Van rich media-cases naar lespraktijk

De bijdrage van praktijkkennis van mentoren aan het leren van pabo-studenten

Maaike VervoortEllen van den Berg

Hogeschool Edith Stein (Saxion)

ORD, mei 2013ORD, mei 2013

Context en aanleiding

Lerarenopleiding primair onderwijs (pabo) Opleiden in de School

Praktijkkennis mentoren ontsluiten voor pabo-studenten

geeft inzicht in denkprocessen die ten grondslag liggen aanhandelen in de beroepspraktijk (Zanting, 2001)

Praktijkkennis

gebaseerd op (reflecties op) ervaringen in de praktijk

Theoretisch kader

hoofdzakelijk ‘tacit’ (niet geëxpliciteerd)

(Meijer, Verloop & Beijaard, 1999)

(gedeeltelijk) persoonsgebonden

vak- of zelfs onderwerpsgebonden

afhankelijk van de context

Rich media-cases en kennis van leraren

Rich media-cases

videobeelden van exemplarische onderwijssituaties + aanvullende informatie

Theoretisch kader

((Sherin, 2007, zie ook: Van Es & Sherin, 2002; 2008)Sherin, 2007, zie ook: Van Es & Sherin, 2002; 2008)

Learn to noticeTheoretisch kader

Classroominteractions Selective

attentionKnowledgebasedreasoning

Conceptueel modelTheoretisch kader

‘ ‘‘ ‘

Onderzoeksopzet

Meervoudige gevalsstudie (Yin, 2003)

Selectie van gevallen 5 mentor-student-koppels (doelgerichte selectie)

Analyse per koppel + vergelijkende analyse

Methode

Koppel Mentor Student Groep

Opleiding Ervaring POa

Ervaring mentora

Opleiding Ervaring stageb

1 2 3

♀ ♀ ♀

Pabo Pabo Klos

4 5

29

3 4

11

♀ ♀ ♀

vwo havo vwo

8 10 10

1-2

2 4 ♀ Pabo 2 1 ♀ mbo 15 0-1-2 5 ♀ Klos 20 10 ♀ vwo 12 2

Procedure en dataverzameling

Per koppel:

Methode

Procedure:

Dataverzameling:

Video-opname voorgesprek (5x)

Video-opname dialoog (5x)

Video-opname nagesprek (5x)

Videoportfolio student (video + verantwoording) (5x)

Lesuitvoering

(student)

Dialoog

(mentor-student)

Nagesprek

(student- onderzoeker)

Voorgesprek

(student-onderzoeker)

Analyse dialoog• Transcript in gespreksbeurten, per episode

• Stap 1 Context

• Stap 2 Categorie praktijkkennis (Van Driel et al., 1998)

Methode

Dimensie Categorieën De context waarop de uitingen in de dialoog betrekking hebben

- Casus - Lesontwerp - Groep - Kleuters algemeen

Dimensie Categorieën De inhoud van de uitingen van de mentor in de dialoog

- Vakinhoud - Onderwijs aan kleuters in het algemeen - Leren van leerlingen - Doelen - Instructie - Leerlijn - Materiaal

Analyse dialoog• Stap 3 Talige handeling (Mazeland, 2003)

- Vragen, voorstellen, informeren, adviseren

Voorbeeld codering dialoog na stap 1-3:

Methode

Fragment dialoog Context Praktijkkennis Interpreterende beschrijving

M: maar het is heel divers hier in de groep want het ene kind stempelt inderdaad al helemaal netjes van links naar rechts haar eigen naam S: hm hm M: terwijl het andere kind zoiets heeft van 'mijn eerste letter?' 'hoe moet dat? Heeft daar nog helemaal geen idee van of interésse voor

CO-groep

PK-Ls Mentor geeft informatie over niveau van leerlingen in de groep m.b.t. geschreven taal

Analyse dialoog

• Stap 4 Interpreterende beschrijving van bijdragementor aan bespreking cases

• Stap 5 Critical incidents (Miles & Huberman, 1994)bij bespreking lesontwerp

Methode

Gebeurtenis 1 Mentor geeft informatie over…

Gebeurtenis 2 Mentor doet voorstel voor…

Gebeurtenis 3 Mentor geeft advies voor…

Gebeurtenis 4 Mentor geeft informatie over…

Analyse interviews

• Uitspraken student over

Lesidee (beschrijving ‘input dialoog’)

Lesontwerp (beschrijving ‘output dialoog’)

Leeropbrengst (over bepaald onderwerp, verbinden aan categorie praktijkkennis)

Voorgesprek

Nagesprek

Methode

Analyse videoportfolio

•• Scoren met checklist didactiek• overeenkomst/verschil met casus

• Verwijzingen naar opmerking mentor• Scoren met categorie praktijkkennis

Videofragmenten lesuitvoering

Methode

Schriftelijke verantwoording

Resultaten dialoog

De interventie leidt tot een dialoog waarin mentor en student de cases bespreken en een lesontwerp maken

Resultaten

Zwaartepunt dialoog ligt bij casusbespreking

De dialoog resulteert in een lesontwerp waarin vakdidactiek duidelijk zichtbaar is

Resultaten dialoog

Praktijkkennis mentoren draagt bij aan interpretatie cases:

Resultaten

- Duiden van gebeurtenissen in de casus

- Verbinden van situatie in casus aan leerlijn

- Relateren van situatie in casus aan situatie in groep

Resultaten dialoog

Mentoren leveren een bijdrage totstandkoming lesontwerp

Resultaten

- Adviezen over lesdoel i.r.t. casusinhoud

- Adviezen over materiaal i.r.t. casusinhoud

- Adviezen over instructie i.r.t. casusinhoud

Resultaten leren student

De dialoog levert een bijdrage aan leren van student

Resultaten

- Lesuitvoering bevat vakdidactische ideeën uit cases

- In verantwoording van handelen verwijzen studenten naar praktijkkennis van hun mentor

- Studenten rapporteren leeropbrengsten voor lesontwerp

- Studenten rapporteren leeropbrengsten voor vakdidactiek die lesontwerp overstijgen

ConclusiesConclusies

ConclusiesConclusies

Conclusies

Conclusies

Contactgegevens

Belangstelling voor het proefschrift?

vervoort@edith.nl

Kijk op de praktijk: rich media-cases in de lerarenopleiding

Maaike Vervoort