum virtutibus,.quse pulanlur, stupefaclo

pensari possunt, vel ab iis hypoeritis captala ab

hominibuslaude caecatis s.entiri queunt, qui ea qtise. de se ab hominibus celebrantur, apud Deuro con-

stare credunt. "Unde est: Vte desiderar.tibus dlem

Domini! {Amos v, 18.) Csecusenim prsemia sperat,

quibus se dignum- falsus miserorum adulationihus

aestimat.'

"Sicllaque qui in inferno sunt intra se pceniten-tiam gerunt, cum per ^suiconsideralionem, et dam-

nationis exemplum perpensa sanctorum. excellenlia

alibs pcenitere compellunt. Sienim eos.qui in in-

ferno puniunlur, Solem justilise quia eis non luxerit

doluisse senlimus, verbum Sapientis: A mortuo

scilicet perit confessio (Ecclii xyii, 26). Et psalmi:In inferno-quis confiiebiiur tibi? (Psal. vi, 6.) El:

Non est in morte qui memorsii lui (Prov. xvm, S).

J"mpms quoque cum veneril in profundq malorum

[al., peccaloruni] conlemnit. Pravo inlellectu obrui-

mus. Ubi enira "sancti slant in magna constanlia

(Sap. v, 1"),nisi inler hujus vitse 329 advcrsa?

Hic impii labores eorum abstulerunl (Ibid.), dum

eos frustra lantopere pfo Deo laborare dixerunt.

C Igitur in.Scripturis pensemus similia, alioquin Jad-versum se constabunt plura Tebellia.

LIBER FRJMUS

DE SANGTIS ET EOMJM PIGNORIBUS.

CAPUT PRIMUM.

Si de stalu generalis omniumresurrectionis errare

iraluro esl, raullo amplius ipsi Capiti resurgenli ali-

, quid delraxisse perversum. Cum enim tolius hujus

spei efficienlia-ab ipsius exemplo dependeat, proeul

dubio,tota sponsionis hujus consequentia infirmatur,si in eo qui spopondil faciendi possibilitas tilubave-

rit, aut deeo quidpiam, quod promissum est, quo-

mqdqeunque cassatur. Nam cum qui pfomitlit pro-missa non implet, auf falsitatis arguitur, aut de eo,

quodalios ditaturum se dixerat, minus posse "se

perhibet. Deo ergo aut poteniiam imminuendo deco-

quere, aut quasi infidelilatem in proinissis Jnurere,ciim sit vel sic cogitafi horrendum, nemo sihi sub

nomine pietatis attribu.il, qtiotl impium omnium ra-

Iioni probaliilissime constat, quodque ad conlune-

liam credulilalis universaerespondeat.

Qui Ecclesim falsa tribuil, ipsam dedecoreafjicit.—Si enim pro singulari Ecclesiafum siiarum excellen-

• lia sibi ascribunt, unde poliss.imiim fidei nostrae

jura succumbunt, omnino hic honor detestabilis

aestimaridus, qui spebus universorum parturit decli'-knationes el lapsus. Certe si dexiram lantopere auro

oneres ul vires eo ornatu corporis lolius enerves, .

mullum erit hujusmodi inulilis pulchritudo, quaepro

parliculari decore, offlcialuniverso : sicul ex emer-

genlium frequentia surculoruiu interilus accidit ra-

mo, imo in arboris corpore loto.' _ Ecclesiarum consueiudinesdiversmnil officiunlfidei

calholicm.—Porro etiam in iis quse ecclesiastice aut

tenentur aut docentur, tanta moderalio hactenus

constat inolita ut nullus promutgare praesumaf, nisi

quod catholicaeconspnantiaesub ratione, aut exem-

plo examinatiorcensuraconfirinat".;Snnt-eienim quse- .

dam, quae leneniur, sed non. docentur, sicut sunt

consuetudhjes aut jejunandi, aut psaltendi; quaeplsidiversa sum aclu, niisquam tamen discrepant a fitlei

. sensu, nec aliler faciens argui pblest, qui a dissimi-

liler abstinenle, aut canenle per intelligentiam nul-

Iatenus abest. Alioquin, qui in siraili fide diversila-

lem [/'., iidem diversitate] frtigalitatum ofliciorum-

que -defenderet, ex sui sirigularitate priviiegii

G.b DE PIGNORIBUSSANCTORUM.—LIB..I 6U

sehismaticus et merilo dici possel. Si ergo diversum j

quidpiam psallis,-dissimiliterque j"ejunas, non est

compelens aut idoneunr, ut hoc aliis non minora

bona traetanlibus importunus praediees, aut injun-

gas. Audi Aposlolum: Qui manducal, Dominqman-

ducat; el qtii ndnmanducal, Domino non manducat

(Rom. xiv, 3). De similibus idem judicare in prom-

plu est.

Absquehapiismate el Eucharisiia fides consldre

nequit, quofumubiquepar esl forma.—Suntprselerea

qi-se tenentur etdocentur,. uti sunt et baptismatis,ac hostiseDominieaesacramenta,quse,quia in lanlumsunt Christianitali communia, ut sine iis suhsisterenon valeal fides noslra, sic auctbritate lenentur sem-

per indissimili uhique immota, ut semper et ubiqtteeadem coriiitetur, praecedat, et subsequatur parisforrosedoctrina. Paris, inquam, formse, ut quod ex-

trinsecus pronunthitur, secundum id docenlium

proccdat oratio. In quibus tamen duobus id refertut sine aqua aut. sanguine Chrislianus esse non va-

leat, sine Eucharistia vero esse possit, si tamenin

ej'usconslanter fide permaneal. Quod in plerisquepotest probari martyribus, sive eremilis, quorumalteri nunquam, alleri semel aul rarissime sumpta,sancto deinceps opere se ei incorporantes, Iongasvasoliludine sanclificatisunt.

Aliquandofidessine operibus ad justiiiam reputa-lur.— Idem est et in praeceptis, ut vacantihus cae-teris, fides ad saluiem sufficiens-lenenda doceatur.Unde Apostolus : Ei auletn qui non operalur, fides ,repuialur ad justitiam (Rom. iv, 4). Amplior nihil-ominus charitali praerogativa tribiiitur, dum fldei

speiquepraeponitur, dum solapro omnibus aesfima-tur, dum sota opus qtiasi antonomaslice prsedicarlur: Opera,inquit, manuum nostrarum dirige supernos (Psal. LXXXIX,7). Quse sunt-communia cujus-libel professionisbonae exercilia. Et opus manuumnoslrarum dirige(Ibid.), id est, meliora charismala,eroinentioremscilicet viam, nos doce. Haecapud noset lenta doeentur, et docendotenentur.

Praelerea sunt quaedam, quse etsi inler summehecessaria saluti nostrae, de quibus agimus, noncompulantur, sine quibus vivi recle non potest,, ta-men et tenentur, et in Ecclesiis prsedicanlur, sinequorum plane usu, et prsesentia multi vitas beneiransegerunt, et transigunt, ut sunt cadavera san-clorum; utpignora.de iis videlicet quse fueruntin usibus ipsorum. Hsec nobis sunl reverenliae ac

. 330 honori, pro exemplo praesidioque eorum. Inquibus equidera ea sola authemica ralio habendaessel, uf is dunlaxat dicerelur sanctus, quein nonopinio, sed vetustatis, aut scriptorum veracium tra-ditio cerla firmarel. Is enim quomodo pulas, ul iladicam, sancitur, cuj'us auetorilaiisinemoria ullanescitur, nedumquodnec litteris, aufaperla mira-culorumexperienlia solidatur? Lilteris dico ad robo-rantlum eflicacibus: sunt enim quam plurimse super

A quibusque sanclis relafiones, quibus potius eorum

praaconiumapud infideles impiari poterat, quam.ali-'quatenus illuslrari; Ubi enim eliam quse vera suntadeo pannoso, et pedesfri, ef, ut poeticoverbo utar,hurai serpenti eloquio proferunlur, imo inconditis-sime delatranlur, ul cum miniine sint, falsissimaesse credantur. • _.

Et quomodo lalium auclorum subornandseaslipu-labilur falsitati qralio, quse ex sui indignissiroacrudilate etiam verilatem ponit in dubio? El quibus

super liujus inflictione nsevi parsum putamus, cum

nonvitas, sed potius nenias aliquorum apostolorumlanta infiiscatas-fuligine videmus? Et harum rola-

tus fabularum omnis carri stridore delerior; quamsedificationemafferet piis, qui eiiam incenlivurobla-

B sphemiae suggeril impiis? Quid Thorase hisloria,nisi strepilus aurium appelletur, cui non semel

Augustinus, sed locispluribusrefragalur?(Jof) xiii,'7.) (a) Egebal forsitan aut Deus,aul saneli eorum,juxtaillud Job, mendacio, ut pro ipso loquerenlurdolos. Si ipsi sancti apostoli qui quasi capilli aut

-barba summo capiti cohseserunt,hujusmodi fallaciismiriime caruerunt. El nisi ex evangeliis, et suis

ipsorum actibusnostrseinsignirenlur notitiae, aliquo-rutri animos lalium figmenfa turbarenl,. Quid dicam de illis, qui nullis aliorsum teslimo-Tiiisclarueruni, el ex eo quod scripturis qtialibus-cunque celebrari pulahlur, polissimumtenebrantur?

Quid super illis agam, quorum pec iniiia, nec me-

p dia ulli palenf, cl in quo omnis laus canlatur, finis

penilus ignoratur? Et quis illos, ut se j'uvare de-

beant, deprecetur, quos nescitutrum qriidpiamapudDeum mereanlur ? et nonne graviter hominisconscientia offendit, quse eum, de quonil magntimsperat, Dco pro se intercessorem obtendit? Nonnesuse prorsus acumen oralionis, imo inlentionis

bblundil,'qui eum quem rogat, utrum coinmune

quid cum Deo habeal,"nescit ? . >

Cerle vidi quosdam, qui cum diutissiine aliquero,ut ferehaiit, sanelum--, ex Britannia delatuin proconfessorehabuissenl,mulato de reperite animo promarlyre celebrarunl. Causas cum rogitassem; nil

dignius super marlyrio horoinis, quam de prseter-missa confessione dixerunt.

Legi leslor Deum, et iis, qui mihi praestofuefanl,cum nimia detestalione relegi: scilicetjnYita Sam-

'sonis celel>errimi,.apudFrancosel Briiones, sancii,

. abbatem quemdam, quem sanclum Pyronem f)leclio illa agnomiriat; cuj'uscuni ftnem ut bealuni

putabamrite legendoprosequerer, reperi-cumulumsanciitnlis, liominemvidelicet -ebrielate madenlero,puteuhi incidisse, sicque enectum.

. (?)Nec illud excidit, quod Lanfraucus Canluarise

apud Anglos episcopus, successofi postea suo Au-

setmo, lunc abbati Beccensiquaestioneminfert, superquodam praedecessoresuo (29), qui in vincuta conje-

(23) Elfegonomirie;

elg Y. GUIBERTIABBATISS. MARLE DE NOVIGENTO 616

ctus,quia pecuniis sese redimere renuil, peremptus A

esl.

Anlequam quis invoceturde ipsius debet constare

sanclitate. — (6)Qifid dicam de iissanclis," quoruroaut finis esl in malo propalulus, aut latet ulrum

bonus an malus, aut inter utrumque fit scrupuius?Jesu pie! cujusmodi sanclus cuj"usfinis constal am»

biguus? Antequam ergo eum deprecer, necesse est

tit de veritale-sanciilaiis ejus altercer. Illud dicere

audebo profanum, quod ararum pone sacraria

altissimos tribunalium instar thronos obtinenl, quo-rum lempus.-nalalis, ac vita, dies quoque el qualitasmortium in nullius viventis memoria residenl. Etsi

eos lideles pronomine sanctilaiishonorant, sacer-

doles lamen (quodpace ipsorum dixerim) non recle

jitdicant-, qui vuIgus"opinionisstise venlo circumla- I

lum non corripiunt, riec emendant. Si enim sine

teslimoniis ad gradus summos Iegitime nemo pro-vehitur, illi temere falsis -imo sacrilegis vocabulis

insignientur, ad hoc ut cunctis morlalihus emineant,

proponentur, qui forsilan in loca pcenaliarelegati,aut in fartara perdilum ducti, si sibi profuturumscirent, et faculias. suppeteret, opem a mortalihus

eum illo divite precarentur.

Ecclesim prmlatorumesl,ut debiie sanclorum cul—

lui iricumbal populus invigilare.— () Sil ilaque vi-

dere pontificum, sit Dei populi videre cuslodtim,

quatenus suis provideanl, ul si aemulationem Dei

liahent, hanc duntaxal hahere sinanlur secundum

iscieiuiam, ne peccent, si recie offerant, et recle .rion dividant. Si, sccundnm prophetam, Vmeis quidicunt tiialum bonum, ei bonuinmalttm(Isai. v, 20):quse roajor perversitas, quam tales sacris altaribus

inlrudere, quos fortassis ab ipsis sacris atlitis con-veniebal extrudere? Si hi equorum corporibus post

. inorlem miracula effluxerunt.a cfucialibus in anima

liberi, ut legimus, non fuerunt, jusluin enim vix. salvari experto didicimus; quid de illis sperare Ii-

cebit, quorum clariludini neque visus, neque audi-

tus, neque scripla, neque miracula coiicurrerunt?etcertediflicilliine credeiidum 331 signis erat,

praeier illa quae bono- coniinuaius inilio finis"edi-deral.

Signa exieriora haud indicia sanclilatis. — Haeceleniri) ita, ul sic dicam, ainpliibola repuia.nlur titsicuTdexlris sic et sinistris partibus glorias suppe-dilaredicunlur; qui eriim filiislsrael mare Rubrum

divisit, MagnoAlexandro Pamphyliciim.Lege Sttelo-

nium.-quoinodo Yespasianus impactum pedis pollicesuslulerit claudum. In promplu quoque esl in orlu

praepolenlumprineipum, iripuia prsefati Alexandri,Jtiiii Cacsaris, Oclaviani; sed et aliorum signa prse-missa, el-in mortibus' liabiiisse Carolum, el Ludovi-cum filiumejus prognoslica. Undc et nosiro lemporeIn noslrorum, et Lotliaringorum, seu Anglicorumrpgum occasibus, et innovalione regnorum, saepiuscometes eroersisse conspeximus.

Ludmicus Grossusseu sexlus, scrophas curat. Quod

A Philippo palri criminibus dbvolulo negalum est. Id

Anglicus .rex poieslatis mihhne habet. —"Quid quoddomiriumnosirumLudovicum regem ooiisuetudina-rio uli videmus prodigio ?.("")Hos plane, qui scro- •

phascircajtiguliim, atitnspiam in corpore paiiuntur,ad taciumejus, superadditocrucissigno, viili cater-

vatim, me ei cohaerenteet eliam prohibenle, con-

currere. Qtioslamenille ingenita liberalilate, serenaad se manu obuncans, humillime consignabal. Cujusgloriam miraculi cum Philippus pater ejus alacriter

exerceret, nescio quibus incidentibus culpisamisit.

Siiper aliis regibus qualiier se gerant in hacfe,-su-persedeo; regem tamen Anglieum neuliquam in ta-libus audere scio.

CAPUT II." §T. Signa et visioiiesnon eorumduorum minislerio

fiunt, sed aiiorum idenlidemulititati inserviunl. —*>

Sciendum ergoplurifariain signorura dona distribui.Sunt enim qnidam per quos ac si canales eadem

ponenta feruntur, et dum per haecaliorum utilitaii

militant, ipsi eoruin quaeper eos Dunl exsorles ha-bentur. Quodin loquela asinaeet angelivisione, pro-pheiia Balaam (Num.xxu, 27), et Caiphae(Joa*!.xi,Sl) cerlissime coiyicipotesl, quia qu*eexterius so-

. nuerunt.-a se' penitus aliena fuerunt. Unde el amorientibus cujuscunquemerili muUa videmus fu-tura prasdici, e"t de sequenlis saeculistatti plurima

i euunliari. Inde et secundum hunc modum vcrba in*

, fantium prorsus inuocentium solemtis appretiari,, nahi super suis ipsorum, aliorumque evenlihus, ah

I^ eis solent quasi per hebeiudinenf plenaprovidentias

dieta jactari. Quod sub sequenli patebit exeroplo., - Infantulus videl inler ageniemsacra mysteriapres-

byterummanupuerulum hostimlocolenentem.— Ntl-

perrime, seilicer Pascha prseteritOi die ipsa, cum

L eadem feslivilas. agerelur, in urhe nobis conligua; Suessorum(s), mulierqusedamad ecclesiamproprium

infantulum suscipiendae gralia communionis addu-•xeral.Cumque lemptisEucharislisecouficlendaeacce->

* deret (i0), et puerulus rerum adhuc omniuminscius,sub praesentia matrisa sacerdolis tergo cohsisleret,vldit in-medio altarls, dum res divina gerilur, infan-tulum omni specie pulchriorem inter lhanus sacer-

dotiserigi. Qtiodcum in'.uerelur puerili curiositate,

"?. qua visa silere non sinitur, Ecclesia audiente, cxcla-mat ad matrem : e Domina, inquit, norine attendis

quam pulchruni puerum super altare presbyter le-heal ? J Malrem vero respicientem, nihil hujus vi-sionis attigeral. Posl pauliiltim aulem, cum poste elevaiionem demitteret sacramentiim, et operiretasindone, rursus inclamitat: t Ecce, ait, albo panno

' involvit eum. J

Cumque cunclis audienlibus haeceademreplicaretfcapacioris iiitelligenliaequidam .animadverlunl, in»

e hocentiam puerilem aliis oculis pulchrum illumn

pueruliim intueri; aliis pallam maierialem qua in-!s telleciualis obvolvebatur allendi. Ecce ille qui hasc

vidit, huic saeculoinnutritur, nec sequenlem speid sesiimatur melioris ad vitam. Unde scitur indubie

6!7 DE PIGNORIBUSSANCTORUM.— LIB. I. 618

quod visio haec, ejus qui vidil nec prodit meritura, _

nec amplificat gloriam, sed audienlium fidei addit

magnlfieenliam. El quomodo id suae ulilitali aut

glorise vidisse dicatur, qui vix aut nullo modo, ui-

pote infra sensum, quid olim viderit meminisse

dignoscilur?

§ II. Reperiunlur porro el alii, quibus jiee pro-

pter prsecedenlia roerila id provenil, neque iis ex

senlentia ralionis obtingii, sed sine respectu omnis

sludii ac laboris, pene lotius j'ustitiae gloria accidit.

Quod in «saiictis innocenlibus perspicuum cpnslat,

qui sine corilemplatione aul Dei, autpraemii passi,

quidquid Dei est obtinuere iii pfaemio; figuli enim

cst potenlise facere vas in honorem, facere in con-

tumeliam (Rom. ix, 21). ipse nempe esl qui objicit:.Non licelmihi quod.volofacere ? (Mallh. xx,lSJ) Cui

emm vu't miserelur, quemvull indural (Rom. ix, 18).Nec modernse super hoc differlur selalis exem-

plum.

Acolythuspuerimaginemalloquilur; cui et ipsadedil- responsum. — Apud Sanciiquinlinense' (Saint-Quen-

tiri) oppidum, quidam ilidem parvulus fuerat, pa-

renlumj'udicio allectus ad clerum. jamque acolythinisi fallor, gradum subierat. Isanteabsidisfronlem,inler" altare videlicet ac absidem, quadam solemni

- die hora sacrifieii pro officioacturus astileral. Pate-

nam auljeiiicum hoslia quseerat offerendagerehat.

Imago denique a.fronle cancelli gypsea, crucifixi

Doroini speciem prseferens, eminebat, quaenon longea Qiirnlini marlyris sepulcro dislahat. Cumque ima-

gini 332 assisteret,- et offerenda deferret, puerilitain verho quam sensu ad imaginera dixil: « Ytiltis,ait, Domine, de pane meo ? i Cui ille evidcntissime

respondere dignattir : «Ego,.ait, in proxim.otibi demeo pane dabo. i Qui his auditis morlio corripitur,et infra dies paucissimos suo quem brevi leriueral'cxtitus hominiculo, compos trabeaecoelestisefficil»r,et ante iiiiaginem, quae.id sibi spoponderal, sepe-litur. *

Ilaec clero Ecelesise ipsius referenle edidici, ettumulo astipulante rem vidi, et credidi, sicut.pri-mum, quod retuli, a domino arcjiiepiscopo Reniensi

Radulpho audivi. Suessio quoque lestatur clerus,populusque Lauduni. Dicit Senecain libris De bene-ficioj c Qtiia «qnivieem aliense largitati restituil,mercatoribus exaequaliiiyqui autem graluito impen-dit, Deum imiiaiur. I Cerle.et securus dicam, quia

_,inullo magis naturale esl Deo graliam impenderequain cuj'uspiamnierito respohdere.

,. IIL Sunt praclerea aliqui quorum fides multumde misericordia divina meretur, ita ut ille, cujtiscihus est ut facial voi.untaiem Patris sui (Joan. IV,34), illis poiissitnum efficienliam suse ipsorum sa-lutis ascribat, quos in expetendo quod ceperant fideanimosiores invenit. Unde el ad multos ejus fami-liare verbum esl. Fides tua le salvum fecil {Marc.x,52). Qnod est dicere : In tanium milii placel fideivestraj importunitas utmeivicevestra exvohispen-

PATROL.CLVi.

\ deat sanilas. Quod et novo noslns temponbus ipsemonslravit exemplo.

'

De puella qum poslquam voluplatibus indttlsisset,

elveccala fuissel confessa, a-summo vilm discrimine

fide suameruit liberari.—Circa-confinia, nisi fallor,Cameracensis, Adartensisque provincise, juvenis et

puella, plurima consanguinilate finilinii, ruri sub

eisdem aedibus commanehant. Cumque.assiduilascontubernii familiaritatem,familiaritasineptiae con-

ceptoepraeberet ausuni, male caulam subito propin-

quiialein impudens vitiavil incestus. Nec niora, in-"gestse libidinis j'uveneula persentiente conceplum,

coepefunl muluo assiduo non siue lacrymis murmu-'

re conqueri, infamiam suorum_ oculosque vereri.

Tlaque digredi a natali solo consliluunl. Sed puellaB proprii admodum meliculosa realus, concurril ad

presbyterum, el eum atroci dolore suum'confileluradmissum. Quo facto, a rure illo, noctu quasi inexteram secessuri regionem, utrique commigrant.Qui extra agros illoshaud procul euntes, marginem

puteij'am dudum desolati pervium habuere. At j'uve-nis: Consedeamus, ait, ut uleri gravetudinem superoram pulei pausando -leves. Credidit illa dolis, etcum vecordi juveni assedissel, impulsam a pectore

. illam nequissimus prsecipitavil in puieuin.

Cumque pbsl paululum reddita sensibus*x casusaltissimi dolo gemisceret, coepit ad eam an viveret

quasi compellandGclamare. Yivam itaque senliens -

querulae yocis mussitatione captala,,sensim adeam'

lapides prserogare.aggreditur. Illico mulierculacon-" ticescens, in adjacenlem putei angulum non lam

quielura quam saxeos imbres evilalura concessit. Etdum nec -spirilum, ne motum quidem ficienlis,

.impio haurirel auditu , .morluam nbn minus'ex

lapsu quam ex lapidum cojlisione p.utavit. Recedit

itaque et adpropria facinore laelibr lecla regrediiirr.'

De puella, nisi quod incoroitata excesserat, fabularara fuit.

Igiltir in sinu illius cavese conslitula, etim despe- -

ratissima pastum ne Deo quidem praeslolaietiirabipso, sensitex eo qui capiii ejus imminebal^cespiiestillam lalicis elabi frequentius,.ctti ora stibj'icienseo lantillo reficiebatur illapsu, ut Sarda.napali co-

pias exaequarel. Qiiid differam ? Quadraginta inibir. ferme dies exegerat, nec alio viciu quain ea quam

praediximus fovebatur ex" gntta. Iiiterea die iiifra

quadragcsimum quodam, subulci et opiliouesper

agros undecunque compascuos pecoracircaviciniamputei duclilabant, iti quibus dtun diseursil.int locis,aiidiunt eproftindo vocera suggriinienlis ibidem. Quicapiia per supremum pulei deinitientes, huiiianumrtiisse qtiitlpiaminibi ex-vocepercipiunt, quem diimmulia voealitate civissent, feminara advertuni.-Ro-

gitanl qusenam essel. Qua; el cujas esset, roagnaclamoris eruptione perlonuit.

Quo audito paslofes ad villara proximam Pegaseaalacrilaie se conferuni, illam, quaeexiiialiterperiis^se, vel extorris abiisse ab omnibus ferebatur, repe-.rissc se aiunl. Nec mora illo i'Bi.trusticana ffequen-

20

619'

V. GUIBERTIABBATISS. MARIiEDE NOVIGENTO «iff

"ila, muliebre convolat vutgtis, non teneriludo pue-

rtilos, non annos pigrilia pressit aniles , quin ocior

quiscpie concurreret. Dimittitur quoque qui demer-

. samfunibus efferal, et exspectanlibus lurinis exhi-

beat. Qua exhibita, et relalo tanlse salv^alioniseven-

lu, non inlra rus idem miraculi sese fama cohibuit,sed in remotas se regiones, virtus isli lempori pror-sus inusilala circumtulit.

-Ecce quid valuit fides in-pcenilentia. Ecce quidvaluit in intenlione cqrrigendi perseveranlia. lllefidem habet in pceniteniia', qtti posl confcssionis

gratiam, ex securilate. emendationis concepUenun-

quam diffiditde venia. Hsecest ergo ilia fides quamin omriibus pene prsecedeniibuspalriarchis lanla re-

plicaiione commendat Apostolus, ul etiam Raab et

Jephte connunierel(.ffe&i'.xi, Sl,52), qui fideitanto-

pere prsedicatseobscuriores admodum 333 csete-ris causas habent."Est aulem hujus quseniihi vide-lur praecipuamulierculsefides,fidelis el irreverbera-lus in sua.ad Deum necessltaie concursus. Quselamen tanta apud Deum est, ut etiam iis, quorumcbrrectio est nullatenus seculura, negare subsiditim

pietas superna non possit. Unde a prophetis crebroei ingeritur : Ne moreris, inqniunt, propler temet-

ipsum (Dan. ix', 19). Et: Propler honorem nominis

tui libera nos (Psal. LXXVHI,9). Inde elcerlocerlius

dicam Deum, qui pietas est, seipsum negare non

-posse (II Tim. u, 15), quin et iis qui a se futuri sunt

extorres etiam celerius quam justis assistat, dum

justos salubriler leiilat,, et illis quod expetunt ad

suiim ipsorumjudiclmn cilius prserogat. .

§ IV. DeErlebaldo, Cameracensidecano, sanclilate

et doclrina conspicuo.— Sunt denique ct alii, quinon pro sola fide adsubilum sed modernas et super-ccelestes"glorias multa sancti lahoris longaevilaleriierentur. In Cameracensi Ecclesia, ante hoc ferme

biennium decanus, qui et summussedituustempli fue-

rat, cui Erlebaltlus.nomeri eral, qui in multis quos

circumquaque faciebat ad populum sermonibus, ad

•frucium verse confessionisoslendendum, ideiri quodraodo relulimus referebat exemphim.

Is corpus proprium gravi abstinenliae fasce profli-

gans, perpeluo cilicii squalore conlabnil, in quo vix

aul nunquam munditias habuil, in quo lanfa ver-

mium ingenuorum scalurigiiiis inslar insolentia co-

_alu.it,ut mirtiin haberetur quomodo id caro humana

tolerare potueril, cum eo nunquam ne cjuidemcuhi-

lando caruerit. Culcilra neuliquam usus, scamnum

pene sine utlius slernii fulcro pro cubili habens,

nunquara nudus .accumbens. Igilur cuui vitse htijiis

propinquarel ad finem, coepit in spirilu gravissimea dsemonibusmolestari, et abipsis velutiper voluta-

bra trahi, Cumque passionis htijus causse ab eum

invisentibus qusererenlur, inlulit.hoc sihi apprimeadiabolis objici, quod sibi cotnmissum miiiime plenecoercueral clerum.

"Morleigitur sibi obita, cum plurirois bona specie

apparuisset, lum maxime episcopo, modo lali, inter-

rb^attis abeodem quati.ler secum agereiurj iespon-

A dit: « Triginla, inquil, iis diebus praeteritis quoli-diana sum flagellorumcsesionemulialus : i Ad quem

episcopus.: t El tu,, inquit, domine, quam ob cau-

saro? t El ille : « Mirum, ait, est quod dixisti cum

scias hominem etsi sancium, lot, velit nolit, fragi-litafum lapsibiis subjacere; sed et de iis quse Deo,clmihi confessus es cogitare debueras, ut corrigere-ris, sicut mihi spoponderas. Ne cuncleris ergo cor-

rigi, quia expediltibi ut facias. J In natali ilaqueDoinini sibi finis obligerat.

Hacdeinde \isione el aliorum aliis publicatis, cum

jam secundum seriem earum, et vitse ipsius pietatemsub spe boria de eo omnia credereniur, festum con-

sequenterPaschale transierat. Et ecce in monaslefio' Brotburgensi, quod nrultse religionis sancionim est

B virginum , duae adolescenlute clarissimse indolis

fueranl, quarum cum obirel altera ante Dominica;

Res.urreclionis diem, a sodali convenla, et mullis

obteslalionihus est obstricia, quatenus carne depor

sita, si spiritui ejus Deo permiuefile liceret, ad se

redirel, et quid secum boni aut mali gererelur, edi-

cerei. Tantopere enim mulua se dileclione de-

vinxeranl, el quse inter vivendum*omnium suoruiu

conscise vicissim fuerant, obeuntes non essc nole-

bani.l

lgimrposl aliquol puellsemortis ac festi Paschalis

dies, cumsuperstesjuvenculadormilorium nescioquidactura pelisset, etce comes amantissima nil funebre,iiilhoiTiduin praeferens,sedquod gratiosius sensibus

„ poleral apparere, subriitilans repente aslitil.Tnfinito -

illa stupore succingitur,et hsesitanti lamen orequali-ler se agerel, ipsa requiril.«Feliciler, inqtiit, ago'; die

eninr sanctae Resurreclionis recens actae, dominus

Erlebaldus Camcracensis decanus, et ego cum eo,cum immensa frequeniiaecceleslislxtiiia ad omni-

polenlis Dei faciem recepli sumus. • Dixitet excessit,sed lam cito dimissam immodico dolore compressit.Fuit aulem homo isle cum sacerdolio, quo fulgebat,et-in Scriplurae scientia eopiosus, el-milii valde

amicilia auiiiis, cui sicut de ejus honore supremo,ut debeo, gaudeo, ulinam a roodoinveniar gratiosus.Haecfides operosa commeruit, qusepii laboriscom-

mercio Deumsibi effecerit debitorem. Hsec ab ept-

scopo Laudunensi domino meo Barlholomeo cura

D audissem, tol propemodumpostea de provincialibus

hujus beali liominis lestes seculi sunl, qui super hae

re indissimilia sonuerunl, quol j'am in memoria nea

recenseri non polerunt.

§ V. Sicut vera sanctorum acta honori Dco, ita et

fulsa dedecoriverlunlur. — At quia hsec signa non

tam pro sui novitate quam pro causarum ipsarumreddenda diversilalis ratione retulimus, illud adji-ciendum reor, quod sicul. evidenlia el indubia sunt

praecordialiter affeclanda, ita fucis aliquibus non

facla sed ficla, diris sunt animadversionibus-pu-nieiiiia. Qui enim Deo quod nequidero cogitavit,

ascribit, quaiilum in se est, Deummentifi cogit. Si

qttis me liomuncionem alicujus falsitatis sccerserei,

aul mihi quod non fecerim fecisse impingercf, irjul-r

621"

DE PIGNORIBUS SANCTORUM.-'

LIB, I. - tlH

tum mihi horrori et odio esset. "Etquid eo funesli^ls.,,

desperatius', damnatius, qui ipsum tolius purilatisDeum fontem solo 334 *-***bilufcedissimsevolun-

talis atlaminal?

Puer defunclus velut sanctus imprudenter colilur.— Cerle vidi, et retulisse. me pudet -, vuigarem

qnemdam puerum mililis alicujus, ut ferebatur, ar-

migerum die Parasceves biduo anie Pascha proxima

Bellovago villa occubuisse; attinebat auiem viri

euj"usdamprsedicalissimi abbatis. Ccepit morttio illi

pro sacra illa in qua obierat die gratuita sanclitas

impulari. Cumque id ruslici Terum novarum cupidi

celebrassent,' repente oblationes et cerei ab omni

agreslium pagensium vicinia ad ejus tumuuim com-

portanlur. Quid plura! Tumba superstruilur, locus

ille domo aedificatapfaecingitur, ab ipsis certe Bri-tarinis finibus ad eum peregrinanlium soli fuslico-

rum, nuJIorum vero proceruni cunei tendebantuf.

Yi.debathaccille sapientissimus abba- cum suis reli-

giosis monachis, et munerum comportatorura blan-

dienle-frequentia, infecta miracula fieri supporlabat.Elsi in profani vulgi avaris pecloribus capi polueruntficlitise surditales, affeclatae vesaniae, digili studio

reciprocati ad volam, vestigia conlorla sub clu-

nibus. Quid faciiniodestus et sapiens, qui praefert.proposilum sanctilatis, dum faulorcm se praebet inlalibus? "__

Crehro lefi .pefspicimus ista susurro, et facla fe^relrorum circumtatione ridicula, et •eorum quos arabie declamaridirabulos Hieronymus vocat nienda-

ciis quotidie eerniraus aliehi marsupii profunda

nudjtri. Quorum tanla nehulonilale concutimur,taiila divinorum adulalione ferimur ut juxla praefa-tum doctorem,scurras, helluones,et catellaneos ligu-riendo exsuperent, corvos ac picas importuna gar-rtilitaie praecedant.

§ YI. Quid de falsis retiquiis ipsomet prmsenieGuibertoaclumfuerit.—Sed quidcrimen in numerum

j'acimus, si non ad errorem potius improbandumspecrale aliquid inferamos? Celeberrima quaedaroEcclesia huj'usmodi circumvagationes agebat, el adsui reparaiionem damni quaestus adbibito prolocu-tore qtiserebat. Cumque snper reliquiis suis sermo-nem plus sequoextuberal, prolato phylacterio ail:

(Ego autern imprseseriliarum) Scialis, inquit, quodintra Iiane capsulam de pane iilo, quem propriisDominusdentibus maslicavit, habetur, etsi minus avoi>iscredilur, ecce herosvait (iste de nie autero

dicebal), que.mvos in lilleris plurimuin valere lcila-

niini, verbo meo si necesse fuerit leslisassurget.Faleor, erubtii, cum audissem, et nisi eorum prae-sentia, quos ille auctores habere videbatur, reveritus

essem, ul pace ipsorum politts quam illius qtti lo-

quebatur, agam, falsarium ostendere debuissem.Quid dicam? ne mqnachi quidem, nedum clerici,ab hoc lurpi emolumento se continenl,ul rcs hse-reticas super fide nosira eliam m_eaudiente pronnntienl. Juxta enim illud Boelianuro : « Jure 'usanusjudicafer, si conlra insanos altercarer. i -

A CAPUTIII.

§ I. Tabulis-ecclesiasticisquinam ascripti censendisunt. — Sed ut res quae prae manibus eit,.liberir.svaleat praeviileri, de iis, qtii appellanlur sancii

primo traclandtim. Certe cum pfo sanclis habeamns

apostolos, et quos pro mariyribus fufo probavit Ec-

clesia, cerfe super cbnfessoribus serior senlenliaferri polest. Martyres plane elsi scripta conticeant,solius praerogaliva sanguinis exlulil, nec qiixrituvin mariyre* qusevita prsecesserjl, cum ad velusiissi-

morum repurgia criininuni cruof-ipse salis sil. Jesti

bone! quidni, cum ad omnem gloriae sufficienliam

etiam sceleribus abolitis polis sit, pcena enim ipsasicut anle baplismum, ita posl baptismnm culpasoblitferat, et vices agit lavacri, ac salvationis,iroo

B clarificatioriis certissimae effeclrix est. Pcenam dico- quam rectissima cansa praecesserit, proinde in ca-

nonibus praecipilur.^CownV.Eliberit. can. 60), ul si

quis reperiatur idola destruens, etpro hoc ipso eum

contingal interimi, ut non pro lali occubilu martyrhabeatur. Etcertehic hona causa videtur; sed quidquod inlcnlio causse aliquolies depravatur. Dona-lislse non imparia riiarlyrihus passi sunl, et quiaextorresa cjiaritate fuerunt, frustra luleruiit. Reli-

. quiseManichseorum pridem Suessionis zelo Dei ple-bis arsernnt, scd exlorres a j'usta causa, soltimmodoaddemnalis corporibus sibi damno fuerunt. Suporquibus in libris Monodiarum mearum Iaciniosiusdixii - -

Monodiarum tibrum edidii Guiberlus. — Si ergoG de martyris sanctione sentenlia larila ambiguitaie

pfoferlur, de confessoribus, quoriim finis minus ali-quoties cerli hahet, qnaecensura. ferenda? Si inMarliho, Remigio, ac similibtis totius Ecclesiiesensus adaequital,quid de eis proferam, quos praefa-torum aemulumper villas ac oppida qnoiidie vulgiiscreat? Cumehi.m alii alios summos conspicerenf ha-

."bere patronos, voluernnt et ipsi quales [lotueruni,el fecere [/".,facere] suos./5ie poetae cuin primo-opuscula nohiiia emisissent, poslmodum ipsoruniaemulalione quique inertium ducii,« scripserunt (utait Horatitis), indocti, doctique poemata passim. »

-Jirtiiim reperlores, et qui suis aurea saeciilariiixere >

temporibus anliqui in deos deasque levarunt, medii'

tanlopere riumerosa lmmina cumulariint tit pos-"tremi, abrogalis quihusdam, quosdam sccernerent

selectosqiie vocarent. Samaritic relegalis in Baby-loniam Judaeis deos sibi conficiiint: « TJnaquaeqiie,inquit, gens fabricata esl Deum suinn (IV Reg.,

_ xvn, 29).» 335 Babylonii fecerimt sibi Socolh B>noth, Ciitblei Nergel, et alii alios. Aputl beattimGregorium (Pastoral. parl. n, cap. M, initio) con-stat quod is,qui displicet, cum ad intercetlendum

miltilur, irati animus ad deteritis pro^ocalur. Sedomnes diffitenlur se tales qui displiceaiit palronoselegisse.

• Qdcm sancium nescit cum quis oral, peccat. —Dicant ergo mihi quomodo sibi illtim patrocinarisestimant, de qtio quidquid est sciendum ignoranl.

$23 Y. GUIBERTI ABBATISS. MARL-EDE (•'OVIGENTO 624

INusquaih de eo scriplum prseter nohien invcnies.

-Cseierum,tacenle clero, antis, el muliercularum vi-lium greges, lalium palronprum commenlatas hislo-rias post iiisubulos, el litiatoria cantilanl, et si quiscartim dicta refellal, pro defensione ipsorum noninodoconviciis, sed lelarum radiis instant-. De qui-bus ergo ne suspieio, qtiales fucrint, residua quitlcmexstat, quishos nisi evlreme demens ad-pro se in-

terpellandum provocal? Et oralio illa quid valel,ubi orantis animum ejus quem Deo pro se praetendiiomnimoda, incertiludo remordet? Quid, inqtiam-,prodest, quse. gine peccalo, nunquam est? Si enim

qras quein sancium nescias, in eo ipso peccas, quo_veniamimpetrare debueras, quia non reeie dividiscum recte offeras. In quo plane orans dubitas, Deumnullatenus placas; sed dum de luapaiitione diffidis,irritas, ad ejus nainque iivjuriam respicil, ad quemis proloculor dirigilur, quem iion novil. El quomodolibi proloquatur qui tibi suspeclus habetur? Et sihene non-opinaris cleeo, quid lemeriturum credisab ipso? Dicit qitodam in .loco Ambrosius : « Superme debcl esse cui roe commitlere parp. >

De cujtis itaque stalu omnino ainbigis, lalem pe-tere nonne insani prqrsus esl capiiis? el-queni igrio-ras ulriim melior le sif,- qtiare posiulas ut penesDeumpro le srt? Vide Dominuin usque ad transla-

lionem montis fidei merilum caminendanteni, et

hacsitaiionein cordis aperte vetanlem (Matth. xxi,

21). Ac si diceret : Si quid magniim proponitis,

qiiaiiluincunque iJlud est, si vel parum liaesitalis,amittilis, ct mullo lojerahilius csl de suo merito

qtienique diffidere quain de eo in quo spes ttia penesDetiinpependeril, palrono luo videlicet, despeiare.Quia enim minus libi altribuis, illtim adhibes, et

certe nosit quia siinlerpres luus falsitaiis arguilur,quidquid impelrare potueras, perdes.-

Aperiis argumenlis corpusB. Virginisglorificalumasseri non polest; nefarium tamen esl credere iltud

corruplioni obnoxium, reliquisseFilhim. Ralio suadetin cmlum fuisse assumplum. — Sed quid in iis diu

versor cuin lanla-sil in toiius sanctse Ecclesiaeore

pudiciiia (-"') ul eliam Malris Dominicoecorpns re-

surrectione glorificatum dicere non audeat, ob boc

vidclicel quod necessariis argumentis comprobarenon valeat? Et cum vas illud omni creatura postFilium prseclarius, quod. Dominuin majeslalis uni-

versorum conlulil, quod nunquam ulli ncangelicse

quidem namrae licuerit, irrerauneraliiin , inlionora-

ttimve dimisisse ad experienliam corruplionis cre-

dere ncfariuin sil (praeserlim cum quod corpori suo.

glorificando debueril, materno corpori, ex quo est

quod esl, redhibere obnoxius sil), resusciiatum ne-

quaquain dicere autleamus; nec ob aliutl profccio,nisi quod probabilibus indiciis id asseverare non

possumus. Elsi enim alias in disserlione sacraepa-

ginse ralio aliquolies sola conveniat, ralionem aulem

adhibita Scripturarum in se exeropla contineanl,

Iiic tamcn etsi.ratio eam ad iniegrura corpore re-

susciiato clarificalam opporlunissima undecunque

comportei, verum quia evidenlia probainenta non

Astippeianl, credere quidera tle ipsa qtiidquid glorift-calitis esl, elsi lacite possumus, neutiqtiain vero ap-prpbare valemus.

Ratio plane procnl duhio cvidens videlur, ut ctimmtilta quoriiincnnque sanctorum corpora cum ejusFilio resurroxisse credantur, illa, cujus caro non

. allera quam-FUii est, praeserlim. quae nulla Patrisnisi sola sancli Spiritus in conceplu ejus fomenla

cognoverit, quomodo sub legibus antiquae maledi-ctionis, in pulvere lerrse resederit, quae "auctorem

benediclibnis siiigtilariter elecla protulerit, cumsine detrimenlo, si dicere audeam, carnis Filii essenon possit, si Malris carnem sub coinmuni sorte

dimiserit, el privilegium peiegrinae carni contuleril,quod Matrisuoe, ipsius verae-carni, negaveril? La-

B lenler quidem-id minime senlire vetamur, quia ta-men leslimonia non adjacent, asserere prohibemur.

Recusat auctor incena atque incognila sanclorumacla conscribere.—. Si de illa cuj'usgloriam metiri

- omnis creatura non praevalei, e^ quaepraemissasunttlocere non possumus. de iis quorum salns et per-dilio incerta sunl, quid hisi sileniium sempilernumiroperare debeinus?'Porro sunl quaedam-dealiquibusscripia', quae mullo deleriofa. neniis ne subulcorum

quidem essenl auribus inferenda. Cerle cum plures.sanclis suis summas antiquitates attribuanl, mo-derno tempore eorum scfibivitas exposlulanl. Quoda me profecio s;epe petitum est. Ego autem in his

quse obtulibus stibjacent, fallor; et de iis quaenemo

ttnquam videril, quid veri profileor? Si dicerem quaeC dici audivi, et etiam sum rogalus ul super laude

h&rumlam igiiobilium dicerem, qtiin eiiaunad po-puluni declainarem ; el ego, siquaesila dicerem, et

iJli, qui lalia suggerebanl dicere, publico paritercaulerio digni essenl.

§ If. De sanclorum reiiquiis quarum mtllum pror-sus est dubium. Conslanlhwpolilani el Angeriacenscs-monachi caput.S. Jpannis Baplistm habere lestanlur.

_— Sed iis, quossui ipsoruin auctoritas exaucloral,oinissis, eos, quos cerlitudo fidei exsequuur, atlin-

gannis. Certe et de ipsis g§(3 error est intinitus,aul hi illum, el eun)dem aiii habere se asseruni,verbi gratia (1!), caput BaplistaeDominici cum Con-

stantiiiopoliiani haberc se dicant,- Angeriaeensesmonaclii idem se habere leslanlur.' Quid ergo magis

D ridiculum super tanto homine praedicelur, quam si

biccps essc ab ulrisque dicalur? Sed abrogatis ludi-

cris seria altendamus. Curo ergo cpnstel id ,quod

imsquam geminari .poluerit alierulros habere non

posse, perspictiuroesl hos, vel ilios, pluriina1.falsil.iii

succmnbere. Quod si iu liac re quse tola pielaticommilital, mulua ad se verstnn arroganlia menda-

cioque confligunl, pro divinis daeinoniaca aguni.Alterutri ergo qui decipiuntur alque deeipiunl, id-

ipstim profecto qtio se jactilant, indebile colunl.

Quodsi indignum aliquid ab eis colitur, ecce qiiantodiscrimini series ei obsequentium universa addici-

lur. Qaotl si Joannis Baptistae non esi, alicujusvero sancti esl, non mediocre lanien mendacii nia-

lum-esi.

625 .. DE PIGNORIBUS SANCTORfM.' — LIB.I. - G2ff

Nultum Ae corporis S. Firmini existenlia in Am-

bianensi Ecclesia, sed in Dionijsiano monasterio evi-

dens (estirnoniumreperitur.—Quid de capite Joannis

ago, qui de innumeris sanetorum corporibus itideni

in dies audio? (Is)Plane decessor meus Ambianensis

episeopus, cum cbrpusFirmini martyris.ul pulabat,

qualenus de theca in thecam efferret, nullum inibi

pitacium, ne unius quidem" lilterae testimonium,

quis ibidem jacerel, invenil. Ab Atrebatensi, et ipsoAmbianensi episcopis, audivi quod refero. Qua de

re urbis episcopus plumbea)laminaemox inscripsit,

quod illic conderelur : Firminus marlyr Ambiano-'

rum episcopus.Nec mora in mbnasterio Saneti Dio-

nysii idem. aclilalur. Parata ab abb^te ornatiori

capsa dum inde extollilur, dum cum-meinhris caput

evolvilur, niembrantila in marlyris naribus repe-

rilur, in qua quod esset Firminus Ambianensis

martyr expromilur.Igitur Anibianensibus cum nil, in tanto aslipu-

Jelur negotio, aliis autem e fegibrie cura vcl vocem

leslimonia qualiacunque suppediteht, raiio, qu-eso,cujuslibet judicium faclura cbnsetleat? Quidquid in

plumbea a Domino episcopo scriptum esl laminanonne jure cassabitur, cui ih eonscripiione illanil

proisus testifiealur? Et cerle Dionysienses illi quo-

modocitnquevel muiiunt, qui sallem litlerulis ut-

ctmqtie subnixi suril. Qui ergo venerantur quodnesciunt, elsi sanctum quid sii',nunquam lanien

sine niagno periculo sunt. Si alias, In enormi mul-tum sacrilegio. Quid enimmagis sacrilegum quam

pro divino excolere non divinum? Qusenanique Deo

perlinent divin* sunt. Et quid Deo pertinaciusquam illi qui Deo unicorporessunl?

§ III. S. Exttperii loco, Exuperii ruslici corpussubinferiur. —Audi quod querimonias noslras elu-

cidet, et de iis quse sunl prselata dijudicel. Odo'quidam Baiocensisepiscopus, Roberti comitisNorth-

mannorum naluralis iilitis, el Guilelmi senioris

Angloruni vegis naturaliter fraler, sancuim Exupe-riiiiri praedecessorem sutira caslro -Curboilocullu

permaximo honoralum desiderantissime requirebai.Cuinque Ecclesisecui inerat aediluumcentum dena-riorum.libris inunerasset, ut etundem ab ipso reci-

peret, ille male argulus aucupato cuj'usdam rustici

Exupefii riomine lumulo eroit, et adepiscopuni de-(ulit. Interrogat ^episcopus utruin sancli Exupeiiiquod intuleratessel, necne, quin eiiamsacramcniumab eo exigil. Hoc, inquit, jurejlirando tibi asscvc-

rabo, qnod corpus Exuperii sit, de sanciitate atiicm

nunquam, quia muliisid prsenomen ascribitur, quo-ruin senleiiliaioiige peregrinatur a sanclo. Igiturhoc modo episcopus sequivocatiis a fure qnievil.Oppidanisatitem merclmonitim de patrono suo quodfeceral cuslos inclaruit. Qui convenlus ab ipsis,

, lespondit : Revisile signa feretri ejus, el nisi illi-liaia viderilis, luam pcenas.

Ecee quantum tolius religionis dedecus coemplioepiseopalis evaluil, dum, promoto lam profane ru-

. sik-o Exuperio^sacro Dei quo h.lrusur est altario

A accessit, nunquam foiiassis (lesilura conlagio. (")Tania indissimililer facla tibique loci memoria! niesesese subjiciunl, ut ad rcferendum tempus vircsqiiedeficiant, cum non de inlegfis' eoru.ro corporibuslantse, quantae de raembris et membrorum parti-culis fraudes fianl (14),dum pssa vulgaria pro san- '

ctorum pignoribus venundanda disperlianl. Hoc

plane fit-per eos qui, juxta Apostolum : Qusestumexislimant pietatem (7 Titn. vi, S), dum quod esset,.si saperenl, suariim conducibile saluli animarum,hoc excrementa efficiant crumenarum.

CAPUT IV.

§ I. Defuncla sanclorum corpora non aufo aut

argento includi debeni. — Sed haecomnia a perver-R silate radicis emergunt, quse non est alia quam

quod eisdem adimilur quoclcommuni sorte debuerat

omnis coramereri htuiiana nalura.Si enim cerlocertius de terra hominis origo consistit, et persolutoinortis debilo in eamdem ex primse damnalionis

legibus recidit, prseserlim -cui dicmm Cst : Terra

es, elin lerram ibis: Deus, mea sehlenlia, nec prse-

senli, nec seeuturo cuipiam dixit : Aurum vel ar-

geiilum es, in aurum vel argenlumibis. Ut qnid, pre-

cor,-homo a siia natura, imo a Dei imperio eruitur,ut quod conditionaliter nulli compelit, aureis vel

argenieis conchulis inseralur?

Si vir sapiens alia prseter. terram humanornm- 337 corporura 'scirct recepiaciiJa, non diceret :

Quod grave jugum super filios Adai a die exitusC de ventre malris eorum, usque dttm redeant iri

malrem omniitm (Eccli. XL, 1). Nota quam con-cinne dictum sil, matrem eorum et malrem oni-nium. Si maler miiii dicitur, qtiseveutris lociiluro,el hunc imriiulabilero, qui allerari non potuefit,praebuit, consequenlius et raaler ipsa esl, quaema-leriam essendi moiialihus dedit, et plusquam materesl plane, quia, quod secundis non licet malribus,iteralo nos reeipit.. Qtiocunque enim apparalu sar- •

fcophagorumamoliri a' le laclum lerrae volueris,velis nolis, lerra tis. Et quae dignitas ut quis auro

argenlove claudalur, cum Dei Filius snxo vilissimo

obslruatur ? "Quoda sauciilorum pnmordiis ne su-

perbissimis quidem regibus constal iuolitDm; necunicum menioria?meaesuppedilatur exemplum; etcun) infinilas Ihcsauroriiiii copias sepulcris imroer-

gerent,' ('*) nuncuiam legisse me memini qtiod Jo-

cr.lis aureis seu argenleis marmora pura mutarenl,Quse Dei scmulaiio esl, sed non seciindiim scien-tiam (Rotn. x,-2 ), ul fides nullum. fiuclum affe-

rens, sed qnse multuin parial indecens, nostro lem-

pore commentelur, qiiod nulli iinquam religioni,.niillis usquam divitiis exhibitum a sseculocompe-rinius. .

JE tumulis erui corpora sanctorum Gttibertq non

probatur. —_.(I6).Certe si sanctoruro corpora sua,

j"uxta riaturaedebituin, loca, id est sepulcra servas-. senl, liujusniodi quos recensui errorcs vacassent.Per boc enim quod e lumulis eruuntiir, menibra-

627 Vr GUIBERTI ABBATIS.S. MARLE DE NOVIGENTO 628tim huc illucque ferunlur, et cum pietatis obtenlusoccasio circumlationis exstitent, ad hoc subeunle

nequitiaMeto.rqueri ccepta est inlenlionis rectitudo,ut pene quaesimpliciter fieri consueverant "corrura-

peret univeisa cupido. Si lanti loco raeriti Tohisemorluorum sepultura ascribitur, ul inter caetera-rum beneficia humanilaium Raphaelis specialiterfere teslimoniocollaudelur, et anle Dei oeulos grateadmodum delala dicalur ( Tob. xn, 12,-13), quidimpielaiis et cuipae putamus t)bliiieai, qui corporanalurali dehilo.-privans quavis levi occasione mo-leslat? El qusenon dico levior, sed imporluriior occa-sio quam ut discipulus proeponatur magislro ? ille

JapidL.inlrudaiur, hic auro claudalur? ille nec

pcne subtili siudoiie ohvolvatur, hic palliis aut seri-

cis, aurove texlili subcingaiur'?(") Apud splendidissiroum papam Gregdrium, hi

qui corpora Pauli apostoli, Laurenliique roartyrisinscii conspexere 'gravissiriie "sunt,puiiiti. Quid deiis jtidicii proferelur, qtiibus aftariiia sola in causaesl, et -sanctorum corpora faciunt irrequieta di-

""spergi, iroo, ut sic dicam, pro sola oblationumillalione quotidiano osientui haberi ? Solent nam-que pyxidihus eburneis aut jargenleis nuda sancio-rum ossa contegere, et ad teinpus et horam pretiosese iiigerente retegere. Spirilus Samuelis, qui, utspiritus naturali alacriiale vigebat, per Pythonissaisainquielari se quia evocabatur,' querilur (1 Reg.xxvni, 13), et ossa materfalia quse hac illaequedispersioni patent, si possint justissime non que-ranlur? Jacob et Joseph tautopere de sepuliurismandanl ( Genes. XLVII,50; L,~2| ), et omnes ssas-cti sepulcra sihi prseparant, de reportandis ad geni-tale solura ossihus operam gerunl, in domo sua,id.esl in parenleta, inter scilieet cohlribules suosnon sepeliri, quasi pene daninari raetuunt : quidaliud videtur nisi qtiod corpora ad resurrectibnisgloriam immutanda omnimodis magni pendunt ?

Si nemo, id est ralione se agens, carnem suambdio habuit ( Eph'. v, 29 ), qnin escse ac potusobsonia quolidianseindigentisecomminislret, quanlomagis illud, ,in quo ^iecessilati Iuxuria nulla com-municet, ut in hausUrvictualium aliquotios eon-

tingere solet, praecordialiusque quamvis sumptuosotrislis huj*us, ut ait poela, ministerii ambitu, speraad melioris vitae stalrim pbrrigens exslruere debet,ubi liber ab hieme sseculari, et praesentiuni tulusab imbre lurbarum, vocem archangeli surgere ju-bentis exspectet? Si hujtisniodi vocat Apostolus-dorrnientes (I Thess. iv, 12), ego talcs exislinm

inquietare nefarium, praesertim -cum in hae ipsaquiete' neminem qui evigiiare compellat alium

- prsestolentur, nisi eum qui faciat de mortuis vivi-s.centes- -

Dicat quisqtie qnod scii:it, securus plane ego in-ferani, (,s) noif Deo, non sanctis ipsis un.quamfuisse platituro ut ebruiii ciijuspiain debuerit rese-r.tii sepulerum, atit dirimi per frusta corpusculum.Apud gcntilcs- respectu IiumanUatis omniiro iiiopi-

A bus pollinctorum, et vespillonum generaliter obse-quebantur oflicia, et vulgaris sandapilse, et certe ,quorum spes, inlereuiite corpore, pariter inieribat,et nos eorum busla.suffodimiis, membra dividimus,quos sane plurimis documentis super hac motioneirasci comperimus !

Plane Gregorius (Iih.;xxxi, epist. 30), eumPauli

apostoli -capul ab Augusla, nisi fallor, tiberii pele-retur, (--) se prorsus id non audere respondit, illa

quani superius dixi super ejus repertoribus aniraad-versione praetensa. Eadniiindus apud Anglos non

ignobilis gloriae rex et martyr existit, cujus in suituilione corporis zelurit vellem sancli aemularenlur

cseteri, iqui in stalu dormienli simillimo hucusquepersislens a neroine videri se dignalur aut tangi.

jBNostra enim jaelale,ut ea quaein ejus passione le-

gunlur taceam , (!0) abba qtiidam ej'us loci plus

sejpio curiosus, utrum, uti vulgabatur, capul ejus

posl abscissionem corpori esset unitum, prsemis-sis jejuniis cumgggquodam suo monacho adnilente

tentavit; sed tenialionem illam tanta confestiin

punivit infirmitas ul in neulro ulla deinceps rema-

nerel manuum utilitas.Si sic quielum. suistumulis fore quemque lice-

rel, super. corporum, pignorumve sacrorum milla-

..lione sine coneambio altercalio lola sileret, nec ii

illum, illi eumdeni habere se dicerent, si illibata

universorum, ut juslum esset, monumenta mane-

rent, el dum omnes in sibi allributa lerra immo.il

quiescerenl, fraudes, quas praelibavimus*, super^ corum multifrda dislributione non fierent, nee in-

digni dignorum Ioca tenerenf.

§ II. Noripeccanl qui reliquias cujusdam sancti

. pro aiio venerantur. —_Quserilur quoque ab aliqui-bus ulruin eorum reliquise cum alterae pro alteris

honoi-antur, et noii sint ejus, cujus esse putantur,-

aliquid perniciosum colenlibus importare credan-

tur. Quod ego non aestimo : cum enim Dpminusde eis dicat, ul sint, inquit, umm sicut et nos unum

sumus (Joan. xvu, 22), cum ipsorum universilas

sub Christo capite sit quasi quaedam identitas cor-

poris, et unus cum Deo sit spirilus ipsi adhaerentis,inler eorura ossa qui sancli sunt, rion est error si

alia pro aliis excolanlur, qui commembres in sui

j. auctoriscorpore dignoscunlur. A quo sensu non dis-

crepare videtur, .qnod qualuor cqrqnatorum festi-

vilas sub alioruin quinque roarlyrum nominibus ex

Romana auctorilate recolitur (die 8 Novemb.). .

Qui certe sanclum exislhnat, colilque, quamvistalis non sil, fruclum recipit orulionis apttd Deum.— Sed ad htec forsilan quivis quseral utruro Deus

simplices quosque exaudiat, eum per eos invocalur

quos esse sanctos non conslat. Cui respondendum,

qiiia sicut Deuro, qui euin, de quo est incertus

exposcil, irrilat; "ilaeum si fideliter sanclum illum

credens, qui non esfsanctns exoret, placat. Yerbi

gratia,-ponamus aliquera qui eleemosynam puletesse peccatum : si ergo is scienter eleemosynam

faciat, revcra profcclo ex conscientiaj intuitu pec-

629 DE PIGNORIBUS.SANCTORUM.— LIB. II. 650

cat, cum tamen aliorsum vere sit bonum quod la-

cial. Ita plane si sanctum quis sestimet, quem san-

ctum quidem dici audiat, sanclum vero esse non

consfel, si eura praccordialiter, et secundum fidem

inlerpellet, "apud Deum, qui causa et fruclus. est

orationis, intenlio deprecantis lota defigilur, quo-

c.uhqiie modo ahimus per simplicitatem super suo

intercessore errare videatur, etquod sub spe boni

honoratur, nuiiquam a boni remuneralione eas-

satur.Si eriim recipias prophelam in nomine prophelce,

id estqui solum, sine re, aut jusli aut prophetaeno-

^ men exhibeat, lu propnetseaut jusu meritum prae-miumque sorliris (Matlh. x, 4), quo ille juslus ac

prophela fraudatur, qui soltim utriuslibet nomen

habiiumque prsetentlit. Et cene multi paruro litle-rali in suis Creberrime precibus ineiiliunlur, sed

aurirdivina inteniiones poiius quain verba melilur.

Si enim, cum tlebeasdicere : Adsii/dicas : Absit

nobis, Domine, virlits Spirilus saricti, si cum singul-tibus ores, non tibi oflicit. Non esl Deus gramma-ticae curiosus. yoxeum nulla penetrat, pectus in-

tendil.

EXPLICITLIBERPRIMUS.

;LIBER SECUNDUS.-

"

De corpore Domini biperlito. -orincipali scilicet ac niystico.

CAPUT PRIMUM.

Igitur iis, ac si prooemiofuturae nostrae dispula-tionis,, explicitiSj ad fundamenlum quod in iniliis

jecimus, pretiosos (ideliscloquiilapides apponamus,et nucleum diflicillimseet a mullis mihi proposilse

quaestionis lerendo, et quasi denlibus effringendo

quseramus. Ob hoe nempe densissima tractalus

praeleriti veluli rudera exhausimus, ut licenlius

circa nodum, ulinam Deo favente, solubilem, elabo-

rare possemus.Cum quidem super sanctorum. reliquiis, quid

cogilandum, quid agendum sit hiicusque dixerimus,illud dispositioni nostraeomnimodo supersedit quoddentem Salvatoris, quem novennis forsitan exigentenatura eroisissepotueril, quidam.in vicinia nostra sehabere contendunl. Nec desunt alii qui umbilici

superfluumquod nuper nalis abscindilur, sunt' quicircumcisi praepuiium ipsius Domini habere se as-

serunt, de quo magnus Origenes, < Fuere, ait, qui-dam qui de ipsa Domini circumcisione non erubue-runl libros scribere. i ,

339 Duobus ergo sequenlibus omissis , primocapilulo qtiod nos propinquius urget haereamns.lloccnim abrogato, liquidius exinanientur et cae-lera. Etsi probari polest hoc in terra resedisse de

ejusproprio, iniror quam vicissiludinem nobis uo-luerit dimittere in corpore figuralo, figuralo, in-

quam, qiiod sic umbra fit secundum speciem ut nondiscrepet a virlulis effieaciasecundum praecedentemveritalem. Praecedens autem, ipsa est personalisveritas, in quam refertur et identificatiir signiiica-tuni. Quod eiiiui ob sui raemoriam tradidit facien-dwro,"induhiam suaeproprietalis praesonliam refert.

. Qtiselamen hic praeseiiiia, si aliud essel qciam ipsaproprielas, non major esset quam annuli conjugalispenes tixorem prsestantia. Ad pxoris enim inemo-fiom, annulus vicissiludofieret niarili. Alteriim ergosicut nascendo de Vifgine, patiendo in crnce"ali-quantula teroporum mora praccessil- 'dedit- causas

B alteri, quod ad ejus, ut sic dicam, vicariam idenllla-tem suh ej'us exemplosuccessit..

Inde a me polissimura illud primum veritas ap-

pellatur, de quo ista quse agimus iractabilia nobissacramenta manarunl, quia qualemcunque recipiatveritaiem illud quod a,primo sub figura demitlilur,

primum lamen principaliler veruni esl.quod cau-sam subministrat illi, quod ab eo derivalum est.Illutl enim procul dubio veritas principalis et esl etdici polest, in quo nil aliud adumbratur quam capiinluenlium alque tractanllum lam sensibus quaniintellectibus valet. ln altero aulem, etsi omnis ha-benda verilas est, principale lamen non csl, quiaa principali inflectitur quod esl, el ad id reciprocarisibi semper conyenit, cuj'usspecies ac relativum est.

^Speciem vero non parlicularitalero, scclfigurara,

quam usus exterior prsetendit, accipio, cum sil hoc •lolum quod esl praecedenssuum. Undeet in psalmqSpiritus principalis Pater appellatur (Psal. L, 14),non quod secundum divinam essentiam Filio et san-clo Spirilui principelur_ sed quod Filii au saneli

Spirilus ab ipso brigo deducilur. Unde qui in psalmoprineipalis dicilur, personarum lamen ultihms norminalur, curn ex ipsius ore Filii in trihus vocabulis

primo ponalur, ul a prophela evidenter iiuiuatur, iunalura illa quod nil prius, nil posterius habeatur,licet grala levilas subslanliis subsistenliarum quasiorigines supponere machinelur, cum neutrum indivina essentia capi posse videatur, cum sola essen-

p lia, duni de divinisagimus, dici convenientius aesii-melur. Cum enim subsistentia ab aliquibus sub-staniiae origo dicatur, qui vigilat diligenler atiendatquomodoin.Deum subslare ac subsislere cadal, cumhumani capacilasingenii, etlinguae humanse licenlianil praeteressenliam de Deo habilius dicat

• CAPUT II.

§ I. His per cxciirsum dietis, tandem repelamusomissa. lllud ilaque prineipale- corpus, qubd mate*riam sequentibus prasliiit sacramenlis, si sui resi-

65 V. GUIBERT!ABBATISS. MARLE DE NOVIGENTO 632'dnum in terra dimisil, parle provecta ad superos,quse necessitas fuit nos quasi alterius corporis inhac vita oppignerare mysterio, cum satis omninoessel de propriae carnis ejus gaudere residuo? Etceiie sine ullo inlelleclualitatis acumine, sine ulla

experientia contemplandi, carnis nostrse adj'acebatobtulibus,: Doroinicae camis quas praedixipartieu-las inlueri, et digilis atlrectare, nec opus erai\peryini panisque materiam, rerum videlicel apparen-liiiin, fidei, juxta Apostolum, nostrae substaniiamesercere (Ilebr. xi, 1). Plurimum enim animus

exercetur, ei quasi extra suae habilationis castra

cgreditur, cum ex intentione visibilium invisibilia

speculari docctur. Graliosum plane est, et cunciisdesideriorum aestibusaffectandum, rem quaeesl ex-colenda ipsam sine typis, sine figurarum velamini-

hus, prse visibus habere, ardere prsecdrdiis, ulniscordis astringere. Et cum Deum non laieat amoremcorum quae videnlur el sensibusadj'acent, affecluo-sius in hominum sedere ac hserere.j'udicio,nunquamdecuit utqui in ejus semper possumus deleclari pro-prie proprio, impenelrabili multis sublilitale falige-intir potius quam jticundemur umbralico."

Cuiii ergo suflicerel lanlillura illudTesidui, si ta-men lanlillum dici potest, quod toii mundo prsepon-derat, ad gaudii universalis fideique lenorem, quidJesus Doininus in figurata nirsus hostia carnemsuam mortalibus dal obsidem?Cerle securus dicam,

quia fruslra ad sui monimentum•vicariuin diinisil

corpus, qui tolportionum, qu3esui suflicerenlfacere

meniioiiem, in terra reliquerit munus. Hmc, inquit,

quoliescnnqne fecerilis, in mei memoriam facietis(1 Cor. ii, 25).

Scire velim quam de se liaberi raemoriam affoclat,el cur alia, quibus magis inter suos celebretur, in-

clucal, ctim non dico lol ac iantae parles, sed ad

lotius mundi concursum corporis ej'us, quod de

sanclo Spirilu Yirgo concepcrit, minutia in atomi

modtim vel tina suffieiat.Yidelur aulein milii quasisit dicere : Cnm nihil -in lerra resideat, unde mea

apud vos mcmoria recalescat, ubi enim nihil sensua-

liiali veslrse prsestat, quod 3^0 intellectualilati

praesentiam meara innovando exliibeat, dignum est

iit tale quid vobis a me fiat, unde me.vobis pro me

rcstiluam , et de mei apud vos prsesentia quamamastis el adhuc desideratis, nihil imminuam. Quidaliud praelibalussermo, si vigilanler atlendas, reso-

nare videhiiur?

Duo ergo ertint cbrpora nobis ad hanc meinoriam

inculcandaro pr3esliluta?Nonne apostolis, sed contra

soluro Jiidani agens, loquitur*. Pauperes semperha-

betis vobiscum," me aklem nori semper habebilis?

\3oan. xn, 8.) Sed ne hoc eontrarium aeslimelur

ilji promisso : Ego aulem vobiscum sitm omnibus

diebns usque ad consummalionem smculi (Mallh.xxvin, 20), sciendum procul dubio quia hos intelli-

gendura cst de lutela, In quantum Deus est, spiri-

tuali, illud de praesenlia corporali. Quod si de prae-

seijtia hac agilur, profeclo qui deulem cjus, vel

A uinbihcum, seu quod legilur clrcumcisum sibi arro-

gal, usquequaque mentitur. Quod.enim dicit, me,quidquid humanittis unquam fuit, eompleclitur.

Quod si parliculas illas illum esse negas, parteinpro toto, et totum pro parie poni posse forsitan

ignoras, synecdochice nempe non soluin Ioqtii Scri-

pturas, sed et ipsos quosque illitteratos et vulgareshac figura .sermonum uli, nulli non perspicuum. Sienim lihicasu quolibet pedem, manum vel ultirnuni

unguem atteras, et interrogerisquid habeas, nonueillico infers : Laesime, inquis? Et quoia pars ungtiisad lotum ? Si te Isesumnon diffiteriscura perminiinatui particula" quatitur, illud me quod semper ab

ipsis haberi non posse fatelur pari sensu tenebitur.Si amjeos, animarum noslraruro dimidium, ct pro-

" pinquos sangiiinis, carnem noslram appellare sole-

mus, cum singuli dicimus me, quid aliud quamlottim quod esl in nobis et ex nobis exprimirous?

-Certe si sanguinem minuas, capillum tondeas, rese-ces unguem, et rogitaret quis cujus essent hsec- au.ttua esse, aut de le responderes. Si de agro aut co-rio ficfet subcisivum, non ideonon esse de agro autcorio qiiod excisum ftierit, nisi insanlts asseret. '

§ II. Quod in sitmplione corporis Chrisli efficiatmeritoruminarqualilas.—Audi adliuc antequam adarctiora contra le progrediamur, quod partem tuam

premal, ab eo ipso Dominoalibi dicilur : Quiv.an-ducal me vivilpropler me (Joan. vi, 58). Ecce, sieut

superius diximus : Ego vobiscumsum (Mallh-xxvm,20). Et: Me non semperhabebilis (Joan. xi, 8); di-versa sonare, ila primum illud me aliud significatquam secundiim. Est enim dicere : Qui- "exterius

meum, carnem videlicet et sanguinem, manducat,vivit ex eo ipso quod interlorem hominemillumi-nando vivificat. Cum ergo fieri non possit ad litle-

-ram, ul loiusabaliquomanducetur,nisiparsprofoto

accipialur, secundura inleriorem sensum indiuiculier

id agilur, prseseiiim cum fides corporis ila haheatur-

ut quod riiinulalim porrigilur.; totum in suis niinu-

tiis leneatur. Sicul enim de manna in Exodo legituf

quia : Quiplus collegerat,non amptius habuit ; et quiminus paraverat, nilril minus (Exod. xvi, I8);-sed

cuique prout edere poterat est impensum, ita lnqtis-modi sacramenlynv proul in quoque sese capit in-

0 lelleetus_aut minuitur, aul excrescit: minuitur se-

cundum proprise obscuriorem inlelligentiam fitiei,-ubi lamen minor non est utilitas sacramenti; excre-

scit autem, sccundum capacilatem fidelis ingenii,in quo eadem quae in simplicibus manet seqtialitasad salutem sacri cibi, omnibus, juxla pielatis a Deo

indultsemensuram, in nullo clauda esl sufllcienlia

tanli doni.

In omni autem materiali re majorilas el minbritas

ideo esse dignoscilur, quod quorumque in quibus-

que naluris qnantilales corporum sequas stiagnitudi-nes habere non possint, el qiiod in majorum mo-.

litim enormi crassiludine continelur. in minorum

tenuifale nculiquain capiatur. In hujus vero sacri-

iicii mystico appar-atu longe aliler se modus habei,

633 DE PIGNORIBUSSA-NCTORUM.— LIP. II. '634

prsesertim cum in illa dispertitione, licet non dis-

similis aliis quanlilatibus disparitas habeaUuysecuii*.dum tamen inlerioris oculi pensum, rion jilus refertab altari qui iotum quidquid conficitur inibi, sumit

tpiam qui pdrtiunculam omnirio perminimam. Si

enira mulios in ara proponas panes, putas quod

singuli illi siiigula Dominica corpora faciant, et non

niagis immerosilas quanlacunque fuerit hosliarum

ad unam -internas contempiationis- redigatur efll-

gieni?Panes qui in pyxide inscio sacerdote super altari

femanserunt, non esse sacralos, quia requiritur offe-rentis inlenlib. — In quo etiam illud adnotanduro,licet proposilo minus convcniat, quia aliquos in hoc

ipso errasse cognovi, quod sacramentarios illos pa-nes super aram, dum solemnia aguniur, in jryxidequis, ignoranle sacerdote, dimiserit, et divina re

esaela reraansisse compereril. Casus ille ad cleri

judiciuni, qui illi Ecclesiae serviebat, delatus,, hunc

Iiabuit censuraj finem, quod videlicet quidqtiid crat

in pyxide, qusesuper aram, diim fierent sacra, re-

sederat, pro confeeto sacramento haberetur, el com-

municaturis pro eucharislia praeberelur.Quod absur-

dissime facttim, hebes est qui dubitat. Quo enim

crantis inle)ilio, imo memoria aut no.iilia qttidemhnlla porrigilur, qua ratiqne sacrarj posse credilur?

Certe si ipsi pallse "corporali sacerdote insciojiib-

jicerelur, aut in quavis parte calicis gutta, prspterid quod ab ipso proposrtym est, 341 pependisse

post exaclum myslerium tideretur, niliil profectoinihi ad saeram.enium perfinens a sapienle aliquosenliretur. Nihiienim ibi fit,- nisi ineoquod fnies ex-

postulanlis altingit, nee quidpiam qnod sacrum fiat

aliunde conlrahilur, nisi id solum cui verbum Domi-

nicum, quod soluramodo saeramenlum conficit,

coaplatur. Quod facit infidelis aut calcchumenus

post Evangelium in ecclesia, hoc facil panis impro-vide appositus, aul in aliqua parle calicis fortuitostilla dependens inter sacra.

, Qui Eucharisliam sumil, totum Christum, hoc est

liominemelDeum,maiiducal.— Sed iissemotis, ad ea

qttae cceperam redeundum. Qui, inquit, manducat

me, vivilpropter tne (Joan. vi, 58). Si ergo Chrislumiia ntanducari intelligas, ut in dislributione illa permembra, membroruinque segmenta in ora-suscipien-lium cedere credas, verbi gratia, ut iste digitum,ille digili partempercipiat, sicqneper singulas par-tes corporis, et iiem parlium frusta procedal, pro-feclo liuic sensui verbum Christi non consonal.

Qnod ergo dicit, me, universitatem substantise, quae'lunc erat, significal,. imo id quod ex utraque na-mra erat. Acsi diceret: Qui manducatme in quan-lum homo suro, viyit propter; me in quanlumDeus sum. Cum enim sit Deus in diiahus ex dua-

busque naturis, ex altera noslrum mortale vivificat,ex allera nostrum vitale clarificat. Hinc est quodcorpus el sangulnem; quodque singulariter tradif,ut quod corporis nostri huniilitati eximendae abaerumnis uaturalibus attiiiebat, per suum cbfpu.s in

A nostros usus piMchiUiminduccrel; et j'u\la. quod inLevilico legitur : Anima enim omnis carnis in san-

guineesl {Levil, xvn, 14), per sanguinepi suum ani-maruimiostraruin interna luslrarel.

Quod ltice evideniius ostendit, dum ad exhibitio-nem corporis nil aliud infert, nisi : Hoc.esl corpus

meianquod provobis tradelur (I Cor. xi, 24). Quodtamen el ipsum additamentum aposloli Pauli esu

Ad sanguinem aulein, lanlo laxius traclat, quanioanimani corpore preliosiorem exislimat. Ilunc enini

etpro eis quibtis loquebaluiy et pro muitis effunden-dum perhibet in remissiQnempeccatorum (Malth.xxvi, 28). Si ergo sanguis ad diluendas a peccalisanimas exponitur,, profecto palenter ostendilur,nullumanimabus inesse peccatum.nisi quod ipsarum"animarum appelilu ac consensuperagitur; sicutenim maniibrium sine ferro nil explical, ifa corpussineanimae voluntalepraeterotiginale non peccat.

Si adhuc exempla rogitas, prscsio plane' eriint

slmilliroa. Cum enin.i dixisset Joannes : Multi ex

Judmis crediderunt in eum, ailjecit: Jecus aittem non

credebal se eis (Joan. II, 23, 24). Juxla bealum nam-

que Atigiislinum, non. se eis credit, quia, elsi cre-

dnt, non nisi lamen baplizato eucharistiain corporisstii commiliit. .Dieil et alias : Qui credit in me, noii

credil in me, sed in edm qui.misii me (Joaiu xu,-44) :

Alias etiam : JVisi manducaveriiis cgrnem filii hq-

minis, et biberilis ejtts sanguinem (Jodn. vi, 54), ci'c.

CAPUT III. -••••-

C -,••-§ l.Ab altaris sacramento mananl cmlera sacra-

menla. ^- Quia igiliir de bipertifo corpore Doniini,vero videlicet (quod superius principale diximus,unde hsec sequentia sacraraenfa -manarunl) ac niy-stico, quod iiguralura siipra appellavimus, quo onini

iuce purior Yeritas siib panis ac vini uinhra coiifici-

tur, loqui ccepimus, anlequamde dente, et reliqiiiisSalvatoris disserere adoriamur, quseslioiies quseexinde fieri solcnl sub pfacmissis leslimoniis venli-lare qnidem volumus ; nescio tainen si definire po-terhnus.

Quaeritur utfum cbrpus illud, qtiod ab altari su-

riiitur, speciem viventis Domini attt mortui gerai.Yivenlem auleni eum seimus, semper cphabitantein

Q in se habuisse per.sonaiiierDeum; nomen vero Dei

Filii, et cum nomiue ipsam rem non amisisse, ne-

qiii.dem,mortuum. Gum ergo se asserit manducan-

dum, osfendere plane videtur suaepefsonalitafis in-

dividuum. Personaliter auiem Deus ac homoest;Deum ergo et hominem mandibilem fieri quae per-mittct ratio.? Iii eo eniin verbo ^qtio dicitur : Quinianducal me (Joan. vi, 58), sic necessario intelligidebere videtur. Temperaiilius auiero iliic : Qnimanducat carnem meam, et bibit sangiiinem meum,-in me manet (ibid., 57). Quae ilaque allercatib" inter

sani capitis homines ex hoc versari debel? Si Christianima Deum sibi liabuit insessorem, mysteriumiilud' siinpiicis erealurae, quod pure sacris ofliciis

adhibetur, quis audebit dicere- quiu bcum habea!,

'635 V. GUiBERTI ABBATIS S. MARI_"EDE NOVIGENTO 636

vivificalorem ? Qui enim de sancto Spiritu et virgi-iieo sanguine cretus, individuam Dei ac hominis

personani exhibuit, panis ac vini subslantisead suinobis repraesentationem affltientissiiriumlotius divi-nilatis illapsum inviscerare non debuit ?

Sacramenlum illud omnia delet peccaia.^ Si aquabapiismalis non inodo vivifica per Spiritum, sedvivificans appellafuf; illi naturae, quse in divinumuhiversa mutatur, a superna prsesentiaj a perfectaDei inhabilatione exaniiriala crettetur? lila per cloa-

casruitura, Spirilu fecundante, diluendorum tem-

poralem, imo horariam accipit potentiam peccato-rum,Tia?c hostia, sive ad salutemiiostium sumpta,sive a peccatoribus et indlgnis praesumpta, ad tliro-num gloriae semper refeflur, nuuquam desilura pro-vehitur, 342 hdcnler dico, in ejus eorpore a quo

prpdiit, nullas unquain indigiiilales, non indignashtimilitafes usquam ab improbis perlatura suscipi-lur. Si enim a quolibet digne percipietur,-quid aliud

quara sumroo illi Capiti cohaerenliumper sui ipsiusqiiam suscipit carnein illico commemhris effieitur?

Quo iiamque magis modo in corpus Jesu quisqueirajicitur, "quamsi coinmunicando huic carni ac san-

guini intimelur?Ab indignis suscipienlibus nil tmsionisuccipil Chri-

slus. — Porro si improbus illud sumas, leipsum,

quia sacra sacfilege suscipis, profecto condemnas,el in eo quod corpus Domini nequaquam dijudicas

(I Cor. xi, 29), idipsum quidem, quantum tibi alti-

net, vilipendis atque dedecoras, sed a fuis Injuriissummam illam excellentiam impenelrabilis usque-

quaque lueturiminunitas.

§ II. Objectio i.Christumab iisdemnon suscipifalsotionnulll putabanl: quos infra confutat Guibertus.—-

Sed nemo aegre feral, si ex persona cujusdamaliter'senlienlis paulo longius videar disputare. Pro

fide, iriquam, aut periidia suscipientium conslare

pulatur, aut quasi dettcere sacrameriium, qui infi-

deliter, aul contemptui ducens illud sumit, in quan-tum non reveretur, ncc Iionorificat, si fidelis est,in quanlum discredit, si sit infidelis, et roente refu-lat corpus Dornini. Ergo sensu meo non video quo-modo animabus aut corporibus talium possit aptari.Si enjin in sacrativo canone prb iis solum oratio

praetendilur, qui orthodoxi, qui cultores fidei catho-

Iicaesunt, et maxime qiiifamuli ac famulaeDei sunt,

quod meritum obtendi sufficerel, nedum cumaddi-

tur : Qudrutn, inquit, tibi fides est cognila, et iwla

deioiio, quid hichabel infidelis, quid reprobus Chri-slianus ? Si pro vobis, o aposloli, "et caeleri sancli

ciiscipuli, el pro muliis effundilur sanguis ille in re-lnissionem peccatbrum, muliis videlicet, uon aliis

quam eleclis, habent quamcuncpie, sibi lamen pessi-maro pravi quilibel' facultatera exlerius suscipere

sacramentum, sed rero sacranienii non babent. Su-

scipiunt cjuidemquod visibile solum esl, sed quia ad

vilara nequaquam nuiriuniurex eo perpetuam, illis

exinanitur quod invisibile et utile cst. Et quoir.odoiili lanta res adaptatur, quaj in vitam acternatinper-

A cipientibus datur, si ad gehennoe incendium irrecu-

perabiliter praeparatur ?Si honaefidei catechumenus qui nondura baptiza-

lus est, divinis sacrificiis jtibelur absistere, ei quiintideliler aut impudenler aceedit ad ista, quoinodopoterit prodesse, imo non ad^cumulum damnationisobesse ? Cum evangelizanlibus dicerelur ut bospi-laturi dicerent: Pax huic domui, adjungijur : Si ibi

fuerit filius pacis, requiescelsuper illum pax vestra.Sin aulem, ad vos reverletur (Luc. x, 5, 6). Si praedi-catoris beneficium, reprolris infrucluose dilargitum,ad ipsum reciprocalur cujus esl meritum, in corporehieple irrationabiliterqiie suscipienlis et in animasordide tractantis, pulas tantum munus lam foedocarcere claudelur, squalentibus adeo Iocisindebi-

B tum ? Si Spirittts sanclus disciplinae effugit ficlum,nec habitat in corpore snbdito peccatis, imo cOrri-

pitur a supervenienle iniquitale (Sap. i, 5), diviriaista subslantia, quseFilii Dei corpus, per ej'usdemSpirilus pleniludinem et Filii personae Idenlificatio-nem, efficiiur. ilii spurcissimo eordi se quomodoiwferet, cujus sanCtusille-Spiritus habilalionis.impa-tiens sordes ferre non prsevalet ? '

| III. Objectio2. — Sed dicit quispiam: Ergoii sa-

, cramenlum non est, nec rem sacramenli habet

quisquis est qtiitale quid suscipil, quare daninationi

sulyacet ? Ad quod egb inferam : Si panis ille nihilin se sacrum jirseler quam panis communis haberet,ille tamen qui id sumit corpus esse Dominicum

aeslimarel, el ad id impudenter accipiendum sese

ingereret, non minori proeul dubio j'udicio succum-

_ beret quam si Jesu verissimum corpus esset. Yide- _lur ergo mihi senlire profanum, ut tanta dignilas,quae loco indebito nihil ulilitatis, imo nefarisehuic-.

proditioni causas totius nialediclionis imporlat,tali intrusione damnetur. Ad cujus honorem nullo .modo pertinet, si gratia hoec,quae loiius munditiaenutrix est, lurpis conscienliaeconfagiis obruatur, etmiser-homo sub hac-praesumptionemulctelur.

i_!IV. Objectio3.—Putasnequod, si quispiam infi-delis id sumeret, corpus Domini esset ?Et qnomodoirrisorie aut ignoranter sumeiilicorpus Domini est,cui super ipso myslerio nulla fides est? Etsi a pue-rulo aut quolibetinsensato, qui utrumsit sacramen-

X)tum discernere nesciat, praesumalur, huicne tali,

quod corpus Domini insolenter suscepefit, imputa-lur? nullalenus assenlior. Dicam, sed sine praejudi-cio melioiis serilentise, nulli impulari debere hene

sumptum aut male hoc corpus, nisi qui primum po-tuerit vel ex parte agnoscere fidemejus.Cerlenatu-faliter faluis, et amenliam incurrentibus peccataeliara gravissima, quaedementia et fatuilaie com-

miftunt, ad damnalionem imputare nullus audet,''

nec eum addicere peccato quis debet, qui malum,- conscienlia discernente, non perpetret.

*

' Plane indubium esl innumeros episcopalis etse-

cundi ordinis cxstitisse viros, qui et 343 haecsacra

populis celebrarent, et fitlem veritatis inlernae sa-

-crorum eorumdem nullaleuus h3befenl. Puias ergo

•335. DEP1GN0RIBUSSANCT01VUM.--L1B.1I. 658

cum ista gererent, nee pretium eorum quaeexterius

vitlebanlur actitare tenerent, quod, quantum ad se

pertinebat, aliquid coeleste conficerent ? Minime:

hec panis ae vini penes ipsos substanlia mutabalur,

quia Dominicorum verborum,perquse mysteria cbn-

summantuT;actumeoruni-exteriorem fides menlium' nulla consequitur, quse spiritualis transformatiojiisarcanum sola specialiter promeretur.

§ Y. Objectio&..—Sed ad hsec, in quo vel prseci-pue divina virtus eminet, gratia ista,, quaefictos sa-cerdotes efftigil, fideles populos, quibus ista gerun-lur, rion deserit, dum corpus idem, quod nori est

corpus apud illos qui id ipsum infideliter. admini-

strant, sit sacratnentum et. res sacramenti iis qui,licetinfideli, fideliter lamen aslanl,verbi gratia, si

baptismum subeat-Judaeus quispiam, quod crebro

contingit menteperfida, Iucri causa, nunquid immu-nitatem peccatorum assequitur?. El qui ad tantam

purilatein fictus malevolusque procedit;-is ipse Spi-ritus sanctus, cuj'uspolentise fuil sancliticare bapli**.smum, nullo modo prsevaluit indulgere peccatumqualecunque, velminimum^, quod quidem si poluis-set, non polentia profecto, sed impotentia, et haec

injusta fuisset. Sane vecordi et impcenitenti condo-,nare reatum, nihil aliud est, ut milii videtur, quamcrirainosis atque superbis favorem indulgendo prae-stare malignum. Et quomodo Deus erit, si scelerasua perseveranlibus in eis impune remittit? ficluscerle baplisma subiit, el illud nempe quod sanclus

Spiritus ,ad imprecalionem cuj'uscunque sacerdotisindulne imbuit.et eflicax fecil, et tamenineffieax'

reperit, qui ficlus accessit.-Ecce Juce clarius fit.evidens quod ubi.fides non

est, sacramentum etiam fit impotens. Nec mihi quis.ohjiciat quod eliam ethnieus hserelicusque baplizat,quia alia auctorilas est in dando quam confessionisdivininominis in suscipiendo. Ad dantem enim.et

,' sacrificantem . -roinisterium exterius refertur, adChristum vero eflicientia reportalur, cui, sicut dici-lur : ii Hic esl qui baptizat (Joan. i, 33),

•perhibe-

tur etiam, quia solus sacrificat. Si ergo danles, idest ministros, singularis, quia eam sihi feliriuit,Christi commendat auclpritas, in confessoribus uli-

que discernendis, dum in hoc versamur sseculo,ponslat multa dubietas..Unde psalmus : •*Slaluit,

inquit, aquas quasi in ulre (Psafc LXXVJI,13). > Si

aqu*espiritualia dona sunl, de quibus alibi dicilur :J Flumen Deirepletum est aquis (Psal, LXIV,10), >vel etiam ipse baptisraus, haec ctii vtilt Deus infun-dit, cui vull obseral, pro intentione videlicetac roe-rito aceedenlis, et cohibet, et dat.

§ VI. Objectio5. — His eliam aliquld, noft minus

quam"superiora, polerit valere subj'ectum. Sciinuset ex muliiplici canone tenemus Simoniace ordina-

tos, sive prafsules sive presbyteros, nihil a suo ordi-

jiatore recipere, sed et cum alios ideo ordinaverint,-aut sacrificaverinl, quod a nemine aceeperinl, seu

facere, seu darc non posse. Iluic tamen tam nego-lioso periculo conditio diviua se Ingerit, utsi ab iilis,

A a quibus.Simoniaci nesciunlur, sacruin quidpiam jiereorum manus impositionem accipilur, per fidem

suscipientis, el pestera illam ignoraniis, virus tolitisillius haereseosvaciietur, in tanlum ut quodSimonia-cus ipsenon habel, cura videbitur eliam non habita

praestitisse, ratum ex sola accipientis fide com-tet.Ponamns quoque eregione.sanctum aliquem.toliusSimonaciaecladis expertem, ciijus secundarii, archi-diaconi scilicet, aut decani Simoiiiace,coriducti>ad

. eum ordinandos inducanl, a sancto quidem illo,quanlumlibet sanctum legiiimumque sitquod dat,niliil accipiunt, sed tanquara exanimes ad solcinnec vjdent, nec sentiunt.- -

Si hsee ad sacrificii diviui comparationem per-rainimaob unius peccali immanitatem et delrahun

B tur et dantur, ct divinse pro gratia suscipientitimcensurae mutantur, in illo sacrosancto inyslerio a .damnalis juslus non discernitur^^Scio nec in iisbeato genlium.Doclori me obvium prsebeo dicenli1:i Qui manducat el bibil indigne, judiciuin sibi man- .

dueat el bibit (I Cor* n, 29), » quiaqui de Donil- .

nici cqrporis verilate non. dubitat, et id ipsumalrocis aul flagitiosi.animi improbitale, ut sic dicam

ecclesiastico verbo, communical, in qtio lantse per-sonalitati non- defert, nosse velini qiiid sacri, qtiitlutilis ab altari refert? Esto : Ecce vel sacramcntum,'etsi insolenler et slolide, non lam sumptum quam

praesumpium. Eisi hoc certe conceditur, quomodotamen.rein sacramenti.inde referat, non videtur :

quod si res sacramenti deest, sacramentum sum- -"

psisse quid prodest?Sacramentum trifariam usurpalur. —- Sacramen-

tum autem trifariam dividitur.- Pro jurejurando

namque ponitur, et-pro re quocjuesacrata dici soleU ,

. pro mysterio eliam accipitur. Sit ergo res .sacra,^

sitque mysterium, hoc totum fit, sublata re sacra-

irienti, indigno supplicium. Dicemus ilaque quod

hujus tanti muneris ccelo ac terrse adoraiula maje-. stas putentissimo peclori.scelesli cujuspiam se li- .

benler immergal, ob hoc scilicet solum, ul dam-

nandi liorainis miserum 344'c0r exural? Absit hbea piissima benigni Jesu anima! Corde credo ac orc

. conliteor quod ad haec sancla praesuriipta accedens

dignissime puniatur,- sed nullalenus profiieri au-

j) deam quod tantse veritalis digniias locis infaniihus

tenealuc. . Etsi novimus, ait Aposlolus, Jesum se-

ctindum carnem, sed nuncj'am non novimus(// Cor.,v, 16). t Jam ergo in paternae cosequalilalis prove-.ctus assessu, ad contumelias lolerandas ilerum re-

digetur, ut vitioso, qui quondam quo caput reclina-.ret non habuit (Litf.ix, 58), obsolescere modo.

cogaturhospitio? Audeo et honam fidem-ad Deum

habeq. Unde et tutius dico Jesum Dominum crucem

ppluisse portare facilius quani lmmanam conversa-

lionem folerarefcedisin moribus. Ad hoc igitur euro

reciprocata"misei;ia referat, ut ad referendos nostri

generis rursus errores redire invideat? Impsssibili-talemsuam forte fasiit!il,.et ad consueti qaondam

corjioris molestias quietis irapaiiens-decedere gestil 1

639 V. GUIBERTI ABBATISS. MARLE DE.J\0YIGENT0 640• .Addiscerevelim ab aliquo, quid sit : <Qurman-A

, ducat me,-vivil propter me (Joan. vi,- 58). Quidest inanducare, quid esl me? AmphihoJum est, etbeneac male manducari potest Dominns ahsolutc,Apostolus condilionaliter ponit. Sed quid.manduca-nir? t Panis, inquit, quem ego dedero, caro mea,est (ibid., 52), » et psalmus : « Panem, inquit, auge-lorura manducavit homo (Psal. LXXVII,25).

• Man-ducare roilii nihil aliud videtur, qiiain ad sejpsumJcsu vitam exemplificare, et hoc est qtiod dicit* me, i>ae si dicerel: «Me » non manducat, quinonse mihiuniendo concorporat. Mihfnon credatur,)iisi verba Dominica meis- consonare probenlur.t -Pancm, aif, nostfum quqtidianum da nobis hodie(Litc. xi, 5).

• Ex quorum persona id loquitur? Eo-rum plane qui dicunt, el dicere possunt : c Pater -^

nosfer, quiesin ccelis (Matih. vi, 9). J ijuorum, pu-tas, Pater? uiique electorum, qui Dei Patris moribusassimilari contenduntu Estole sancfi.ait, sicutfa/.,quia] ego sancttis sum (Lev. n, 44) i : Hi, inquam,fiiii elamanl : J Panem nostrum, » ac si dicerent:"Teopereac vcritate falemur Patrem hoslrum, danobis panem, non exterorum, sed proprie nostrum.

_Cujusest haecpralio? Indtihiesalvandorum^dicunteiim : <rAdveniat regnuih"luum (Matih.xi, 10), »id est; costleseai sanela Ecclesia, quaespeeiale Dei'regnum esl. qttod alias dicitiioh esse dehoc mundo.Si enim de mundo esset,' mundus suum diligeret(Jpan. xv,_19). Ergo panis iste qui et dicitur ange-'loruro (Psal. ixxvn, 25), quis audeat dieere quod ralicui perfineat reproborum? Soli itaque sorti con-ceditur eleclorum. « Qui igitur manducat me, vivitpropler me (Jadn.vi, 58j; »*idest, nemo carni et

sanguini meo communicat, nisi' qtieni iuspirationiei inlerna vivifical.' >> - :-J • ' ' '

•Pensa^si vis, quid homo dariihandus hic habeat,quem sibiiliabolus- ad gebenham vilii.s innut.riendbmortifieat? Nam hujiismodi hominem, quod lamenDei solius discernere sit, cum sit provisus ad ni.br-tem, quomodo velsemel in vita, digne sacris illis

participare valeat, tiullalenus video. Queiri enim

pani (qui in.vitam dalur seternam, et quipignus sa-lutisaefernae vocatur) constal procttl dubio fieri non

posse concofporem, tanlum reqi in hocsaeculoavcri sacramenti omnimotla susceptione.discordem, D

cpiantum in futttro ab ipsiiis -re: sacramenti esseconstabit exlorrem. Dico namque; nec sanum qtiissapiens diffiteri poterit, quod qui semel illud dignesusceperit,nIlo modoexsors ab seterna,cujuscerlis-simum pignus est, salute iion erit. Yides itaqueeujus,-ex totb, usui peftineat-esus iste.

§ "VII.Objeclio6. — Si' animum insolentem am*

biguitas adhuc ulla remordet, lege beati-Cyprianilibrum De lapsis. lllic, nisi fallor, invenies aliqtios,qiii: ih>persectitione conciderant et de sacrifieiicruore gnstaranl, lempore pacis indultsc ac si inno-centes Ecclesiisseimmiscuisse fidelium, ac.aequeulcaeieros itlem Dominici corpo.ris suscepisse saera-

menlum, aliqiios nescio mares aut-feminas nilidis,

ut tunc temporis moris fueral, linleolis" extulissedomum el arcis suis indidisse servandum. Nec moracum id sumendum reviserent, in favillas ac ciheres

reperere redaclum. Pusipnes eiianfipsi qui genitri-cum ulnis ad Eucharisliam '

ferebantur, posiquamipsam de sacerdotis manu ore susceperant, tussi-tanles rejiciebant, si lamen et ipsi quidpiam"deimmolaticio.cruore sorbuerant. Quid igilur cbrpusDomini ad favillara? -Qusecausa-ei pfoprium pu-niendi corpus, cum eos qui a corpore suo descive-'

rant, potius nltum- iris debueral? Certe qui tantumsuo corpori honorificentiaealiasac hnmanse lujtionis

altribuit, nuiiguam sicorpus suum essel, in cineres

redigi permiltere debuit.

Dic-mihi, quivis, quareDominus abituruse mundovicarium quo fruercmur interim liohis corpus effeee-rit? Planc inferam; -propter- commune solatium,suique memoriam, fidem quoque exercendam. Si

'

ergo tria hsec.eausa viderilur, ubi haeeipsa deesse

probahlur, vices-inibi Chrislus omnino cassas ha-bere putatur, praeserlim -ubi; solatio nulli: esl,-jne-moria desit, cujus iides exerceii debeat,' imovelit,non habetuf. Hoe non modo' in elhnicis, sed inaversis a^DeoChrislianis aspicimus, quos infidelihusdeteriores vocat apostolus (/ Tim. v, 8). Ubi ergofides non esl quse adjuvelur, el devolio quae id^exi- .

gat, nescio.quas ibidem vices Chrisli corpus efliciaf.Yitle itaque quia solis fidelibus, et hoc ad 345partem salvandorum perlinentibus mysterium istnd

attineat. Caelerumqui procaciter id usurpat, bonisenim ac malis interim facultas' ista suppediiat,nescio utrumne vel ipsum sacramenlum sumat; sciotamen quod, ex eo quod aeslinialsacramenlum esse,se dairinat. . .

§ "VIII.Objeclio7. — Quid quod a muribus, cani-"

husque absumplum audivimus, quod negligentiacustodum pntre autmucidum disperit, quod casibus

diversis addicitur, quod denique flaminis adurilur?

An corpbri sacrosanclo qiiodmures abroser'int,q'uodcanes prolambuerint, applicabitur, ut qubdad ani-

mae potius.quam corporis. usum fidei noslrae vix

roagnanimitas emeretuiv-hoc graluito murium ca-

numque dentibus'-apparelnr?-Dicemus ergo quodvilium hestiolarum dentes fortuitu molant, quodtanlis affectibus totque cum laciyrois Christiani

jiraesules, cum piis gregibus, Chrisio lamen praepon-

fificanle,*immolant? Hoc, quseso, omnibus sanctisomnino ohlitterelur a sensihus.

Superius .constat utcunque probatiuri, ad fidei

vene, subsidium hoc mimeris.a Deo praesiiluin;"el

quod solius fidei merito aliribuilur, nulla creatura,nisi vere fidelis hinc pasciinr. El cum- lioc uriico

cibo vera qnortimque fides alatur, nullaieims con-

stal esse sacramenltim, nedum prsestare rem sacra-

menti,-poslquam ad impias- animas- et- animalia

hruta transigitur. Quod si hoemysierio nostrae re-

deroptibnis ascribitur,- res nostrae credulilalis ad-

versariis valdc ridicula proinovetur.-Si eniin occen-

tari possuni. qui super-Dominico corporelihenter

641 -DE PIGNORIBUS.SANCTORUM— LIB. II. . . J5-J2

disputanl.-et id figuram, non veritalemesse volunt,.

quod hestiis et hominibus commune sitidem, facili

tirgumentaiione nos -subigent, et ex solo pudorehtfbeiiidinis noslrse convincent, dum noslra sacra-

menla Iiomiiijbusac hestiis comraunia dicent.

Ad fidem ergo ubilibet reperiatur, sacramenli

veritas habeatur, ad incidentes besliaruin seu quo--j-umlibet aliorum discriminum casus, quia nori est

fides cui haereal, siihstaiitia quse.priiis fuerat ha-

bealur, potius quam ncevus -illi.unicse sincerilati,lanlse turpiludinis inuraiur. Si enim, duin urilur,dura pulrefit, dum rodilur, lambiturque, eadem ubi-

qne majesiate procedit, lanla gloiia nulli •miseriae

non subjeeta decedit. Et licet iis videatur addicta

periculis, non lamen vacant a gravibus' animairum

stiarum exiliis, qui lahtae Tei praeslitutividenturesse custodiis, et corpus Doroini vere produnt, qtiiid observanria digna deslituunl. Quod lamen sa-.cramentum non est, dum transit in exlerna pabula;illis vero esl proditio totius veri mysterii cl crinien

desertionis horreudse quibus rei hujus eral alfributa

dfligentia.

§-IX. Objeclionutnsumma. — Ilis ultra quam pu-

laverahiusdigrediendo traclatis, Iiaec"rioslris stiperliac re sermonihus clausula suppouatur, ul nulii hu-

manse, imo teriigense creaturse cibus iste, in quan-tum >superstibslaniialis dicitur, in aliinenlum nisi

vere fideliuin, et ad vitam prsedestinaloruin- acler-

-nam devenire posse credaiur. Quod si devenerit,nihil aliud quam pure panis esse pulelur, ne hbc

lamen dieium repelefe piget, qtiia si infidelis aut

prorsus indignus -accedat, ex eo quod impudenterad ea quae sibi non competunt se ingerit, se con-

cremat, nec lamen credi licel quod- taiila dignitasadeo f<edaehabilalioni cohaereat, sed sicul bapli-smus sanclus est et-benevolos sanclos facit, ila ma-

levoiis, prseter suas fraudis crimen, nil aliud quam"publica unda facit. Haec pro roeo captu dico,et ad

fidem, Deo leste, dico. Si quis alitersenliat, vide-rit ut sanuro sapiat.

CAPUT 1Y.

§ I. — Contra haec, ininus lemperanter asserla,hreviori, quia lemperatiori, ratiocinatioue respon-deam.

Verissimum quidem est quod eucharistia proprie .]proprium verae fidei sit alinienlum. Sed conlra illud

quod indignis, nonmodo res sacrameuii, sed nonesse sacramenlum dicitur, non solum aucforilate,sed, cliamsi ipsa deesset, plttrima ratione reni-tiniur.- Refellunturqbjectiones.Al digniselsceleralis tolussuscipiiur Chrjstus. — Primo si qiiidem,-qu'ia incbn-veniens valde est ul mufabilitas et alternalio tantismysleriis ascribatur, ul quod Pelro.el sacfaineii-turo el rem sacramenti prsesliterii, hoc Judcesuheodemriioraento neutrura eonsiiteiii.-ut baptismatisaqtta, quse,post sacramenti perfunctionera suhler-

raneisadmistalaticibus,nilj'ara referl[differl., E.P;.]ab aquis co-iimmiibus.in nullo proeponderare videa-

A. tur, dum quod isti quasi pro sna dignitatealiquid esi,

istipro indignilale sua nihil illicofiat.-.-ct.laiilaema-

jesiatis eminentiam miseri-homuiicionis roaligniias

repente destilual. Ille quippe qui, in prsesenti ageris,

nop minus Judse.suisque pcrsecnlorihus quamMu-rise suisque complicibus se Iraclabilbm prsebuit, quieliam retro abituros (Jlfnic. vm, 33) adsuum disci-

pulatum dignanter. ascivit; qui eliani nunc Patri

.conregnans solem suum bonis a;que ut malis iinper-lil (Matth. v, 45); qiiict.iam, juxia Danielis-Iibrunl,sicut fidelibus sic perfidis angelicam cuslodiam de-

Iegavii, quoJ in Michaele Ilebrajoruiu principe, cniGr;Bcoruinpiiuceps ohnitcbalur, ostendit (Dqn. xi,

- 15) :. nunqtiara credendum csl, quod ip hoctem*

pore- quemquam a suis sacrameniis excipial, prae-B serlim ciim tempus miserendi sil (Psal. ci, 14),

quo nemiiiem a sua largitionesequestrat.Innianeri ex,iis qnw objecta sunr(si admitlerentur)

errores alque hicommoda scalerenl. — Quod si pxlor-res eos. a dono isto nune faceret, in judicio qnid a"beis exigeret, quibus niliil super hac gratia in prae-seuti comroislsset? Eisi aputl improbos senlenlia

ista conslaret, 34@ <IU0('scilicel improbitas eorumsacramenta subverterel, frustra mens eorum de sriafoedilaie nietueret, quse corpus Domini pro sua

nequilia ad prioreni substanllam redire Seritifet;verbi graiia, ecccneseiofragilitatis mese consciusutrum odio an ainore siiri dignus (Eccle. n, l),-cunrad sacrainenta illa accessero,-quid spei, quid

_ fructus inde me relatururi) credere potero, si pro-pter pbccata mea tantam rem annullari desperalamcnte cognovero? Et quis in carne positus aliquo-lies tion de sua electione diffidat! Quoties ergo mi-seria>milii meaehunianitatis ingrtieiif, accedeniiadDominicam roeiisam corpus Doroiiii-nec sacVamen-»

turii, nec res sacramenli milii erit? Consideret.ita-que sapiens quantae inconvenieiitiaeex hac bpinibriegenerentur, et firniissiroe- sine prava-ulla iuteipre-latione sentiat, quiau Qui manducat,*j'uxtaAposto-liun, corpus idem indigne, judicium sibi pro certoroanducat (/ Cor. xi, 29).»

§11. Quis sacranienti graliam percipial,~sohis no-vit Deus. — Reinotis igilur pessimis et qnaeinfiiiilicrroris causa sunl indaginlbus, lioc soluni cogitetur

J) quod sacramentum el res siicramenii dignis; sine re

auiem sacramenti, simplex sacramentum constci

iiuiignis. Qualitei" autem versetur in indignororiianimis atqtie- corporibus,' ipse solus novii,'cujtissubsiantia quocuuque disperiiatnr, quidquid inde

contingal, nec perire, neciispiam obsolescere*pos-sit. Cui illutl parabdlicuin Salomonis non incoiicinne

coaplaiur : tSortes, inqtiit, mitlunlur in sinum, seda Domino lemperautur (Prov. xvi, 53). » Qusesortes, nil nielius quam soli Deo cognitae, intelli-

gantur hnjus muncris' dispertiiiories. Intfa sinum*

ergoiateiit, quia clausacniuiuo sub diviliis iriysie-riis se"conXinent. Ex qtto. vigilanief >elpulchre.-»Domino temperari dicunliir,, qtiia niulti sine re sa-cramenti hsec suscipere aesiiinanlur, qtii, Deo eorum

'(j.5 V- GUIBERTIABBATISS.MARLE DE NOYIGENTO 644

correclibnem'prbvidente, vilae,exinde seternae nu-_

triuntur, dum aliud longe in Dei sedel arbilrio quarohomlnum temeritas arbilraluf, cum proba initia

fine improbo. demutanlur, aul bona inilia termino

ignobili deeoquuntur. Tempcrat igitur superna pie-tas, quae j'udicare, imo prsejudicarenon metuit sibi

ipsi incircumspecfa seventas.

Sortes itaque mitluntur in shtum (ibid.), quia fin-

"gil slngillatim corda hominurn (Psal. xxxn, 15),sed intellectualifer, postquam inlrabimus in san-

ctuarium Dei.(Psa". LXXII,17), discerni faciet opera

singulorum. Unde non modo diligenlibus , sed quo-cunque etiam nunc delineanlur in crimine, dile-cturis aliquando Deum, Spirilus sanctus in suis

provenlibus cooperalur ad bonum (Rom. vm, 2S),etiam in suscipiendo hujus eucharisfiae donum.

Ohjiciat mihi qui vull Cypriani, quos mihi oppo-suit contensiosus illc, cineres, el senisillius, dequoin Gestis seniorum legitur, visiones, qui sacramenloredeunte ad aram indignis ab angelo videbat praeli-

.bari carbones, quia super hoc mea rmnquam vacil-lare polerit (ides.

§III. Nulla tmsioneaut tufpiludine ajficilurChri-

s:us, cum a sceleralis bestiisve manducaiur, velspe-cies sacranienii corrumpunlur. — Porro si de muri-bus aut bestiis agitur, aut de eo quod casualiter

uspiain consumi videtur, rios non aliter asseverare

praesumimus, nisi quod substantiam a Deo specieiilli indilam adimi nulla ratione credamus. Scripse-runt quidam falli oculos nostros super lanli quaevidetur corruptione roysterii, el oculos Cleophaeet

.Marise Magdalcnse a Domini notilia aliquanfisper_3bslenlos inferuni. Quaeargumenta nescio si inihiel pluribus aliis uinquara satis erunt, lloc laroen

sei.mus quia ex ea partc, quae species esl, "liiijus-modi quasi inforluniis subjacere putalur; ex eavero qua verilas esl,' suo principali quod paternaedexteraeconsidel insenum nulkrdelrimenlo niulila-lur. Ex his ergo accideniibus, quae apud infideles

derogationi myslerioruin nostrorum paleiit, nec au-cloritatibus defensari prsevalcnt, hanc qui non desi-

piunt senleiitiam leneant, ul hoc residuum- qtiasi dehoc specialiter sil dictum, igni reservent, cl eum aniortiiis redivivum sic habeant, ut quidquid de eo

csl, non alibi quaii) in glorificato ejus corpore sen-tiani, ncc magis. horreanl muriuin venlresquamscelerosorum, quce magis Detun exacerbanl, men-

les, quia quocunqiie trajicialur, ad suum redeuntio

principium, ab omni injuria coniulalur, nec haere-ticum dici tlebet, si quis pro defensione lantae rei,nelocis vilibus deptitelur, senlcnliain paulo liberius

•rqtio prrebei.-§ IV. Idem prorsus in sacramento, quiel in cmlo.

— At qiioniara de cpnforraitate l.ujus quod in sacramensa conficitur corporis anlelibavimus, hoc diffi-nire debemus , quod corpori illi omnino conveniat

quod jam apud Palrem immorlale incorrupiibilequeconregnat. In quo mihi nulhis objiciat quod:cumitlem Deits et Dominus mysleria eadcm traderel,

Adixerit:« Hoe est corpus rocum quod pro vobistradeiur (/ Cor. xi, 24). » Et : « Hic esl sanguis qtiipro voliis et pro multis effundetur (Matilt. xxvi, 26 ;Marc, xiv, 24). iQtiasi illud quod irader.et, jnxia sta-

ium,quem hahebat lunc temporis, delerminanduinesse doceret; sed hoc falsum sestimel, quia qui ex

uniiionedeilatissemperfuitimmorlalis(mortem enimnon suscepit ex-debito, sed adhibuit ex proposilo)Iiaecipsa tradidit in stalu incorrupto, queni stalimoslendit in monle Pelro, Joanni et Jacobo (Matih.xvii, 2).

'C4PUT Y.

Nec passibilis, necmortalis est in Eucharislia Do-minus. — Sed quia quemdam-de amicis meis appri-

B me litieralum audivi phirimum ab hac exorbiiaresententia, ut dical: « eorporis illius mysteriuin,quod saeerdotis et popuii fide, Dei vcrbo praeee-dente, in aJtari conlicitur, carnis Christi passibi-lis et morlalis habere figuram,. » digmim mihividetuf ul laliori paulo disquisilione tracfemus, etminus omriino quam lanlse erudilionis viro 347

,compeleret, compelenter et astuieeum super reianla sentire monslremus. Si enim, quod superiusbrevtter dixi, circumspecte alteuderci, longe alia cleDoinini nostri Jesu passibililale anl mortalitaie dis-sererel. Proctil tlubio naroquc, si illud quod ah ipsoSalvalore dicilur z « Nemo tollit aine aniroam, scd

ego pono ,eam (Joan. x, 18), » debila suhtiliiaiedisculerel, nunqiiam adeo improvide Dominonolam

passionis et morlis inureret. Plane ab homine ani-mam lolli possibile constat, cui in paliendo atqtiemoriendo casualis experienlia horis et momeuiis

- omnibus astat. Atvero is, de quo crebro retexilur,.quia nonduro venerat hora ejus (Joan. n, 4), (cuiniroirum evenlus horarum et horse eventuum inimu-

: tabiliier subsunt) anlinam ponit, quia per se sum-

piam, el a se creatam quando vifli, et quomodovult,i emiliii. Hominibus etenim extorquettir, ab eo au-

tero, qui quidquid est a se est, et in quo nibil fitnisi quod voluntarium est, sponte sumpta, sponle

j resolvitur. Quseenim illi foret moriendi necessitas,. quem in sua secunda nalivilate sancli seroper est

> Spifitus in concipienlis utero comilaia Iibertas?. j) Unde solvisse dicitur quae non rapuil (Psal. LXVIII,I 5), qui pcenas peccalorum non a se comraissorum

solus inter mortuos liber ltiit (Psal. LXXXVII,6),i Si peccandi nohis per eorruptionem naturse con-

tracta necessitas.moriendi nobis necessitatem conse-

, quenler indicit,is, qui neque originali, quia de Spi-i ritu el Yirgine sancla naius esi, neque quam non

addiderat macula fuscatus est, qua lege peccati litil-

, lari poluit, qtia qtioquepoenaadpersolvendumnalurcc

i pcccatricis debilmn adaclus est ? Ubi ergo originisatqtie aclus culpa vacare dignoseilur, quas- exa-

t ctipnes mors el passibiJitas babere permillitur? Si

. eniin per peccatum mors nostrae humanitali indu-

l citu.r (Rom. v, 12),. ubi peccaium npn est., moriis

efilcicnlia amiullririj,probatur, qtiia procnl dubio

6i8'

, DEPIGN0RI8US SANCTORUM.— LIB. II. 64'i

sublalio causae, effeclus exinanitionem facere nulla- j

tenus dubitalur. . _ .In primi hominis priroo statu, si peccali cujus-

piam non incessisset eventus, nuilus profeclo pas-sionis aut mortis iniervenir.e poluissel oeeursus,

nec aceessisset in progeniei ejus propagaiione ge-'

nilorum qualiscunque vetuslas, ubi concupiscen-lialis inobedienlisenulla animum demolirelur alro-

ciias. Quid enim ibi novum, _quidalacre, quid in-

tegrum, ubi rodit anxielas conscienlise raordacis

affeclura? Si enim, j"ux.laSalomonem : « Animus

gaudens aelalem floridam facit (Prov. xvn, 22), »

el is esse cognoscitur paradisus, quem ah initio

Dominus. planiaverit (Gen. n, 8), inlellectualibus

videlicet angelorum et hominum animis primoinseverit, licet plerisque angelomm, se omni na- 1

lurae hominum perfuneloriteslatiouis loca, sed mox

desitura prsebuerit, ut nimirum nullo modo de suse

menlis ac corporis impassibilitate conlinua gram-lari quis possit; quid de mente et corpore Filii Dei

censendum est, ubi in identificalione personae non

modo homo, sed elpleni.ludo divinitatis corporaliterinsila est ? (Col. n, 9) cum etiam de puro homine,el qui sine peccalo vivere non didicit, dicatur quiavita ejus quasi quoddam regnum.Dei, pax est etiamiri prsesenti, el gaudium in Soiritu sanclo. (Rom.xiv, 17). .. '

Primus, inquam, homo anle peccatum, si dicere

audeam, passibilis el impassibilis, morlalis eiiaraet immortalis fuit; quia ad passiones-et moriem

per peccatum suo, scd non libero, abusus arbitriolabi poluit, et si inlra veram se liberlatem non

peccando continere voluisset, impassibilis prociildubio perseventns mori nullalenus poloisset. Cuisecundus homo, Jesus scilicel Donihius, pene pariquodammodo forma successit, lanto impassibiliorinatiira quanto liheriore editus, iroo ineflabilioreDei pariter et hominis genitura. Unde enim passi-bilis dici posset, cui omnimoda peccali in origineet acln reniotio pcenam, quod est passio et -mors,accedere nullatenus sineret? Si impassibilis primushomo, per peccati conlinentiam, et iinmorlalis esse

valeret, Dei Filius unitam sibi noslrse fragilitatissubsianliam mulio impassibiliorero, et, utsic dixe»

rim, immortaliorem reddere non debercl? Sine"

concupiscenlia ergo ex solo sancio Spiritu inlra

virginalem concretus uterum, "naturaliier impassi-bilis et immorlalis in nmndo nalus est.

Ila, "riquam,impassibilis et iromorlalis, utsicutille primus per inobedienliarn ad passiones et mor-

-' tem se sponle demisit, ita et islc secundus ob res-tilutionem j'uslitisead dolores ferendos et mortem,quorum in nullo erat debitor, sese ultro deponeret.Nisi enim is pro hominibus poenas, quas non me-

ruerat, lueret, eos qui merebanlur et- suppliciis ob-noxii crant, nullalenus liberarel. Passibilem ergovolo credas et mbrlalerii ob lioc solum, qiiia paiiatque mori pro Immana redempiione voluit, -non

quia aliquod naturaedebitum iripatiendo atque mo-riendo cx traduce primi parcnlis altraxerit.

_L Passus est itaque et morluus, quia voluit, non

quod ex Adam lege debuerit. Quam ergo ^imililir*-

dinei.n Christi passibilis et mortalis sacrificio Do-

minici corporis el sanguinis irrogas, queri) certis

ex sui ipsius ore sententiis immorialem impassibi-

lemque scire debueras? « Nullus, inquit, aseendit

-in cceltim,nisi Filius hominis qui esl in coelo(Joan.

ni, 13), » etalibi : « Ego in Patre et Paler in me

est (Joan. xiv, 1.0), » el multa horum similia

aniequam. ex hoc mundo transiret dc sua cum

Palre consubstanlialilalc commcndans. Si filius ho-

minis in cceloest, el ibi unuin curo Palre est. Dicil

eniin alias : « Ego, inquil, de supernis *|4§ s'"m

(Joan. vin, 25); » quod non esl aliud quam si di-

ceret: Ego. in Spirilu principali, quod esl Palcr,II sum.- Quam passibilitatem,' quam quoque morlal:-

tatein illi inferre conaris,-qni sicubi Scripturarum

passibilis, el morlalis appellari iiiveniuir, ob hoc

procul dubio solum dieilur, quod pro voluntatis ar-

biirio moUi se exposuit, non aliqua necessitale

succubuit ?

Non est igitur passihile el mortale in Chrislo

quippiam, quod vivilicis illis.sacramenlis cpmpa-"rare debeas; dum, si fideli et non pervicaci inten-

- tione perpendas, nihil omnino nisi incorruptibileet immoriale, nisi quod sponte mori voluit, in ipsoreperias. Aliud esl enim quod ex libilo et gralan-ler facimus",Miud quod angariaii, et quasi debilis

urgeniibus adimplere conipellimur. Sed super hoedictum sapienli sal sit.

CJ „ CAPUT VI.

§ 1.— Quemdamconfulal aucior asserenlemquoli-die in aliari Christum crttcifigi,.— Relittum quoquemihi a quibusdam ejusdem amici roei necessariis,

quod non modo consulendo, vel- cum familiaribus

liiteraiis, ut assolel, conferendo, sed palam, in me-diis videlicet frequenliis omnino ignavorum el ru-

dium, dispulando sbleat dicere quod in confeciionehoslisesalutaris Jesus Dominusquolidie crucifigalurin aliari. Quod nos catholicos el omncs pie sa-

pientesHanta animadversiohe convenit exsecrari,quanta eumdem Dominum. nostrum aucloritale

oporlet de summa impoleniia vel aeierna miseria

expiari. Quid enim de Deo indignius est miserabi-

liusque senlire quam quod Deus fiat miser cclernusD pro nostra beatiludine? Quid vero impotentius Deo

iniputare polerimus quam qiiod quotidianis ejussuppliciis ad nostrse reparationis adminiculum in-riesinens egeamus?

Certe, si sic se res haberet, ut vitseAuclorem

qiiolidiani suspendii alrocitas trucidaret, riihil in• ccelesti praemio adeo felix, adeo gloriosum esset,

quod non tam diulurnai calamilatis conlemplationein ipsius remunerationis Chrislo sponsore vilesce-rct. Et qtiisnon mortem illam magnse inutililatis

argueret, quam non inodo numerosis, sed. ineffabi-liter infinitis in dies vicibtis repeli constarei? et

quid quod in singulis quolidie ecclesiis, qtiin.etiaroallaribus plura sacrificia delibanlur? Ergo tol pa-lihulis impoienlissimus ille. si ita esl, Salvator di-

6i7 V.GUIBERTI ABBATISS. MARLE DE NOVIGENTO" 648

cetur afligi, qubt raissas uhique altarium coristiterit A

celebrari."Certe si nulla suppeterenl Scripttirarurii stiffra-

gia, tbtaro taroen hanc vecordiara ratio "qbrueretuniversa.'Elsi enim ipseecclesiasiicaB irisiituiioiiis

acius, qui iit inter sacrificandum, simililudinem Do-

niinicae passionis innuere rion dubitetur, el in Do-

mini riostri fieri coinmemoratione cfedalur, nefas

lamen est ul oh hoc ipsum quolieseunque fft, cru-

cifigi, dicatur. Quamvis namqtie significanlia quse-libol signifieatis aliqtiolies praeponantur, non lamen

eadem siint qiiae unibfatice' prcenuntiant, et quaevcraciier subsequunliir; verbi gralia, in baptismatetrina mersio tfiduanam Domini signiiicat sepulm-ram , nec lamen dicimus quod quoliescunque ali-

enbi baplizalur, toties ubilibet Christus sepeliatur.*

Licet plane hoslia illa memoriam noslfam quoti-dianis accessibusin sui refricet verilate, nil tamen

iteratae injurise Deo infefl, nunquam deinceps-mbri-luro pro.passionis imagine. « Chrislus sane rcsuf-

gens ex mortuis jam non roorilur; mors illi ultra

iion dominabilur. Quod enim mofltius' estpeccato,mortuiis est semel; quod aulem vivit, vivit Deo

(Rom. vi, 9, 10).• Quod si resurgens.non morituf,

el lamen omni die per onmes aras, juxla tuam sen-

tenliam, crucifigitur, illud aposiolicuro semel scire

veliin •quomodo a tua -prudentia inlelligitur, quo

peccatuin, id est hostia pro peecalo facius , roori

dicilur. Et quomodb Deovivit. qui. millies repetilis

ubique terrarum appensionibus slc vexatur?

Si, juxla Petrum aposiblum in haec ijjsa verba'

tractantem ":.« Christus semel pro peccatis "nostris

:-morluus"est, ut nos Deo offeral (IPelr. m,' 18), »

qui lol poenarum casibus addictus est, ad Deum

offerendo quoniodo quemquam levat? Si seniel mo*

rilur.et saluli aeternaeex ep nos reparat, dlgnuinesl uiique et compelens divinilaii mysterium quodcelebral. Si autem mortuus" jioslquam resurrexeril

perpelua sese ut sic dixefim crucum illalione car-.

nificat, roiser factus beatiludinem quam non hahet

neniiiii plane suppeditat.* '

'.'

« Non eniin, ait Apostolus, in manufactis Sanctis•[al.,] niauufacla Sancta] Jesus inlrohit, exeraplaria

verorum, sed inipsuin coelum, ut appareat nunc

vultui Dei pro nobis : neque ut ssepe offerat semel-

ipsum, queraadmodum ponlifex intrat in Sancia

per singulos annos in sanguine alieno, aliocjuin

oporlebat eum frequcnler pali ab ofigiue mundi;-nunc auiem in consuinmalione sseculorum-,ad.de-

siilutionem pcccali, per-hosliam suam apparuit. Et

. quemadroodum statulum esl honiinibus semel mori,

posl hoc autein judicium, sic el Cliristus semel

oblaius est ad mulloruin exhaufienda peccala (Hebi.IX,24-28).» Ecce vides atl lucidum, nisi luaemenlis

cseeutiens' ex peccalo reperiatur obluliis, quomodoluis verbum aposiolicinri occentet erroribus. Sed

rogitare le velim ulrum Novum Yeteri,,an YetusNovo apud le prscponderel Teslamento. Nouambigopuin dicas Novuin. Quod si Nbvum oraeemiiiere

Aexislimas, quid auctorilatem mortis Clirisli per"

quolidianas ejus crueifixiones in lantum evaeuas,ut ftiullq magis- aulhenlicus ponlificis in Sancla

quotannis ob stti cliaritatem videalur iniroilus,

quam intlesinens omiii die noslri Salvatoris inii-r- .

itus? 349 Si enim, secundum Scripturas, pas-sionis ejus primae-efficax supjiliciumcrederes, uun-

quain ejus improperium, quod pro te si 'saniuri

sapias perlulit, in suspendia etiam sseculo coa^va

dislenderes.

Quod aiitem idem sacrificium quolidianis itera-

tionibns frequenialur, non ejus poenaliter criicifi-

xioni in dies repetendse referiur , sed quod diurna

excessuuni varietate maliiia quotidiana tanti- my-"sreriireprcsenlatione diluiiur. Non enim emri quihocsemel opus explicuit eadem semper resculpendo

vexamus, sed fluidara memoriam ad eorura mentl

orjginem innovandara revbeamus, quae sine uffa.iterandi necessitale omnium saluti quondam acta

compeiiinus.-

§ II. Inlerr.ogandum. etiari)'censeo utriira corptisillud, quod semper, ul dicis, crucifigitur, idipsumsit quod de Yirglne nalum constat et quod-in cruce

pependeril. Scio quod respondebis idipsum. Ergo si

idipsum credilur ; el huic passibili et morlali, ut

doces, conformari debere credilur quod in altari

conficitur, doceri velim ulrum idem corpnsiit, an

aliud, quod passibile et mortale a le tradilur, etillud quod paternae j'am dexterae impassibile et im-

_ mortale consedisse dignoscitur. Si dicas idem non

esse, certe duo corpora Jesu Domino inducuntur,.

Aliud enim erit quod passioni et morti -consiabit

obnoxium, aiiud plane qtiod ad incorrupiionis ]am1

perligit iirmamentum. Cum ergo sacri panis et

calicis.mysleritim corrupiibilis fit carnis indictilum,in perversam dualitatem secernitur Salvatoris sub-

stantise individuum. Porro si hoc le dicere pudeal,'.\ el unura esse faleris corpus, passibile scilicet in

altari, et quod Palri in gloria coelesti consideat.

Vide, secundum praefaluin Aposlolum, ne Chrislumfactum incorriiplibilem, alque immortalem, ilertim

' crucifigas, et oslenlui habeas (Hebr. vi, 6), imo1 quod vcritali convenienlius esse cognoscitur, te-'

ipsun) universis de Deodigna senlientibusridiculum-

jj exhibeas.i "*

Hsec libi, ut opinor, traclala suffieiunt, si ani-) mum correctioni adnioveas ; si vero obdnrari dele-

; geris, hsec forsilan non improbanda fidelibus rhie-

bis, ril fabulas. Desislant ergo. qucerere Doniinico-t rum trutinalores staluum, ulrum hoe, quod inter

, nos fit sacramentum, conveniat passihilian impa -

1 sibili, Chrislo morluo an viveriti.

§ III. Tale Chrisii corpus hi sacrqmerito, qiidtes posl resurreclionem. — Aliter enim neuliquam in-o telligi dehere perpendunl, nisi ul in ea quahialed accipi debeal, in.qua, cum corpusidem riianducan-s dum discipulis proponerel, eral. Si enim, inquiunt,o in conviviis qnsepost resurrectionem exercuil cum

e eis, haecipsa mandasset et hoc corpus ,suum esse

6492 DEPIGNORIBUS SANCTORUM.— LIB. III. 650

dixisset~nenib "cbvpiis aliud rite intellexisset nisi

quale tunc fuerat cum isla dixisset, imo inler coe-

nandum dixisse recolitur, non se de genimine vitis

Mbilurum donecillud in regno suo cum eisdem bi-

bere viderelur (Marc. xiv, 25), quod regnum rion

aliud quam passi jam "corporis clarificatio est.' Unde

esl: « Spiritus riondum fuerat dalus, quia Jesus

nondum fuerat clarificatus' (Jgaii. vn, 39).» Qualis

ergo lunc erat cum talia ediceret-: «4Jui roanducat

carnem meara, et bibit sanguinem meum;in me

manet (Joan. VJ, 57), i et: « Qui manducafme,vivit propter mc (Ibid.,S8), J tale exislimarit ip-

sum, quod vitalem ex altari esum prsebet-Sed cassa de Jesu mortui similitudine quaestio

est, quia qui mortuus est, iri sua ipsius morle non

aliud quam Dei Filius est. Qui enim ab origine mun-

di, antequam temporaliter' naseeretur, occisus di-

cltur, etquae cum -patribus acta sunt egisselegitur

(Apoc. xm, 8),sieul, ut ita loquar, anlequam'esset,

fuit, ita mortuus semper idipsum quod vivus fuit,"*

undenil inter viventcm etmortuum discerni de-

buit. Ipse apud Judam aposlolum secundo populumde ^Egypto eduxit (Jud. v). Et Pauliis Chfistum in

deserto ab Israelitis lentatum dicit ( / Cor. x, 9).

Mysteria aulem eadem per omnimodam -divinitatis

affluenliam vivificari, sin alias saltenf sacrativus

ipse canon evidenter ostendit. «-Sanclificas, inquit,

Vivificas,benedicis et praestas nobis. J Per quaeomni-

polentem efficacia reddit.

§ IV. Nil reliquiarum suarum in mundo Chrislum

reliquisse conlendit Guiberius. — Hsec ilaqiie sepb- .

namus, el ea quae de dente el umbilico Salvatoris

omissa fuerant, repetamus. In quo primrim illud «st

alfendendum, quod.sicut de sanclo Spi.ritu dicitur :*

« Expedi^, inquit, vobis, ut ego vadam ; si enim nori

abiero, Paraclelus non veniet(Jot/ii.xvi,7),»ita*qui

hujuscemodi reliquias sibi arrogant, verba, ut mihi

videtur, verilatis infirmant. Quid est enim si non

abiero ? Plane nisi" pfaesenliain corporalem sublra-

A xero. Paracletus ergo non venit nisi - ista subtrahi-

tur, quasi nisi quidquid corporeum-ipsius esl a nie-moria abrogetur, ad conlemplandi animus fidemnullalenus sublevatcir. Superius dictum estfquod ad

exercilationem fidei nostrae, a principali-corpofe ad

mysiicum Tfominus -nosler nos voluit traducere, et

exinde quasi quibusdam gradibus ad divinse subti-litatis intelligenliamerudire.

Quasi ergo de extrinsecse visibnis crassitudine ad

imaginationis tenriiorem contuilum, ac si de can-

nabo subduxit ad linum, dum de specie sua, corpo-rali. ad agnitionem' huj'us 350 mysterii nospro-movit, ut de traetabili carnulentia. resipiscentibusalterum quiddam pollicens, imo -continens, species

eflingeretur altera. Dum enim rudis,. et forniarum*-*allegoricaruminscius quispiam duo.illa malerialia,

panerii ac vinunfseilicet, in altari proposita <;onleni-

platur, et iniis corpus Jesu ac sanguinem senlire

docetur, ad quaiilam putamus summam divinse cu-

rialilalis educitur ? . ...

Quodsihoc tam operosum fieri.mandavit Deus,sic4amen ut primi parle corporis non careret mun-

dus, ergo triavcorpora habet Deus, Erit itaque,

primo, conceptum corpus ex Yirgine; secundo,illud quodsub figura agilur in pane et calice; tef lio,

quod impassibile, Imo glorificatum:jam assidetpa-ternse dexterae. Gui sententise, si velit quilibet ro-

fragari, dicensidem esse de Yirgine natum cruciqueappensum, et illum incorruplibilem in palerna pro-

_,veclum, fallitur, quia. elsi eidem existit personseJ

proprietas, longe dissimilis tamen in qualitalibusnaturarum invenitur essentia; Glorificato etenim

nulla deinceps mortis polerit passionisve suae domi-

nari polenlia. Sed hunc libellumcongruentljam ler-

mino succludentes, aliud initium adoriamur, _ethsec

ipsa qme in prsesentiarum mittimus, et alia quae, Deo

inspirante,' nos adjecturos credimus, •resunientes,contra eorum -nonreliquias, sed blasphemias accin-.

gimur.. . . .

LIBER* TERTIUS; .-"

Contfa Sancti-Medardenses, qui dentem SalYatoris habere se"asserunt;

CAPCT PRIMUM.

§ I. Cnm frilsa Deo aut sanclis adscribit,honoridivino derogat devolio.Error ubi religiocredilur diffi-cillimecorrigifur. —Penes Deumac sanclosejus om-

ninibdis estapprobanda devotio, sed, cum sil)ilan-

tum deyotio arrogat quantum nullatenus religionisratio subminislrat, uride piusquilibet divinorum cul-

tor prsemium opperiripofuerat, fit miserabilequid-dam. ut inde pcenam nequissimi errofis inshmat.Cum euim de Deo aut colitur aut dicitur aliquid,-quod ipsius veritalis testimoniis indubie bblucfe-

tur, niriiirum accidit rit tanto deterius quanto incor-

rigibilius mens exorare probelur, dum sub pietalisPATKOL. CLVI.

D colore peeealuivNil enim pejus quaro-mala agere,et hsec ipsa quse inconsulte geruntur, pro exercitiaboni operis seslimare. Unde ergo el quando error,iste corrigelur, quiuon solum error non^credilur,sed etiam divinse dignationis prserogaiiva puta-tur ? .

'' *

. Omnis peecali correciionem aninio delinqtieniisinducit aut limor,- aut pudor. Timor, aut .divinse

aversionis,' aut" extremse animadversionis ; pudor,aut mordacis inlra conscientiam reatris, aut iimidioh vtilgi fabulam ad horaines vuitus. Uhi ergo nec

cogilationum animus ambage turbatur, nec fac.iesex cujuspiam-visione suffundilui^ resipiscendi pro»*

21-

651 , Y. GUIBERTIABBATISS. MARI^E»E NOYIGENTO 6,52fecto materies nulla suggeritur. Quidquid vjtupera- _

bilc, el etiam alienationis a Deo plenum,-et Eccle-

siasticis aucloritatibus omnino obyium, dum quasi

prsedicabilejactilalur, et.privilegio cujusdam singu-laritatis.ascribilur, nunquamadregulam veri studiL

ullo modo*casligatur. Ih quo.namque alicujuspia-culi conscicnlisepenetralia metus urgel, sp.escor- .fectionis plurima commovel;, ubi. vero cultura san- ;ctitalis obtenditur', in .'quotamen.inenlis inlentio a ;

justae credulitatis sequitate diduciturj nunquam ad jlineam emendationis assurgilur. _ i_

§11. Denlein-salvatoris liabere se contendunlmo-i

nachi S:. Medardi Suessionensis.—Inde esl, quodifinitiminostriSancli-Medardenses monacbi antiquojpenes corda hebetum-coaluere mendacio, .diMiea*-

sibi super dente- Salvatoris; quem novennis pro '

natura ediderit, atlribuunt; in quibus spiurilvcf-salis columen atque fastigium quasi phalarico jactudesliluunl, eidum se celebrare appetunl, fidei com-

inunis praecipua munimenta provolvunt. Cui enim

posiffdei agnitionfemspei.vigor.ohruilur,.quid alind

quam radix tolius boni- appetiluset exercitationis

excidilur? Si succum integrsecredulilalis habuero,et sanctorum actuum uridecunque thyrsos eroisero,arefacta, spei radice, qua>caudex alque ramusculi

liumectanlur; 3S1* nil iii.omni ari)oris machina

quod delectet aut expediaf exspectabo.. Si-be.ne

seris, si beneprovcniunt incrementa sementis, to-

tamque grando dilapidet dum falcem inillis, ouid.ex.

liocemolumenli prosequeris ? '_

Probat Guibertusdentem nusquam-in lerris Chri-

stum reliquisse. — Yelira a>vobis agnoscere qusenamde resurrectione sentilis. Ut.in fine -saeculi fienda

feticeam, Dominum-ijisum, cuj'us denlem prae.rea-nibus habere vos traditis, nequaquam- resurrexisse

negatis. Si resurrexifr, particiilariler; quseso, resurrrexit an lotus?Si totum rcsurrexisse testamini, ubi

quas volrisassumilis paiies erunl? Si parlim, quaede nobis resurrecturis edixeral promissa quid pro?derunt? Plane si probari polueril in seipso quaenobis de nobis spopondera! non implesse, ambigui-latem nonminimam nostrisvidebitur spebus inferre.

Inferendum enim ac 'si proposilo aliqiiis argumehto

puiabil: Quid; inqui.ens, cseteris sequentilms, .quiin seipso fidem dietorum suorum non explicat, fa- jciel? (21)Capillum de capite nostro non periturum

dixerat(£,«c. xxi, 18), et ipse, corpori, suo quasisubcisivum efliciens, particulas terrae mandat, resi-

duum cceloinferens se resurrexisse.pronuntial ? Quiistis inrolendis sibi conslati insufliciens., qui sua

ipsius colligere fit impotens, nostra membra perhumanam incurianrhac illacque dispersa quomodocolliget?' - ' - ' .-

Dum ecclesiam vestram pcregrinis opibus vultis

attollere, et de veslro-;statu longe nobiliora, Jpngeab aliis excellentiora j'actare.,ad id exlremaevesanisoad vestri sensus-reprol)I.cumulum erupislis, ul non

solura, quod diclu nefarium ijeslimatur,dici tamen

-operseprctiiim est, prophetica.dicta, sed ipsum Do-

A minum Jesum mendacii velitis accersere. Si a Pro-. phela dicnufT« Non ;dabis sanctum tuum videre

; corriiptjonem.(Psat. xv, 10),-

profecto Propheta is-l. dem noh immerito falsitalis arguilur, quia Deus• ipse sine dubio perpetuae corriipiioni addicitur. Et1 quid magis corruptelse sine spe recuperationis ex-s positum quam Deus ,ille est, quem a resurrecliohisr gloria et_incorr.uplione.con.slatextrusum?

H Deus raeus, quid inforlunii accidil-denti illi, nun-Tuquam ego eum falebor cum reliquo corpore de sah-

|a clo Spirilu inalvo virginea procrealum,,sedaliunde.

||" advenlantem Dominieis haesisse faucibus, ac si de

pjtexlernae surculo arboris insitivum. Corrumpilurfeergo dens ille, quia, ut verbum ipsum ex seipso re--*-""solvani,dum a suo corpore abrumpitur :et eo clari-B-ficato |in terra relinquitur, et sempiternse.miseiise

.addemnatur, dum, sin alias, .vel "infinesseculi cumccelo lerraque cremabitur. Igitur aul arroganiise,aut mendacii arguemini, el non qualiscunque men-

dacii,, sed ejus,, quod -in divina lilasphemos, et siobstinalius rejiugnetis, ..eirca catholicam vos 3o-ctrinamreddam haerelicos.

|_ Major.itaque nobis suggeritursjies, quani patri- el auctori spei nostrse Jesu Domino, dum-per ipsumi cpliigi a corporum noslrorum dispersione nos credi-.nius, iri qjio ipsumlabefac.lari conspicimusJ Et ecce'yeslri gratia nos plus quam Jesus hic. Nos i.gitufomnimoda regeneratio. manet; Jesu autem iii lan-tum parlicularis est facta, ut aut nunquam insem-

piternum, seu usque ad communemresurrectionem

perficL-reslet. Tunc forsitan venluro Jesus denlilocum aperiel^ aut hiulea adhuc fauce dentem tunc

vagabundum hucusque recipiet; sicque denlis acumbilici, et •si qua sunl alia, iieiata clarificatio,sicut fuit olim secunda circumcisio, fiet... § III.. Sancli-Medardenses vehemenleri.Hsecialur.

— Attendiie, falsarii, quam parvus ignis hic vester

quanlum virorem verilatis Chrislianse consumat. Si

nulla,.prseler propheticum quod.prsemi.simus, sup-pelerent testimonia, praesertim eum idipsumbeatis-siiriusPctriisconlra Judseos super Dominicseresur-reclionis assertione protuleril (Act. n, 27), sub hocarcto positis-vobis sallein super isto capitulo mul-tum esset respondere conveniens.Prophetam etenim

rj adeoegregiuin, et tanli prineipatus apostolumrefel-lere cum vehemenlis insanise sit, miror quomododicere prsesumitis, unde evidentissiroe lantis aucto-ribus contraitis. Certe si multimodsevobis rationesalise concurrerent, qusequoquo modovel ad momen-

tum hbc asseverare valerent, raagnopere tamenhoc

aggredi conscientisevestrse horrere deberent, qusecontra uilps longe jnferioris gloriaeviros, super hac

,reneuliquam merito vel mulirent.

Quod si, dicitis corruplionem non esse, esl plane,etsi nondum corruplus. esl, corrumpi neeesse. Et

quid yaleal deteriore modo corrumpi quam clari/i-

xatocorpore universo perpetuai desperalionissqua- ,

-Jori dimitli?El quomodo audetis rem adeo ineptarii

asserere, cum eum non negetis surrexisse, quoniodo

6«' DE PIGNORIBUSSANCTORUM.— LIB.-III. 654

cbnligit dentem propriunf aliqua bblivionepraeter--

misisse? Quodsi amemoria exeidit, auteum sponte

remisit, in resurreciione quid faciet, cum aliorurii

membra. coadunans' ipse in" sui paile .perditum

_ibil? - •-.•'

Eadem ratiq. de. umbilico accedenleSalvatoris. •—

Ponanius itaque quasi posse. fieri-vos tanto munere

locupleles. Velimergo respondere dignemipi: in cu-

. jus.corporis jus in resurrectione cessurum dentem,cl eaHera-qusequeputatis (2S)?Non minus etetiim de

umbilico ef cseteris quse de ipso habere -djcuntur,

quam de dente apud nos agitur. Quod plane de rino

ggg dicilur, reduridat ad csetera. Ubi- igilur se

confereh.l-quaede DominoSalvatore servantur, cum

. ullimus dies ille ingrueril?- Si ad prislinumrediturasunt corpiis, quo se recipient, quse loca sese iis re-

cipiendis aperient"?An edenlulus. Salvator clarilica-

lus hucus.quemansit, ul locum denti superventurceservaret ? El cerle_denti lantillo locus .conveniensin

virili quod est Dominica fauce neqnaquam compete-ret. Esto. Quo se umhilicus, quabso,reponet ? Nun-

quid duse^clarificationesin ,eodemcorpore celebran-. tur? Res esl qusenusquam legitur, <rpsenullis.tesli-

moniis approbatiir. Quid ergo infertjs, qui omnia

.sententiaj vestrsecircumstaniia iufirmari el ridicula

fieri perspicitis? .

§ 1Y. Porro ipsLDomino, ut prophelis superse-

deam, cur nsevum .tantae infidelitalis, iuuritis? 5i

ipsuin in prsesentiarum haberetis : Quis exvobis-ar-

rgueltnede peccato (Joan. vin, 46)? Qtiodinfirmius,

<5_aodcjueinsensibilius in homine exstat, non-peritu-rum in nobisperlubuit, el ad sui ipsius confusionem,

et noslram omnium diflidenliam, vestra prudenliatantum sibi jesiduum, non de capillis, sed de eju^carne et ossibus aslruit? Jn qua diffldentia tamen

nequam emergit ulrobique respectus, quiasic sen»

. tire; sic dicere et divinorum dictorum.fidem paten-ter impugnal, ac infirrose cuj'uspiam considerationisoeulum non parvo cogitalionum turbine densat, dum

iii se Dei proraissionem non expleri posse quique. roe!uunt,quam in semetipso nequaquam praemisisse

subaudiunl. Si enim cuilibet prqmittas copiaro,cumfuam lu ipsesupplere non possis inopiam, certuin

e.slejus cui spoporideris penes te l.abefaclari iidu-ciam. _ * , • . --

Dico quod infirmis aul versipellibus.animis ali-. quando qneat officere, sed qui.a Dei roisericordia

nullius pirca nos super tali conluilu videmus,-^non- dico acui, sed potius caecutireversuliam, hoc non

vestrsecaiilelseimputabitur, quaejuxta legis vetitum,-tam male profundilatis cisleruam effodere non ve-retur (Exod. xxi, 35), in qua hrutorum quocunqueanimalium praacipitium aperilur.. Certe etsi nemoibi lsedi, Deoauciore, et sseculo nosiro minus hancdoctrinam appretiante, permittitur, non minor ta-men impudentiaevestrae realus ihtenditur, quia avobis indesinens subminislralur occasio, "qua quisImprqvidus periclitelur'.

§ V. In quo illud vobis permaxime objeclatur,

Aquod cumhsec in evidentia omnium docere soleatis,nunquam tamen, cum quasi signum cui contradici-tur sit, cui .generaliter'a prudenlioribus in dies

obsistiaudialiSjPunquam, inquam, exagium melio-

ris senlenliae perquisislis,'nec quam esset a Scriplu-- ris absonum attendislis. Si enhn vel tenuiier ipsas

de 'suae ac nostrae istaiu resurreclionis senlenti.as- tenlasselis, hec mora plane scintilla hujus.quain-"dicimusad liquidum eluxisset veritaiis.fil qiiid estjfuriosius quam-ad aures Ecclesiaepromulgare, qubdhon possit uffius disputationis assertione cbhstare-?Paulus ascenciit'Jerosolymam,et confert cunf Petfo

' et eseleris Evangelium ne forle in vacuuni.curreiet,1aul cucurrerit(Ga/. n, 1, 2), et vestra prudeniiain qriibus hsesitat addiscere erubescit? Ad Horatia-"num iilud advertite mentetn :

' -

Cur, inqiiit,' nescire, pudens prave , quatn. discere

[malo? ,HOIUT.Ad Pis., 88. .'

Nec taritse tamen hebeludinis per vos estis, ul ad

plenum capere non possilis, quod-ad palerhum so-lium pars una commigret," altera corrupliohibusaddicenda a tanto exsul corpore substet. Quse ratiopaliatuf,' ut partem lanta gloria maneat, parteminfelicitas aelerna subducal'?. Sihulla opem verbis noslris suppeditaret auctbri-tas, suffleerevaleret adeo parlium suarum impatiensin lam «acrosancli corporis majestate diversitas. Si^enim in noslris purorum hbminum corpofibus in

Q resurreclione, quando immutahimur, tanta erituriiformitas, ut, glorificatauniversilate membrot-um,ne quidem quahtuni capit atbmus in aliquo resideatulla -de prislina vilitale indignitas, Tn illo quse de-raenlia sestimare' nos faciet incoricinnum quidpiam,qui personaliter ct Deus et homb est, ut aliquid inillo sit dignum, aliquid secludalur a digho? Si oreDocloris genifum, in quo. loquilur Christus," nobis

promiltilur quod ipse refofmaturussitcbrpus huTmilitatis nostrse, conflguratum corpori claritatissuae(Phit: m,-^l), qui pariein cofporis sui sub inu-tili liumilitaie, sinenllaralibnabili occasione dirai-

sili quomodocorrtiptionis humansedespicabiiitatem,atl suaeclariiatis provehel confbfmilalem, qui quasiimpoteiri se praibuit ad id resumendum quod sui

Dfuit? > ' -- Yidele e.rgone dum inembra Deiquasipro honoreet genio-, acspeciali praerbgaliva"ecclesise vestras

vobis arrogalis, ex eo quotl in hac senterilia vestro

vos honori comriiililare putatis, Deuni usque itd

terram, ut sic dixeriro, liumilielis, de cujus vos

dente j'actatis. Si honorem ex Deoquaeritis, queni,

Deum, quaesb,euhi pulare pbteritis, qiiem aperlis-sime videiriini-arguere falsitatis. Si vesler honor

ad ejus.ex quohonorari cupilis, redundal infamiam,

quam exceplo-Sig honori redhibetis gratiam? El

quomodo est veslvum rationabile obsequium, si id

colilis, el .aliis cplendum ingerilis , quod nullius

praeferl fidei argumenlum? Obsequium plane ratio-

nabile, dicit Aposloltis(Rom:xii, 1),' in cjuonon sirie

655- Y. GUIBERTI.ABBATIS S. MARLE DE NOVIGENTO 656

verissima redditione causarum libere exercetur ani-

mus. Nani cum quemvis quispiam veneralur et

prsedicat, et veneralionis ac prsedicamentorura cau-

sas ignorat, multa facilitate labefactatur, aut clau-

dical.Et certe cum apud omnes jactantise hujuspercre-

brescat opinio, rarissime tamencrediiJitas quorum-= Tibetsapientium suppetitisti verbo. C*umenim ratio

\ super hac re vestra undecunque tilubet, vix reperi-''. tur nisi rudis eljnscius, quem ad eredendum irifor-

met," et ubi omnis arguti animi diffideniia occurrit,

quis ad tractalus huj'uscemodipromulgalionem nisi

impudens et peryersus erumpit? Solus hanc pudor

garrulilalem cohibuisse debuerat, ne documehfum.

quod sanis constat probabile non esse capitibus, he-

hetudini quisque disertus aseribat. Quod si quali-

huscunque inlelleclibus rationes nequaquamoblatse

sufficiunt, eece pro partibus vestris paratus sum' mihimetipsi , quae vestro possint dogmati muni-

inenta adniti, objiccre, et postmodum sine ulla

simulalionc objecla, tota etiam puritate refel-

lere.CAPUT II.

§ I. San-Medardensium objeclio1. — Sic ilaque

vesfra proeedere putalur opinio, imo talibusj emer-

gere argumenlis veslra videatur assertio, non qubd

tale quid unquara ratiocjnationis a vohis audierim,

sed quod tale aliquid per animi conjecturas mei

adversus hanc meam disputatiunculam dici,. imo

oblatrari a quolibet posse pulaverim; nihil enim a

vbbis dignuhi probi alicujus auditione percepi, hoc

Vqs consuetos inlerrogantibus respondere cognovi.

Nunquid non secundum setatulsemorem naturaliter

dentes novennis emisit? Quibus, inquam, assenlior;

sed multse alise raliones se ingerunt, quse longe

diversiora quam referatis ferunt. Haeedicens, quse-

stionispelagus motareverebar,illudBoelianum menli

subj'iciens : « Jure, ait, insanus judicarer, si conlra

insanos loqui iniendcrem. » ln co. namque quod

cujusque menti pro volunlate prseponderat, non

lhullum sibi providet qua ralione respondeat; hoc

: solum incubat cordi, qu.atenus diversse partis intui-' tum obstinalis clamoribus subigat. Probum enim

videlur improbistantoperealiapro aliis absurdissime

intonare, ut quod raliocinando non prevalent,saltem> vaieant slrepilibus obtinuisse conlinuis, quasi vici-

niora vicloriae. Age ergo, el pro vobis nostra exer-

ceatur oralio.

§ II. Objectiol.— SiDeum et Doniinum nostrum

dicis ob sui memoriam, et suis ac suorum scquaei-

bus, quod in mensa sua fit reliqtiisse myslerium, ut

Eonsolalionem,quamsuis suse praesenliae cbliabita-

tionepraestabat,absensvicario munere praepararet,nos ila non capimus, ul pro perfuncloria prsebitione

roysterii, ad gaudii universalis eumulum dafae cor^'

poris illius, utsic dicamus,superfluse_porliones id-

circo debeant absentari, perfuncforium plane ideo

i.dixerimus sacramentum, quia etipse idem. panem. nominat quolidianum (Luc. n, 5.), solummodovide-

licet quandiu, j'uxla Apostolum,cognominalur hodie

(Hebr.m, 13), necessarium. Hoc itaquesic ad ejusmemoriam celebraridicitur, ut istorum habendbrum

nequaquam ratio denegelur, quia etsi generalis est'utilitas per sacramenlum Christi corpori couniri,

•

•uoii debet lamen privatorum glOfia suorum privile-; giorum majeslateprivari. Siculenim privilegia sin-'

gulorumlegem non possunt facere cbmmuhom ; ita

. communis glorialio suam privatocuilibetnullomododetrahit claritalem.

~ -'

§ III. Objeclio 5. — Si Christuiri prossecnlo pas-sum visibilis reportat memoria sacramenli, quaeta-men figura soli cuilibet perspicua esl sapienti, cur -

" Deus ad eorum consolalibnem,pro quibus ista susce-•peril, hseea sua cafrie~decidua,-el quasi sui corporisexcrementa haberi non permiserit? Si illius iri cruce

delateresanguis^tjiqua.pro.fluens, forsilan terram

aut saxum altigit, si absorptum aut altritum quoquo

pacto aboleri conligit, quomodopulas ea, quse vo-casti superius subcisiva, ac si nostrce fideirefrican-

daevades, sub potiori colenda honore non pqtuissedimitti? Sacramenla igilur illa rile riobis ad ejusroemoriam prosunt, quia nobis etiamunionem cumJesu Domino suscipiendo pariunt; haecautem animisminusintelleclualibus fidei.utsicdictum sit, tracta-

bilis invisibilia rudimenla conferunt.

§ IV. Objectio&.— Sunt ergo quidam hujus agno-

Pj.scendaeverilalis gradus, utdensac umbilicus ille

visibilis traclabilisque simplices erudiat, quod fit in

altari mysterium (29*), imagi... tiones [f., imagina-

tiones] exerceat, j'am quasi ad terlium ccelum con-

templatio ad eum, qui palernse dexlerae considet,sese exacual. Quia ergo esui communi caro et sari-

-guis convenirenon_poterat, 354 mulatur aDomino

in usibus humanishabilesacramentum. Sacramenlum

itaque Ipsum aliud quiddara exhibere videtur quamcaro aut dens,qui a resuscitatoresiduus perhibelur.Residua enim ipsa carnis quondam exhibitse verita-

tem insinuanl, carnis autem significatsemysterium,eorum fit efflcax, quibus per ejususum carni divinse

incorporentur et vivant. Est ergb dens ac umbili-

cus probabile suh temporum nosirorum extremitate

DsusceptaTolim dispensalionis indicium,etgeneralileranimarum saluti commilitat sacramenlum.

§"Y. Objectio5. — Quod si eontroversia pulalur

post resurreclionem illud esse residuum, controver- psise itidem ascribitur baptismus posl baptismiim. "I

Baptismus nempe quem Chrislus exceperit,gloriosior ,

videri poj,uitqtiam sequens, cum ipse longe ihelior

prsecedente successerit. Sic et Chrislus cum Tesur-

rexit, si ad nostrse mutabilis mentis monimentum

aliqua post se sibi altinenlia diinisit, futurus post

judicium gloriosior liccceadem glorificala inserere

sibi non potenl? Dicimus enim qiiia elsi resurrexit,

non tamen resuscila_tumcorpus, ad eam quam post

(29*)Hie aliquid deest.

657 DE PIGNORIBUSSANCTORUM.— LIB. 111. «58

judicium habilurum est immulabililatis gloriam t

provexit. Si namqueesselintegreclarificatum, non". remansisset latus quod Thomse oslendit apertum

(Joan. xx, 27); nec vulnera patula hucusque persi-sterent pedum acmanuum, quse palernis illatacon-

sessibus sic conservat, ut in die judicii tam iis, qui

eumpupugerunt,quam omnibus reprobis coiiservata

producat. Ubi ergo cicatrix non obducilur, perfeelanullatenus semimutato, ul sic dixerim , corporiclarificatio adhibetur, et ubi perfecla adhuc cor-

ruptelarum integralio nondum est, quod minus

-faelum in eo ipso conslat; aliquo raodo supplendumest.

Quid aulem de supplemento traelem, cum forma

ipsa servi, quse justis ae reprobis seque erit, ipsojudicahte, perspicua, posl judicium tota in divinam J

transferelur formam! Unde et illud est: Et tran-

siens, inquil, minislrabit illis (Luc. xn, 37) : Quemtransitum nos non inlelligere debemus alium, nisi

quod totius humarise,quod in eo apparetdispensatio-nis ministerium, in divinseillius majestatisredigeturslatum, imo dorainium, in quo transilui eleetorumsuorum visioni comminislrat, dum suse salieta-tem conlemplationis eis nunquam faslidiendse sup-pedilat.

Ubiigitur indivinitalisspeciem,formseservi trans-

latio est fulura, ubi cieatricum obduclio, pef im-

'mutaiionem legitimam advenlura, quid cuiictamur

dicerequod residui, quod nos habere credirnus, re-

sumptio sit illieo secutura? Dum plane vulnerum (concavilas aequata superficie complanalur, quid"mirum, si quod ad (ideinostraesolatium nobis inte-

•rim est commissum; eidem unde derivatum constat

corpori compingalur? Certe si quid majus autminus

apud Deum esse polest, non majus apud eum cesti-matur cicatricura hiatus obslruefe, qiiam reliquiashrimano affeclui ex consullo ingenilae provisionis'

applicilas, invisibili qua dispersa recolligit sibi con-

Iractione subneclere.

§ Yt Objeclio6. — Si Filius Dei ipse super Ju-dceisinimicis sflis ostensum sibi a Patre. tesialur :.« Ne occidas, inquit, eos, nequando obliviscantur

populi mei (Psal. LVIH,12). t Dum praesentia Ju-daici populi, quemprae oculis habemus, memoriamin nobis refricat Christi crucifixi, et libros veleres, ]qui de ipsis scripti sunt,et adipsosexsuis ipsorum,quaeibi prsenunliata sunt, inforluniis, nostrarumgueprovenlibus forlunarum magis reddunt aulhenlicos,quis super denle illo, quis ilidem super umbiliconoslram poteril obscurare sententiam? Quin sicut

inyslicum illud corpus ad sui nostrique unionem

dignoscilur inslitutum, ita quidquid de illo, quodprincipale vocamus, non quod prsecedat majestate-,sed tempore, residui in terra haberi dicitur,ad pro-balionem ej'usquam suscepit disperisaiionis, el adsolidationem fidei infitmoruro valere coguoscilur ?

CAPUT III.

§ I. Respondet objeclioni1. — Quid fides. — Adbaec inferre polerimus : Si deprincipali sub corpore

_tquasi ad experientiam suscepli quondam "hominis

superesse quid creditur, fidei catholicse pene virtus

universa convellitur; nam « si fides sperandarumsubstanlia rerum est, argumentum quoque rion ap-'

parentium (Hebr. n, 1) -» quomodo in corde cre-

denlis cujuslibet sperandse.res subsistunt, vel -sub-

slant, cujuscogilalionuni inlelligentiae de invisibili-

hus ad visibilia remeant? Quod enim « videt quis,quidsperat? (Rom. vm, 24) » Sifides ac "spes so-

lummodo ex inlellectualitate appetenda consistunt,sicut ex acie interiorifoventur atque proficiuut,- ita

ex eonsuetudine corporea et sensualitalis affeclatiorielentescendo deficiunt.

Si Salvalor nonnilril corporis reliquisset, fidei exer-

eilalionemimpediret. — Fides itaque subslantivuniB quidam debet esse in animo cujuspiam, ut quse in

spiritu contemplalur, quasi .aliquid. solidum intra

nienlem teneatur. Quoergo fidei acumen intendilur,

imo quid-speralur, quidcreditur, 355um'res sPe-"

rata, res credita in conspeclu materialiter aspicien-tis appendilur? Quse exercitatio animi iilicfiel, ubi

in iis quse inluilui subjacenl consideralio se exer-

cet?Utquid, nisiseprimo subducat, Earacletum

non venlurum denuntiat, si idcirco corporis sui re-

liquias in terra dimitlit, ut incafnationis suce cre-

dulitalem humanis magispecloribus inserere possil?Qui earnis prsesenliam ideo discipulis absentaturum

se perhibet, quatenus intelleclui copiosor se spiri-

lualitas.repraesentet (Joan. xvi, 7), credendum nul-_ latenus quodverba sua ullo pacto infirmare. volu-

erit, in eovidelicetquod secundum vos in lerra re-siduum facere de se voluerit.

Plane indubie suis sermonibus conlraisset, ut cjuiParacletum non venturum dixerat, nisi ipse abis-

set (Ibid.), partem infer nos ejusdem corporis, cuimens humana rursus inlenderet, reliquisset. Esset

quippe facere, necminus, ut ita dicam, eadem factii

deficere, si corpus proprium, ut nos ad spirilualia

castigaret, substraherel, parlemque alia sublracla

parte dimiiteret. In verhis Dominicis nil repugnans,nil absonum repcritur, lota evangelicorum dictorum

congeries immutabili semper unariimitale vestilur,

§ II. Respondel objeclioni 2. Capilli, sanguis;aqtia, etc, qum e corpbreSalvaloris deciderurit,haud

P periere. — Igitur si de sanguine et aqua quseritur,et quod in terra sinl oblitterata objieilur, non aliter

plane ex hoc respondebitur quam de capillulis in-

fanlise, corpusculo utique grandescente, deciduis,

quae,quo defluxerint, in quidveversi.fuerint, sicutide aquae el sanguinis quseprselibavimus illo proflu-vio, non riemini iixa sententia est. Pulas ergo per-ditum ierinl ? Si dens tuus, queni tu libi arrogas,adhuc usque in miseriis non subsislit, caeteri-dentes,

quos sub eadem natura eum emisisse constiterit, qua

putas incuria, hac illacque disjecli credenlur? Tuo

quemhabes denli fortunatior aura subrisil,'dum aliistabido secundum verborum luorura consequentias

squalori addictis, auro et niveis lapillis coornalus

obrufilat. El mirum quia, cum plures euiiserit, et

659 " - Y. GUIBERTI ABBATISS: MAWJE DE NGVIGENTO - ' - - 660

paruniversisrevereiiliadeheatur, obrutis reliquis, j!tu unicus unicrim hunc habere te jaclitas.. Si igilur capilii, denies, aquseIhixus, et sanguinis

qhadrifidi vulneris cruor, qui indubie ad lerram

hsque dislillare poiuerit, in terrenis ruderibus In

nnem-corrumpenda desederint, resurrectionis hu-

manse status, >aemostrse protnissio ex orc Dominico

ad sui simililudinem conformiialis, non video quo-modo constare siheehoEmi fallacia possint. Et certemulio tulior quara stuliiofdico, quia, si in aliquaproraissorum quis-suorum porlione declinat, ainbi-

guum.omnino efficitur quod'de csetero rectltudineni

pollicitatioriis adimpleat. Et si lanluin de cjus cor-

pore,'qui auetor est promissionis,. corruptum iri

conceditur, facili disputaliuncula annullari polerit,

quidquid-in eo -faciuro vel de' nobis fiendum pfcedi-caUir. Sienim ex perceptione prsesenlium Tnunefunifirma est cxspectalio fulurorum, ct qui in suseprooe-ihio loculionis fallitur, textu orationis procedenleneglsclui ducilur, perpendencium procul dubio con-

stat, quia si conslanler in sui ipsius .reslilutione

quou" spopondit eshibuit, omnes eos quibus spon-sbrem se praehuit, fidei diclorum suorum indubi-

lanlef adnexuit." Qubd si in promissorum verilate

litubaredignoscitur, quidquid iiiverhorumejusstaturapraeminet,-totum inconlinentia fluitanle subigitur.

.§ lU.Respondetobjectioni 3. Ihfanlis Christi de-

fluenliq cdrporis qui cblligerei nerixo.Quare. — Sed

illud potissimum' obtendi sufficeret, etiani si nil

quod "ad haec"posset responderi suppeteret, quodDomihi Jesu pueriliae lempore profecto nullus esset

qui ej'usmodi defluentia' ex ejus capitulo' sacrbsanclo

colligere .affectaret, prcesertim cum de ep nemo

fnajus tjuidpiam tunc lemporis aeslimaret, quam de* sequsevoallqiio qui tunc esset. Et quis de huroani

generis [f., corporis] reliquiis lune tractaret, cum

pbst mortem afieuj'us aliquid de ejus corpore reser-

vasse apud Judseos profanissimum esset ? Et quid

spud eos polltitius quam morlui hominis ossa con-

lingere, cum ad singulos quosque conlacttisexeubare

aliquandiupro castris, el aquas jubeahtur expiationisadhibere. Pfseter tabulas Teslamei)ti,aureamurnaro,

Aarorique virgam, nil quod a veleribus accepissentmonimenti usquam exstitisse dignoscitur, Et quise_a,quae illi puero atlinebanl, servanda ducerei,-ioquo nil a communi respeclu dignius autumaret ?

§ IV,.B. Virgpminime id prmslilii. Ipsius lac asser-vari dicilur in ecclesia Laudunensi, Quod improbatGuiberlus. — Quod si objicilur beatam VirginemMatrem M poluisse servare, elquasi superslitiosa,

ipsius ppsterorum cullui voluisse traducere, .ita

suscipietur, (23)sicut Lauduni apud nos lac ipsius,benedictse in columba cristallina hucusque retineri

dicitur. Quod quantum a vero, et eliam a verisimili

exorbitel, facili argumento liquet, quia neque ipsa,

-asservarit, prcesertim cui nunquam in Jesuinfantia

lantum otii, tantumque.securitaiis exstitit, ut sui- inemoriain tanti penderet,' quatenus de sui in

futura scecula lactis produclione curaret,. cui vix.

_kintra natale latere solum, vix vivere tunc liceret.Et quis tanlse arrogantise vel signnm in ejus hene-dictis moribusr in ipsitis adofando liabilu 3g@ re-

"perire potuerit, in cujus orenilnisi aneillaris humi- =;lilas uriquam sonuil ? Quseres quoque tanto mimis :

polerat, non-dieo -in plurimas aeiaies, sed nec in

aliquot annos sub ulla eonsiare cuslodia, quantomagis idem coagulum semper decoquilur paturaliinconstantia.

Esto ahteiri. Et quaevelustatis_exeinpla illi matu-

rissimse, ac niillius laudisavarae mcnli suppetebantiii talium observantia pignorum, ut quod nunquamfieri viderat, nec eatenus factum .audierat, prima

quasi imaginem cujusdam ventositatis inciperel?Et- ,si per cumdem Spiritnm, ex cjuo conceperat, n.on

nosse non poteral, quod is, quem genueralperfidem,suaedispensationis mundum omnem impleturus erat,

quid dentulus, quid umbilicus ille, quid deniquecsetera cuslodiri debuerani, quse in tanta Filii sui

claritate non amplius, si ex aliqua veteri consuetu-

dine sefvari possent, yalitura putabat; quam meri-.

r- diano valet lucerna sub sole ? , , . .Cerlo itaque certius saeculorum Dominam nove-

rimus nunquam naeniis talibus studium impendisse.Naenia)plane essent, si is, qui se-Deum et hominem

sse.culoplenis lide prodigiis publicaret, segmentis

atque minutiis huj'usmodi ad nihil onroino ulilibus

celebrari- appeteret. Quod si ipsa non fecit, quis

ergo fecisse potuerit, cum id temporis nullus, qui« Iio.cappretiarelur, nedum aliqua charitudine appeeto-

raret, exstiterit ?

CAPUT IY.

§ 1. Respondet objeclioni &.Inlegre Chrisli corpusin resurrectione fuil glorificalum, Vtcetnon aliier

quam antea appareret. — Sed iis paulisper amoiis,,ad prqposilum redeamus. Si ergo corpus Domini-

cum post resurreclionem dicitis inecdun)integre Im-

mutatum, necdum plene clarificalum, quia non

obduxerit foramina cicatricum, ostendilis, faleor,

in hoc Jpso hebetudinem indubie sensuum vesiro-

rum. Si igitur clarilicatus inlegre non est, quia eas

non obduxit, ergo non dicam integre, sed ne ad

modicum quidem vel immutalus vel glorificaUis

esl, qui nulla vel immulationis vel glorificationis

D suae signa post resurrectionem discipulis cslendit.

In uullo enim ab ea specie quam vjdere pridemfueranl soliti, alleralus ipsis apparuil. Ergo' quianihil eis.novce claritatis resriscilattis obtendit, dici

ab aliquo polest quianihil majus a Palre resurgens,

quam antequam palerelur, emertiil.

Cerle nec ipsa qua incoslum conscendit hora

quidpiam novioris aspectus objecit, ut iri ipsa decl.a-

rationeresurrectionis non alium seipsum oslenderel

quam idem ipse fuerat antequam obiret. Si enim

insplitum aliquid splendescendo proponeret, nun-

quam quod earo rediviva foretj crederelur, sed po-

lius utsuspicati sunt, quod alter, aulspiritus esset.

Undeest:« Ego sum, Nolite timere (Joan. vi, 20). s>

Et: « Spirilus carnem el ossa non habel, sicul me

661 'TJE PICNORIBTJSSAKCTOffUM.— LIB.HL - 1662

videtis habere (Luc. xxiv, 39). » Dignum itaque fuit

ut simpliciter in ea quam assueti fuerant specie,

adhuc eisdern rudibus appareret, ne de inusitata

cJaritate ad externse opinionis errorem animos mi-

nus capacium derivaret.

Quare Dominus vulnerum cicatrices resuscitatus

aposiolisoslendit. — Quiilaque in subobscufahabi-

lutline quasi sponllve suscepla, j"amgloria imminu-

tus, apparuit, quid niirum si inobducta elavorum

loca eis exhibuil ? Quibus tamen ? Apostolis plane

primuri), et-postmodum Thomse, et hoc utrisquelicesilantibus, hoc et sernel. Yide 'siduobusEmmaus

pergenlibus, vide si In crebefrimis per dies quadra-

ginta pro argumenib conviviis aliquid obducendum

prodidit; vide si mulieribus. pedes ejris tenentibus,si cuipiamatias cum ostento passionis apparuit. Quid

ergo fuit dubiis cicatricum anlra conlrectanda por-•rigere, nisi identitalem "propria?personoeTioii con-

sueludine facjei, sed recentiorihus mortis susesignisostendere ? (24j Quid post resurrectioiiem vulnefa

illa reservaia portenderent, si etiam hucusquema-nerent ? An ut Patrem ac si virum ohliviosuriipereadem dispensalionis pro hominibus susceptae com-

membfet ? Esio. Certe alia curanli-Patri sola sine

vulneribus caro suse dexlefse assideris cominonere

sKfficeret".

§ II. Respondet objectioni 5. In die judicii eorum-

dein vulnerum notm in Chrislo norine conspicientur?— Sed obj"icisquod vel in die judieii visuri sint re-

probi ac impii eum videlicel quein pupugerunl. Si

eum , cui te injuriam Irrogassememineris, sine ullo

illius quam intulerisinjurise monimenlo conspicias,nonne confestim perpetratiin eumfaeinoris temet

videndo commemoras 'i El quid tibi lacerum faciet

latus, quid in mambuspedibusquefixurceclavoruin,ubi Filii hominis parebit signum ? In illius gloriseihrono quomodo conveniet quinquipertili vulneris

vhorroi-? Et certe cum disciprilis comedens ac bibens

)iianibus riiandenda tractabat, nunquid sanies hianti

ulcere tunc fluebat? Absurditas irifinila.

Qui7pi'0 veraeleslimoniq quam resumpserat car-

nis, nianducavit ssepenumero cum suis, non neces-

sarib, sed disperisalive (Luc. xxiv, &Z); qui januisclausls intravit ad ipsos soia polenlia, non natura

(Joan. xx, 26), intersfitia namque parietum-iion pe-nelrant pondus-carnis ac ossa, nee aeiheream habi-tationem talis naluraliier palilur. corpuleiitia, quod(otum virfuti resurreelipnis ascribiturjquise lon-

gius ilurunrfingit 357 dum a duobus prsefatisremanere compelliiur (Luc xxiv, 28), non potuit adhoram signa passionis recens actae cuilibet dubitanti

proponere, 'ex quo sui ipsiustiim nalura, lum per-'sona prbhelur ? Nonrie illa eoram Petro, Jacoho et'Joanne in monte transfiguralio perfuncioria exsiitit,'(Matlli. xvn, 2), ul probarel quem post resufreciio-nem staliim habuerit, quem tamen ut eral, cum'fesurrexisset, pro infirmitaie videnlidm ostendei*esupersedit? Ac si dicerel : Quia vobis non expedittit imn-iutali corporis claritatem vobis redivivus

A' ostendam, non enim competenti inlelleetu caperetiseam', hanc modo vobis supersles cxpono, ut eam

pefpendere ac-recolereaddiscalis, 'cumuaturse glo-rificatae excellentiam habitu humiliore, quia obscu-

riore, "contexero. . ,

§ II. Respondet objeciioni 6. Explicat quomodoChristUshijudicio extremo formam servi immulabit.— Porro de translalione servi formsein divinitatis.

formam, si Sic inlelligas ut in alteram speciem de-

riiutetuf, ef tunc cum ;obduclione cicatricum -dens

elumbilicus ille, et si quid est aliud res'idui,-quaBiveleri trunco insiliviis surculus apponalur, dicimus

pfane quia, si sic se reshabet, duse resurrecliones

Chrisli erunt,, et bis -immutabitur. Si ianlus erroe

coalescit in capite, quid poterit de TOembrorumie-^ surrectione-quis credere? Transitum illum-deforma

ih fbrmanr Ghrisli uil, aliud intelligimus quam

absorpla morle in vicloria (i Cor. xv, M), et exaclq

impio elimpietate ejus.diviso^videlicet ab ira vul-

lusejus, aj)propinq.uat cor illius {Psal. LIV, 22);stulto scilicet impio ne iideal gloriam ejus,, admit-

turitur elecfi soli a'd videndam gloriam divinse vi-

sioiiis 'ipsius. Hinc est quod Juda cxeunle dicil:

-«Nuncclarificalus esl Fili.ushominis (Joan. X)ii,32), t

T!unc plane transil ad-lianc-clarificationem, cum

-i de forriia"servi, qusejustis et inj'ustis communis est,transire nos facit, scilicel solos eleclos ad ajternam

sui visionem. In hoc transilueis minislrat (Luc

xn, 37), cum xeprobis abdicalis ipsos.suo vultu'

exsaliat. Christus itaque transit, cuiri post-judicii" diem etiam servi- formam a reproborum eonlem-

jffatione secludit, el eleclorum obtutibus sese vitlen

dum aperil, imo eos sibi videndo transigit'!CAPUT Y.

| L Producunl San-Medardenses quoddam miracu-

lum tempore Ludovici Pii patratuni. Id iion probaidentem Satvutoris exstare inibi. — Igitur iis contra

Tiujus sentenlisecxsecutoresemissis, illudadverlamuf

quod in Sahcli-Medardensi ecclesia miracula pluris

pretii super illo dente declamilanl. Primum, nisi

fallor,'et quod potissiinura meriforhe succurrit, id

est, inter capellanos Ludovici Pii imperatoris in ejusipsius praesentia super isto traclahalur. Cumque"valde a monachorum sententia resilirent, nihil de

D corpore, quod *Virgiriisuterus fudit in ierris, Tese*

disse ferenles, ad missarum solemnia constat ven-

turii. lllic in' sacris mediis phylacterium ab altari

dicitur substilisse suspensum'; quod sibi, et aljqui-hus, qiii videfunt, exslitisse aiunt arguroento./Sedquod, quseso, argumenlum ?Quae superna, quseso,vbx, quis, precor, arigelus delonuil,"dehtem Salva-

toris tunc esse quem tenellus ediderit ? Sed q.uidad

me angelus, quid vox ? Si throni et dominationes

islud assererent, nulli verefidelium, sed fidei scien-

liam habentium aninii assentiri ullo modo deberent.

Qui, ut superius diximus, et millies repetendum du-

cimus, si capillum de nobis non perilurum asseverat,si quidpiam in terra habet residui, in se credenles

potius exemplo suo desperare quam-doclrinis cre-

66*5"

Y. GUIBERTI ABBATIS S. MARIJTDE NOVIGENTO 664

dere mandat. Et certe marlyrum cineres nunqaamnec ossa toto orbe circumlala recolligil, qui.suafieri pbst resurrectionem putria hac illacque per-niitlit.

Sed perpendere libet quam hebes miraculum

ipsum ftierit, dum animadverti non prsevalet quor-sum suspensio illa intenderit; quod enim ab ara in

aerem volucritat, de sacro, ut sic dicam, ad insa-

crum se subrigens, allaris sanclitudinem ac si impa-tienter se ferre demonslrat. Et si verhumidem, quodest suspensio, velimus altendere, quod videtur sus-

pensum, putatur ajnbiguum; sed quid loquor ambi-

guum, cum ambiguum proprie sit quod esse etesse

.i)onpossit. Hoc verb nullalenus, nisi seipsum velit

inficiari, qui est veritas Deus. Adeo autem surdi-

tatis ineptsemiraeulum, quod in argumenlo rei-hiijusne multum quidem faciat, cum stuJfe scriplum sil,slultior esl qui retractat. ,

§ II. Deus ille sancli cujuspiam esse potesl. —

Fides smpius cattsa miraculorum. — Sequunttir et

alia non niinus dubia, qucc idcifco dixi dubia,.quiaad id approbandum omnino sunt -mula. Hoc enim,cui signum ascfibitur.sanclum aliunde esse polest;hoc autem quod dicitur, essenon potesl; etsi esset,talium signoruni teslimonio, cjuiadens sit Domini-

cus, porlendi non possel. Sancti ergo cuj.uspiamdens ille credatur, cujus merilo forsitan tale quid

concedatur; et si cerle nullius sancli esset, vcl fides

plane credenlium exigeret ut quod sperarelur ob-

tingeret. Mulia enim fieri possunt, non ta*inejus

merito, per quem prserogalur, quam illius cui im-

pendilur.35S § l*1*-^nEunensi urbe puer nunlial piratas

ddesse inporlu dumvigilimNulalis Domini agerenlur.

(Isa. XL, 1). — Quod in Lunensi urhe (30) antean-

nos aliquot contigisse dignoscitur. VigiliseNalalisDo-

inini a fideli populo inibi agebantur. Interim piraticaclassis porlui allabebalur _ qui appellalur Yeneris,urbem depopuJatura repentinis iucursibus, dum res

noctu divina prolendilur. Inlerea tlum citatis myo-

paronibus vadosum praeproperantscindere rostra sa-

]um, in ecclesiacalhedralipuerprimamnescioan se-

cundam primi noclurni leclionem pulpilum lecturtis

ascendit. Cumque benediclione suscepta adorirelur

legere : « Consolamini, consolamini,,popule meus, •

jllicoex ejus oreSpirilussanctussubdistinguendosub-

jecit dicense AdportumYcneris Salandrae(Salandrteautemnavesdicunlur a saliendo vocatse).i Quodcumab omnibus non mussilando, sed slrependo repeli ac

corrigi juberetur, puer scepenumero eadera replica-vit. Mox decanus Ecelesiceconcepla dicti sententia,

populos in arma consuscitat, et porlum Yeneris

adire mandat. Illic ingenli classico appellente litto-

ribus obvia turba resistil, et urbem nec mora per-vadendam ex Deo armala, hoste fuso, praemuniit.

- Ergo sicul a"dmeritum proloquenlis pueri neuli-

quam perlinuil. ila mulloties non per eum, a quo

A pulalur, exporrigi fit, sed in illum, qui mereiur

accipere heneficii fruelus, excurrit.

§ IV. Dequodam scorlalore aquis absorplo. — At

signorum illorum tenuis mihi valde videlur aucto-

ritas, imo scripli illius vilis admodum probatur in-

dignitas. Nam in eorum libello qui super dente hoc,--et sanclorum loci miraculis aclitat, de monacho

aiiquo.referlur, quod scorlo soleret muliere abuli,

quo tamen noctu dum pergeret, aquas tranare pro-

pinquas necessario oporteret; in quo traiisitu, inlei

undas eum peccati sui pondus enecuit. Qui ahbalis

judicio a ccemeterio fratrum extorris est habiuis.

Sed abbati, ut jiaginailla refert, nescio quissancio-rum inibi, ut dieilur, apparuil, eique, ut dieilur,dixit; x. Confer, ail, cum caeteris, quia in obedien-

B tia tua mortuus est. i In qua, quseso, obedientia ?

An abbas ei praeceperat ut se periculo fluminis iri-

gerens, impudicse concubilum seclaretur? Cerie

quoquo paclo ealenus abhali alias obedissel, in hac

profecto re obedisse dici non potest, qtiia obedientia"

nusquam nisi in bono, nisi per abusionem, intelligi

potesl. In qua igitur obedienlia morluusesl? Sane

si de obedientiae nomine dubitatur, audiat Aposlo-lum de ipso Filio Dei: «Ex iis, inquit, qusepassus

esl, didicil ohedientiam (Hebr. v, 8). »

Potesl itaque conjici, quia quibus praeler robduin

loti,us_ialip.nislalia adnexa sunt, fide el idcirco su-

sceptione penilus indigna sunt. El certe videmus

gemmulis ac pernulis [melitts,perulis, id esl marga-, ritis. Gal-. perles] -peregrinorum litlorum undecun-

J.que ornatum, ex anliquitate dentis inenioriam non

denteni esse tradilione-susceptuin, et quid inlra

idera phylaclerium lateal non experimento prsesen-

tium, sed sihi suceedentium sola ratione probari.Yeneranlur ergo ipsi bifariam illa quse nesciunt,dum.eos prorsus latet quod auro illo ac lapideclauditur, et nullo modo conslare prsevalet quodcontinerejheca ipsa putalur.

f § Y. Nullas corporis Filii sui reliquias posierisconservavitB. Virgo. — Matri sum Salvalor primenon apparet, quia cerlarresurrectionem ipsa lenebat.— Iraputabilur itaque Marise, quod quseapud illos

habefi dicuntur, sola servare polueril? Ergo eam,

quaeex J)eo supra omnem angelicam bumanamque

).naturam stalum Filii sui futurum agno eri, nimi-

rum quam supra omne quod est posl Filium Spiri-

tus sanctus, irabuerit, quomodo resurrectionis ordo

latuerit? Si enim Iatuisse.t, dignura prbfeclo fuisset

ul, resurrectionis sua; fidera facturus, ipsi primum"

appareret. Ipsi vero quare appareret, quaeresurre-

cturum indubie scivit antequam pateretur ac resur-

geret? Et sane diclum.seitur : i Tuam, inquit, ani-

mam pertransibit gladius (Luc. xxix, 57). » Unde et

evenlum, et de eo loquenlium verba conservans,

conferebat in corde suo (ibid., 19). Cui euim fidus

nemp habebatur, cui tantam .rem crederet, non in-

concinnum utique erat, ul sua apud se sensa et

- (30)Yulgo,Luni. Etru)ia3 oppidum atl mare sittim.

633 r DE PIGNORIBUSSANCTORUM.— LIB. 1Y."

666

experta contegeret. Cum ergo^neque ipsa futuri-_s-nlus-ej'!isnon ignara, neque ullus qui eum a com-muni hominum massa secerneret, haec posteris re-

servarit, supervacanea omnino habeantur qusecun-que quis. de corpoie tanlo prsesumpserit. Conslat

uamque apud nos Aposfoliquantum brevis taniumrala sententia, quiacorpus idem annuntialum est ab

jingelis, prcedicatumest [in mundo, assumptum estin gloria (I Tim. m, 16).

Exreliquiis sanclorumqumslumpersequi,profarium

A est. — Porro de cseleris defihimus, quia si in cano-

nihus caulum est ne quando marlyribus connume-retuf siquis inter-confringendum itlola perimalur,alio enirn forsitan.errore.diduciiiir, ul nullus quam-vis bonum ad speciem habitu efferens, pro sanclo

facile habealur, nisi quoquo pacto ex divina reve*

lalione prohelur. Quaestum autem ex sanctorum

vel circumlaiione, vel ossiurn eorum oslensione

quaerere , quani profanum sit discite, si velitis

aequesanctos avariliamque laxare.

LIBER OUA-RTUS.

De interiori mundo. ]_'-.$'?.

CAPUT PRIMUM.

359 § 1-Rcs terrenas abdicare debet qui conicm-

plalioni se addicil. — Intcrioris mundi statum,quem visio externa non capit, imaginatio ulla non

concipit, sola niroirum virtus contemplafionis altin-

git. Ubi enim nihil materiale, nec quod sensualilafi

subj'aeeat invenitur, uno jilane intellectualitatis acu-mine penetralur : illo procul dubio uno oculo, illouno colli sui erine, id est unica et indivisihili cogita-lionum inlenlione el cohibitione, qua sponsa inCanticis sponso potissimum placefe dignoscitur(Cant.iv, 9). Cuj'us intuitum sicut.in iis traclabili-bus habere non possumus, ila locorum corpora, etloca corporum in illius consideratione senlire neu-

tiquam pervalemus. Sicul in qualibet pagina, sisentenliam coiilemplativam atlenderis, aliis oculis

lilleras, quibus senlentia continetur, inspicis, aliishoc ipsum, qnod sola. ratione colligitur, contempla-ris.

Ad haecautem vis imaginationum nulla se confert,quia ubi nec temporalitas, nec lemporaiilali obnoxiamoles aliqua menli se ingerit, nihil visum, aut

quod videri possit, exterius in se admitlil. Quacenimnonnisi formas et corruplibilium consueludinem

recipil, semper lenuitatis impatiens usitatarum re-rum recordalione grossescit. Quod si ad quamlibetspeciem sublililatis velit eniti, non nisi exlerncevisionis extrusa frequenlia ad intellectualia diseer-nenda valet inlendi. Inde et clauso ostio jubemurorare Palrem (Mattlt. xi, 6). Hoe et primum, et se-

cundum, et lertium ccelum, de quo Aposlolus (IICor.xu, 2). Hocigiturmodo cum spirilualitas quasiad quoddara ceihereum coelum el sola, et a terre-nis omnibus incomilala progreditur, specialiter spi-ritualibus spirilualfa comparat, dum intellectualisuhtilitate incorporeas illas species mundi interiorisexaminat.

§ II. Visionesin sacris Scripluris menti solum cor-

poreas ingerunt hnagines. — Sed quod dicimusprae-pedire valdcsacrarum In Veteri ac NovoTeslameiilovisionum videnfur hislorice, quae ad illum evectaestalum nonnisi corpore earum imaginum visa re--

B poftant. TJuiii"enimTiTDelvisione Ezechiel, et veri.-»

ium turbinis et aquilonem, nubem magnam et igneminvolvenlem, splendorem in circuitu, quatuor ani-

raalia quadrifidam habentia speciem (Ezech.\,&,p),cum etiam aedificiumin monte metiri conspiceret(Ezech. XL,5), quid aliud quam efligies corporalita-tum prceseriplas aspexit? lbiiimina, ibi portas, ibi

vestibula e"t fenestrae, ibi vir sub specie aeris, ibi

calamus funiculusque mensoiis. Quid plura?lbiaut

corpora aut simililudiiies corporum conluentur,nee aliud quidpiam pervidetur, quod non formas

praesenlium undecunqqe resculpat. Hoc Isaias, Jere-

mias, Daniel, et si qui alii, quibus se conspicabilentprcebuerit *Deus,hon verilale, sed signis ac figuris

p enuntiant, dum solitim Dei se vidisse declamilant,el solii speciem saphiro, ac chrysolitho comparant.

Citm ergo divinam formam aut igni comportenl,aut in humanas habitudines per membrorum singu-lorum schema distribuant, non esl ibi quod de vera

omnipolentis Dei simplicitale dicatur, cum quidquidde illo incirconscriplo agitur, corporalibus angu-sliis comprehendi posse putetur. Nil enim ibi est

quod secundum puritatem sempiternse essenlise di-

clitelur; est autem quod figuris et seniginalibus

adeopraestringatur, ut de ejus naiura nil proprium,sed quod membris ipsius allegorice allineal, praedi-cetur. Signis igilur ae figuris. eum universa consi-

slant, et in Yeleris Teslamenli auctoribus nihil quodde Deo essentiale [credatur, inveniri queal, prteier

D illud : <Ego sum qui sum. i Et: • Qui est misil me

ad vos (Exod. m, 1&),J ccetera quaede eo feruutur

tanlopere humanae consuetudiuis dicta factaque re-

dolenl, ul in omni prseter peccatum pagsione nostris

moribus vel^molibus morem gerant.Hsec quidem apiid antiquos pcne omnia figuralijer

contigisse cognoscimus, lestemque Apostolum hinc'habemus (1 Cor. x, 11). Sed el in Novo Testainenlo

non longe sectis ac alias se res habci,diim quae-

cunque g-g© in Apocalyp=i,dicuntur, a formis in

nulfo exlrinsecis dissentire videnlur. Vide ergo

quam die Dominica et cujus ac si circiimscriptionis

formam yideril. El summopere tamen attendeudum

667 V.""GUIBERTIABBATISS. MARU^DE KOYIGENTO 668

quod dicitur': « Ftti in spiritu (Apoc. i,-10), J Quid

cst fui inspirilu,? Scilicel in spirilualiun) conlein-

platione. In spiritu enira non fuissel, nisi quod spi-riluale est, -conspicuumhabuisset. Si ergonihilnisi

spirituale conspicuum sibi fuil, quitl es.t quod nisi

formas corporeas dicere non potuit, quas duntaxat

prseoculishabuit?Aitende ilaqoe divinae descriptionis nonnisi hu-

manura'. modum; attende gladiuro b.is acufuro, ean--

delabra, ef slellas; ,et, ut ad habitum redeam, la-

nse albae capillos, pedes aurichalco- conipositos. Ita

universura voluroen evqlve ; nusquamiiisihumanitusdicta reperies ; nusquam non dico substantiale, sed

essenlialealiquiddeDeo ibi proferlur'; si quid aiilem

prolaltim ibidem conslat, multo allegoriarum vela-

mine palliatur. Quidquid quoque illic de stalu

sanctse Ecclesiaepraecantatur, coloralis sermonibus

inurobratur, et licet qui videiil,-in spiritu fuisse

dicatur; qucecunque intrinsecus spiritualilas delite-

scal, nihil nisi corruptibilis speciei el corpqi;ale

proloquilur.'

§ III. Quminmundo, nil nisi malerialia suggerunl.— Igittir quoniam qui de praesentium visione ad

inlerna videnda commigran.l, nil aliud quam quodin miiHtloconsueveranl videre reportant, pulari ab

aliquo possetquod esedem formae apud spiritualia

haberentur, quae apud superos, irao apud inferos,

quotl nos suinus, haberi videntur. Quse uniformitas

specierum si ita est, quod nullatenus credendum est,

ergo inler corpus et spiritum nec dislanlia nec dis-

similitudo est, imo, ul brevius omnia contraliam,

certe nec ipsa spirilualitas aliquid est. Si enim

nullus sseculuminier utiumque gradus, si de altero

in alterum quasi de corpore transitur in corpus,

nunquam de prccsenli hoc qualicunque bono transi-

tur in melius. Bona enim sunt a Deo condita, sed

imaginaria; hisutimurinlerim, donec frui detur iis

quse, ob transibilitatem horum, vocantur celerna.

§ IV. Qui visiones retulerunt sttas, corporeis rebus

similia exhibuere. — Denique el praelibalo sensui

adniti videtur, quod apud bealum papam Gregorium

omnesjqui de exteriori isto ad interius illud rediiufi

rapiebanlur, nonnisi iissimilia quaehicassueverant,vidisse se recoluerunt. SI enim ponles, si fluvios, si

fetores sulphureos, si amcenos prcclerea campos,si aureis laterculis exsedificatas domosquique retu-

lerint, Iioc nimirum de similitudine praesenlis status

intulerinl. Nec secunduri solam dialogi seriem haec

aliquibus aj)paruisse pulaveris, et non potius peromnes quas me non dico legisse, sed etiam audisse

meminerim visiones.

. Quid cnirn quod Beda in Gestis Anglofum duin

hinc limoris, hinc gloriseplenas suaegenli aliquandomanifeslatas rcvelaliones, intexil. nulla nisi nostrisusibus eonvenienlissima dicilur. Illic enim et mon-

. tes, et caslella. incleroenlias aeris, et plumbeasdamnatorum arcas, laceras in pcenis pbsilorum

, libias, .quaedam loca putoribus exhalanlia suppliciopunilorum apparala, principis cujusdam virilia

A quolidiano animalisnesciocujusmorsucorrosa, pe-cuniarum quoque, montes, pallia et oloserica, pan-nos opipare texlos, multifidam supellectilem, iis :nillo examine ad suseperversitalis arguraentum oppo-nenda, qui libenler accipiunt munera, ut scilicet

perverlant judicia. Nec desunt exempla moderna,«um si qua videri de animarum slatu hpdiequecon-tingat, a modo quem praediximusnulla disparilitaledifferat.

. §.Y. IlidetiKDominus in Evangelio malerialibusutilur exemplis. — Super haec autem omnia, Jesusipse Dominus quid nisi malefiale supplicium minita-ri videtur? Ubi enim ligari manus et pedes mandat,

-iii tenehras quoque exleriores projici imperat, ibi-que fletum affulurum et stridorem dentium pariterB denuntiat (Matih. xxn, 13), quid aliud quam con-suetudinarias nobis passiones ostentat? Et .certe si

_ vexari criminosas, sive levius peccatrices animas,eodem roateiiali supplicio qiio corpora seslimamus,hon bene, juxla Apostolum, spirifualibus spiritualiacomparamus (ICor. n, 13). Quod lamen exemplopioposifo salius comprobamus

Quam mulli ob terrena acquirenda suppliciis ellaboribus diversis sese immoiant. — Yide hominemInfinita quaestus cupidilate detentum, cruenlissimisut cupita acquirat ambienler addici laboribus, quan-ta fame sese discruciet, quantisinsomniis, quantis-que sudoribus., ut certe celeri vitam terminaretexitio, si id toleranlia2 alicni inlorqueretur invito.

^ Quod perpendere ex caplivorum patientia, qtii propecuniis crucianlur, esl liquidum. Nani lormentisadeo enormibus illos excarnificari videmus/polJici-bus genitalibusque suspendi, denles fcrcipe erui,irogueslignogfgl, coarclatite comminui, calces saleillitos caprarum lingua sublambi, et hsec omniaianla sequaniinilate, imo animi jucundilate perpeti,quanta thesauri spe repositi animum in suis angulisexsultantem conjicere valeas delinifi.

Certe turrim mirse magnitudinis ignibus cande-

scenlemexperimenio didicimus, Jjnguaquemdamsuamadenti prorsus exsiinguere solitum, ob id studiisohimmodo exigentem nummi pretium. Si ergo cor-

pore tanlis profligato miseriis aniinus spei occultcc

gaudio debriatus ab eadem molestia conquieseit,D cernere in promptu esl quia, sicut caro vexationibus

agitur, animaaJiquantisper a tantis vacanle lurbini-

bus, ita corpore nullatenus moleslato' anima multo-

ties sola tristilise conceplione maclatur.

Sanclimariyres spiritualia spiriiualibus cotnparant.Aliter aulem desides ei hypocrilm. Sancli viri qui

ponderenl guolidianas morlificaiiones. — Corpora

"itaque corporalibus, spiritus sjririlualibus, ut prse-

misimus, comparantes, alteruirinn sine altero c.ru-

; ces suas pro loco et tempore tolerare cohspicimus.

Qucd in sanctis marlyribus, exterioris srii.hominis

i "doloribusinteriori gaudente, constat evidenier ex-

; positum. Allrinsecus aiifem superiis quqs acrimo-

\ uia consumit acedise,perspicuum estquantislacerum

pectus disjiciatur aiigoribus,' plane, ut putalur,

G69 . -.- BE PIGNORIBUSSANCTORUM.— LIB. IV. - -670

corpore extrinsecus requielp. Yides in liypocritis,

inedias,. frigorum iqleraniias, inlerdiu vix nocte

solvendas stationes, noelu quasi pervigilis orationis

excubias, et hceclevissiroa ducil gloriaeinanis avidi-

tas. Identidem quoquein sanctorum menlibus efficit

qciotidianas suarum carnium mortes breves ac mp-mentaneas exspectationis supernce suavitas. Constet

ergo probatum, quia sicut poena forinseca redderc

dignoscitur cadaverosacorpuscula, sic spiiitualis ala-

critas, aut latens mentis vitium, noslra aut fovet,aul torquet inlerna. ...

CAPUT II. .'

. ,;

§ I. Quas prophelmsanclique viri a Deo accepere

.noliiias, smpiuscule.aperireneqtriverunt.—llis itaquesub ista dislributione dispectis, quomodo animarum

snppliciaa torroenlis corporalibus distare pufandasint, el quare ipse Dominus, ac -sancli quique cle

.staltjLillo adeo carnaliler non dico senserint, sed

, .dixerint, pariler attingamus. Si enim de sensu eo-

rum.agiiur,.sensa projffietica,ut seriem prccmissselocutionis exsequar, multo, spirilualiora, fuernrrt,

.quam ipsi suis insinuare audilori.btis, non dicaro,..potuerunl,-sed debuerunl. Dicamtamen, quod et

indiibieasseram, quia nec poluerunt, nec debueruai..Si enim possent, quceex parte de Jesu nascitur.o,et mysleriis Ecclesise"noverant, ad publicum propa-lassent, si ea quseparliro sibi interluxerant, expri-jnendi licentiam habuissent.

Unde Psalraislse vox est: c Incerla, inquit, „elocculta gapientise tuae manifestasli mihi (PsaL L,8).

• Si incerfa apudjpsum, ,de cujus semine eral

-nasciturus, erant-, duhicesententise si ferrentur, quid-.proderant? Porro si occulta pro sui incertitucline,minus sunt uliquemanifestanda. Quo enim qnidpiawioeculiius est, eo, siincertiUidoseseobj'icial,promul-gari periculosius esl. Quceergo sibi quidem mani-

feslala, sed cseleris incerta ac occulta noverai,

dignaadmodumdispensalione silere decreverat. Unde

Apostolus : * Audivi, inquil, arcana verba, qusenon licelhomini loqui (II Cor. xn, &). i Quodbifa-riam intelligere possumus, et esl ac si diceret:

Necperse licitum est homiui talia dicere, rieiriini"

nempe loquenles scribere solenius, non homini 10-

qui, idcstaltericuipiam explanare: • -

Humani arbitrii non est Dei conlemplalionem,ef\sacrm Scripturm notiliam habere. — Non ifaque po-luerunt, quiauon debuerunt. Spifitusenim pfophe-larum nisi eos sicut quis equum freno cohibuissel,mystefium quod mente conceperanl, myster-ium'non fuisset.- Prodere sane- non poteraiit quod subtanti dictatoris sigillo tenuerant. Si enim huroaniarbitrii-aut potentiae humanae non est contempla-lionem Dei, aul sacrse Scripturae, cumvelit, lia"be-

re, sic eisnullatenus licere poluit, de fuluris my-sleriis aut seniire quanlum vellent, inio rieeipsumtotum penetrare quod dieerenl. Sicut rieriipe invisionibus quse ex Deo sunt lhultolies de nbstris

evehllbusedoceniur, quaetamen quomodoautijuaiidoeventufasintinibi colligere non valemus, ila parti-

A cularller eorum .tacta sunt corda,ut nulla eisdem

_suppelerel quse viderant explicandi pofentia. Im-

potentia autein eorura nil aliucl quam indebitum

est. Unde est quod de 1)00)11)0dicitur quod nullum

signum potuit- facere in Capharnaum (Luc. iv, -23).Non potuit ergo, dictum intellige, non debuit; inde-biium enini crat ut eis signorum beneficia impen-

- deret quos fidei suce applicare-jion poteral. Unde

•_et margaritas ante porco.sponi yetuix{Matih. vn, 6),tijuiadivini eloquii candpr spurcis menlibus minime

..congruit.- • .

§ II. Probal ilerum de scientia Dei, qum in con-

lemplaiionehaurilur, fandi faculialem httmanamnon

.suppeiere. — Igitur, ut ad •seriem redeamus, quid-

. quid a propbeiis corporaliler de Deo non tara sen-B sum-quam dicium est, humanse intelligejitiai-coirstat

'Condescensum,.quia,nec ipsi verba, quibus divince

cssenlise modum comprehenderent, invenire polue-

-runt; neculli-ariimos, qui,quaedicerentur(si diciab. aliquo ullalenus possenl) valerent capere, 362 lia-

huerunl. Qui ergo dicere,.qiiiveaudirenonpoterant,merito super Dei nalura silebant. Quse autem dici

necessitas exegissel, nisi consuetudine loculionis

•.huroansedixissent, el in sua ipsi dictione amentium

more deficerenl, et si qua supfa se dicerent, sicut

. ipsi sua dicta-non caperent, sic inteHeclores dicto-.

rura neutiquam reperirent. Unde el indignas Deo

aliquotiescomparationes similiiudinesque ailribuunt,duoi plaustruni onuslum feno.(Amos u, 13). dum

r potentem crapulatum a vino dicunt (Psal. JLXXVII,

65).Quibus ergo capaces illi non Jtierant, non nisi

corporalia et nostris usibus familiaria enuntiare

pOlerant, et-quse minus bonis hominibus convenien-. iia videhanlur, eliam Deo nequaquam"a'scribere. verebanlur, ut ex eo ipso quod summaemajeslati

indigna comjionerent, quidquid apud nos majus ac

dignius esse potest, indignum Deo prorsus, si ei

conferatur, ostenderenl. Inde est quod Ezechiel

quatuor.animalium monslrorum simillima corpora,el facies porlentuosiores quam Jani, nam quadru-

'plices" ostenduniur (Ezech. i, 5,S), ul ex enormi,

. quantum adnbs, specie,'sola inteJlectualitas quae-renda nqtetur/ Si enim angelos suos facit spiritus

p (Psal. CIII,&), et non nisi 'spiritualia constant in

coeleslibus, indignissiroum in aliquo supernorumcredere est tales inveniri corporum habilus. Cum

plane angeli gloriaeclaritate perplaceant, haecau-

tem invise nimium efiigiei-horrore displiceant, cum

litterae ratio deficit, solum quaerere reslat quidinnuant. - ,-

Homines corporalia tanlum enuntiant.— Homines

•ergoad homines de sola -corporalitate loquuntur,

quia si quidpiam de intelleetualilafe seriserunt,sensa tamen sua riequaquam exprimere polueruiil*TJnde et sestimare est eos qui-ad internum ej'us sse-

culi stalum,'ad nos tamenredituri exeunt,quod alia

videre non possunl, nisi quse -corporaliter viventi-

bus usitata sunt, et sub imagine terrenorum sub-

671 IV.GUIBERTIABBATISS. MARLE DE NOYIGENTO 672

scintillent nobis aliqui radioli selernorum. Si enim 1ita' capere possent, uli illi qui ad lioc saeculumre-

dituri non essent, in cafne sane ista adhue posilis,non modoverba, sed et ipsi extra cs.rnem subtiles

pridem et acuti inlelleetus hebcscereni, et in sesevisa deperirent, nedum aliis sihi incomprehensibiliaexplicarent. Ad corum ilaque similitudinem loqui

possunt hominibus, dum ab internis redeunt, quseforis videre consueverunl, quia sancti omnes quaa"in dhina contemplatione cernere aliquando, velniomenlanee poluerunt, nunquam sermone vel lit-lera emittere possibile habuerunt.

Cum ergo' de gloria Sanctorum in visione, autodores prasenliunt, aut hymnidicos clioros exau-

diunt, aut claritates hauriunt, lota hscc non secun-dum naturse spiriiualis veritalem, sed juxla visibi-

lium, qua assueti sunt, qualilalem. Quaeeniro aut

speciosiora, seu pretiosiora, aul deleclabiliora suntinter horoines, ea nobis per iniernas oslendunt vi-

siones, ut ex eis quaeapud nos polissimum appre-liari solemus, indullse sanctis glorise argumeniasumamus. Unde in- Apocalypsi, et slolis amiciri

alhis, et palraas gestare, victbrise sigua" in mani-

bus; et coronas in capiiibus aureas habere dicuntur

(Apoc. vn, 9), quod regnanlium sil. Quaeigiiur in

amcenitalibus, in florulenliis, in spJendoribus habi-ludinum denolantur, non illorum, qui Chiiiastsevo-cati surit, hsereticorum nsenias recreant, -qui postresurrectionem mille annos in carnalibus deliciis

pollicentur, sed quibus homines delectari solenl,liseepro salvatorum demonstranda gloria visionuri)ordines exhibent.

Porro quaede revelaiione glorificatorum dicimus,ea ipsa de punitorum damnatione seniiiuiis. Namcum ignibus crebro animae secundum Scriplurasvideanlur aduri, cum flagellis addici, puteniibusundis immergi, et ea, quaeex Gregorioel Beda do-cloribus exhibita sunt, fleri, non aliud sunt quamquod corporaliterreis solet iiifligi; hoc spiritualiterpaliuntur, nec nos, quibus denunliatur, crttciaritalibus miseriis adderiinatos crederemus, nisi quiapcenas, quas assidue consuevimus experiri, cogno-scimus. Quia ergo spirilualem illam linguam, quaspiritualia spiritibus respondent.audire nonpossu-mus, ex corporalium notitia quasi fucos inlelleclua-litalis exprimimus, et ex iis unde conslat corpora

profligari, animas animadvertimus coarlafi.

§ UI.,Cutnmalerialibusmhrime, quibus ergo- pm-nis afficianturunimm?—Igitur quoniam corporali-bus suppliciis animas puras coerceri posse non

credimus, quibus poenis angi possit et debeal [f.,possent el debeant] attendamus. Superius ex Apo-slolo dixi, spirilualibus' spiritualia comparanda, etmirum valde est si tormenlis traclabilibus inlracla-

bilis anima dicitur aflligenda. Dicere tamen primi-tus esset de eo, qui, sicut Apostolus genlibus ait:« Qui dicimini prceputium ab ea quae vocatur cir-cumcisio (Ephes. n, 11), > ab exteriori hoc mundo

appellatur interior. Sicut enim in corpore meo,

"v."quod omnibus in promptu est, intrinsecus suhjaeetanima invisibilis, itahuic maleriali creaturae, quaerationabilibus irrationabilibusque' naluris conspicuacst, altera subest machina, qucesolis ralionabilibus,et hoc immorlalitale exutis, constat visibilis et per-via. Cujus slalum ulla mens visibilium imaginibus-occupala metiri non prsevalet;- animorum tanlumoculis a sseculipiluita liberis adjacet.

SS3 Sicul neinpe verhum spiriiuale dicimus,quod spirilu.lingua etdentibus efficilur.iindeAposlo-lus : e Psalhtrajnquit, spirilu (I Cor. xiv, 15),i ver-

bumetiam,.ut sic dixerim, menluale, quod sola-cogitatione labiis taeeniibus disponitur vel disseri-

'tur, verbiim quin etiam inlellecluale, quod sineinteriori ulla ordinatione-verborum purissima con-

" templalione tractatur, itaroundusisle, in quo de-

gimus, visibilis el imaginarius dici pofest, quia el

obtulibus nostris subslat, el oculis vacanlibus ejus-corporalilas menli relractabilis est. llle autem in-teriorlanlo difliciliuspenelralur quanlo corporibus,locis, ac temporibus nil ibidem conlinetur, nil agi-tur. El quanlo a nostrousu discrepat, qciivix us-

piam inttiiium mentis affigimus, nisi ad isla quae-consuevimus, tanto ad illum interiorem perviden-dum obiiixiusnebulasnostraeinteniionisabrumpimiis.

CAPUT III.

Utrum diaboli mundum hunc hihabiient. — Uhi

quserilur utrum diaboloet ejus angelis generaliterhabitabilis habeatur hic mundus, quoniam princi-

-pem hujus niuiidi, in quo agiiaus, vocat eum Dorai-

nus (Joan. xn, 51). Et "Apostolus,principem aeris

hujus (Ephes. n, 2), principem eliam tenebrafum

hariini, spiritiialia nequitiae in coeleslibus(Ephes.vi, 12).

"

Quseritur itaque si is quiila ob sui inlra hunc

aerem diversaiionem aerius appellatur, ac inter nos

imtisibiliter divagatur, utrum et illi tali saeculo

.contiguus habealur. Cui quceslioni primo ingerilur• quod, quantsecunquedignilatisacpuritalis sseculum

illud sit, dicere non audeo quod bonis ac nialis- communenon fuerit. Natura enim dsemonumcum

sil ingenitis alacrilatibus prceacuta, sic ob sui

perspicacitatem, imo spirilualis potenliae agili-tatem, quantumcunqiie exteriori divagetur in

D mundo, tanto proprie propriam conversaiionem in

. interibri ohtinel illo, quanto sibi major cum eo

constat nalurse communio. Si enim spiritualis est

mundus, nec erassioris corpulentise constal diaho-

lus, ubi identitas subslantiarura excepla rationali-

L lale ..ulrobique dignoscilur,_alter ab .altero absen-

, tari non sinilur.

Nunc' diabolo pervius esl mundus. — Anle diem

; ergo judicii mundus ille interibr diabolo idcirco- -pervius est, quia animabus in aelernum supplicium

delrudcndis hoc spatio, Dei exactor et servus est,

: eldatur crudelitali illius huie officio chsequendi

liberlas, donec grano discreto a paleis judicelur ei

» auferenda potestas. Et cer.te ipsum cum funeslo

, suo exercilu infernurii hujus mundi incolas cestimo.

671 D£ PIGNORIBUSSANCTORUM.— Lffi. IV.*' - 674

Quidni cum ergastulis relegati peenarum fantum a

prsesenti saeculi statu dirimanlur, ut' sive nobiles

sint filii eorum, sive ignobiles a beato Job ignoraredicantur? (Jobxiv, 2.) Hoc lamen ab hujus mundi

similitudine alier ille dividitur, qtiod in isto boni acmali promiscue conlinentur;. iliic "vero coelibesac

perditi, sub infinila ab invicem distinclione clau--dtinlur. "

Post diem ju.dicii haudquaquam: mundus, entm

fiet purus. Ipsum lunc habitabunt sancti. — Postdiem itaque extremum cum suis complicibus diabo-lus ipse communicalo supplicio, liberos ad exercen--dam pristinam peslem jam non poterit habere niea-

tus, et tanlo unifbrmior in solila sua puritatefietmundus qtianto per eum ultra transire valebit ne-mo pollutus. Hinc est quod ccelo novo facto ler-

raque nova (Apoc. xxi, 1), inlerior exteriorquepervius ae habifahilis eritsanclis. Sanctis namquetam igne piirgatis quam beata corporum immuta-lione promolis, et saeculoimo mundo ipso a veternissordibus conflagrato, etin incorruptibilem habitum

reparato, fiet stalus habitationis habltatoruniqueundeciinque conveniens, fiet utrobique una faclo re-

purgio mansor ae niansio florens. Et sicut corpus ac-anima in sanclis sub unius bealitudinis gloria jribi-labunt, sic exterior inleriorque mundus ad unana

purilatem cx alterius concrematione redacli, splen-didos sine omni importunilale discursus sanctis ubi-

que triumphantibus apparebunt.CAPUT IV. - '

§ I. Nequeelecliin cmlocorpoream gloriam, nequeiii inferno reprobi corpoream pmnam habenl. — Adrem itaque quccceepta fuerat redeamus. Poenas il-

las, quse in illo -abditiori "mundo roprobis inferri

dicimus, corporeae vel incorporese sintsi diflinire

volumus, ex contrario melius sentire valemus. Quse-rendum plane prius esl utrum elecli corporeas, an

ineorporeas in coelesti regno glorias assequuntur.Si corporeas gforias aestimemus, ut scilicel volupta-tibus, gustui ac epulis vacent, nihil explicamus,imo Scripturisobsistimus.-Non, ait, gaudeatis superspirilibus qui vobis subjiciuntur,sed gaudeatis-quodriomina vestra scripta sunt in ccelo (Luc. x, 20).-.Certe ipsi apostoli adhue rudes Domino inferunt :t- Domine, inquiunt, ostende nobisPalrem, etsuffi-cit nobis (Joa»..xiv,- 8). t IUud quoque : «Iterumautem videbo vos, el gaudebit cor vestrum (Joan.xvi, 22). Si in talibus ccelicolarum gloria, quidterrenum hicquserilur? Quae j'ucundi(as corporalisin Dei Patris visione-pulelur? Quid quod psalriiusait: « Quid enira mihi est in ccelo, et a le quid vo-lui super terram? Deus, inquit, cordis mei etparsmea (Psal. LXXII,25, 26). » Si ergo « Qui videt

Filium, et credit in eum, habet vitam celernaHi

(Joan. vi, &0), J et in ccelo ac in-terra nihil quseri-tur nisi ut Deus habealur, rogo quis locus corpo-reis voluplatibjis datur?

364 Cum ei'§° n*n**exemplorum snppetat, per

quaeqtiis carnale in ccelo quid inielligat, mirum est

A si quis secus sestimet, ac si in ipsa veritafe men-

dacium quserat. Si igilur lotum spiriluale est, quid-, quid iii Dei praemio est, consequens mihi videtur,

ut quod in spirituali mundo a spirilibus licet mali-

gnis administratur, idipsum quoque quod puniendis

pravorum spiritibus altinet, etiam spiriluale ptite-lur. Sicut enim ahgelos fetore humano gravari non

credimus, sic animas corporalibus suppliciis vexarinon posse dicimus. .

-

§ II. Quid fletns in inferno, el stridor dentium, —

Sed, sicut suporius dixi, ex contraria parte meliusrem atlingere possumus..Si juxta Apostolum : «Re-

giium Dei non est esca et polus, sed pax et gau-dium in Spiritu sanclo (Rom. xiv, 71),

• videa--mus e regione quani diversa ab iis, lurlrolenlia sct-

B licet selerna, ac perpeluus niolus atque trislilia,vigeal in inferno. « Erit, ait Dominus, ibi fletus, etstridor dentium (Matih. vni, 12). i Quid anima-rum fletus, nisi prsecordialis earum et interna moe-slitia? Flelus enhri qui non nisi a corpbratis rebus

emittitur, et-stridor, qui dentalis rite ascribilur, addolorem incorporearum ipsartira, insaniam furorem-

que refertur. Stridere naroque, cum de honiine di-

citur, furentium est. Est ergo dolor perpessae,el inaeternum perpetiendae -miseriae. Est etiam stridor,- dum commembris diaholi anima, jam contemplrixomnium divinorum poenitere incipit, non se pej'oraquam fecerit effecisse.

Unde est: « lmpius cum venerit in profundummalorum, contemnit (Prov xvm, 3). « Omnis, ait,

" arbor quae non facit fructum bonum excidelur, etin ignem mittelur ( Matlh. ni, 10) s Exciditurvidelicet a poteslate peccandi, quod lantu.mdem

valet, ac si diceret : Ligate illi manus ac pedes- (Malih. xxn, 13) In ignem vero milli, pefpeluo

male agendi est appetilu cremari. Unde et illud :t Supercecidit ignis, et non viderunt solem (Psal.LVII,9). i>Si enim est, ut vere est, quia in interiori

illo mundo cupiunt, metuunt, gaudentque, dolent-

que, Iicet impiis nequaquam gaudere conveniat,tria lamen alia eis ne momenlo quidem abesse

queant; non dicam quod eisdem passionibus addi-

cantur, quibus olim subjacuerant, sed lanto rabidius

quanto spiritualius, ut nil aliud in eis ipsse,noh unse

j. sed omnimodaepassiones, quam ignis indefectivus

et semper inurens fiant.

§ III. Igne maieriali animas torqueri dicil B. Gre-

gorius. — Quod si quis mihi objicit heatum Grego-

rium, quod corporeo dicat animas igno puniri

(Dialog. lib. iv, cap. 29), advertat, quod ibi dicitur.

« Teneri, ait, Spirilum per ignem dicimus, > ut in

lormenlo igiiis sit videndo ac sentiendo. Ignem

namqtie eo ipso patilur, quo"videt, et qnia cremari

se aspicit, cremalur. Quod tolum est, quia damna-

lum se aspicil, animi sseva exaeerbatione decoqui-

tur. Yide hominem aeterno ergaslulo relegalum,

morlifera morlificatur acedia. Yidi hoc anno quem-

dam, qui timore paupertalis laqueum sibi, nisi a

suis eruerelur,injecera.. De circumstanlia ergo.suai.

675 Y. GUIBERTIABBATISS. MARLEDE NOVIGENTO 676.-

secundum beatum papam spiritus habet,. unde crq- i

cielur.

Quod si divitis poena ignis corporalis objicitur, _

libentissime papam sanctum, si praesens esset, in=

quirerem, si ignis ille corporeus,- ut dicit, habelur,et gustus,et digitus, et lingua, pari modo corporeatenebuntur. Quia ergb non assentire tanto magistronefarium ducimus, et spiritualibus corporalia in .omnimoda illa interioritate miscere nesciraus, Deo,

quae necdum nobis experiri contigit, commitlanius.Nemini enim obnitimur, sed pro captu nostfo sensa.

siffiplici inteiitione proferiinus.CAPUT V.

§ .1. Quid sancldrum exercilii hi cmlesli gloria;'

quid hnpiorum in cruciatibus mlernis. — Diaboli

cibus peccata suggerere. — Conslat itaque quia sicut ;

sanctorum benevolentise, cum ad Dei visionem per-veniunt, inaesiiniabili semper dulcedine crescunt, ita

reproborum animce capiti suo diabolo.unitce, lanto

vehemeniius peccandi desiderio non sine atrocis-slmo tormento sestuant, qiianto ab eo, cui cibus est

peccata suggerere, nulla inlentione discordant. Et

sicut sanctos pcenitel visa Dei gloria, quod anrplius

pro ea adipiscenda non laboraverint, sic iropii ceger-ririie dolent, quocl adea supplicia deventuri non

amplius jmaligiiisvoluptatibus inservierint. Quidni ?"

De advivente impib dicitur : « Sublihgua.ejus labor

et dolor (Psal. x, 7).- Labor videlicet, quod male

agendi studio insudat; dolor, quo ea quccdesidera-verit crimina perpetfare non pfsevalei. Et quid deillo qui Satariaeconcorporatur dici polerit_ quantain eo vehemeutia pessimi appetitus erit? Si sancli

sempiteniis in Deum ardoribus fervenf, improbiperpeiuis furoribus sirideni.

§ IL Ad quid dives- non se, sed Lazarus ut inmundum millalur orat. Huic opinioni noslrae se con-

fertevangelicum illud capilulum de divile et Lazaro,in quo, si bene discutiiur, stalus interiorismundc

plurimum aperitur. In quo prinium si perpendasquid sibi velil, quod idem divesnon se resuscifari,et ad patris.domum mitli, sed Lazarum poslulat(Luc. xvi, 27); invenies eum, qui de hac.viia cumhequissima g.@f§volunlaleexierat, quia nullara sesecorrigendi voluntatem, si resuscitaretur, et ad sce-'culum rediret, habebat, eamdem namqueperversita-iem qua inler cruciatus barere non poterat, sesenullo modo deserturum procerto cognoverat. Neceum e regione prbfecto lalebal1, quia si pristinostatu restitueretur in niuiido, et prioribus studiiseroendatiora non gererel, ad centiiplicationcmdam-nationis in eadem postrerao tormenta recideret.Lazarum ergo resuscitari secure precatur, de quononaliutl spefabalur, quam, qui anie experientiamgloriaepius sub moibo ac inopia vixefal, redivivusnon nisi bono melior fieri poteral.

§ III. Quare lanta benevolenliafralrum sahai con-•sulitdivesille: — Accedil qudque -nostrse senlenticequodqui, juxla Salomonem, nec sapientiam, necscientiam neque fatibnem. apud inferos hahebat

&.{Eccli, ix, 10), quem scihcel thabohcse liitentionisfuror agebat, quare pro fratribus ne et ipsi perdi- ,tum irent tam benevole postulabat. Qciodsibene-

volentia bonum est, el hsec ipsa supplicio subest,

profeelo et sapientia, et scientia, atque ratio conlra

prsefati sapientis dictum inibi esl. Quia vero sanctus

in eo Spirilus menliri non potest, quam sit futilis

isla pelitio videre in promptu est.

Superius dicltim est reprobos in inferno non so-

lum carnalibus affectibus non carituros, sed perver-. si.s etiam amoribus coarsuros. Haec dives ille

perpendit, dtim fratres adventaremetuit;'scil eniin

in quocunque fralrum geminari sibi supplicium, el

in quorum cullu ac desiderio a divino amore desci-

vit, in corum quara propositam sibi habet damna-^ tione incenditur pariler ac insanit. Dum ergo sibi

gehennaiH, ut sic dixerim, quincuplicari verelur, a

suo conventu fralres Lazaro docente amoliri pre-catur.

Sed ab aliquo ohjici potest, quia poena illa sine

bono actti evitari non poleral, ergo sine henevo-

lentia non erat, qui eosdem correcliora agere prce-

optabat. Cui inferimus. Suntmulta quicvelle vide-

mur, quae tamen nolle nos evidenter agnoscitur;nara si insanabilem morbum patlaris in digito, quem

"ahscindere nionearis a chirurgo, dicis libi malle,

prsecidi quam manus tolius ope, 'morbo gliscente,destitui. Dicis le hoc malle quam illud, cum neu-

trum probatissime nolis. Talis fuit voluntas in di-

_ vite, ut volendo nollet, et nolendo vellef, polius

quam supplicii incremenla subiret. Quoscunque ita-

que impii conlra Deum amarant, 'hosjuslo judiciocoram se cruciari considerant, quorum pceriasipsi

semper in se reciprocant.CAPTJTYI.

Corporales non snnt animm, nec sensibiles, nisi

modo spirituali. Quid vefmis spiritiialis. — Quaeau-

lem corpora animce haheant egb nescio, illud po-lissimum meo sedet arbitrio, lypice debere intel-

ligi quod dicilur ore Dominico : «Yermis eorum

non morielur, et ignis eorum non exstinguetuT

(Isa. LXVI,24). » Si a beato, Job pulri el tabido

jusle dicebatur: «Quime, inquit, comedunt non

dormiunt (Job xxx, 17), i ad spiritum non video

D quomodo referatur, quia nasci vermes ex spiritunondum audivimus, aut vermes mordere spiritum.

Quia ergo dissentil a liltera vermem spiritualem,

quod esl perpelui angoris aculeus, el semper in-i , fructuosa coropunctio, compinganius in anima, cu-

jus ignis nequaquam exstinguitur, quia in finem-

tolius desperalaemiseriaeindefectibili anxiefate deco-> quitur.i Quanla damnatorum tormenta. — Si parum cru-i cis iis qui in infCrno sunl ac loftionis existimas,.

quid pejus quam infiniia rabie1efferafi, eldiaholo

ac angelis' ejus omni vecordia conformari putas?i El jusla jilane eorum amenlia, quia quibusin saeeu-: lorura scecula refrigerii omnis desperalio constat:; ielerna, quid aliud esl eis nisi rabies semper nova?

m DE-PIGNORIBUSSANCTORUM.— LIB. IV-. 678

Si, Apostolo leste, tristilia- bujus saeculiappellalur

mortem operans (II Cor. vn, 10), dum ex conceplo

rancore et riimietate doloris manus sibi quis inferre

compellitur, quam irremolse mortis acerbilatem

raenlium iliarum.alroeitas fovet, quse ne momenli

quidem unius olium sustinel? 5pebus etsi-falsis

aliquoties lenitur animus in hac vila, illic esl adeo

inierior sine omni ineptse cogilationisadulalione

severilas,' ul nulla surrepere.possit, qusevel ad pun-

clum miseris allubescat inanilas.

CAPUT VII.

Qui a Domino fuere ab inferiio liberali quomodoin

tenebris constituli-fuisse dicuntur. Prmcipua.repro-borum pmnain inferno, a Dei conlemplalioneprivalioest mterna.—Porro si ii qui de inferno, Domino

resurgente, sunt eruli, dum inibi essent in. lenebris

dicuntur fuisse .constiluii,,-Gumnullas ibilenebras

nisi >soliusfaslidii paiererituf, quae divinsevisionis

diuturnis privalionibus quolidie augerenlur, qul

spe lamen ejus aliquando potiundse nullalenus pri-

vabantur; quid, nbn dicoeorum oculis, sed.cordibus

ohscurius, quibus tantse crassiUido desperationis

oblenditur? Dicant alii ignes, sulphur objiciant,

procellarum spirilus paritef att"exant,'securus sen-

tenliam fero, nullum deterius barathrum, nullum

crudelius apud illos exitium ,'gravius universo

lortore lormenlum, quod lani pium, tam serenum

Dominum suut desperabililer amissuri, quem ad

summaminfelicilalis atque miserise non sunl usque-

quaque visuri, usquequaque enim non tenebrasce-

rent, si aliquorsum respirarent.

3@6 si enim { Qui vic*etFilium* el credit in

eum, liahet vilam aeternam (Joan. vi, 40), »'et:

«Haec est vita selerna, ut cognpscantle Deum, et

quem misisli Jesum Chrislum (Joan. xvn, 3), >ut

sola beatitudini sanclorum sufficial Dei visio sem-

piterna ; quis conlraire vel obnili audeat-,principa-

lem, inio singularem damnatormn calamilatis esse

causam, cjuia sint aelernalit.era Dei contemplalioneseclusi ? Nec in aliquo videtur absurdum, imo et

veritas el verisimiHimumconslat, quia quod sanctis

.vitarii sicut oculi corpori clariludinem prsestat,lioc reprobis niorlem.sicut noclem privalio luminis

irrogat. . -

CAPUT YHI.

§ I. Incorporem animm probanlur. — Prselerea

et tle animarum a quibusdam sic forma tractalur

tit eisdem ab ipsis humance appingantur effigies,

quain ego sententiam sicut non sentio, ita nec

capio. Si enim aurem et oculum, narem el labium,

peclus et uterum, renes.et coxas, jiedes ac tibiasillis ascribas. nimirum facis esse corporeas. ;Quodsi corporesesunt, quomodo inlracorpus se capiunl?Quod si jta capiuntur, sicul niinora vascula intra

majora lenenlur, scire velim quomodo duo-intraalterutrum- corpora su*b lanla arctitudine eohi-benlur. Ifec dico non contra ipsos, sed secun-

A dum polius verba ipsorum, qui scripserunl animas

corporuin suorum habere efligies; lales enim sunl

quos refellere leraerarium dico. Si ergo corpori

corpus inseritur, ila necesse est coaptetur ut os

ori, manus manui, qubdque cuique membruni mem-

bro apponatur : ut si, ulassolet, prcecidicontigerit,

pro uno duo amputenlur.

Denique etsi ita efligialas credas, necesse est eas,et locis, et morulis circumscribas, tolumque quodspiritus sunt et vocantur his auferas. Quaeeliam

quanlitas earum major quam cbrporis, quseve ala-critas erit? Quod si pro arguraento assumitur, quod

. secundum species corporum In visione videntur,

.facile.ohruitur, quia nec corpus, necanima est, qusesic videtur, sed sola visae rei imago ad animum

B reporlatur;Q.uid aqum quas dives exposlulat in lormenlis. —

Putent itaque suffragari sibi quod dives in infemo

-Mnguam, digituni Lazarus habebat (Luc. xvi, 24)'.Sed fvelim iis objicere, utfum' in spiriluali illo

• mundo aquse erant? Quod si erant, ergo incolseejusmaterialibus his ejjebant. Esto. Et unde ad reslin-

guendura gehennse focum adeb efficaces ftieraui ?

Deus meus, ibi gutta quid faceret, cum incassum

linguas illi Ganges.el Indus irifluerel? Exlremum

ergo d/giti Lazari gutlara inferre intelligimus, cum

per inlenlionem vel minimam ejus minislrarelur

diviti eujuslibet parvissimse indulgentise nninus.

Iste est minimus digitus, quem Phariscei et Scribse,„ imposilis oneribtis gravibus et- impbrlabilibus, i)i

^humeros hominum nolunl ad<jea .levanda movere

-{Matih.xxiii, &).Quod si adhuc imago humana defenditur : Quid'

apud beatum Gregorium in sphsera ignea Gerraanusefficiet (Dialog., lib. n, eap. 35)? In_quam parlemScholaslica in columbam versa se conferei (Ibid.,cap. 33)? Tola igitur controversia hsec eollidaiur

.adunum, utneque humanam, nequeigneam, nequecolumbinam specieta eis imputemus, sed prorsuseas omni corporea re ac sirailitudine denudefrius,eamque sublilitati intellectuali universam mancipe-mus. Inconveniens enini est ut spiritualis habitatio

habitatores dicatur liabere corporeos. Si sane Jesu

Domiui verba sunt: «Regnum,,inquit, meum non

D est de hoc riiundo (Joan. xvm, 36),- el: « Non

bibam de genimine vitis, donec bibam illud novum

in regno meo \Matih. xxvi, 29), i et hoc idem

regnum quotidie fjlitur ut adveniat (Matth. vi, 10),indubie dicimus quod cceluin,,;id est superior illa

pars triplicis machince, qpae et ob digniorem sui

partem sedes Dei appellatur, niljil-aliud eslquam

spiritualis interiori.tas ista,.in,qua aesiextra roun-

dum islum regnare se Doniinus perhibet, quia hic

princeps sibi aeris hujus cum suis glurjmum adver-.

salur, in illo autem quiete omnia possidet.Hoe regnum, id est, quibus per chafitatem regua-

-vil-et regnat, postquani «tradiderit Deo el Palri,tunc eril Deus omnia in omnibus (1'Cor- xv, 24). J

Unde et lalroni dicitur: «Hodie raecum eris, i non

679 - Y. tJUIBERTI ABBATISS. MARI^E DE NOVIGENTO' '6SO

dicit iii ccelo, sed t iii paradiso (Luc. xxm, 43). J

Paradisus eninr esl, ubi j'ugis Christi yisio est;

quod nusquam nisi in illo spiriluali sseculoest. Ne-

que namqiiecceltimdiscipulis videnlibus ideo ascen-

dit, ut, parte inferiore vacante, parti superiori in-

sideat, sed quasi digniorem locum obtinere se mon-

slret, ex quo minus intelligenlibus apud- Palrem

praesidere se indicet, cum apud interiorem illum.

mundura , neque allum, neque imum, aut locale

aliquid esse consiet, prseserlim qui lempora et loca

non habel.

A Sicut ergo sensualitas pef seipsam raiione-ii

atque intellectum non dico superordinat, sed nec

penelrat : «Animalis enim homo non percipit quseDei sunt (I Cor. u, 14), J ralio autem el intel-leclus non solum isla sub se discernit, sed et divina

subintrat,sic Deuset sancti, quasi intelleclusetraiio,corporea cuncla dijudicanl, ila lamen utneulros cor-'

porea iila contingant.Hsec sine praej'udiciomelioris senlentiaenucusque

decursa,, non verborum ambilu, sed sola fide mu«

nimus.

FINIS.

HISTORIA QVM DICITUR

GESTA DEI PER FRANCOS

EDITA

A irmW. CIIIBERTO

, " • - - ABBATEMONASTERIISANCTJHMARI^SNOVIGENTL »; -•• -,

EPISTOLA &UIBERT.I

ADLISIARDUM SUESSIONENSEMEPISCOPUM.

367 Pa.tr!et domino sanctaeSuessionensisEccle

sise episcopo Lvsurroo, GOIBERTUS, perpetuo suse

libe.ralilali debitor, quidquid dulce et unieum credi-

lur in affectu. "_;.

Lysiardus nobilitale et scientia clarus. — Quare

elegantior hujusce hislorimstilus, quam in aliisGui-

berli opefibus.— Cum ab amicis meis saepesuggere-lur aliquibus, quare opiisculum praesensproprio non

insignirem nomine, hucusque repuli, plane veriius

piam historiam, personae odibilis fcedare vocabulo.

Ralus autem ipsam per se claram praeclari hominis

iilulo posse fieri clariorem, ad te tandem appuli, et

operi sui auctoris nola depresso, jucundissimum la-

minare praeposui. Cum enim lu^ vetustissiroae no-

bilitali, scientia litteralis, sefenitas specialis, mo-

desliacjue rooralis accederet, Deo j'uste credilur l

provisore dispositum , ut tantse reverenliae munus

ponlificii dignitas honestaret. Sequens jtaque sche-dula tuo amplectendo nomine infloretur; quaead se

quideni incondila,tui,cui scribilur, amore condiatur,et officii quo prseemines, auctoritale firmetur. Nondeerant sane prsesuleset alii, quos hujus aliorumque

B seriptorum meorum notiones, aut etiam opinionesatligerant. His cerie sepositis, ad te summa fuitconcurrisse voluntas. In cjualibi est lectione pensan-dum quod, si eliam aliquoties me a vulgari gram-matica peregrinari contigerit, idcirco fecerim, quodvitia, imo illud humi serpens eloquium prsecedenliscorrigebam historise. Et villas video, urbes, ac op-pida studiis fervere grammalicse. Unde a veteribushistoricis noluissem, si facultas suppeteref, discre-

pare. Pensa denique quodinler rei familiaris curas,et crebras auditiones causarum, diclandi roihi, imoquod gravius est, translalandi sestuabat inlentio, et .Ndum diversa, non sine mordaci importunitaie, forisaudire*compe]lerer,stabiliter intus quseorsus fueramccepta tenere cogebar.-Longe alio, quam in Exposi-

Qtionibus Gencseosvel aliis opusculis tractatoriis, meusum stylo nemo miretur; decet enim, licelqueprorsus operosa Iiisloriam verboruro elegantia coor-

nari; sacri autem eloquij mystefia non garrulitatepoetica, sed ecclesiastica simplicilate traetari. Idergo peto grate suscipias, et pro perenni tui noroi-

, nis monimento retineas.

OPLJCITEPISTOLA.