26 september 1996jaargang 39 26 september 1996 · voor chemici. De winnende studenten leverden een...

20
Binnen vijf jaar tweederde minder opleidingen 6 6 nummer 26 september 1996 26 september 1996 26 september 1996 26 september 1996 26 september 1996 jaargang 39 jaargang 39 jaargang 39 jaargang 39 jaargang 39 Onafhankelijk weekblad van de Technische Universiteit Eindhoven Onafhankelijk weekblad van de Technische Universiteit Eindhoven Wetsvoorstel bestuursstructuur eindelijk veilig Maar de PvdA wilde benadrukken dat de universiteit een gemeen- schap is waar studenten en perso- neel samenwerken. Dat kan bij nader inzien ook via een motie, aldus Van Gelder. De oppositie had niets dan hoon over voor Van Gelders nieuwe standpunt. Volgens Lansink (CDA) was de PvdA ‘terug bij af’. En Rabbae van GroenLinks stelde vast: ‘Deze motie stelt niets voor. De PvdA is gezwicht voor de VVD.’ Rabbae diende vervolgens het PvdA-voorstel onder zijn eigen naam opnieuw in, als uitnodiging aan dissidenten in de PvdA-fractie om ‘hun geloofwaardigheid te herstellen’. D66 heeft een voorstel ingetrokken dat nog verder ging dan het oorspronkelijke PvdA-idee. De democraten wilden faculteiten verplichten een student in het bestuur op te nemen. Dit voorstel zou waarschijnlijk geen meerder- heid halen en Ritzen vond het ‘onaanvaardbaar’. ‘En je moet wel erg zware redenen hebben om een coalitieminister te trotseren’, al- dus D66- woordvoerster Jorritsma. Haar voorstel om studenten op te nemen in het opleidingsbestuur zal waarschijnlijk wel aangeno- men worden, en dat weegt zwaar voor D66. De stemmingen over het wetsvoorstel vinden waarschijn- lijk pas volgende week plaats. haar voorstel introk en de VVD in ruil daarvoor de oproep aan uni- versiteiten -in de vorm van een motie- mede ondertekende. Geloofwaardigheid ‘Ik heb graag ruzie met de VVD, maar dat moet dan wel ergens over gaan’, zei Van Gelder afgelo- pen maandag tijdens een overleg in de Tweede Kamer. Hij zei ‘geworsteld’ te hebben met zijn eigen voorstel over de student- bestuurder. Dat was in feite overbodig, omdat de wet ook nu al niet uitsluit dat een student lid wordt van het faculteitsbestuur. voorstel dat de student als lid van het faculteitsbestuur aanvaard zou moeten worden, was aangenomen. Dat zette de kamermeerderheid voor de MUB en daarmee ook de politieke toekomst van minister Ritzen op het spel. Overleg tussen PvdA-kamerlid Van Gelder en De Vries van de VVD leidde er vorige week uiteindelijk toe dat de PvdA door H anne O bbink H OP OP OP OP OP Over zo’n vijf jaar moeten de Nederlandse universiteiten hun onderwijsaanbod beperken tot 86 brede opleidingen. Onderling moeten ze afspraken maken om het aantal varianten binnen deze opleidingen aan banden te leggen. En een variant mag pas een zelf- standige opleiding worden als een Tijdens een conferentie in het Evoluon hield CvB- voorzitter Henk de Wilt een betoog over de verschuivende denkbeelden ten aanzien van het begrip kwaliteit bij onder- nemingen. De TUE wordt waar- schijnlijk de plaats van vesti- ging van een nieuw internatio- naal onderzoeksinstituut voor stochastische wiskunde: EURANDOM. DEAF is het jaarlijkse festival over nieuwe media. Conclusie dit jaar: digitale ruimten zijn geen vrijblijvende speeltjes, maar veranderen onze maatschappij meer dan we denken. 3 3 Deze week Deze week PvdA en VVD zullen de MUB, de wet over het universitair bestuur, steunen, nu zij hun ruzie over de student als lid van het faculteitsbestuur hebben bijgelegd. Ook D66 zal het voorstel steunen, zij het met weinig enthousiasme. Daarmee is Ritzens wetsvoorstel veilig. Wel roepen PvdA en VVD de universiteiten op om ‘openheid en betrokkenheid’ te betrachten in hun bestuur. Infodag SAI Vrijdag 4 oktober houdt het Stan Ackermans Instituut een infodag. In de hal en de blauwe en rode zaal van het auditorium staat tussen 10.00 en 11.15 uur een aantal stands. Prof.ir. Mario Stevens, wetenschappelijk directeur van het SAI, houdt om 11.20 uur een inleiding. Hierna wordt de videofilm ‘Mensen die het gaan maken’ vertoond. Om 11.50 uur is er een voordracht door ing. Theo Maas, con- cern-directeur Technologie en Innovatie van Stork NV in Boxmeer. ‘s Middags wordt bij een bezoek aan de faculteiten aandacht besteed aan de sollicitatieprocedure voor de ontwerpers. De VVD had gedreigd tegen de hele MUB te stemmen, als het door H anne O bbink H OP OP OP OP OP visitatiecommissie dat goed vindt. Dat staat in het eindrapport van een werkgroep van de VSNU, de vereniging van universiteiten. De werkgroep stond onder leiding van drs. J. Veldhuis, bestuurs- voorzitter van de Universiteit Utrecht, en moest het opleidings- aanbod in het wetenschappelijk onderwijs ‘doorlichten’. Dat aan- bod, nu onder 272 verschillende opleidingsnamen geregistreerd, moet overzichtelijker en eenvou- diger worden. In maart bracht de werkgroep al een interim-rapport uit. Op grond van de reacties heeft ze nu af en toe andere namen voor de brede opleidingen voorgesteld. Verder SSRE viert achtste lustrum hebben Veldhuis en de zijnen vooral meer nagedacht over de gevolgen van de nieuwe naamge- ving. Wat de werkgroep voor ogen staat, is dat het merendeel van wat nu een zelfstandige opleiding is een afstudeervariant wordt binnen één van de 86 geregistreerde oplei- dingen. Zo moeten planologie en demografie varianten worden van ‘sociaal- ruimtelijke wetenschap- pen’. De universiteiten moeten dat van de werkgroep binnen vijf jaar vrijwillig tot stand brengen. Daar- naast moeten zij afspraken maken over die varianten, om te voorko- men dat de wildgroei in het onderwijsaanbod op dat niveau gewoon doorgaat. De werkgroep stelt daarom voor dat de universiteiten zelf een register van opleidingsvarianten gaan bijhouden, naast het al be- staande register van opleidingen (het CROHO), dat door de overheid beheerd wordt. Nieuwe varianten kunnen alleen opgezet worden als universiteiten zich houden aan de nog op te stellen regels van hun eigen variantenregister. De werk- groep-Veldhuis wil het aantal van 86 opleidingen niet tot in de eeuwigheid vastleggen. Maar afstudeervarianten mogen niet zonder meer uitgroeien tot zelf- standige opleidingen. Een univer- siteit die een variant tot opleiding wil verheffen, moet daarom, zo stelt de werkgroep voor, eerst het oordeel vragen van de visitatie- commissie die daarvoor inhoude- lijk het meest in aanmerking komt. Hoe dit oordeel zich ver- houdt tot dat van de toetsings- commissie van minister Ritzen, de ACO, moet nog uitgewerkt worden. ‘SSRE mag trots zijn op zichzelf’, zei Christian Moeliker, lid van de lustrumcommissie, toen hij in de nacht van 18 op 19 september het lustrumjaar van deze 40-jarige studentenvereniging officieel inluidde. De SSRE is de enige nog groeiende studenten- vereniging in Eind- hoven. Maar liefst tachtig nieuwkomers mocht men dit jaar verwelkomen. Foto: Daan Kers 5 5 11 11

Transcript of 26 september 1996jaargang 39 26 september 1996 · voor chemici. De winnende studenten leverden een...

Page 1: 26 september 1996jaargang 39 26 september 1996 · voor chemici. De winnende studenten leverden een uitmun-tende prestatie in de organische chemie. Dit geldt voor de afron-ding van

Binnen vijf jaar tweederdeminder opleidingen

66nummer26 september 199626 september 199626 september 199626 september 199626 september 1996 jaargang 39jaargang 39jaargang 39jaargang 39jaargang 39

Onafhankelijk weekblad van de Technische Universiteit EindhovenOnafhankelijk weekblad van de Technische Universiteit Eindhoven

Wetsvoorstel bestuursstructuureindelijk veilig Maar de PvdA wilde benadrukken

dat de universiteit een gemeen-schap is waar studenten en perso-neel samenwerken. Dat kan bijnader inzien ook via een motie,aldus Van Gelder.De oppositie had niets dan hoonover voor Van Gelders nieuwestandpunt. Volgens Lansink (CDA)was de PvdA ‘terug bij af’. EnRabbae van GroenLinks steldevast: ‘Deze motie stelt niets voor.De PvdA is gezwicht voor de VVD.’Rabbae diende vervolgens hetPvdA-voorstel onder zijn eigennaam opnieuw in, als uitnodigingaan dissidenten in de PvdA-fractieom ‘hun geloofwaardigheid te

herstellen’.D66 heeft een voorstel ingetrokkendat nog verder ging dan hetoorspronkelijke PvdA-idee. Dedemocraten wilden faculteitenverplichten een student in hetbestuur op te nemen. Dit voorstelzou waarschijnlijk geen meerder-heid halen en Ritzen vond het‘onaanvaardbaar’. ‘En je moet welerg zware redenen hebben om eencoalitieminister te trotseren’, al-dus D66- woordvoerster Jorritsma.Haar voorstel om studenten op tenemen in het opleidingsbestuurzal waarschijnlijk wel aangeno-men worden, en dat weegt zwaarvoor D66. De stemmingen over hetwetsvoorstel vinden waarschijn-lijk pas volgende week plaats.

haar voorstel introk en de VVD inruil daarvoor de oproep aan uni-versiteiten -in de vorm van eenmotie- mede ondertekende.

Geloofwaardigheid‘Ik heb graag ruzie met de VVD,maar dat moet dan wel ergensover gaan’, zei Van Gelder afgelo-pen maandag tijdens een overlegin de Tweede Kamer. Hij zei‘geworsteld’ te hebben met zijneigen voorstel over de student-bestuurder. Dat was in feiteoverbodig, omdat de wet ook nu alniet uitsluit dat een student lidwordt van het faculteitsbestuur.

voorstel dat de student als lid vanhet faculteitsbestuur aanvaard zoumoeten worden, was aangenomen.Dat zette de kamermeerderheidvoor de MUB en daarmee ook depolitieke toekomst van ministerRitzen op het spel. Overleg tussenPvdA-kamerlid Van Gelder en DeVries van de VVD leidde er vorigeweek uiteindelijk toe dat de PvdA

doorHanneObbinkHOPOPOPOPOP

Over zo’n vijf jaar moeten deNederlandse universiteiten hunonderwijsaanbod beperken tot 86brede opleidingen. Onderlingmoeten ze afspraken maken omhet aantal varianten binnen dezeopleidingen aan banden te leggen.En een variant mag pas een zelf-standige opleiding worden als een

Tijdens een conferentiein het Evoluon hield CvB-voorzitter Henk de Wilt eenbetoog over de verschuivendedenkbeelden ten aanzien vanhet begrip kwaliteit bij onder-nemingen.

De TUE wordt waar-schijnlijk de plaats van vesti-ging van een nieuw internatio-naal onderzoeksinstituut voorstochastische wiskunde:EURANDOM.

DEAF is hetjaarlijkse festival over nieuwemedia. Conclusie dit jaar:digitale ruimten zijn geenvrijblijvende speeltjes, maarveranderen onze maatschappijmeer dan we denken.

33Deze weekDeze week

PvdA en VVD zullen de MUB, de wet over het

universitair bestuur, steunen, nu zij hun ruzie

over de student als lid van het faculteitsbestuur

hebben bijgelegd. Ook D66 zal het voorstel

steunen, zij het met weinig enthousiasme.

Daarmee is Ritzens wetsvoorstel veilig. Wel

roepen PvdA en VVD de universiteiten op om

‘openheid en betrokkenheid’ te betrachten in

hun bestuur.

Infodag SAIVrijdag 4 oktober houdt het Stan AckermansInstituut een infodag. In de hal en de blauwe enrode zaal van het auditorium staat tussen 10.00 en11.15 uur een aantal stands. Prof.ir. Mario Stevens,wetenschappelijk directeur van het SAI, houdt om11.20 uur een inleiding. Hierna wordt de videofilm‘Mensen die het gaan maken’ vertoond. Om 11.50uur is er een voordracht door ing. Theo Maas, con-cern-directeur Technologie en Innovatie van StorkNV in Boxmeer. ‘s Middags wordt bij een bezoekaan de faculteiten aandacht besteed aan desollicitatieprocedure voor de ontwerpers.

De VVD had gedreigd tegen dehele MUB te stemmen, als het

doorHanneObbinkHOPOPOPOPOP

visitatiecommissie dat goed vindt.Dat staat in het eindrapport vaneen werkgroep van de VSNU, devereniging van universiteiten. Dewerkgroep stond onder leidingvan drs. J. Veldhuis, bestuurs-voorzitter van de UniversiteitUtrecht, en moest het opleidings-aanbod in het wetenschappelijkonderwijs ‘doorlichten’. Dat aan-bod, nu onder 272 verschillendeopleidingsnamen geregistreerd,moet overzichtelijker en eenvou-diger worden.In maart bracht de werkgroep aleen interim-rapport uit. Op grondvan de reacties heeft ze nu af entoe andere namen voor de bredeopleidingen voorgesteld. Verder

SSRE viert achtste lustrum

hebben Veldhuis en de zijnenvooral meer nagedacht over degevolgen van de nieuwe naamge-ving. Wat de werkgroep voor ogenstaat, is dat het merendeel van watnu een zelfstandige opleiding iseen afstudeervariant wordt binnenéén van de 86 geregistreerde oplei-dingen. Zo moeten planologie endemografie varianten worden van‘sociaal- ruimtelijke wetenschap-pen’. De universiteiten moeten datvan de werkgroep binnen vijf jaarvrijwillig tot stand brengen. Daar-naast moeten zij afspraken makenover die varianten, om te voorko-men dat de wildgroei in hetonderwijsaanbod op dat niveaugewoon doorgaat.De werkgroep stelt daarom voordat de universiteiten zelf eenregister van opleidingsvariantengaan bijhouden, naast het al be-

staande register van opleidingen(het CROHO), dat door de overheidbeheerd wordt. Nieuwe variantenkunnen alleen opgezet worden alsuniversiteiten zich houden aan denog op te stellen regels van huneigen variantenregister. De werk-groep-Veldhuis wil het aantal van86 opleidingen niet tot in deeeuwigheid vastleggen. Maarafstudeervarianten mogen nietzonder meer uitgroeien tot zelf-standige opleidingen. Een univer-siteit die een variant tot opleidingwil verheffen, moet daarom, zostelt de werkgroep voor, eerst hetoordeel vragen van de visitatie-commissie die daarvoor inhoude-lijk het meest in aanmerkingkomt. Hoe dit oordeel zich ver-houdt tot dat van de toetsings-commissie van minister Ritzen, deACO, moet nog uitgewerkt worden.

‘SSRE mag trots zijn opzichzelf’, zei ChristianMoeliker, lid van delustrumcommissie, toenhij in de nacht van 18op 19 september hetlustrumjaar van deze40-jarigestudentenverenigingofficieel inluidde. DeSSRE is de enige noggroeiende studenten-vereniging in Eind-hoven. Maar liefsttachtig nieuwkomersmocht men dit jaarverwelkomen.Foto: Daan Kers

55

1111

Page 2: 26 september 1996jaargang 39 26 september 1996 · voor chemici. De winnende studenten leverden een uitmun-tende prestatie in de organische chemie. Dit geldt voor de afron-ding van

226 september '96

Onafhankelijk weekblad van deTechnische Universiteit Eindhoven.

© 1996. Auteursrechten voorbehouden. Niets uitdeze uitgave mag worden gereproduceerd doormiddel van boekdruk of welk medium dan ookzonder voorafgaande toestemming van dehoofdredacteur.

De redactie behoudt zich het recht voor omaangeboden artikelen, van welke aard dan ook,te wijzigen.

Redactie:Fred Gaasendam (hoofdredacteur), Han Konings (eindredacteur),Désiree Meijers, Jan Ummels, Gerard Verhoogt

(Student)Medewerkers:Miguel Alvares, Roel van de Berg (cartoonist), John Buitjes, JannigjeGerritzen, Lisa Mattemaker, René ter Riet, Willem van Rossum, BramSaeys (fotograaf), Maurice Schaeken, Ilse Schuts, Siem Simonis,Moniek Stoffele, Huibert Spoorenberg

Redactieraad:GeertJan Laan, prof.dr.ir. Harry Lintsen, Francine Oving,drs. Maarten Pieterson, prof.dr. Frans Sluijter,mr.drs. Ben Donders (secretaris)

Ontwerp en lay-out:Ben Mobach

Druk:Drukkerij E.M. de Jong B.V.Baarle Nassau

Advertenties:Van der Meulen Promotions, Fivel 27, Postbus 413,9200 AK, Drachten, Tel. 0512 - 520936, Fax 0512 - 517415e-mail: vdm @ euronet.nl

Kopij:Kopij moet op diskette een week voor de verschijningsdatum voor15.00 uur in het bezit van de redactie zijn.

Redactie-adres:Technische Universiteit Eindhoven, HG 1.19, postbus 513, 5600MB, Eindhoven, Tel. 040 - 2472961/2473815; Hoofdredactie,HG 1.20, Tel. 040 - 2474441, Fax 040 - 2456033e-mail: cursor @ cur.tue.nlhttp://www.tue.nl/studium_cursor/cursor.html

Open opinies:Lezersbrieven worden alleen dan geplaatst als ze kort en zakelijkzijn. Alle kopij dient te zijn voorzien van de naam en telefoon-nummer van de afzender.

Colofon

bij de faculteit Bouwkunde voorhet vakgebied constructiegeluid

in gebouwen. Deze bijzondereleerstoel is ingesteld op verzoekvan de stichting Lorentz-VanItersonfonds.

Frank van HoofFrank van HoofFrank van HoofFrank van HoofFrank van Hoof en GerardGerardGerardGerardGerardWesterbeekWesterbeekWesterbeekWesterbeekWesterbeek vieren dit jaar hun25-jarig dienstjubileum. Iedereenis van harte uitgenodigd voor dereceptie donderdag 26 septembervanaf 16.30 uur in het PVOC.

De Belgische politie en justitieis in haar hemd gezet. De nimmeropgeloste zaken van de Bende vanNijvel en de moord op AndréCools en Marc Dutroux makenduidelijk dat het justitieel appa-raat niet meer opgewassen is te-gen de georganiseerde criminali-teit. Incompetentie van haarmedewerkers lijkt een te gemak-kelijke conclusie. Ligt het aan eenslechte samenwerking? Is ertegenwerking van hogerhand? Ofkomt het door gebrek aan struc-tuur of verantwoordelijkheid dieniet wordt genomen? Walter deBock, redacteur van de Belgischekrant De Morgen, is al jaren voor-stander van een onderzoek binnenhet hele ambtenarenapparaat. Hijzal tijdens SG-Aktueel ingaan opde precaire situatie in België.

SG-AktueelMaandag 30 september, 12.45 tot13.30 uur, blauwe zaal, auditorium

Het verdrietvan België

RectificatieIn de vacaturemelding voorde OBP-geleding UR van hetCentraal Stembureau werdenin Cursor 5 de voorletters vanmw. A. Vermeulen-Adolfs nietvolledig vermeld. Ter voorko-ming van vergissingen; ditmoet zijn mw. A.E.G.Vermeulen-Adolfs.

lichaam, werd uitgereikt tijdenseen feestelijke bijeenkomst op 2september in de Sixmazaal van defaculteit Scheikundige Technolo-gie.De Sixma Organische Chemie Prijsis een initiatief van de vakgroepOrganische Chemie van de TUE,bedoeld als aanmoedigingsprijs

voor chemici. De winnendestudenten leverden een uitmun-tende prestatie in de organischechemie. Dit geldt voor de afron-ding van zowel de Inleiding orga-nische chemie en Organischechemie 1, als voor het het organi-sche deel van het practicumMaken en Meten.

De Sixma Organische ChemiePrijs 1996 is toegekend aan J. vanGorp en M. Pepers. Deze prijs,bestaande uit een oorkonde en eenkleine verrijking van geest en

J. van Gorp (links) en M.Pepers, de winnaars van deSixmaprijs.Foto: Bert Janssen

Sixma Chemie Prijs

Na een kortstondige maarhevige ziekte is MichelMichelMichelMichelMichelKoensKoensKoensKoensKoens zaterdag 14 septem-ber op 19-jarige leeftijdonverwacht overleden.Michel was tweedejaars stu-dent werktuigbouwkundeen had zijn P in één keer af-gerond. Na zijn dood zal er

in de collegezaal één plaats te veelleeg zijn.

medewerkers en studentenvan de faculteit W

sekse ervaren?Allemaal vragen waar de Dienst-commissie ProjectmedewerkersNWO graag een antwoord op zoukrijgen. Om een beter inzicht inde toekomstperspectieven en in dearbeidsomstandigheden en -voor-waarden van postdocs te krijgenwordt er een enquête gehouden.Alle postdocs aangesteld bij deKNAW worden aangeschreven.Postdocs gefinancierd door andereeerste, tweede en derde geldstro-men zijn niet bekend. BaukeBuwalda verzoekt deze postdocsom ook mee te doen. Voor meerinfo: RUG, Postbus 14, 9750 AAHaren, e-mail: [email protected].

Agenda U-raad

Donderdag 3 oktober om vier uurverdedigt drs. Herman de Grootdrs. Herman de Grootdrs. Herman de Grootdrs. Herman de Grootdrs. Herman de Grootuit Eindhoven in promotiezaal 4van het auditorium zijn proef-schrift ‘Effects of self-consistencyand vertex corrections on the GW-gap of semiconductors: a modelstudy’. In dit proefschrift wordteen methode onderzocht om debandenstructuur van halfgeleidersuit te rekenen. Promotoren zijnprof.dr. W. van Haeringen enprof.dr. B. Verhaar.De Groot (29) studeerde in 1991 aande RU Groningen af als na-tuurkundige. Daarna kwam hijnaar de TUE waar hij bij de vak-groep Theoretische natuurkundevan de faculteit Technische Na-tuurkunde aan dit promotie-onder-zoek werkte.

Prof.ir. Eddy Gerretsen Prof.ir. Eddy Gerretsen Prof.ir. Eddy Gerretsen Prof.ir. Eddy Gerretsen Prof.ir. Eddy Gerretsen houdtvrijdag 11 oktober om vier uur inde blauwe zaal van het auditoriumzijn intreerede. De rede is getiteld:‘Bouwen aan geluidwering metkwaliteit’. Gerretsen is per 1 okto-ber 1994 benoemd tot hoogleraar

In m

emor

iam

Enquête onder postdocs

Russian Academy of Sciences inMoskou. Het onderwerp van zijnlezing is: ‘The world populationsystem in the past and future’.De Holstlezing vindt plaats opdonderdag 10 oktober, om 16.00uur in de blauwe zaal van hetauditorium.

De Holstlezing 1996 wordt ditjaar gehouden door prof.dr.Serguei P. Kapitza, hoogleraar aanhet Institute for Physical Problems,

Holstlezing

De agenda van de U-raad op maan-dag 30 september vermeldt ondermeer de instelling van het Univer-sitair Technologisch InstituutMedische Technologie alsmede destand van zaken tweede trancheprojectvoorstellen KMP OnderwijsTUE. Ook komen de stand vanzaken omtrent het Plan van Aan-pak Studentenstatuut, de benoe-mingen en de BesturingscyclusTUE aan bod.

Postdocs zijn alle wetenschappe-lijke onderzoekers die tijdelijkzijn aangesteld bij universiteitenof andere instellingen voor weten-schappelijk onderzoek en die zijngepromoveerd of hun promotie-datum hadden vastgesteld bij hunindiensttreding. Hoe ziet de Ne-derlandse postdoc zijn toekomst?Heeft hij of zij nog vertrouwen inhet vinden van een vaste baan inde academische onderzoekswe-reld? Of keert men de universiteitde rug toe en worden andere bron-nen van inkomsten gezocht? Enhoe zijn de omstandigheden op dewerkvloer? Wordt er bijvoorbeelddiscriminatie naar leeftijd of

Page 3: 26 september 1996jaargang 39 26 september 1996 · voor chemici. De winnende studenten leverden een uitmun-tende prestatie in de organische chemie. Dit geldt voor de afron-ding van

3 26 september '96

De Wilt op themaconferentie Kiezen èn delen:

‘Mensen willen best veranderen,maar niet veranderd wórden’

een rationele manier tot stand.Klanten, concurrenten, wet- enregelgeving spelen een voornamerol. Maar De Wilt bespeurt eenverandering. Hij gaf als contrastmet de door hem als ‘mechanis-tisch’ bestempelde eerste tweeniveaus een citaat uit de Code ofConduct van Shell: ‘We have towin from society a licence tooperate’. In termen van kwaliteitverklaart De Wilt dit als volgt: Wijwillen kwaliteit in de ogen van demaatschappij door ernst te makenmet de maatschappelijke ver-wachtingen. Bij Philips signaleertDe Wilt een soortgelijke notie.Boven een advertentie van Philipszag De Wilt onlangs de volgendetekst: ‘Kwaliteit is een manier vanleven’. De slogan ‘Let’s makethings better’ is eveneens eenvoorbeeld van toegenomen maat-schappelijk besef. De Wilt ci-teerde vervolgens Timmer overhet kwaliteitsmanagement bij

Philips. Teneur: we hadden degoede boeken gelezen en de goedeprocedures opgesteld, toch is hetmisgegaan. Het was technisch eengoed plan, maar het heeft nooit deharten van de mensen bereikt.

GedragscodeDe Wilt poneerde een lange-termijntrend, waarbij het denkenover kwaliteit verschuift van eenmechanistisch niveau (ISO), viaeen wat strategischer niveau(TQM), naar een niveau met eenbrede maatschappelijke context.Regels en normen verschuiven dannaar waarden. Management ver-schuift naar leiderschap, lerenwordt opvoeden. De interne oriën-tatie maakt plaats voor een toe-name van de rol van externe facto-ren. Het besef zal steeds meergroeien dat een onderneming nietop zichzelf staat, maar schakel isin een keten. Ook komt er een

Tijdens een conferentie van het Frits Philips

Institute for Quality Management hield CvB-

voorzitter Henk de Wilt een betoog over de

verschuivende denkbeelden ten aanzien van

het begrip kwaliteit bij ondernemingen. Een

bedrijf moet zijn maatschappelijke verantwoor-

delijkheid niet ontlopen, zo stelde hij.

Buijtenen. Er is meteen van degelegenheid gebruik gemaakt omde hoofdpagina inhoudelijk wataan te passen. Zo is het kopje‘Informatiecentrum’ vervangendoor ‘Actueel’. Het kopje ‘Studen-tenorganisaties’ is vervangen door‘Studentenvoorzieningen’. Dielaatste verandering heeft vooral temaken met de toevoeging vanuitgebreide subpagina’s van hetStudentensportcentrum. Verder isde afdeling In- en Externe Betrek-kingen begonnen met het ter be-schikking stellen van persberich-ten op het Internet. Ook hetLoopbaan Advies Centrum heefteen eigen pagina, evenals hetSamenwerkingsorgaan BrabantseUniversiteiten.Zo langzaamaan komt er aardigwat informatie over de TUE op hetInternet te staan, hetgeen VanBuijtenen tot tevredenheid stemt.

‘We hebben nu binnen een jaareen netwerk van contactpersonenen gebruikers van de TUECIS-pagina’s opgebouwd. Daar ben ikerg gelukkig mee. Van hen krijgenwe veel nuttige feedback, waar-door de kwaliteit van de voorzie-ningen weer verbeterd kan wor-den.’Vijf van de zeven faculteiten heb-ben inmiddels de vormgeving vande TUECIS-pagina’s overgenomen,waardoor het beeld van eenheidvan de TUE-pagina’s vergrootwordt. Opvallend is dat de vorm-geving van de faculteitspagina’sdaarbij ook redelijk homogeen is.Alleen Elektrotechniek veroorlooftzich een kleine afwijking door eenmolecuultje te laten draaien, maardat is dan ook alles. Wiskunde enInformatica en Technische Na-tuurkunde hebben nog afwij-kende pagina’s.

doorF redG aasendam

De voordeur was mooi, maarging wel moeilijk open. De klach-ten over de moeilijk te bereikenhomepage van de TUE zwollenzodanig aan, dat de redactieraadTUECIS onlangs besloten heeft omde entree van de TUE op het Inter-net wat minder exuberant te ma-ken. ‘Wie nu de pagina inleest,hoeft nog maar 16 kB te verwer-ken. Dat was circa 80 kB’, aldusMarcel van Buijtenen, de voorzit-ter van de redactieraad. Een wijzi-ging die menigeen zal toejuichen,ook al is het geheel nu toch watkaler. Maar de functionaliteitdient voorop te staan, vindt Van

aanpassen, voorzitter, want hier-mee kunnen we de rest van dedag vullen’, was de eerste reac-tie van De Wilt. ‘Ik pleit voor deterugkeer van het begrip ‘uni-versiteit’, ging hij verder. ‘Wat isdat dan? Geen veredeld klussen-bureau voor het bedrijfsleven.Een organisatie waarin -als heteven kan- jonge mensen, staf,bestuur misschien ook, inmaximale vrijheid, maar binneneen aantal praktische kaders,zich zouden moeten gaan druk-maken over bijvoorbeeld dedingen waar ik het net over had.Het beeld dat minister Ritzenoproept, komt al een beetje inde richting. Hij spreekt over‘leren leren’. De volgende stapzou kunnen zijn leren lerenbinnen te formuleren waardenen normen. Of je dat alsbestuursvoorzitter binnen eenbeperkt aantal jaren kunt reali-seren, waag ik overigens te be-twijfelen. Maar je kunt wel pro-beren dit beeld op te roepen.’

gen beter doen, daar gaan we zon-der meer van uit. Maar een betereonderneming creëren, misschienook een beetje bijdragen aan eenbetere samenleving, dat zit ook in‘Let’s make things better’. Timmerzag het vooral als iets Nederlandsom over zo’n slogan te blijvendoorgaan. In andere landen enwerelddelen slaat de slogan welaan. Maar als de trend zich door-zet zoals De Wilt die in zijn ver-haal schetste, heeft Timmer onge-lijk, niet Frits Philips. In ‘Let’smake things better’ lijkt toch nogde productgerichte, inmechanistische kwaliteitstermendenkende manager aan het woord.Overigens kreeg CvB-voorzitter DeWilt na zijn betoog een interes-sante vraag uit het publiek voorge-schoteld. ‘Als uw verhaal waar is,dan hebben we over een aantaljaren studenten nodig met leiders-capaciteiten. Leiden we ze op ditmoment ook zo op, of zijn het tochnog technocratische managers?’‘Misschien kunt u het programma

doorF redG aasendam

Universiteit geen klussenbureau voor bedrijfsleven

Jan Timmer, president vanPhilips, sloot de conferentie vanhet FPIQM af met een verhaalover kwaliteitsmanagement bijPhilips. Dagvoorzitter Hans vanLonden vroeg aan het eind vanzijn lezing of iemand Timmereen vraag durfde te stellen. Inde zaal zat Frits Philips, dieprompt zijn hand opstak. ‘Washet niet beter geweest om van‘Let’s do things better’ te spre-ken’, was zijn vraag aan Tim-mer. ‘Do things better’ gaatverder. Dat betekent dat je ookeen telefoongesprek goed doet,dat je een brief voortreffelijkbeantwoordt. Ook in verhoudingvan mensen onder elkaar geloofik dat de kreet ‘Do things better’one thing better is.’ Timmer washet er daar niet mee eens. ‘Din-

Homepage TUE telt minder bytes

subjectiever. Nu geeft het vakerweer of iets geschikt is of deugde-lijk. De Wilt illustreerde dezeverschuiving naar subjectiviteitaan de hand van de definities diehet Nederlands Normalisatie-Instituut in de loop der jaren heeftopgesteld over kwaliteit.Normen, bijvoorbeeld de ISO-normen, benaderen kwaliteit voor-namelijk in meetbare termen omhet te beheersen, te borgen en tecontroleren. Maar een onderdeelals bijvoorbeeld de kwaliteit inrelatie tot de maatschappelijkeprijs komt niet aan bod. TotalQuality Management is breder,maar er is nog steeds sprake vanmodellen, protocollen en sche-ma’s, waarmee kwaliteitszorgwordt ingebed in bredere concep-ten als veranderingsmanagementen business process reenginee-ring. Veel van deze methodenstaan volgens De Wilt onder somscynische kritiek. De eerste redendaarvoor is het feit dat de doelencentraal, van bovenaf, geformu-leerd blijven. De tweede redenontleende De Wilt aan Van Empel:‘Mensen willen best veranderen,maar mensen willen niet veran-derd wórden.’Er is nog een breder niveau denk-baar dan het smalle ISO-nor-menniveau en het bredere TQM-niveau. Op dit niveau staat dedefinitie van kwaliteit zelf terdiscussie. De discussie verschuiftdan van normen naar maatschap-pelijk en individuele waarden.Begrippen als duurzaamheid,integriteit en verantwoor-delijkheid gaan dan deel uitma-ken van de discussie.

Maatschappelijk besefOp dit moment vindt het denkenen handelen met betrekking totkwaliteit vooral op het eerste enmisschien tweede niveau (dus hetISO-normenniveau en het TQM-niveau) plaats. Kwaliteit van dien-sten en goederen komt vooral op

Het Frits Philips Institute forQuality Management (FPIQM) be-staat deze maand vijf jaar. Op 26september 1991 stonden Philips ende TUE aan de wieg van dit insti-tuut. Doel van het instituut was hetbevorderen van het kwaliteits-denken in het bedrijfsleven, waar-bij de integratie van wetenschapen bedrijfservaring een hoofdrolmoesten spelen. Ter viering vanhet lustrum werd donderdag 19september in het Evoluon eenconferentie gehouden met alsthema ‘Kiezen èn delen’.De centrale vraag op de conferen-tie luidde: Welke bijdrage levertde onderneming aan de kwaliteitvan de samenleving?’ Een aantalsprekers boog zich over deze ma-terie. Behalve prof.dr. HenkBoddendijk, directeur van FPIQMen hoogleraar voor quality mana-gement aan de TUE, spraken onderandere ook ir. Jan Dekker, voorzit-ter van de raad van bestuur vanTNO Delft, Jan Timmer, presidenten voorzitter van de raad van be-stuur van Philips en dr.ir. Henk deWilt, voorzitter van het collegevan bestuur van de TUE. De Wiltgaf een brede visie over de veran-derende denkbeelden ten aanzienvan het begrip ‘kwaliteit’ bijondernemingen.

SubjectieverVroeger had de term ‘kwaliteit’alleen een niet-relatieve beteke-nis, zo stelde De Wilt. Met anderewoorden: het is een hoedanigheidvan een bepaalde zaak. Tegen-woordig is de betekenis heel wat

doorF redG aasendam

verschuiving van aandacht voorproducten naar diensten of func-ties. Een economie gebaseerd opuitputting zal verschuiven naareen economie van duurzame ont-wikkeling. Parallel hieraan is eentoenemende belangstelling bijbedrijfsleidingen om niet alleenmaar een missie te schrijven,maar een missie met een gedrags-code. Een en ander past, aldus DeWilt, in het zeer brede kader vande maatschappelijke emancipatievan de onderneming. Dit kan insamenhang worden gebracht metde in deze tijd terugtredendeoverheid. ‘Maar meer marktwer-king betekent wat mij betreft niethet ontlopen van een grotere maat-schappelijke verantwoordelijk-heid’, aldus de CvB-voorzitter.

Page 4: 26 september 1996jaargang 39 26 september 1996 · voor chemici. De winnende studenten leverden een uitmun-tende prestatie in de organische chemie. Dit geldt voor de afron-ding van

426 september '96

Het benoemen van mensenen het benoemen van dingenzijn zeer fundamentele hande-lingen in het leven van de mensen zijn organisatievormen.Twee abstracte middelen zijnnodig om tot effectieve benoe-mingen te komen: taal enmacht. Beide middelen spelenbij beide benoemings-activiteiten een rol, maar inverschillende mate. Bij hetbenoemen van mensen speeltmacht de hoofdrol en is de taaleen bijverschijnsel. Bij hetbenoemen van de dingen is taalde hoofdzaak en blijft machtmeestal op de onzichtbare ach-tergrond. Deze algemene waar-heid is voor mij op onverwachtaardige manier gedemon-streerd bij de opening van hetacademisch jaar aan de TUE.Daar werd de nieuwe rector

magnificus voor de ogen van deuniversitaire gemeenschap om-hangen met de ketting die hembindt aan zijn benoeming. Status,aanzien en een milde vorm vanmacht zijn de gevolgen van dezebenoeming en zijn tegelijkertijdde factoren die eraan vooraf zijngegaan; maar dat speelt zich alle-maal zo ver boven mijn niveau afdat ik daar niets over kan melden.Mijn wereld is die van de taal. Nuis de taal die bij de opening vanhet jaar gebruikt wordt zelden ergspannend en die bleef ook nuvoornamelijk beperkt tot eendoorleefde uitspraak van clichésvan het type ‘succes’ en ‘bedankt’en ‘speerpunten’. Maar dat is dande taal van de top. Heel ver daar-onder leeft de taal der studenten.En juist door die studententaalben ik weer eens gesterkt in mijnmening dat het Nederlands be-

schikt over de grootstebenoemingsrijkdom van alle ta-len.Wat is er gebeurd? Door een geluk-kig toeval valt de eerste middagvan een cursus presentatie-techniek van mij altijd samen metde opening van het jaar aan deuniversiteit. Een prachtge-legenheid dus om studentenmeteen te confronteren met eenpresentatie van topniveau. Deopdracht luidt dan: Geef commen-taar op de presentatietechniek vande spreker(s) en noteer wat er goedgaat of wat er misschien nog beterzou kunnen. De bedoeling is datde groep erachter komt wat nueigenlijk de criteria zijn die bepa-len of een presentatie goed is ofniet. Ik zal u de boeiende detailsvan deze commentaren besparen,maar wel de variatie in benoe-ming geven van het meubelstukdat sprekers ten dienste staat bijhun presentatie. Het blijkt moge-lijk te zijn om minstens veertienwoorden te gebruiken om datvoorwerp te benoemen. Dat is eengrote rijkdom, omdat genuanceerddenken over de wereld vereist dat

BenoemingsrijkdomDienst Overige Zaken

In de rubriek ‘Dienst Overige Zaken’ schrijvenprof.dr.ir. J.D. Janssen, prof.dr. P.J. Lemstra,prof.dr.ir. H.E.H. Meijer, dr. J.W. Nienhuys, drs.M. Pieterson, prof.dr. F.W. Sluijter, drs. A.J. Ver-voorn en dr.ir. E.G.F. van Winkel.

we al die nuances ook kunnenweergeven in taal. De wetenschap-per die in het Nederlands denkt,heeft dan ook een aanzienlijkrijker instrument tot zijn beschik-king dan de researchers die zichmet Engels moeten behelpen.Eerlijkheidshalve moet ik weltoegeven dat een paar van de veer-tien benamingen voor het be-doelde rostrum meer uit armoededan uit rijkdom zijn geboren,maar er blijven er voldoende over.Hier volgen veertien zinnen, Hijkeek veel naar de katheder en afen toe de zaal rond. Hij staatkaarsrecht en heeft zijn handenstil op de lessenaar en komt daar-door statiger over. Al met almaakte hij een nerveuze indruk,temeer omdat zijn vele leunen ophet tafeltje gepaard ging met hettikken op de rand. Hij kan beterzijn handen op de spreektafelleggen of naast zijn lichaam latenhangen. Zenuwachtige bewegin-gen achter de rednerpult. Hijleunde losjes op de spreekstoel enveranderde vaak van positie. Inhet begin hangt hij op de lees-standaard zodat hij zijn handenniet of nauwelijks gebruikt. Hetgrootste gedeelte van de tijd hieldhij het katheder met beide han-den vast. Dit staan wordt regelma-

tig hangen op zijn standaard.Zijn lichaamshouding t.o.v. dedesk was dat hij hieraan steunzocht, zodat hij vooroverleunde. Hij leunde ook op dekansel, zoals priesters doen inde kerk als ze preken. In zijnmooie jurk hield hij zich stevigvast aan de randen van zijntafel, soms bijna verkrampt. Hijstaat niet recht, maar staatvoorovergebogen, afsteunendop het spreekgestoelte. Het vielme op dat hij regelmatig opzijn sprekerstafel leunde enmet zijn benen aan het spelenwas. Eenmaal in het betoog gaathij even nonchalant met eenelleboog op de redebok leunen,Veertien namen minstens voorhetzelfde ding: wie durft er nogte praten over taalarmoedeonder studenten? Wie denkt ernog dat het Nederlands be-dreigd wordt door bijvoorbeelddie ene desk die hier genoemdwordt? En voor mij vergoedt decreatieve redebok ruimschootsde aanwezigheid van de Duitserednerpult. De rijkdom voorhet benoemen der dingen over-treft vele malen de mogelijkhe-den bij het benoemen in func-ties.

Aat Vervoorn

dader, was één van de stellingendie tijdens de discussieronde werdgeponeerd. Immers, een volwas-sene is in principe zelf verant-woordelijk voor zijn doen en la-ten. Een reactie daarop was datjonge mensen vaak de ergste din-gen doen; wat kinderen van 15, 16jaar in Ruanda hebben aangerichtis vrijwel niet te vergeven. Daaropwerd gezegd dat ook kinderen diegeweld bedrijven slachtoffer zijn,hoewel dit niet altijd vanzelfspre-kend is. Dikwijls zijn ze meege-trokken in een orgie van geweld.

LittekensVaak zijn trouwens juist volwasse-nen als slachtoffer te kenmerken.Een voorbeeld: er zijn meer Viet-namveteranen die zelfmoord heb-ben gepleegd dan dat er tijdensdie oorlog VS-soldaten gesneuveldzijn. Dat had overigens veel temaken met de houding van hetAmerikaanse volk. De militairenuit de Golfoorlog hebben het watdat betreft gemakkelijk gehad.Vluchtelingen hoeven ook nietaltijd slachtoffer te zijn, somsstarten ze in een ander land ofgebied nieuwe milities op. Je moetalles altijd in z’n context zien. Vanalle vluchtelingen in de wereldzijn tachtig procent vrouwen enkinderen. En mensen die lang ineen vluchtelingenkamp hebbengezeten krijgen vaak ook te makenmet een vervormd zelfbeeld.Hoe het ook zij, opgroeien in Joe-goslavië zal nog heel lang beteke-nen: opgroeien met vele wonden.Maar wonden kunnen helen, als zemaar goed verzorgd worden. Erzullen littekens blijven, maar pijnkan slijten, door zelf positief aande slag te gaan. De conclusie vanhet symposium was dan ook: Weworden pas weer mens als weer met elkaar iets van maken.

Als kind heb je veel mogelijkheden, maar die

ontwikkelen zich niet vanzelf. In een ernstig

verstoorde samenleving, zoals die bijvoorbeeld

de afgelopen jaren in voormalig Joegoslavië

heerste, kan de persoonlijkheid van een kind

zo ernstig gedeformeerd raken dat het therapie

behoeft. De droevige gebeurtenissen in voor-

malig Joegoslavië leidden vorige week donder-

dag wel tot een stimulerende gedachtenuitwis-

seling. Ter gelegenheid van de Universitaire

Vredesdag organiseerde de bestuurscommissie

Vredescentrum TUE de discussiebijeenkomst

Kinderen van voormalig Joegoslavië. Biljana

Beljan, een Bosnische vluchtelinge die in Ne-

derland verblijft, vertelde er haar relaas.

zeggen sinds de oorlog last te heb-ben van chronische buikpijn eneen kwart vindt het leven nietmeer de moeite waard. Velen vanhen vertonen bovendien het onver-mogen om van zichzelf te houdenof om anderen te geven. Om op tegroeien tot een volwaardige, even-wichtige volwassene heeft iederkind een aantal fundamentelebehoeften. Dat zijn lichamelijkebehoeften, zoals voedsel en verzor-ging, maar ook andere, die zichlaten samenvatten met de begrip-pen veiligheid, vertrouwen, erken-ning en vrijheid. Als het daaraanontbreekt, zal zich ongetwijfeldeen trauma ontwikkelen. Normaalgesproken is hulp in dat geval tebieden door het normale kinder-leven te herstellen, zonder bedrei-ging van het bestaan. De opvoedersvervullen daarbij een zeer belang-rijke rol: zij moeten de verant-woordelijkheid nemen. Er moetaandacht zijn voor het rouw-pro-ces; verdriet, verlies en schaamtedienen te worden verwerkt. Be-langrijk is daarbij dat de kinderenzich kunnen uiten. Dat kan opverschillende manieren gebeuren:niet alleen door taal, maar ookdoor spel en expressie, zoals zin-gen, tekenen of muziek maken.

Als dat niet mogelijk is dan ont-wikkelen ze vaak een trauma voorhun hele leven.

ZelfrespectDe sprekers noemden een aantalbeleidsmaatregelen om die vicieu-ze cirkel te doorbreken: onderandere het opzetten van therapeu-tische projecten waarin men leerteerlijk te communiceren. Verdermoet geweld weer abnormaalworden. Veel kinderen hebbeneen vergiftigd wereldbeeld alsgevolg van propaganda, vooral viade tv. Jongeren zijn daar nog ont-vankelijker voor dan ouderen. Hetzou goed zijn als er een aantaljaren controle was op de media invoormalig Joegoslavië. Men moetook precies weet krijgen van water gebeurd is. Er moet nieuw zelf-respect worden opgebouwd, bij-voorbeeld door een positieve bij-drage te leveren aan de opbouwvan het eigen land. Daarvoor is hetnodig het besef te accepteren datje met z’n allen verder moet. Devijand van gisteren is immers departner van morgen.Tot je achttiende ben je kind enzijn mensen bereid je als slacht-offer te zien; na die leeftijd ben je

Hoop op een nieuwe toekomst

doorHuibertSpoorenberg

Biljana Beljan, eenBosnische vluchtelinge,vertelde nooit meer tewillen terugkeren naar haargeboorteland.Foto: Bram Saeys

eens gestemd. Maar het ergstevindt ze dat haar kinderen alleverschrikkingen hebben moetenzien. Veel van hun vriendjes gin-gen weg en ze wisten niet waaromof waarheen.

BehoeftenVoorafgaand aan de discussiebij-eenkomst hielden drie deskundi-gen inleidingen waarin zij deproblematiek schetsten en moge-lijke oplossingen aandroegen.Naar schatting zijn wereldwijdzo’n tien miljoen kinderen getrau-matiseerd als gevolg van eenoorlogssituatie. Kinderen hebbenweliswaar een sterke mentaleveerkracht, maar een al te inten-sieve ervaring met oorlogsgeweldheeft voor iedereen een defor-merend effect op de persoonlijk-heid. Veel kinderen uit Sarajevo

Biljana Beljan is Servische vankomaf. Ze woonde met haar man,een Bosniër, in Prijedor, eenkleine industriestad niet ver vanBanja Luka. Na de verovering vandie stad door de Serviërs in 1992 isze met haar man en dochtertjenaar Nederland gevlucht. Oor-spronkelijk wilde ze absoluut nietmeer terugkeren naar haar geboor-teland. Ze wilde wel erg graaghaar familie zien, maar het risicowas te groot. Je wist gewoon nietmeer wie vriend en wie vijandwas, vertelt ze. Maar ook nu deoorlog officieel voorbij is wil ze ernooit meer gaan wonen. Ze denktook niet dat de recentelijk gehou-den verkiezingen een verbeteringvan de situatie opleveren. De kansdat de oorlog weer oplaait is nietondenkbaar. Zelf heeft ze niet

Page 5: 26 september 1996jaargang 39 26 september 1996 · voor chemici. De winnende studenten leverden een uitmun-tende prestatie in de organische chemie. Dit geldt voor de afron-ding van

5 26 september '96

EURANDOM vooral belangrijkvoor bedrijfsleven

gemiddelde interesse getoond ineen nog in Eindhoven op te richteninstituut.Van der Laan is overigens zeeringenomen met het feit dat eenvooraanstaande wetenschapper, teweten prof. Peter J. Bickel van deuniversiteit van Californië inBerkeley, zich bereid heeft ver-klaard om voorzitter te wordenvan de raad van adviseurs voorEURANDOM, met de restrictie dathet instituut in Eindhoven moetkomen. Naast Amsterdam en Lei-den hadden ook de andere tweeTU’s zich kandidaat gesteld alsvestigingsplaats. CvB-voorzitterVeltman van de UniversiteitTwente is volgens UT-Nieuws ‘ge-belgd’ over het advies van NWO,omdat de UT zonder argumentatievan de lijst zou zijn afgevoerd. DeUT heeft een ‘protestbrief’ naarNWO gestuurd en studeert op demogelijkheid om een kort gedingaan te spannen.

ConcurrentiepositieEr is een heel areaal aan kennis-domeinen waarin de toekomstigemedewerkers actief kunnen zijn.In het voorstel waarin de TUE pleitvoor vestiging in Eindhoven, wor-den als mogelijke gebieden ge-noemd: ruimtelijke statistiek enmilieukundig onderzoek. Hierbijkan men denken aan het schattenen opsporen van de minerale re-serves op aarde en het meten enmodelleren van vervuiling.Verder kan er bij EURANDOMgewerkt worden aan statistischemethoden voor kwaliteits- enproduktiviteitsbeheersing. Dat isbelangrijk voor bedrijven die hunproduktie en de kwaliteit willenverhogen. Bedrijven die hierinslagen, krijgen daardoor een be-tere concurrentiepositie op deinternationale markt. Van der

De TUE zal zeer waarschijnlijk de plaats van

vestiging worden van een nieuw internationaal

onderzoeksinstituut voor stochastische wis-

kunde: EURANDOM. Het bedrijfsleven heeft al

een meer dan gemiddelde interesse getoond.

Prof.dr. Paul van der Laan van de faculteit Wis-

kunde verwacht dat onder andere computer-

simulatie en kwaliteitszorg belangrijke werk-

domeinen worden voor de stochastici. De TUE

is van plan de komende jaren ongeveer 5 mil-

joen gulden te steken in het nieuwe instituut.

heidsleer en operations research.Vooral het bedrijfsleven zou flinkevoordelen kunnen verkrijgen vanzo’n instituut. Vervolgens deedeen groep Nederlandse onderzoe-kers het voorstel tot de oprichtingvan EURANDOM, de EuropeanUnit of Research and Analysis ofNon-Deterministic OperationalModels.

Kort gedingDit voorstel werd eind 1994 be-sproken met een groot aantal ver-tegenwoordigers van kennisinsti-tuten uit Europa en de VerenigdeStaten. ‘Tijdens deze bijeen-komst’, aldus Van der Laan, ‘bleekdat men het er snel over eens wasdat een dergelijk instituut inder-daad in Nederland zou moetenkomen. Dat is toch een flinkeopsteker voor het stochastischonderzoek in Nederland.’Vervolgens rees de vraag: waar inNederland? De TUE, niet in hetminst het college van bestuur,heeft zich altijd hard gemaaktvoor vestiging van EURANDOM inEindhoven, aldus Van der Laan.Overigens is niet alleen de TUEaltijd geporteerd geweest voorvestiging van het instituut in Eind-hoven. Ook de provincies Noord-Brabant en Limburg lieten zichniet onbetuigd. En het bedrijfsle-ven (zoals Shell, Unilever, Philips,Océ, Akzo, Raychem, Rabobank,ABN-AMRO, ING, Mars, KLM enMercedes Benz) heeft meer dan

De kans dat het internationaleinstituut voor stochastiekEURANDOM in Eindhoven komt, isinmiddels vrij groot geworden.NWO heeft minister Ritzen geadvi-seerd om het instituut in Eind-hoven te vestigen, vanwege dehoge kwaliteit van het stochastischonderzoek en omdat het instituutin Eindhoven een goede inbeddingin het bedrijfsleven krijgt.Prof.dr. Jaap Wessels en prof.dr.Paul van der Laan, beiden van devakgroep Besliskunde en stochas-tiek, zijn reeds in een vroeg sta-dium betrokken geweest bij devorming van de plannen om inNederland een internationaalinstituut voor stochastiek te vesti-gen. In 1992 is er voor het eerstsprake van EURANDOM. De minis-ter stelde in 1989 de Verkennings-commissie Wiskunde in. Dezecommissie had tot doel te rappor-teren over het verleden, heden ende toekomst van onderzoek enonderwijs in de wiskunde in Ne-derland. In 1992 verscheen hetrapport Wiskunde in beweging. Indit rapport is voor het eerst sprakevan de oprichting van een Euro-pees Centre of Excellence voorfundamenteel en toegepast onder-zoek in statistiek, waarschijnlijk-

doorF redG aasendam

EURANDOM vooral belangrijkvoor bedrijfsleven

Besluitenlijsten van de1174e en 1175e vergaderingvan het college van bestuurd.d. 5 en 12 september 19968614./8617. De besluiten-lijsten van de 1173e en 1174evergadering van het CvB d.d.29 augustus en 5 september1996 worden vastgesteld.8615. Besturingscyclus TUEHet CvB biedt de U-raad eenvoorstel aan inzake de Bestu-ringscyclus TUE.

8616. Onroerendgoed BV’s ‘t Kranen-veld en ‘t EeuwselHet CvB besluit tot goedkeuring vande jaarrekeningen 1995 van deonroerendgoed BV’s ‘t Kranenveld en‘t Eeuwsel.8618. PersoneelsvoorstellenA. Faculteit Scheikundige Technolo-gieHet CvB besluit dr. F. Dautzenbergvan 1 september '96 tot 1 september'99 te benoemen tot deeltijd hoogle-raar op het vakgebied ‘IndustriëleKatalytische Processen’.B. Faculteit BouwkundeHet CvB besluit prof.dr.ir. M. Bax miv1 oktober 1996 eervol ontslag teverlenen.

8619. Stimuleringsfonds 1996Het CvB besluit tot toekenning vaneen subsidie tbv een post-doc plaatsbij de faculteit Scheikundige Techno-logie.8620. Concept-planningschema sep-tember t/m december 1996Het CvB besluit tot vaststelling vanhet planningschema september t/mdecember 1996.8621. Aanschaf telefooncentraleHet CvB besluit een principe-overeen-komst aan te gaan inzake de aan-schaf van een telefooncentrale.

Zondag 29 september is om11.00 uur een oecumenischeviering in de Studentenkapel,Kanaalstraat 6. Voorganger isHenk van Waveren. Er iscrèche en kindernevendienst.

Besl

uite

nlijs

t Cv

B

Laan wijst er op dat dit past in hetbeleid van Economische Zaken.Flexibele produktie-, communica-tie- en distributiesystemen is eenderde gebied dat zich leent voorstochastische wiskunde. Ook zijncomputersimulatie en resampling-technieken belangrijke werkge-bieden voor EURANDOM. Het rap-port van de TUE noemt verderdynamische systemen, ruimtelijkestochastische modellen en DNA-onderzoek als mogelijke werkter-reinen.

WatersnoodNaar het idee van Van der Laanzullen niet alle gebieden meteentot volle ontwikkeling komen alshet instituut eenmaal gesticht is.Van der Laan: ‘EURANDOM moetflexibel zijn en grootschalig wer-ken. Naar mijn idee begin je danmet maximaal drie gebieden dieje gaat uitbouwen. Computer-

simulatie en kwaliteitszorg gooiendan in ieder geval hoge ogen. Hetonderzoek naar rare events zal,ongetwijfeld spraakmakend, deeluitmaken van het onderzoeks-gebied. Hoe kun je bijvoorbeeldvoorkomen dat er weer zo’n rampgeschiedt als de watersnood van1953? Is er een stochastisch wis-kundig model te ontwerpen dateen beurscrisis kan beschrijven enanalyseren?’Wanneer EURANDOM tot vollewasdom is gekomen, zal het onge-veer zestig medewerkers tellen.Plusminus vijftien medewerkerszullen dan behoren tot de vastestaf; de overige veertig tot vijfen-veertig mensen zullen als onder-zoekers tijdelijk gelieerd zijn aanhet instituut. Veel van deze onder-zoekers zullen uit het buitenlandkomen. Het rapport van de TUEwijst er ook nog op dat er in Eind-hoven een Fellowtel komt, dat ooktijdelijk huisvesting zal biedenaan medewerkers vanEURANDOM.Geld is er inmiddels ook al: NWOheeft vorig jaar besloten één mil-joen gulden te reserveren als start-subsidie. De TUE is zelf van planvijf miljoen gulden in het insti-tuut te stoppen. Mogelijk komt ervia het Stimulus-programma ooknog één miljoen gulden beschik-baar voor het instituut. De ge-meente Eindhoven en de provincieNoord-Brabant zullen waarschijn-lijk driehonderdduizend guldenbijdragen. Verder komt er zo’ndrie miljoen gulden beschikbaarvia het bedrijfsleven en nog éénmiljoen gulden van hard- ensoftwareleveranciers. In totaal iser dan meer dan tien miljoengulden beschikbaar om het insti-tuut tot wasdom te latenkomen.

Prof.dr. Paul van derLaan: ‘EURANDOMmoet flexibel zijn engrootschalig werken.’Foto: Reprografie

Stud

ente

nker

k

Ook Groep 2000/ISOIn Cursor 4 van 12 september staat op de voorpa-gina in het artikel ‘U-raad: adviesrecht moetinstemmingsrecht worden’ vermeld dat de desbe-treffende motie werd ingediend door leden vanTH-één en de PF. Een derde fractie bleef onver-meld, namelijk Groep 2000/ISO.

Page 6: 26 september 1996jaargang 39 26 september 1996 · voor chemici. De winnende studenten leverden een uitmun-tende prestatie in de organische chemie. Dit geldt voor de afron-ding van

626 september '96

In de rubriek ‘Komen en Gaan’ interviewen MoniekStoffele en Jannigje Gerritzen de ene week een eerste-jaars student en de andere week een oud-student van deTUE. Zowel het beginnen van een studie als het startenmet een loopbaan betekent dat men breekt met hetoude en weer een sprong in het diepe moet wagen.

Internationaal georiënteerdken die op de universiteit ge-leerd wordt, is belangrijk. ‘Ge-lijk hebben is één, gelijk krij-gen is een tweede’, vat Willemde beoordelingscriteria bijsollicitaties samen.Zijn internationale interesseskan Willem rijkelijk kwijt inzijn baan. Hij heeft veel contac-ten met medewerkers van an-dere Shell-kantoren. Hij verteltdat binnen het kantoor waar hijwerkt, mensen met verschil-lende nationaliteiten rondlo-pen. Dit is volgens Willem ookzeker de kracht van Shell, hetbedrijf is zo sterk door de Ne-derlands-Engelse achtergrond.Willem merkt dat binnen Shellniet gekeken wordt naar ie-mands afkomst of huidskleur.Wel worden alle verschillendeculturen in ere gehouden. ToenWillem een bespreking hadmet een buitenlandse werkne-mer, vertelden collega’s hemover de gebruiken van zijngesprekspartner. Het was in datland beleefd de man eerst naarde gezondheid van diens fami-lie te vragen en daarna pasnaar die van de man zelf.

ken. In zijn geval internationaalbezig zijn en contact hebben metmensen met verschillende achter-gronden. De rol die een universi-teit kan spelen bij de vorming vaniemands persoonlijkheid is danook heel belangrijk.Willem mist zijn studententijdniet echt. Het is volgens hem tocheen periode waar je weer over-heen groeit. Als student kon hijdan wel heerlijk uitslapen na eenavondje stappen en had hij heelveel vrijheid, toch bevalt het wer-ken hem uitstekend. Ook nu nogheeft hij een redelijk grote vrij-heid om zijn dag in te delen zoalshij wil. Zolang hij zijn afsprakenmaar nakomt en de deadlinehaalt. Zijn huidige werkzaamhe-den bij Shell liggen meer in definancieel-economische richtingdan in de organisatorische waarinhij afgestudeerd is. Dit is geenprobleem, hij ervaart dat veelafgestudeerden net als hij in eenander vakgebied terechtkomen.Volgens hem komt dit doordat erminder hoge eisen aan de vakken-nis gesteld worden en dat bedrij-ven meer kijken naar de personalskills. Vooral de manier van den-

Willem Manders weet nog goedwaarom hij destijds voor de studieTechnische Bedrijfskunde aan deTUE heeft gekozen. Hij wildegraag een technische studie doen,maar ook weer niet te veel op detechniek ingaan. De Eindhovenseopleiding stond hem het meestaan, omdat de wiskundige en tech-nische onderdelen sterk vertegen-woordigd waren en de logistiekerichting binnen de opleiding hemerg interesseerde. Tijdens zijnstudie besefte hij dat logistiektoch niet dat was wat hem hetmeest aansprak. Hij ging liever deorganisatiekant op.Gedurende zijn studie is Willemactief geweest bij de Special Pro-jects Group (SPG), een studenten-adviesbureau. Hier heeft hij veelvaardigheden, zoals presenterenen vergaderen geleerd, die hem inzijn huidige werkkring uitstekendvan pas komen. Willem is er vanovertuigd dat het heel belangrijkis voor studenten om naast je stu-die actief te zijn.Door zijn werk bij SPG kwamWillem veel in het buitenland. Ditbeviel hem zo goed dat zijn stageen afstuderen ook buiten Neder-land plaatsvonden. Volgens hem isde studie een zoekproces, waarbijstudenten hun interesses ontdek-

Naam:Willem Manders

Studeerde hier:Technische Bedrijfskunde

Werkt nu bij:Shell International BV

thema van de reis heb ik me ooknog beziggehouden met een reken-kundig stelsel uit Peru.’Heeft hij nog veel contact met degroep? Van Overbeeke: ‘Nou, er iseen tijd geweest dat ik zelfs elkedag brieven zat te schrijven. Metkerst ben ik nog een keer naar eenreünie in Spanje geweest. Ookdeze zomer stond natuurlijkSpanje weer op het programma. Ikhad van tevoren even gebeld wieer allemaal thuis waren en waarik terecht kon.’Laat hij het Spaans nu helemaalschieten, nu hij met wiskunde isbegonnen? ‘Ik heb in Tilburg geïn-formeerd of ik die studie ernaastkan doen. Dat is me van alle kan-ten afgeraden. Ik hoop toch dat iker volgend jaar tijd voor heb, hetblijft in ieder geval wel een hobbyvan me.’Wat gaat hij met zijn beurs doen?Die vraag had Van Overbeek na-tuurlijk wel verwacht. ‘Eigenlijkheb ik wel een nieuwe computernodig, maar waarschijnlijk gaatook een deel naar een volgendeSpaanse vakantie.’

Spaanse ambities blijken lucratief

niet eens af- hebben we zo hetsuikergehalte bepaald van Seven-up en Seven-up light.’

Inca-cultuurMaar dit is vast niet het enige wathem van andere scholieren onder-scheidt? Van Overbeek: ‘Dat klopt,ik heb vorig jaar namelijk ookmeegedaan met een grote interna-tionale reis door Zuid-Amerika.Bij ons op de middelbare school,ik heb op het Sint Joriscollege hierin Eindhoven gezeten, kun je ookSpaans doen. Dit leek mij eenleuke, nieuwe uitdaging en hetbleek ook zeer goed te gaan. Zogoed dat het Sint Joris mij vorigjaar als kandidaat voordroeg ommee te doen aan een wedstrijd diewas uitgeschreven door deSpaanse ambassade in Nederland.Alle Nederlandse deelnemersmoesten -uiteraard in het Spaans-

we onder andere een oude ruïnein Cuzco bezocht. Grotere afstan-den werden met flinke dubbel-deksbussen afgelegd. Het eten?Nee, dat was niet zo best: het wa-ren alleen maar allerlei combina-ties van rijst met kip.’

HandtekeningenDe eerstejaars is zeer onder deindruk geraakt van deze reis envertelt: ‘Het is zo’n machtige erva-ring. In Zuid-Amerika zijn veelarme landen. Als onze grote kara-vaan dan door een dorpje trok,liepen alle inwoners de straat op.Soms mochten we dan tien minu-ten de bus uit om handtekeningenuit te delen. Je moet echt oppassenniet verwaand te worden. Jammer-genoeg waren er niet echt veelmogelijkheden om met de plaatse-lijke bevolking te praten. Welhebben we nog opgravingen ge-zien, en buiten het algemene

een brief schrijven en een gesprekvoeren. Ik kwam als winnaar uitde bus.’‘Met een grote groep van vier-honderd mensen hebben we ver-volgens een reis gemaakt. Diebegon met een trektocht van eenweek door Spanje en werd voortge-zet in Zuid-Amerika. De helft vande groep bestond uit ‘echte’Spanjolen en de rest uit mensenzoals ik: afgevaardigden uit ver-schillende landen. In totaal warener veertig landen vertegenwoor-digd. Het doel van deze reis metde naam ‘Ruta Quetzal’ was hetbestuderen van de oude Inca-cultuur. Een leuk detail is dat ikde hand heb mogen schudden vande vice-president van Ecuador.Natuurlijk was er ook veel tijdvrijgemaakt voor museumbezoeken tochten door het landschap. Inkleinere groepen verdeeld trokkenwe zo zeven weken met rugzak entent door het land. In Peru hebben

Beurswinnaar eneerstejaars wiskundeParcival van Overbeekdenkt nog met veelplezier terug aan zijntrektocht door Zuid-Amerika.Foto: Bram Saeys

Met zichtbaar enthousiasmebegint Parcifal van Overbeek,eerstejaars wiskundestudent, tevertellen: ‘Om voor deze beurs inaanmerking te komen, was hetvereist dat je, naast hoge puntenvoor de eindexamenvakken, ookop verschillende andere gebiedenactief was geweest. Voor onzeschoolonderzoeken bijvoorbeeldkregen we een lijstje met experi-menten waaruit we konden kie-zen. Aangezien ik geen zin hadeen proef van het lijstje te kiezen,heb ik er zelf een verzonnen. Metbehulp van een refractometer -ikwist van het bestaan daarvan nog

doorR ené terR iet

Komen & GaanFoto: Bram Saeys

Plezier in het leven. Als er iets van het gezicht

van Parcifal van Overbeek uit Waalre straalt is

dat het wel. Koud vier weken aan de TUE en nu

al mag hij een studiebeurs van vijfduizend gul-

den in ontvangst nemen. Het gaat hier om de

Dijkstra- en De Bruijn-beurzen van de TUE,

welke genoemd zijn naar vooraanstaande

hoogleraren aan onze faculteit Wiskunde en

Informatica. Net als de andere beurswinnaars,

Mark van den Broek, Petra Heck en Erik

Postma, heeft hij zich, naast het behalen van

zeer hoge cijfers voor het VWO-examen, ook

op niet-technisch gebied weten te ontplooien.

Page 7: 26 september 1996jaargang 39 26 september 1996 · voor chemici. De winnende studenten leverden een uitmun-tende prestatie in de organische chemie. Dit geldt voor de afron-ding van

7 26 september '96

Moonen zag in het ontwerp eenuitstekend proefontwerp voor zijnnieuwe concept. Hij paste debouwtekeningen zo aan dat ze opde door hem ontworpen manieruitgevoerd konden worden. Daar-naast stelde hij zich tot doel omhet gebouw in één dag te realise-ren. Hierdoor was hij gedwongende details zo simpel mogelijk tehouden.De gemeente die de veranderdebouwtekeningen onder ogenkreeg, reageerde enthousiast enwas zeer geïnteresseerd. Dit integenstelling tot de dakplaten-fabrikant die eerst bedenkingenhad, maar uiteindelijk ook veelinteresse toonde. In een werk-plaats werden de panelen in el-kaar gezet, waarna men ze op debouwplaats op de reeds gestortefundering plaatste. Toen alle pane-len op hun plaats stonden, hoefdealleen de gemetselde buitenmuuren de vloeren en plafonds afge-werkt te worden. De binnenwandwas al keurig afgewerkt, de wittespaanplaat was netjes genoeg.Moonen had voor dit karwei dehulp ingeroepen van bekenden enbewust niet gekozen voor eenbouwbedrijf. Ervaren bouwerszouden namelijk te snel dingenals vanzelfsprekend aannemen,terwijl Moonen nu alles moestuitleggen en zo duidelijk konmaken hoe hij het wilde. Het is nuafwachten of de werkplaats net zoduurzaam zal zijn als een gemet-selde variant, maar Moonen heeftdaar alle vertrouwen in.

een studie uit, maar niet af. Datblijkt uit een onderzoek dat tweeinstituten van de Universiteit vanAmsterdam hebben uitgevoerd.Zij hebben ruim 2000 scholierenondervraagd die zich in 1995 endit jaar niet hebben ingeschrevenvoor een vervolgopleiding.Vorig jaar daalde het aantal aan-meldingen aan de universiteitenmet elf procent. De Tweede Kamerverlangde toen een nader onder-zoek naar het keuzegedrag vanscholieren. Het uitstel ondervwo’ers is de afgelopen vijf jaar

gestegen van bijna vier procent in1991 naar tien procent dit jaar.Bijna 89 procent van de vwo’ersdie dit jaar eindexamen hebbengedaan, wil direct doorstromennaar het hoger onderwijs. Van devwo’ers die niet direct verderwillen studeren, zegt het overgrotedeel wel op korte termijn alsnogaan een studie te willen beginnen.Nog geen twee procent zegt hele-maal af te zien van eenvervolgopleiding.Van de havo-eindexamen-scholieren van 1996 wil 69 procent

direct door naar het hbo; vijf jaareerder was dat slechts 49 procent.Volgens de onderzoekers kan destijgende belangstelling vanhavisten voor het hbo wordenverklaard uit de actievere wervingvan hogescholen. De overigehavisten denken er over om eerstnaar het vwo of het mbo te gaan.Drie procent wil niet verder stude-ren. Leerlingen in het mbo wordenwel afgeschrikt door de hoge kos-ten van een vervolgstudie in hethoger onderwijs en de eisen die deprestatiebeurs aan hen stelt. Zij

twijfelen vaker aan hun capacitei-ten en besluiten eerder, zeker alshun ouders geen hogere opleidinghebben, na hun mbo-diploma testoppen met studeren.Minister Ritzen zei in een reactieop het onderzoek geen aanleidingte zien om de studiefinancieringof het collegegeld aan te passen.Hij had de Tweede Kamer vorigjaar toegezegd daartoe bereid tezijn, als mocht blijken dat scho-lieren vanwege deze factorenhuiverig zijn geworden omverder te studeren.

De forse stijging van het college-geld en de scherpe norm van deprestatiebeurs is voor havo- envwo-scholieren geen aanleidingom af te zien van een studie aaneen hogeschool of universiteit. Zestellen wel vaker hun keuze voor

Keuzegedrag scholieren: van uitstel komt geen afsteldoor

M atthé tenW oldeHOPOPOPOPOP

Ir. Faas Moonen houdttoezicht op de bouwvan een werkplaatsvolgens zijn nieuwebouwwijze.Foto: John Claessens

Werkplaatsje bouwenin één dag

ideeën nam Moonen de maquette-bouw als voorbeeld. Het viel hemop dat de wanden uit panelenbestonden waarin pas achteraf deraam- en deuropeningen gemaaktwerden. Hij constateerde dat demaquettebouwers hun materiaal-keuze baseerden op de bewer-kingsmogelijkheden ervan.Moonen kwam aldus tot de rand-voorwaarden van zijn manier vanbouwen. Ten eerste wilde hij ge-bruik maken van zo groot moge-lijke panelen, die tijdens eencontinu productieproces gerea-liseerd worden. De materiaal-keuze zou zo goed mogelijk over-een moeten komen met degestelde eisen: ‘value for money’.Daarnaast wenste hij een volledigeontwerpvrijheid, wat bij kon dra-gen aan een snelle acceptatie vanhet nieuwe bouwconcept.

AkoestiekDe bouwelementen van Moonenbestaan voor negentig procent uitlucht. Toch is de draagkracht vaneen wand gelijk aan die van eenmet bakstenen gemetselde va-riant. De sterkte wordt verkregendoor het samenstel van houtenregels, spaanplaten en het isolatie-materiaal. Daarnaast zorgt het tiencentimeter dikke isolatiepakket

voor een uitstekende thermischeisolatie. De akoestiek van dezebouwwijze is echter minder goeddan die van de metselbouw. Deelementen zijn licht en simpel temonteren, hierdoor zijn geenspeciale hijsapparaten of andergroot materieel nodig.De architect heeft een volledigeontwerpvrijheid. De breedte vande elementen kan namelijk aande wens van de ontwerper wordenaangepast. De afmetingen van deplaten zijn circa drie bij vijfen-twintig meter, waarbij de laatstemaat bepaald wordt door de trans-portmogelijkheden. Doordat depanelen in een binnenwerkplaatsin elkaar worden gezet, verwachtMoonen dat veel slordighedenvoorkomen zullen worden. In zo’nwerkplaats voelen de werknemersmeer verantwoordelijkheid voorhet eindproduct dan op de tradi-tionele bouwplaats, daarbij is hetwerk beter controleerbaar.

ProefontwerpTerwijl Moonen al druk bezig wasmet het testen van de elementenin proefopstellingen, kwam eenkennis bij hem langs metbouwtekeningen. Deze wilde eenwerkplaats achter zijn huis bou-wen en vroeg Moonen om advies.

Zaterdag 14 september was een spannende

dag voor ir. Faas Moonen, verbonden aan de

vakgroep Konstruktief Ontwerpen van de facul-

teit Bouwkunde. Die dag werd in Nuenen een

werkplaats gebouwd, volgens een door hem

ontwikkelde bouwwijze. Deze nieuwe manier

van bouwen maakt onderdeel uit van zijn

promotieonderzoek. Het geheel was een race

tegen de klok, want het was de bedoeling was

om het gebouw in slechts één dag uit de grond

te stampen...bouw alleen met hun eigen werkbezig zijn. Ze willen hun werk zosnel mogelijk afmaken en meldendaardoor de gebreken niet. Ditkost namelijk tijd en dus geld.Door maatschappelijke tendensenen het slechte imago van de bouw-wereld, voorziet Moonen een da-ling van het aantal bouwvakkers.Omdat de bouwmentaliteit moei-lijk te veranderen is, heeft hijbesloten een nieuwe manier vanbouwen te ontwikkelen.Tijdens de uitwerking van zijnAanvankelijk wilde Moonen

promoveren op een bouwtechniekdie gebaseerd was op bamboepla-ten. Door bamboestammen inreepjes te klieven en deze tot eenplaat te persen wilde Moonen eengoedkope, snelle en simpele ma-nier van bouwen voor ontwikke-lingslanden realiseren. Maar ookdichterbij huis bleek behoefte aanzo’n manier van bouwen. Debamboeplaten werden hier echtervervangen door een soort dak-platen; sandwichelementen opge-bouwd met houten regels, isolatie-platen en twee spaanplaten.

ErgernisDit concept zou voor eenkwaliteitsverbetering in de bouwmoeten zorgen. Moonen ergertzich namelijk vaak aan de manierwaarop men in de bouwwereldwerkt. Zo ziet hij regelmatig rom-melige bouwplaatsen, die volgenshem niet erg aantrekkelijk zijnom op te moeten werken en zestimuleren zeker niet om eenkwalitatief goed product af televeren. Dit laatste is overigenseen algemeen geaccepteerd feit;een gebouw wordt, volgensMoonen, vaak opgeleverd met veelmankementen. Dit komt ondermeer doordat de vaklui in de

doorM oniekS toffele

Page 8: 26 september 1996jaargang 39 26 september 1996 · voor chemici. De winnende studenten leverden een uitmun-tende prestatie in de organische chemie. Dit geldt voor de afron-ding van

826 september '96

Internet even gewoon is gewordenals de telefoon, dan zal het jargonook gewoon zijn geworden en dusgeen jargon meer zijn.

BewustzijnMarvin Minsky, verbonden aan hetMassachusets Institute ofTechnology, sprak als laatste. Hijhad het vooral over het menselijkbrein en kunstmatige intelligen-tie. Volgens hem zijn hersens engeest hetzelfde. De hersenen zijneen zeer complex orgaan waarmeewij denken, maar we weten najaren van onderzoek nog steedsniet hoe ze precies werken. Vol-gens Minsky is de reden dat dehersenen zo goed werken dat jealles op meerdere manieren kuntdoen. Een normale computer doetalles maar op één manier. Ookvoor neurale netwerken geldt datelke actie op slechts een enkelewijze uitgevoerd wordt. Dit kanvolgens Minsky dus niet leiden totintelligentie, omdat voor begripmeer kennis nodig is. Wat Minskygraag zou zien is meer researchnaar wat gewone kennis is, hoe wedie moeten representeren en hoewe een computer kunnen lerenredeneren volgens gewoon gezondverstand, in plaats van logischredeneren.Er zijn miljoenen informatici diezich bezig houden met logica ensyntaxis, maar er zijn er maarenkelen die zich bekommeren omdit gezonde verstand. Daarom zalhet werk aan kunstmatige intelli-gentie zo lang duren; het accentmoet verlegd worden. Een compu-ter zal honderdduizenden beteke-nissen van woorden moeten ken-nen, want om iets echt tebegrijpen moet je meerdere bete-kenissen van een begrip kennen.Wie echt begrijpt dat de Nijl delangste rivier op aarde is, weet óókdat je erin kunt zwemmen, dat jedan nat wordt, en dat het waterstroomt in de richting van de zee.Computers kunnen bewustzijnhebben, namelijk als een compu-ter registreert wat hij doet, en hijgebruikt die kennis meteen weer,dan is hij bewust van zichzelf. Hijis misschien wel erg dom, maarniettemin bewust.

Is kunstmatige intelligentieooit bereikbaar?

neemt de Engelse termen klakke-loos over, terwijl de Belg ze nogwel wil vertalen. Maar de vertalin-gen wringen meestal. Zo zijn bij-voorbeeld ‘grasduinsysteem’ voor‘browser’, ‘beginbladzijde’ voor‘homepage’ en ‘tegenschrap’ voor‘backslash’ op zijn minst twijfel-achtig. Om maar niet te sprekenvan vertalingen voor HTML ofASCII. Kranten hebben hier vooralproblemen mee, omdat ze veelover het Internet moeten uitleggenbij berichtgeving over bijvoor-beeld kinderporno of Scientology.De taalpuristen voeren een verlo-ren strijd. Want hoewel ‘nieuws-groep’, ‘aanbieder’ en ‘wacht-woord’ prima vertalingen zijn,zullen ‘babbeldozen’, ‘web-meester’ en ‘sturen’ (in plaats van‘e-mailen’) niet snel ingeburgerdraken. De voertaal is en blijft hetEngels.

D8xoDe communicatie op het Internetheeft nog een andere interessanteeigenschap; ze houdt het middentussen spreken en schrijven. Hettaalgebruik is zeer direct, het istoegestaan om fouten te maken eninterpunctie doet er niet zo toe.Omdat de nonverbale communica-tie volledig wegvalt, probeert deInternet-freak dit te compenserendoor het toevoegen van emoticonsoftewel smileys, en andere tekensdie klemtoon aangeven. Ook zijner op het Internet fonetischeschrijfwijzen ontstaan, 4 voor ‘for’,U voor ‘you’ of d8xo voor ‘dacht ikzo’. Ook acroniemen zijn een be-kend verschijnsel. BTW wordtvrijwel nooit meer uitgeschrevenals ‘by the way’ en IRL bijvoor-beeld staat voor ‘in real life’. Opeen gegeven moment werd het zoerg met de afkortingen dat ie-mand het acroniem YABA verzon:Yet Another Bloody Acronym.De verklaring voor de vele afkor-tingen kan gezocht worden in debeperkte hoogte van het scherm,waardoor tekst snel van het beeldafloopt en het feit dat telefoontijdgeld kost. Twee redenen dus omde communicatie zo bondig moge-lijk te houden. Wat er over twintigjaar van dit taaltje over is, is nietmoeilijk te zeggen. Nu al wordtvoorspeld dat het toetsenbordachterhaald zal zijn. Geluid enbeeld zullen de taken van hetkeyboard overnemen. Er zal weliets van de taal overblijven ingesproken vorm, maar als het

zo’n 450 man rekenen we op’.Taalkundigen kunnen dit soortfouten gebruiken om te achterha-len hoe de zinsbouw precieswerkt. Voor de opbouw van een zinkan dan een boom gemaakt wor-den, waarin de werkwoorden,naamwoorden en andere gramma-ticale woordgroepen als bladerenaangegeven zijn. Met zo’n boomkun je het probleem van de ambi-guïteit oplossen en een computerkan met een boomstructuur goedomgaan. De beperking hiervan iswel dat een parser, een program-ma dat syntactisch ontleedt, vooréén zin meerdere bomen kangeven. Twintig, dertig of veertigbomen voor eenzelfde zin is nietongewoon. De computer is dus eenbelangrijk hulpmiddel bij theorie-vorming in de taalkunde. Toepas-singn kunnen gezocht worden bijonderzoek naar afasie, waarbijmensen hun vermogen tot zins-bouw kwijt zijn door bijvoorbeeldeen ongeluk. Ook zijn er toepassin-gen in het grammatica- en taalon-derwijs. Een van de meest be-kende voorbeelden is ongetwijfeldeen grammaticachecker in eentekstverwerker. Die kan bijvoor-beeld controleren of de d/t/dt-regels goed gebruikt zijn. Helaaszijn er nog geen goede program-ma’s voor zinsontleding op demarkt.

GrasduinsysteemHet taalgebruik op het Internetwijkt sterk af van het normaletaalgebruik. Er is op het Interneteen nieuw jargon ontstaan, dat hetbest te omschrijven is als een hoopEngelse zelfstandige naamwoor-den en werkwoorden, aan elkaargebreid met Nederlandse voeg-woorden. Dit stelde Tom Rooduijn,redacteur van het NRC Handels-blad in zijn lezing. Dit nieuwetaaltje bezorgt de makers vanwoordenboeken grote problemenwant: welke woorden neem je welof niet op, hoe vervoeg je ze en hoeworden ze gespeld? Het probleembegint al bij het woord ‘Internet’zelf, schrijf je het met hoofdletterof met kleine letter, en is het ‘hetInternet’ of gewoon ‘Internet’?Bij het vertalen van termen blij-ken de Belgen puristischer dan deNederlander. De Nederlander

Veel informatici doen onderzoek naar kunstma-

tige intelligentie, maar we zijn nog steeds niet

zover dat we een computer kunnen laten den-

ken. De Turing-test moet kunnen aantonen of

een computer echt kan denken. Filosofen trach-

ten juist te weerleggen dat computers net als

de mens intelligent kunnen zijn. Niettemin blij-

ven wetenschappers proberen om computers

intelligentie en taalbegrip bij te brengen. Een

ander aspect van de opkomende informatie-

technologie is de taal die op het Internet ge-

sproken wordt. Op de taaldag van het NRC

Handelsblad, Taal DigiTaal, op 14 september

in Utrecht, kwamen kunstmatige intelligentie,

taalbegrip en Internet-taal ruimschoots aan

bod in een aantal lezingen.

stuurt hij naar buiten, waar eenChinees meisje de antwoordenleest en concludeert dat datgenewat in die kamer zit Chinees be-grijpt. Searle begrijpt echter geenChinees en dus is het mogelijk dateen computer zo’n vragentestdoorstaat zonder de taal te begrij-pen. Er is echter ook kritiek ge-weest op het experiment vanSearle, onder andere dat het helesysteem, dat wil zeggen Searleplus het regelboek en alle tekens,wèl taalbegrip kan hebben.Doorman vindt dat er meer nodigis dan vijf minuten vragen stellenom uit te maken of een machinewel of niet kan denken. Het gaatnamelijk om het gedrag van hetbestudeerde object en de relatiemet de wereld. Hiervoor moetenobject en ondervrager een ge-deelde wereld hebben en eengedeelde geschiedenis. Om uit temaken of het object kan denken iseen enige tijd durende observatienodig. Doorman concludeerde inzijn lezing dat er zeer veel bluf enoplichterij voorkomt bij pogingenom het taalgedrag te simuleren,omdat er nou eenmaal veel geldaan te verdienen is. Maar nega-tieve resultaten, waarbij het nietlukt om zo’n machine te bouwen,zijn in ieder geval resultaten waarwe wat van kunnen leren, aldus deemeritus-hoogleraar.

BoomNa de openingslezing volgden zeslezingen, waaruit de bezoekerseen keuze moesten maken. GerardKempen, hoogleraar cognitievepsychologie in Leiden, gaf eenverhandeling over de zinsbouw.Bij het zinsbouwproces is de volg-orde van de woorden van belang.Die heeft namelijk invloed op debegrijpelijkheid van een zin. Am-biguïteit komt veel voor, daarbijheeft een zin meerdere betekenis-sen. In de zin ‘Discussie over hulpaan verslaafden in de raad’ is hetonduidelijk of de zinsnede ‘in deraad’ hoort bij ‘verslaafden’ of bij‘discussie’.Bij het maken van een zin begin jemet een zin terwijl de structuurnog niet vastligt. Dit heetincrementele zinsopbouw. Somsveranderen mensen halverwegeeen zin de opbouw. Hierdoor kun-nen fouten ontstaan als: ‘Er komen

Gerard Kempen, hoogle-raar cognitieve psychologiein Leiden, gaf op de NRCTaaldag een verhandelingover de zinsbouw.Foto: Jan Verstegen

De openingslezing werd ver-zorgd door Joop Doorman, emeri-tus-hoogleraar filosofie aan deTechnische Universiteit Delft. Hijbekeek vanuit een filosofischeinvalshoek de vraag of we eenmachine kunnen bouwen waaraanwe met enig recht bewustzijnkunnen toeschrijven. De Turing-test is een experiment op het ge-bied van kunstmatige intelligen-tie, waarbij iemand vragen steltaan zowel een mens als aan eencomputer. Ze zijn voor de onder-vrager echter niet zichtbaar, zodathij niet weet welke antwoordenvan de mens en welke antwoordenvan de computer komen. Hij moetbinnen vijf minuten de computerkunnen aanwijzen. Turing voor-spelde dat als een machine dezetest doorstaat, hij denkt als eenmens. Turing voorspelde ook datwe tegen het einde van deze eeuwzover zouden zijn.

OplichterijEr zijn verschillende gedachten-experimenten ontworpen die moe-ten aantonen dat een computergeen taalbegrip kan hebben. Detaalfilosoof Searle probeerde eentegenvoorbeeld te vinden om dui-delijk te maken dat er een ma-chine bestaat die taalgedragkopieert, maar de taal niet be-grijpt. Searle opperde het vol-gende. Stel hij werd opgesloten ineen kamer en had alleen contactmet de buitenwereld via geschre-ven opdrachten. In de kamer hadhij een instructieboek met regelsvoor het manipuleren van Chineselettertekens. Hij krijgt drie zinnenbinnen in het Chinees, drie rijtjesvreemde tekens dus, en nog tweevragen, ook weer in het Chinees.Door het gebruik van het regel-boek kan hij bewerkingen uit gaanvoeren op die rijen tekens, enkrijgt er zo op een gegeven mo-ment twee nieuwe rijtjes uit: deantwoorden op de vragen. Die

doorJannigjeG erritzen

Page 9: 26 september 1996jaargang 39 26 september 1996 · voor chemici. De winnende studenten leverden een uitmun-tende prestatie in de organische chemie. Dit geldt voor de afron-ding van

9 26 september '96

Smeed het ijzer als het koud is

manschap ontwikkelde het zichgedurende de eeuwen daarna totde wetenschappelijke disciplinedie we nu kennen. Tegenwoordigwordt een enorme variëteit aanproducten gefabriceerd met be-hulp van omvormtechnieken, er isbijna geen enkel terrein aan tewijzen waar je het niet tegenkomt.En om producten te kunnen ma-ken moeten bewerkingsprocessenworden ontwikkeld, met als doelhet verbeteren van de product-eigenschappen, het verhogen vande productiviteit en de flexibiliteitvan het proces en natuurlijk deverlaging van de kosten. Daartoewordt gekeken naar het gedragvan materialen bij hun verwer-king en naar de ontwikkelingen inde gereedschapstechnologie, omslijtage aan het omvormwerktuigte minimaliseren. Volgens Lange ishet daarom zaak voor universitei-ten en de industrie om hun krach-ten te bundelen en ervaringen uitte wisselen.

LasertechniekAls tweede sprak prof. Geiger,hoogleraar aan de universiteit vanNeurenberg, over het gebruik vanlasertechnieken in de omvorm-technologie. Lasers bezitten devolgende eigenschappen: ze ma-ken geen contact, bestrijken eenklein bewerkingsoppervlak meteen hoge intensiteit, hebben eenhoge bewerkingssnelheid en hetproces is goed automatiseerbaaren zeer flexibel. Verder zijn erharde materialen mee te bewer-ken en is er een hoge maatnauw-keurigheid alsmede een lageoppervlakteruwheid mee te reali-seren. Voorbeelden van het ge-bruik van lasers in de omvorm-techniek zijn het nabewerken vande oppervlakken van gereed-schapswerktuigen en het fabrice-ren van mallen.Lasertechnologie opent dusnieuwe mogelijkheden voor deomvormtechniek: het maakt eenverbeterde procesvoering en eenaanzienlijk verkorte fabricagetijd

Prof.ir. Kals, die vorig jaar de-cember met emeritaat ging, was alsinds 1962 werkzaam aan de TUEindhoven. Sinds 1980 was hijhoogleraar Omvormtechnologiebij de faculteit Werktuigbouwkun-de. Ter ere van zijn afscheid werder een symposium gehouden,waaraan vier gerenommeerdesprekers, afkomstig van deuniversiteiten van Stuttgart,Neurenberg, Miskolc (Hongarije)en Lyngby (Denemarken), eenbijdrage leverden. Alle vier heb-ben ze met Kals samengewerkt inonder andere de InternationalCold Forging Group (ICFG) en deInternational Institution forProduction Engineering and Re-search (CIRP). Samen gaven ze eenoverzicht van de ontwikkelingendie voor de omvormindustrie nuen in de toekomst interessant zijn,of -zoals Kals het zelf verwoordde-schilderden ze het panorama vande omvormtechniek.

Oeroud modernAls je met je auto tegen een boomrijdt, dan vervormt die. Omvor-men is heel wat anders, zo begonprof. Kurt Lange van de TU Stutt-gart zijn voordracht. Dat is name-lijk het bewerkstelligen van eengecontroleerde vormveranderingvan een stuk materiaal. De massavan het om te vormen materiaalkan daarbij variëren van minderdan een gram tot meer dan eenton.De geschiedenis van de omvorm-techniek gaat heel ver terug: ar-cheologische vondsten leveren hetbewijs dat de culturele eneconomische rol ervan al meerdan 4000 jaar geleden is begonnen.Oorspronkelijk gebaseerd op vak-

sium prof.dr. Niels Bay, hoogle-raar aan de universiteit vanLyngby. Zijn rede ging over hetgebruik van aluminium in deomvormtechniek, in plaats vanstaal. Omdat aluminium-legeringen koud om te vormenzijn, zijn er zeer complexegeometrieën mee te realiseren,terwijl de sterkte ondanks het lagegewicht zeer hoog blijft. Bay voor-spelt een grote toekomst voor hetlichte metaal, omdat het aantaltoepassingen vrijwel onbegrensdis.

UithollingEn toen was het de beurt aan pro-fessor Kals zelf. ‘Het ijzer smedenals het heet is?’, zo luidde de titelvan zijn afscheidscollege. Dievragende vorm in titel was er omtwee redenen, zo verduidelijktehij: allereerst omdat in tegen-stelling tot de gangbare opvattingveel metalen tegenwoordig koudom te vormen zijn, en ten tweedeomdat dit spreekwoord al te vaakten onrechte als paradigma wordtgebruikt bij de keuze van onder-zoekprojecten. Volgens Kals dienter namelijk altijd een lange-ter-mijn-beleid te zijn dat de onder-zoeksprojecten verbindt. Het isbelangrijk om duidelijke strategi-sche doelen uit te zetten, nietalleen uit economisch, maar ookuit ecologisch oogpunt.Verder ging hij in op het bestaans-recht en de maatschappelijkebetekenis van de bewerkings-technologie. Zo meent hij dat hetverplaatsen van productie naarontwikkelingslanden, in plaats

van omvormwerktuigen mogelijk.Bovendien kan de laser ook zelfals omvormwerktuig wordengebruikt. Aan het eind vanGeiger’s betoog werd namelijkgetoond hoe met behulp van eenlaserstraal plaatmateriaal wordtgebogen.

LevensduurDe voornaamste problemen bij hetomvormen zijn de levensduur vanhet werktuig en de oppervlakte-kwaliteit van het product. Facto-ren die de levensduur van eenwerktuig bepalen zijn afhankelijkvan het werktuig zelf en van hetproces dat het uitvoert. Er zijnverschillende methoden om dielevensduur te voorspellen: deter-ministische, statistische, mechani-sche en numerieke methoden.Professor Laszlo Cser, hoogleraaraan de universiteit van Miskolc,toonde in zijn voordracht denumerieke methode om de levens-duur van werktuigen te voorspel-len. Als voorbeeld nam hij eenstaalwals. Na het in de computerinvoeren van gegevens aangaandede factoren die tot falen van hetwerktuig kunnen leiden, zoals dedikte van het in- en uitgangs-materiaal, het smeermiddel enhet toerental, stelt het programmaeen algemeen faalmodel op. Hier-bij rekening houdend met het feitdat de factoren ook elkaar kunnenbeïnvloeden. De poging om ookfuzzy logic en neurale netwerkenin het systeem te integreren gevenoverigens veelbelovende resulta-ten.Als laatste sprak op het sympo-

Emeritus prof.dr. Jo Kals:‘Het is onze taak om nieuweprocessen te ontwikkelen,die leiden tot het gebruikvan goedkoper en tevensminder materiaal.’ Foto:Bram Saeys

name aan dit voice response sys-teem. Dit betekent dat niet meeralleen de studenten ScheikundigeTechnologie en TechnischeBedrijfskunde, maar ook studen-ten van andere opleidingen ge-bruik kunnen maken van dezestudentenvoorziening.Alle studenten hebben hieroverinmiddels een folder ontvangen.Via toestel 8035 kunnen zij resul-taten van tentamens of het totaalaantal studiepunten opvragen.

Ook aanmelding en terug-trekking van tentamens alsme-de informatie over tentamenskan hier worden opgevraagd.Op dit moment zijn nog nietalle vakken ingesproken in hetsysteem. Per 1 november zullenalle functies wel optimaal wer-ken. Het beheer van de Studen-ten Informatie Lijn is in handenvan de Centrale StudentenAdministratie, HG 0.08, tst.8015.

Voice response nu voor alle studenten

Informatie over studiepuntenof tentamens is sinds 3 septem-ber telefonisch opvraagbaarvoor alle studenten. De direc-teuren beheer van de facultei-ten die nog niet aangeslotenwaren op de Studenten Informa-tie Lijn, zijn sinds die datumook akkoord gegaan met deel-

Afgelopen vrijdag hield professor Jo Kals zijn

afscheidscollege. Met hem vertrekt misschien

wel de laatste traditionele hoogleraar van de

faculteit Werktuigbouwkunde. Een echte am-

bachtelijke hoogleraar, zo kenmerkten zijn col-

lega’s van de vakgroep Werktuigkundige Pro-

duktie en Automatisering (WPA) hem na

afloop, en bovendien huisfilosoof. Eerder op de

dag al roemden vier internationale collega’s

en vrienden hem op het symposium ‘Omvor-

men: Een moderne oeroude fabricagetechniek’.

doorHuibertSpoorenberg

van het zelf verzinnen van deoptimale vervaardigingsmethodeteneinde de productiekosten tereduceren, een uitholling van deNederlandse industriepositie zalinhouden. Kals: ‘Het is onze taakom nieuwe processen te ontwikke-len, die leiden tot het gebruik vangoedkoper en tevens mindermateriaal. Materiaalkosten-besparing leidt bovendien rechts-treeks tot energiebesparing.’Daarom onderstreepte hij nog-maals de noodzaak omkostenverlaging te zoeken in debewerking. Het aantal materialendat een speciale bewerking ver-eist, groeit bovendien nog steeds.‘Het is dus zeer de moeite waardom deze goudmijn van technolo-gieën te ontsluiten, hoewel hetmoeilijk is om ideeën in concreteonderzoeksprojecten om te zetten,en een eventueel applaus zal paslaat komen’, aldus de emeritushoogleraar.

VoldoeningKals beseft dat veel werk nog nietaf is, maar toch voelt hij een ze-kere voldoening als hij terugkijktop zijn carrière aan de TUE. Trotsis hij allereerst op de onderzoekendie hij heeft opgezet naar debewerkbaarheid van materialen,de levensduur van omvorm-werktuigen, de instabiliteit bijbewerkingsprocessen en demilieuaspecten ervan. En verderop het herverwerken van kring-loopaluminium uit motorblokken.En niet in het minst op de mededoor hem bewerkstelligde trans-formatie van het klassiekeonderwijsprogramma naar hethuidige.Eigenlijk moet iedere werktuig-bouwer afwisselend ontwerper,onderzoeker en maker zijn,merkte hij op aan het einde vanzijn rede, maar het gaat steedsbeter lukken om het ijzer niet tesmeden als het heet is.

Page 10: 26 september 1996jaargang 39 26 september 1996 · voor chemici. De winnende studenten leverden een uitmun-tende prestatie in de organische chemie. Dit geldt voor de afron-ding van

1026 september '96

Nederlands duizendste technologischontwerper bekroont SAI

De duizendste technologisch ontwerper van

Nederland kreeg maandag 23 september zijn

diploma van het Stan Ackermans Instituut (SAI)

in de blauwe zaal van het auditorium. Deze

tweejarige tweede fase opleiding voor inge-

nieurs wordt gegeven aan de drie TU’s in

Nederland. Er was een officiële zitting met aan-

sluitend de diploma-uitreiking voor 45 andere

ontwerpers, een receptie en tot besluit een

feestavond. Minister Ritzen was verhinderd

tijdens het middagprogramma, evenals zijn

plaatsvervanger, directeur-generaal ir. De Wij-

kerslooth.

lijk in slagen om interdisciplinairbezig te zijn. De TUE verdient eenpluim, zo vond de president vanhet KIvI, omdat men hier de moedheeft opgebracht om samen methet bedrijfsleven sterk te investe-ren in deze opleiding.Ook aan de TU Twente en de TUDelft worden ontwerpersoplei-dingen gegeven. Echter, zestigprocent van de ontwerpers krijgtzijn of haar diploma in Eindhoven.Statistisch gezien had de TUE danook de meeste kans om de dui-zendste gediplomeerde te kunnenfeliciteren.

ook de beste afstudeerder was, konVan Engelshoven niet zeggen inzijn gloedvol betoog. ‘Maar net alszijn 999 illustere voorgangers,heeft hij twee jaar van zijn levengegeven om de samenleving eenstukje verder te helpen. Met engi-neering moet immers iets ver-standigs gediend zijn.’ De lijst vanontwerpen laat zien dat de ont-werpersopleidingen er daadwerke-

diverse kanten pluimen op dehoed werden gestoken van Eindho-ven en de diploma’s werden uitge-reikt, werd het toch nog gezellig.

InterdisciplinairIr. Mark Penders kreeg het dui-zendste diploma voor technolo-gisch ontwerper uit handen van depresident van het Koninklijk Insti-tuut voor Ingenieurs (KIvI), ir.Huub van Engelshoven. Inmiddelsis Penders werkzaam als net-werkspecialist bij IBM in Uit-hoorn. Of deze duizendste atrandom geselecteerde kandidaat,

Dat de TUE duidelijk het voortouwheeft kunnen nemen bij de tot-standkoming van deze ontwerpers-opleiding, is voor een belangrijkdeel te danken aan de ondersteu-ning van het college van bestuur,aldus prof.ir. Stevens. Ook in detoekomst zal het aan deze onder-steuning niet ontbreken. Zo zeirector Rem dat hij het SAI ziet ‘alseen ideale broedplaats voordesignscience.’ De oprichting vaneen interdisciplinair onderzoeks-centrum, het Design ResearchCenter, juicht hij van harte toe.

De teleurstelling over het ont-breken van een vertegenwoordigervan het ministerie drukteaanvankelijk enigszins de stem-ming. Zeker bij de directeur vanhet SAI, prof.ir. Mario Stevens, diesprak over ‘zijn groot ongenoegen’.Rector Martin Rem zwakte dezeopmerking af, door te veron-derstellen dat men bij het ministe-rie vast een goede reden had voorde absentie. Toen er echter van

Ir. Huub van Engels-hoven, president vanhet KIvI, overhandigdeafgelopen maandag ir.Mark Penders hetduizendste diplomavoor technologischontwerper.Foto: John Claessens

nen bezet. Het aanwezige panelvan studenten bestond uit eenviolist, een lid van destudentenvakbond, een studentedie zich bezig hield met Afri-kaanse zang en dans en iemandwiens ambitie het was om bijMonumentenzorg te gaan werken.Toen het erop begon te lijken datieder lid van het panel, inclusiefRitzen, een beetje hun completelevensverhaal zouden afsteken,begon de eerst zo volle zaal vrijsnel leeg te stromen. Er was nogeven een opleving; een studentstond op en vroeg of er nog overinteressante thema’s zoals de MUBof de studiefinanciering zou wor-den gesproken. Er volgde echtereen ontkennend antwoord van degespreksleider, waarop nog meerstudenten de zaal verlieten. Zijbesloten hun heil bij boeienderactiviteiten te gaan zoeken.

Prettig gesprekEn die waren er gelukkig genoeg.Zo had bijvoorbeeld Theo vanGogh gedurende de dag een aantal‘prettige gesprekken’ met enkelePvdA-kamerleden. Een van hunwas Rick van der Ploeg. Af en toestoppend om een hap uit zijnboterham te nemen sprak Van derPloeg in een informeel gesprekmet Van Gogh over zaken als mi-lieu en werkloosheid.Van der Ploeg: ‘Als je een effectiefmilieubeleid wil voeren moet jekunnen accepteren dat er ont-slagen zullen vallen. In sectorenzoals transport en landbouw zul-len er flinke veranderingen moe-ten komen. Dat brengt met zichmee dat de werkloosheid in diesectoren zal stijgen.’ Van der Ploegvond dat Nederland zich teveel

toelegde op grondstofver-bruikende producten. ‘Moet je jevoorstellen: Dit land heeft netzoveel varkens als inwoners. Geenland ter wereld heeft zo’n grotedichtheid van kippen als Ne-derland. Nou, al die stront moetdus ergens naar toe. Die blijft nougewoon in Nederland. Van ditsoort productie moeten we dus af.We moeten overstappen opproducten die met een kleinergewicht een grotere toegevoegdewaarde hebben.’ Hij was tevensvoorstander van een groen be-lastingsstelsel: ‘Ik ben voor een inEuropees verband vastgelegdebelasting op vervuiling.’ Dezestelling zou hij later op de middagnog een keer herhalen tijdens heteinddebat met Wim Kok en Hedyd’Ancona.

LichtpuntjeGespreksleider en tevens één vande organisatoren Lennart Booijgreep het einddebat aan alsgelegenheid om de aanwezigenerop te wijzen dat de conferentieniet was bedoeld om te eisen datalle oudjes uit de regering wegmoesten. Voor hem moest regereneen kwestie zijn van samen willenen samen delen. Hij wees Hedyd’Ancona erop dat zij preciesdiezelfde ideeën had aan het be-gin van haar carrière. Het debatging verder over onderwerpen alshet Nederlandse voorzitterschapbij de EU komend jaar en deAgenda 2000 Plus. Daarna kregende mensen die gedurende de dagde diverse gesprekken haddengeleid de kans om even wat tezeggen over wat zoal uit de discus-sies was voortgekomen.Toen Van der Ploeg begon met het

losschroeven van onderdelen aande tafel waarachter het panel zatachtte Booij het welletjes en sloothij het debat en daarmee het poli-tieke gedeelte van de middag af.De meningen over de conferentiewaren verdeeld. Booij vond heteen geslaagde middag. Voor hemwas het niet belangrijk of ernieuwe leden bij waren gekomen,hij was tevreden met het feit dater die dag diepgaand over eenaantal onderwerpen was gespro-ken. Sommige studenten waren ditniet met hem eens en vonden hetjammer dat moeilijke onderwer-pen uit de weg waren gegaan. LeoSchmit, student aan de Universi-teit van Amsterdam, wilde zijnmening over de conferentie welkwijt: ‘Het debat over de ge-zondheidszorg vond ik wel interes-sant. Hoewel de voorzitster eenbeetje teveel haar eigen ideeënprobeerde te spuien. Het interviewmet Ritzen was helemaal niets. Opzich leek het mij wel leuk om watover hemzelf te horen, maar opverhalen van die duffe studentenin dat panel zat niemand te wach-ten.’ Wat hem het meest zou bij-blijven van de dag? ‘Nou, eigenlijkde prijs van de koffie. Ik vond diewel belachelijk hoog.’Maar het congres bevatte ook eenlichtpuntje voor de student. Ritzenmaakte tijdens zijn interview devolgende opmerking: ‘Politiek isniet hetzelfde als passie. Het ismeer een kwestie van aange-trokken worden uit onvrede van‘wat wordt er daar toch geklun-geld, dat moet beter kunnen’.’Psychologen zeggen altijd daterkenning de eerste stap naargenezing is. Misschien is er dusnog hoop voor Ritzen en daar-mee voor de student.

‘Er is hier ontiegelijk serieus over bepaalde

zaken gesproken. Sommige gesprekken gingen

veel dieper dan in de Tweede Kamer.’ Woorden

afkomstig van PvdA-kamerlid Rick van der

Ploeg. Samen met andere prominente gasten,

zoals Jo Ritzen, Hedy d’Ancona en premier

Wim Kok, was hij aanwezig op de tweede PvdA

Jongerenconferentie. Deze werd afgelopen zon-

dag gehouden in Amsterdam. De conferentie

bood aan jongelingen de mogelijkheid om met

politici en kamerleden te discussiëren over hun

idealen en hun ideeën voor het huidige beleid.

Minister Ritzen omzeilde deskundig alle heikele

studentenzaken, zoals de MUB en stufi.

onderwerp vermeld. De uiteinde-lijke discussie viel echter bittertegen. De voorzitster opende hetgesprek met de mededeling dat deMUB en de studiefinanciering nietbespreekbaar waren. Het daar-opvolgende gesprek bleef voor-namelijk steken op problemen inhet basisonderwijs.Het volgende optreden van Ritzenop de Jongerenconferentie be-loofde gelukkig toch nog inte-ressante stof op te zullen leveren.Het programma vermelde: ‘HetInterview. Jo Ritzen in gesprekmet jongeren over hun dromen,ideeën en ambities’. Dit keerstond er buiten voor de deur eenaantal studenten met een span-doek, die handtekeningen tegende MUB aan het verzamelen wa-ren. ‘Minister Ritzen! Wilt U teke-nen tegen de MUB?’ Met eenopmerking over het zuinig zijnmet zijn handtekening liep Ritzendoor. Binnen in de zaal waren allezitplaatsen, stoelen en raamkozij-

De conferentie bood de bezoe-kers een scala aan mogelijkheden.Van ‘s morgens tien uur tot halfzes in de middag was er gelegen-heid om mee te doen aan debat-ten, colleges en talkshows. Diverseculturele bezigheden werden afge-wisseld met themaprogramma’sover onderwerpen als Oost-Europaen Amerika.Eén van de eerste programmapun-ten was een ronde tafel gesprekmet Jo Ritzen. Het ideale school-systeem zou het onderwerp zijn.Op papier leek het een interessantgesprek te worden. In een van tevoren uitgereikte folder stondbehalve het basisonderwijs ookhet hoger onderwijs als gespreks-

PvdA Jongerenconferentie laat MUB en stufi onbesproken

doorM iguelA lvares

doorD ésireeM eijers

Page 11: 26 september 1996jaargang 39 26 september 1996 · voor chemici. De winnende studenten leverden een uitmun-tende prestatie in de organische chemie. Dit geldt voor de afron-ding van

11 26 september '96

ken, consequenties voor stedenheeft. Voorwaarde voor globali-sering is een veranderde rol vande staat, die deregulering enprivatisering propageert. Het be-langrijkste bij globalisering is hetelektronische, virtuele kapitaal,dat via de centrale banken weg-vloeit. Het aandeel van dit kapi-taal groeit substantieel door desnelheid, simultaneïteit en onder-linge verbondenheid van netwer-ken. Daardoor wordt de gebon-denheid aan een geografischeplaats, zijnde de stad, steeds klei-ner. Terwijl de rol van de stad tochal verandert omdat de industrie erwegtrekt.

OnsterfelijkheidAl deze ontwikkelingen druisen integen het uitgangspunt van Sassendat het Internet een open netwerkmoet zijn, met distributed power,zonder hiërarchie en met hackersals waakhonden. Ook de strijd omde digitale markt heeft gevolgenvoor de toegang tot en dus deopenbaarheid van het net. Bedrij-ven maken op wereldschaalafspraken, zogenaamde strategi-sche allianties, met ‘concurren-ten’. Daaronder Deutsche Telecommet France Telecom, toch be-drijven die lang onder staatstoe-zicht stonden. Microsoft en AT&Tbieden hun klanten gratis toegangtot Internet, niet als toetje, maarals tactische zet. Door softwaregratis aan te bieden en zo de brow-sers te controleren, hopen ze eenstandaard te zetten en eenmonopoliepositie te verkrijgen.Wie daar niet bij zit, zoals armerelanden die nu nog zonder infra-

structuur zitten, is dan afhan-kelijk van die monopolies.Ook Martin Pawley van WorldArchitecture (Londen) legde eenrelatie tussen het gebruik van(nieuwe) media en de conse-quenties voor stad/architectuur.Pawley: ‘Foto’s, de tv, computersen Internet maken de grootsteuitvinding van deze eeuw moge-lijk: de ‘onsterfelijkheid’. DezeSecundaire Realiteit vervangt dePrimaire steeds meer, want men-sen willen zien wat zij graag wìl-len zien, in plaats van wat er echtis.’ Hij verwacht dat de (multi)me-dia industrie, door hem ‘onsterfe-lijkheidsbusiness’ gedoopt, éénvan de grootste economischesectoren wordt. Het gevolg van diealgemene trend is volgens hem alte zien in Londen. Met een teruglo-pende industrie ontleent de stadhaar identititeit steeds meer aande consument. En die willen eenSecundaire Realiteit. De helft vande toeristen die naar Engelandgaat, bezoekt Londen. Dat zijnmeer inwoners dan Londen zelfheeft en ze verdringen de Londen-se bevolking. Er gaan zelfs al stem-men op om zwervers te ‘verwij-deren’ omdat ze het straatbeeldverpesten. Daarmee verwordt dearchitectuur tot decor en infor-matiemuur, met steeds meerwisselende boodschappen. Enzelfs St. Pauls Cathedral is al nietveilig meer met projecties voortoeristen op het gebouw.Pawley: ‘Laatst konden kijkersinteractief beslissen hoe een to-neelstuk van Shakespeare afloopt.Zo onttrokken ze zich aan het plotin plaats van die te ondergaan.Ook de architectuur en de stede-

Een kijkje in een vande kubussen van deJapanner MasikiFujihata.

ingaat, krijgt een bodysuit mettouchpads aan. Daarmee laten dedigitale mensen merken wat zijvoelen, als aanvulling op degesprekken.Bij ‘Global Interior Project’ van deJapanner Masiki Fujihata staat debezoeker voor een enorme kubus.Door de opening zie je een kameren met een trackball kun je erinrondlopen, in- en uitzoomen ennaar een andere van de in totaal18 kamers gaan. Elke kamer heefteen eigen thema, aangeduid dooreen symbool. Aangezien er meer-dere kubussen in de stad staan,kunnen verschillende mensentegelijk in dezelfde kamer zijn,dan verschijnt er iemand in beelden kun je met elkaar commu-niceren. Wie de symbolenaanklikt heeft de kans zichzelfzo’n honderd keer in het symboolterug te zien. Of je kunt het sym-bool draaien, keren of veranderen.In de kamer ‘Religie’ veranderthet eerste symbool, het kruis,achtereenvolgens in een runete-ken, het joodse symbool en hetNormandisch kruis.De speciale bril van Seiko Mikamivolgt met een sensor de oogbewe-gingen van de drager. Elke bewe-ging genereert een structuur vanatomen op een scherm, opeen-volgende bewegingen vormenprachtige slierten, zeker als ertwee mensen meedoen. Bezoekerskunnen aan een groepsdiscussiemeedoen of individueel met dezevirtuele mensen praten, die reage-ren op vragen van de toeschouwer.Hoe intiemer het gesprek, hoegroter de kans dat je tot hun vrien-denkring gaat behoren.

Dit en veel meer fraais staat tot enmet 29 september op DEAF ’96. Deeerste tien bellers naar nummer06-8998890 die melden dat ze vande TUE zijn, kunnen gratis naar detentoonstelling in het V2-gebouwen het Nederlands Foto Instituut.Op Internet is DEAF te vinden op:www.v2.nl/DEAF, ook voor deSoftSite van NOX.

bouw worden een SecundaireRealiteit, een object of entertain-ment, geïnitieerd door het corpo-rate kapitaal. Vergelijk het maarmet een zinkend schip: Iedereenroept ‘Red het schip’, maar nie-mand ‘Naar de reddingsboten’.

Gesmolten ManhattanOp de tentoonstelling van DEAFzijn ook de architecten van NOXzowel in de stad als op Internet tezien met hun SoftSite. Lars Spuy-broek van NOX: ‘Waarom eenarchitectuur die publiek van privéscheidt, interieur van exterieur,wand van vloer. Stel je een ge-smolten Manhattan voor, waarwolkenkrabbers over de grondkruipen om continu nieuweverbindingen aan te gaan.’ In hetbegin was er een plattegrond vanRotterdam en wie de NOX-sitebezoekt, verandert de structuurervan. Het nieuwe beeld wordtelke avond op de muur van hetNederlands Architectuur Instituutgeprojecteerd. Daar is ook de ten-toonstelling ‘Realspace in QuickTimes’ te zien; een uitwerking vanhet ontwerp dat architect Ben vanBerkel met de computer maakte.‘Safe Harbour’ is een enormeinteractieve installatie. De peper-dure havensimulator, normaalgebruikt voor opleidingen, isomgetoverd in een computerge-genereerde omgeving. De bezoe-ker staat op een hydraulisch plat-form waar honderdendriedimensionale hoofden drij-ven. De toeschouwer kan ernaartoe gaan en luisteren naar deverhalen van Rotterdammers vanvelerlei komaf.

VriendenkringOp de tentoonstelling in het V2-gebouw en het Nederlands FotoInstituut staat de intrigerendevirtual reality installatie‘Sense:less’ van Cortex. Het is eengrote cocon, bevolkt door vijfvirtuele mensen. Wie de cocon

‘Zweedse hackers brengen CIA in verlegenheid’ kopte de Volkskrant maandag.

De Zweden drongen binnen op de homepage van de CIA, veranderden de

naam in Central Stupidity Agency en ondertekenden met Power Through

Resistance. Saskia Sassen, hoogleraar economie aan de Columbia University in

New York, kende het voorval niet, anders had ze het zeker gebruikt bij haar

lezing op het Dutch Electronic Art Festival ’96 (DEAF), georganiseerd door V2.

DEAF is het jaarlijkse festival over nieuwe media met lezingen en tentoonstel-

lingen van wetenschappers, architecten en kunstenaars. Conclusie van het

symposium: digitale ruimten zijn geen vrijblijvende speeltjes, maar veranderen

onze maatschappij meer dan we denken.

Dutch Electronic Art Festival overdigitale en geografische werelden

Thema van DEAF was DigitalTerritories; de relatie tussen virtu-ele en geografische ruimten. Delaatste jaren hebben bedrijven decommerciële waarde van het In-ternet ontdekt. Volgens SaskiaSassen reguleren die de netwerkensteeds meer en bedreigen ze deopenbaarheid ervan. Vooral hac-kers verzetten zich hier regelma-tig tegen. Zo legden ze vorig jaarhet netwerk van een Amerikaansebank plat, hetgeen experts dagenkostte om het weer operationeel tekrijgen. Vervolgens zocht de bankzijn heil op het netwerk van IBM.Daarmee was het eerste Intraneteen feit. Intranetten zijn bescher-mde netwerken en hun aantalstijgt snel. Niet dat ze altijd veiligzijn. Ze kunnen ook van binnenuitontregeld worden en de interneorganisatie kan gevaar lopen. NickLeeson kon bij Barings elektro-nische transacties blijven verrich-ten omdat zijn superieuren te vervan hem af stonden en geen of teweinig (technische) kennis haddenom te weten wat hij nou eigenlijkdeed. Reden genoeg om de be-drijfsstructuur te veranderen enhet belang van netwerken op tewaarderen.

MonopolieAls tweede verandering noemdeSassen de globalisering, die, sa-men met het gebruik van netwer-

doorG erardV erhoogt

De installatie‘Sense:less’ van Cortex:praten met virtuelewezens en merken watze voelen.

Page 12: 26 september 1996jaargang 39 26 september 1996 · voor chemici. De winnende studenten leverden een uitmun-tende prestatie in de organische chemie. Dit geldt voor de afron-ding van

1226 september '96

zijn prof.dr.ir. F. Janssen en dr. H. Harssema. Het aangekondigde tentamen op heteinde van het herfsttrimester komt te vervallen. Voor verdere inlichtingen: D. Tjallema,secr. TIA, SH 3.06, tst. 3024.

Inschrijving bedrijfsstages 1997Voor wie in het kalenderjaar 1997 op stage wil, geeft ir. Th. Simons, stagecoördi-nator van de faculteit Scheikundige Technologie, een voorlichtingsbijeenkomst opvrijdag 4 oktober, om 12.45 uur in de collegezaal van T-laag. Aansluitend bestaat erde mogelijkheid om zich in te schrijven.De aanmeldingstermijn eindigt op 18 oktober.

TECHNISCHE NATUURKUNDEALV WSV StevinDonderdag 3 oktober houdt het 39e bestuur der WSV Simon Stevin haar 7e Alge-mene Ledenvergadering. Deze wordt gehouden in W-hoog 3a.08 om 20.00 uur.

Elektronica 1 (5C050)Donderdag 10 oktober, voormiddag, wordt een extra tentamenzitting gehoudenvoor het vak Elektronica 1 voor N (5C050).

Vaste-Stoffysica (3B160)Zaterdag 19 oktober wordt het vak Vaste-stoffysica schriftelijk getentamineerd van9.00-11.00 uur in het auditorium. Opgeven bij de Centrale Studentenadministratie,HG 0.12.

TECHNOLOGIE MANAGEMENTTECHNISCHE BEDRIJFSKUNDEEconomische Besturing (1A170)Het tentamen op 8 oktober, duurt van 9.00-11.30 uur (2,5 uur i.p.v. 3 uur).

Mondelinge tentamens Management Accounting (1A110)Woensdag 16 oktober vm en maandag 27 januari vm. Vooraf afspraak maken viahet secretariaat van de vakgroep, pav. J-15, tst. 3841.

Practicum Groepsproject (1P024)Studenten die hiermee willen starten in januari 1997 en voldoen aan de toelatingseis(deelname aan PP1 vakken), kunnen zich inschrijven bij Bea van de Ven, BureauStages en Internationalisatie, pav. A8, ma t/m vr tussen 9.00-12.30 uur.

TECHNIEK & MAATSCHAPPIJAfstudeervoordracht

- E. Eveleens (‘A flightplan evaluation interface; design and evaluation’) dinsdag 1oktober, 10.00 uur, TEMA 0.14.

WERKTUIGBOUWKUNDEPGO 3.1 OntwerpstroomDe casus Ontwerpen met 3D CAD en fabriceren via CAD/CAM. De casus begint meteen inleiding op maandag 14 oktober om 13.30 uur in collegezaal W-hoog. In week42 en 43 volgen de deelnemers verplicht een individuele training Unigraphics van vijfdagdelen. Inschrijven kan op de inschrijflijsten op het mededelingenbord bij deingang van het SOL (W-hoog 3a.05). Informatie bij E. Kaas, W-hoog 3.112.

Vrijdagrooster op dinsdagDinsdag 22 oktober zal voor tweedejaars studenten het vrijdagrooster draaien. Decolleges vinden dan plaats in de ruimten zoals die op het vrijdagrooster staan aan-gegeven, behalve 4A490. Dit college zal in pav. J17 plaatsvinden.

WISKUNDE EN INFORMATICAVertragingsongevoelige schakelingen (2L711)Donderdag 28 november is van 9.00 tot 12.00 uur een extra tentamen Vertragings-ongevoelige schakelingen (2L711).

Voorlichtingsbijeenkomst Zuid-Afrika studiereisEind augustus, begin september 1997 gaat studievereniging GEWIS drie weken opstudiereis naar Zuid-Afrika. Deze studiereis staat open voor W&I-studenten die hunP grotendeels ontgroeid zijn. Op maandag 30 september is er van 12.30 tot 13.30uur een voorlichtingsbijeenkomst in HG 6.09. Dan wordt verteld wat een studiereisinhoudt, wat de kosten zijn en hoe je je in kunt schrijven. Deelnemers kunnen 3studiepunten verdienen. Informatie bij SACOM, de organiserende commissie, bereik-baar bij GEWIS: HG 8.79, tst. 2815, e-mail: [email protected].

Eindvoordracht Wiskunde voor de IndustrieZie onder Stan Ackermans Instituut

ALLE FACULTEITENHerkansing Telecommunicatie 2/Telecommunicatie 1 VKO (5N360/5C090)De herkansing voor het combinatietentamen Telecommunicatie 2/Telecommunicatie 1VKO (5N360/5C090) dat oorspronkelijk was gepland op 7 oktober, wordt verscho-ven naar de namiddag van 3 december. Voor het tentamen Telecommunicatie 2wordt twee uur en een kwartier gereserveerd. Zij die de herkansing voorTelecommunicatie 1 VKO doen krijgen drie kwartier extra de tijd voor het oplossenvan een vraagstuk over de stof van Telecommunicatie 1 VKO. Itt wat in de Studiegidsis vermeld zal er geen herkansing voor dit tentamen plaatsvinden in het winter-trimester.

Architecturen voor Digitale Informatie Systemen (5H210)Dit IT-tentamen op woensdag 9 oktober kent geen schriftelijk examen. Neem contactop met de docent, dr.ir. A. Verschueren, tst. 3404. Dit geldt ook voor de tentamensop 11 maart 1997 en 24 juni 1997.

BOUWKUNDERoosterwijzigingen/-aanvullingen

- Bouwtechniek 5 (7S250)Herkansing: verplaatst van 26-11-96 nm naar 28-11-96 vm

- Mechanica 5 oud (7P280)Tentamen: 12-3-97 nmHerkansing: 19-6-97 vm

- Statistiek 2 (2S290)Tentamen: 18-3-97 nmHerkansing: 1-5-97 nm

Eindcolloquia- M. Heijlman (‘Ontwerp voor een multifunctioneel vergadercentrum aan het IJ’)

vrijdag 27 september, 15.00 uur, HG 5.95.- Ankie vd Sande (‘Wijkbeeld kanaleneiland’), woensdag 2 oktober, 15.30 uur,

Videoroom.

ELEKTROTECHNIEK EN INFORMATIETECHNIEKIntekenen practica/instructies wintertrimester ’96/’97De intekening is geopend voor de practica/instructies van het wintertrimester. Er kanworden ingetekend tot 18 oktober 1996. De intekenlijsten hangen naast onzestudentenadministratie.

PP-ColloquiumVerzorgd door de vakgroep TTE, leerstoel Elektromagnetisme.

- prof.dr. A. Tijhuis en dr. M. Jeuken (‘Onderzoek in de vakgroepElektromagnetisme’) woensdag 2 oktober, 10.45 uur, collegezaal E-hoog.

Samenvatting:Binnen de leerstoel Elektromagnetisme wordt het gedrag van E.M.-velden onderzochtmet behulp van analytische, numerieke en experimentele technieken. De verworvenkennis wordt gebruikt voor praktische toepassingen, voornamelijk uit deelektrotechniek. Er wordt een overzicht gegeven van de onderzoeksprojecten binnende leerstoel. Ook zullen een of meer projecten in detail worden besproken. De moge-lijke bijdrage van studenten zal worden aangeduid.

Stagevoordrachten- B.G.F.A.W. Oversteegen (‘Design of a highspeed distributed PLC system) vrijdag

27 september, 10.30 uur, E-hoog 10.05.- J.L.A. Vergouwen (‘Optimalisering van PCB-lay-out met betrekking tot power-

MOSFET’s’) woensdag 2 oktober, 11.00 uur, E-laag 0.01.

Afstudeervoordrachten- I. Mankoe (‘Designing a simulator for POOSL’) vrijdag 27 september, 9.00 uur,

E-hoog 10.05.- W.F. van den Akker (‘Investigation into the difference of interruption

performance of contacts with and without axial magnetic field in vacuum circuitbreakers’) vrijdag 27 september, 14.00 uur, EEG 2.21.

- M.H.J. Schoenmakers (‘Het ontwerp van een generiek model voor handover in hetderde generatie mobiele telecommunicatiesysteem’) maandag 30 september, 11.00uur, E-hoog 10.05.

SCHEIKUNDIGE TECHNOLOGIEAtmosfeer en Luchtverontreiniging (6N140)Dit college wordt dit jaar eenmalig verschoven naar het wintertrimester. Docenten

Faculteitsberichten moeten donderdagmiddag voor 15.00uur via bureau onderwijs bij voorkeur via e-mail([email protected]) en eventueel op diskette (WP 5.1) bijCursor worden aangeleverd. Een bericht wordt één keer ge-plaatst. Een bericht voor meerdere faculteiten wordt één-maal volledig en vervolgens met verwijzing geplaatst.Samenvattingen langer dan tien regels worden geweigerd.

STAN ACKERMANS INSTITUUTEindvoordracht* Wiskunde voor de Industrie

- D.J.P. Lahaye Lic. (‘Coupling the finite and spectral element method in wavepropagation problems’) vrijdag 27 september, 13.30 uur, HG 6.03.

Page 13: 26 september 1996jaargang 39 26 september 1996 · voor chemici. De winnende studenten leverden een uitmun-tende prestatie in de organische chemie. Dit geldt voor de afron-ding van

13 26 september '96

AOR Donderdag 27 september

O’lijven in leer avond.

Maandag 30 septemberMartin Scorsese’s ‘Casino’ draait inde benedenbar.

Donderdag 26 septemberFilmavond. Om 20.00 uur deklassieker ‘Barfly’ met MickeyRourke en Faye Dunawayover liefde, werk en alcohol,gevolgd door de hedendaagsependant: ‘Leaving Las Vegas’met Nicolas Cage. Blauwezaal, auditorium.

Maandag 30 septemberZie pagina 2 voor SG-Aktueel

Woensdag 2 oktoberLuc Steels, hoogleraar ArtificiëleIntelligentie in Brussel, is bekend doorzijn legowagentjes. Zijn lezing gaatover de spontane ontwikkeling vancommunicatie tussen deze robot-wagentjes. Va. 11.45 uur, blauwezaal, auditorium.

Donderdag 3 oktoberPer Due, het marimba-duo RobHaertel en Paul van der Heyden,

Stud

ium

Gen

eral

e

speelt van modern klassiek tot jazz enpopmuziek. De houten variant vande vibrafoon leent zich bij uitstekvoor ritmische èn sferische stukken.Van 12.45 tot 13.30 uur in de blauwezaal van het auditorium.

Filmcyclus ‘Opgesloten’: derde film is‘Burnt by the sun’ (Nikita Mikhalkov,1994). Dimitri en Maroussia zijn‘opgesloten’ in het politieke systeemvan Stalin, die hun leven danig beïn-vloedt. Vanaf 20.00 uur in de blauwezaal van het auditorium.

Tot 7 oktoberWerk van Alexandria Engel-friet, HG, vloer 4.

Tot 9 oktoberMarja van der Riet-van Gestelin de centrale leeszaal TUE.

Tot 27 oktober‘Toekomst over wegen’ in dehal van het hoofdgebouw.

Tot 14 novemberWekelijks hangt er een kort gedichtuit de Nederlandse literatuur (halauditorium). Soms humoristisch,soms diepzinnig, maar vooral mooi.

Tot 24 novemberDe Muze als Motor: jonge Brabantse

AGENDA kunstenaars en aanwinsten uit dejaren ’90; Van Abbemuseum.

Donderdag 26 september‘Vaderlanders’ door Georgevan Houten en Tom de Ket,Stadsschouwburg.Voor de kortingsbon en infor-matie zie Cursor 5.

De Effenaar: een event over‘Een eeuw vol liefde’.

De Russen komen! in de Bakkerij:HDDName (pop) en R.A.F. Golfclubs(pop). Morgen zijn ze ook te zien enhoren bij Pop Ei in de Zoutstraat.

‘Denkend aan Holland’: gezongen envoorgedragen gedichten in hetMuziekcentrum.

Vrijdag 27 septemberConcert van freak-funk-zanger/saxofonist James ‘White’ Chance ende Contortions in De Effenaar.

Klankgedichten en conferences vanColder & Rede in café Kraaij & Balder(Strijpsestraat).

Zaterdag 28 septemberTromp Muziek Biënnale: ‘De Accor-deons’; vanaf 10.00 uur in hetMuziekcentrum.

De Russen komen! bij Kultuur-

werkplaats 2B: afsluiting van deculturele uitwisseling.

Zondag 29 septemberTromp Muziek Biënnale: MaurizioKagel (gratis); Muziekcentrum.

Herhaald optreden van singer-songwriter Ernie Green in Kaffee deGroot.

Marokkaanse Culturele Week mmv.auteur Hafid Bouazza en muziek-ensemble El Amal; Café Berlage.

Maandag 30 septemberDe Blauwe Maandag Compagniespeelt de solovoorstelling ‘Het Mens’;Stadsschouwburg.

100 jaar film/Plaza Futura: ‘Devrouw in het zand’ van regisseurTeshigahara.

Woensdag 2 oktoberEffenaar-film: ‘Slacker’ en een optre-den van Kiss Alive.

Voorpremière van dè hit in Amerika:‘Independence Day’ in het Rem-brandt-theater. Wel reserveren!

Tent

oons

telli

ngen

Uit i

n de

sta

d

Een eeuw liefdesperikelen in De Effenaarhet leven van de gevierde dichterHugo Pimeaux drastisch als hijgeconfronteerd wordt met zijnrivaal in de liefde. In deel tweezijn we in het heden beland,waarin het meisje Bel zich ver-veelt. Ook Pim, reeds haar zevendevriend, kan de sleur niet doorbre-

De liefde is een dankbaar onderwerp dat van

alle tijden, alle werelddelen en alle wat dan

ook is. Vanavond presenteert de Effenaar een

kleine bloemlezing over een aantal zeer ver-

schillende liefdesperikelen uit de 20e eeuw.

Om en om zijn het filmdrieluik ‘Les rendez-

vous de Paris’ van Eric Rohmer (1995) en de

tweedelige theatervoorstelling ‘Spleen’ van de

groep Lever, Hart en Rede te zien.

ken. Ligt het aan hem? Bel zondertzich af om over haar leven enliefdes na te denken.Als afsluiting van de avond zal decabaretgroep De Frisse Lucht her-inneringen ophalen aan de jaren’70 en ’80 om alle opgedane emo-ties te ontladen. De groep selec-

teerde speciaal een aantal mee-blèr-liedjes over onbereikbareliefdes, brandend zand en anderehartepijnen. Niet van deze tijd entoch ook weer wel. De Effenaar,vanavond, 20.00 uur. Entree: fl 15,-.

een eerste ontmoeting. Een profes-sor slaagt er ondanks zijn wijsheidmaar niet in om een getrouwdevrouw uit de armen van haar echt-genoot te wringen. In het laatstedeel zet een schilder zijn zinnenop de verkeerde vrouw.Het toneelstuk ‘Spleen’ is geïnspi-reerd op het naderende einde vande eeuw en vergelijkt het huidigefin-de-siècle met dat van een eeuwgeleden. Spleen is de ironischebenaming voor de licht depres-sieve gemoedstoestand waariniemand met zichzelf niet goedraad weet. In het eerste deel vande voorstelling, dat zich afspeeltin het Parijs van 1895, verandert

Zondagavond leest de Marok-kaanse auteur Hafid Bouazza(1970) voor uit zijn opzienbarendedebuut ‘De Voeten van Abdoullah’in Grand Café Berlage. Dat isuitstekend getimed, want die-zelfde middag geeft hij in Antwer-

doorG erardV erhoogt

Scène uit de tweedeligetheatervoorstelling‘Spleen’ van de groepLever, Hart en Rede.

voor film- en dansproducties,schrijft theater voor de jeugd en isregelmatig te horen bij het lite-raire VPRO radio-programma ‘DeAvonden’.Zijn optreden in Berlage is deafsluiting van de MarokkaanseCulturele Week, een uniek initia-tief voor alle Eindhovenaren diekennis willen maken met de

Marokkaanse cultuur. De Marok-kaanse groep Al Amal omlijst hetprogramma met prachtige Arabi-sche en Andalusische muziek. Hetensemble bestaat onder meer uittwee violen, een Arabische luit endiverse slaginstrumenten. Detoegang is gratis, het begint om20.00 uur.kende seksualiteit. Bouazza’s

kleurrijke verhalen vinden hunoorsprong in de herinneringen aaneen dorp in Marokko en doen den-ken aan de sprookjesachtige ver-tellingen van duizend-en-één-nacht.Bouazza, die sinds zijn zevende inNederland woont, wordt gezien alseen van de talentvolste schrijversvan deze tijd. Hij studeerde Arabi-sche taal- en letterkunde inAmsterdam, was docent-vertalerArabisch, componeerde muziek

pen acte de présence op demanifestatie ‘Het Andere Boek’.Zijn bundel is namelijkgenomineerd voor de GroeneWaterman-prijs. Bouazza wordttevens geïnterviewd door Sandervan Vlerken van het EindhovensDagblad.‘De Voeten van Abdoullah’, datafgelopen juni uitkwam, is eenfascinerende bundel bizarre ensurrealistische verhalen over dekracht van het geheugen, gees-telijke bewustwording en ontlui-

Genomineerde auteur HafidBouazza zondag in Berlage

‘Het Mens’, eenmonoloog in verzen

doorHuibertSpoorenberg

In ‘Les rendez-vous de Paris’ staandrie amoureuze ontmoetingencentraal. In het eerste deel maakteen verliefde studente haar vriendjaloers door afspraakjes met ande-ren te maken. Het tweede deelborduurt voort op de gevolgen van

Er is geen vrouw die ik niet bengeweest: de jonge minnares, deintrigante, de ingenue met depijpekrullen (.....) rijpte ik totrollen waar de erotiek in stotterde,zoals de echtgenote, de hysterica,de koninginDe tekst van ‘Het Mens’ is vanBenno Barnard. Chris Lomme,actrice van de Belgische theater-groep de Blauwe Maandag Com-pagnie, speelt deze monoloog inverzen. De BMC is één van de bestetheatergroepen van de laatstejaren en kreeg prijzen voor voor-stellingen als ‘O’Neill’ en ‘Joko’naar de Franse absurdistischecartoonist Topor. ‘Het Mens’ gaatover de vrouw die ook op het to-neel niet kan ontsnappen aan deketen die familie heet: de vrouwals dochter, als moeder, als echt-genote en minnares. Maar het gaatook over haar bestaan als actrice,over succes, ouder worden, overhet verleidelijke en tegelijk ver-schrikkelijke voorbeeld MarlèneDietrich. Barnard schreef de tekstop verzoek van Lomme en zet zozijn poging voort om hetNederlandstalige versdrama in erete herstellen, na zijn vertaling van‘All for love’. ‘Het Mens’ is op 30september te zien in de Stads-schouwburg.

doorHuibertSpoorenberg

Page 14: 26 september 1996jaargang 39 26 september 1996 · voor chemici. De winnende studenten leverden een uitmun-tende prestatie in de organische chemie. Dit geldt voor de afron-ding van

1426 september '96

Interne vacaturesMet het oog op het strevennaar een evenwichtigerpersoneelsbestand wordenvrouwen nadrukkelijkuitgenodigd te solliciteren.In TUECIS is onder Gophereen overzicht te vinden vande meest actuele vacatures bijde TUE en andere universitei-ten en instellingen.

Bij het Bureau Beleid van de faculteit Technologie Mana-gement is een vacature voor een

Secretaresse

V39189

secretariaat en telefonischebereikbaarheid geregeld.

GevraagdEen professioneel secretaresse die kanuitgroeien tot management-assis-tente, met aantoonbare belangstel-ling voor onderwijs en onderwijs-ontwikkeling. HAVO- ofVWO-diploma aangevuld met eensecretaresse-opleiding. Uitstekendebeheersing van de Nederlandse taalin woord en geschrift. Ervaring metnotuleren van vergaderingen noodza-kelijk. Typevaardigheid en ervaringmet WP is vereist. Goed organisatie-vermogen en accuratesse.Collegialiteit als bijdrage aan eengoede werksfeer binnen het BureauBeleid.

Aanstelling/salarisDe aanstelling geschiedt voor eenproeftijd van maximaal twee jaarmet uitzicht op een vast dienstver-band. Het salaris is afhankelijk vanleeftijd en ervaring en bedraagt maxi-maal fl. 3.931,- bruto per maand bijvolledige werktijd.

InlichtingenBetreffende de functie: dr. R. vanBrunschot, coördinator Bureau Be-leid, tst. 4673. Overige informatie: ir.F. Mientjes, personeelsadviseur, tst.4886.

Hoe te reagerenSchriftelijke sollicitatie binnen eenweek richten aan: L. de Kort, direc-teur beheer van de faculteit Techno-logie Management, TEMA 1.34, Post-bus 513, 5600 MB Eindhoven o.v.v.het vacaturenummer.

AlgemeenHet Bureau Beleid van de faculteitTechnologie Management heeft tottaak bij te dragen aan de ontwikke-ling en uitvoering van het faculteits-beleid op de gebieden onderwijs,onderzoek en public relations. Bin-nen het bureau bestaat een vacaturevoor het secretariaat ‘Onderwijs’. Dewerkzaamheden worden verrichtvoor de medewerker en medewerksteronderwijsbeleid en voor de tweeopleidingsdirecteuren van de opleidin-gen Technische Bedrijfskunde enTechniek en Maatschappij.

TakenAgendabeheer van de vier genoemdemedewerk(st)ers. Afhandeling van decorrespondentie (deels zelfstandig).Voorbereiden en notuleren van de

vergaderingen van de beide oplei-dingscommissies. Voorbereiden ennotuleren van vergaderingen vanwerkgroepen en commissies waarinde beleidsmedewerkers of deopleidingsdirecteuren voorzitter c.q.secretaris zijn. Voortgangsbewakingvan in behandeling zijnde onderwer-pen. Telefoonbehandeling en post-verwerking. Het in algemene zinondersteunen van de taken van deopleidingsdirecteuren en beleids-medewerkers.Het secretariaat van het BureauBeleid bestaat verder uit een secreta-resse ‘Onderzoek en public relations’.Indien nodig (bij afwezigheid of tijde-lijke extra drukte) worden wederzijdstaken overgenomen. In onderlingoverleg worden bezetting van het

Binnen het TDO-onderzoeksproject ‘Duurzame kleinschaligehuishoudelijke waterzuivering’ van de faculteit TechnischeNatuurkunde en de faculteit Technologie Management is eenvacature voor een

Assistent in opleidingV34149

AlgemeenHet bovengenoemde project richtzich op het vinden van duurzamealternatieven voor behandeling vanhuishoudelijk afvalwater. Dit ge-schiedt momenteel nog centraal ingrootschalige rioolwaterzuiverings-installaties. Ten aanzien van duur-zaamheid kleven aan deze benade-ring diverse bezwaren. Eenalternatief is de toepassing van indivi-duele, kleinschalige zuivering in dehuishoudens. Onder meer kan daar-door scheiding aan de bron wordentoegepast en wordt de verantwoorde-lijkheid gelegd bij de vervuiler. Voordit kleinschalige alternatief zijn debepaling van de optimale schaal-grootte en de technologie-keuze vanbelang. Een vergelijkende studie naaronder meer de milieu-effecten isdaarbij vereist.Het project valt binnen het TDO-programma van de TUE. Het TDO-onderzoek richt zich op de ontwikke-ling van technologieën metbetrekking tot het ontwerp vanproductieprocessen, producten endecentrale energiesystemen, met alsuiteindelijke doel theorievormingover het ontwerpen van duurzameproduct/productsystemen. Het pro-ject vindt plaats in samenwerkingtussen de vakgroep Systeem- en regel-

techniek van de faculteit TechnischeNatuurkunde en de sectie Energie enmilieu van de vakgroepFabrikagetechnologie, faculteit Tech-nologie Management.

TakenU inventariseert kleinschalige alter-natieven voor de huidige centraleaanpak van waterzuivering en ubeoordeelt deze op hun duurzaam-heid alsmede op de economische,technische en sociale aspecten. Daar-bij maakt u onder meer gebruik vanLCA (Life Cycle Analysis).Wij gaan er vanuit dat het onderzoekzal worden afgerond met een promo-tie.

GevraagdVoor deze functie zoeken we een ir.of drs. in een technische richting,bijvoorbeeld systeem- en regel-techniek of milieutechnologie, metaffiniteit tot systeemanalyse en metinteresse in de maatschappelijke,milieukundige en economische aspec-ten van dit onderwerp, dan wel eenmilieukundige of een bedrijfs- ofbestuurskundig ingenieur die ver-trouwd is met kwantitatieve model-lering en aantoonbare affiniteitheeft met exacte vakken, met namewiskunde en systeemanalyse. In iedergeval beschikt u over een sterk analy-tisch vermogen.

Aanstelling/salarisU krijgt een aanstelling voor vierjaar. Het salaris bedraagt fl. 2.114,-bruto per maand in het eerste jaaren loopt op tot fl. 3.775,- bruto permaand in het vierde jaar.

InlichtingenBetreffende de functie: ir. S. Weijers,tst. 4309, b.g.g. 2530. Voor overigeinformatie: bc P. Tiel Groenestege,personeelsadviseur, tst. 4329.

Hoe te reagerenSchriftelijke sollicitaties binnen tweeweken na publicatie te richten aan G.Pasmans, directeur beheer van defaculteit Technische Natuurkunde,gebouw N-laag, o.v.v. het vacatu-renummer.

Binnen de groep Fysica van Oppervlakken en Grenslagen vande faculteit Technische Natuurkunde is een vacature voor een

Onderzoeker in opleidingV34150

katalysatoren met LEIS. Hierbij zullenmet name oxidische katalysatoren(spinellen, perovskieten, Cu/Zn oxide)maar ook bimetallische katalysatoreneen belangrijke rol spelen.Modelsystemen, zoals oxidische een-kristallen, worden gebruikt om detheorieën over het oppervlak vanhoog disperse katalysatoren te verifi-ren/verbeteren. Met behulp van tech-nieken als ALE zullen de oppervlak-ken gemodificeerd worden.De groep fungeert als LEIS-expertisebinnen de WerkgemeenschapKatalyse. Om de nieuwe mogelijkhe-den optimaal te benutten en verderte exploreren, gebeurt een deel vanhet onderzoek in nauwe samenwer-king met de universitaire katalytischegroepen in Nederland. Er wordtderhalve van de oio verwacht datdeze actief participeert in dit soortsamenwerkingen en in het het op-starten van nieuwe samenwerkings-projecten.Wij gaan er vanuit, dat het onder-zoek zal worden afgerond met eenpromotie.

GevraagdU bent onlangs afgestudeerd in dechemie (met fysische belangstelling),of in de experimentele fysica (metchemische belangstelling). Hoewel deLEIS-apparatuur beschikbaar is en deontwikkeling van nieuwe apparatuurdoor anderen in de groep gebeurt,zult u wel met deze geavanceerdefysische meettechnieken en compu-ters moeten kunnen omgaan.Aangezien een belangrijk deel vanhet onderzoek plaatsvindt in samen-werking met andere universitaire enindustriële katalytische groepen inNederland, zijn goede contactueleeigenschappen een vereiste. U moetgoed kunnen functioneren binneneen multidisciplinair team.

Aanstelling/salarisU treedt in dienst bij de StichtingSON op basis van een tijdelijke aan-stelling voor de duur van vier jaar.Het salaris bedraagt in het eerste jaarfl. 2.114,- bruto per jaar en loopt optot fl. 3.775,- bruto per maand in hetvierde jaar.

AlgemeenDe groep Fysica van Oppervlakken(FOG) maakt deel uit van de faculteitTechnische Natuurkunde en van hetSchuit Katalyse Instituut en partici-peert in verschillende onderzoek-scholen. De oio gaat zich bezighou-den met katalytisch onderzoek metLage Energie IonenverStrooiing(LEIS). Dit onderzoek wordt uitge-voerd binnen de WerkgemeenschapKatalyse van de Stichting Scheikun-dig Onderzoek in Nederland (SON).De allerbuitenste atoomlaag bepaaltin belangrijke mate de katalytischeeigenschappen van katalysatoren. Bijde groep FOG is een nieuw soort lageenergie ionenverstrooiingsappara-tuur ontwikkeld, waarmee ook bijhoog dispersieve katalysatoren selec-tief de samenstelling van deze buiten-ste atoomlaag bepaald kan worden.De gevoeligheid van de ontwikkeldeapparatuur is uniek in de wereld.Gebruik van deze LEIS heeft reeds totgeheel nieuwe inzichten in de mecha-nismen van heterogeen katalytischereacties geleid. Zo kon bijvoorbeeld,

in samenwerking met de groep vanprof. Ponec, de reactiviteit van oxidi-sche spinellen in selectieve reductie-reacties direct gecorreleerd wordenmet de kationen bezetting in de bui-tenste atoomlaag. Bij andere oppper-vlakte-technieken, waarbij ook detweede en diepere atoomlagen aanhet signaal bijdragen, wordt zo’ncorrelatie niet gevonden. Het lijkterop, dat zelfs bij hoogdisperseoxidische katalysatoren slechts één ofhooguit enkele kristalvlakken hetoppervlak en de reactiviteit bepalen.Dit heeft interessante consequentiesvoor het atomaire beeld en de verbe-tering van katalysatoren.Naast LEIS beschikt de groep overdiverse andere oppervlakte analyti-sche technieken, zoals AFM en STM inUHV of geconditioneerde atmosfeer,LEED, Auger en XPS, alsmede overAtomic Layer Epitaxy voor nauwkeu-rige impregnatie van katalysatoren.

TakenU verricht onderzoek aan heterogene

Brongersma, tst. 4281, fax 2453587,e-mail: [email protected] informatie: bc P. Tiel Groene-stege, personeelsadviseur, tst. 4329.

Hoe te reagerenSchriftelijke sollicitaties met curricu-lum vitae, cijferlijsten, publicatielijsten de namen van twee onafhanke-lijke referenten binnen twee wekenna publicatie te richten aan G. Pas-mans, directeur beheer van de facul-teit Technische Natuurkunde, ge-bouw N-laag, o.v.v. hetvacaturenummer.

Bij het faculteitsbureau van de faculteit Bouwkunde is de volgende functievacant

Assistent Informatievoorziening (0.5 fte)V38342

InlichtingenBetreffende de functie: prof.dr. H.

TakenPostbehandeling en registratuur;dossiervorming en -ordening; archief-beheer; gebruikersondersteuning.

GevraagdHAVO- of MEAO-opleiding; SOD 1diploma, ook degenen die binnenkortde opleiding afronden worden uitge-nodigd te solliciteren; kennis vangeautomatiseerde systemen, betref-fende het vakgebied; ervaring in een(overheids)archief; goede contactueleeigenschappen; grote accuratesse;om kunnen gaan met vertrouwelijkeinformatie.

Aanstelling/salarisGeschiedt voor een proeftijd van

maximaal twee jaar met uitzicht opeen vaste aanstelling. Het salarisbedraagt bij volledige functie-uitoefening maximaal fl. 3.931,-(schaal 6) bij volledige werktijd.

InlichtingenBetreffende de functie: mw. M. v.d.Donk, tst. 3960. Overige informatie:A. v. Elten, personeelsadviseur, tst.3930.

Hoe te reagerenSchriftelijke sollicitaties binnen éénweek richten aan ir. J.Th.G. Wessels,directeur beheer van de faculteitBouwkunde o.v.v. vacaturenum-mer V38342.

Page 15: 26 september 1996jaargang 39 26 september 1996 · voor chemici. De winnende studenten leverden een uitmun-tende prestatie in de organische chemie. Dit geldt voor de afron-ding van

15 26 september '96

‘We gaan niet weg voordat we vuur hebben’zwaar gebouwd, maar de bouw-kennis was al erg hoog in die tijd.De begeleiders legden uit hoe aande hand van bodemsporen eenboerderij gereconstrueerd kanworden. De sporen zien er vaakerg ingewikkeld uit, dit komtomdat na enkele jaren de palenvan een boerderij vervangen moes-ten worden, omdat ze wegrotten.Hierdoor blijven er veel paal-sporen achter in de grond.Na de rondleiding volgde eencursus thee koken en pannekoe-ken bakken, op zijn prehistorischwel te verstaan. Hiervoor moestenkruiden geplukt worden, werdhout gehakt voor het vuur enmoesten de bezoekers graan ma-len. Hout hakken was voor deingenieurs niet zo’n probleem,evenals graan malen en kruidenplukken. Maar het vuur om op tekoken liet wat langer op zichwachten. In het begin riep één vande deelnemers nog moedig: ‘Wegaan niet weg voordat we vuurhebben’, maar even later ver-zuchtte iemand anders al: ‘Nor-maal is het allemaal zo vanzelf-sprekend.’ Door met een staafjeijzer tegen een stuk vuursteen aante slaan moet een vonk geprodu-ceerd worden. Dat gaat op zichnog wel, maar de vonk vervolgensopvangen op een verkoold lapjeblijkt al moeilijker. Als dat een-maal gelukt is moeten de drogehoutsnippers en strotjes nog vlamvatten. De eerste keer misluktehet en het proces begon weer vanvoor af aan. Na lang proberenlukte het en even later brandde ereen mooi vuurtje.Prehistorische pannenkoekenbleken erg lekker te zijn en ook dethee, getrokken van kervel en

Het Prehistorisch Dorp heeftdrie functies; het is een openlucht-museum, een centrum voor educa-tie en er wordt experimentelearcheologie bedreven. Aan dehand van vondsten uit bijvoor-beeld gedempte putten kunnenarcheologen vaststellen wat men-sen uit die tijd aten en wat voorvoorwerpen en werktuigen zeallemaal tot hun beschikkinghadden. In het dorp is alles zoauthentiek mogelijk nagebouwden wordt de leefwijze van de pre-historische mens zo nauwkeurigmogelijk nagebootst.De middag begon met een rondlei-ding door het dorp, waar tweegrote boerderijen uit de IJzertijdnagebouwd zijn. Bij het bouwenhiervan zijn alleen hand-gereedschappen gebruikt, er isgeen spijker aan te pas gekomen.Bij de constructie van een gebouwwerden bijvoorbeeld de zijtakkenvan een boom meegenomen in hetontwerp. Er werd in die tijd voor-

muntbladeren, ging er goed in opdeze koude dag. Het was de bedoe-ling geweest om ook over het sme-den van werktuigen het een enander uit te leggen. Helaas had desmid het te druk en zodoende

kwamen de ingenieurs niet verderdan het maken van het vuur, maardat leverde ze al genoeg proble-men op....

Een vlammetje, we zijn er allemaal aan ge-

wend dat dat zo te produceren is met een luci-

fer of aansteker. Maar onze voorouders moes-

ten moeite doen om een vonkje om te zetten in

een behaaglijk vuurtje. Het Koninklijk Instituut

van Ingenieurs (KIvI) ging afgelopen weekend

met een aantal leden naar het Prehistorisch

Dorp in Eindhoven, om te weten te komen hoe

prehistorische mensen huizen bouwden, ge-

reedschappen maakten èn vuurtje stookten.

doorJannigjeG erritzen

namelijk loofhout gebruikt voorde dragende constructie. De wan-den konden van leem zijn, of vandikhouten palen. Lemen wandengebruikte men voor boerderijenwaarin schapen gehouden werden,maar voor boerderijen die onder-dak boden aan koeien waren dedikhouten palen vereist, omdat dekoeien door de lemen wandenkonden heenbreken. De kieren indeze houten wanden smeerde menwel dicht met leem. Het voordeelvan leem is namelijk dat het goedisoleert, maar de weersinvloedenzijn wel groter bij een lemenmuur. Het leem werd uit leem-putten gehaald en gekneed door ermet de voeten hard op te stampen.Behalve voor muren gebruiktemen het ook om ovens te maken.

PannekoekenIn de IJzertijd waren verschil-lende bouwconstructies bekend,zoals de vorkconstructie en depennegatverbinding. De palenbond men met repen nat leer aanelkaar. Als het leer droogde,kromp het, en trok de verbindingvast. Vaak werd er overdreven

Eindelijk lukt het omeen vuurtje voort tebrengen.Foto: Daan Kers

Vergane glorie van de pianolate zien in Museum Kempenland

dagelijks leven, waren de mensenaangewezen op deze mechanischemanier om muziek te reproduce-ren.

Grote populariteitDe pianola evolueerde snel. Hetvoorzetmechanisme werd al snelgeïntegreerd in het instrument. Enook de kwaliteit nam steeds ver-der toe. Zo zag bijvoorbeeld in1904 het reproductiemechanismehet levenslicht. Het livespel vaneen pianist kon zo direct op depapierrol vastgelegd worden, com-pleet met dynamiek en pedaal-gebruik. Hoe Scott Joplin in 1916klonk, ver voor de CD-kwaliteit,kunnen we daardoor nu nog steeds‘hifi’ beluisteren. Ook anderegrote componisten en piano-virtuozen zijn op die manier voorhet nageslacht bewaard gebleven.Denk bijvoorbeeld aan EdwardGrieg, Claude Debussy, AthurRubinstein.Uiteraard kende de pianola inopenbare gelegenheden als res-taurants en cafés een grote popu-lariteit. Maar ook in de privésfeerkwam je dit instrument vaak te-gen. Zo had in 1923 één op de drieAmerikaanse gezinnen zo’n me-chanische piano. De opkomst vande radio en grammofoon om-streeks 1930 gaf de nekslag aan de

pianola. Het instrument verdweenuit het dagelijks leven naar hetmuseum.

Zo goed als ‘live’Museum Kempenland ruimt tus-sen 28 september en 10 novembereen deel van haar ruimte in vooreen tentoonstelling over dit instru-ment: De Pianola, muziek van depapierrol voor en door iedereen.Deze expositie staat in het kadervan de Tromp Biënnale over kla-vieren. Bezoekers krijgen onderandere een zogenaamde 88-toonsPhilipps-pianola te zien. Op ditinstrument zullen op zondag-middag 6 en 20 oktober demon-straties gegeven worden. Een des-tijds beroemde Nederlandsepianolist als Julius Röntgen zaldan zo goed als ‘live’ klinken. Ookstaan enkele voorlopers van depianola tentoongesteld. Aangevuldmet uiteenlopende zaken alsbeeldmateriaal, muziek en ver-schillende type pianolarollen.

Hoe krijg je muziek van je favoriete componist naar je eigen

huiskamer? In de tijd van de cd, cassette-recorder en de dcc

lijkt dat geen probleem. Bandje of schijfje in het apparaat,

‘play’ indrukken en genieten maar. Neem bijvoorbeeld een

piano-concert. De muzikant speelt ergens op zijn instrument

en de techniek herhaalt die gebeurtenis voor je. Er bestaat

echter nog een andere mogelijkheid. Je bevestigt een

apparaatje aan de piano in je huiskamer en de techniek ervan

herhaalt de acties van de muzikant. Dit automatisch af-

speelmechanisme heet pianola. Museum Kempenland wijdt er

een tentoonstelling aan.

Van 28 september tot en met 10november, in MuseumKempenland, dinsdag t/m zon-dag 13.00 - 17.00 uur.

doorM auriceSchaeken

De eerste pianola kwam uit dewerkplaatsen van de Newyorksefirma Aeolian. In 1897 kon hetpubliek voor het eerst kennisma-ken met hun vinding. De pianolavan Aeolian verdient in principehet predikaat muziekinstrumentniet. Het apparaat is immers eenzogenaamde ‘voorzetter’. Het konaan een piano of vleugel, het daad-werkelijke instrument, bevestigdworden. De muziek stond geschre-ven op een papieren rol met gaten,net zoals tegenwoordig nog te zienvalt bij draaiorgels. Een aflees-mechanisme bracht de informatievia een serie stangen en pneumati-sche balgen over naar de toetsen.De pianolist zorgde voor vol-doende lucht door te trappen,vergelijkbaar met het harmonium.Met zijn handen kon hij enkelehendels bedienen, waardoor hijzijn stempel qua dynamiek,tempo en accenten op de muziekkan drukken. In de tijd voor demassale elektrificatie van het

Page 16: 26 september 1996jaargang 39 26 september 1996 · voor chemici. De winnende studenten leverden een uitmun-tende prestatie in de organische chemie. Dit geldt voor de afron-ding van

1626 september '96

The proof of the puddingis in the eating

maaltijden veel uitgebreider. Hetnagerecht moest luchtiger worden.Het graan verdween uit het recepten het stevige nagerecht werd hetbekende Hollandse zuiveltoetje.

SchlemmerVoor studentenmaaltijden geldt inde regel het credo: liefst veel voorweinig. Als toetje belandt dan ookvaak yoghurt, vla, of in de zomer-maanden een bak ijs op tafel.Maar aangezien verandering vanspijs doet eten, wil men ook weleens een luxer dessert presente-ren. Maar het moet geen tijd kos-ten om het klaar te maken. HetTUE-Testlab dook deze week danook in de wereld van puddings,prutjes en papjes. De criteria luid-den als volgt: geen vla-variantenuit het bekende literpak en geentoevoegingen of bereidingstijdnodig. De Aldi, de Boer, de Basis-markt en Albert Heijn waren dezeweek de huisleveranciers van onze

‘Alweer yoghurt?’ ‘Ja, da’s nou eenmaal het

goedkoopste.’ Deze woordenwisseling zal in

ieder studentenhuis wel eens gehoord worden.

In de meeste studentenhuizen geldt: toetjes

moeten. Als de kok per ongeluk het dessert

vergeten is, staan daar vaak onplezierige

consequenties tegenover. Maar ook de rest van

de Nederlandse bevolking kan maar slecht

zonder het geliefde toetje.

Hoe is het nagerecht toch tot zo’n belangrijk

onderdeel van het avondmaal geworden? We

gaan te rade bij de sociologen, die zoals be-

kend alles onderzoeken dus ook eetgewoonten.

Deze veranderen in de loop van de tijd en ze

verschillen per bevolkingsgroep.

fijnproevers.Als eerste kwam een kwarkpro-duct van de Aldi op tafel. De vijf-honderdgrams bak bevatte volgensde verpakking halfvolle kwarkmet 23 procent aardbeien. De titelklonk in ieder geval appetijtelijk:Schlemmerkwark. Schlemmer, zovertelt het Duitse woordenboekons, kan smulpaap of brasser bete-kenen. En de testpersonen warendan ook niet zeker of zij van dekwark moesten smullen, of dat ermee gebrast moest worden. Deopmerkingen over dit productwaren niet echt positief: ‘Waarzijn die vruchten?’. De meestenwaren het er over eens dat dekwark muf en droog was en nietnaar aardbeien smaakte. Eéntester vond het nog het meeste weg

ProductProductProductProductProduct ProducentProducentProducentProducentProducent WinkelWinkelWinkelWinkelWinkel Hoeveelheid (gram)Hoeveelheid (gram)Hoeveelheid (gram)Hoeveelheid (gram)Hoeveelheid (gram) PrijsPrijsPrijsPrijsPrijs Gemiddeld puntGemiddeld puntGemiddeld puntGemiddeld puntGemiddeld punt StandaarddeviatieStandaarddeviatieStandaarddeviatieStandaarddeviatieStandaarddeviatie

Schlemmerkwark Molkerei Elsdorf Aldi 500 fl. 1,99 5,1 0,4Chambor aardbeien Nestlé AH 150 fl. 2,99 3,3 1,3Chambor abrikoos Nestlé AH 150 fl. 2,99 4,4 1,6Duo de Mousses Nestlé De Boer 150 fl. 2,29 6,6 0,7Griesmeelpudding Mona De Boer 500 fl. 2,75 6,7 3,0Melkrijst appel Tuffi Basismarkt 175 fl. 0,99 4,5 1,3Melkrijst kersen Tuffi Basismarkt 175 fl. 0,99 5,3 1,4Melkrijst aardbei Tuffi Basismarkt 175 fl. 0,99 5,6 1,5Bavarois cappuccino Mona De Boer 415 fl. 4,99 7,0 1,1Bavarois au chocolat Mona De Boer 415 fl. 4,99 7,3 1,1Choco-dessert Ursi Aldi 200 fl. 0,39 4,4 2,2Tiramisù Dolce Italia AH 500 fl. 8,95 9,0 0,9

zich in het middenbuigen, zodat de gelei

makkelijk bij derijst gekiept kanworden. Evenopletten dat jeniet knoeit enlepelen maar. Detesters kunnenmaar matigjes

genieten van hethapje. De rijst is

klef en papperig. Hetsausje gaat wel, of zoals

één proever zei: ‘Ik wil dehoeveelheden rijst en saus

omgedraaid hebben.’ De melkrijstkomt in drie smaken. Aardbeienwerd het meeste gewaardeerd,maar kon nog net geen voldoendescoren.

BakstenigLé Bavarois heet het volgendenagerecht van Mona pretentieus.Het is voor dezelfde prijs bij deBoer en bij Albert Heijn te koop.De driekwartliter bak bevat 415gram. Pas nadat de sluiting erafgescheurd is en de bak half leeggelepeld, wordt naar de gebruiks-aanwijzing op de verpakking ge-keken. Daar valt te lezen dat dedeksel verwijderd dient te wor-den, daarna de bak omkeren. Danmoeten er voorzichtig gaatjesboven in de ribben geprikt en dandrukke men met beide handentegen de korte zijden. De bak kannu opgetild worden en.... ach, veelte moeilijk. Lé Bavarois is ver-krijgbaar in cappuccino en auchocolat.De beide bavaroises glijden ge-makkelijk de testkelen binnen.Als nadelen van de schuimigedesserts valt te zeggen dat ze watdroog zijn en wel erg zoet en plak-kerig. De smaak bevalt over hetalgemeen wel, alhoewel sommi-gen vinden dat het toetje nog wat‘opgeleukt’ mag worden. Debavarois vult goed, één bak kanvier eters bedienen. Sommigetesters vinden het spul zelfs tezwaar, te bakstenig. Daarbij moetnatuurlijk wel aangetekend wor-den, dat het testende achttal alaardig wat onsjes aan dessertverstouwd heeft op dit tijdstip. Debavarois krijgt het predikaat ruimvoldoende tot goed.

DoodetenDat kan niet gezegd worden van deChoco-desserts met room die deAldi ons voorschotelt. Alhoewel debakjes te geef zijn (veertig centvoor twee ons), is de smaak nietbijzonder. ‘Het is gewoon chocola-devla, maar dan slechte.’ Ook deslagroom houdt niet over. ‘Onge-zoet en ransig.’Snel verder naar het hoogtepuntvan de toetjestest: de Tiramisù,dessert al mascarpone van DolceItalia, verkrijgbaar bij de Boer ende Albert Heijn. Ondanks de hogevullingsgraad van de aanwezigestudentenma-gen, wordt gretig opdeze lekkernij aangevallen. ‘Heer-lijk, verrukkelijk’, juicht het TUE-Testlab. En: ‘Of er een engeltje opje tong schijt.’ Vooral de aanwe-zigheid van alcohol in dit nage-recht pleziert de studenten, maarliefst 2,3° (?) volgens de verpak-king. ‘Hier kan ik mij dood aaneten’, verzucht een testpersoonterwijl hij zich aansluit in derij voor het toilet.

hebbenvanFruitella.

Tandarts-verdoving

Het commen-taar op deSchlemmerkwark wasnog een loftuiting vergeleken metde opmerkingen die het volgendetoetje ten deel vielen. Bij AlbertHeijn was een nagerecht gekochtdat volgens het doosje nieuw was.Het product van Nestlé heetChambor en heeft als ondertitel‘Luchtige verse kaas/kwark metroom op aardbei-fruitlaag’ meege-kregen. Het dessert komt echterook in een abrikoosvariant enwordt verpakt in een doosje mettwee 75-grams bakjes. Het eerstewat opvalt aan de verpakking isdat het een aanwijzing mist: ‘Nietschudden voor gebruik’. Als hetbakje namelijk een tikje krijgt,stort de kwark als een mislukteplumpudding in. De proefperso-nen zijn er niet gerust op: ‘Kaasmet aardbeien, dat kan niks wor-den’. En nadat het hoopje geproefdwordt, blijkt die verwachting uitte komen. ‘Smerig’, roept hetpanel in koor. Een enkeling verge-lijkt de troep zelfs met de smaakvan een tandartsverdoving.De hoop wordt nu gevestigd op deDuo de Mousses van de Boer datook uit de keuken van Nestlékomt. Duo slaat op de twee kleur-tjes die de mousse heeft, die vanchocolade en van mokka, maarkan ook duiden op de twee bakjesvan 75 gram die in één doosjezitten. Het product bevat stukjeschocolade, waarover binnen hetTestlab-team verdeeld ontstond.Een lekkere aanvulling voor som-migen, een ongewenste toevoegingvoor anderen. De mousse vult inieder geval prima. Het enige vrou-welijke panellid verzucht: ‘Daargaat mijn dieet’. Voor wie vanmokka en chocola in zijn desserthoudt, levert de Duo de Mousseeen ruime voldoende op.

PapperigOver het volgende toetje op hetmenu zijn de meningen veel ver-deelder. Griesmeelpudding metrode bessensaus is dan ook eengewaagde aankoop. De Boer levertde Mona-pudding in een bak vaneen pond. De gebruiksaanwijzingvolgend wordt er een gaatje in deonderkant geprikt en de bak om-gekeerd. De testpersonen raken ineen staat van verrukking als desaus over de pudding begint tedruipen. Voor de meesten begintnu een smulfestijn, maar tweeproefpersonen gaan van de luchtal over hun nek. ‘Ben je gek’, roepteen likkebaardende student, ‘hierwil ik wel after-shave van hebben.’De liefhebbers likken hun bordjeaf, terwijl ze vergenoegd knorren.De combinatie van saus en pud-ding wordt zeer gewaardeerd. Degriesmeelpudding ontvangt vandrie personen een negen, maarkrijgt ook twee keer een twee opzijn rapport.De melkrijst met room vonden webij de Basismarkt. Het bakje van175 gram bevat twee comparti-menten. Een kleine met wat rijsterin en een nog veel kleinere metwat gelei erin. Het plastic laat

bijna uitsluitend uit pap, destijdsvaak brij genaamd. De huisvrouwvan de negentiende eeuw hadgelukkig een ruime keuze bij debereiding van het toetje: grutten-pap, karnemelksepap, krentjebrij,zoetemelksepap, boekweitpap enga zo maar door. Als hoofdgerechtserveerde de kok des huizes vaakeen diner van peulvruchten, bij-voorbeeld erwten of bonen. Vleeswas een luxe en werd niet veelgenuttigd. De pap vervulde des-tijds niet echt de functie van nage-recht, maar was meer een vol-waardige tweede gang. Graan washet belangrijkste bestanddeel,melk het tweede ingrediënt. Toenna de Tweede Wereldoorlog hetgemiddelde gezin wat beter bijkas zat, werden de hoofd-

Van het avondmaal vormt hetnagerecht een belangrijk onder-deel. De functie van deze laatstegang is sinds het verleden danigveranderd in de Nederlandse huis-houdens. In de middeleeuwenwerd in de Lage Landen nog gere-geld kaas met boter gegeten aanhet eind van de maaltijd. Maaraan het begin van de vorige eeuwbestond het Hollandse nagerecht

doorS iemS imonis

Foto: Bram Saeys

Page 17: 26 september 1996jaargang 39 26 september 1996 · voor chemici. De winnende studenten leverden een uitmun-tende prestatie in de organische chemie. Dit geldt voor de afron-ding van

17 26 september '96

RA

MSJ

In de rubriek Ramsj beschrijft Maurice

Schaeken regelmatig welke interes-

sante wetenschapsboeken in ongenade

vielen, en die dus voor een sterk gere-

duceerde prijs te verkrijgen zijn.

De westerse wetenschap houdt van rekenen.

Door haar manier van werken -het gieten van

de wereld in wiskundige modellen- ontkomt ze

niet aan cijferen. Toen de sommetjes wat

ingewikkelder begonnen te worden, hadden de

onderzoekers al snel behoefte aan een hulpje.

Uiteindelijk groeide deze rekenautomaten uit

tot wat wij nu als computers kennen. Maar de

computer hield niet op bij het kraken van ge-

tallen. Deze automatische rekenaars verander-

den de manier van wetenschap bedrijven: ze

boden de mogelijkheid tot het doen van simu-

laties. Het boek Supercomputers in wetenschap

en techniek vertelt hoe het zo gekomen is.

vermenigvuldigen en delen. Ditom meer energie te kunnen ste-ken in ‘echt’ wetenschappelijkonderzoek. Het berekenen vanastronomische tabellen nam im-mers een te groot deel van zijnaandacht in beslag. Zonde van zijntijd. Terwijl iedereen dit zou kun-nen doen, mits in bezit van eenrekenautomaat. Helaas bleek detechniek niet in staat onderdelente fabriceren die aan de hogekwaliteitseisen voldeden.Leibnitz’ rekenmachine was doorspeling op de tandwielen nietbetrouwbaar genoeg.

InlevingsvermogenDe voorloper van de computer zagin de eerste helft van de vorigeeeuw het levenslicht. De excen-trieke Britse uitvinder CharlesBabbage presenteerde toen alplannen voor zijn difference en-gine en later de analytical engine.Deze machines konden niet alleende vier hoofdbewerkingen aan,maar konden tevens vergelijkin-gen oplossen. Maar ook hier bleekde techniek de bottleneck. Deingewikkelde tandwielkast hadnauwkeurig gemaakte onderdelennodig, en die konden de ambachts-lieden niet leveren. Achteraf zobleek niet door gebrek aan techno-

logie, zoals bij Leibnitz, maar doorgebrek aan inlevingsvermogen. Devakmensen begrepen niet dat, eenvoor die tijd belachelijke precisie,verschil kon uitmaken. Babbageleverde de intellectuele doorbraakmet zijn voorloper van de huidigecomputer, de technologie stondeen echte vooruitgang in de weg.Pas nadat de mechanische compo-nenten het veld moesten ruimenvoor de elektrische schakelingenwas het hek van de dam. Maar ditgebeurde niet eerder dan in jarendertig van deze eeuw. Ruim hon-derd jaar nadat Babbage de vijfbasisprocessen al had bedacht:invoer, controle, processor, opslag,uitvoer.In 1937 bouwt George Stibits eeneenvoudig elektrisch circuit, datbinaire optellingen kon uitvoeren.Dit circuit vormt nog steeds debouwsteen van de moderne com-puters. De Tweede Wereldoorlogbrengt daarna het automatischrekenen in een stroomversnelling.In 1943 kwam de Harvard Mark 1in dienst. Het bleek geen stillewerkkracht ergens op de achter-grond. Immers, programmerenbetekende 420 draaiknoppen metde hand instellen. En echt geruis-loos werkte de machine ook nogniet: 3304 relais zorgde voor eenoorverdovend lawaai. Maar reke-nen kon de Mark 1. Getallen van23 cijfers telde hij binnen 0,3seconde op. Vermenigvuldigenkostte 3 tellen. Dat deed geenmens hem na.

SimulatieDe techniek weet de componentenvoortdurend te verbeteren; derelais maken plaats voor radio-buizen, de buizen voor transistors,en de chips worden geboren. Decomputerbouwers weten nieuwegeneraties hardware daardoor totsteeds hogere prestaties op te

Computers maakten nieuwe maniervan wetenschap bedrijven mogelijkBiosfeer 2

Toen de mens eenmaal haareigen planeet verkend had, richttezij haar blik naar buiten. Alseerste naar de maan. Logisch,want in het onmetelijke heelalvormt deze steenklomp het eerstete bereiken ruimtestation. Devolgende halte op weg naar de restvan het heelal vormen de plane-ten. Maar hier treden de proble-men op. Het duurt jaren voordateen aardse ruimteverkenner eenbestemming als Venus of Marsbereikt. Maar hoe moet de beman-ning van een ruimteschip zichtwee jaar in leven houden? Allesmeenemen? Denk alleen eens aande rollen toiletpapier die een paarman in die tijd gebruiken. Zezouden daarvoor een aanhang-shuttletje moeten gebruiken. Ofde zuurstof? Het voedsel?De oplossing ligt in het meenemenvan een compleet ecosysteem. Inzo’n systeem zorgen planten voorde omzetting van koolstofdioxidein zuurstof, wat de menselijkebemanning dan weer kan gebrui-ken. Als die planten ook voorvoedsel kunnen zorgen, dan lostdat ook weer een probleem op. Zozijn heel wat sluitende kringlopente bedenken. In theorie klinkt hetmooi, maar werkt het ook zo in depraktijk? Om de proef op de somte nemen werd de Biosfeer 2(Biosfeer 1 is de aarde) ontwikkeld:een kassencomplex in de woestijnvan Arizona. Onder glas lagen 1,2hectare met diverse ecosystemen,als bijvoorbeeld een woestijn, eenmoeras, een oceaan, maar ook eenakker voor intensieve landbouw.Acht mensen zouden zich tweejaar laten opsluiten. In het boekLeven onder glas vertellen tweedeelnemers over hun ervaring.26 september 1991 gaan de deu-ren van de Biosfeer 2 hermetischdicht. Het kassencomplex wordt zogoed als luchtdicht van de buiten-wereld afgesloten. De aardse astro-nauten moeten zich dan zien teredden. Hun leven zal vanaf datmoment beheerst worden door hetin stand houden van hun eco-systeem. Oppassen met het ge-bruik van chemische stoffen!Immers de kringlopen in de kaszijn zo kort dat ieder vrijgekomengif binnen een paar dagen op jebord belandt. Weinig zon op deruiten van de kas betekent dat deplanten minder hard hun steentjekunnen bijdragen en dat dus hetkoolstofdioxide-gehalte onver-antwoord hoog wordt. Maar ookminder brood op de plank: de achtdeelnemers zullen voortdurendmoeten knokken om voldoendevoedsel te kunnen verbouwen.Auteurs Abigail Alling en MarkNelson vertellen over hun dage-lijkse belevenissen: de beschrijvingvan een willekeurige dag, de pro-blemen en vindingrijkheid rond deeettafel, vrijetijdsbesteding, deinterne milieuproblematiek. Alleskomt aan bod. Af en toe haddenze wat dieper op de materie mogeningaan. Maar hun beschrijvingvan de dagelijkse beslommeringenbiedt samen met de foto-illustra-ties een fascinerende kijk op hetleven in hun eigen experiment.

Leven onder glasAbigail Alling en Mark Nelson

uitgeverij Elmar, 1993bij De Slegte voor fl. 14,90

1 + 6 = 7, 17 - 15 = 2. Als de getal-len maar klein genoeg blijven,kan niets het ‘blote hoofd’ over-treffen als rekenmachine. De uit-komst spookt al door je gedachtenvoordat je ook maar de kans gehadhebt een hulpmiddel te pakken.Moeilijkere getallen zijn een an-der verhaal. 1996 - 1642? 392 + 159?1448 - 679? Dit kost wat meer tijd.Toch gaat het nog steeds om sim-pele gehele getallen.

SpelingWanneer de mens het ‘cijferen’onder de knie krijgt, hebben dehersens al snel behoefte aan assis-tentie. Berekeningen voor de han-del en de wetenschap moeten snelen betrouwbaar uitgevoerd wor-den. En dat blijken tegengesteldeeisen voor onze grijze massa. Deoude Chinezen bedachten hunabacus om dit probleem het hoofdte bieden. Een doorslaand succes!Het telraam veroverde de wereld.Immers, dit simpele hulpmiddelkan in de handen van een ervarengebruiker in een mum van tijdbetrouwbare uitkomsten geven.De westerse wetenschap kwamveel later met een antwoord. Ge-plaagd door eentonige maar tochnoodzakelijke berekeningen voorbijvoorbeeld astronomie of naviga-tie. Zo bouwde de Fransman BlaisePascal in 1642 een machine diekon optellen. Een paar decennialater zag ook in Duitsland eenmechanische rekendoos het le-venslicht. De wiskundige GottfriedWilhelm Leibniz ontwikkelde eenmachine die met behulp van tand-wielen kon optellen, aftrekken,

zwepen. Zie bijvoorbeeld het rij-tje: Eniac (1945, 17.486 vacuüm-buizen), Stretch (1961, 170.000transistors), Cray 1 (1976, 1 miljoengeïntegreerde transistors), CM-5(1992, een half miljard transistors).De wetenschap heeft de computereen steeds groter getallenmani-pulerend vermogen gegeven, maarde computer gaf de wetenschapook iets terug. Namelijk, eennieuwe techniek om problemenop te lossen. Tot voor de komst vande rekendoos beperkte het weten-schappelijke onderzoek zich tottwee methodologieën: het experi-ment en de theorie. Nu komt daarde computationele methode bij,oftewel de simulatie. Complexewiskundige modellen kunnen insilico opgelost worden. Bijvoor-beeld onderzoek naar meteorolo-gische verschijnselen als onweer,of -heel actueel- tornado’s. Ditvindt steeds meer vanachter hetbeeldscherm dan in de buiten-lucht plaats.

ModellenHet boek Supercomputers in we-tenschap en techniek gaat voorna-melijk in op de toepassingen vande simulatie-techniek. Uiteraardbehandelt dit schitterend geïllus-treerde boekwerk de geschiedenisen achtergronden van illusteregetallenkrakers als de Cray, deEniac en de Mark. Ook de compu-ter-architectuur en het bouwenvan modellen komt aan bod. Watopbouw betreft zit het wel snor.De schrijvers reserveerden hetgrootste gedeelte van het boekvoor voorbeelden. Ook weer prach-tig gestructureerd. Het begint bijhet kleine: ‘de quantumwereld’(onder andere elementaire deel-tjes, supergeleiding), gaat via de‘binnenkant van het leven’ (debouwstenen van het leven, virus-bestrijding) naar het meer zicht-bare ‘rijk van de ingenieur’ (dedrogere luier, ijzer gieten). Ookhet grote komt aan bod: van ‘onzedynamische planeet’ (oceaan-stromen, Tsjernobyl) tot aan hetonzichtbaar grote ‘sleutel tot hetheelal’ (actieve melkwegcentra,structuur in het heelal).Het boek leest en oogt prettig,maar de zeer grote hoeveelheidvoorbeelden beukt de lezer murw.Als met een machinegeweer vurende schrijvers steeds weer nieuwetoepassingen op de lezer af. Hethad geen kwaad gekund het aantalte beperken, ten gunste van eenbetere balans tussen diepgang envoorbeelden. Soms lopen deschrijvers zichzelf namelijk voor-bij. De theorie komt zeer uitge-breid aan bod en de rekendooskrijgt maar een lullige bijrol, ziebijvoorbeeld het hoofdstuk over dequantumwereld. Het kan echterwel, zie het schitterende verhaalover de simulatie van een Mach-jet(een stof wordt met hoge snelheidin een stof met lagere dichtheidgespoten). Goede uitleg, mooieillustraties en de supercompu-ter blijft steeds in beeld!

Supercomputers in wetenschap entechniek; William J. Kaufmann III enLarry L. Smarr; 233 pagina’s; uitgeve-rij Natuur & Techniek, Beek 1996;ISBN 90 73035 47 3; fl. 76,50

Virtuele vlucht over Venus

Simulatie van een Mach-jet.

doorM auriceSchaeken

Page 18: 26 september 1996jaargang 39 26 september 1996 · voor chemici. De winnende studenten leverden een uitmun-tende prestatie in de organische chemie. Dit geldt voor de afron-ding van

1826 september '96

2e team Panache wintHet tweede team van badminton-vereniging Panache wist de winnendetrend voort te zetten. Het kende geenproblemen met Pellikaan. Ook hetherenteam deed het daar goed enwon zijn partij. Helaas waren detegenstanders van het derde envierde team te sterk. UitslagenPellikaan 8 - Panache 2 0 - 8Bergeyk 1 - Panache 3 6 - 2Rapid 1 - Panache 4 6 - 2Pellikaan H2 - Panache H1 2 - 6

PusphairaVan de vier elftallen kwamen er zon-dag maar twee in actie. De uitwed-strijd van Pusphaira 1 tegen DOSLeende ging niet door omdat descheidsrechter niet kwam opdagen,en de uitwedstrijd van Pusphaira 2was afgelast. Pusphaira 3 ging tenonder bij koploper ‘t Groenewoud 3.Bij rust leidde Pusphaira nog met 0-1,door een eigen doelpunt van eenverdediger van ‘t Groenewoud, maarna de rust stelde ‘t Groenewoud ordeop zaken: 4-1. Pusphaira 4 sleepte eenverdienstelijk gelijkspel weg bij BestVooruit 12. In een spannende wed-

strijd met veel kansen over en weerwerd niet gescoord: 0-0.

Squadra fietst goedZondag vond in de polder bij Almerehet NSK Ploegentijdrit plaats over eenafstand van 45 kilometer. SquadraVeloce was met drie teams verte-genwoordigd. De damesploeg (MiekeBrunne, Judith van de Geijn, Hettyvan de Heijden, Eryn Schilling) bleekna een koud, nat en winderig tochtjeeen verdienstelijke tweede plaats tehebben behaald. Ook het eersteherenteam van triatlonverenigingSquadra Veloce (op de foto v.l.n.r.:Joris Vogel, Dannis Brouwer, PaulTerstegge, Erik van der Aa) behaaldetemidden van de verschillende wieler-ploegen een uitstekende tweedeplek.

Hajraa beste organisator

Handbaltoernooi OktopusVoor het eerst dit jaar organi-seert Oktopus naast het inter-nationale toernooi in mei ookeen toernooi in september.Met acht ploegen wordtgestreden om de eer. Hetteam van Oktopus bestaatvoor een groot gedeelte uit de

handballers die in mei dit jaar inUtrecht Nederlands Studenten Kam-pioen zijn geworden. Zij ontmoetenzaterdag een sterk deelnemersveldmet ploegen uit de tweede en derdedivisie. Oktopus is al dertig jaar dèhandbalvereniging voor studenten inEindhoven. Oktopus zoekt nog metspoed een keeper en handbalsters diedit seizoen competitie willen spelen.Op zaterdag 28 september begint hettoernooi om 12.00 uur, in het sport-centrum. Voor meer info, bel:2449869.

Verlies AttilaAttila 1 moest afgelopenzaterdag in Schijndel aantre-den tegen het ongeslagenteam De Boemerang. De eer-ste helft wist Attila goed standte houden tot een 4-3 achter-stand met de rust. In hetbegin van de tweede helft

werd de mogelijkheid om weer gelijkte komen door middel van een straf-worp echter niet benut. Daarna hadDe Boemerang de wedstrijd volledigin handen en wist de voorsprong uitte bouwen tot een 10-4 eindstand.Attila 2 wist thuis een belangrijkpunt binnen te halen door met 6-6gelijk te spelen tegen het ongeslagenTOP 2 uit Oss.

Binn

enko

rt

Sport kort

Uit

slag

en

AgendaSeptember26-28 NSK Surfen Brouwersdam28 Taveres reünietoernooi

Eindhoven28 Hart van Brabantloop Tilburg

Het eerste herenteamvan Squadra Velocebehaalde een uitste-kende tweedeplaats.Foto: Joost Verheijen

Professor Luc Steels leert legostenen pratencentreert zich namelijk meer opde verschijnselen van taal.Bijvoorbeeld: Welke zinnen ‘kun-nen’ in het Nederlands wel enwelke niet? Of: Bestaan er univer-sele regels waar het Nederlands,het Frans maar ook het Swahilizich aan houden? Het antwoord opandere, fundamentelere vragenblijft echter open. Tot ongenoegenvan wetenschappers als Steels.Zoals: Waarom bestaat taal?Waarom blijft een taal zich ont-wikkelen? Waarom bestaan er zoveel verschillende talen? De Brus-selse professor probeert met be-hulp van zijn onderzoek naarkunstmatige intelligentie hetantwoord te vinden.

WoordenboekDe communicatie ‘van-mens-tot-mens’ bestaat uit een aantal deel-aspecten. Voordat iemand ietstegen zijn gesprekspartner zegt,moet aan een aantal voorwaardenvoldaan zijn. De spreker moet teneerste in staat zijn de wereld omhem heen onder te verdelen inrelevante dingen. Het ding waarophij zit, het spul dat uit de kraankomt, dat doorzichtig geval tussen‘buiten’ van ‘binnen’. De sprekermoet een woordenboek in zijnhoofd hebben, die de betekenisvervolgens koppelt aan een be-paald woord. Stoel, water, raam.Daarna giet de spreker de ge-wenste woorden in een bepaaldevolgorde: de syntax. Zo kan in hetNederlands de zin ‘Ik niet hemzien’ niet, maar in het Frans bij-voorbeeld wel. En tenslotte moetde spreker de mogelijkheid heb-ben de boodschap over te brengen,hij moet de juiste geluiden wetente produceren.Er bestaan in de wetenschap ver-

schillende scholen om de mense-lijke communicatie te verklaren.Een zoekt de oorsprong in eenplotselinge dan wel geleidelijkegenetische mutatie. Op een gege-ven moment bleek de mens daar-door in staat om te praten, zowelqua intelligentie als spraakvermo-gen. Taal is ons dus aangeboren,volgens deze verklaring. Dit bete-kent echter wel dat veranderingenalleen plaatsvinden volgens hetproces van genetische evolutie.Aanpassing kan dan alleen vangeneratie op generatie en dat kostveel tijd. Het laat zich ook nietrijmen met de realiteit van alle-dag. De gesprekken van nu klin-ken toch heel anders dan die vanenkele jaren terug.

InteractieSteels zoekt het ergens anders,namelijk in de zogenaamdeevolving complex adaptivesystems. Zo’n systeem bestaat uiteen aantal individuele deelne-mers die in staat zijn te leren. Hetsysteem kan zich zo aanpassenaan veranderingen, zonder con-trole van bovenaf. In het leven vanalledag zijn wij die deelnemers.In Steels’ nagebootste wereld, hetBrusselse laboratorium voor Arti-ficiële Intelligentie, rijdenlegorobots rond. Taal zit volgensdeze hypothese niet in de partici-panten zelf, maar het zweeft inhet systeem. Niemand heeft ercontrole over. Sterker, niemandbezit een volledige handleiding,dus het onderzoeken van een indi-vidu heeft geen zin. De taal zit ‘min de interactie. Het onderzoekvan Steels laat daarom enkelerobots met elkaar communiceren.Iedere legowagentje heeft slechteen eenvoudig setje instructies. Zo

moet het ten eerste een woordkunnen vormen. De robot verzintbijvoorbeeld ‘TR’ voor het ken-merk ‘groot en zwaar’. Het moetten tweede een woord kunnenovernemen. Als twee wagentjes‘klein en rond’ bedoelen en de enenoemt dat ‘ZL’, dan moet de an-dere dat ook gaan gebruiken. Totslot moeten zij het succes bijhou-den dat een bepaalde interactieoplevert. Zo blijven uiteindelijkde beste associaties bewaard.Steels heeft aangetoond dat alstien verschillende robotjes vijfverschillende woorden hebbenvoor een betekenis, er uiteindelijkook maar één woord overblijft. Hetsysteem organiseert zichzelf, alshet ware. Met deze smalle basisaan instructies blijkt veel moge-lijk. Nieuwe wagentjes kunnenzonder problemen het systeembinnenrijden. Uitgerust met de-zelfde instructies leren ze net zosnel als hun collega’s. De onder-zoekers kunnen ook eenvoudignieuwe eigenschappen toevoegen.Mits de robots ze kunnendetecteren, verzinnen ze er ge-woon een nieuw woord voor.Uiteindelijk zou dit soort onder-zoek licht kunnen werpen op hetontstaan van de taal. Veel werkmoet nog gebeuren. Want gesprek-ken tussen mensen bestaan uitmeer dan het uitwisselen van lossewoorden. Maar het begin is er.

Professor Luc Steels komt op uitno-diging van Studium Generale naarEindhoven om een lezing te gevenover zijn onderzoek. Hij zal spre-ken op woensdag 2 oktober in deblauwe zaal van het auditorium,van 11.45 tot 13.00 uur.

Legoblokken en kunstmatige intelligentie. Wat

hebben die nou met elkaar te maken? Op het

eerste gezicht niets. Maar als je je verdiept in

het onderzoek van Luc Steels, wordt het ver-

band duidelijk. Deze Belgische hoogleraar ge-

bruikt namelijk robotjes van Lego bij zijn on-

derzoek naar het ontstaan van intelligentie. Hij

ontdekte dat deze robotjes, slechts voorzien

van zeer simpele instructies, kunnen leren. Zij

veranderen hun gedrag als de situatie daarom

vraagt. Ook merken ze dat samenwerking

loont. Nu wil Steels de legowagentjes leren

praten. Hij komt woensdag 2 oktober op uitno-

diging van Studium Generale naar Eindhoven

om erover te vertellen.

Binnen een paar maanden gaat hetal van: ‘mamma’ en ‘pappa’. Eneenmaal volwassen kan de mensvoor zijn conversaties kiezen uiteen vocabulaire van zo’n 100.000woorden. Hoe doen wij dat toch?Of anders geformuleerd: waarkomt taal vandaan en hoe slagenbaby’s erin zich de taal van hunouders aan te leren?Linguistici houden zich met dezevraag bezig. Maar zij onderzoekentoch niet precies die dingen waarwetenschappers als Steels zich ininteresseren. De linguïstiek con-

De meeste mensen praten opdezelfde manier tegen hun babyals tegen hun huisdier. Toch zaleen hond van zijn levensdagenniet verder komen dan een ‘grrrr’,‘woef’ of een amechtige ‘piep’. Eenmensenkind doet het veel beter.

doorM auriceSchaeken

nog onbekenden voor elkaar. Tochwisten beide partijen dat de sa-menwerking een vochtige en gou-den toekomst was beschoren. Hetresultaat van twee jaar samenwer-king werd dus ook onderkenddoor de jury van deze ‘Best Orga-nised Event’-prijs. Voor Hajraa ishet de beste reclame en PR die jeje kunt wensen. Zonder demedewerking van de diverse in-stanties binnen de TUE (hetsportcentrum, de brandweer en deBTD) is de organisatie van eendergelijk evenement niet moge-lijk. De integratie tussen TUE ende Hogeschool Eindhoven maakthet mede mogelijk dat een vereni-ging zoals Hajraa dergelijkeactiviteiten kan organiseren.’

Vorige week vrijdag mocht TUE-volleybalvereniging Hajraa inAmsterdam bij de Heineken-brou-werij de felbegeerde HSSC-cup eneen cheque van vijfduizend gul-den in ontvangst nemen voor het‘Best Organised Event’. Tot grootgenoegen van de prijswinnaarswas deze cup gevuld met bier.‘Voor Hajraa is dit een erkenningen bekroning voor jarenlangsucces in het organiseren vantoernooien’, zei Sander Brakel,voorzitter van de buitentoernooi-commissie. ‘In het begin van deHeineken Studenten Steden Cupwaren zowel Heineken als Hajraa

Page 19: 26 september 1996jaargang 39 26 september 1996 · voor chemici. De winnende studenten leverden een uitmun-tende prestatie in de organische chemie. Dit geldt voor de afron-ding van

19 26 september '96

vindt...’ ‘Een docent van me is eeneikel’, onderbrak Kees zijn huisge-noot. ‘Ga eens koffie zetten vent’,beet hij Sander met een vernieti-gende blik toe. ‘Trouwens’, zeiTanja, ‘Elvis de huisbaas heeftgisteren gebeld. De schilder komtmorgen. Jullie moeten de murenvan je kamers vrij maken.’ ‘Shit’,riep Sander, ‘dat kost me minstenstwee dagen.’ Tanja viste een penuit de pennenbloempot en zettetwee kruisjes op de eetlijst. ‘Wiekookt er vanavond?’ ‘Wie is jouwgast dan?’, vroeg Kees ach-terdochtig. ‘J-F komt vanavondlangs’, zei Tanja, terwijl ze eenvette glimlach liet zien. ‘Kan niet’,zei Kees, ‘als ie mee wil eten moethij eerst een keer koken. Dat iseen huismos.’ ‘Hebben we mos inhuis?’, vroeg Sander verbaasd. ‘Enbovendien’, vervolgde Kees snel,‘mogen gasten per dag maar éénkeer binnenkomen. Als ze binnenzijn, moeten ze maar blijven. In-

en uitlopen mogen gasten niet, isook al een huismos. En aangeziendie vent hier vanmorgen alwas...tja, niks aan te doen.’ Tanjakraste op de eetlijst en mikte depen terug in de bloempot. ‘Als datzo is. Dat begrijpt Frederikje wel.Mores onderscheiden studentenvan het plebs, zegt hij altijd. Dangaan we vanavond wel gezelligmet zijn tweetjes uit eten in destad.’De volgende middag kwam Sanderrond een uur of twaalf naar bene-den lopen. Op zijn ochtendjaszaten bruine vlekken en zijnlange vette haren hingen in eenlijkbleek gezicht. Tanja en Keeswisten wel weer hoe laat het was.‘Hé, is de schilder vanochtend algeweest? De helft van mijn kameris wit geverfd. Daar ben ik gewoondoorheen geslapen’, geeuwde San-der. Kees lachte. ‘Ja brakke kop.Hij heeft al de hele ochtend staanschilderen. Hij is nou even lun-

chen en komt zo terug.’ Alsof hetafgesproken was, ging op dat mo-ment de bel. Tanja deed open.Voor de deur stond een beer vaneen vent in een maar net passendewitte overall. De kleerkast hadonder zijn arm een laddertje eneen pot verf in zijn hand. Tanjakeek omhoog en zei: ‘Oh, sorrymeneer, maar u mag niet tweekeer op één dag naar binnen in dithuis. Kees, lieverd, leg jij het deschilder eventjes uit? Ik moetnamelijk naar college.’

mene inkopen’ opschreef: ‘1 T-pot’. ‘Jan-Frederik heet hij’, zeiKees, die bezig was de schervenvan de vloer op te rapen. ‘Dat isdat zogenaamde vriendje vanTanja. Wat een ontzettende corps-bal.’ ‘Wat is er mis mee dan?’,vroeg Sander. ‘Nou, die vent komthier vanochtend binnenzetten,compleet in jasje/dasje.’ Sanderhaalde zijn schouders op. ‘Datdraagt Bart ook altijd.’ ‘Da’s an-ders’, mokte Kees. ‘En hij begonmeteen te zeuren. Dat het in zijndispuutshuis veel gezelliger is.Dat hij een of andere belangrijkepik bij het corps is, omdat hijhonoraire senator is, wat dat ookmag zijn. Het is gewoon een eikel,snap je.’‘Wie is een eikel?’, vroeg Tanja,die net naar beneden kwam lopen.‘Nou’, zei Sander, ‘Kees hier

Schuimbekken

‘Wat is die Jan-Frederik tocheen lul!’ Kees schopte tegen dekeukentafel om zijn woordenkracht bij te zetten. ‘Who the fuckis Jan-Freek?’, vroeg Sander, ter-wijl hij op het schoolbordje in dekeuken onder het kopje ‘Alge-

MAANDAG 30 SEPTEMBERGebonden kerrie-cocossoepSpaans gehakt of gebakken visApart ravigottesausFritesWorteltjes of gebroken boontjesRauwkostsaladeFruit of vla met slag

DINSDAG 1 OKTOBERHeldere tomaten-basilicumsoepHam-kaasragoût of varkensvlees inroom, sjalotten, witte wijn,champignons en thijmSpaghetti of aardappelpureeDoperwten of zuurkoolRauwkostsaladeFruit of vla met slag

VEGETARISCHHeldere tomaten-basilicumsoepKaas-groenteburgerchampignonroomsausVolkoren spaghettiDoperwtenRauwkostsaladeFruit of vla met slag

WOENSDAG 2 OKTOBERGebonden kip-juliënnesoepSlavink of braadworstApart mosterd-braadsausStamppot peen en uien ofGekookte aardappels, spruitenAppelmoesFruit of vla met slag

VEGETARISCHGebonden juliënnesoepHachée van tempehStamppot peen en uienAppelmoesFruit of vla met slag

DONDERDAG 3 OKTOBERHeldere bouillon-vermicellisoepBamigoreng, babi pangang, satésausofGekookte aardappels, speklapje,tuinboontjes, braadsausRauwkostsaladeFruit of vla met slag

VEGETARISCHGebonden selderijsoepWitte bonen in tomatensausGekookte aardappelsTuinboontjesRauwkostsaladeFruit of vla met slag

VRIJDAG 4 OKTOBERFranse uiensoepGebakken vis of tartaartjeApart bearnaisesausPrei à la crème of snijboontjesParijse aardappelsAppeltjes met kaneel en citroenFruit of vla met slag

Schuimbekken is een wekelijksterugkerend feuilleton over eengroep studenten, die als vasteuitvalsbasis voor hun activiteitenhet café De Schuimkraag hebben.

RemieRemieRemieRemieRemie of vrienden? Studeren of studentzijn?

Ben jij die student die buiten zijn studie-tijd iets extra’s wil doen? Meld je dan nuaan als medewerker AG+DAAG+DAAG+DAAG+DAAG+DA ’97/’98. StIK,HG 0.01, tst. 2785.

Zin in contacten met het bedrijfsleven?Kom dan nu adverteerders werven voor deAG+DA ’97/’98. Bij StIKStIKStIKStIKStIK, HG 0.01, tst. 2785.

Ben jij de creatieve geest die denkt deAG+DAAG+DAAG+DAAG+DAAG+DA te kunnen verbeteren? Kom deAG+DA ’97/’98 gelederen versterken. Schrijfin bij StIK, HG 0.01, tst. 2785.

Zin in een gezellig buitensportweekend opeigen niveau? Het introweekendintroweekendintroweekendintroweekendintroweekend van ALLTerrain 28-29 september. Info: 2438576(Sven).

ThuisThuisThuisThuisThuis zijn of thuis voelen? Studeren ofstudent zijn?

Wil jij meer dan trainen alleen? Kom eenslangs bij AllAllAllAllAll TerrainTerrainTerrainTerrainTerrain. Trainingstijden: ma21.30 - 23.00 uur, wo 18.30 - 20.00 uur.Locatie: gymzaal sportcentrum.

Het OpenOpenOpenOpenOpen PodiumPodiumPodiumPodiumPodium LiteratuurLiteratuurLiteratuurLiteratuurLiteratuur geeft studen-ten en medewerkers van de TUE de gelegen-heid hun verhalen, gedichten en essaysopenbaar te maken. Doe ook mee!

Geïnteresseerd in een centrale plaats in onsijshockeyteam? De IcehawksIcehawksIcehawksIcehawksIcehawks zoeken eennieuwe goalie. Een professionele keepers-uitrusting is beschikbaar. Info: 2113246(Leonard).

AlleenAlleenAlleenAlleenAlleen kennen of ook kunnen? Studeren ofstudent zijn?

KeihardKeihardKeihardKeihardKeihard enenenenen ijskoudijskoudijskoudijskoudijskoud: ijshockeyen bij deIcehawks. Introtrainingen op donderdag-avond (26 september en 3 oktober). Voormeer info: 2129471 (Robbert) of 2113246(Leonard).

NayadeNayadeNayadeNayadeNayade keihard de natste! Wij zoeken nogenthousiaste poloërs en/of zwemmers. Komeen keer trainen of bel het Nayade-huis, tel.2445889.

NayadeNayadeNayadeNayadeNayade zoekt spetters! Kom een keer langsop onze trainingen in de Tongelreep,iedere maandag 20.30 - 22.00 uurwaterpoloën en van 22.00 - 23.00 uurzwemmen.

Fl.Fl.Fl.Fl.Fl. 2,752,752,752,752,75 of fl. 1,25? Studeren of studentzijn?

De StepStepStepStepStep in-housein-housein-housein-housein-house dagen bieden je als(voor)laatstejaars student de kans intensiefkennis te maken met potentiële werkgevers.Bel 020-4449464 voor de brochure...

òf haal ‘m op bij IndustriaIndustriaIndustriaIndustriaIndustria of Integranden zet je carrière in beweging door je voor2 oktober in te schrijven voor de Step in-house dagen bij...

Akzo Nobel, Unilever, DSM, ABN Amro,Heineken, Shell, Rabobank, AndersenConsulting, KPN, MeesPierson en nog 4040404040andere!!!

Cursiefjes moeten donderdag voor 15.00uur bij Cursor (HG 1.19) worden aange-leverd met directe betaling. Een adverten-tie van maximaal 25 woorden kost fl. 5,-,waarbij één woord vet gedrukt wordt. Ad-vertenties met een commerciële waarde bo-ven fl. 15.000,- worden geweigerd.

IT-ers?! Step organiseert In-houseIn-houseIn-houseIn-houseIn-house dagen bijtop IT-bedrijven. Oriënteren op je arbeids-overeenkomst, dit is je kans! Bel 020-4449464 of http://www.cs.vu.nl/~step.

SPG Project Management: Hèt studenten-adviesbureau voor de ondernemendestudent! DurfDurfDurfDurfDurf risicorisicorisicorisicorisico tetetetete nemennemennemennemennemen, kom langsin het Alpha-centrum (kamer 48) of bel2448252.

Gezocht: lieve baas! Ik, lieve, zachte roderoderoderoderodehondhondhondhondhond, ben zomaar liefdeloos achtergelatenin de kleedkamer van het sportcentrum.Pure nalatigheid! Ik ben wanhopig. Op ditmoment sta ik ergens in een stoffige kelder,zielig en alleen. Ik wil zo graag pronkenvoor PanachePanachePanachePanachePanache. Laat alsjeblieft iets van jehoren!

2Y-helpdesk2Y-helpdesk2Y-helpdesk2Y-helpdesk2Y-helpdesk: problemen met wiskunde?Kom langs of maak een afpraak (HG 8.52).Mijn naam is René. Tst. 4278, e-mail [email protected] (geheel kosteloos)

Ben je geïnteresseerd in een BusinessCourse van ShellShellShellShellShell? Haal dan snel hetinschrijfformulier bij Integrand. Alpha-centrum, kamer 53. Tst. 4316.

Leen een CD! CD-uitleen ‘dedededede DiscotheekDiscotheekDiscotheekDiscotheekDiscotheek’ in

de centrale hal (HG) biedt een keuze uit3000 titels voor slechts fl. 1,- tot fl. 1,50.Nieuwe titels: Prong - Rude awakening; NoDoubt - Tragic Kingdom; Patti Smith - Goneagain; Tom Petty - She’s the one; New BombTurks - Scared straight; 12 Rounds - JitterJuice; Orbital - In sides; Caesar - Clean;Ween - 12 Golden country greats;Brotherhood Foundation - Elevator music.

Geld bijverdienen?Geld bijverdienen?Geld bijverdienen?Geld bijverdienen?Geld bijverdienen? Wij zijn opzoek naar part-time kandidatenvoor telemarketing-activiteiten.Heb jij een goede overtuigendetelefoonstem? Bel Euro-PartnersInformatici: 073-6145826 (PascalPrins).

studenten voor schoonmaakwerk-schoonmaakwerk-schoonmaakwerk-schoonmaakwerk-schoonmaakwerk-zaamhedenzaamhedenzaamhedenzaamhedenzaamheden, 2 uur per dag, schoolvakantievrij. Info: 2525431 (Marianne van Gemert).

Landelijke Hogeschool en UniversitairMilieuplatform (LHUMP) zoekt: tweetweetweetweetweebestuursledenbestuursledenbestuursledenbestuursledenbestuursleden. LHUMP overkoepelt 26lokale milieugroepen die onderwijs-instellingen milieuvriendelijker proberente maken. Bel 030-2316566 (JMA/LHUMP).

Ben jij die voetbalgod die we nog missen?Ja! Kom dan voetballen bij PusphairaPusphairaPusphairaPusphairaPusphaira.Info: 2111851 (Pascal).

Zeg eens eerlijk: hoeveel schrijft u eigen-lijk? Doe mee met het OpenOpenOpenOpenOpen PodiumPodiumPodiumPodiumPodium Litera-Litera-Litera-Litera-Litera-tuurtuurtuurtuurtuur. Geef je op bij bureau Studium Gene-rale.

Gezocht gastgezinnengastgezinnengastgezinnengastgezinnengastgezinnen of studentenkamersvoor 26 Hongaarse en Russische studentenvan PTH. Periode: 13 oktober 1996 totmedio juli 1997. Tst. 2249 (mw. Van deVen) of tst. 2268 (G. IJzermans).

Vet swingende stevige bigbandbigbandbigbandbigbandbigband zoekt(bas)trombones en saxofoons. Tel. 2455852(Jan) of swing ‘s maandags mee op derepetities in Café Royaal (Aalsterweg).

KamerKamerKamerKamerKamer vrijvrijvrijvrijvrij in studentenhuis. Bel2429150.

Gezocht: kamer (>20 m2) in gezel-gezel-gezel-gezel-gezel-ligligligliglig huishuishuishuishuis. Ik ben afgestudeerd en inEindhoven komen werken. Tel.2130332 (Gerben).

Nieuwe bedrijfsinformatie nùverkrijgbaar bij het LoopbaanLoopbaanLoopbaanLoopbaanLoopbaanAdvies CentrumAdvies CentrumAdvies CentrumAdvies CentrumAdvies Centrum. Kom kijken enneem mee! HG 0.02, 0.03, 0.04.

Vanwege grote belangstelling zijner extra sollicitatietrainingenextra sollicitatietrainingenextra sollicitatietrainingenextra sollicitatietrainingenextra sollicitatietrainingen gepland inhet najaar. Schrijf je snel in bij het Loop-baan Advies Centrum (HG 0.04).

Kom je niet aan de bak, informeer eens bijhet LACLACLACLACLAC (HG 0.04).

Voel jij je helemaal thuis tussen je potlo-den, papiertjes en gummetjes? Solliciteerdan nu bij het Reduktieburo naar defunctie van tekenwarenbranchertekenwarenbranchertekenwarenbranchertekenwarenbranchertekenwarenbrancher. Komeens langs of bel 2440366.

Zin om een weekend vrijblijvend huizen-huizen-huizen-huizen-huizen-hogehogehogehogehoge rotswandenrotswandenrotswandenrotswandenrotswanden te beklimmen? Intro-weekend van de Eindhovense StudentenAlpen Club (ESAC) 12 en 13 oktober. Info:2526441 (Wiljan) of 2817582 (Paul).

Nu op het ReduktieburoReduktieburoReduktieburoReduktieburoReduktieburo: 10 Fuji3.5" HD diskettes geformateerd,incl. gratis Internet-software, gratis1 maand Internet-gebruik engratis muismat, voor maar fl. 8,-!

Fax-ModemFax-ModemFax-ModemFax-ModemFax-Modem 28k8 extern voor fl.310,-; CD-recordable Maxell 680Mb (74 min.) voor slechts fl. 19,50.Natuurlijk bij het Reduktieburo!

Ruimte voor afstudeerfeestafstudeerfeestafstudeerfeestafstudeerfeestafstudeerfeest van 40 tot 100personen beschikbaar. Bar, tap en muziek-installatie aanwezig. Tel. 2450469.

Wil jij een kopiekopiekopiekopiekopie van jouw CD-ROM ofmuziek-CD? Dat kan nu va. fl. 28,75. Tel.2463107 (Jeroen).

Vertaalwerk in het FransFransFransFransFrans? Bel 013-5077101(Rob).

Nissan CherryNissan CherryNissan CherryNissan CherryNissan Cherry 1,3 DX bj. ’85, APK apr ’97,izgst. fl. 2.500,-. Tel. 0411-686106.

Digitale telefoontikkertelefoontikkertelefoontikkertelefoontikkertelefoontikker (izgst.) fl. 95,-. Tst.2280 of tel. 2574765 (Marianne).

ZanglesZanglesZanglesZanglesZangles: klassiek/lichte muziek. Ma, di, wo18.00-22.00 uur. Vocal workshop voor zang-leerlingen, 12 lessen + presentatie, di 20.15-22.00 uur. Lesadres: Kruisstraat 53. Tel.2814385.

VioollesVioollesVioollesVioollesVioolles voor mensenkinderen van 4 tot 80jaar vanuit de filosofie dat goed ook heelleuk kan zijn. Ook mogelijkheid voorkamermuziek. Tel. 2858521.

Het IntermediairIntermediairIntermediairIntermediairIntermediair JaarboekJaarboekJaarboekJaarboekJaarboek kun je gratisafhalen bij het Loopbaan Advies Centrum(HG 0.04).

Half oktober bij het LACLACLACLACLAC: een informatie-bijeenkomst over ‘Werken in deautomatiseringsbranche’. Schrijf je nu in!(HG 0.02-0.04).

Ford EscortFord EscortFord EscortFord EscortFord Escort 1.6 Ghia, in pr. st. APK tot apr’97 fl. 600,-. Tel. 2119490 (Ralf).

Diverse goede kleuren-tv’skleuren-tv’skleuren-tv’skleuren-tv’skleuren-tv’s van erkendereparateur. Met en zonder afstandsbedie-ning vanaf fl. 100,-. Tel. 2430696, ook voorreparaties.

Zojuist je fotootjes ingeleverd?Misschien ben jij dan de aange-wezen persoon om over onze foto-foto-foto-foto-foto-branchebranchebranchebranchebranche te gaan. Geïnteresseerd?Kom dan eens langs op hetReduktieburo, of bel 2440366.

Asito Dienstverlening vraagt

Aang

ebod

enGe

vraa

gd

Kam

ers

Ande

rs

Cursor aanvaardt geen enkeleaansprakelijkheid voor schadevan welke aard dan ook ont-staan door niet tijdig, onjuistof het niet plaatsen van de ad-vertenties.

Com

mer

cieel

Page 20: 26 september 1996jaargang 39 26 september 1996 · voor chemici. De winnende studenten leverden een uitmun-tende prestatie in de organische chemie. Dit geldt voor de afron-ding van

2026 september '96

speeld. Ook Jess zocht z’n plaatsjeachter het drumstel maar weereens op.Lachend legt hij uit: ‘Vroegerspeelde ik in een bandje dat deAachener Darktown Stompersheette. Een aantal van de band-leden was nu aanwezig en dushebben we weer eens samen ge-speeld. Het drummen ging prima,maar ik drum dan ook nog weleens. Het drumstel waar ik opspeelde was ook van mij.’ Zo zie jemaar weer dat het beeld van dedroge, saaie professor wel heeleenzijdig is en dat een carrière opwetenschappelijk gebied een goedritmegevoel zeker niet uitsluit.

Almanakken staan altijd volwetenswaardigheden. Zo ook denieuwe almanak van studie-vereniging Van der Waals. Hierinwordt het fenomeen ‘natuurkun-dekoppeltjes’ uitgelegd door JoostSnel. Volgens hem zijn de meestenatuurkundemannetjes doorge-draaide frusti’s die alleen maar

aan het gaatje denken. Hij wil denaam mannen zelfs liever niet inde mond nemen en gebruikt determ ‘jongetjes’ om het sterkegeslacht onder de natuurkundigenaan te duiden. De vraag is vervol-gens waarom een natuurkunde-meisje in vredesnaam met zo’nfrustje een koppeltje zou willenvormen en dat vervolgens somsjaren volhouden. De redenen hier-voor zijn dat ze eraan gewend zijnom tussen de natuurkunde-jongetjes te leven, die stoereverhalen die ze horen zijn toch

niet waar en ze hebben bovendieneen gezamenlijke afwijking: Na-tuurkunde. De frusti’s houden hetoverigens voor het vrouwvolk zeergoed verborgen dat ze zo gefrus-treerd zijn, vandaar dat de dameser nog steeds intrappen.Toch niet zo slim om dat zomaarin een almanak te zetten, want nuis de waarheid aan het licht geko-men. Ook vrouwen kunnen im-mers lezen!

tegen. De begeleidende fotovertoonde echter geen blikkenkarretje maar een grotendeelsontklede schoonheid. Volgens dehuidige eigenaar is er sprake vaneen prachtige vormgeving. Nou,daar kunnen we volledig meeinstemmen. Dit soort lijnen komje inderdaad maar zelden tegen.Bovendien schijnt dit model zeerfunctioneel te zijn. Ook daar kunje je nog iets bij voorstellen. Hetbouwjaar roept echter meer vraag-tekens op. Volgens de huidigeeigenaar stamt ze uit 1987. Diepuberteit komt ook steeds vroeger.Ook bij de APK-keuring, elektri-sche ramen, centraledeurvergrendeling en de trekhaakis moeilijk een voorstelling temaken, of je moet wel heel per-verse fantasieën hebben. Tochmaar eens even de bedenker vandit fraais gevraagd hoe de vork inde steel, of moeten we zeggentrekhaak aan de stuit, zit. ‘Ik hebdeze advertentie gemaakt voor eenvriend’, maakt Ronald Geus, hetbrein achter deze advertentie onsduidelijk. ‘Ik had al eerder eenadvertentie voor dezelfde autogemaakt, maar daar zijn geenreacties op gekomen. Nu heb ikdeze foto toegevoegd om aandachtte trekken.’ Nou dat is in iedergeval gelukt. Onze aandacht isalvast getrokken. Nu alleen nogiemand vinden die een auto wilkopen.

steeds een goed middel om deaandacht te trekken. Fa probeerter haar bruisende producten meete verkopen en de commerciëleomroepen trachten er hun kijk-cijfers mee op te krikken. Maarook in de particuliere hoek wordthet belang van naakt steedsduidelijker.

Zo kwamen we pas oponze eigen uni-

versiteit eenadvertentie

voor eenauto

Die Egyptenaren weten van geenophouden. De grote piramides vanCheops en Chefren zijn al eeuwenbelangrijke toeristische trekpleis-ters. Maar ook virtueel schietennieuwe piramides als paddestoe-len uit de grond.De zoveelste piramide? Daar doeje natuurlijk niet aan mee. Dus alshet -tigduizendste bericht over $$$langskomt op de nieuwsgroep ofin je mailbox belandt, dan negeerje dat natuurlijk compleet. Totdatje uit verveling er weer eentjeinkijkt. Goh, deze beweert dat hethier niet om zo’n piramide gaat.De brief is afkomstig van iemanddie eerst skeptisch tegenover ditsoort bedriegerij stond, maar tochmeedeed. Verbazing, verbazing,na twee weken begon hij geld te

Drummende profsystemen alsmede voor zijn 25-jarige dienstverband werd er eenfeestje gebouwd. Ook een aantaloude studievrienden van de profwas daar aanwezig. Heel muzikalevrienden, want Jess heeft tussen1957 en 1963 met hen in eenbandje gespeeld. Om het feestge-druis nu een beetje extra luisterbij te zetten heeft een aantal vande senior-muzikanten maar weereens de instrumenten van stalgehaald en, ook een kleine 25 jaarna dato, weer eens samen ge-

Afgelopen vrijdag vierdeprof.dr.ing. Jochen Jess zijn zilve-ren jubileum aan onze universi-teit. Ter gelegenheid van het 25-jarig bestaan van de vakgroepOntwerptechnologie elektrische

Prof. Jochen Jess drumter na 25 jaar aan onzeuniversiteit verbondente zijn geweest, nogvrolijk op los.Foto: ir. H. Huijnen

Virtuele piramides

doorJ annigjeGerritzen&W illem vanRossum

‘Uit is in en aan is uit’, merkteToon Hermans jaren geleden al opin één van zijn theatershows. On-danks het feit datbloot al jarenlangbij het mode-beeld hoort,blijft hetnog

Frusti’s

Gestripte auto

ontvangen en na vier weken hadhij al bijna honderduizend ballenbij elkaar gespaard. Maar het isgeen piramide, oh nee! Wat is hetdan wel?Het systeem werkt als volgt: Jestuurt vijf brieven naar de adres-sen die in de brief staan, elk meteen dollar erin. Vervolgens post jede brief op tenminste tweehon-derd nieuwsgroepen met je eigennaam toegevoegd op de lijst. Dat jedaarmee duizenden lezers enormirriteert schijnt de schrijver vande instructies niet te deren.Vervolgens stroomt het geld bin-nen. Er zijn natuurlijk altijd nogmensen die hierin tuinen, maarwie even drie seconden nadenktziet dat het hier om een doodge-wone kettingbrief gaat. Als je ereen plaatje van tekent krijgje...een piramide?