27 januari 2011 1

De markt voor biologischgraan

Paul Verbeke

27 januari 2011 2

Overzicht

1. Internationale markt voor biologisch graan

2. Belgische markt voor biologisch graan

3. Prijsvorming

4. Broodconsumptie

5. Conclusies

27 januari 2011 3

Internationale markt voor biograan

Areaal biograan in Europa (2009; ha)

2.900

5.460

45.800

60.400

63.400

64.900

76.900

77.470

91.300

102.900

183.450

209.000

251.900

België

Nederland

Denemarken

Verenigd Koninkrijk

Roemenië

Litouwen

Zweden

Polen

Oostenrijk

Frankrijk

Spanje

Duitsland

Italië

Bronnen: AMI, Sinab, MRW, AMS, Biologica

27 januari 2011 4

Internationale markt voor biograan

Evolutie areaal biograan EU-27 (ha)

883.211

995.229

1.141.828 1.159.325 1.201.400

1.329.881

1.480.000

2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009

27 januari 2011 5

Internationale markt voor biograan

Graanareaal in de EU (2006-2008)minimumcijfers omdat cijfers van Spanje, Portugal, Ierland en

Bulgarije niet gekend zijn

0

50.000

100.000

150.000

200.000

250.000

300.000

350.000

400.000

450.000

500.000

Tarwe Rogge Gerst Haver Korrelmaïs

2006

2007

2008

Bron: AMI, 2010

27 januari 2011 6

• Kazachstan

– 35.706ha bio-tarwe (zacht) => 49.847 Ton (waarvan 33.000 Ton voor export)

– 8.298ha bio-tarwe (durum) => 14.936 Ton (waarvan 3.000 Ton voor export)

– 620ha gerst => 1.240 Ton– 10ha haver => 13Ton– 2.862ha rijst

» Bron: www.organiccenter.kz

27 januari 2011 7

USA

– Zomertarwe: 37.786ha– Wintertarwe: 82.138ha– Durum-tarwe: 8.900ha– Gerst: 19.112ha– Haver: 16.000ha

» Bron: www.agcensus.usda.gov => 2010 Organic survey

27 januari 2011 8

Canada=> prairie (klimaat + mechanisatie)

– Tarwe (durum + zacht): 114.224ha– Gerst: 20.202ha– Haver: 43.953ha– Spelt: 4.390ha

» Bron: www.cog.ca 2011

27 januari 2011 9

Duitsland

27 januari 2011 10

Frankrijk

27 januari 2011 11

Frankrijk

Areaal biograan in Frankrijk (ha, 2008)

0

5.000

10.000

15.000

20.000

25.000

30.000

35.000

Tarwe (zacht)Harde tarwe

TriticaleGerst Haver Spelt Rogge

Graanmengelingen

Bio

Omsch.

Totaal

Totaal: 95.722 ha in 2008 incl. rijst, maïs, sorghum ....

27 januari 2011 12

Belgische markt voor biograan

Vlaanderen (ha) Wallonië (ha)

Granen 423 2491

Aardappelen 68 203

Voedergewassen 860 533

Braak 58 174

Hop 14 -

Andere - 1160

Totaal 1423 4561

In Vlaanderen nauwelijks typische akkerbouwbedrijven

27 januari 2011 13

Belgische markt voor biograan

Areaal biogranen in België (2009 - ha)

0

100

200

300

400

500

600

700

800

900

Haver Spelt Tarwe Gerst Triticale Rogge Sorghum,millet en

harde tarwe

Anderegranen

Wallonië Vlaanderen Totaal

27 januari 2011 14

Kwaliteit• Klimaat: droog weer bij bloei & oogst

– Fusarium / DON– valgetal

• Eiwitgehalte => min. 10,5% à 11,5%– Rasafhankelijk (eiwitkwaliteit)– Productiemethode brood (bv. kneedsnelheid)

• Vochtgehalte => max. 14%• Valgetal => min. 200• Hectolitergewicht => min. 77

27 januari 2011 15

Prijsvorming

27 januari 2011 16

Prijsvorming• Kostprijs brood voor ±1/3 bepaald door de prijs van

de grondstof

27 januari 2011 17

Prijsverschil enkele bioproducten versus gangbaar in België(index: gangbaar = 100)

161

129

136

174

127

202

127

135

201

124

130

175

130

137

176

134

182

129

150

171

119

132

161

130

141

170

146

165

130

159

170

104

133

100 150 200 250

Halfvolle melk

Geitenkaas

Tomaten

Brood

Braadkip

Totaal bio

index

okt09-sep10

2009

2008

Bron: GfK Panelservices Benelux

27 januari 2011 18

Productie• Telers in Vlaanderen

– 20-tal– Niet georganiseerd (graan)

• Agribio – ° 2000– 15 telers– ± 200ha/jaar– ± 1.000Ton/jaar– kopen extra aan– Stabiele prijzen: ±300€/T voor spelt; ±250€/T voor tarwe (2010)

27 januari 2011 19

België: Traders• Goemaere (handel en trading)• Derigran (uitsluitend trading)• Fayt-Carlier (handel)

• Doens BV (handel en trading)• BioCore (handel)• AgriFirm (handel)

27 januari 2011 20

Maalderijen & veevoederfabrikanten• Bio-Mills (100% bio)

– Bakkerij Verbeek (NL)– Ferme de la Croix

• Soubry• Molens Nova• Spelt Molens• Molens Van Malleghem• Vermeulen Molens

• Totaal ±15.000Ton graan/jaar (eigen schatting)

• 5 à 10% inlands

• Molens Dedobbeleer• Scar• Dumoulin - Interagri• Moulins Schyns

• Totaal ±30.000Ton/jaar (eigen schatting)

• ± 30% inlands

• Van Gorp• Reudink• ....

27 januari 2011 21

Bakkerijen• Artisanaal <=> industrieel • De Trog• Bellona Patis - Le Pain Qoutidien• Eco-Vida - J. Martins - Le bon Pain• Bio-Bakkers• Bakker Jowan• Bakkerij Cochez• Het Bakhuis• Ferme de la Croix - BioMills• La Lorraine• Hoeve-bakkers

• Zonnemaire / Ad Van der Westen• Bakkerij Verbeek

27 januari 2011 22

Distributie• Supermarktketens ±40%

• Gespecialiseerde winkels ±40%– bakkers– biowinkels – horeca – conceptwinkels (Le Pain Quotidien, Exki)

• Export (catering, diepvries ...)

• Geen centrale distributie

27 januari 2011 23

Andere toepassingen• Meel: Aveve, hoeveproducenten, ...• Mouterij: Dingemans• Pasta: Soubry (harde tarwe), Agribio (inlandse spelt)• Koekjes: Freja Food (bv. op basis van inlandse spelt), Eco-

Biscuits, Corthouts, Jules Destrooper, Vermeiren-Princeps ...• Peperkoek: Vondelmolen• Wafels: Koekjes Bossuyt, Luka, Milcamps, Dimabel...• Pannekoeken: Geal• Tortillas: Poco Loco• Beschuit: Eco-Natur• Siroop: Sipal Partners• Graanjenever: ??? (wel vraag naar!!)• Ontbijtgranen: Mulder Natural Food, Agribio• Seitan: Bertyn, IOOP, Abinda, De Hobbit ...

27 januari 2011 24

Graan in omschakeling• Babyvoeding• Veevoeder• Voedselteams• Brood in omschakeling ??

27 januari 2011 25

Kansen voor regionale productie• Wallonië: veevoergraan max. 300km ver • Conceptproducten bv. Zeeuwse Vlegel• Molenaars bieden

– Samenwerking op lange termijn - overleg op sectorniveau– Stabiliteit in prijs en aanlevering– Transparantie doorheen de keten

• Molenaars vragen– Kwaliteit: eiwit > 10,5%– Valgetal: min. 200– Hectolitergewicht: min. 77– Vocht: max. 14%– Minimale aanvoerhoeveelheden

27 januari 2011 26

Kansen voor regionale productie• Samenwerking met andere sectoren

– Aardappel: Dewulf, Aardappelhoeve ...– Wortelteelt: l’Yerne– Groentenindustrie ????– Veevoederfabrikanten

• Veredeling - rassenkeuze

• Teeltadvies- en begeleiding

27 januari 2011 27

1,1%

2,3%

1,6%

3,0%

0,9%

2,2%

1,6%

2,8%

1,6%

2,3%

1,8%

3,1%

1,7%

2,6%

2,2%

4,2%

1,9%

2,9%

2,6%

4,8%

0%

1%

2%

3%

4%

5%

aardappelen brood fruit groenten

in % van besteding

2006 2007 2008 2009 okt09-sep10

27 januari 2011 28

Besteding bio vers per categorie in België(in euro per capita op totale bevolking)

2,69 2,76 2,663,78 4,25 4,62

0,37 0,39 0,370,58 0,60 0,71

2,62 2,35 2,43

2,823,10

3,472,36 2,47 2,44

3,053,53

4,21

4,02 3,75 3,46

3,89

5,23

6,30

2,741,89 1,92

2,64

2,51

3,14

0,400,29 0,30

0,44

0,49

0,52

0,770,63 0,61

0,72

0,81

0,95

0,88

0,74 0,86

1,19

1,20

1,41

0,96

0,96 0,93

1,05

1,25

1,44

0,490,44 0,52

0,87

1,03

1,30

0,00

5,00

10,00

15,00

20,00

25,00

30,00

2005 2006 2007 2008 2009

okt09-sep10

in euro per capita

OverigeEierenGevogelte/wild totaalVleeswaarVleesvervangersVleesGroentenFruitBroodAardappelen*Zuivel

Bron: GfK Panelservices Benelux * inclusief diepvriesproducten

27 januari 2011 29

Aandelen per categorie in biobesteding vers* in België(in % op basis van besteding per capita)

14,7% 16,6% 16,1% 18,0% 17,7% 16,4%

2,0% 2,3% 2,3% 2,7% 2,5% 2,5%14,3%

14,1% 14,7% 13,4% 12,9% 12,3%

12,9%14,8% 14,8% 14,5% 14,7% 15,0%

21,9%22,5% 21,0% 18,5% 21,8% 22,5%

2,2%1,7% 1,8% 2,1%

2,0% 1,9%15,0% 11,3% 11,6% 12,6% 10,5% 11,2%

4,2% 3,8% 3,7% 3,4% 3,4% 3,4%4,8% 4,4% 5,2% 5,6% 5,0% 5,0%

5,2% 5,8% 5,7% 5,0% 5,2% 5,1%

2,7% 2,6% 3,2% 4,2% 4,3% 4,6%

0%

25%

50%

75%

100%

2005 2006 2007 2008 2009

okt09-sep10

OverigeEierenGevogelte/wild totaalVleeswaarVleesVleesvervangersGroentenFruitBroodAardappelenZuivel

Bron: GfK Panelservices Benelux * inclusief diepvries

27 januari 2011 30

Ook bio brood kent een stijging dankzij een gestegen penetratie en een verhoogde gemiddelde prijs. De aankoopfrequentie daalt echter.

27 januari 2011 31

Conclusies• Productie in Vlaanderen <<< vraag

– Bv. Bio-Mills: 50% regionaal graan in 2015?– Ook 2 andere molens

• Klimaat = moeilijkheidsfactor, maar niet onmogelijk!!– Kwaliteit = rasafhankelijk– Baktechniek aanpassen aan de geleverde kwaliteit

• Geen “ketenregisseur” – zoals bv. Agribio of AgriFirm

• Schaalgrootte van de bedrijven voldoende? In vergelijking met het saldo voor groentengewassen– 30 Ton minimaal bij Agribio

27 januari 2011 32

27 januari 2011 33

27 januari 2011 34

Stelling 1• Vlaanderen is klimatologisch minder geschikt voor de

teelt van kwaliteitsgraan. • Men beperkt zich beter tot de productie van

veevoedergraan.

27 januari 2011 35

Stelling 2• De Vlaamse biologische akkerbouwers zijn

onvoldoende concurrentieel in vergelijking met buitenlandse producenten (Duitsland, Nederland, Frankrijk, Kazachstan ....)

27 januari 2011 36

Stelling 3• De Vlaamse consument kan warm gemaakt worden

voor een brood (of ander graanproduct) van regionale herkomst.

• Dit wordt beter zéér kleinschalig uitgewerkt (type rechtstreekse verkoop)

27 januari 2011 37

Stelling 4