40veertig jaar lerarenopleiding Noord-Nederland

1

2

Excellentie Niks voor mij Levensloop Veertig Kennis Personality Bruggenbouwer Maatwerk Belang Ideaal Dynamiek Uit het veld Basis Jongensdroom Network Goed Weg Mens Veld Begin Representant Groten Uit het veld Economie Wachsenlassen Zwaartekracht Rendement Scholing Vakkennis Dwarsstraat Kijken Zingen Verschuivingen Haaientanden

Geiske Tol Somar Zibari en Ton Koning Toine van den Bogaart Jan Borkent Chris Brandenburg International colleagues Henk Popma Heim Meijerink Jannica Visser en Ton Dreijer Agaat van Kleef en Dirk Spijk Klaske Jellema Collegas Angela Kraaipoel-Twickler Vincent van der Post Roelien Bos-Wierda, Ron Barendsen Frans Krips Jaap Jongejan Meta Geerts Anne-miek van Loenen-Weemaes Bernadette Laudy Anna Gerritsma Jan Kuipers Sandrine Konan Fokke Blaauwbroek Ger Battjes David Alberts Melchior van Benthem, Mike Nocella Fokke de Kok Maryam Tavakoli Willem Diepenbroek, Geke Grimme-Mulder Walter Geerts Edith de Vries Gerard Stout Rien van Nek

3 5 6 8 9 10 11 12 16 17 18 20 21 22 23 24 28 30 31 31 32 34 35 35 36 38 39 40 42 43 44 45 46 47

VoorrechtIn deze lustrumbundel kijken we met bijdragen van collegas terug op de beginjaren van Ubbo Emmius, de naam van de eerste rector magnificus van de Rijksuniversiteit Groningen zal niet licht worden vergeten als het over de nieuwe leraren gaat. Met honderdduizenden draden zijn leraren verbonden met studenten, collegas en lerarenopleiders. Uit het werkveld en de politiek komen gevraagd en ongevraagd impulsen binnen. Wat is er veranderd? Wat is er bij lerarenopleiding gelijk gebleven en welke kwaliteiten hebben de veranderingen overleefd? Ook daarover zijn verhalen terug te vinden in deze bundel. Collegas, studenten, coaches, schoolopleiders, zij laten zich horen over heden en toekomst. De leraar is het gereedschap van de klas. Natuurlijk is er de versiering van lessen met potlood, kleurenkrijt, beamer, iPad, webanimaties en ook interactieve virtualiteiten, prachtig en leerzaam. Maar waar zouden we zijn zonder de leraren? Leraren zijn belangrijk voor de toekomst van jonge mensen, het is een voorrecht leraar te zijn. >

cultuurshock

onderwijskennis

onderwijskunde

navelstaren

Noordelijke Leergangen

MO-aktes

ECNO

NLOs

liefhebberijen

Dynamiek

De komende jaren gaat de discussie over niveau en kwaliteit in een maatschappij die overloopt van interactie en voortdurende communicatie. De 21ste eeuw gaat over snelle media en hoe we daar als lerarenopleiding mee omgaan. De informatiestroom is overweldigend en via google en wikipedias is informatie snel te vinden. Deze onuitputtelijke bronnen en de mediavaardigheden van de nieuwe generaties vragen om een passende didactiek en pedagogiek. Wat betekenen deze ontwikkelingen voor de studie en wat voor de didactiek? Welke veranderingen in onze lesaanpak zijn nodig? Waar ligt de grens tussen doel en middel als het om informatietechnologie en gadgets gaat? Om een antwoord op deze vragen te vinden is een onderwijslaboratorium wellicht een goed begin. Experimenteren met lessituaties en evidence informed toepassingen gebruiken. Het is nodig om wetenschappelijke inzichten, bijvoorbeeld uit neurowetenschappen, in de praktijk toe te passen. Een gefundeerder aanpak van lessen en didactiek kan veel winst opleveren bij effectievere overdracht van kennis en vaardigheden.

Gymnasiasten

In mijn vorige baan heb ik gezien hoe de kwaliteit van de opleiding stijgt door toestroom van (Duitse) gymnasiasten. Intelligente studenten met een goede culturele basis en vooral met ambitie. Prima bronnen voor goede leraren. Ik houd niet zo van krasse uitspraken. Ik bewaar graag nuances, maar het wijst op slecht gedrag als je je talenten niet ontplooit. Ik hoor studenten die zich in de eerste jaren van hun studie al overgeven aan huisje-boompje-beestje. Daar word ik niet vrolijk van. Weg uit het eigen veilige milieu, over de grenzen kijken, ook internationaal orinteren en een intellectuele en filosofische ontwikkeling doormaken. Een open houding hebben we nodig bij onze studenten. De soms moeizame ontwikkeling van student naar leraar heeft ook te maken met de geringe vocabulaire uit de jeugd. Noorderlingen zijn over het algemeen niet zulke praters, dat heeft invloed op de woordenschat en taalvaardigheid. Maar ook de Neurologisch onderzoek laat zien dat luisteren naar en beoefenen van muziek meer verbindingen tussen zenuwen in de hersenen veroorzaakt. Dat is ook beter voor leervaardigheden op het gebied van rekenen en taal. Toch een iPod in de klas? Met Bach? rijping van adolescenten speelt een rol. Ik las in mijn tienerjaren Twee vrouwen van Mulisch, en na herlezing begreep ik later veel meer van dat boek. Rijping is te versnellen als opleiders diepgaand in gesprek gaan over de leerstof en intelligente vragen blijven stellen aan studenten. Analytisch vermogen tonen en boven de stof staan. En dat in herhaling. Deze vergezichten vragen op termijn een andere inzet van personeel. Ik doel dan ook op personeel dat op een creatieve manier met de kaders van de kennisbasis kan omgaan. De kennisbasis legt inhoud en niveau vast, dat is een groot goed, maar het betekent niet dat slaafse uitvoering gewenst is. Verken de mogelijkheden en maak de lesstof uitdagend en aantrekkelijk.

Geiske Tol

Expertise

4

Op een aantal terreinen verschuiven de zwaartepunten. De economien van ZuidAmerika en Azi worden steeds belangrijker. Ook sociale aspecten krijgen een mondiaal karakter. Het is zaak om binnen die verschuivingen een nieuwe balans te vinden. Nee, die onwikkelingen wijzen niet op een ondergang van de Westerse beschaving. Op diverse terreinen nemen we nog steeds het voortouw. We maken nieuwe eilanden voor Arabische kusten en we werken samen met Chinezen om met milieuvervuiling om te gaan. Westerse expertise is in trek. Een nieuw en dynamisch evenwicht is te vinden als we leraren opleiden tot innovatieve en creatieve mensen. Dat vraagt om investeren in kennis en in cognitief goed opgeleide mensen met een groot probleemoplossend vermogen. We moeten leren om excellentie bij onze studenten aan te boren.

Geluk

Ik vroeg Tetsuaki Miyachi, een Japanse uitwisselingsstudent, waarom hij voor Nederland had gekozen om zijn studiejaar door te brengen. Hij had in een onderzoek gelezen dat Nederlandse kinderen tot de gelukkigste van de wereld behoren. Hij wilde weten waardoor dat zo is. Volgens hem had het met onderwijs te maken. Onderwijs is mede de bakermat van persoonlijk geluk en gereedschap voor ontplooiing van talenten. Natuurlijk, eerst komen de basisbehoeften als onderdak, voedsel en veiligheid van de piramide van Maslow, maar als aan die voorwaarden is voldaan kan de nadruk op ontwikkeling van talent komen te liggen. De randvoorwaarden zijn in Nederland goed genoeg om te kunnen excelleren.

Lerarenregister

Selectie

Ik voorzie een lerarenregister waarin scholing van leraren wordt vastgelegd. Wie niet op tijd bijschoolt verliest zijn bevoegdheid. Een mogelijk verplichte master na de bachelor is ook een instrument om het niveau van de leraren te verhogen. Een leraar is nooit klaar, nooit uitgeleerd. Een master kan ook in de diepte, vooral gericht op vakinhoud. Een master is zeker niet enkel reflectie en portfolio. Wellicht kan niet iedereen het niveau van een master halen. Dat hoeft ook niet. Binnen een school kunnen functies sterker differentiren dan nu het geval is. Voor zorgtaken is een associate degree (AD) wellicht voldoende. Dat hoeft geen bachelor of master te zijn. De diversiteit van werkzaamheden in scholen maakt ook functiedifferentiatie aantrekkelijker.

Om te kunnen excelleren is een bepaald startniveau nodig. Misschien is selectie aan de poort nodig. Een studieloopbaanbegeleider kan daarbij een belangrijke rol spelen. Wat is het beste traject voor een student? Welke deficinties zijn er? Welke bagage hebben de studenten, ook op psycho-sociaal terrein? Natuurlijk moeten we aan de maatschappij verantwoorden waarom we selecteren. Dit is een speerpunt waar ook veel organisatorische en financile zaken mee gemoeid zijn. Idealen wringen soms met de praktijk. Ik start graag die discussie. De lerarenopleiding kan voor vwoers aantrekkelijker worden door excellentieprogrammas. Ook wil ik de onderzoekselementen van de lerarenopleiding versterken. Onderzoek doet beroep op analytisch en reflectief vermogen. Analyse en reflectie verhoogt het verwachtingsniveau en zorgt voor een uitdagender en aantrekkelijker opleiding.

Werkveld

Ik wil dat de lerarenopleiding meer het karakter krijgt van een kenniscentrum op het gebied van onderwijs in Noord-Nederland. We willen een rol spelen bij de hele leerlijn van pr-schoolse opvang tot hbo, met nadruk op de overgangsgebieden tussen de diverse onderwijsvormen. Bij de aansluiting van de ene op de andere vorm is nog veel te winnen. Dat kunnen we niet alleen, daar is intensieve samenwerking met scholen voor nodig. Het is zeker niet de bedoeling dat de hele beroepsvoorbereiding bij de afnemers terechtkomt en dat alleen vakinhouden voor de lerarenopleiding behouden blijven. Vanuit onze expertise en onderzoeksmogelijkheden bij de lectoraten kunnen we leidend zijn op pedagogisch didactisch gebied. Dat gaat beter als we hoge eisen aan elkaar stellen wat inhoud en kwaliteit aangaat.