NIEUWSBRIEF • juni 2015 • Nr. 38, jaargang nr. 21

Loslaten en vasthoudenHet laat je nooit meer echt los wanneer je een dierbare verliest. Het blijft een onderdeel van het leven van de nabestaande, of beter nog, het is verweven met zijn of haar leven.

Maar hoe moet je weer verder met het leven? Hoe je werk weer oppakken? Voor een ieder is dat verschillend. En er is geen goede of slechte manier van rouwen. Ieder doet het op zijn of haar eigen manier. Toch vinden velen het fijn om contact te hebben met lotgenoten. Om een stuk erkenning en herkenning te ervaren. De werkgroep richt zich in eerste instantie op lotgenoten. Via individuele contacten, maar ook via lotgenotengroepen. In deze nieuwsbrief staat een oproep voor een lotgenotengroep en schrijven Albert en Jeannet Bekedam hoe zij de lotgenotengroep ervaren hebben. De lotgenotengroep bood en biedt hen een houvast.

Eén keer per anderhalf jaar organiseren wij een ontmoetingsdag. De eerstvolgende is zaterdag 31 oktober in Leeuwarden. Ton Baakman, zelf ook nabestaande, verzorgt de inleiding over het thema ‘Loslaten en vasthouden’. Na de zomervakantie ontvangt u een uitnodiging met het programma.

Als nabestaanden weten wij dat onze dierbaren nooit echt dood wilden. Het pro-bleem van onze dierbaren was dat zij met het leven dat zij leidden en waaraan zij leden niet verder wilden en geen toekomstperspectief zagen. Daarom is suïcidepreventie zo belangrijk. Dat iemand leert ervaren dat er toekomst is en daarin wordt begeleid. Als werkgroep zijn wij betrokken bij het suïcidepreventieplatform Friesland. In deze nieuwsbrief vindt u een interview met Martin Steendam, die in dit platform het voortouw heeft genomen.

Renata Ringnalda is lid geworden van onze werkgroep en neemt de taak van penningmeester over van Jan Akkerman die de werkgroep heeft verlaten. Zij stelt zich verderop aan u voor. In het najaar nemen we afscheid van Jan Akkerman en ook van Aly de Jonge-Janssens.

Als werkgroep houden we ons ook bezig met voorlichting geven, het taboe door-breken van zelfdoding en een en ander bespreekbaar maken. De film die in op-dracht van de werkgroep in 2011 is gemaakt, gebruiken we daarbij vrijwel altijd.In februari hebben we vier gastlessen ver-zorgd voor leerlingen van de afdeling de-fensie en beveiliging op ROC Friese Poort te Emmeloord. Met name hebben we daar-bij aandacht besteed aan Post Traumatische Stress Stoornis (PTSS). In dezelfde maand hielden de verzekerings- en bedrijfsartsen hun nascholingsdag in Drachten met ’Verlies en rouw in de spreekkamer’ als thema. We hebben daar drie workshops verzorgd en hebben de artsen meegegeven wat belangrijk is voor een nabestaande om weer terug te kunnen keren in het werkproces.

Graag wil ik me even voorstellen. Mijn naam is Renata Ringnalda en ik ben sinds 1 april de nieuwe penningmeester van de werkgroep. Met mijn twee dochters  en mijn hond woon ik in Leeuwarden. Hier werk ik ook bij de ING sinds 1986 . Mijn huidige functie zorgt ervoor dat ik ook 's nachts en op zon- en feestdagen kan werken. Tijdens een reorganisatie bij hetzelfde bedrijf ontstaat bij mijn man een grote onrust en werd hij  depressief waar hij ondanks hulp van diverse mensen en medicatie niet uitkwam. In mei 2008 nam hij het trieste besluit dat verder leven voor hem niet mogelijk was. Samen met mijn dochters van toen 13 en 14 brak er toen voor ons een ingewikkelde periode aan. Zorgen dat we op de rails bleven en kunnen doorgaan was voor mij de grootste uitdaging.  De keuze om te verhuizen van een huis met een grote tuin naar Leeuwarden heeft vooral om praktische redenen veel geholpen. Ook ben ik samen met mijn dochters op reis gegaan en heb ze zo laten zien dat de wereld niet ophoudt in je eigen dorp. We houden van winkelen

en zijn vooral op citytrips geweest ; New York, Londen, Berlijn, Barcelona. Daarnaast ben ik een bosmens en ga graag met mijn hond op de struin in bv Drenthe. In 2009 heb ik meegedaan aan de lot-genotengroep. Door mijn onregelmatige rooster en de zelfstandigheid van mijn kinderen had ik ineens tijd over en was zoekende naar wat ik voor nuttigs met mijn vrije tijd zou kunnen doen. Het verzoek om deel te nemen aan de werkgroep   kwam daarom op het juiste moment.  Naast het praktisch meewerken met de werkgroep hoop ik ook op een stukje persoonlijke ontwikkeling. 

Op de algemene ledenvergadering in april van de begrafenisvereniging DEL (Draagt Elkanders Lasten) op Urk, hebben wij ons eigen verhaal verteld. Wat het me je doet wanneer je een dierbare verliest en wat een ander voor je kan betekenen om weer verder te kunnen. Voor studenten van de opleiding Sociaal Pedagogische Hulpverlening van de Hogeschool Stenden hebben we twee gastlessen verzorgd.

Het laat je nooit meer echt los wanneer je een dierbare verliest. Gelukkig niet, anders zou het ook net zijn of hij/zij nooit bestaan heeft. Ik hoop dat het u lukt om de mooie herinneringen vast te houden en weer te genieten van de dingen en personen om je heen. Dat ook die houvast bieden.

Jan van Wieren, voorzitter

Even voorstellen

Nieuw lid van de werkgroep

Onlangs had ik een gesprek met Martin Steendam, psycholoog en psychotherapeut bij GGZ Friesland. Hij is gespecialiseerd in de behandeling van mensen die suïci-daal zijn en maakt zich samen met zijn team sterk voor preventie van suïcide.

In Friesland loopt sinds een aantal jaren het gatekeepersproject. Gatekeepers zijn poortwachters, de schakels naar de pro-fessionele zorg. Het zijn mensen die door hun werk in aanraking kunnen komen met mensen die over suïcide denken. Dat zijn bijvoorbeeld decanen, leraren, politie-agenten, pastors, mensen die werken in de thuiszorg, jeugdwerkers. Zij leren in een training om de juiste vragen te stel-len, wanneer zij vermoeden dat iemand suïcidaal is. En vooral ook de verlegenheid overwinnen om het onderwerp aan de orde te stellen in een gesprek. Soms komen deze mensen in contact met iemand die wel hulp zoekt, maar dan voor iets anders dan de suïcidale klacht. Bijvoorbeeld ie-mand belt zijn collega om te melden dat hij een weekje thuisblijft omdat hij zich niet zo lekker voelt en volgende week waarschijnlijk wel weer terug zal zijn. Dit kan een mededeling zijn die uitnodigt tot doorvragen en ernaar toe gaan en doorver-wijzen naar professionele hulp. Ook leren de poortwachters mensen herkennen die zich terugtrekken en geen hulp zoeken. Bij de training van gatekeepers is ook ge-probeerd om het grote publiek er meer bij te betrekken. Er is een uitzending geweest op omrop Fryslân en in de Leeuwarder

Courant is er aandacht voor geweest. Het grote publiek moet nog wel een omslag maken in de bejegening van iemand die suïcidaal is, in de beeldvorming moet nog veel veranderen. Er wordt nog te vaak wat lacherig en niet serieus over gedaan. Mensen moeten leren om niet meteen te oordelen, maar mogelijke signalen serieus te nemen.

Ook de naasten kunnen de rol van gatekee-per vervullen. Bij GGZ Friesland betrek-ken wij naasten bij de behandeling vertelt Martin, maar het is ook belangrijk dat zij vrij gemaakt worden, omdat ze niet alles kunnen en al altijd zo betrokken zijn. Het is belangrijk dat de naasten aandacht heb-ben en dat de suïcidale persoon openlijk kan spreken. Voor naasten is het echter ook belangrijk de grenzen te bewaken. Je kunt niet alles. Martin geeft als voorbeeld dat je iemand met hartklachten ook niet zelf kunt behandelen, je kunt wel helpen om de leefstijl aan te passen, maar de profes-sional behandelt. Daarnaast zou iedereen in de maatschappij een gatekeeperstraining moeten kunnen volgen. Dit zou enorm helpen om voor-oordelen weg te nemen en betere en snel-lere toegang geven tot hulp. Een van die vooroordelen is bijvoorbeeld dat iemand die praat over suïcide het niet doet. Maar uit onderzoek is nou juist gebleken dat een eerdere poging een goede voorspeller is voor een latere poging.Ik vraag Martin of mensen niet op een idee worden gebracht door er zo specifiek naar

te vragen. Uit onderzoek blijkt dat dit niet het geval is. Mensen die niet suïcidaal zijn worden dat ook niet door er naar te vragen en mensen die dat wel zijn of er wel eens over denken, kunnen heel vaak worden geholpen.

Is de hulpverlening effectief? Dat kun je op dit moment nog niet zeggen vertelt Martin. Pas op langere termijn kun je daar iets over zeggen. Het aantal zelfdodingen in Friesland is niet heel erg hoog en dan kunnen de verschillen per jaar erg uiteen lopen. Het aantal suïcides neemt iets toe. Dat komt doordat problemen waarin mensen verzeild raken vaak heftiger zijn, onder andere door de economische crisis. Die is een versterker voor mensen die toch al kwetsbaar zijn. Bij werkloosheid en financiële problemen zullen zij eerder het gevoel krijgen dat ze er niet meer toe doen.

Als het dan toch gebeurd is, is goede nazorg belangrijk. Suïcide en pogingen daartoe zijn enorm ontwrichtend op de naasten. Het blijft het leven ook na langere tijd beïnvloeden vertelt Martin. Daarom is het ook mogelijk om via GGZ Friesland nazorg te krijgen. Een psychiatrisch ver-pleegkundige bezoekt de nabestaanden thuis. Soms op verzoek van families zelf, soms op initiatief van GGZ. Boosheid, schuldgevoel komen vaak voor. Het is be-langrijk dat de families de controle op hun eigen leven weer terug kunnen krijgen.

Geke Gerards

Iedereen zou poortwachter moeten zijn!

LOTGENOTEN-GROEP 2014/2015Het afgelopen winterseizoen hebben wij, Albert en Jeannet Bekedam, een lotgenotencontact ervaren via de Werkgroep Nabestaan na Zelfdoding Friesland.Het verlies van onze dochter na zelfdoding is een gebeurtenis die je totale ‘zijn’ compleet verandert. Zoals het in een gedicht omschre-ven is:

Verdriet verandert jezelf.Verdriet doet je anders horenanders zienanders waarnemenanders voelen.Verdriet maakt je gevoeliger.

Te leren leven met zo’n onvoorstel-baar verlies is een lange en moei-zame weg. Wij hebben ervaren dat hulp, op velerlei manieren, welkom is.Dit lotgenotencontact heeft ook een bijdrage geleverd ons weer een stap verder te brengen. Je ondervindt steun aan elkaar en herkenning. Je spreekt gemakkelijker in een groep met mensen die ongeveer hetzelfde hebben meegemaakt. Het is zelfs zo dat je op zo’n manier beter leert je eigen gevoelens en/of ervaringen bespreekbaar te maken. Samen kun je de fasen van het rouwproces proberen te herkennen. En…hoe ga je met een schuldgevoel om, als dat er is? Het afgelopen jaar was er veel aan-dacht in de media voor overlijden na zelfdoding. Wat is het fijn als je dan na afloop samen kan bespreken wat een documentaire of discussiepro-gramma persoonlijk met jou doet. Mei 2015 hebben we de bijeenkom-sten afgesloten. Een toepassende spreuk vonden wij:“Als iets liefs ons verlaat, blijft nog altijd de liefde”.

Albert en Jeannet Bekedam

Op zaterdag 31 oktober is weer de ontmoetingsdag van de werkgroep “Na-bestaan na Zelfdoding Friesland”.

Locatie: “De Schakel”, Havingastate 7, Leeuwarden.Aanvang: 10.00 uur en einde rond 15.00 uur. De kosten zijn € 12,50. Zou u zoveel mogelijk gepast kunnen betalen?

Het thema van de dag is ‘loslaten en vast-houden’. In de ochtend is er een lezing en s’ middags zijn er workshops.De muzikale invulling wordt verzorgd door Wiltsje van Paezens.

Wij hopen op veel belangstelling en no-digen u graag van harte uit. Binnenkort vindt u de informatie ook op onze website www.NnZF.nl.

Ontmoetingsdag 2015: "Loslaten en vasthouden"

Ton BaakmanTon Baakman zal op onze ontmoetingsdag 31 oktober 2015 een inleiding houden naar aanleiding van het thema loslaten en vasthouden. Wie is hij?Ton werd geboren in 1966 en studeerde psychologie in Nijmegen. Hij heeft zich beziggehouden met het onderwerp rouw bij weduwnaars. Hij heeft zijn moeder verloren door zelfdoding en verzorgt sinds 2005 lezingen over rouw na zelfdoding. Ook is hij bestuurslid van de Ivonne van de Venstichting, een organisatie die zich richt op suïcidepreventie.Ton begeleidde lotgenotengroepen en mensen individueel. Hij schreef columns over rouwverwerking. Zijn website: www.snapjijhet.nl Op deze website vindt u ook zijn blog. In zijn lezingen verbindt hij zijn kennis met zijn eigen persoonlijke ervarin-gen. Dit maakt dat veel aanwezigen zich op hun gemak voelen tijdens zijn lezingen.

Oproep voor nieuwe lotgenotengroepIn het najaar hopen we weer van start te gaan met een nieuwe gespreksgroep voor nabestaanden van zelfdoding. Deze groep komt 10 keer bij elkaar in Leeuwarden. Eens per 14 dagen of 3 weken kunnen we dan gedurende 2 uren met elkaar praten, naar elkaar luisteren en ervaringen met elkaar delen.Deelname aan een dergelijke gespreksgroep is soms moeilijk, maar de ervaring leert dat de wederzijdse herkenning en erkenning en het begrip dat men bij elkaar vindt mensen goed doet en een beetje verder kan helpen.Alle deelnemers aan de groep zijn nabestaanden van zelfdoding. Ook de gespreksleiders. De geleden verliezen kunnen echter van elkaar verschillen. Zo kan het gaan om een partner, een ouder, een kind, een broer of zus, een schoonzus, een zwager. Maar ook mensen die een intieme vriend of vriendin zijn kwijtgeraakt zijn welkom. Hoe lang het is geleden is niet van belang. Rouw om zelfdoding neemt veel tijd in beslag. Als u zich wilt opgeven voor deze groep of graag nadere informatie wilt ontvangen kunt u contact opnemen met Karin Elzer, telefoon: 06 15394023, e-mail: karinelzer@online.nl. U kunt zich ook opgeven via: info@nabestaandennazelfdodingfrl.nl

Colofon Juni 2015 - 21ste jaargang, nr. 38

Deze nieuwsbrief is een uitgave van:Werkgroep Nabestaanden na ZelfdodingFriesland.

Redactiesecretariaat:De Twee Gebroeders 122,9207 CJ Drachten.telefoon: 0512-543339website: www.nabestaandennazelfdodingfrl.nle-mail: info@nabestaandennazelfdodingfrl.nl

Redactie:Geke Gerardse-mail: ggerards@hotmail.com

Deze nieuwsbrief is bestemd voor:l Nabestaanden na zelfdodingl Rouwbegeleidersl Hulpverlenersl Uitvaartverzorgersl Andere belangstellenden.

Bankrelatie:NL85INGB0003163406 vanWerkgroep Nabestaanden Na ZelfdodingFriesland.

Ontwerp logo: Tine Jialal.

Je leeft nu In de voorbije toekomst. Je zult er altijd nog zijn. Je bent voor mij nooit Lang geleden. Je hoort Er nog altijd bij. Je bent aanwezig In mijn onvervulde verwachtingen. Je bent aanwezig In mijn slapeloze dromen.

Voorbije toekomstJe naam vervaagt niet In mijn herinneringen. Je bent present Als je er niet bent. Je bent waar je bij had kunnen zijn. Je bent niet van voorbij, Niet van gisteren. Je bent van gisteren, van vandaag en morgen: Voorbije toekomst

© Marinus van den Berg

Steun ons!

De werkgroep Nabestaan na Zelfdoding Friesland ontvangt jaarlijks financiële steun van enkele kerken en instellingen.Deze steun is echter niet structureel en soms nauwelijks toereikend. Ook in 2015 willen we ons belangrijke werk voort-zetten en liefst uitbreiden.

Daarom vragen wij u ons te blijven steunen als donateur. U kunt uw gift rechtstreeks aan ons over maken via bankrekeningnummer: NL85 INGB 0003163406t.n.v. Werkgroep Nabestaan Na Zelfdoding Friesland, Leeuwarden.

Wij willen graag kosten besparen. Ontvangt u de nieuwsbrief nog per post, maar wenst u over te gaan op verzending per e-mail, stuur ons dan een bericht via info@nabestaandennazelfdodingfrl.nlonder vermelding: Nieuwsbrief digitaal.

Renata Ringnalda, penningmeester