3 vwo 4 water, §2

Mozambique:

soms te veel

India:

vaak te weinig

Welke kringloop heeft de meeste betekenis voor de mens en waarom?

De lange kringloop (B) omdat deze zoet water naar het land brengt.

A B

De blauwe planeet: alles stroomt

Hoe vormt de lange kringloop het landschap?

Water en ijs zorgen voor erosie (afbraak) en sedimentatie (opbouw).

De blauwe planeet: alles stroomt

A B

Aanvoer:

- neerslag

- rivieren

- grondwater

Afvoer:

-verdamping

- uitstroom naar elders

Nuttige neerslag = neerslag - verdamping

Aanvoer - afvoer = waterbalans

Alles stroomt: water op zoek naar een balans

A Als bodemwater of als grondwaterWat is het verschil?

Opslag van water

B In een aquifer

Opslag van water

Hoe ontstaan deze groene cirkels in het landschap?

Hoe is deze aquifer ontstaan?

Ondergrondse spaarpot in Midwesten VS

Vernieuwbaar

gebruik > duurzaam waterbeheer

Niet vernieuwbaar

gebruik > niet duurzaam

Water: vernieuwbaar of niet?

Waarom is hier geen sprake van duurzaam waterbeheer?

Men verbruikt meer water dan er wordt aangevuld.

Soms te veel

Door het geringe verval in laagland:

- is horizontale/verticale erosie groot

- gaat de rivier meanderen/rechtdoor stromen

- overheerst de sedimentatie/erosie.

Gedrag van een rivier in het laagland

Door het geringe verval in laagland:

- is horizontale erosie groot

- gaat de rivier meanderen

- overheerst de sedimentatie.

Gedrag van een rivier in het laagland

Beschrijf wat van A naar B plaatsvindt.

Waarom vindt dit proces vooral in laagland plaats?

Hoe zie je in het landschap dat dit proces heeft plaatsgevonden?

A

B

verval Het hoogteverschil tussen twee punten aan een rivier. BV de Maas ontspringt op 1500 meter en eindigt op zeeniveau = 0 meter. Het verval is dus 1500 meter. verhang Het hoogteverschil tussen twee punten (verval)  aan een rivier gedeeld door de afstand. Het geeft de gemiddelde helling van een rivier aan in de richting van de stroming. Voorbeeld: De Maas is 935 km lang en ontspringt op een hoogte van 1500 m. De berekening is als volgt: 1500 m : 935 km =  1,6 m per km.

Het verhang is dus 1.6m /km. Let op dat je dat laatste altijd vermeldt: m per km

Deze landschapsvorm noem je een delta.

Je ziet dat dit vooral in laagland gebeurt want daar is weinig verval en overheerst de sedimentatie.

De delta is drooggevallen. Dat kan gebeuren doordat de mens te veel water aftapt of door klimaatverandering.

- natuurlijke oorzaken

- menselijke oorzaken

Oorzaken overstroming rivier

Natuur Mens

1 harde ondergrond 5 sterke schommeling van regiem

2 ontbossen 6 op een helling akkers in plaats van weiland aanleggen

3 rechte diepe sloten 7 piekafvoer

4 verstening van stroomgebied

8 weinig begroeiing

Waar hoort wat thuis?

Natuur Mens

1 harde ondergrond 5 ontbossen

2 sterke schommeling van regiem

6 op een helling akkers in plaats van weiland aanleggen

3 piekafvoer 7 rechte diepe sloten

4 weinig begroeiing 8 verstening van stroomgebied

Daar hoort het thuis

Wat versta je onder het regiem van en rivier?Hoe zie je aan het regiem welke soort rivier het is?

B

C

A

A is een …rivier omdat…

B is een …rivier omdat…

C is een …rivier omdat…

Deel de rivier in naar kenmerken van het regiem

B

C

A

A is een regenrivier omdat hij laag staat in de zomer door de hoge verdamping.

B is een gemengde rivier omdat het regiem vrij gelijkmatig is.

C is een smeltwaterrivier omdat er in de vroege zomer veel smeltwater wordt afgevoerd.

Deel de rivier in naar kenmerken van het regiem

A

C D

B

Kusten in soorten en maten. Ken je ze?

C=ria D=klifkust

A=fjord B=duinkust

Kusten ingedeeld

A

C

B

D

Zet vorming van fjord in goede tijdsvolgordeZo hoort het!

Wat is het verband tussen klimaatsverandering, verschuivende kustlijnen en het ontstaan van fjorden? Redeneer in 4 stappen

1. In de ijstijden daalt de zeespiegel.

2. De kustlijn verplaatst zich richting zee.

3. Gletsjers schuren diepe dalen uit.

4. Na de ijstijd stijgt de temperatuur > de zeespiegel stijgt > de gletsjerdalen lopen onder > kust rukt landinwaarts op.

Verschuivende kustlijnen: fjordenkust

laagland

estuarium

baaivormige kustlijn

tropische wervelstor

m

springtij

ondiepe randzee

Bedreigde kust: Bangladesh

Kies: Een Bengaalse boer hoeft geen dijken omdat:

A Dat erg veel werk is.

B Het te veel kostbare grond kost.

C De rivieren dan geen vruchtbaar slib kunnen afzetten.

D Bij een doorbraak de gevolgen erger zijn.

Juist: C en D

Vaak te weinig

valt in dunbevolkte gebieden

valt niet in het groeiseizoen

valt in korte tijd

Probleem: er is voldoende zoet water op aarde, maar…

Aanvoer van water van nattere naar droge streken.

Noem nog twee voorbeelden.

Soms komt de natuur te hulp. Hoezo?

snelle groei bevolking vooral in arme landen

snelle urbanisatie

stijgende welvaart

Waterstress neemt toe door…

geen probleem

nog geen probleem

problemen nemen toe

grote problemen in komende periode

Maar waterstress is niet overal gelijk

snelle bevolkingsgroei > o.a. meer irrigatiewater nodig

klimaatverandering > droger

stijging welvaart > toename watergebruik p.p.

snelle urbanisatie

Waterstress neemt vooral toe in arme gebieden door…

Waarom? Redeneer in 4 stappen:1 vooral in arme landen groeien steden snel >2 vraag naar schoon water stijgt terwijl vervuiling van (grond)water toeneemt >3 aanvoer van water nodig > prijs stijgt >4 arme mensen zijn de eerste slachtoffers

Armen betalen hoogste prijs voor water in de steden

Welke functies hebben wetlands in de waterhuishouding?

- opslag van water

- zuivering van water

Waardoor verdwijnen wetlands?

- drooglegging voor landbouwgrond

- aftapping en vervuiling van toeleverende rivieren

- gebruik als bijv. garnalenkwekerij

- zeespiegelstijging

Wetlands drogen op

Te weinig: hoe lossen we dat op?

Noem van elke maatregel een nadeel.

Maatregel Nadeel van de maatregel

herstel wetland

stuwdammen bouwen

watertransport van natte naar droge gebieden

aquifer gebruiken

ontzilting zeewater

Oplossing 1: Water vasthouden

Maatregel Nadeel van de maatregel

herstel wetland geen agrarische benutting meer

stuwdammen bouwen - bewoners moeten verhuizen- stuwmeer slibt dicht- bewoners stroomafwaarts minder water- veel water verdampt

watertransport van natte naar droge gebieden

milieu-verstoring

aquifer gebruiken geen duurzame oplossing

ontzilting zeewater kost veel energie

boer put water

water wordt in bak uitgegoten

vanuit bak gaat water naar akkertje

Waarom is de droogte-index hier vrij laag? Een reden zie je op de foto.- Senegal heeft vochtig

klimaat.

- Er is veel schaduw.

Leg dat in drie stappen uit.

Kleinschalige irrigatie in Senegal. Hoe werkt dat?

Welke drie gevaren bedreigen deze rivieren het meest?

Rivieren signaleren waterproblemen

opdroging door klimaatverandering en overmatige aftapping

vervuiling door intensieve landbouw

verzilting als gevolg van irrigatie in een droog gebied

Irrigatie leidt hier tot verzilting. Noem twee aanwijzingen. Eén zie je op de foto.

1. Bij bekkenirrigatie verdampt veel water.

2. Tsjaad heeft een droog en heet klimaat met een hoge verdamping > hoge droogte-index.

Irrigatie aan de rand van het Tsjaadmeer

In de landbouw In huishoudens en industrie

- druppelirrigatie toepassen in gebieden met hoge droogte-index- droogte en zoutbestendige gewassen ontwikkelen

- minder water gebruiken en meer hergebruiken

Duurzaam met water omgaan!

Oplossing 2: Water sparen

Door de geulirrigatie wordt heel veel water in de grond gebracht.

Waarom is de GWS juist bij geulirrigatie zo sterk gestegen?

minder water nodig

minder verzilting

zoutbestendig

Noem twee voordelen van deze manier van irrigeren.

Druppelirrigatie in de Negev-woestijn in Israël.

toepassen druppelirrigatie

zuiveren van afvalwater

Op welke twee manieren wordt hier water gespaard?