5 jaar bouwen aan Opleiden in de School in het Rotterdamse … · 2017-06-19 · opleiding die...

5 jaar bouwen aan Opleiden in de School in het

Rotterdamse voortgezet onderwijs

Samenscholing

.nu

Samenscholing.nu

Een duaal opleidingsconcept voor de Rotterdamse context

Samenscholing.nu is een samenwerkingsverband tussen drie Rotterdamse schoolbesturen VO

(BOOR, LMC, CVO) en de tweedegraads lerarenopleiding van de Hogeschool Rotterdam.

� Overzichtsboek Samenscholing.nu

InleIdIng 5

1: OpleIdIngScOncept 6

�: cuRRIculum 1�

3: BegeleIdIng 18

4: de leeROmgevIng �4

5: peRSOneelSBeleId 30

6: StuRIng 36

7: FInancIën 4�

SamenvattIng 46

cOlOFOn 48

InhOudSOpgave

3

Het project Samenscholing.nu is 5 jaar geleden opgericht met twee doelen: een nieuwe, duale opleidingsstructuur voor tweedegraads leraren ontwik-kelen in Rotterdam en afgestudeerde docenten binden aan het Rotterdamse onderwijsveld. Uniek aan het project is dat duale studenten al tijdens hun opleiding in dienst van een school komen. Dat schept – letterlijk - een directe band tussen school, student en opleiding. De school wordt medever-antwoordelijk voor het opleiden van de student.

Iedere klas die het zonder bevoegde docent moet

stellen, is er één te veel. Gelukkig valt de werkelijke

situatie in Rotterdam nog mee ten opzichte van de

verwachtingen enkele jaren geleden. Duaal opleiden

alléén kan het toenemende lerarentekort echter niet

oplossen. Er wordt ook naar andere maatregelen

gezocht; het terugdringen van de uitval in het eerste

jaar van de opleidingen bijvoorbeeld. De Hogeschool

Rotterdam werkt hier aan onder de noemer ‘Studie-

succes’. De gemeente Rotterdam geeft leraren

voorrang bij het vinden van een woning; ook dat is

een maatregel die helpt.

Maar daarnaast is het van groot belang studenten

toe te rusten voor de pittige uitdaging waar zij in

Rotterdam voor staan. Het duale traject van Samen-

scholing.nu laat studenten in een vroeg stadium

kennismaken met het echte werk. De praktijk is de

beste leerschool voor deze studenten. Zij worden

al door de wol geverfd als ze nog in opleiding zijn.

Praktijkervaring, de reflectie daarop plus het theore-

tische deel van de opleiding staan in dienst van hun

leerproces. Neem daarbij de intensieve begeleiding

en je hebt alle ingrediënten voor een kwalitatief

hoogwaardige opleiding. En de kwaliteit van de leraar

is rechtevenredig met de kwaliteit van het onderwijs.

Op dit moment zitten er ruim 120 studenten in het

duale traject. De studenten die gestart zijn in 2005

zijn bijna klaar en hebben reeds een vaste aanstelling.

Er stroomt heel wat water door de Maas – om het

maar eens op z’n Rotterdams te zeggen – voordat

een project van deze omvang is ingebed in bestaande

structuren. Dat dát is gelukt, is de werkelijke winst

van dit project. Want nu staat er een structuur, stevig

verankerd in het Rotterdamse onderwijsveld, die elk

jaar opnieuw en elk jaar meer vruchten af zal werpen.

Daarvan ben ik overtuigd.

De afgelopen jaren heeft de gemeente Rotterdam

geïnvesteerd in het project Samenscholing.nu. We

staan nu aan het begin van een nieuwe Rotterdamse

Onderwijs Beleid-periode (ROB2). Goede en gekwa-

lificeerde leraren voor de klas blijven een speerpunt.

Want uiteindelijk gaat het erom dat ieder kind zijn

talenten maximaal kan ontwikkelen. En uiteraard

dragen docenten daar aan bij.

Leonard Geluk

Wethouder Jeugd, Onderwijs en Samenleving

gemeente Rotterdam

vOORwOORd

In het najaar van 2003 sloegen de Rotterdamse schoolbesturen BOOR, CVO, LMC en de lerarenopleiding van de Hogeschool Rotterdam de handen ineen om een oplossing te vinden voor het dreigende lerarentekort in Rotterdam én voor de groeiende kloof tussen lerarenopleiding en onderwijs-praktijk.

De belangrijkste uitdaging was hoe mensen te boeien

voor en te binden aan het Rotterdamse onder-

wijsveld. Het onderwijs kampt landelijk met een

imagoprobleem. Bovendien gaat de huidige generatie

leerkrachten tussen nu en tien jaar massaal met

pensioen. Dat levert een uitstroom van docenten op

die groter is dan de instroom. In Rotterdam komt daar

nog een ander probleem bij: docenten die hier hun

opleiding volgen, kiezen na diplomering vaak voor

een baan elders. Lesgeven in Rotterdam blijkt niet zo

populair. De grootstedelijke problematiek is op alle

fronten heftig in Rotterdam. Dat is ook merkbaar op

de scholen en vergt veel van docenten. Zij hebben

relatief veel te maken met bijvoorbeeld taalachter-

stand, sociaal-maatschappelijke problematiek, drop

outs en spijbelgedrag.

Leerlingen van nu leren anders dan twintig jaar

geleden. Zij staan in een dynamische samenleving

waarin veranderingen elkaar razendsnel opvolgen.

Kennis heeft binnen die context een andere rol

gekregen. Sociale vaardigheden en tal van compe-

tenties worden belangrijker. Het onderwijs moet daar

op inspelen. De traditionele manier van lesgeven

sluit niet altijd meer aan bij de belevingswereld van

jongeren. Dit vraagt van de lerarenopleidingen een

investering in nieuwe opleidingsvormen.

Hoe te bouwen aan een opleiding die past bij deze

tijd en bij de Rotterdamse context en tegelijkertijd

docenten bindt aan deze stad? Het antwoord is

gevonden in een duaal competentiegericht oplei-

dingsconcept - Samenscholing.nu - waarbij scholen

en opleiding nauw met elkaar samenwerken.

Uitgangspunt is om studenten vanaf het eerste jaar

intensief kennis te laten maken met de diversiteit van

de onderwijspraktijk in Rotterdam.

Samenscholing.nu is niet volgens een blauwdruk-

model geïmplementeerd in de opleidingspraktijk.

Er is gekozen voor een geleidelijke ontwikkeling

langs de weg van het voortschrijdend inzicht waarbij

opleidingsscholen en lerarenopleiding vijf jaar lang

intensief samen hebben gepionierd. Dat heeft behalve

de spreekwoordelijke bloed, zweet en tranen een

degelijke basis opgeleverd voor een hoogwaardige,

duale lerarenopleiding. Plus een samenwerkings-

structuur tussen scholen, schoolbesturen en leraren-

opleiding die staat als een huis. Dit boekje geeft een

impressie van de ontwikkeling van Samenscholing.nu

over de periode 2004 – 2009.

Op 17 juni 2009 is de projectfase van Samenscholing.nu

officieel afgesloten en heeft de opleiding een structurele

plek binnen het aanbod van de lerarenopleiding van de

Hogeschool Rotterdam gekregen.

‘van de docenten die wel in

Rotterdam blijven, weten we dat

ze het juist heel boeiend en dyna-

misch vinden om hier les te geven.

er gebeurt van alles. het negatieve

beeld van lesgeven in Rotterdam

klopt dus niet met de werkelijkheid.

wim littooij, bestuursvoorzitter cvO en

voorzitter van de stuurgroep Samenscho-

ling.nu, Informatiebulletin (startkrant)

1/�005

5

InleIdIng

6 Overzichtsboek Samenscholing.nu

7

1 OpleIdIngScOncept

‘Ik vInd het BelangRIjk leeRlIngen uIt te dagen In de

leS dOOR veRSchIllende leSvORmen aan te BIeden. en ze

mOeten BIj mIj altIjd engelS pRaten. leeRlIngen leRen

veel van elkaaR en dOOR veRSchIllende weRkvORmen te

geBRuIken hOuden ze de aandacht eRBIj. het leSgeven

gIng mIj vanaF het eeRSte jaaR al gemakkelIjk aF.

InmIddelS heB Ik echt mIjn eIgen StIjl gevOnden.´

jennIFeR geRRItSen, lIO-Student engelS

duaal: meer tijd in de school Samenscholing.nu is een duaal opleidingstraject. Dat

betekent dat studenten meer dan 40 procent van hun

opleidingstijd doorbrengen op de opleidingsschool.

Een intensieve kennismaking met de Rotterdamse

onderwijspraktijk is van meet af aan het belangrijkste

uitgangspunt geweest. Niet eerst op afstand een vak

leren om er pas na diplomering achter te komen of dit

wel echt is wat je wilde, maar direct voor de leeuwen

om aan den lijve te ervaren wat er van een docent

gevraagd wordt. Al doende leren en jezelf ontwik-

kelen, is het credo.

Samenscholing.nu is doelbewust als competentie-

gerichte opleiding vormgegeven. Lesgeven is niet

primair excelleren in een vakgebied, het is excelleren

in het geven van onderwijs. Dat betekent dat een

docent naast vakinhoudelijke kennis over de noodza-

kelijke competenties moet beschikken om goed en

aansprekend onderwijs te bieden in uiteenlopende

situaties. De student leert daarnaast ook zijn eigen

persoonlijkheid in te zetten om als docent succesvol

te zijn. Continue reflectie op het handelen en de eigen

ontwikkeling zijn daarbij cruciaal.

Na een intensieve voorbereidingsperiode van circa vier

maanden, gaan de Samenscholing.nu-studenten de

praktijk in. Vanaf dat moment brengen ze wekelijks

een toenemend aantal leerwerkdagen door op de

opleidingsschool. Gedurende hun opleiding wisselen

ze ten minste drie keer van opleidingsschool. Ze

sluiten een arbeidsovereenkomst af met een van de

drie schoolbesturen en ontvangen salaris.

Rotterdamse contextStudenten van Samenscholing.nu worden klaar-

gestoomd voor de Rotterdamse onderwijspraktijk.

Tijdens hun opleiding leren zij functioneren in een

interculturele context, zij leren (complexe) zorgvragen

te herkennen,

‘Bij duaal opleiden zijn scholen en opleiding in toenemende mate

wederzijds van elkaar afhankelijk.’

hans van der moolen, directeur Instituut voor lerarenopleidingen hogeschool

Rotterdam en lid stuurgroep, bij de uitreiking van het werkboek, juni �008

1 OpleIdIngScOncept

Gedurende de vijf projectjaren van Samenscholing.nu is er veel losgewoeld en in beweging gezet. Eén constante factor heeft echter gedurende die jaren alles en iedereen bijeen gehouden en dat is het oplei-dingsconcept. Het concept heeft gedurende de projectjaren gewerkt als een kompas die te midden van alle discussies, afwegingen en zoektochten gericht bleef op de juiste koers.


om te gaan met (taal)achterstanden en bij te dragen

aan brede-schoolnetwerken. Het curriculum van

Samenscholing.nu is zoveel mogelijk afgestemd

op de Rotterdamse context met haar grootstede-

lijke karakter en sluit aan bij de uitkomsten van een

onderzoek naar het profiel van de Rotterdamse

docent. Rotterdamse scholen vormen de praktijk

voor de student. Gedurende hun vierjarige opleiding

maken de studenten intensief kennis met deze rijke en

gevarieerde leeromgeving.

diversiteit - kwaliteitDiversiteit is binnen het Samenscholing.nu-concept

een aspect van kwaliteit. Onderwijs is immers geen

eenheidsworst. Leerlingen maar ook docenten-in-

opleiding ontwikkelen zich op hun eigen manier,

afhankelijk van leeromgeving, leerstijl en persoon-

lijkheid. Het opleidingsconcept van Samenscholing.

nu is gebaseerd op maatwerk en vereist een hoge

mate van flexibiliteit. Zowel van alle betrokkenen als

van organisaties en structuren. De ontwikkeling van

de student vormt de rode draad waar begeleiding

en curriculum zich als het ware omheen plooien.

Uiteraard binnen landelijk gestelde normen en kaders.

Met het oog daarop zijn diverse instrumenten voor

begeleiding en evaluatie ontwikkeld: de leercyclus,

werken met een portfolio, een kennisstructuur en een

prestatieregister.

Flexibiliseren en verbinden Duaal opleiden is een complexe zaak. Er zijn verschil-

lende aspecten mee gemoeid die onderling nauw

met elkaar samenhangen. Ontwikkelingen op het ene

vlak hebben gevolgen voor ontwikkeling op andere

vlakken. Omgekeerd betekent stagnatie op het ene

vlak, stagnatie of scheefgroei van het hele proces. De

eerste projectjaren van Samenscholing.nu stonden

in het teken van het zichtbaar maken van deze

processen en hun onderlinge samenhang.

‘kinderen zijn gewend te werken met

hele snelle communicatiemiddelen.

ze msn-en, sms-en, speuren razend-

snel het internet af op informatie

die zij interessant vinden. ze zijn

gewend op drie schermen tegelijk

bezig te zijn en tussendoor nog even

te bellen of televisie te kijken. dan

is wat wij op school bieden wel erg

saai en traag.

christa thoolen, rector thorbecke vO en

lid stuurgroep Samenscholing.nu,

nieuwsbrief �/�005

�

1 OpleIdIngScOncept


Integraal werken aan alle aandachtsgebieden bleek

meermaals een zware inspanning voor alle betrok-

kenen. Vooral ook omdat ontwikkelen en uitvoeren

tegelijkertijd plaatsvonden. Er is behoefte aan duide-

lijke patronen en vaste routine om de waan van de

dag het hoofd te kunnen bieden. Dat verhoudt zich

slecht met het flexibiliseren, het losmaken van struc-

turen. En juist dát was nodig om ruimte te scheppen

voor het ontwerpen van deze nieuwe opleiding. Er

komen studenten op school. Wat moeten zij hier

gaan leren? Wie gaat hen begeleiden en hoe? Wat

heeft deze school hen te bieden? Hoe betalen we

dat? Pasklare oplossingen waren er niet. Scholen en

opleiding hadden elkaar nodig om een antwoord te

vinden op deze vragen en hun wederzijdse rol nader

te bepalen.

Structureel overleg, transparant werken, voort-

durende reflectie op de voortgang en een open,

proactieve houding van zowel projectmedewerkers

als van studenten - die allesbehalve in een gespreid

bedje terechtkwamen! – waren en zijn onmisbaar bij

dit project. Evenals de bereidheid gezamenlijk in het

diepe te duiken en verantwoordelijkheid te nemen

voor het welslagen van de missie.

Het resultaat is het volgende totaalplaatje:

curriculum

Begeleiding

leeromgeving

Financiën

Opleidingsconcept

Sturing

personeelsbeleid

‘we leven in een tijdperk waarin

het individu centraal staat en de

computer de grootste commu-

nicator dreigt te worden. taal-

armoede en sociale armoede

dreigen. dat los je niet op door

in de les naar de rug van de

leerling voor je te kijken. leer

ze samen te werken, samen te

zoeken. dat is heel belangrijk,

juist nu.’

wim littooij, bestuursvoorzitter

cvO en voorzitter van de stuurgroep

Samenscholing.nu;

nieuwsbrief � / �005

050�

11

1� Overzichtsboek Samenscholing.nu

13

� cuRRIculum

´dOOR mIjn leeFtIjd en eIgen kIndeRen (18 en �0 jaaR)

heB Ik de nOdIge eRvaRIng In het Omgaan met puBeRS.

OOk alS dOcent vInd Ik het BelangRIjk Om jOngeRen te

BegeleIden en klaaR te StOmen vOOR hun tOekOmStIge

ROl In de SamenlevIng. puBeRS zItten nOg een Beetje

tuSSen taFellaken en SeRvet. het zIjn nOg geen

vOlwaSSenen maaR ze zIjn OOk geen kInd meeR. een

laStIge levenSFaSe waaRIn veel geBeuRt, zOwel

mentaal alS FySIek. Ik vInd het een enORme uItdagIng

hun OntwIkkelIng In gOede Banen te leIden én ze vOOR

te BeReIden Op het veRvOlgOndeRwIjS.’

caROlIne Schenk, lIO-Student nedeRlandS

� cuRRIculum

De centrale vraag was: wat neem je mee in het curri-

culum? Met andere woorden: wat moeten docenten

beheersen voor een professionele beroepsuitoefening

en hoe laat je het curriculum optimaal aansluiten bij

de wensen van het onderwijsveld? De Dublin-descrip-

toren (die algemene HBO-competenties beschrijven)

en de landelijk geldende matrix (uitgangspunt in de

wet BiO) vormen het officiële kader maar bieden

onvoldoende houvast voor een concrete beschrijving

van het curriculum. Daarom hebben de Samen-

scholing.nu-scholen aan deze abstracte competenties

gedragsindicatoren toegevoegd (voorbeelden van

gewenst gedrag). Dit zijn echter geen pasklare, af te

vinken leerdoelen.

Bij de invulling van het curriculum speelt zowel de

Rotterdamse context als de wens tot vernieuwend

onderwijs een rol. Samenscholing.nu-studenten

moeten nu en in de toekomst een bijdrage kunnen

leveren aan de verdere ontwikkeling van het

onderwijs. In de laatste jaren van de opleiding

verdiept de student zich in de domeinen taal, zorg

of onderwijsontwikkeling. Een ander aspect van het

curriculum is dat studenten hun persoonlijkheid als

docent moeten kunnen ontwikkelen. Bij het geven

van onderwijs gaat het immers niet alleen om vakin-

houdelijke kennis en didactische vaardigheden maar

ook om het ten volle benutten van je kwaliteiten als

persoon.

De belangrijkste winst die er met het project Samen-

scholing.nu is geboekt, is de omslag in het curriculum

naar het docentschap. Samenscholing.nu leidt op

tot docenten die excelleren als docent en daarnaast

uitblinken in een bepaald vakgebied.

diversiteitDe deelnemende scholen aan Samenscholing.

nu leveren een divers onderwijsveld op. Tijdens

hun opleiding komen studenten in aanraking met

verschillende onderwijsvisies en scenario’s variërend

‘de samenwerking tussen vO-scholen en lerarenopleiding is heel

vruchtbaar. voorheen heerste toch een sfeer van ‘wij’ en ‘zij’. het is

goed om samen na te denken over wat studenten nodig hebben aan

kennis en ervaring. dat geeft meer evenwicht.’

claire Ohlenschlager, docent lerarenopleiding, productgroep engels,


� cuRRIculum

Het curriculum van de Samenscholing.nu-student is van meet af aan een complexe kwestie geweest. De methode van competentiegericht leren gaat vooral uit van de leerbe-hoefte en de individuele ontwikkeling van de student zelf. Maar heeft hij dan aan het einde van de rit wel voldoende bagage die hem kwali-ficeert voor het docentschap? Hoe koppel je de ervaringen die studenten in de praktijk opdoen aan de kennis en competenties waarover ze moeten beschikken? En wat is hierbij het aandeel van de scholen en van de opleiding?


van redelijk traditioneel tot vernieuwend. De vraag

rijst dan; over welke tweedegraads beroepspraktijk

hebben we het eigenlijk? In het havo/vwo is er

bijvoorbeeld een meer kennisgerichte benadering,

binnen het vmbo is er juist een sterke pedago-

gische invalshoek. Het wettelijke kader geeft geen

mogelijkheid tot specialisatie maar leidt op tot een

algemene tweedegraadsbevoegdheid. Wel is het

mogelijk te differentiëren naar drie bestaande profile-

ringen: vakinhoudelijke verdieping, beroepspraktijk-

vorming of zorgontwikkeling.

Daarbij geldt de tweedegraadsbevoegdheid officieel

voor een bepaald vak terwijl de onderwijspraktijk

neigt naar een ontwikkeling richting leergebieden. In

dit licht is binnen Samenscholing.nu gekozen voor een

model waarbij studenten breed beginnen en in een

later stadium verdiepen tot een bepaald vakgebied/

profiel.

Rotterdams profielHet werd al eerder gezegd: onderwijs geven in

Rotterdam vraagt - naast het basisprofiel - om

specifieke kwaliteiten. Omgaan met een enorme

diversiteit aan allochtone groepen, continue aandacht

voor taalontwikkeling, relatief veel leerlingen in

het vmbo (en dan vooral in de lagere leerwegen),

voorkomen van vroegtijdige schooluitval… Kortom,

een opeenstapeling van grootstedelijke problematiek.

En tegelijkertijd een ongekende uitdaging voor het

onderwijs om alle leerlingen de kansen te geven die

ze verdienen. In deze setting zijn er drie specifieke

aandachtsvelden:

• zorg:

Iedere docent moet problemen kunnen signa-

leren en herkennen of deze van onderwijskundige

aard zijn of een andere oorzaak hebben. Scholen

moeten een visie ontwikkelen hoe om te gaan met

deze zorgkinderen; zelf zorg bieden of samen-

werking met zorgpartners?

• taal:

Elke docent is ook taaldocent. Naast taalgerichte

vakdidactiek gaat het om vakgerichte taaldidactiek.

Iedere docent draagt bij aan het ontwikkelen van

taalvaardigheid, uitdrukkingsvaardigheid en de

opbouw van een grote woordenschat.

• Onderwijsontwikkeling:

In een Rotterdamse setting worden er bijzonder

hoge eisen gesteld aan de brug die het onderwijs

moet slaan naar de leefwereld van kinderen. De

leefomgeving is de leeromgeving. De docent moet

zijn vak dichtbij de leerling kunnen brengen. Het

onderwijs is dialooggestuurd. Dat veronderstelt

didactische flexibiliteit en het vermogen zelf de

inhoud en de werkwijze van het onderwijs te

bepalen.

‘het prestatieregister helpt de duale

student om systematisch in de

school aan de opleiding te werken’.

Stephan Rothuizen, Begeleider op School

melanchthon, bij de uitreiking van het

werkboek, juni �008.

15

kwaliteit en ontwikkelingsvrijheidEen van de uitgangspunten van Samenscholing.

nu is dat de student zijn eigen ontwikkeling stuurt.

Tegelijkertijd garandeert het concept dat de opleiding

aan alle inhoudelijke kwaliteitseisen voldoet. Het

opleidingstraject is dan ook voor een groot deel

vraaggestuurd: de student bepaalt hoe en hoe snel hij

het traject doorloopt op weg naar een steeds betere

beheersing van de competenties. Dit doet de student

eerst onder begeleiding maar in toenemende mate

zelfstandig. Het opleidingstraject is voor een deel ook

aanbodgestuurd. Aanbodgestuurde activiteiten zijn

vooral kenniselementen binnen een bepaald vak- of

leergebied.

RolverdelingDe lerarenopleiding richt zich primair op de onder-

delen van het curriculum die behoren bij het vak- of

leergebied en de daarbij horende didactiek. De

opleidingsschool concentreert zich op het bieden van

een leeromgeving waarin de student de benodigde

competenties kan ontwikkelen en op de begeleiding

daarbij.

prestatiesDe lerarenopleiding van de Hogeschool Rotterdam

en de deelnemende VO-scholen hebben vier jaar

lang intensief samengewerkt om het curriculum te

ontwikkelen. Deze langdurige samenwerking heeft

in belangrijke mate bijgedragen aan het dichten van

de kloof tussen opleiding en school of praktijk. Bij de

start van het project zijn er zes ontwikkelgroepen aan

de slag gegaan om het bestaande curriculum voor

duale studenten te bestuderen en met voorstellen te

komen waar dit aan te passen.

‘In alle situaties waarin we taal gebruiken, is het vak nederlands aan de

orde. je daar bewust van worden en letten op verschillen, levert al een

mooie prestatie op. wat voor taal gebruiken leerlingen onderling? hoe

spreken docenten met leerlingen? hoe spreken zij met elkaar? en kun je

vanuit die verschillen iets zeggen over de impact die taal heeft op rollen

en posities? zo’n prestatie heeft te maken met de omslag van student

naar docent.’

nelleke de puit, docent lerarenopleiding, productgroep nederlands,


� cuRRIculum


Bezoek staatssecretarisOp 21 januari 2007 bezoekt staatsecretaris

Marja Van Bijsterveld het project samen-

scholing.nu op het Comenius College, een van

de 12 opleidingsscholen. Het is een bezoek

in het kader van het actieplan Leerkracht van

Nederland’ dat het ministerie van OCW in 2007

lanceerde om het dreigende lerarentekort aan

te pakken. Een dag later meldt de Volkskrant

dat de staatsecretaris wil dat hogescholen

vaker lerarenopleidingen aanbieden waarin

de student tijdens de opleiding al voor de klas

staat. Volgens van Bijsterveldt zijn studenten in

een duaal leertraject zekerder van zichzelf en

weten zij beter wat het vak inhoudt door de

ervaring die ze in de praktijk opdoen.

Vijf groepen richtten zich op de vakken: Nederlands,

Engels en Wiskunde, de leergebieden Mens & Natuur

en Mens & Maatschappij. Eén ontwikkelgroep richtte

zich op een nadere beschrijving van vakoverstijgende

competenties. Iedere ontwikkelgroep bestond uit

docenten van deelnemende VO-scholen en lerarenop-

leiding.

Daarnaast ontwikkelden de groepen competentiege-

richte opdrachten (prestaties) voor duale studenten.

Het resultaat – zo’n 320 prestaties – is geordend in

het prestatieregister www.prestatieregister.nl. Met

een prestatie kan de student de ontwikkeling van

zijn competenties sturen.Prestaties zijn gekoppeld

aan competenties. Zij vormen de brug tussen het

curriculum van de lerarenopleiding en de praktijk van

de opleidingsschool. Inmiddels wordt het prestatiere-

gister ook structureel ingezet bij andere opleidingsva-

rianten.

kennisstructuur in samenhangDe samenwerking in de productgroepen was dan wel

inspirerend, makkelijk was het niet. De deelnemers

vonden het lastig grip te krijgen op de kennisbasis

van de opleiding. Waar het met name aan ontbrak

was een structureel denkkader met een visie op het

vak- en leergebied en een inventaris van de daarbij

behorende kennis en vaardigheden. Een oplossing van

dit probleem is gevonden in het ontwikkelen van een

kennisstructuur uitgewerkt naar de verschillende vak/

leergebieden. Deze kennisstructuur is door Stichting

Leerplanontwikkeling (SLO) en de projectleiding van

Samenscholing.nu opgesteld in de vorm van kennis-

posters. Er zijn kennisposters voor Nederlands, Engels,

Wiskunde, Mens en Maatschappij en Mens en Natuur.

Er is een aparte kennisposter voor het docentschap,

met een uitwerking van de zeven competenties. Deze

competenties staan centraal in het curriculum van de

lerarenopleiding.

Als metafoor is gekozen voor portaalkranen in de

Rotterdamse containerhaven. Aan de kraan hangt

aan de ene kant de visie als contragewicht en aan de

andere kant containers met hoofddossiers, sleutelbe-

grippen en -vaardigheden. De posters worden door

zowel vakdocenten van de lerarenopleiding als van

de opleidingsscholen gebruikt. Is het niet als houvast

bij de optimalisatie van het curriculum dan wel om te

discussiëren over de inhoud.

17

‘er is een behoorlijke overlap

tussen de vakken en het is de

kunst die zichtbaar te maken en

daar wat mee te doen. uitein-

delijk leidt dat tot meer verdie-

ping en blijft er meer tijd over

voor projecten en andere werk-

vormen. zo kun je leerlingen

meer meegeven dan kennis.

maar je moet er wel voor waken

dat de huidige kennisdoelen

behouden blijven.’

monique taytelbaum, docent

comenius college, productgroep

mens & natuur, nieuwsbrief 3/�006

‘docenten zullen steeds vaker leer-

methoden zelf invullen en verder

ontwikkelen. het is de ontwikke-

ling van ‘lesgeven’ naar ‘onderwijs

maken.’

herman hermans, projectleiding,


1�

3 BegeleIdIng

‘je Bent alS dOcent cOntInu BezIg veRSchIllende

ROllen aan te nemen. SOmS Ben je aan het OpvOeden, Op

andeRe mOmenten de OndeRwIjzeR en weeR Op andeRe

mOmenten een peRSOOn waaRmee gelachen OF gehuIld

kan wORden. tOch mOet je BIj al deze ROllen jezelF

BlIjven, een leeRlIng heeFt Snel genOeg dOOR OF je

het meent OF maaR een tOneelStukje OpvOeRt. jezelF

BlIjven BInnen het OndeRwIjS en tOch de leeRlIng In

veRSchIllende ROllen kunnen BenadeRen zal altIjd een

uItdagIng BlIjven.’

antOn nIeuwkOOp, lIO-Student geSchIedenIS

3 BegeleIdIng

Er is fors geïnvesteerd in een professionaliserings-

traject voor begeleiders. Zij hebben een trainings-

programma doorlopen waarbij ze een vergelijkbare

leercyclus doorlopen als de studenten die zij

begeleiden. Deelnemers leren bijvoorbeeld hoe te

werken met een Persoonlijk OntwikkelingsPlan (POP),

een leerwerkplan, een portfolio en hun reflecterend

vermogen effectief te mobiliseren.

Begeleidingsstructuur Begeleiding en de ontwikkeling van de student

kunnen niet los van elkaar gezien worden.

Uitgangspunt is immers dat de begeleiding zich om de

ontwikkeling van de student heen plooit. De student

stuurt zoveel mogelijk zijn eigen ontwikkeling -

binnen de kaders van de competenties - op weg naar

een zelfstandig opererende professional. Een docent

die zijn handelen kan verantwoorden en zichzelf kan

verbeteren.

Ontwikkeling vindt niet toevallig en in het wilde weg

plaats. Althans, niet alleen. De student stuurt zijn

ontwikkeling doelbewust naar een steeds hoger plan.

De leercyclus is daarbij een belangrijk instrument.

De leercyclus van de student bestaat grofweg uit

het opstellen van een leerwerkplan waarmee hij aan

zijn Persoonlijke OntwikkelingsPlan (POP) werkt,

de uitvoering van dat plan en de reflectie daarop.

De reflectie is uitermate belangrijk in het ontwik-

kelingsproces van de student en vindt op verschil-

lende abstractieniveaus plaats: van reflectie on the

spot (Wat gebeurt er hier en nu?) tot metareflectie

(Wat leer ik van die reflectie?). Elke stap vooruit in de

leercyclus roept weer nieuwe leervragen op. En dat

houdt het leerproces in beweging. De begeleiders

begeleiden de student bij de doelgerichtheid en

efficiëntie van zijn leerproces.

‘de ontwikkeling van docent naar coach is essentieel binnen Samen-

scholing.nu. Ook in het contact met de leerling worden docenten steeds

meer coach. met deze professionaliseringsslag kan die trend een

duwtje krijgen.’

jaap van der elst, opleider en trainer lerarenopleiding hogeschool Rotterdam,

nieuwsbrief april �006

3 BegeleIdIng

De professionaliteit van de begeleiding is een belangrijke waarborg voor de kwaliteit van duaal opleiden. Leraren-opleiding en opleidingsscholen dragen hierbij een gezamenlijke verantwoor-delijkheid. Gedurende de vijf project-jaren van Samenscholing.nu is er hard aan getrokken om heldere antwoorden te formuleren op de volgende vragen: Wie begeleidt de student bij wat? Wat moeten de begeleiders daarvoor in huis hebben? En, hoe verloopt de communicatie tussen de bij de begeleiding betrokken medewerkers? In de loop van het project zijn er bindende afspraken gemaakt over de structuur, de organisatie en de kwaliteit van de begeleiding en over de instrumenten die daarbij worden gebruikt.

�0 Overzichtsboek Samenscholing.nu

portfolioDe student legt de bewijsstukken van zijn ontwik-

keling vast in een portfolio. Bewijsstukken zijn bijvoor-

beeld verslagen, lessenseries, foto’s en powerpoint

presentaties. Er zijn twee soorten portfolio’s. Het

ontwikkelingsportfolio is een verzameling van relevant

materiaal dat de student heeft gebruikt of gemaakt

en dat zijn ontwikkeling zichtbaar maakt. De student

bouwt aan dit portfolio in samenspraak met zijn

begeleiders op de school en in de opleiding.

Het assessmentportfolio is een selectie uit het ontwik-

kelingsportfolio. Hiermee toont de student aan

welke concrete groei hij heeft doorgemaakt in de

beheersing van zijn competenties. Het gaat hierbij per

definitie om integrale groei. Bij competent handelen

zijn vrijwel altijd meerdere competenties in het spel,

naast vaardigheden, kennis en houding. Het assess-

mentportfolio is een instrument bij de formele beoor-

deling van de ontwikkeling van de student.

de rolverdelingIn de loop van het project zijn er vijf begeleidings-

functies ontwikkeld en deze zijn in de praktijk nader

uitgekristalliseerd. Vanuit de opleiding heeft de

student te maken met de:

• Begeleider in School (BiS)

Iedere student heeft een BiS op de opleiding.

En aan iedere deelnemende school is een BiS

verbonden die structureel overlegt met de student

en zijn coach. De BiS geeft de student individuele

begeleiding en begeleiding in de tutorgroep en

stelt samen met de student het POP op.

• docenten van de helpdesk

Een speciale rol is weggelegd voor de helpdesk van

de lerarenopleiding: hier kan de student terecht

met concrete vragen over vakinhoud en vakdi-

dactiek.

• Regiomanager

Deze bewaakt de kwaliteit van de begeleiding in

een cluster van opleidingsscholen en wordt daarin

bijgestaan door een team van Begeleiders in

School (BiS).

vanuit de school heeft de student te maken met de:

• werkplekcoach

Iedere student heeft een werkplekcoach op school.

Deze ondersteunt de student bij het vertalen van

het POP naar een leerwerkplan, bij de uitvoering

daarvan en bij de reflectie daarop.

• Begeleider op School (BoS) De BoS stuurt alle werkplekcoaches op de school

aan en onderhoudt de relatie met de BiS en regio-

manager van de lerarenopleiding.

‘voor een professionele begeleiding

moeten docenten opnieuw nadenken

over hun eigen competenties.’

wim littooij, voorzitter cvO, Rotterdam, bij

de uitreiking van het werkboek, juni �008

�1

Belangrijk is dat de bij de begeleiding betrokken

medewerkers niet in het luchtledige opereren. De

functies en werkzaamheden moeten stevig zijn

ingebed in zowel het beleid als de organisatie van de

scholen en lerarenopleiding. Samen opleiden betekent

samen verantwoordelijkheid nemen in het begeleiden

van de student. Dat vraagt ook om heldere commu-

nicatielijnen tussen alle betrokkenen en structureel

overleg.

kwaliteit en professionaliseringBegeleiding van studenten is een vak apart. Het is

daarom van belang dat een medewerker bewust

kiest voor deze (neven)functie en zich kwalificeert als

coach. School en opleiding investeren samen in de

kwaliteit van de begeleiding en hebben competen-

tiebeschrijvingen voor de verschillende begeleiders

ontwikkeld.

Met de start van Samenscholing.nu is de lerarenop-

leiding een trainingsprogramma voor coaches gestart.

De training is opgezet analoog aan het leerproces

van de student. Gedurende de training leren de

begeleiders coachingsvaardigheden. Hierbij komen

verschillende aspecten van het coachen aan de orde:

Hoe leer ik een student reflecteren? Hoe daag ik hem

uit? Hoe ga ik om met weerstand? Hoe creëer ik een

effectieve leeromgeving? Hoe bied ik de student

voldoende veiligheid? Belangrijk is dat begeleiders

leren inzien wanneer werksituaties leermomenten zijn

en hoe deze optimaal te benutten. Studenten moeten

daarbij de ruimte krijgen om hun eigen manier te

vinden. In het onderwijs kun je dezelfde dingen

immers op verschillende manieren goed doen. Dat

vraagt een hoge mate van flexibiliteit van de coach.

Daarnaast maakt de coach intensief kennis met

begeleidingsinstrumenten zoals de leercyclus, het

portfolio en het prestatieregister. Ook leert de

begeleider hoe het traject van Samenscholing.nu en

de begeleidingssystematiek in elkaar zit.

‘ de coach moet natuurlijk van

de hoed en de rand weten als

het over het portfolio gaat. hij

kijkt mee met de student en

moet er ook akkoord op geven.

we zijn samen verantwoordelijk

voor dit opleidingstraject. wel

denk ik dat de lerarenopleiding

een voortrekkersrol heeft als

het om de begeleiding bij het

portfolio gaat. wij zijn per slot

eindverantwoordelijk voor de

kwaliteit van de opleiding. daar

worden we ook op afgerekend.’

peter la Fleur, ambassadeur (tegen-

woordig regiomanager Rotterdam)

lerarenopleiding; hogeschool

Rotterdam nieuwsbrief 1/�007

3 BegeleIdIng

�� Overzichtsboek Samenscholing.nu

‘dat niet alles vooraf in detail

is uitgewerkt maar dat je gaat

bijstellen als je ergens tegenaan

loopt, past bij het uitgangspunt

van competentiegericht leren;

een uitgangspunt dat tevens voor

de begeleiders geldt. de lerende

is eigenaar van zijn leerproces.

teveel willen regelen staat haaks

op de cultuur van Samenscho-

ling.nu.’

gert kruit, begeleider op school (BoS)

bij het citycollege St. Franciscus;

nieuwsbrief 1/�007

�5

4 de leeROmgevIng

´het cOntact met de leeRlIng en het zORgen vOOR een

gOede, veIlIge en gezellIge SFeeR Op SchOOl. dat zIjn

vOOR mIj de BelangRIjkSte aSpecten van het dOcentenvak.

zOwel tIjdenS alS BuIten de leSSen IS het cOntact met de

leeRlIng BelangRIjk. en het maakt nIet uIt OF het daaRBIj

OveR de leS, OveR aaRdRIjkSkunde, OveR pROBlemen

OF juISt Om een gezellIg kletSpRaatje gaat. een gOed

cOntact met je leeRlIngen IS de eeRSte, cRucIale Stap

naaR een gOede dOcent. BIj mIj gaat dat vanzelF Omdat Ik

écht geïnteReSSeeRd Ben Ik mIjn leeRlIngen. het

dOcentSchap IS een Beetje mIjn ´ROepIng´.

annIka wIjnBeRgen, lIO-Student aaRdRIjkSkunde

4 de leeROmgevIng

Scholen zijn in ontwikkelingHet onderwijs is in ontwikkeling en scholen ontwik-

kelen op hun eigen wijze en in hun eigen tempo mee.

Onderwijsvernieuwing kent daardoor vele verschij-

ningsvormen. Dat is ook duidelijk zichtbaar bij de

VO-scholen die participeren in het Samenscholing.

nu-traject. Voor de studenten biedt de grote variatie

aan leeromgevingen een rijke voedingsbodem voor

hun ontwikkeling tot docent. Tegelijkertijd is het lastig

om grip te krijgen op deze variatie, om verschillen te

kunnen herkennen als manifestaties van een ontwik-

keling die in grote lijnen op vrijwel alle scholen

plaatsvindt.

De ambitie van Samenscholing.nu is om studenten

op te leiden voor het onderwijs van morgen. Zij

moeten niet alleen adequaat leren functioneren in

het hier en nu maar ook basiskwaliteiten ontwik-

kelen om bij te dragen aan het continue proces van

onderwijsvernieuwing. In het begin zijn de studenten

waarschijnlijk vooral gericht op de dagelijkse onder-

wijsactiviteiten en zich nog niet bewust van het

grotere geheel. Gaandeweg moeten zij echter leren

zien welke ontwikkelingen schuil gaan achter die

dagelijkse schoolpraktijk en welke inzichten, overwe-

gingen en keuzes daar aan ten grondslag liggen.

Om de studenten te helpen verschillende aspecten

van schoolontwikkeling te herkennen, is er binnen

het project Samenscholing.nu een referentiekader

ontwikkeld waarmee studenten verschillen tussen

opleidingsscholen kunnen typeren.

ReferentiekaderDe vier scenario’s die door de Taakgroep Vernieuwing

Basisvorming in 2003 zijn beschreven, geven enig

houvast. In de praktijk is er echter vaak sprake van

een mix van scenario-onderdelen en dat maakt het

voor studenten weer lastig grip te krijgen op het

ontwikkelingsproces in de school. Ter verduidelijking

van de scenario’s zijn er twee bewegingen te onder-

scheiden waarlangs schoolontwikkeling plaatsvindt:

‘de verschillen tussen scholen worden groter. uit die diversiteit aan

schoolcontexten haalt de student rijke leerervaringen.’

willem vonk, rector citycollege St. Franciscus en lid stuurgroep, bij de uitreiking van

het werkboek juni �008

4 de leeROmgevIng

Samenscholing.nu slaat een brug tussen onderwijspraktijk en opleiding. Bij duaal leren is de praktijk immers een essentieel onderdeel van de opleiding. Het principe van duaal opleiden berust dan ook op the best of both worlds waarbij VO-scholen en lerarenopleiding vanuit hun eigen kracht samenwerken. De vraag is echter hoe de VO-school - waar de core bussiness het opleiden van leerlingen voor vervolgonderwijs is - een leerplek wordt waar studenten zich effectief kunnen ontwikkelen tot bekwame docenten? Hoe bereidt de opleiding studenten voor op de grote variatie aan Rotterdamse schoolcon-texten? Hoe leert de student verschillen in de leeromgeving herkennen en benutten? En - last but not least - hoe verhouden VO-scholen en leraren-opleiding zich als de werkplek een leerplek wordt voor studenten?


1. Het onderwijs verandert van kennisgericht naar

een combinatie van kennis en competentiegericht.

Naast kennis komt er steeds meer aandacht voor

(sociale) vaardigheden, praktische toepassingen,

meningen, morele overtuigingen en ervarings-

kennis.

2. Het onderwijs verschuift van aanbodgericht naar

vraaggericht. Er komen meer vraaggerichte onder-

wijsvormen waarbij de zelfstandigheid en eigen

verantwoordelijkheid van leerlingen gestimuleerd

wordt. Variatie in leeractiviteiten, nieuwe vormen

van begeleiding, leren buiten de school en in

verschillende groepen, zijn exponenten van vraag-

gericht onderwijs.

Deze bewegingen zijn trouwens ook kenmerkend

voor het opleidingsconcept van Samenscholing.nu.

Ook studenten worden competentiegericht opgeleid

met een sterke nadruk op het zelfsturende vermogen.

In het volgende schema kunnen aan de hand van

deze bewegingen die vier scenario’s worden ingepast.

Op basis van dit schema kun je vervolgens

kijken naar:

• Het programma van de leerling (van vakgericht tot

themaprojecten)

• Rol van de docent (van individueel tot in

teamverband)

• Groepering (van klassen tot diverse groepssamen-

stellingen)

• De tijd waarin wordt geleerd (van standaard

lesuren tot variabele lestijd)

• De plek waar wordt geleerd (van in de klas tot

buitenschools)

Gedurende hun opleiding maken de studenten kennis

met ten minste drie verschillende scholen/leeromge-

vingen.

‘een echte scenario 4-school is

melanchthon via in Rotterdam . we

willen studenten van Samenscho-

ling.nu zeker de kans geven een

jaar mee te draaien in deze unieke

omgeving. er wordt bij via niet

alleen gewerkt volgens de nieuwste

onderwijsmethoden, ook is alles

daarop ingericht. dus geen klaslo-

kalen meer maar volop ruimte om in

groepjes te werken, stilteplekken

om je te concentreren en een huis-

kamer om te ontspannen. kortom,

een inspirerende leeromgeving voor

iedere duale student.’

Stephan Rothuizen, Begeleider op School

melanchthon, nieuwsbrief april �007

�7

aanbodsturing

vraagsturing

klassiek kennisbegrip

Breed kennisbegrip

Scenario 1

Afstemming in de

vakken

Scenario 3

Ruimte voor

verschillen in

leergebieden

Scenario 2

Kennis en

vaardigheden in

projecten

Scenario 4

De leerling leert

zelf verantwoor-

delijk te nemen

Schema beweging en posities van schoolontwikkeling

projectenVeel opleidingsscholen binnen Samenscholing.nu

laten leerlingen een deel van de tijd in projecten

werken. Maar het ene project is het andere niet. De

manier waarop projecten zijn vormgegeven op een

school en zijn ingebed in de dagelijkse onderwijs-

praktijk verschilt van school tot school. Projecten zijn

daarom goede casussen om de schoolontwikkeling

mee te typeren. Leerlingen kunnen bijvoorbeeld

binnen het vak geschiedenis aandacht besteden aan

het project WOII onder begeleiding van de vakdocent.

Het kan ook dat een verticale leerlingengroep aan

thema’s werkt waarbij de grenzen tussen de vakken

verdwenen zijn en de begeleiding in handen is van

een docententeam. Om maar eens twee uitersten te

noemen.

4 de leeROmgevIng


Blik op de schoolomgevingIn 2007 gaan de tweede- en derdejaars Samenscholing.nu-studenten aan de slag met de prestatie:

‘Breng je leeromgeving in beeld. De prestatie moet een kort filmpje opleveren over de ontwikkeling op

hun school. Doel is de student inzicht geven in de belangrijkste aspecten van schoolontwikkeling. Weken

werken de studenten aan het filmpje over hun leeromgeving. Ze volgen een workshop over schoolont-

wikkeling en een over filmtechniek. Ze schrijven een draaiboek en een kijkwijzer. Het resultaat toont een

enorme diversiteit aan leerplekken. Maar het is niet alleen het resultaat dat telt. Belangrijker blijkt het

proces dat de studenten doorlopen bij het maken van de film waarbij ze leren met een andere blik naar

hun school te kijken. Wat gebeurt er zoal op die school? Welke onzichtbare processen spelen zich achter

de schermen af? Hoe ervaren leerlingen hun school en hoe ziet de organisatie eruit vanuit het perspectief

van de docenten? Op 16 januari 2008 vindt de grand final plaats met een presentatie van 12 filmpjes in

een bomvolle zaal van Groothandelsgebouw. Een uniek moment in de geschiedenis van Samenscholing.

nu. Naast eerste-, tweede- en derdejaarsstudenten is een groot deel van de bij het project betrokken

medewerkers van de partij. Van coaches en tutoren tot schooldirecties en vertegenwoordigers van

schoolbesturen.

��

‘landelijk bestaat er geen overeen-

stemming over wat een scenario 3-

school is. vaste lessystemen maken

plaats voor flexibel onderwijs. langs

deze lijn ontwikkelen scholen zich a-

synchroon. dat wil zeggen, ze gaan

niet op alle fronten even snel. en

ze doen het allemaal op hun eigen

manier. dat levert dus die enorme

variatie aan verschijningsvormen op,

en dat zie je ook terug op de Samen-

scholing.nu-scholen.’

uit het onderzoek ‘stilstaan bij voortgang’,

nieuwsbrief april �007

Hoe het project er aan ‘de voorkant’ uitziet heeft ook

gevolgen voor hoe het aan ‘de achterkant’ is georga-

niseerd. Hoe werken docenten samen in projecten?

Hoe is het project georganiseerd in de school? Hoe

past het in het onderwijsprogramma?

de student als innovatorHet maakt niet uit in welke ontwikkelingsfase de

opleidingsschool precies zit, zolang de school maar

actief aan schoolontwikkeling werkt en hier bewust

en transparant mee om gaat. Het is voor de student

belangrijk om kennis te maken met de dynamiek

van schoolontwikkeling en in alle openheid vragen

te stellen over de keuzes die de school hierbij

maakt. De school wordt een opleidingsschool als

de student ruimte krijgt om ervaringen op te doen

met het ontwerpen, ontwikkelen en uitvoeren van

onderwijs. Het is daarom van belang dat de student

een volwaardige plaats als collega-in-opleiding heeft

binnen de schoolorganisatie.

De aanwezigheid van Samenscholing.nu-studenten

kan dan zelfs een impuls zijn voor de ontwikkeling van

de school. Immers, de komst van een aantal nieuwe

collega’s in opleiding brengt een hele schoolorga-

nisatie in beweging. Wat gaan ze doen, wie gaat

ze begeleiden, hoe organiseren we dat? Bovendien

komen de studenten gedurende hun opleiding in

aanraking met verschillende onderwijsvormen,

onderwijsinhoud en didactiek en nemen ze de nieuwe

ideeën mee in de school. Zij werken samen met

docenten aan het (her)ontwerpen en ontwikkelen van

onderwijs.

Dat alles is een extra prikkel voor opleidingsscholen.

Zo werken zij actief mee aan het opleiden van

docenten voor morgen.

De lerarenopleiding is hierbij een expertisecentrum die

de studenten voorbereidt op verschillende school-

contexten. Vanuit die rol is er aandacht voor school-

ontwikkeling, scenario’s, verschillende rollen van

docenten in verschillende onderwijsmodellen, werken

met diverse groepen, binnen verschillende leertijden

en op wisselende leerplekken.


‘leeRlIngen IetS mee geven vOOR lateR, nIet alleen Op

het geBIed van nedeRlandS, maaR OOk In algemeen

maatSchappelIjke zIn. dát vInd Ik BelangRIjk. SchOlen

Spelen nu eenmaal een BelangRIjke ROl BIj de OpvOedIng

van kIndeRen en Ik hOOp daaR Op een pOSItIeve manIeR

aan BIj te dRagen en dat ze lateR nOg eenS met een lach

aan mIj teRug denken. Ik heB daaRBIj nOOIt het gevOel

gehad dat Ik een kunStje mOeSt leRen en dat uItvOeRen.

Ik handel vanuIt mIjn IntuïtIe en dat pakt altIjd gOed uIt.

ze zeggen wel eenS: wIe de SchOen paSt, tRekt hem aan. Ik

denk dat OndeRwIjS mIjn SchOen IS.’

SteFanIe pattIpeIluhu, lIO-Student nedeRlandS

31

5 peRSOneelSBeleId5 peRSOneelSBeleId

waarom meedoen?De vraag waarmee het allemaal begint is: waarom wil

de school een opleidingsschool zijn? De ervaring met

Samenscholing.nu leert dat er door de bank genomen

vier beweegredenen kunnen zijn:

1. een kwantitatieve behoefte. Vrijwel alle scholen

worstelen met een (dreigend) tekort aan bevoegd

personeel. In die context bekijken zij of en hoe

bepaalde onderwijstaken uitgevoerd kunnen

worden door (nog) niet bevoegde medewerkers.

Bijvoorbeeld door duale studenten.

2. een kwalitatieve behoefte. Door Samenscholing.

nu-studenten in huis te halen krijgt de school

invloed op de inhoud van de opleiding. De samen-

werking met de lerarenopleiding geeft scholen de

mogelijkheid die kwaliteiten kweken waaraan de

onderwijspraktijk behoefte heeft.

3. behoefte aan variatie: Door duale studenten in

huis te halen komt er meer differentiatie in de

leeftijdsopbouw van het docententeam. Maar dat

niet alleen: een duale student brengt frisse ideeën

mee en zorgt voor een innovatieve wind. Voor

veel scholen is dat een impuls om te werken aan

schoolontwikkeling.

4. behoefte aan diversiteit: Samenscholing.nu leidt

studenten op voor de Rotterdamse onderwijsmarkt

die een zeer divers karakter heeft. De studenten

maken uitgebreid kennis met deze diversiteit

en zijn aan het eind van de rit inzetbaar over de

volle breedte van het Rotterdamse onderwijsveld.

Bovendien kunnen de scholen tijdens de opleiding

onderzoeken of er een klik is met een bepaalde

student.

van school tot opleidingsschoolWil een school participeren in het opleidingstraject

van Samenscholing.nu dan vraagt dat om een

aanpassing binnen de personele organisatie. Niet

alleen om de studenten op een goede manier in te

passen maar ook om de student de begeleiding te

Samenscholing.nu. dat is werken en leren tegelijk en meteen het eerste

jaar gaan verdienen. en dat is ook een laptop krijgen. toch blijkt dat voor

geen van de studenten een reden te zijn om voor deze opleidingsvariant

te kiezen. wel is het een aardige bijkomstigheid.

In nieuwsbrief december �006

5 peRSOneelSBeleId

Een duale student is geen stagiair maar een medewerker met een (tijdelijk) arbeidscontract. De student moet geworven, geselecteerd en geplaatst worden. Dat confronteert de opleidingsschool met vragen als: wat hebben wij deze werknemer-student te bieden en wat mogen we van hem/haar verwachten? Welke taken kunnen we bij zo’n functie onderbrengen en zijn die wel leerzaam genoeg? Waar plaatsen we zo’n medewerker in ons functie-bouwwerk? En hoe organiseren we de begeleiding van deze collega’s-in-opleiding binnen ons personeels-beleid?


kunnen bieden die hij nodig heeft. Werken met duale

studenten vergt een professionele begeleidings-

structuur. Een opleidingsschool moet medewerkers

vrijmaken voor begeleidingstaken en ervoor zorgen

dat deze medewerkers kwalitatief zijn toegerust

voor het coachen van studenten. Het is belangrijk de

functies van student, coach en BoS te benoemen in

het functiebouwwerk. Op die manier zijn de taken

en functies geformaliseerd en dit dwingt de school

hier serieus mee om te gaan. Het invoeren van een

dergelijke vorm van functiedifferentiatie vergroot

bovendien de horizontale carrièremogelijkheden

binnen de school. Scholen die hun opleidingstaak op

deze manier integreren in het personeelsbeleid zetten

de aanwezige begeleidingscapaciteit vaak breder

in. Bijvoorbeeld voor het begeleiden van nieuwe

docenten of docenten die het moeilijk hebben.

Een aspect waar de school zeker ook rekening mee

moet houden, is dat er in het functiebouwwerk ruimte

is voor inschaling van duale studenten op verschil-

lende niveaus (bijvoorbeeld assisterend en basis). De

studenten groeien immers gedurende hun opleiding

in verantwoordelijkheid en zelfstandigheid. Het

prestatieregister biedt een goed houvast bij de vraag

welke taken de student in welke fase van zijn ontwik-

keling kan uitvoeren op de school. Het vinden van de

juiste balans tussen de student effectief inzetten als

werknemer en hem de ruimte en faciliteiten te bieden

om te leren, was voor de meeste scholen een hele

zoektocht. Gedeeltelijk is dat een aangelegenheid

waar elke school zijn eigen weg in moet vinden. Maar

het is ook belangrijk dat de deelnemende scholen

zich houden aan de algemene uitgangspunten van

de leerarbeidsovereenkomst, inschaling en overige

arbeidsvoorwaarden. Dat schept helderheid voor alle

betrokken partijen.

van werving tot benoemingDe VO-scholen spelen zelf een actieve rol in het

werven van potentiële kandidaten voor het oplei-

dingstraject van Samenscholing.nu. Zij kunnen in

eigen vijver vissen, wervingscampagnes initiëren en

hun eigen netwerken mobiliseren. Uiteraard heeft de

lerarenopleiding eveneens een belangrijke taak bij het

werven van nieuwe studenten.

‘de leerwerkovereenkomst en de

plek op de loonlijst zorgen ervoor

dat ik er bij hoor en ik de weder-

zijdse verantwoordelijkheden ken.’

Student wiskunde, bij uitreiking werkboek

juni �008

33

‘door de student in verschillende scholen te laten werken, wordt de

veelzijdigheid en de uitdagendheid van het (Rotterdamse) onderwijs

ervaren, zodat de student van meerdere markten thuis is.’

christa thoolen, rector thorbecke vO en lid stuurgroep, Rotterdam, bij de uitreiking

van het werkboek juni �008.

Studenten die kiezen voor de lerarenopleiding

doorlopen een introductieprogramma. Tijdens dit

programma maken zij kennis met het duale traject.

Geïnteresseerden stellen een cv op, schrijven een

motivatie en een zelfportret. Vervolgens worden zij al

dan niet geselecteerd voor het duale traject op basis

van een intakegesprek. Belangrijke selectiecriteria

zijn: communicatieve kwaliteiten, beheersing van de

Nederlandse taal, proactieve houding en voldoende

motivatie.

Samenscholing.nu is geen opleiding voor passieve

studenten die wachten op pasklare opdrachten.

Het hele traject vraagt om studenten die actief en

bewust bezig zijn met hun eigen ontwikkeling tot

docent. Ook is duidelijk geworden dat de belasting

van de Samenscholing.nu-student relatief hoog is ten

opzichte van de reguliere voltijdse opleiding. Deze

opleiding vraagt dus relatief veel van studenten. Daar

staat tegenover dat het rendement van de opleiding

relatief hoog is en de uitval relatief laag.

Na selectie volgt het matchen met een opleidings-

school. Een lastig proces omdat er diverse wensen

van verschillende partijen meewegen. Scholen en

studenten kunnen hun wensen kenbaar maken en

daarnaast gelden criteria als hoeveel coachkracht kan

de school bieden en hoeveel werkplekken heeft de

school. Een mogelijke match leidt tot een sollicitatie-

gesprek en, als de partijen dat overeenkomen, tot het

tekenen van een leerarbeidsovereenkomst.

Daarin staan de arbeidsvoorwaarden en rechten

en plichten van de duale student. Na diplomering

hebben de studenten een baangarantie bij een van de

drie deelnemende schoolbesturen.

5 peRSOneelSBeleId


‘we hebben ontdekt dat veel

studenten het gevaar lopen

opgeslokt te worden door de

drukte van alledag en alleen

maar de dingen doen waar ze

toch al goed in zijn. Om dat te

voorkomen is een gedetail-

leerde leerlijn voor het docent-

schap en een online register

met leertaken (prestaties)

ontwikkeld. er staan nu ruim

300 prestaties in, bedacht in

samenwerking met de scholen

en de opleiding. door prestaties

uit te voeren die passen bij jouw

persoonlijke ontwikkelplan, kun

je aantonen hoever je bent in de

ontwikkeling van je competen-

ties. we hopen dat studenten

hiermee steeds meer in charge

komen van hun eigen ontwikke-

ling.’

luc Sluijsmans, projectleiding Samen-

scholing.nu, nieuwsbrief april �00�


‘alS dOcent mOet je het natuuRlIjk leuk vInden Om met

menSen te weRken. plezIeR In je weRk, enthOuSIaSme

zIjn OnmISBaaR In dIt vak. maaR je mOet OOk duIdelIjk en

cOnSequent kunnen zIjn. je leeRlIngen laten zIen waaR de

gRenzen lIggen. en ze BInnen dIe gRenzen vRIjheId kunnen

geven. alS je dat allemaal BeheeRSt dan heB je alS dOcent

een SOlIde BaSIS. peRSOOnlIjk vOnd Ik het vRIj laStIg Om

dat OndeR de knIe te kRIjgen. weInIg menSen heBBen dat van

natuRe In huIS. je leeRt van je eRvaRIngen vOOR de klaS en

van de ReFlectIe daaROp. BInnen SamenSchOlIng.nu heB Ik

daaR RuImSchOOtS de gelegenheId tOe gehad.’

gIjSBeRt kRuIt, lIO-Student aaRdRIjkSkunde

37

6 StuRIng6 StuRIng

Het bijeenhouden van het netwerk van de drie school-

besturen en de lerarenopleiding van de Hogeschool

Rotterdam, bleek niet alleen lastig door de natuur-

lijke neiging om een eigen invulling te geven aan

dat wat overeengekomen is. Ook wisselingen in het

management in scholen en opleiding bemoeilijkte

het samen optrekken, zeker in het begin. Dat zijn

natuurlijk volstrekt logische gebeurtenissen in een

samenwerkingsstructuur van dergelijke omvang en

duur. Sturing bestaat voor een groot gedeelte uit het

steeds opnieuw samen vaststellen van de koers, in

contact blijven met elkaar, interpretaties toetsen en

iedereen steeds opnieuw ‘bij de les’ houden.

gesamtkunstwerkDe duale opleiding wordt verzorgd binnen een

netwerk van drie schoolbesturen BOOR, CVO en

LMC (met ieder een viertal deelnemende opleidings-

scholen) en de tweedegraads lerarenopleiding van de

Hogeschool Rotterdam. Dat is een bewuste keuze.

Het netwerk staat garant voor diversiteit, capaciteit,

investeringsvermogen, kwaliteit, richt zich op de

Rotterdamse onderwijssituatie en deelt het zelfde

belang: voldoende bevoegde en bekwame docenten

voor het VO in Rotterdam. Maar elk voordeel brengt

ook een nadeel mee, of liever een extra uitdaging:

de VO-scholen verschillen onderling sterk van elkaar

en de positie van de lerarenopleiding is anders dan

die van de scholen. De lerarenopleiding is immers

wettelijk eindverantwoordelijk voor de kwaliteit van

de opleiding. Sturing is erop gericht dat scholen en

opleiding hun eigen rol en verantwoordelijkheid

vinden en nemen. Het gaat daarbij om de balans

tussen het genereren van betrokkenheid en het regis-

seren van een ‘Gesamtkunstwerk’.

Bij alle betrokken partijen hebben zich globaal drie

processen afgespeeld (die nog steeds gaande zijn):

een proces van vernieuwing, een organisatieproces en

een motivatieproces.

‘Samen Opleiden kan niet zonder een optimaal partnership tussen de

betrokken organisaties.’

Roel vijn, rector comenius college en lid stuurgroep, capelle a/d Ijssel bij uitgave

werkboek juni �008

6 StuRIng

Het sturen van een omvangrijk, meerjarig en complex project als Samenscholing.nu is geen eenvoudige klus. Dat zal niemand verbazen. Gedurende de vijf projectjaren bleek de grootste uitdaging te liggen in het gezamenlijk optrekken in een volhardend tempo en met eenzelfde doel voor ogen. Dat is gelukt dankzij de inspanning van alle betrokken partijen die, ondanks hun eigen perspectief en belang, de wil hadden om gericht te blijven op de gezamen-lijke doelstelling: het opzetten van een duaal opleidingstraject waarbij scholen en opleiding samen verant-woordelijkheid nemen.


De school is de eenheid van verandering. In de

praktijk zie je dat scholen zich in een verschillend

tempo ontwikkelen. Er moet in de aansturing ruimte

zijn voor deze verschillen, zolang iedereen maar op de

doelen georiënteerd blijven.

Veel tijd hebben de betrokkenen geïnvesteerd in het

motivatieproces en het organiseren van de samen-

werking. Terugkijkend is Samenscholing.nu ook een

aaneenschakeling geweest van themamiddagen,

bijeenkomsten, overlegvormen en bezoeken over en

weer.

Rollen en takenDe aansturing van Samenscholing.nu vond en vindt

plaats op drie niveaus:

Strategisch

Bij de start van het project is er een stuurgroep gefor-

meerd bestaande uit vertegenwoordigers van de drie

deelnemende schoolbesturen BOOR, CVO en LMC en

de lerarenopleiding van de Hogeschool Rotterdam.

Leden van de stuurgroep zijn bestuursleden, de regio-

manager en rectoren/directies. Hun taak is het op

koers houden van het hele samenwerkingsverband.

Zij sturen op grote lijnen vanuit een langetermijn-

perspectief. De besluitvorming in de stuurgroep is

gebaseerd op gelijkwaardigheid van de vier partners.

De directies van deelnemende scholen voorzien de

stuurgroep van relevante informatie over het verloop

van het proces in de scholen, en de knelpunten en

kansen die zich voordoen.

De stuurgroep is tevens verantwoordelijk voor het

werven en beheren van de financiële middelen,

is gesprekspartner voor OC&W en de gemeente

Rotterdam en stuurt de projectleiding aan.

Een wat onderbelichte plek in de sturing is de laag

van de locatiedirecteuren. De deelnemende scholen

hebben bijna allemaal verschillende locaties die

min of meer als zelfstandige eenheden opereren. In

de praktijk bleek dat deze laag niet altijd tijdig en

voldoende geïnformeerd te zijn over relevante ontwik-

kelingen. Een punt van aandacht voor de toekomst,

want hun betrokkenheid is cruciaal voor de kwaliteit

van het samen opleiden.

‘Samenscholing.nu is uitgegroeid

tot een organieke structuur die met

de inzet van velen al vier jaar lang

draaiende wordt gehouden. daar

mogen we trots op zijn. en daar-

naast hebben we ook nog eens kans

gezien om een prestatieregister, een

Rotterdams docentenprofiel, een

nieuw curriculum en een uitgebreid

werkboek te ontwikkelen.’

wim littooij, bestuursvoorzitter cvO

en voorzitter van de stuurgroep

Samenscholing.nu, nieuwsbrief april �00�

3�

6 StuRIng


‘Ik ben er trots op dat de drie

grote Rotterdamse schoolbe-

sturen en de lerarenopleiding

van de hogeschool Rotterdam

dit project gezamenlijk tot stand

hebben gebracht. In een klimaat

waarin de interbestuurlijke rela-

ties niet altijd optimaal zijn.

gelukkig zijn we met dit project

in staat geweest om op de inhoud

te gaan zitten.’

christa thoolen, rector thorbecke vO

en lid stuurgroep, nieuwsbrief april �00�

‘dit project heeft wel iets weg van een kluwen draad waarbij het onze rol

is om al die draadjes aan elkaar te knopen. we zijn voortdurend bezig

om ontwikkelingen, resultaten en mensen met elkaar te verbinden. ‘we

connect people’

Remy van kasteren, projectleiding; nieuwsbrief 4/�006

tactisch

Op tactisch niveau vormen de BoS en de BiS een

belangrijke schakel tussen de deelnemende VO-

scholen en de lerarenopleiding. In de scholen wordt

de opleiding meestal verzorgd door een docen-

tenteam dat verantwoordelijk is voor de coaching

van de studenten. De BoS heeft hierin een overkoe-

pelende functie en stuurt zowel het docententeam

als het studententeam aan. Het is belangrijk dat de

functie van BoS stevig verankerd is in de personele

organisatie van de school. Hetzelfde geldt voor de

BiS binnen de lerarenopleiding. Binnen de leraren-

opleiding wordt Samenscholing.nu uitgevoerd door

een projectgroep. Hierbinnen vervullen de BiS en de

regiomanager van Rotterdam een sleutelrol. De BiS

en de regiomanager zijn vanuit de opleiding frequent

aanwezig op de scholen.

Operationeel

De coaches en de studenten vormen de operationele

laag in de sturing van het project. Studenten sturen

hun eigen ontwikkeling. Eerst nog onder begeleiding

van de coach maar steeds meer onder eigen regie.

De coaches sturen zowel op de inhoudelijke kant als

op de proceskant van deze ontwikkeling. Uiteraard

spelen ook de betrokken vakdocenten hierbij een

belangrijke rol.

Spin in het webDe coördinatie over het hele project is vijf jaar lang in

handen geweest van de projectleiding en gedurende

deze tijd gericht geweest op de overdracht van

het spreekwoordelijke stokje aan de rechtmatige

eigenaren. De ervaring leert dat er een bindend

element moet zijn die het netwerk bijeen houdt en

de neuzen gericht houdt op het doel van de onder-

neming.

Nu het project overgaat in een reguliere opleidings-

structuur zal een coördinatieteam bestaande uit

leden van het scholenveld en de regiomanager van

de lerarenopleiding de algehele coördinatie op zich

nemen. De regiomanager onderhoudt vanuit de

lerarenopleiding de contacten met de deelnemende

VO-scholen in de regio Rotterdam-Rijnmond. Het

streven is dat er binnen deze regionale constructie op

een uniforme manier wordt gewerkt en dat kansen en

knelpunten regionaal worden opgepakt. Het coördi-

natieteam zal daarbij fungeren als spin in het web.


‘het BelangRIjkSte van het dOcentenvak? de leeRlIngen!

alS je gOed cOntact met de leeRlIngen heBt IS dIt echt de

leukSte Baan van de weReld. dan kRIjg je zOveel pOSItIeve

eneRgIe van hen. het kan natuuRlIjk OOk pRecIeS de

andeRe kant Op. SOmS kOm Ik echt dOOd thuIS. gelukkIg

hOeF Ik meeStal nIet veel mOeIte te dOen vOOR een gOed

cOntact, dat gaat autOmatISch. maaR StRuctuuR

aanhOuden In de leSSen en ORganISatORISche zaken gOed

Regelen... daaR kan Ik nOg een hOOp In BIjleRen’

tISa de jOng, lIO-Student maatSchappIjleeR

43

7 FInancIën7 FInancIën

kosten & batenMet de financiering van Samenscholing.nu zijn een

aantal kostenposten gemoeid:

de leerwerkvergoeding van de student

Studenten zijn gedeeltelijk werknemers op grond van

hun leerarbeidsovereenkomst. Zij hebben dus recht

op leerwerkvergoeding. De duale studenten worden

ingeschaald in de bestaande CAO. De inschaling - en

dus de betaling – veranderd met de groei van de

student naar meer zelfstandigheid en verantwoorde-

lijkheid. Duaal student is geen officiële functie in de

school en daarom wordt de student voor jaar 1, 2 en

3 ingeschaald als onderwijsassistent. Na het behalen

van het assessment LIO-bekwaam wordt de student

ingeschaald als LB.

de begeleidingsuren (de coaches)

De school zet docenten in als coach. Deze docenten

moeten ook worden bijgeschoold om hen toe te

rusten voor de veelal nieuwe taak. Bovendien moeten

de uren van de coach worden betaald.

de interne coördinatie in de school (de BoS)

In de loop van de tijd neemt het aantal studenten op

school toe. Ook het aantal coaches groeit daarmee

evenredig. Dat vergt binnen de school een interne

coördinatie in de vorm van een BoS. Ook de BoS-uren

moeten worden betaald.

de bijdrage aan de algehele coördinatie

(overhead)

Deelname aan het samenwerkingsverband vraagt

samenwerking en overleg. Het netwerk zelf moet

gecoördineerd worden. Aan de kosten daarvan

dragen alle partijen naar rato bij.

‘een jaarlijks terugkerende uitdaging was het rond krijgen van de finan-

ciering. dat heeft ons elk jaar weer veel hoofdbrekens, tijd en energie

gekost. en toch mogen we uiteindelijk niet klagen, want we hebben het

elk jaar voor elkaar gekregen.’

wim littooij, bestuursvoorzitter cvO en voorzitter van de stuurgroep

Samenscholing.nu, nieuwsbrief april �00�

7 FInancIën

Als het over geld gaat is de hamvraag natuurlijk: Wat kost het en wie betaalt dat? Wie betaalt het salaris van de studenten, de uren en het opleidingstraject van de coaches en wie de projectleiding? Wat betaalt de school zelf en wat komt voor rekening van de lerarenopleiding? Wat zijn de subsidiemogelijkheden en zijn gemeente en rijk bereidt om een duit in het zakje te doen? Gedurende de projectjaren 2004 - 2009 is het gelukt om de bulk van de (ontwikkel)kosten te dekken met subsidiegelden (€ 4,5 miljoen subsidie). Ook de scholen en opleiding investeerde flink in het project (€ 3,6 miljoen eigen inves-tering). Dan kon en kan want de aanwezigheid van leerwerkstudenten levert de school ook wat op.


Op basis van 10 studenten bedraagt de totale inves-

tering (leerwerkvergoeding studenten, coaching, inzet

BoS en overhead) circa € 90.000,-.

Een groot deel van het benodigde geld kwam

gedurende de looptijd van het project van OC&W

en van de gemeente Rotterdam. Nu deze subsidie

vanaf het schooljaar 2009-2010 wegvalt, is de vraag

veeleer: wat kost het, wat levert het op en wat

hebben we er voor over?

Op welke manier is de financiering van het opleiden

van duale studenten structureel betaalbaar door de

deelnemende partijen?

In april 2009 heeft staatssecretaris Van Bijster-

veldt een nieuwe regeling voor opleidingsscholen

gepubliceerd. De regeling houdt onder andere in

dat extra subsidiering voor opleiden in de school

(OidS) beschikbaar is onder bepaalde voorwaarden.

De aanvraag daarvoor is ingediend bij de NVAO. In

december 2009 valt de beslissing of het partnerschap

Samenscholing.nu structureel financiële onder-

steuning krijgt vanuit het rijk.

Ook is er een tegemoetkoming mogelijk voor oplei-

dingsscholen vanuit de subsidie risicoregeling 2008-

2011. Het Platform Onderwijsarbeidsmarkt Rotterdam

financiert op basis van 12 opleidingsscholen in de

regio Rotterdam en 125 studenten in 2009-2010 en

2010-2011 vanuit het plan Rotterdam boeit, bindt,

bouwt en borgt een aantal uren (zie: www.rbbbb.nl).

‘na dit jaar stopt de subsidie vanuit

jeugd, Opvoeding en Samenleving

(jOS) van de gemeente Rotterdam.

vanaf �00�-�010 moet de opleiding

worden ingebed in de eigen school-

structuur. dat wordt echt de uitda-

ging van de deelnemende scholen.

als de projectfinanciering wegvalt,

moeten de scholen op zoek naar

andere geldstromen. de meeste

scholen kunnen het niet uit eigen

middelen betalen. Om nieuwe geld-

bronnen aan te boren is het van

belang dat het samenwerkingsver-

band stevig overeind blijft. duaal

opleiden staat hoog op de agenda

en er zijn middelen voor, dus er zijn

vast mogelijkheden voor externe

financiering.’

Ineke ginjaar, Stedelijk team jOS en advi-

seur over subsidie voor Samenscholing.nu,

nieuwsbrief december �008

45

de ervaringen van het project Samenscholing.nu in �004-�00�

Samenscholing.nu

Samenscholing.nu - een duaal opleidingsconcept

voor de Rotterdamse context - is een samenwerkings-

verband tussen drie Rotterdamse schoolbesturen VO

(BOOR, LMC, CVO) en de tweedegraads lerarenop-

leiding van de Hogeschool Rotterdam.

algemeen

Het project Samenscholing.nu investeerde in de

periode 2004-2009 samen met twaalf scholen

voor voortgezet onderwijs in een duale opleiding

voor tweedegraadsstudenten van de Hogeschool

Rotterdam. De lerarenopleiding en scholen werkten

intensief samen om het curriculum voor de duaal

student te flexibiliseren. Opleiding en scholen

brachten samen met de Stichting Leerplan Ontwik-

keling (SLO) de structuur van de kennisbasis in kaart.

Samen met het Ruud de Moor Centrum van de Open

Universiteit bouwen de opleiding en scholen aan een

digitaal register met kwalitatief goede leertaken voor

studenten die werken en leren in de school. In het

samenwerkingsverband professionaliseren docenten

zich tot vakcoach en Begeleider en Opleider op School

(BOS).

In juli 2009 is het project Samenscholing.nu onder

dezelfde naam over gegaan naar een structurele

structuur in de vorm van een partnerschap ‘Opleiden

in de School’.

Specificatie van de opbrengst

websites:

www.samenscholing.nu | www.prestatieregister.nl

Informatiebulletins:

juli 2005, oktober 2005, januari 2006, april 2006, juni

2006, oktober 2006, januari 2007, april 2007, juni

2007, december 2007, april 2008, december 2008 en

maart 2009

Boekjes:

Jaarlijkse folder: Samenscholing.nu, een uniek duaal

traject voor Rotterdam

Werkboek: met 7 werkdocumenten

Slotboekje: 5 jaar bouwen aan Opleiden in de School

in het Rotterdamse voorgezet onderwijs

artikel:

MESO Magazine 164, februari 2009: over de imple-

mentatie van Samenscholing.nu

landelijke presentaties:

VELON-congres november 2006

VO-raadcongres april 2008

VELOV-congres februari 2009

Samenscholing.nu in cijfers

- 371 personen zijn direct betrokkenen bij het

project (van student tot stuurgroeplid)

- 89 docenten hebben gewerkt in de rol van ontwik-

kelaar van het prestatieregister

- 7 stuurgroepleden hielden het project de

afgelopen vijf jaar op koers

- 14 docenten werken in de rol van BOS

- 112 docenten werken in de rol van coach

- 72 coaches zijn gecertificeerd als coach binnen

Samenscholing.nu

- 12 opleidingsscholen doen mee aan Samen-

scholing.nu

- 30 eerstejaars zijn nu in dienst van scholen

- 40 tweedejaars zijn nu in dienst van scholen

- 40 derdejaars zijn nu in dienst van scholen

- 13 vierdejaars zijn vanaf het nieuwe schooljaar in

vaste dienst van de opleidingscholen

- 54 stuurgroepvergaderingen vonden plaats

- 21 productgroepmiddagen

- 320 leertaken zijn ontwikkeld

- 16 studie- en themabijeenkomsten

- 29 begeleidingsgroepbijeenkomsten voor de

BIS/BOS/regiomanager

- 4 FTE per jaar extra inzet in de projectperiode

vanuit de lerarenopleiding met betrekking tot

Opleiden in de School in de regio Rotterdam

- € 8,1 miljoen aan totale projectkosten (€ 3,6

miljoen eigen investering, € 4,5 miljoen subsidie)

wat deed Samenscholing.nu ook alweer?

het samenwerkingsverband van scholen en

opleiding:

- gaf het concept Opleiden in de School in

Rotterdam handen en voeten in de periode

2004-2009

- stelde daarvoor een projectplan: ‘Samenwerken

met perspectief’ op

SamenvattIng


- ondertekende een convenant voor de periode

2004-2009

- schreef het visiestuk: de Grondslag van

Samenscholing.nu

- gaf het Rotterdamse profiel smoel

- implementeerde de leerwerkcyclus op 12 scholen

- stelde een eigen keurmerk op voor OidS van 21

kwaliteitskenmerken

- werkte de competenties en gedragsindicatoren

voor het docentschap uit

- bedacht het prestatieconcept om vraaggerichter te

kunnen werken

- werkte de assessmentprocedure uit

- zorgde ervoor dat het duale programma in de

studiegids werd opgenomen

- bracht de kennisbasis van de vak- en leergebieden

tweedegraadsgebied in kaart

- vulde een digitale database met leertaken

voor duale studenten en noemde het ‘het

prestatieregister’

- stelde leerlijnen voor het docentschap op om

studenten beter te volgen, te begeleiden en te

beoordelen

- stelde competentieprofielen op voor de coach, bos,

bis en regiomanager

- introduceerde de rol van de BIS in de scholen

- initieerde intervisiebijeenkomsten op school

- bracht de fase van schoolontwikkeling per

opleidingsschool in kaart

- liet studenten hun leeromgeving filmen en het

beeld delen met andere studenten

- legde een wervingsprocedure en selectie-

gesprekken vast

- ontwierp een matchingsprocedure

- schreef evaluatierapporten en projectplannen om

subsidie te ontvangen

- stelde onderzoeksvragen ten behoeve van het

structureel verankeren van OidS op

- sloot een projectuitvoeringsovereenkomst met een

transparante begroting en eindafrekening

- legde resultaten vast aan de hand van zeven

werkdocumenten

- deed een aanvraag om het samenwerkingsverband

van structureel geld te voorzien.

- verhoogde de opleidingskwaliteit- en capaciteit

van de twaalf VO-scholen

- intensiveerde de samenwerking tussen de leraren-

opleiding en het scholenveld

- zette acteurs in om zo de coaches te leren omgaan

met kritische situaties

- professionaliseerde docenten in begeleiden en

beoordelen van studenten

47

Stuurgroep

Wim Littooij, voorzitter stuurgroep Samenscholing.nu

Christa Thoolen, namens BOOR Bestuur Openbaar

Onderwijs Rotterdam

Roel Vijn, namens CVO Vereniging voor Christelijk

Voortgezet Onderwijs in Rotterdam

Willem Vonk, namens LMC het bestuur van

bijzondere of katholieke scholen in Rotterdam

Hans van der Moolen, directeur Instituut voor de

Lerarenopleiding van de Hogeschool Rotterdam

Peter la Fleur, lid managementteam tweedegraads

lerarenopleiding van de Hogeschool Rotterdam

José Hofman, beleidsmedewerkster CVO, financieel

beheer

Opleidingsscholen Samenscholing.nu:

Calvijn

Citycollege St. Franciscus

Comenius College

Farelcollege

Libanon Lyceum

Melanchthon

Nieuw-Zuid

NOVA college

Thorbecke VO

Unie Noord

Wolfert van Borselen

Zuiderparkcollege

Begeleidings-, trainings- en ontwerpgroep

periode �004-�00�

Elles Meijer, Calvijn

Ger Matthijs, Citycollege St. Franciscus

Gert Kruit, Citycollege St. Franciscus

Jan Roelevink, Comenius College

Annie ten Cate, Farelcollege

Stephan Rothuizen, Melanchthon

Theo Groenendijk, Melanchthon

Bert de Boer, Nieuw Zuid

Marcel Boer, NOVA College

Carina Schlamp, Thorbecke VO

Tjeerd Braaksma, Unie Noord

Elly Hanse, Wolfert van Borselen

Taco Warmels, Zuiderparkcollege

Margreet ter Hofstede, Libanon Lyceum

Ans Sillen, Hogeschool Rotterdam

Claire Ohlenschlager, Hogeschool Rotterdam

Claudia Manetsgruber, Hogeschool Rotterdam

Cornelia Wallien, Hogeschool Rotterdam

Erik van Caem, Hogeschool Rotterdam

Gerdien Visser, Hogeschool Rotterdam

Inge Heere, Hogeschool Rotterdam

Jaap van Elst, Hogeschool Rotterdam

Janneke Verloop, Hogeschool Rotterdam

Jeanine Hoogerland, Hogeschool Rotterdam

Michel Panis, Hogeschool Rotterdam

Michèle Hollander, Hogeschool Rotterdam

Mirna van der Hoeven, Hogeschool Rotterdam

Nelleke de Puit, Hogeschool Rotterdam

Paul Cappendijk, Hogeschool Rotterdam

Peter la Fleur, Hogeschool Rotterdam

Vacek Broz, Hogeschool Rotterdam

projectleiding

Herman Hermans, RCSVO

Luc Sluijsmans, Diephuis & Van Kasteren

Remy van Kasteren, Diephuis & Van Kasteren

cOlOFOn


veel dank en succesde lijst met direct en indirect betrok-

kenen die in de afgelopen vijf jaar

hun steentje hebben bijdragen aan

het professioneel opleiden, bege-

leiden en beoordelen van studenten

van de lerarenopleiding is te lang

om hier te vermelden. de stuurgroep

en projectleiding bedanken dan ook

langs deze weg alle rectoren, loca-

tieleiders, productgroepleden, trai-

ners, BISSen en BOSSen, coaches

en uiteraard de studenten voor

hun inzet in de periode �004-�00�.

zij wensen alle betrokkenen veel

succes en wijsheid bij het verder

bouwen aan het Opleiden in de

School in het Rotterdamse voort-

gezet onderwijs.

5 jaar bouwen aan Opleiden in de School in het Rotterdamse … · 2017-06-19 · opleiding die...

Documents

Transcript of 5 jaar bouwen aan Opleiden in de School in het Rotterdamse … · 2017-06-19 · opleiding die...