CULTUURBELEID 3.0

Enkele cases van geïntegreerde werking vanuit bibliotheken

De Wattenfabriek Herzele

03/05/2023

De Wattenfabriek is een open, laagdrempelig, hedendaagse huis van cultuurbeleving, -creatie en -educatie, waar zo veel mogelijk burgers en organisaties zich thuis voelen en terecht kunnen. De Wattenfabriek stimuleert de burgers tot co-creatie en actieve deelname aan de verdere ontwikkeling van zijn werking en kiest voor ecologische, economische en sociale duurzaamheid.

• Bibliotheek• Gemeentelijke Kunstacademie• Dienst Cultuur• Dienst Jeugd• Jeugdhuis• Lokale radio• PWA

5

Open : Transparant op het vlak van werking en bestuur. Een open en efficiënte interne en externe communicatie. Letterlijk zoveel mogelijk open voor burgers en organisaties.Laagdrempelig : Doorheen zijn werking zet de wattenfabriek in op een aangepaste dienstverlening voor personen met beperkte mobiliteit en voor moeilijk bereikbare doelgroepen op cultureel, educatief en sociaaleconomisch gebied.Hedendaagse : De Wattenfabriek speelt actief in op actuele maatschappelijke, economische, culturele en technologische trendsCultuurbeleving : Het gebouw en de werking zijn er op gericht dat bezoekers een aangename en boeiende beleving te laten ervaren. De Wattenfabriek verzorgt in eigen beheer of in samenwerking met partners of als facilitator voldoende activiteiten die een positieve cultuurbeleving scheppen.

• Cultuurcreatie : Cultuurcreatie in zowel eigen beheer als in samenwerking met andere partners. De Wattenfabriek neemt een actieve rol op van facilitator, coördinator en (mede)organisator en stimuleert het individuele initiatief.

• Een aanzet voor Cultuureducatie : De Wattenfabriek doet actief aan bevordering van leesmotivatie; cultuureducatie, informatiegeletterdheid en mediawijsheid;

• Zo veel mogelijk burgers : De Wattenfabriek streeft er naar om zoveel mogelijk burgers over de vloer te krijgen en zet zijn communicatie, zijn dienstverlening en zijn promotiebeleid daar actief op in.

• Zo veel mogelijk organisaties : De Wattenfabriek hecht veel belang aan diverse vormen van samenwerkingen en wil zoveel mogelijk samenwerkingen aangaan met individuele burgers en organisaties.

• Zich thuis voelen : De Wattenfabriek is het cultuurhuis van Herzele en wil dit vorm geven met een huiselijke sfeer, een vriendelijke dienstverlening en een veilige omgeving.

• Terecht kunnen : De Wattenfabriek is zoveel als mogelijk open voor bezoekers en dit zowel fysiek als communicatief. Elke medewerker kan ten allen tijd antwoorden op elke vraag die verband houdt met de werking van de Wattenfabriek.

• Stimuleert de burgers tot (co-)creatie : De Wattenfabriek schept mogelijkheden en nodigt de burgers actief uit tot eigen creatie en co-creatie van alle mogelijke cultuurvormen. De werking is er op gericht deze initiatieven te ondersteunen en moedigt de burgers aan om mede-eigenaar te worden van initiatieven en dienstverlening.

• Stimuleert de burgers tot actieve deelname : De Wattenfabriek wil vooral een actieve werking uitbouwen waarbij de deelnemers zich betrokken voelen, door in te spelen op hun vragen en behoeften.

• Aan de verdere ontwikkeling van zijn werking : De Wattenfabriek is als cultuurhuis nooit af. Haar werking bereikt nooit een eindpunt, maar is steeds in beweging. Daarom zijn flexibiliteit, visieontwikkeling en “thinking out of the box” belangrijke onderdelen van het beleid.

• Duurzaamheid : energiezuinig beheer, inzet van hernieuwbare energie, aandacht voor recyclage, bewust maken van medewerker, burger en bestuur, natuurvriendelijke omgeving, maar ook een personeelsbeleid dat goed doordacht is.

03/05/2023 9

Cultuurhuis / Kulturhus• Kulturhus is een Scandinavisch begrip en staat voor een

veelzijdig gemeenschapscentrum waarbij meer wordt gedeeld dan alleen de voordeur. Verregaande samenwerking tussen participanten is de sleutel naar een goed Kulturhus. In 2000 is het concept geïntroduceerd in Overijssel, waarna het zich als een olievlek over Nederland heeft verspreid.

• Een Kulturhus is een voorziening onder één of meerdere daken in een dorp of stadswijk. Participanten in een Kulturhus hebben een gezamenlijke visie over de rol van de voorziening in het dorp of de wijk. Een gezamenlijk beheer en een gezamenlijke programmering zijn daarin de basis. Binnen een Kulturhus worden inventieve verbindingen gelegd tussen organisaties en verenigingen. Dit levert meerwaarde op. Het Kulturhus is een belangrijke ontwikkeling op het gebied van vitaliteit in dorpskernen en stadswijken.

Vaak worden zowel niet-commerciële als commerciële voorzieningen onder één dak geplaatst, zoals :• peuterspeelzaal• kinderopvang• schoolruimte, • spreekkamers voor artsen, • fysiotherapeut en anderen, • bibliotheek• VVV (toerisme-info)• bank• post• plaats voor podiumkunsten• vergaderfaciliteiten • ontmoetingsplekken• ….

De bibliotheek is hierbij in veel gevallen de vertegenwoordiger van de brede dienstverlening op het terrein van informatie, educatie en cultuur.

• Meer dan samenwonen alleen• Samenwerking = toegespitst op het doel• De gedachte van een kulturhus als een tastbaar

(gemeenschaps-)gebouw is snel gemaakt, maar een kulturhus is vaak meer.

• Behalve het delen van één gebouw zijn gezamenlijk beheer en programmering belangrijke onderdelen. De wensen van inwoners en de taken die het kulturhus uitoefent zijn belangrijk in dit concept. Door gezamenlijke afspraken en programmeringen poogt het kulturhus meerwaarde te bieden boven een multifunctionele accommodatie.

• Ieder kulturhus is uniek voor de specifieke locatie.

SUCCESSEN EN VALKUILENSuccessen Top-10 Kulturhusen1. Formuleer een gezamenlijke visie en gebruik deze altijd als

leidraad bij uitvoering.2. Er is lef nodig om doelen te bereiken. Vrijwilligers, gemeente

en maatschappelijke organisaties moeten bereid zijn over grenzen heen te kijken en risico’s durven nemen.

3. Bereidheid tot investeren; in financiële zin, maar ook inhoudelijk. Investeren in kennis en investeren in risicovolle projecten waarmee een specifieke doelgroep of doel wordt bereikt.

4. Draagvlak: inwoners van de gemeenschap, gemeente en maatschappelijke organisaties moeten achter het concept staan en de noodzaak voelen om zich in te zetten.

5. Samenwerking gaat niet vanzelf; in een succesvol kulturhus wordt samenwerking goed georganiseerd en er worden concrete doelen gesteld.

6. Zorg voor een inhoudelijk manager/coördinator met een specifieke opdracht ondernemend te zijn en het kulturhus op de kaart te zetten en intern en extern samenwerken te bevorderen.

7. Werk vanuit een gezamenlijke Kulturhusidentiteit, organisaties in een kulturhus zullen niet ‘ wegvallen’ , maar juist als sterke partner met een brede blik en een verbreed aanbod aan dienstverlening bekend worden.

8. Zorg voor een goede band met de gemeente; sluit aan bij het gemeentelijk beleid.

9. Gebruik energie uit de gemeenschap; zet vrijwilligers in op hun talenten.

10. ‘Waar mensen samenkomen gebeurt iets’: zorg ervoor dat mensen elkaar op een prettige manier kunnen ontmoeten en ze hun initiatieven kunnen ontplooien.

Valkuilen Top-10 Kulturhusen

1. Volledige focus op de financiële aspecten van een exploitatie (middel), geen focus op de inhoud (doel).

2. Geen centraal persoon verantwoordelijk voor samenwerking en programmering.

3. Geen gezamenlijke programmering.4. Eilandvorming binnen het kulturhus, kernparticipanten die hun eigen weg

gaan.5. Een kulturhusproces dat gericht is op de stenen/het gebouw en niet de

inhoud en samenwerking.6. Geen goede afstemming op de wensen en behoefte van de bevolking

(denken voor de gemeenschap).7. Gebouw dat multifunctioneel gebruik niet of nauwelijks toestaat, weinig

flexibele inzet ruimtes.8. Niet communiceren over de nieuwe identiteit van de kulturhusvoorziening

(onbekend maakt onbemind) .9. Kiezen voor een kulturhusoplossing, terwijl de situatie zich eigenlijk leent

voor andere oplossingen.10. De gemeente heeft na opening geen binding meer met het kulturhus.

CODA Apeldoorn• CODA Apeldoorn wil voor een groot en breed publiek

een cultuurhuis zijn waar in een bibliotheek, archief en museum ervaren en beleven centraal staan. Belangrijke maatschappelijke ontwikkelingen worden verzameld en getoond, discussie wordt gevoerd, publicaties worden geïnitieerd, kennis, informatie en documentatie op het gebied van literatuur, muziek, film, archieven, de geschiedenis van Apeldoorn en de regio, kunstenaarsboeken, sieraden, beeldende kunst op én van papier wordt aangeboden. Levendige en interactieve presentaties aan de hand van authentieke voorwerpen vertellen verhalen over en van mensen.Cultuurwarenhuis

• Bezoekers worden geprikkeld hun ervaringen met elkaar en met CODA te delen.

• Er wordt voor veel mensen (laagdrempelig is nadrukkelijk een uitgangspunt) een kwalitatief hoogwaardig programma gerealiseerd, waarbij de vragen van de klant het uitgangspunt zijn voor de te ontwikkelen producten en diensten.

• De kortst mogelijke samenvatting van die missie: Cultuurhuis met een breed en gevarieerd aanbod.

Het Eemhuis AmersfoortHet Eemhuis is het culturele centrum van Amersfoort op het Eemplein, ontworpen door Neutelings Riedijk Architecten en herbergt vier organisaties • Archief Eemland • Bibliotheek Eemland, • Kunsthal KAdE• Scholen in de Kunst• + …. horeca

Chocoladefabriek Gouda• Stadsbibliotheek Gouda• Streekarchief Midden Holland• Drukkerswerkplaats Goude• Kruim : eten en drinken

Welkom in de Chocoladefabriek in Gouda (1).mp4

De Chocoladefabriek Gouda werd eind februari 2014 geopend. In de jaren zeventig bouwt het Goudse familiebedrijf Steenland een chocoladefabriek aan de Fluwelensingel, nu beter bekend als Klein Amerika. Na 12 jaar productie verhuist de chocoladefabriek en vestigt de Gemeente Gouda zich in de voormalige fabriek. De oude fabriek kreeg een nieuwe bestemming als werkplaats voor Bibliotheek Gouda, Streekarchief Midden-Holland, de Drukkerswerkplaats en horeca-vestiging Kruim.

Rozet Arnhem

Bibliotheek Arnhem Kunstbedrijf Arnhem

Volksuniversiteit Erfgoedcentrum

Toart Momento

Rozet is het middelpunt voor cultuur, kennis en educatie in Arnhem. Ga je als bezoeker bij Rozet naar binnen, dan stap je rijker weer naar buiten. Lezingen, cursussen, workshops, debatten, presentaties, optredens en tentoonstellingen, als ook bottom-up initiatieven maken Rozet tot een levendig knooppunt.

Ruimte in Rozet voor:Vergaderen +Evenementen +Ontwikkeling +Feesten +

Brinkhuis LarenBrinkhuis, het gezicht van het Hart van Laren, thuisbasis voor • de bibliotheek, • het restaurant, • de theaterkapel • de Volksuniversiteit. Ook alle Versa welzijnsactiviteiten worden vanuit het Brinkhuis georganiseerd.

De Schakel GilzeCC de Schakel is een cultureel centrum, filmhuis en theater in Gilze. Begin 2014 is De Schakel gefuseerd met CC de Boodschap in Rijen. Wij vormen nu samen de Stichting Culturele Centa Gilze en Rijen.• Bibliotheek Theek 5• Kinderopvang• Theater• Ontmoetingsruimte• …

Cultuurhuis Doorn

Dank je wel voor de aandacht !

patrick.van.damme@oost-vlaanderen.be