436 Hoogleraar: Kosten-Batenanalyse Geen Oplossing Voor Stijgende Kosten Gezondheidszorg
2
20 4-2007 > zorg & financiering De kosten voor de gezondheidszorg rijzen de pan uit en dus is het de vraag of het geld wel goed besteed wordt. Toch heeft het kijken naar kosten en baten alleen weinig nut, vindt de eer- ste Nijmeegse hoogleraar Health Technology Assessment Gert-Jan van der Wilt. Hij deed bijna twee decennia onderzoek naar de metho- diek van kosten-batenafweging in de gezond- heidszorg. ‘Als we voorbijgaan aan de waarden die onder gekozen oplossingen liggen, dan hebben die kosteneffectiviteitsanalyses weinig nut. Je ziet ze dan ook vaak in de la verdwijnen. Er wordt veel naar gevraagd en weinig mee gedaan’, aldus de nieuwe hoogleraar Health Technology Assess- ment. Als alternatief stelt hij interactieve besluit- vorming voor, waarbij alle relevante partijen meepraten en meedenken. In zo’n benadering krijgt de medische ethiek een veel sterkere plaats. ‘Je ziet op allerlei terreinen dat beleids- makers zoeken naar een breder draagvlak. Dat kan met een meervoudig perspectief.’ Rationaliteit is niet zo groot Van der Wilt is de eerste Nederlandse hoogleraar Health Technology Assessment die de inter- actieve benadering wil toepassen op medische vraagstukken. Het voorstel om prenatale dia- gnostiek voor alle zwangeren open te stellen (en niet alleen voor 36-plussers) schreeuwt naar zijn mening om een bespreking met alle partijen. ‘En als we met zijn allen besluiten dat de kosten van de gezondheidszorg niet meer mogen stij- gen, dan moeten we bij de invoering van nieuwe medicijnen en technologieën ook de vraag gaan stellen: als we dit invoeren, wat moeten we dan elders laten? Aan die vraag gaat Health Technol- ogy Assessment (HTA) tot nu toe volledig voor- bij. Dan gaat het om een dure kankerbehande- ling versus liefdevolle Alzheimerzorg. Derge- lijke vragen moeten we leren oplossen.’ Voorbeeld Van der Wilt haalt een ander voorbeeld aan: ‘Als lid van de commissie Ontwikkelingsgeneeskun- de van de Ziekenfondsraad heb ik meegewerkt aan een evaluatie van het longtransplantatie- programma in Groningen. Na zorgvuldige ana- lyse van de kosten, risico’s en opbrengsten hebben we aan het departement gerapporteerd dat het transplanteren van longen toch eigenlijk niet zo’n goed idee was. Te duur voor de ge- zondheidsbaten. Denk je dat het programma is gestaakt? Nee! Dan komen ineens allerlei andere argumenten op tafel die veel minder goed in geld te vatten zijn. Prestige, de waarde van een jaar overleven, en het “stel dat het je zelf over- komt”.’ De rationaliteit in de besluitvorming is niet zo groot, vindt hij. Van der Wilt kan geen voorbeel- den verzinnen van HTA-onderzoek dat het beleid heeft veranderd. ‘Zelfs minister Borst, die extreem pro-HTA was, is het niet gelukt. Zij had grote ambities en probeerde om te beginnen mebeverine af te schaffen, een middeltje tegen het vage prikkelbaredarmsyndroom: het werkte namelijk niet beter dan een placebo. Voor de rechter heeft ze bakzeil moeten halen. De rech- ter oordeelde dat de belangen van artsen, pa- tiënten en fabrikant zwaarder wogen dan die van de minister.’ Kosten en waarde Van der Wilt: ‘Wat mij voor ogen staat, is dat we de discussie die nu ontstaat na het advies om iets te doen of te laten, gaan voeren als onder- > algemeen 436 hoogleraar: kosten-batenanalyse geen oplossing voor stijgende kosten gezondheidszorg ZenF-0407 cyaan.qxd 16-4-2007 11:38 Pagina 20
Transcript of 436 Hoogleraar: Kosten-Batenanalyse Geen Oplossing Voor Stijgende Kosten Gezondheidszorg
20 4-2007 > zorg & financiering
De kosten voor de gezondheidszorg rijzen depan uit en dus is het de vraag of het geld welgoed besteed wordt. Toch heeft het kijken naarkosten en baten alleen weinig nut, vindt de eer-ste Nijmeegse hoogleraar Health TechnologyAssessment Gert-Jan van der Wilt. Hij deedbijna twee decennia onderzoek naar de metho-diek van kosten-batenafweging in de gezond-heidszorg.
‘Als we voorbijgaan aan de waarden die ondergekozen oplossingen liggen, dan hebben diekosteneffectiviteitsanalyses weinig nut. Je ziet zedan ook vaak in de la verdwijnen. Er wordt veelnaar gevraagd en weinig mee gedaan’, aldus denieuwe hoogleraar Health Technology Assess-ment. Als alternatief stelt hij interactieve besluit-vorming voor, waarbij alle relevante partijenmeepraten en meedenken. In zo’n benaderingkrijgt de medische ethiek een veel sterkereplaats. ‘Je ziet op allerlei terreinen dat beleids-makers zoeken naar een breder draagvlak. Datkan met een meervoudig perspectief.’
Rationaliteit is niet zo groot
Van der Wilt is de eerste Nederlandse hoogleraarHealth Technology Assessment die de inter-actieve benadering wil toepassen op medischevraagstukken. Het voorstel om prenatale dia-gnostiek voor alle zwangeren open te stellen (enniet alleen voor 36-plussers) schreeuwt naar zijnmening om een bespreking met alle partijen.‘En als we met zijn allen besluiten dat de kostenvan de gezondheidszorg niet meer mogen stij-gen, dan moeten we bij de invoering van nieuwemedicijnen en technologieën ook de vraag gaanstellen: als we dit invoeren, wat moeten we danelders laten? Aan die vraag gaat Health Technol-ogy Assessment (HTA) tot nu toe volledig voor-
bij. Dan gaat het om een dure kankerbehande-ling versus liefdevolle Alzheimerzorg. Derge-lijke vragen moeten we leren oplossen.’
Voorbeeld
Van der Wilt haalt een ander voorbeeld aan: ‘Alslid van de commissie Ontwikkelingsgeneeskun-de van de Ziekenfondsraad heb ik meegewerktaan een evaluatie van het longtransplantatie-programma in Groningen. Na zorgvuldige ana-lyse van de kosten, risico’s en opbrengstenhebben we aan het departement gerapporteerddat het transplanteren van longen toch eigenlijkniet zo’n goed idee was. Te duur voor de ge-zondheidsbaten. Denk je dat het programma isgestaakt? Nee! Dan komen ineens allerlei andereargumenten op tafel die veel minder goed ingeld te vatten zijn. Prestige, de waarde van eenjaar overleven, en het “stel dat het je zelf over-komt”.’De rationaliteit in de besluitvorming is niet zogroot, vindt hij. Van der Wilt kan geen voorbeel-den verzinnen van HTA-onderzoek dat hetbeleid heeft veranderd. ‘Zelfs minister Borst, dieextreem pro-HTA was, is het niet gelukt. Zij hadgrote ambities en probeerde om te beginnenmebeverine af te schaffen, een middeltje tegenhet vage prikkelbaredarmsyndroom: het werktenamelijk niet beter dan een placebo. Voor derechter heeft ze bakzeil moeten halen. De rech-ter oordeelde dat de belangen van artsen, pa-tiënten en fabrikant zwaarder wogen dan die vande minister.’
Kosten en waarde
Van der Wilt: ‘Wat mij voor ogen staat, is dat wede discussie die nu ontstaat na het advies omiets te doen of te laten, gaan voeren als onder-
> algemeen
436 hoogleraar: kosten-batenanalyse geen oplossing voor stijgende kosten gezondheidszorg
ZenF-0407 cyaan.qxd 16-4-2007 11:38 Pagina 20
algemeen
21zorg & financiering > 4-2007
deel van de besluitvorming. Probeer vervolgenseen leerproces te organiseren zodat partijenmeer begrip kunnen krijgen voor elkaars per-spectieven en bewuster worden van het eigendenkkader. Dat is een volstrekt andere benade-ring dan de kosteneffectiviteitsanalyse.’In zijn oratie behandelt Van der Wilt uitvoerig dediscussie over het cochleair implantaat, eengeavanceerd gehoortoestel voor volledig doven.Het apparaat zet geluidsgolven om in elektri-sche pulsjes die worden overgebracht op hetslakkenhuis. Het brein interpreteert die alsgeluid. ‘Er zijn stapels kosten-batenanalyses dielaten zien dat het aanbrengen van zo’n apparaat-je de investering waard is. Toch bleef er in dedovengemeenschap fors protest tegen. Wat art-sen een prachtige technologische oplossingvoor een defect vonden, zagen de doven als af-wijzing. Doofheid is in hun ogen geen te repare-ren defect, maar een gegeven in een volwaardigleven. Onder de controverse over het implan-
taat bleek een meningsverschil te liggen over dewaarde van gebarentaal. Die is lang afgedaanals onvolwaardig en verwerpelijk. Op dovenin-stituten was gebarentaal verboden, kinderenmoesten op hun handen zitten om het te verhin-deren.
Inmiddels staat vast dat gebarentaal een vol-waardige taal is die dezelfde mate van abstractiebezit als gesproken talen en dat het bovendienvoor de doven de beste eerste taal is: een voor-waarde voor het goed leren van gesproken taal.In Zweden is – op basis van interactieve besluit-vorming – bedacht dat horende ouders eengebarentaalcursus moeten volgen als ze eencochleair implantaat willen voor hun dove kind.Daarmee is het behoud van de taal en de doven-cultuur geregeld. Een prachtige uitkomst.’ Bron: Radboud Universiteit Nijmegen, 8 maart2007<
Gratis sneller nieuws door e-mailnieuwsbrief én toegang tot archief
Hebt u zich al aangemeld voor de Zorg & Financiering e-mailnieuwsbrief ? U kunt zich opgeven viaonze website www.zorgenfinanciering.nl (klik op e-mailnieuwsbrief en vul uw e-mailadres in).Deze elektronische nieuwsbrief is voor u als abonnee op Zorg & Financiering gratis. De nieuwsbriefverschijnt maandelijks tussen de reguliere nummers door. Belangrijk nieuws komt daarmee eer-der onder uw aandacht.Met uw gebruikersnaam en wachtwoord kunt u de berichten in de e-mailnieuwsbrief of op de siteopenen. Bent u de gebruikersnaam of het wachtwoord kwijt? Geen nood, u kunt die gewoonweer bij ons opvragen via de website.
Extra: u kunt ook met uw gebruikersnaam en wachtwoord alle eerder verschenen nummers vanZorg & Financiering op de website inzien!
Hebt u vragen, neemt u dan contact op met de afdeling klantenservice van Bohn Stafleu vanLoghum via www.bsl.nl of bel met (030) 638 37 35 (bereikbaar van 8.30 tot 17.00 uur).
ZenF-0407 cyaan.qxd 16-4-2007 11:38 Pagina 21
![Maatschappelijke kosten-batenanalyse van ...Voor de periode 2010 - 2014 worden de kosten van Beheer en Onderhoud van het hoofdwegennet geschat op ongeveer 1 miljard euro per jaar [1].](https://static.fdocuments.nl/doc/165x107/60fa54389dbbf135bd73dbfa/maatschappelijke-kosten-batenanalyse-van-voor-de-periode-2010-2014-worden.jpg)
