5 redenen om bio te kiezen

100% toekomst

Vriendelijk voor dieren

Schone akkers

Goed voor je lijf

Lekkerpuur

www.biomijnnatuur.be

Beste lezer,

Zowat één op drie Belgen heeft elke dag wel een of ander biologisch product op zijn menu staan. Hoogstwaarschijnlijk zit er ook geregeld bio in jouw boodschappenmand. Daarmee ben je op de goeie weg. Want de keuze voor bio is een lekkere, gezonde en duurzame keuze. In deze brochure vertellen we je graag meer over alle goeie redenen om bio te kiezen.

Genieten van bio begint hier!www.biogenietengids.be

5 redenen om bio te kiezen

Lekker puur

Goed voor je lijf

Schone akkers

Vriendelijk voor dieren

100% toekomst

> p 10

> p 14

> p 18

> p 22

> p 26

Genieten van bio begint hier!www.biogenietengids.be

Sinds kort duikt in debatten over landbouw en voeding vaak het begrip ‘agro-ecologie’ op. Het gaat hierbij om een hernieuwde interesse in een vrij oud begrip: agro-ecologie wordt in wetenschappelijke documenten al gebruikt sinds 1930.

Oorspronkelijk ging het om een puur wetenschappelijke discipline. Met het verzet tegen de agro-industriële landbouw ontstond ook een agro-ecologische beweging, waartoe ook de biologische beweging mag gerekend worden. Dit alles leidde tot het verschijnen van een agro-ecologische praktijk. Aanvankelijk lag de focus vooral op het agro-ecosysteem, maar nu komen ook de socio-economische kenmerken meer en meer in de aandacht.

In academische kringen leeft het begrip vandaag vooral in Wallonië. Een groep wetenschappers, die zich verenigen onder de noemer ‘Giraf’, buigt zich al enige tijd over de mogelijkheden van agro-ecologie (www.agroecologie.be). Ook speciaal VN Rapporteur voor het Recht op Voedsel, Olivier Deschutter, pleit voor een agro-ecologische landbouw. En in 2008 verscheen het IAASTD rapport waarin meer dan 400 experts uit

meer dan 50 landen tot de conclusie kwamen dat er nood is aan een langetermijnvisie op de wereldwijde voedselproductie, gebaseerd op agro-ecologische landbouwpraktijken. Alleen op die manier kan de landbouw een constructief antwoord geven op de klimaat- en biodiversiteitscrisis.

Agro-ecologie is de toepassing van ecologie op de studie, het ontwerp en het beheer van voedingssystemen. Agro-ecologie zoekt mogelijkheden om het landbouwsysteem door natuurlijke processen na te bootsen en hierdoor gunstige biologische interacties tussen de verschillende onderdelen van het landbouw-ecosysteem te bewerkstelligen.

Basisprincipes op teelttechnisch vlak zijn:- recyclage van voedingsstoffen (nutriënten) op het

landbouwbedrijf in plaats van externe stoffen toe te dienen;

- zorgen voor optimale bodemtoestand om gunstige groeiomstandigheden voor de gewassen te realiseren. Dit gebeurt door het organische stofgehalte in de bodem te verhogen en het

6

Voor bio was er agro-ecologie...

bodemleven te stimuleren;- minimaliseren van verlies aan hulpbronnen

(zonlicht, water, bodem …) door goed beheer van het microklimaat, wateropvang, bodembeheer door groenbedekking en een goede afstemming tussen veeteelt en gewasproductie;

- stimuleren van genetische diversiteit, zowel binnen de gewassen als tussen de gewassen, zowel in ruimte (intercropping) als in tijd (teeltrotatie);

- mogelijk maken van positieve wisselwerkingen op vlak van agrobiodiversiteit om gunstige ecosysteemdiensten te optimaliseren.

Vertrekkend van deze principes kunnen boeren landbouw en natuur met elkaar verzoenen. De zorg voor de bodem, de natuur, het milieu, het klimaat en de biodiversiteit staat centraal. Boeren dragen bij tot het algemeen welzijn, net door de zorg die ze besteden aan natuur en milieu maar ook door de bijdrage die ze leveren aan volksgezondheid, plattelandsontwikkeling en dierenwelzijn.

7

Koen Busschots

Biologische producenten baseren zich op de hierboven genoemde principes. Tegelijkertijd gelden hoge normen voor dierenwelzijn en houdt bio rekening met de specifieke noden van elke diersoort. Ook bij de verwerking van bioproducten gelden allerlei bijkomende beperkingen op vlak van onder meer additieven en hulpstoffen. Biologische producten worden gecontroleerd van bij de boer tot in het winkelrek. Zo garandeert de biosector een gezond en milieuvriendelijk product.

Biolandbouw is de enige landbouwmethode die wettelijk is vastgelegd op Europees niveau. Sinds 1993 geldt een Europese verordening die aan biologische akkerbouw-, tuinbouw- en fruitbedrijven een reeks verplichtingen oplegt. Sinds 1999 is ook de biologische veeteelt op Europees vlak geregeld. De biologische wetgeving bepaalt bovendien de manier waarop dit alles gecontroleerd wordt.

In Vlaanderen erkent de overheid controleorganisaties om na te gaan of het wettelijk lastenboek nageleefd

wordt. Landbouwers, verwerkers en verdelers krijgen pas na controle hun biologisch certificaat. Zo weet je heel zeker dat je bio koopt en eet.

De term ‘biologisch’ is in België beschermd voor alle voedingsmiddelen. Als je ‘biologisch’ op een verpakking leest, mag je ervan uitgaan dat het ook werkelijk om een bioproduct gaat. Je kan ook de vermelding ‘product afkomstig uit de biologische landbouw’ vinden. Of: ‘volgens de biologische productiewijze’. Het codenummer van de controleorganisatie staat altijd op het product vermeld. Sedert juli 2010 vind je eveneens het verplichte Europese biologo op de verpakking. Omgekeerd kan je ervan uitgaan dat een product waarop niet staat dat het bio is, ook niet biologisch is. Laat je niet vangen: ‘ambachtelijk’, ‘natuurlijk’ of ‘hormonenvrij’ is niet hetzelfde als biologisch.

Naast het verplichte Europese label, zie je soms een bijkomend, nationaal label. In België is dat het Biogarantie®-label. Het label mag enkel gebruikt worden op producten die bovenop de wettelijke controles

Bio, gecertificeerd en gelabeld

8

voldoen aan het Biogarantielastenboek. Biogarantie staat voor een brede, duurzame kijk op biologische landbouw, productie en verkoop en wil nog een stap verder gaan dan de Europese biologische wetgeving. Biogarantie gecertificeerde bedrijven engageren zich om extra inspanningen te leveren inzake energie, transport, afval en eerlijke handel.

Beide labels helpen je om snel biologische producten in de winkelrekken te herkennen, zodat je meteen aan de slag kan om heerlijk te koken met smakelijke ingrediënten.

Bio kiezen? Dat is goed kiezen...

9

Peter Pattyn

Lekker puur

Groenten uit volle grond, dieren die vrij naar buiten kunnen, brood dat de tijd krijgt om te rijzen. Biologische producten zijn puur en vol van smaak. Ze bekoren door hun kwaliteit en authenticiteit. Dat proef je!

Over smaak kan je twisten. Wat de een lekker vindt, lust een ander niet. Toch heeft biologische voeding een aantal troeven die bijdragen tot een pure en volle smaak.

Zuiver geteeldBiologische groenten, recht van het veld, smaken rijk en intens. Een vrucht-bare bodem, organische bemesting en een natuurlijk groeiritme dragen daartoe bij. Biologische landbouwproducten worden geteeld in volle, vruchtbare grond. Kunstmest en chemische bestrijdingsmiddelen zijn verboden. Biologische landbouwproducten, zoals groenten en fruit, groeien traag en natuurlijk. Daardoor nemen ze minder water op. Hun gehalte aan droge stof blijft groot, wat een vollere smaak oplevert.Biologische dieren mogen op de boerderij vrij naar buiten lopen en krijgen bijna uitsluitend biologisch voer. Dat proef je aan hun smaakvol vlees of aan hun lekkere melk.

10

Biologische telers aan het woord

Diederik Steyaert, groenteboer

“De spruiten die ik teel, zijn absoluut niet bitter.

Ik werk met compost, waardoor mijn spruiten eerder zoet smaken. Van kinderen die ze proeven hoor ik geregeld ‘mmm,

zulke spruiten heb ik nog nooit gegeten’. Een

mooier compliment kan ik me niet inbeelden”.

“Mijn koeien krijgen uitslui-tend gras-klaver en graan als voer. De kwaliteit van dat gras is dus erg belangrijk omdat het de hoofdmoot van het rantsoen van mijn dieren uitmaakt. De dieren krijgen altijd voer van twee maaibeurten zodat er meer variatie in hun menu zit. In het voorjaar zit er in het gras minder eiwit en meer suiker. In het najaar is het net om-gekeerd. Gras met veel suiker is veel smakelijker en smake-lijk gras leidt tot smakelijke melk.”

“Dat ik mijn fruit biologisch teel is voor mij een evidentie. Als je gaat voor respect voor de natuur, pure smaken en topkwaliteit, dan kom je bij bio uit. Dat we met hoog-stammen werken is ook geen toeval. Ze hebben een langer groeiseizoen, waardoor het fruit naast veel suikers ook veel zuren bevat. Dat geeft meer intense aroma’s en levert dus lekkerder, pittiger sap op.”

Dirk Mouton, melkboer

Peter Vandendaele, fruitteler en

sappenmaker

11

12

Puur verwerktOok bij de verwerking van grondstoffen tot voedings-waren houdt bio het graag puur. Synthetische aroma’s of bewaarmiddelen zijn verboden. Bio maakt gebruik van ongeraffineerde suikers en alternatieve zoetmakers zoals diksappen en granenstropen. Bio kiest vaak voor aparte granen en volwaardige vezels. Bakkers maken brood zonder meelverbeteraars en geven hun brood de tijd om te rijzen. Ook dat proef je!

Smaak uit zaadOok de biologische veredeling van gewassen draagt bij tot de smaak ervan. Biologische plantenveredeling zet in op smaak en robuustheid en veel minder op uniformiteit of productiviteit. Zo is elke wortel die bij biologische veredeling geselecteerd wordt, eerst geproefd en goedgekeurd qua smaak.

Koks kiezen bioNiet verwonderlijk dus dat steeds meer topkoks graag met biologische groenten en producten aan de slag gaan. Net omwille van die smaak, kwaliteit en authenticiteit.

Lekkerpuur

Een kok aan het woord

“Een biologisch geteelde groente uit het juiste seizoen, dat is altijd prijs. Dat kan gewoon niet slecht smaken. Meer zelfs, die smaak is niet te evenaren. Terwijl een

niet-biologische groente die in een ‘fout’ seizoen op hydrocultuur of in serres is geteeld gegarandeerd niet lekker smaakt. Tussen die twee uitersten heb je uiteraard

nuances. Als kok ga ik voor smaak, als mens ga ik voor een milieuvriendelijke manier van telen. Op die manier kom je vanzelf bij biologisch uit.”

Geert Groffen, chef-kok en cateraar

Een bioteler

Greet Lambrecht, groenteteler

“Wij doen zelf aan biologische zaadveredeling. Dat merken klanten die bij ons op de boerderij groenten kopen. Ze hebben het dan over wortelen of aardappelen die smaken zoals vroeger. Ze merken het authentieke van de groenten op: de zoete wortel die zoete wortel mag zijn.”

Biologische verwerkers aan het woordRaf Francken, varkensboer met slagersopleiding“Tijdens mijn slagersopleiding geloofde mijn leraar niet dat ik vleesbereidingen zonder toevoegingen kon maken. Terwijl het perfect mogelijk is een goed product te leveren zonder additieven omdat je vertrekt van vlees van goede biologische kwaliteit.”

Hermann Pirmez, biobakker“Voor industriële bakkers moet alles snel gaan. Zij hebben granen nodig met een hoog proteïnegehalte. De proteï-nes doen het brood rijzen. Maar de tijd doet dat ook. Van graan met minder proteïnes kun je heerlijk brood maken als je het de tijd geeft. Tijd om te rijpen, tijd om te rijzen. Zo creëer je natuurlijke smaken.”

13

Goed voor je lijf

Biologische producten zijn de vrucht van een zorgvuldig proces dat start bij een vruchtbare bodem of een gezond dier. Elke verdere stap krijgt de aandacht die hij verdient. Zo leidt bio tot producten met een hoge voedingswaarde.

Pure, zuivere en volwaardige voeding: daar is het biologische landbouwers om te doen. Daarom telen ze hun gewassen in een vruchtbare bodem die enkel met natuurlijke meststoffen wordt verrijkt en gebruiken ze geen chemische bestrijdingsmiddelen. Ook biologische veetelers streven naar een zuiver product. Ze geven hun dier voedzaam biologisch voer en zetten in op preventie om hun dieren gezond te houden. Antibiotica of andere chemisch-synthetische geneesmiddelen worden slechts uitzonderlijk gebruikt. Dat is niet alleen beter voor het dier, maar ook voor de mens. Zo zorgen biologische telers voor producten met een hoge voedingswaarde, die vrij zijn van schadelijke, belastende stoffen voor het menselijk lichaam.

Puur en zuiverOok biologische verwerkers doen er alles aan om hun eindproduct puur en zuiver te houden. Toevoegingen zijn tot een strikt minimum beperkt en schadelijke of omstreden additieven zijn helemaal uit den boze. Het gebruik van additieven die wel toegelaten zijn, is bovendien aan strenge voorwaarden onderworpen.

14

Gezonde inhoudsstoffenOver het effect van biologische voeding op onze gezondheid is al heel wat inkt gevloeid. Hoe voeding precies tot onze gezondheid bijdraagt, is soms moeilijk in studies en harde wetenschappelijke bewijzen te vatten. Je kan proberen nagaan welke gezonde inhoudsstoffen - zoals vitamines, mineralen of antioxidanten - voeding bevat. De resultaten van kleine onderzoeken naar de inhoudstoffen van biologische versus gangbare voedingswaren lopen uiteen. De ene keer scoort bio beter, de andere keer scoort gangbaar beter. Makkelijke en snelle conclusies kan je hieruit niet trekken. Toch zijn er wel tendensen waar te nemen. Onderzoek in binnen- en buitenland toont bijvoorbeeld aan dat biologische melk meer gezonde vetzuren bevat dan gewone melk. Het gehalte aan meervoudig onverzadigde vetzuren, zogeheten CLA’s en omega-3-vetzuren, is hoger in biomelk. Dat biologische melk rijker is aan deze stoffen is vooral te danken aan het feit dat biologische koeien langer op de weide grazen en meer gras en klaver eten.

15

Goed voor je lijf • pag 16

Gezond lichaamJe kan ook proberen nagaan welk effect voedingswaren hebben op het menselijk lichaam. Hard wetenschappelijk of evidence-based double blind onderzoek hiernaar is eveneens moeilijk te organiseren: hoe kan je het effect van een biopaprika bestuderen in het dieet van mensen? Je kan hun voeding niet beperken tot paprika, je kan de mensen zelf niet isoleren... Toch zijn er ook op dit vlak al resultaten

geboekt. Nederlands onderzoek dat in het vooraanstaande British Journal of Nutrition is gepubliceerd toont aan dat de gezonde vetzuren in biomelk ook een gunstig effect hebben op het menselijk lichaam. Zo hebben kinderen die in hun eerste twee levensjaren overwegend biologische zuivel eten, ruim 30% minder kans op eczeem. Eerder bleek ook al dat moeders een verhoogde hoeveelheid CLA in hun

16Als we gezondheid ruim bekijken, heeft biologische voeding uitstekende troeven.

Goed voor je lijf

moedermelk hebben als zij veel biozuivel en -vlees eten. Moeders die biologisch eten, geven dus gezondere moedermelk.Uit onderzoek op dieren probeert men soms ook meer te weten te komen over het gezondheidsbevorderend effect van voeding. Zo bleek uit Nederlands onderzoek in opdracht van de Nederlandse ministeries van Landbouw en Voedselkwaliteit dat kippen die biologisch voer eten minder dik worden en sneller van aandoeningen herstellen. Volgens projectleider en arts Machteld Huber herstelden de biologisch gevoerde kippen sneller omdat er in dat eten tien procent minder eiwit zit dan in gangbaar voer. De onderzoekers hopen in de toekomst hetzelfde onderzoek bij zoogdieren te kunnen doen en later ook bij mensen.

Als we gezondheid ruim bekijken, heeft biologische voeding uitstekende troeven. Bio vertrekt van een rijke, zuivere basis. Bio doet het zonder schadelijke chemie en zadelt je dus niet met belastende stoffen op. Biologische producten hebben een hoge voedingswaarde en leveren zo gezonde bouwstenen voor je lichaam.

17

Sofie Van Slycken

Schone akkers

Bio gebruikt geen kunstmest, pesticiden of ggo’s. Via vruchtwisseling, natuurlijke bemesting en biologische bestrijding houdt de boer zijn grond vruchtbaar én zuiver. Een ideale voedingsbodem voor sterke en veerkrachtige granen, gezonde groenten en fruit en een gevarieerde fauna en flora.

Biologische landbouwers dragen zorg voor de natuur, de akkers en het landschap. Ze gebruiken de aarde om er gewassen op te telen, maar ze putten de draagkracht van de bodem niet uit. Ze vertrekken van de samenhang tussen plant, dier, mens en milieu en werken met natuurlijke kringlopen.

Een vruchtbare bodemDe vruchtbaarheid van de bodem staat centraal in de biologische landbouw. De bioboer zorgt voor een bodem, die na elke oogst de kans krijgt om zichzelf te herstellen en opnieuw gezonde vruchten voort te brengen. Hoe houdt de bioboer zijn bodem vruchtbaar? Dat doet hij door aan vruchtwisseling te doen. Jaar na jaar dezelfde gewassen op je veld telen put de bodem uit. Door de gewassen te variëren en door de bodem af en toe wat rust te gunnen door er grassen of voedergewassen op te telen, blijft de bodem rijk en vruchtbaar.

18

Een zuivere bodem In de biologische landbouw is het gebruik van kunstmest, die van chemische makelij is, verboden. De bioboer verrijkt zijn grond met compost, dierlijke mest en groenbemesters zoals klaver. Zo houdt hij de bodem niet alleen vruchtbaar, maar ook zuiver.Biologische landbouw werkt bovendien met natuurlijke kringlopen. Een biologische veeboer teelt voer voor zijn vee en het vee produceert dierlijke mest, waarmee de boer zijn akkers verrijkt. Een biologische groenteboer teelt gewassen en composteert het natuurlijk materiaal dat overblijft, om het nadien als compost uit te strooien. Zo wordt de kringloop gesloten, gaat er niets waardevols verloren en respecteert de bioboer de samenhang en het evenwicht in de natuur.

Een levende bodem Al die inspanningen en natuurlijke keuzes resulteren in een bodem vol humus en vol microbieel leven, dit wil zeggen een bodem vol nuttige bacteriën, goedaardige schimmels en regenwormen. Een levende bodem maakt het de plant makkelijker om voedingsstoffen en water op te nemen.

19

Jelle Delanoeije

Geen chemische bestrijdingsmiddelenDe biologische landbouw verbiedt het gebruik van chemische bestrijdingsmiddelen. De onkruidbestrijding gebeurt voornamelijk met machines zoals eggen, schoffelwerktuigen, ploegen of branders. Om ziekten en plagen te voorkomen, zet de bioteelt vooral in op preventie. De boer kiest voor zaden en rassen met een hoge ziekteresistentie. Wanneer deze planten groeien in een rijke, vruchtbare bodem, zijn ze sterk en veerkrachtig genoeg om hun eigen weerstand op te bouwen. Voorts vermindert ook de ruime vruchtwisseling het risico dat ziekten in de bodem blijven sluimeren en toeslaan. Voor plagen die niet onder controle te houden zijn, bestaan er natuurlijke bestrijdingsmiddelen die de bioboer in beperkte mate mag inzetten.

Meer biodiversiteitOp en rond biobedrijven floreert de natuur. Uit diverse onderzoeken blijkt dat biologische landbouw een belangrijke bijdrage levert aan het behoud van de biodiversiteit. Landbouw heeft veel met biodiversiteit te maken. Traditionele landbouwpraktijken, waar bio op voortbouwt, zorgden van oudsher voor een grote variatie aan ecologische habitats. De laatste vijftig jaar zijn de landbouwmethodes sterk veranderd en dat heeft gezorgd voor een grote achteruitgang

20

Schone akkers

van de biodiversiteit. In Vlaanderen bijvoorbeeld is het aantal vlindersoorten sinds 1900 met een kwart gedaald en de helft ervan is bedreigd. Vlaanderen telt ook het hoogste aantal uitgestorven soorten in Europa.De biologische landbouw kan bijdragen tot het herstel van de biodiversiteit. Op biologische akkers komen gemiddeld aanzienlijk meer soorten planten, vlinders en vogels voor. Bovendien krijgen ook ‘vergeten groenten’ en bijzondere graansoorten volop kansen in de bioteelt. Op heel wat bioboerderijen is het landschap trouwens een flink stuk gevarieerder. Rond akkers worden bomen en hagen aangeplant en poelen en vijvers aangelegd. Een afwisselende natuurlijke omgeving is aangenamer werken voor de boer én trekt insecten en vogels aan die plagen helpen bestrijden.

Geen genetische manipulatieGgo’s (genetisch gemodificeerde organismen) zijn niet toegestaan in de biologische landbouw: ze zijn verboden volgens de Europese wetgeving; ze stroken ook niet met de internationale IFOAM-principes. Genetische modificatie is het door de mens doelbewust en kunstmatig veranderen van de genen van een plant of een dier. Een GGO is een organisme waarvan het genetisch materiaal gewijzigd is op een manier die van nature door voortplanting of natuurlijke recombinatie niet mogelijk is. De zogenaamde voordelen van ggo’s (zoals lager gebruik van pesticiden of hogere voedingswaarde) blijken maar al te vaak tijdelijk of utopisch. Ggo’s zijn niet alleen nutteloos - veel vraagstukken kunnen op een andere, natuurlijke manier opgelost worden -, er zijn ook veel vraagtekens te plaatsen bij hun effect. Gentechnologie werkt wereldwijd met een zeer klein aantal gepatenteerde gewassen, wat leidt tot het verlies aan lokale varianten en zo een bedreiging vormt voor de wereldwijde voedselvoorziening. De gevolgen van de introductie van ggo’s op het natuurlijk ecosysteem, op de biodiversiteit of de menselijke gezondheid, zijn nog onvoldoende gekend. En als gevolg van patentering leiden ggo’s tot negatieve socio-economische en maatschappelijke ontwikkelingen.

21

De biologische landbouw zorgt voor schone akkers en teelt met respect voor de ecologische draagkracht van de natuur.

Vriendelijk voor dieren

Biologische dieren kunnen vrij naar buiten, eten voedzaam biologisch voer en krijgen de tijd om te groeien in een ruime zonverlichte stal. Een biologische veeteler kiest zijn rassen zorgvuldig om het gebruik van geneesmiddelen zoveel mogelijk te beperken. De dieren varen er wel bij.

In de biologische landbouw staat dierenwelzijn centraal. De dieren zijn gehuisvest in ruime stallen met voldoende daglicht en stro op de vloer. Alle dieren mogen geregeld vrij naar buiten lopen. Biologische dieren mogen zich natuurlijk gedragen. Varkens mogen in de modder wroeten en kippen mogen naar wormen pikken in het gras. Het is niet toegelaten om groepsdieren in aparte kooien op te sluiten. Zo voorkomt de bioboer dat zijn dieren angstig zijn en dat ze agressief gedrag vertonen.De bioteelt springt voorzichtig om met onnatuurlijke en soms pijnlijke ingrepen. Biologische varkens mogen hun staart houden en kippen hun snavel, tenzij er om goede redenen een uitzondering wordt toegestaan. Het vervoer en het slachten van de dieren moet stressvrij gebeuren, zonder kalmeermiddelen.

Het juiste rasBiologische boeren houden hun dieren vooral gezond door ziektes te voorkomen. Preventie begint bij dierenwelzijn. Dieren die in goede, natuurlijke omstandigheden worden gehouden, zijn gezondere dieren. Welzijn en gezondheid gaan hand in hand.

22

Belangrijk is ook een juiste rassenkeuze. De voorkeur van de bioboer gaat uit naar rassen met een goede weerstand tegen ziekten. De bioboer kiest voor dieren die makkelijk natuurlijk bevallen, want het systematisch toepassen van keizersneden is verboden. Zo lopen de dieren minder risico op complicaties die hun gezondheid ondermijnen.

Tijd om te groeien Biologische dieren krijgen bijna uitsluitend biologisch voer te eten. Krachtvoer kan, maar in beperkte mate. Biologische dieren hoeven niet meer melk, eieren of vlees te produceren dan goed voor hen is. In de biologische landbouw geldt het principe van de optimale, niet van de maximale productie. Dieren krijgen de tijd om te groeien en om zich gezond te ontwikkelen. Omdat ze niet tot het uiterste hoeven te gaan, doen er zich weinig ziektes voor.

Weinig antibioticaOndanks die preventieve aanpak kunnen biologische dieren ook wel eens ziek zijn. In eerste

23

Nils Mouton

instantie kiest de boer voor natuurlijke geneesmiddelen. Als die onvoldoende helpen, mag de dierenarts chemisch-synthetische medicijnen zoals antibiotica voorschrijven. Biologische dieren mogen slechts in beperkte mate met antibiotica worden behandeld en

als dat zo is, dan geldt er steeds een ruime wachttijd vooraleer bijvoorbeeld de melk van een herstelde koe weer als biologische melk op de schappen in de winkel mag verschijnen. Dat is niet alleen beter voor de gezondheid van dier en mens, maar ook voor het hele landbouw- en ecosysteem. Door deze aanpak verkleint het risico op resistente bacteriën die hele veestapels ziek kunnen maken en een risico kunnen vormen voor de mens.

24Biologische dieren mogen zich natuurlijk gedragen.

Vriendelijkvoor dieren

Een varkensboer aan het woord

Raf Francken, varkensboer

“Ik zorg voor licht en lucht in de stallen en twee keer per week krijgen mijn varkens nieuw stro. Dat is fysiek een hele klus, maar het is een plezier om de varkens zich te zien uitleven in een nieuwe baal stro. De varkens hun staart

afsnijden is niet nodig. Als je varkens voldoende ruimte hebben en ze regelmatig nieuw stro krijgen om in te wroeten, dan komt staartbijten niet voor. Dat is beter, want als je de staart afsnijdt, kan je niet zien hoe een varken zich voelt. De staart

van een varken is een barometer: als die mooi krult is het varken tevreden.”

Een kippenboerin aan het woord

Isabelle Piesschaert, kippenboerin

“Ik kies voor de bioteelt omwille van het dierenwelzijn. De omstandigheden waarin kippen worden gehouden in de traditionele teelt, stuiten echt tegen de borst. Dat wilde ik in geen geval. Ik wilde mijn dieren in een goede omgeving houden én een eerlijk product afleveren. Als ik mijn kippen nu zie lopen in de wei, dan twijfel ik geen moment aan mijn keuze. Bio brengt ons zoveel dichter bij de kern van alles.”

25

100 % toekomst

Onze voedselproductie is een mondiale aangelegenheid met invloed op de natuur, op het milieu en het klimaat, op het leven van boeren hier en in het zuiden. Bio streeft naar een toekomst voor iedereen, wereldwijd.

De manier waarop we aan landbouw doen beïnvloedt wereldwijd de natuur, het milieu en het klimaat. Ons landbouwsysteem bepaalt ook de werk- en leefomstandigheden van boeren hier en in het zuiden. Tegelijk geeft de manier waarop we het land verbouwen vorm aan onze toekomst én aan die van onze nakomelingen. Gaan we bedachtzaam en duurzaam om met de natuurlijke rijkdommen en grondstoffen? Of putten we de aarde uit en laten we toekomstige generaties berooid achter? Dat zijn belangrijke vragen. Het principe van duurzaamheid is van levensbelang om onze toekomst en die van al wie na ons komt veilig te stellen.

Duurzaamheid heeft trouwens niet alleen te maken met natuur en klimaat, maar ook met economische en sociale factoren. Een groot deel van de voedselproductie en -distributie is vandaag georganiseerd op basis van intensieve productie, wereldmarktprijzen, subsidiëring van exportproducten, globalisering en speculatie.Dit heeft er toe geleid dat in onze contreien landbouw en veeteelt onder steeds hogere druk komen te staan om meer te produceren voor lagere prijzen. In het zuiden kunnen landbouwers niet concurreren met de goedkope producten uit het noorden die ginds op de markt worden gedumpt. Daardoor halen landbouwers in het zuiden onvoldoende inkomsten uit hun werk en lijden ze vaak honger, ook al produceren ze zelf

26

voedsel. Ondertussen hebben zowel in noord als zuid uitgebreide monoculturen een schadelijk effect op mens, milieu en biodiversiteit.

Nochtans is het best mogelijk om voldoende voedsel te produceren voor alle mensen op aarde. Volgens het IAASTD-rapport, opgesteld door een groep van 400 internationale wetenschappers op initiatief van onder meer de Verenigde Naties, is landbouw die kleinschalig, multifunctioneel en duurzaam is de beste garantie om mensen wereldwijd voedsel én inkomen te garanderen. Dit soort landbouw spaart ook het milieu en houdt sociale weefsels intact.

Het rapport aan het woord:

“De manier waarop we wereldwijd ons voedsel verbouwen moet radicaal veranderen: om beter tegemoet te komen aan de situatie van armen en hongerigen, om de impact van de groeiende wereldbevolking en klimaatsverandering op te vangen en om sociale catastrofes en milieurampen te vermijden.”

Ook Olivier De Schutter, speciaal rapporteur van de VN voor het recht op voedsel, is een groot pleitbezorger voor een kleinschalige, duurzame agro-ecologische landbouw. Zo, en alleen zo, kunnen we de hongerproblematiek afdoend aanpakken.

Biologische landbouw is vaak, maar niet altijd kleinschalig. Biologische producenten zijn voorlopers in duurzaamheid. Binnen de wereldwijde biologische beweging, vertegenwoordigd door IFOAM, staat een brede levensvisie voorop: de manier waarop we voedsel produceren moet doordrongen zijn van zorg, billijkheid, gezondheid en ecologische draagkracht. Deze principes geven weer hoe mensen omgaan met levende landschappen, hoe mensen zich tot elkaar verhouden en hoe mensen vorm geven aan de erfenis voor toekomstige generaties. Zo leiden ze de sector naar een steeds beter evenwicht tussen ecologische, sociale en economische duurzaamheid, voor alle schakels in de keten en voor alle partijen wereldwijd.

27

Op economisch vlak halen boeren die biologisch telen zowel in het noorden als in het zuiden een beter inkomen: de prijs die ze voor hun biologisch geteelde producten ontvangen ligt doorgaans hoger, hun inkomsten zijn stabieler en hun uitgaven liggen, vooral in het zuiden, een heel pak lager. De hoge kost voor meststoffen, pesticiden en zaaigoed doen heel wat zuiderse landbouwers terechtkomen in een schuldenspiraal. Dankzij biologische productiemethoden dalen die kosten spectaculair.

Biologische landbouw streeft niet blindelings naar een maximale productie. Biolandbouw besteedt veel zorg aan een vruchtbare bodem, aan diervriendelijke veeteelt en aan zorg voor het milieu. Biolandbouw houdt rekening met de draagkracht van de aarde. Dat heeft ook invloed op het klimaat: omdat de bodem rijk is aan humus en dus vruchtbaar is, kan hij veel koolstof vasthouden. Uit een Engelse studie blijkt dat biolandbouw 23% meer koolstof opslaat dan gangbare landbouw. Een humusrijke bodem is veerkrachtiger en kan daardoor ook meer water vasthouden in tijden van droogte. En in tijden van wateroverlast is zo’n bodem minder onderhevig aan erosie. Bovendien kan je koolstof in de bodem vermeerderen door het gebruik van groenbemesters en dierlijke mest, door vruchtrotatie met bodembedekkers en tussenteelten die de bodemvruchtbaarheid in stand houden. Dit zijn technieken die in de biolandbouw gehanteerd worden.

28

100% toekomst

Biologische landbouw is dus niet alleen een sterke troef om klimaatswijzigingen af te remmen maar ook om beter om te gaan met de gevolgen ervan.

Zo draagt bio bij tot een toekomst voor iedereen, wereldwijd. Ook jij kan daartoe bijdragen door bewust te kiezen voor biologische voeding. Kies zoveel mogelijk voor seizoensgebonden biovoeding die in je eigen regio is geteeld. Zo help je transport vermijden en steun je de lokale producenten. Bovendien smaken groenten en fruit op hun best in het juiste seizoen. Je kan ervoor kiezen om rechtstreeks bij de boer in te kopen, op de boerderijwinkel of op de markt. En je kan ervoor kiezen om met de fiets naar de winkel te gaan. Weet je niet waar? Neem een kijkje op www.biogenietengids.be en ontdek tal van bio-adresjes in je buurt.Laten we samen zorg dragen voor een toekomst voor iedereen, wereldwijd. Kies duurzaam, kies bio!

29

Een expert aan het woord

Jurgen Tack, administrateur-generaal van INBO, het Instituut voor Natuur- en Bosonderzoek

“Ooit had ik een indringende ervaring toen ik op werkbezoek in Ma-leisië was. Op een fruitplantage waren tientallen mensen aan de slag met borsteltjes om de bloesems te bestuiven. Er werden zoveel pesti-ciden gebruikt dat er gewoon geen bijen en andere nuttige insecten meer overbleven om op een natuurlijke manier voor de bestuiving te zorgen. Dat maakte mij duidelijk dat we een andere weg op moeten met de landbouw. Ik ben er overigens van overtuigd dat zowel de natuur als de biolandbouw erbij winnen als ze samen aan één kar trekken. Als er in de buurt van bioakkers meer bossen, bloemrijke akkerranden of andere natuurlijke elementen te vinden zijn, dan ver-hoogt de opbrengst van de landbouw, want dan zijn er ook genoeg natuurlijke vijanden voor schadelijke insecten bijvoorbeeld.”

30

Colofon1e druk, september 2010 2e druk februari 2012, 10.000 ex 3e druk, april 2013, 10.000 ex

Redactie en eindredactie 1e en 2e druk: Carla Rosseels, Petra TasHerwerking 3e druk:Petra Tas, Esmeralda Borgo

Fotografie: Eric De Mildt (p. 28), Lisa Develtere (p. 15), Kjell Gryspeert (p. 11, 14, 22), Kenneth Havgaard (p. 26), Stefan Jacobs (p. 12, 16), Frank Toussaint (p. 13, 17, 19, 20, 23, 24, 29), Kobe Van Looveren (p. 18).

Met dank aan biobedrijven Akelei (p. 13), Kiemagro (p. 20), Kollebloem (p. 18), ‘t Lang Leven (p. 17), Natlandhoeve (p. 22), PurFruit (p. 14), Wijngaardhof (p. 19), De Zaaier (p. 11), De Zwaluw (p. 23).

Vormgeving: Ogly Doglin’ gcvDruk: Drukkerij De Bie, Duffel

Deze brochure is een uitgave van BioForum Vlaanderen met steun van de Afdeling Duurzame LandbouwOntwikkeling ADLO, departement Landbouw en Visserij.BioForum Vlaanderen is de sectororganisatie van de Vlaamse biologische landbouw en voedingssector.

www.biomijnnatuur.bewww.biogenietengids.bewww.facebook.com/lekkerbio

BioForum Vlaanderen vzwQuellinstraat 422018 AntwerpenT 03 286 92 78E info@bioforumvl.be

www.biomijnnatuur.bewww.biomijnnatuur.be