2014-2018 100 jaar Groote oorlog. - MailChimp

64
DE GROOTE OORLOG. OM NOOIT TE VERGETEN. 2014-2018 100 jaar Groote oorlog. Kalender 2014-2015

Transcript of 2014-2018 100 jaar Groote oorlog. - MailChimp

De Groote oorloG. om nooit te verGeten.

2014-2018 100 jaar Groote oorlog.

Kalender 2014-2015

De Groote oorloG. om nooit te verGeten.

2014-2018 100 jaar Groote oorlog.

Lille

DEUTSCHLAND

NEDERLAND

FRANCE WALLONIE

UNITED KINGDOM

Brugge

Gent

Antwerpen

LeuvenBRUSSELVLAANDEREN

Mechelen

Ieper

Dover

EUROPA

BELGIË

PoperingeZonnebeke

Diksmuide

Nieuwpoort

Noordzee

Flanders Fields HasseltCalais

Lille

DEUTSCHLAND

NEDERLAND

FRANCE WALLONIE

UNITED KINGDOM

Brugge

Gent

Antwerpen

LeuvenBRUSSELVLAANDEREN

Mechelen

Ieper

Dover

EUROPA

BELGIË

PoperingeZonnebeke

Diksmuide

Nieuwpoort

Noordzee

Flanders Fields HasseltCalais

Lille

DEUTSCHLAND

NEDERLAND

FRANCE WALLONIE

UNITED KINGDOM

Brugge

Gent

Antwerpen

LeuvenBRUSSELVLAANDEREN

Mechelen

Ieper

Dover

EUROPA

BELGIË

PoperingeZonnebeke

Diksmuide

Nieuwpoort

Noordzee

Flanders Fields HasseltCalais

Editie 2013

Noot : Dit document zal regelmatig herzien worden met nieuwe informatie wanneer die beschikbaar is. De laatste versie kan je altijd downloaden op www.vlaanderenvakantieland.nl. Het document is samengesteld door Toerisme Vlaanderen met partners in België en over de hele wereld, en is correct voor zover we kennis hebben op het ogenblik van druk (oktober 2013). Toerisme Vlaanderen kan echter niet verantwoordelijk worden gesteld voor enig verlies ten gevol-ge van de informatie in dit document. Gelieve de openingsdata en -uren te checken voor afreis.

5 Inleiding

6 Geschiedenis

8 Ieper

13 Zonnebeke

18 Poperinge

24 Diksmuide

27 Nieuwpoort

28 GoneWest:

35 Brugge

36 Gent

38 Brussel

40 Antwerpen

46 Leuven

49 Mechelen

52 Oostende

53 Martelarensteden

55 Evenementen kalender 2014-2015

60 Verken de slagvelden

62 Trade and press information

De Groote oorlog. Om nooit te vergeten.

Gedurende vier lange jaren vormden Flanders Fields het dra-matische toneel voor een aantal van de bloedigste veldslagen uit de Eerste Wereldoorlog. Het landschap met vreedzame huizen en velden was tegen 1914 getransformeerd tot een slagveld, zover het oog reikte. Bij de oorlog waren niet alleen Europese staatsburgers betrokken; er was ook een meer inter-nationale dimensie aan, met landen van over de hele wereld die ingeschakeld werden vanwege hun band als kolonies, protectoraten en territoria. In deze periode waren er een miljoen soldaten die gewond of vermist raakten of sneuvelden. Duizenden burgers raakten dakloos en trokken weg als vluch-telingen. Door de oorlog werden volledige steden en dorpen onherkenbaar vernield.

Vandaag vertelt het landschap van deze streek het verhaal van de oorlog. Het bevat honderden monumenten en begraaf-plaatsen die een grote historische betekenis hebben voor mensen van over de hele wereld. Bezoekers kunnen in deze

regio terecht in diverse interactieve musea, die verschillende aspecten van het conflict uiteenzetten, zoals veldslagen, het dagelijks leven en de gevolgen van de oorlog in het algemeen. Ceremonies zoals de Last Post en ANZAC Day (de herdenkings-dag voor Nieuw-Zeeland en Australië) herinneren er ons vandaag nog altijd aan dat de nagedachtenis en het eerbetoon aan de gesneuvelden nooit vergeten worden. Integendeel, het brandende verlangen naar vrede blijft leven.

Volgend jaar is het honderd jaar geleden dat de Eerste Wereld-oorlog begon. Dit is de aanleiding voor een vierjarig herden-kingsproject op initiatief van de Vlaamse regering, onder de naam ‘100 jaar Groote Oorlog’. Vlaanderen nodigt uit om de slachtoffers van deze oorlog te herdenken en om stil te staan bij vrede en begrip.

Dit document biedt een overzicht van alle activiteiten die tijdens de herdenking van 2014-2015 zullen plaatsvinden.

Geschiedenis06

Op 4 augustus 1914 vallen Duitse troepen België binnen. Ze vragen koning Albert I om vrije doortocht door het land om zo de Fransen in de rug aan te vallen en als eersten te verslaan. De koning weigert. Het beruchte Schlieffenplan moet door de Duitsers militair worden doorgedrukt.

Bij Halen in Limburg chargeert op 12 augustus 1914 de cavalerie van Duitse ulanen met de blanke sabel. Ze wor-den tegengehouden door vuurwapens van de verdedigende Belgische soldaten.

De Duitse opmars verloopt trager dan gewenst. En links en rechts wordt door ‘burgers’ op de Duitsers geschoten

… denken de invallers. De burgerwacht wordt door de Duitsers moeilijk herkend, omdat zij zelf voor hun uniform moesten zorgen. Is dit de reden waarom de Duitsers ze verwarren met gewone burgers?

In Dinant, Andenne, Aarschot en Leuven worden massaal burgers terechtgesteld. Leuven wordt in brand gestoken. Tweeduizend huizen gaan er in vlammen op en ook de befaamde universiteitsbibliotheek brandt. De onneembaar geachte ‘vesting’ Antwerpen valt in oktober 1914. Na de val van Antwerpen haasten de fel verzwakte Belgische troepen zich naar de IJzer. Ze stellen zich midden oktober op ach-ter de IJzerlinie, de laatste natuurlijke barrière.

Het Belgische leger slaagt erin de Duitse aanval te stuiten door de IJzervlakte onder water te zetten (27-29 oktober 1914). In het zuiden hebben de Britten samen met de Fran-sen de grootste moeite om hun linies rond Ieper te laten

standhouden tegen de Duitse aanvallen. Na de Eerste Slag bij Ieper begint de stellingenoorlog en valt het front stil. De Ypres Salient of Ieperboog, een Britse uitstulping in Duits gebied, is een feit.

In de lente van 1915 proberen de Duitsers opnieuw door te breken bij Ieper. Ze veroveren Hill 60. Op 22 april 1915, tussen Steenstrate en Langemark, gebruiken de Duitsers voor het eerst chloorgas. Dood en paniek … de verrassing is compleet. De geallieerden trekken zich een paar kilo-

meter terug, maar nergens komt het tot een doorbraak van de Duitsers. Ook zijzelf zijn verrast. In september gebruiken de Britten eveneens chloorgas bij Loos, nabij Armentières in Frankrijk.

De weg richting De westhoek

1914: eerste slag bij ieper

1915: tweeDe slag bij ieper

07

De Duitse reserves raken uitgeput en de Amerikanen ko-men op het westelijke front volop in actie. Daarbij begint het Duitse thuisfront uit elkaar te vallen. Van 28 septem-ber tot 11 november heeft het bevrijdingsoffensief plaats, waarbij de Duitsers tot aan de Schelde worden terugge-drongen.

Op zaterdag 28 september 1918 vallen de Belgen het Vrijbos in Houthulst aan (de Slag om het bos van Houthulst). Hier-voor wordt bijna het hele Belgische leger ingezet, versterkt met het 2de Britse leger en enkele Franse divisies. Op het einde van de eerste dag zijn alle vijandelijke posten over een breedte van 18 km en een diepte van 6 km ingenomen.

Begin november wordt de wapenstilstand getekend in een treinwagon in het Franse Compiègne. Op 11 november 1918 om 11 uur komt er een einde aan de Eerste Wereldoorlog.

Na de oorlog komen veel vluchtelingen terug naar huis. Er wordt puin geruimd en het front wordt opgeruimd. Langzaam aan wordt alles heropgebouwd of nieuw

gebouwd. In 1967 wordt het ‘Nieuwerck’, een aanbouw van de Ieperse Lakenhalle in renaissancestijl, als stadhuis in gebruik genomen.

Op 7 juni 1917 beeft de aarde onder de Duitsers. Er worden maar liefst negentien dieptemijnen tot ontploffing ge-bracht. De explosies zijn te horen tot in Londen. Deze slag staat bekend als de Mijnenslag bij Mesen-Wijtschate.

Pas in augustus volgt de Slag van Passendale. Die wordt een regelrechte ramp. In vier maanden tijd en voor een terreinwinst van amper 8 km verliezen de Britten zowat 400.000 man aan doden, gewonden, vermisten en krijgs-

gevangenen. De Duitsers hebben sterke betonnen bunkers gebouwd, die in combinatie met tientallen mitrailleurs bijna niet te veroveren zijn.

Voor het eerst wordt in 1917 door de Duitsers mosterdgas of ‘yperiet’ gebruikt. Dit gas tast niet alleen de ademhalings-wegen aan, net zoals chloor en fosgeen, maar leidt ook tot blaarvorming op de huid, wat een ware marteling is.

In de lente van 1918 worden de Duitse troepen versterkt door divisies die terugkomen van het Russische front. De Oktoberrevolutie heeft er de oorlog beëindigd. Tijdens de Slag van Merkem krijgt het Belgische leger op 17 april 1918 een massale Duitse aanval te verduren. Ondanks de

zware aanval worden de Duitsers op alle beginposities terug geslagen. Bij de Slag om de Kemmelberg, op een tien-tal kilometer van Ieper, krijgen vooral de Fransen het hard te verduren. Op 25 april wordt de Kemmelberg ingenomen en bijna valt Ieper in Duitse handen.

28 september - 11 november 1918: geallieerD bevrijDingsoffensief

11 november 1918: wapenstilstanD

1919-1967: De weDeropbouw

1917: DerDe slag bij ieper

1918: Duits lenteoffensief

In Flanders Fields MuseumHet onlangs gerenoveerde In Flanders Fields Museum behoort tot de absolute ‘must see’- bezienswaardigheden in Ieper. In de nieuwe opstel-ling gaat de aandacht in de eerste plaats de persoonlijke verhalen van gewone mensen en wordt er een verband gelegd naar met het land-schap van de Eerste Wereldoorlog in West-Vlaanderen. Het museum is twee keer zo groot geworden en herbergt nu ook een kenniscentrum over WO I. Er worden meer dan tweeduizend originele voorwerpen en documenten tentoongesteld en bezoekers kunnen er aan de hand van interactieve kiosken het persoonlijke verhaal van vier personages volgen.

De nieuwe scenografie schenkt aandacht aan de recentste museumap-plicaties. Touchscreens, de interactieve poppy-armband, videoprojecties, soundtrack ... het draagt allemaal bij tot een intense ervaring en een authentieke onderdompeling in het leven aan het front.

Naast het museum krijgen bezoekers nu ook de gelegenheid de belfort-toren van Ieper te beklimmen, van waaruit ze een uniek uitzicht hebben op wat ooit een volledig verwoeste streek was.

Ieper

aDresLakenhalGrote Markt 348900 Ieper

contact +32 (0) 57 239 [email protected]

website www.inflandersfields.be

openingsuren 1 april – 15 november: ma – zo: 10:00 – 18:0016 november – 31 maart: di – zo: 10:00 – 17:0025 December & 1 januari: gesloten

prijzen Volwassenen: €9,00Jongeren (19-25) €5,00Kinderen (7-18) €4,00Groepen (min. 15 personene) €7,00Scholen €4,00Bezoek aan de belforttoren €2,00

Groepen dienen ten minste 14 dagen vooraf te reserveren.

08

08

Dubbeltentoonstelling in gent, museum Dr. guislain en in ieper, in flanders fields museum

Bij de aanvang van de Eerste Wereldoorlog was geen enkel van de Europese legers opgewassen tegen de gigantische stroom van slachtoffers van deze eerste geïndustrialiseerde oorlog. Tegen 1917 en 1918 was de organisatie van de slacht-offeropvang geoptimaliseerd. De echte doorbraak die in de oorlog werd opgetekend, was de erkenning – schoorvoetend – van het psychische trauma. Twee Vlaamse musea, in Ieper en Gent, slaan de handen in elkaar om dit grote en aan grijpende verhaal te vertellen. Aan de vooravond van de grote her-

denkingen van de Eerste Wereldoorlog, maakt deze dubbel-tentoonstelling duidelijk dat de aandacht, ook honderd jaar later nog, naar het lot van mensen uit moet gaan. Het In Flan-ders Fields Museum in Ieper behandelt de organisatie van de algemene ziekenzorg aan het front in Vlaanderen tijdens de Eerste Wereldoorlog. Het Museum Dr. Guislain in Gent zoomt in op verschillende conflicten tijdens de twintigste eeuw, met de klemtoon op de psychiatrie.

www.inflandersfields.be

Ga naar beide tentoonstellingen in Ieper en Gent en je ontvangt een kortingsvoucher voor het tweede museum.

In Flanders Fields Museum

01/11/1330/06/14

Oorlog en trauma Soldaten & Ambulances. 1914-1918

09

10In het spoor van de gesneuveldenMiljoenen mensen lieten het leven in de hel van de Groote Oorlog, waarvan honderdduizenden in België. De enorme schaal en de chaos van het conflict maken de zoektocht er voor hun nabestaanden niet ge-makkelijker op. Dit was een oorlog met vele gezich-ten. Een aanzienlijk deel van de gesneuvelden stierf zonder naam of is na al die jaren nog steeds vermist. Toch willen mensen graag een tastbare herinnering aan het offer dat hun familieleden of vrienden hier brachten: van over de hele wereld zakken ze af naar Vlaanderen, op zoek naar een aanknopingspunt met hun voorouders en met een ver verleden. Waar te beginnen?

De speurtocht begin je het best in de stad Ieper. Het voortreffelijke kenniscentrum van het In Flanders Fields Museum werkt aan een minutieus gecompi-leerde gegevensbank met de namen van ontelbare doden, die wereldwijd uit verschillende lijsten en archieven werden gehaald. Waar mogelijk geeft het archief wat beknopte informatie over het slachtoffer. De namenlijst zal wellicht nooit volledig zijn, maar ze is het uitgelezen vertrekpunt voor een zoektocht ter plaatse naar de doden van de Eerste Wereldoorlog. Voor bijkomende vragen en inlichtingen over specifie-ke personen kan je ook rechtstreeks contact opne-men met het kenniscentrum, dat over een schat aan historische bronnen beschikt. De medewerkers staan je graag te woord.

Als je in Ieper niet meteen vindt wie je zoekt, kan je ook een beroep doen op de gespecialiseerde collec-ties van allerlei instellingen en organisaties, zoals de archieven van het Rode Kruis. Er zijn de uitgebrei-de data banken van de nationale commissies voor oorlogsgraven, maar ook de lijsten en registers van steden en gemeenten of lokale verenigingen, speci-ale websites, veteranenorganisaties en de archieven van de militaire eenheden die in Vlaanderen hebben gediend.

Je kan ook een gepersonaliseerde rondleiding langs de slagvelden boeken of ter plekke een kijkje gaan nemen aan monumenten zoals de Menenpoort, waar de bijna 55.000 namen van vermisten en gesneuvel-den letterlijk én figuurlijk in het collectieve geheugen staan gegrift.

nuttige link: - http://www.inflandersfields.be/nl/woi-in-vlaanderen/

dodenregister/inleiding

11

10

Elke avond om 20 uur vindt een zeer ontroerende ceremonie plaats onder het indrukwekkende gewelf van de Menenpoort. Dit protocol vindt zijn oorsprong in het Britse leger, waar het trompetgeschal traditioneel het staken van de strijd aankon-digde. In 1928 werd het ritueel voor het eerst gebruikt in de officiële context van een herdenkingsplechtigheid. Elke avond, stipt om 20 uur, brengen de galmende klaroenen van de vrij-

willigers van de Ieperse Last Post Association onder de Menen-poort de laatste groet aan de gesneuvelden. De Menenpoort speelt ook een belangrijke rol tijdens de traditionele plechtig-heden op Wapenstilstand. Na het eerbetoon aan het graf van de onbekende soldaat wordt hier een dodenwake gehouden, die elk jaar heel wat volk op de been brengt.

Menenpoort Last Post

Gedurende de herdenkingsperiode van honderd jaar WO I volgt het In Flanders Fields Museum de kalender van de militai-re gebeurtenissen op met een kleinere tijdelijke tentoonstelling over de diverse veldslagen. Dit is de eerste uit die reeks. Aan het historische verhaal van de gebeurtenissen van okto-ber-november 2014 wordt een tentoonstelling met unieke fo-to’s uit de collectie van Robert en Maurice Antony gekoppeld.

Bij het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog werken de broers Maurice (1883-1963) en Robert (1885-1966) Antony beiden als fotograaf in de succesvolle zaak van hun ouders. Wanneer het oorlogsgeweld Ieper nadert, vlucht Maurice met

zijn ouders naar veiliger oorden in Frankrijk. Robert blijft in Ieper en legt de systematische vernietiging van Ieper vast in een reeks indrukwekkende foto’s, tot eind 1915. Maurice zorgt ervoor dat deze dramatische foto’s – zoals de brand van de Lakenhalle – de wereldpers halen en wijd verspreid worden.

Eind 2012 kon het In Flanders Fields Museum de collectie originele glasnegatieven van de fotografen Antony verwerven. Hiermee wordt in 2014 een treffende evocatie gecreëerd van de Eerste Slag bij Ieper en de vernietiging van het eeuwen-oude patrimonium die daar een gevolg van.

In Flanders Fields Museum

01/10/1404/01/15

‘De Slag om de IJzer en de Eerste Slag bij Ieper’ & retrospectieve Robert en Maurice Antony

www.lastpost.be

www.inflandersfields.be

12

Een plechtige herdenking van het eerste grootschalige gebruik van chemische wapens in een oorlogs-conflict, op verscheidene plaatsen in de Ieperboog.

www.toerisme-ieper.be

Ieper en Lange-mark-Poelkapelle

22/04/15 Herdenking honderd jaar eerste gasaanval

Achter het monumentale toegangsgebouw liggen ongeveer 44.300 soldaten, van wie de helft in een massagraf. Onder de overledenen bevinden zich meer dan 3000 cadetten en studenten-vrijwilligers; daarom wordt deze begraafplaats ook wel het Studentenfriedhof genoemd.

www.langemark-poelkapelle.be

Duitse Militaire Begraafplaats in Langemark

In Ieper wordt de wapenstilstand ieder jaar herdacht met een uitgebreid evenementenprogramma. Hoogtepunten zijn de speciale Last Post aan de Menenpoort om 11 uur en het concert ‘De Groote Oorlog herdacht’ in de Sint-Maartenskathedraal om 16.30 uur.

www.toerisme-ieper.be

Menenpoort11/11/1411/11/15 Herdenking wapenstilstand

13

Het Memorial Museum Passchendaele 1917Het langverwachte vernieuwde Memorial Museum Passchendaele 1917 (MMP1917) opende op zaterdag 13 juli 2013 zijn deuren. Het MMP1917 houdt de herinnering levendig aan de Slag van Passendale uit 1917, de gruwelijkste slag uit de Eerste Wereldoorlog, waarbij in honderd dagen tijd een half miljoen slachtoffers vielen voor slechts 8 km terreinwinst.

Het museum is ondergebracht in het historische kasteeldomein van Zonne beke en focust op de materiële aspecten van Wereldoorlog I. Er wordt aandacht besteed aan uniformen, slagveldarcheologie en artill-erie. Het vernieuwde museum bestaat uit vijf verschillende delen.

Het eerste deel geeft een overzicht van de Eerste Wereldoorlog aan het front in deze regio in de opeenvolgende oorlogsjaren.

Vervolgens kan je zelf beleven hoe de Britten in 1917 ondergronds gingen leven. Je ervaart het in de unieke Dugout Experience, met communi-catie- en verbandposten, hoofdkwartieren en slaapplaatsen.

Het derde deel beslaat de museumuitbreiding, met een volledig nieuw gebouw over de Slag van Passendale. Hier wordt stil gestaan bij de inter nationale dimensie van de oorlog, met de focus op de bijdragen van de verschillende naties tijdens de slag. Een maquette legt de link met het oorlogslandschap.

Naast de Dugout Experience met vijf nieuwe kamers kan je ook de nieuwe Trench Experience bezoeken, een gereconstrueerd netwerk van Duitse en Britse loopgraven waarlangs originele schuilplaatsen her-bouwd zijn. Een bijzondere ervaring die laat zien hoe het leven in de loopgraven doorheen de oorlogsjaren geëvolueerd is.

Het vijfde deel, de herdenkingsgalerij, gaat over de herdenking en de herinnering van de vele honderdduizenden slachtoffers, die hier gestre-den en vooral geleden hebben.

Tot slot is er het beroemde kunstwerk van de Nieuw-Zeelandse kun-stenares Helen Pollock, ‘Falls the Shadow’, gebakken met klei uit Pas-sendale en Coromandel in Nieuw-Zeeland. Hier staan we even stil om te bezinnen bij het leed van die vele miljoenen mensen die direct en indirect de Groote Oorlog hebben ondergaan.

Net naast het museum, wordt het Passchendaele Memorial Park aange-legd. Dit park zal bestaan uit verschillende ‘Poppy gardens’, thematische tuinen gewijd aan de verscheidene naties die meestreden in de Slag van Passendale. Er worden drie nieuwe wandelroutes gecreëerd, waaronder een naar Tyne Cot Cemetery en een naar het Polygoonbos. Een interac-tieve applicatie biedt deskundige begeleiding voor de wandellussen.

Zonnebeke

aDresMemorial Museum Passchendaele 1917Ieperstraat 7/A8980 Zonnebeke

contact +32 (0)51 77 04 [email protected]

website www.passchendaele.be

openingsuren ma-zo09:00 – 17:00 Laatste toegang om 16:00gesloten van 16 december tot 31 januari

prijzen Volwassenen €7.50Kinderen < 12 jaar gratisStudenten €5,00Groepen (min 15 persons) €5,00Groepen dienen op voorhand te reserveren.

giDs2 uur: € 50,00

14De BEF (British Expeditionary Force), een Brits beroepsleger van 100.000 soldaten, kwam in Zonnebeke voor het eerst in honderd jaar in actie op 23 augustus 1914. Ze slaagden erin de Duitse opmars af te zwakken en uiteindelijk tot stilstand te brengen in oktober-november 1914 in Geluveld. Hierdoor ver-loor de BEF meer dan de helft van haar effectieven. De rester-ende ‘Old Contemptibles’ (een bijnaam die de BEF te danken had aan de Duitse keizer Wilhelm) brachten de winter door in Ploegsteert en net over de grens, waar Duitse en Britse soldaten verbroederden onder het kerstbestand en waar het legendarische getekende personage ‘Old Bill’ gecreëerd werd.

De realisatie van deze tentoonstelling is het resultaat van een hechte samenwerking met het Royal British Legion, het National Army Museum en verscheidene Britse musea en regimenten. Zo worden honderden historische stukken samen-gebracht op de plaats waar ze ooit geschiedenis werden.

Het verhaal van de BEFs wordt ook gelinkt aan de noordelijke terugtrekking van het Belgische leger over Antwerpen naar de IJjzer. In de IJzertoren in Diksmuide wordt in dezelfde periode de voorafgaande aftocht van het Belgische leger van Luik tot Mons en de noordelijke terugtrekking over Antwerpen naar de IJzer in beeld gebracht. De projecten rond het Britse en Belgische leger in 1914 kregen de gezamenlijke werktitel ‘Via Dolorosa’of ‘Weg van het lijden’. Deze werktitel verwijst naar de duizenden slachtoffers die tijdens de eerste maand van de oorlog vielen.

Tijdens het openingsweekend van 15-17 augustus brengen 150 re-enactors uit 7 verschillende landen een unieke historische evocatie van de strijd in. Centraal staan de Britse ‘Old Con-temptibles’ en hun historische aftocht van Mons naar Gelu-veld en Ploegsteert.

Memorial Museum Passchendaele 1917

15/08/1415/12/14 Tentoonstelling ‘The Old Contemptibles’

Op 25 oktober 2014 wordt een dubbelplechtigheid georgan-iseerd om de honderdste verjaardag van de Eerste Slag bij Ieper te herdenken. In de voormiddag vindt er een plechtig-heid plaats in Geluveld (Worcesters en South Wales Borderers) en in de namiddag in Zandvoorde (Household Cavalry).Het concert ‘Home@Xmas’ is een nieuwe muzikale creatie

van Michaël Vancraeynest met als thema ‘Old Contemptibles van 1914’. Het concert wordt uitgevoerd in samenwerking met jongeren uit de verschillende muzikale verenigingen in Groot-Zonnebeke. Op 25 oktober in de kerk van Zandvoorde en op 26 oktober in de kerk van Geluveld.

Memorial Museum Passchendaele 191725/10/14 Dubbelplechtigheid 1914-2014

www.passchendaele.be

In april 2015 opent het Memorial Museum Passchendaele 1917 een prestigieuze tentoonstelling rond internationale com-municatie in de Eerste Wereldoorlog. Van boodschappers, duiven en honden, telefonie en telegrafie tot draadloze radio-verbindingen. Maar ook over het coderen van berichten en bijvoorbeeld het inzetten van Choctaw-Indianen omdat hun taal door de Duitsers niet te ontcijferen viel.

In de lijn van voorgaande tentoonstellingen in het Memorial Museum Passchendaele 1917 zullen ook nu weer honderden unieke stukken te zien zijn. Als publiekstrekkers fungeren een reeks originele toestellen die gebruiksklaar gemaakt zijn. Zo zullen bezoekers zelf een bericht in morse kunnen ver-sturen of met elkaar kunnen bellen via authentieke radio-verbindingen. Bij de face-to-face communicatie wordt vooral aandacht besteed aan hoe dit aan het front gebeurde door de natives van Canada, Australië en Nieuw-Zeeland.

Memorial Museum Passchendaele 1917

24/08/1515/12/15 Tentoonstelling ‘Children of the Empire’

www.passchendaele.be

www.passchendaele.be

15

Langs Vlaamse grafsteden Vlaanderen ligt bezaaid met militaire begraafplaat-sen. Het merendeel is in handen van de Britten, die het zuidelijke stuk van het Belgische front bezetten en er drie bloederige veldslagen uitvochten. Na de oorlog besliste de Britse regering haar doden niet te repa-triëren, maar hen ter plaatse te begraven. De indruk-wekkende begraafplaatsen van de Commonwealth War Graves Commission (CWGC) worden getypeerd door lange rijen witte gedenkstenen, sereen ingebed in het omringende landschap. In de schaduw van het Cross of Sacrifice en de Stone of Remembrance, die een vaste stek hebben op de sites van de CWGC, vind je de individuele graven van soldaten uit de vier windstreken van het Britse Rijk: Britten, Nieuw-Zeel-anders, Australiërs, Canadezen, Zuid-Afrikanen, maar ook militairen uit India en de Caraïben. De gesneu-velden worden aangeduid met het symbool van hun respectievelijke geloof, hun regiment en rang, en hun sterfdatum. De graven van de onbekende soldaten worden opgeluisterd door het beroemde epitaaf ‘Known unto God’ van de schrijver Rudyard Kipling. De CWGC organiseert zelf tal van plechtigheden en rekent op een netwerk van vrijwilligers om de be-graafplaatsen te onderhouden.

De Duitse begraafplaatsen, die worden beheerd door de Duitse Dienst voor Oorlogsgraven, vertellen een ander verhaal. De Duitse doden, die her en der begraven lagen, werden samengebracht op vier grote locaties of verplaatst naar terreinen in het hinterland. De Friedhöfe in de Westhoek maken een ingetogen indruk door hun bescheiden massagraven die worden gemarkeerd door platte grafstenen. Je komt er vaak standbeelden tegen, zoals het ‘Treurende ouderpaar’, een ontroerend beeldhouwwerk van de Duitse ex-pressionistische kunstenares Käthe Kollwitz.

De inzet van het Franse leger was eerder beperkt aan de Vlaamse kant van ‘de schreve’, zoals de landsgrens in de volksmond wordt genoemd. Toch vind je hier ook militaire begraafplaatsen en gedenktekens voor de Fransen en hun koloniale troepen, zoals de Algerijnse zoeaven en de Marokkaanse goumiers. De monumen-ten en erehagen vol witte kruisjes op de Franse sites doen denken aan de enige Amerikaanse WO I-begraaf-plaats in ons land, die wordt beheerd door de Ameri-can Battle Monuments Commission. President Wilson stond er destijds op de gesneuvelden te repatriëren en hen een laatste rustplaats te geven in eigen land.

De Belgische militaire begraafplaatsen liggen over de hele regio verspreid. Vaak liggen er ook soldaten van andere nationaliteiten begraven. Je kan deze plekken herkennen aan de rijzige obelisken en de massieve arduinen grafzerken, voorzien van de nationale drie-kleur. De meeste Belgische slachtoffers vielen in de Slag om de IJzer en het bloederige eindoffensief van 1918. Sommigen werden bijgezet in de kerkhoven van hun parochie.

Elke militaire begraafplaats biedt dus een aparte er-varing. Toch hebben ze één ding gemeen: de geschie-denis is er oorverdovend stil.

16

De Passchendaele-plechtigheid is een traditioneel herdenkingsevenement voor het einde van de Slag van Passendale. Er wordt een plechtigheid gehouden aan het Canadese gedenkteken Crest Farm, ge-volgd door een fakkeltocht naar de kerk van Passendale. Daarna wordt aan alle aanwezigen een open-luchtr eceptie aangeboden. Honderd jaar na het begin van de Grote Oorlog wordt de plechtigheid opge-bouwd rond het leven van enkele ‘Old Contemptibles’ die hier in 1917 terugkeerden en de dood vonden.

www.passchendaele.be

Crest Farm Canadian Memorial 10/11/14 Passchendaele-plechtigheid

1914 – 1917 – 2014

Op zaterdag 25 april 2015 is het dag op dag honderd jaar geleden dat Australiërs en Nieuw-Zeelanders landden op Gallipoli, waardoor de Grote Oorlog ook voor hen begon. Beide kwamen pas in 1917 naar Vlaanderen voor de bloedige Slag van Passendale. ANZAC Day begint traditioneel met een ‘Dawn Service’ in Polygon Wood, gevolgd door een ANZAC-ontbijt voor alle deelnemers.

Naar aanleiding van ANZAC Day zal UBA, een organisatie die meer dan drieduizend radioamateurs ver-tegenwoordigt, een internationale vredesboodschap uitzenden naar zo veel mogelijk radioamateurs in de meer dan vijftig huidige landen van waaruit ooit troepen naar Vlaanderen gekomen zijn.

Op zondag 26 april focust de Flanders Scottish Memorial Day op de Schotse gemeenschappen en tra-dities in Canada, Australië en Nieuw-Zeeland. Vooral binnen het Canadese leger werden verschillende Schotse bataljons opgericht, die de tradities van hun Britse zusterregimenten overnamen. Eenheden als de Canadese 48th en 85th Highlanders hebben in en rond Passendale belangrijke monumenten. De Flan-ders Scottish Memorial Day is een evenement voor het brede publiek, met Highland Games, pipe bands, Schotse delicatessen en rijke tradities.

www.passchendaele.be

25/04/1526/04/15 ANZAC Day

17

De rol die de Fransen hebben gespeeld in de beginmaanden van de oorlog wordt herdacht met twee ceremonieën: ’s morgens aan het Franse monument bij Broodseinde en ’s middags aan de Franse mili-taire begraafplaats St Charles de Potyze in Ieper. Omstreeks 11 uur vindt een Franse herdenkingsbrunch plaats rond de verhalen van verschillende Franse soldaten en hun ervaringen tijdens de eerste oorlogs-winter in Vlaanderen. De verhalen worden vergezeld van een streepje muziek en lokale lekkernijen, gerelateerd aan de herkomst van de soldaat in kwestie. ’s Avonds staat het concert ‘De Bestanden’ op het programma.

www.passchendaele.be

Zonnebeke – Broodseinde 13/12/14 ‘De vergeten winter’

Franse ceremonieën

aDresVijfwegestraat 18980 Zonnebeke

contact +32 (0)51 77 04 [email protected]

website www.passchendaele.be

openingsuren februari – novemberma-zo 10.00-18.00

prijs gratis

prijs giDs1 uur: €30,00

Grote parking met sanitair blok achter de begraafplaats

Tyne Cot CemeteryTyne Cot Cemetery in Zonnebeke is dDe grootste begraafplaats van de ‘Commonwealth War Graves Commission’ begraafplaats vanop het continent, met bijna 12.000 grafstenen. Op de muur achter aan de be-graafplaats staan de namen gegrift van 34.957 vermiste soldaten gegrift. Zij sneuvelden bij de Slag om van Passendale. De begraafplaats is door een 3 km -lang wandel- en fietstraject verbonden met het “Memorial Museum Passchendaele 1917”.

18Poperinge

Lijssenthoek Military Cemetery – BezoekerscentumOp het gehucht Lijssenthoek (Boescheepseweg) was van 1915 tot 1920 het grootste veldhospitaal van de Ieperboog ingericht. Vandaag is Lijs-senthoek Military Cemetery een getuige van meer dan vier jaar oorlogs-geweld en liggen er 10.784 soldaten begraven. Het bezoekerscentrum bevindt zich naast de begraafplaats. Je komt er alles te weten over het hospitaalleven en de (her)aanleg van de begraafplaats.

aDres Lijssenthoek Military Cemetery BezoekerscentrumBoescheepseweg 35A8970 Poperinge

contact +32 (0)57 34 66 [email protected]

website www.lijssenthoek.be

openingsuren ma-zo 9.00-18.00, het hele jaar doorHet centrum is onbemand.

prijzen Gratis toegang

prijs giDs Reserveer een gids via de dienst voor Toerisme.

Volledig toegankelijk voor bezoekers met een beperking

applicatie Dagboek 14-18 Herbeleef samen met Guillaume het verhaal van Jane, zijn overgrootmoeder, die als Britse verpleegster tijdens de oorlog in het veldhos-pitaal van Lijssenthoek werkte. Met de smart-phone in de hand ontdek je tien interessante plaatsen op de begraafplaats. Je wordt terug meegenomen naar het verleden: beelden brengen het hospitaal tot leven, geluiden roepen het oorlogsverleden op.

Gratis te downloaden via de App Store en Google Play.

www.1418herdacht.be

19

18

Vandaag is Lijssenthoek Military Cemetery de indrukwekkende getuige van meer dan vier jaar oorlogs-geweld. Achter de uniforme grafstenen en kruisen schuilen 10.784 namen. De zoektocht naar het verhaal achter al die namen levert niet alleen portretfoto’s op, maar ook brieven, dagboekfragmenten, post-kaartjes en andere memorabilia. De egodocumenten leggen puzzelstukjes bloot van een persoonlijk verhaal, soms banaal, vaak ontroerend, altijd met een slechte afloop. De verhalen vormen de rode draad in ‘Lijssenthoek Terminus’, een muziektheaterproductie die eind augustus 2014 in première gaat. De productie wordt gebracht in openlucht, op de site van het bezoekerscentrum, naast de begraaf-plaats. Deze meertalige creatie is in handen van Musical van Vlaanderen en wordt live gebracht door een groep professionele acteurs en muzikanten.

Lijssenthoek Terminus

aDres Toerisme PoperingeGrote Markt 18970 Poperinge

contact +32 (0)57 34 66 [email protected]

website www.lijssenthoek.bewww.toerismepoperinge.be

openingsurenMeerdere keren per dag, op vaste tijdstippen

prijzen n.t.b.

Military Cemetery Bezoekerscentrum

01/01/1531/07/15

20

Tijdens de Eerste Wereldoorlog werden op de binnenplaats van het Poperingse stadhuis zeker vier Britse soldaten gefusilleerd. Vandaag is het een symbolische plek, een blijvende aanklacht tegen de executie. In de dodencellen beleef je de laatste momenten van een ter dood veroordeelde soldaat. Je kan er ook graffiti van gevangenen ontcijferen.

Executieplaats / dodencellen

aDres Toerisme PoperingeGrote Markt 18970 Poperinge

contact +32 (0)57 34 66 [email protected]

website www.toerismepoperinge.be

openingsuren ma-zo 6.00-22.00

prijzen Gratis toegang

prijs giDs Reserveer een gids via de dienst voor Toerisme

21

aDres Talbot HouseGasthuisstraat 438970 Poperinge

contact +32 (0)57 33 32 [email protected]

website www.talbothouse.be

openingsuren di-zo 10.00-17.30Gesloten op maandag

prijzen Volwassenen €8,00Kinderen €5,00Groepen €6,00Scholen €5,00Trade €6,00Groepsbezoeken dienen op voorhand aangevraagd te worden.

prijs giDs Er zijn geen geleide rondleidingen, maar voor groepen kan een algemene introduc-tie tot Talbot House voorzien worden.

Talbot House: Every Man’s ClubDe bekendste soldatenclub van de Grote Oorlog onderging een grondige renovatie. De tuin werd opgefleurd en in het huis werden verschillende ruimtes gerestaureerd, waaronder de kapel, de keuken en de hal. Verder werd ook een gloednieuw tabletsysteem ontwikkeld. Tubby’s Story Tablets zijn in essentie digitale gidsen die je op sleeptouw nemen doorheen het museum, de tuin en het huis. De tablets tonen je de weg en laten je op bepaalde plaatsen halt houden om naar een verhaal te luisteren.

Naast een museum is Talbot House ook nog steeds de Every Man’s Club die het altijd is geweest. Geniet bij je bezoek van een kop thee in de kantine van het huis of reserveer een kamer en breng de nacht door in het museum.

De honderdste verjaardag van Talbot House wordt gevierd op 15 decem-ber 2015.

22

Op 22 april 1915 opent het Duitse leger de Tweede Slag bij Ieper met een nieuw wapen: chloorgas. Om 17.30 uur wordt de aanval gelanceerd, om 20 uur arriveren de eerste gasslachtoffers in Poperinge. Als de wind uit het oosten waait en er dus een kans bestaat dat er gas over de streek wordt losgelaten, is men vanaf dan bijzonder alert in Poperinge. Aan de gevel van het stadhuis wordt dan telkens een groot bord opgehangen met de melding ‘Gevaarlijke Wind’.

De wind als kracht, als stroom, als energiebron, als boosdoener, als voorbode, als geleider van geuren en kleuren, als inspiratiebron voor artiesten: dat is het uitgangspunt van ‘Gevaarlijke Wind - Wind Dangerous’. Geurkunstenaar Peter De Cupere is curator van het kunstenparcours. Een internationaal productie huis creëert een klank- en lichtspektakel op de site. Het evenement vindt plaats in de histor-ische setting van het kasteeldomein De Lovie. Het kasteel was tijdens de Eerste Wereldoorlog het hoofd-kwartier voor Britse legereenheden.

Deze happening maakt deel uit van Poperinge Terminus, een totaalaffiche met WO I-evenementen.

‘Gevaarlijke Wind – Wind Dangerous’. Festival met klank- en lichtspektakel en kunstenparcours

aDres Kasteeldomein De LovieKrombeekseweg 828970 Poperinge

contact+32 (0)57 34 66 [email protected]

websitewww.toerismepoperinge.be

openingsuren Klank- en lichtspektakeln.t.bKunstenparcours14.00-17.00

prijzen n.t.b.

prijs giDs Op aanvraag

KasteeldomeinDe Lovie

24/04/1531/08/15

23

tentoonstelling - fietsrouteBinnen- en buitenlandse illustratoren geven hun artistieke interpretatie aan het oorlogsverhaal, gep-laatst in het landschap van vroeger en nu. De tentoonstelling wordt gekoppeld aan een belevingstocht via een mobiele applicatie.

Kinderbrouwerij Reningelst

18/03/1513/09/15

Poperinge Terminus: ‘Getekend door de oorlog’

Het station van Poperinge fungeerde tijdens de Eerste Wereldoorlog als logistieke draaischijf en als centraal punt in de medische evacuatie van het front richting Frankrijk. Niet alleen soldaten en goeder-en werden massaal af- en aangevoerd via de spoorlijn L.69, ook gewonden, zieken en vluchtelingen passeerden Poperinge.

De meertalige applicatie L.69 vertrekt aan het station en voert fietsers en wandelaars langs vijftien WO I-plaatsen met een verhaal. Beelden van vroeger duiken op en oude spoorlijnkaarten leggen een in-genieus netwerk van aftakkingen bloot. De lancering van de applicatie wordt gekoppeld aan de uitgave van een authentieke roadmap en aan de openluchtexpositie ‘Groote Beweging – Heavy Traffic’. Blik-vangers zijn de fotografische uitvergroting van een stationscène op schaal 1/1 en een maquettemodel van datzelfde tafereel (diorama).

Deze happening maakt deel uit van Poperinge Terminus, een totaalaffiche met WO I-evenementen.

Poperinge Terminus - L.69 Spoorlijn Poperinge-Hazebrouck

aDres Toerisme PoperingeGrote Markt 18970 Poperinge

contact +32 (0)57 34 66 [email protected]

website www.toerismepoperinge.be

openingsuren9.00-17.00

prijzen Volwassenen: €3,00Kinderen (≤12 jaar) €1,00 Familie ticket €5,00 Groepen €2,00 Huur iPad voor de openlucht-tentoonstelling €5,00

prijs giDs Op aanvraag

Poperinge, station, Gast huiskapel, spoorlijn en omgeving

06/09/1405/09/15

24

IJzertoren. Museum aan de IJzer.Op wandelafstand van de Grote Markt in Diksmuide staan de Paxpoort, de IJzercrypte en de IJzertoren, die samen een Europees Vredesdomein vormen. De IJzertoren herbergt sinds enkele jaren het 22 verdiepingen tellende museum over Oorlog, Vrede en Vlaamse Ontvoogding. Eind 2013 wordt het museum heringericht om de bezoekers nog beter, interac-tiever en belevingsgerichter een inkijk te bieden in de Groote Oorlog. Heropening voorzien februari-maart 2014.

Diksmuide

aDres IJzertorenIJzerdijk 498600 Diksmuide

contact +32 (0)51 50 02 [email protected]

website www.aandeijzer.be

Openingsuren 1 april tot 30 september9.00-18.00 (tickets tot 17.30)1 oktober tot 31 maart 9.00-17.00 (tickets tot 16.30)weekends en feestdagen vanaf 10.00

gesloten24, 25, 26 en 31 december1 en 2 januari + 3 weken na de kerstvakantie

Gesloten vanaf 18 november 2013 wegens herinrichting museum

prijzen individueel tariefVolwassenen €7,006 tot 25 jaar €1,0065+ €5,00-6 jaar gratis

groepen (min. 20 personen)Volwassenen €5,00t.e.m. 25 jaar €1,00

25

24

Gedurende vier jaar was de Dodengang een vooruitgeschoven loopgravenstelling van de Belgische verdediging aan de IJzer en werd er om iedere meter grond bitter gestreden. Het bezoekerscentrum van de Dodengang geeft een duidelijk beeld van de beklemmende sfeer en de erbarmelijke omstandigheden aan het front tijdens de Eerste Wereldoorlog. Het wordt tegen 2014 ook vernieuwd.

Dodengang

aDres IJzerdijk 658600 Diksmuide

contact+32 (0)51 50 53 44

openingsuren 1 april tot 15 november ma-zo 10.00-17.00 (toegang tot 16.30)16 november tot 31 maartdinsdag en vrijdag 9.30-16.00 (toegang tot 15.30)gesloten tussen 25 december en 3 januari

prijzenGratis toegang

26Vredig fietsen in Vlaamse veldenVlaanderen is een waar paradijs voor wielerfanaten en een fietsland bij uitstek. Denk maar aan iconen als Eddy Merckx, of onze nationale trots, de Ronde van Vlaanderen. Sportieve toeristen genieten hier van een uniek netwerk van uitgekiende fietsroutes en genum-merde knooppunten die je de vrijheid geven om je eigen weg te gaan. Onderweg kan je genieten van een deugddoend hapje en drankje in een taverne of een typisch Vlaams café.

Fietsen in de Westhoek is echter veel meer dan ge-woon een tochtje op de trappers. Je fietst er in het spoor van de Groote Oorlog, op de grens tussen het idyllische heden en een wreed verleden. Je komt langs velden, heuvels en pittoreske dorpen vol vertelsels en overblijfselen uit WO I: forten, loopgraven, begraaf-plaatsen, musea, monumenten… Op de fiets herontdek je de strategische ligging en de historische sleutelrol van een herrezen landschap, dat honderd jaar gele-den verdronk in modder en bloed. Laat de kans op regen je niet ontmoedigen: het maakt de ervaring er alleen maar intenser op.

Je kan samen met een gids naar het front trekken, zelf een fiets huren en je eigen route uitstippelen, of kiezen voor een van de talrijke thematochten door het hart van Flanders Fields. Zo is er een fietstocht die de beruchte Ieperboog verkent, de etterbuil aan het westfront. In 1914 beten de Duitsers hier hun tanden stuk op de geallieerde stellingen rond de stad. Verschroeide aarde vind je er vandaag niet meer, wel indrukwekkende vergezichten en talrijke sites en monumenten die dit hallucinante hoofdstuk in herin-nering brengen en voelbaar maken. Onderweg kan je de evolutie van het omringende landschap bestude-ren aan de hand van luchtfoto’s van vroeger en nu. Deze thematocht is ook beschikbaar in het Engels.

In Ieper en omstreken zijn er nog tal van andere historisch geïnspireerde fietstochten die meer dan de moeite waard zijn. Een greep uit het aanbod:

- De Mijnenslag van 1917: volg de plotwendingen in het meeslepende verhaal van de Tweede Slag om Mesen, of hoe een patstelling een aard-verschuiving veroorzaakte.

- De Nooit Meer Oorlog-route: herbeleef de herinneringen van Belgische soldaten aan het IJzerfront.

- De Poproute: werp een blik achter de schermen van de Groote Oorlog.

- De Vredesroute: volg de voormalige frontlijn en bezoek de vele begraafplaatsen op deze route.

Voor meer info over de fietsroutes van de Groote Oorlog kan je terecht in de lokale bezoekerscentra of op de website www.100jaargrooteoorlog.be.

In de deelgemeente Vladslo bevindt zich een van de grootste Duitse militaire begraafplaatsen in Vlaanderen. Deze rustplaats voor 25.638 gesneuvelden ontroert niet alleen door de ingetogenheid, maar ook door de aanwezigheid van de wereldberoemde beelden ‘Het treurende ouderpaar’ van Käthe Kollwitz.

aDres Houtlandstraat 38600 Vladslo-Diksmuide

openingsurenVan zonsopgang tot zonsondergang

prijzen Gratis toegang

Duitse militaire begraafplaats van Vladslo

27

Bezoekerscentrum De GanzenpootIn Nieuwpoort wordt een nieuw en vernieuwend bezoekerscentrum ge-bouwd op de site van het Koning Albert I-monument, naast het sluizen-complex De Ganzenpoot. Het is een plek die in 1914 een cruciale rol speelde in de onderwaterzetting van de IJzervlakte. Het thema van het centrum wordt de veelheid aan panorama’s die hier door de natuur en door de oorlog zijn getekend. Tijdens de Slag om de IJzer werd de vlakte met opzet onder water gezet om de Duitse opmars naar de Franse havens aan het Kanaal en de toevoerlinies van de BEF (British Expedi-tionary Force) in Frankrijk tegen te houden. Daardoor werd Nieuwpoort het beginpunt van het westfront.

Boven op het Koning Albert I-monument heb je een indrukwekkend uit-zicht over de IJzervlakte. De gelauwerde BBC/HBO-dramaserie Parade’s End, naar een script van Tom Stoppard en gebaseerd op vier romans van Ford Madox Ford, werd precies vanwege dit oorlogsverleden opge-nomen in Nieuwpoort en op andere plaatsen in de Westhoek.

Nieuwpoort

aDres Kustweg8620 Nieuwpoort

contact +32 (0)58 22 44 [email protected]

website www.nieuwpoort.be

openingsuren 10.00-17.00

prijzen Volwassenen €5,00Kinderen -12 €1,00 Kinderen +12 €3,00Groepen €4,00Scholen €3,00Senioren €4,00

prijs giDs € 25 + € 1 p.p. extra

28

vierjarig evenementen-programma in Flanders Fieldsherdenken na honderd jaar‘To go west’ betekent in het Engels zowat hetzelfde als sterven, maar deze uitdrukking kreeg tijdens de Eerste Wereldoorlog een andere betekenis. De geallieerden, die het westelijke deel van het westelijke front bezetten, brachten hun doden en gewonden letterlijk naar het westen. Bovendien trok de oorlog door de Duitse inval ook van oost naar west door het hele land. Daarom werd ‘GoneWest’ als naam ge-kozen voor de artistieke herdenking van de Grote Oorlog in de provincie West-Vlaanderen, die in 2014 begint.

het hart van gonewestDe focus van GoneWest is een volledige namenlijst op te stellen van alle oorlogsslachtoffers die in Vlaanderen gestorven zijn, zowel burgers als soldaten. Het In Flanders Fields Museum stelt als onderdeel van de herdenking deze namenlijst samen uit talrijke archieven en databank-en. Deze lijst zal gebruikt worden voor tal van educatieve en artistieke projecten, die een visuele voorstelling zullen vormen van de namen en de verhalen maar ook een link willen leggen met het heden.

GoneWest:

29

28

In het kader van het herinneringsproject van GoneWest zullen 600.000 participanten deelnemen aan de realisatie van Com-ingWorldRememberMe. Deze indrukwekkende kunstinstallatie herinnert aan de zinloosheid van oorlog: gisteren, vandaag en morgen. Daarbij worden 600.000 beeldjes uit klei geboetseerd en in ovens gebakken tot op ‘steentemperatuur’. Ze maken deel uit van het grote land art-project dat de vzw Kunst met kunstenaar Koen Vanmechelen voorbereidt. Elk van de beeld-jes staat voor een van de 600.000 slachtoffers die tijdens de Eerste Wereldoorlog het leven lieten in België. Tussen 2014 en 2018 zal er dagelijks worden gewerkt aan deze land art-instal-latie, die uiteindelijk drie hectare zal beslaan. In het voorjaar van 2018 wordt het kunstwerk ten slotte geïntegreerd in een van de meest bevochten plekken uit de Eerste Wereldoorlog: het niemandsland van de frontzone rond Ieper.

Het project ComingWorldRememberMe wil mensen samen-brengen en hen laten nadenken over verleden, heden en toekomst. De vzw Kunst organiseert workshops voor deelne-mers van over de hele wereld. Daarin wordt zowel aandacht besteed aan educatie als aan het creëren van een hoogstper-

soonlijk beeldje. Een workshop beslaat 2,5 à 3 uur en bestaat uit vier stappen: een didactisch deel, het moment waarop de beeldjes effectief gemaakt worden, het certificeren van de beeldjes met een dogtag en ten slotte het bakmoment. Aan de dogtag kan iedere deelnemer zijn of haar beeldje herkennen, want de naam en nationaliteit van de maker staan erop vermeld. Bovendien verwijst de dogtag met een nummer naar een slachtoffernaam op de digitale Internation-ale Namenlijst die door het In Flanders Fields Museum in Ieper wordt samengesteld. Die lijst verzamelt alle namen van dege-nen die tijdens de periode ’14-’18 op Belgische bodem gesneu-veld zijn. Door de Namenlijst met de beeldjes te ver weven draagt iedere deelnemer aan ComingWorldRememberMe een stukje geschiedenis met zich mee.

Deelnemen aan de workshops kan binnen verschillende formules, van een halfdaagse workshop in de ateliers van vzw Kunst tot een heuse vredesweek in de Westhoek of een mobiele workshop in scholen.

www.comingworldrememberme.be

2014 – 2018Beeldend kunstproject ‘ComingWorldRememberMe’

30

On 17 October 2014 GoneWest will organise a major interactive Op 17 oktober organiseert GoneWest een groot participatief evenement onder de noemer Lichtfront ’14. Na dit Lichtfront volgt een concert van Arno aan het sluizencomplex van de Ganzenpoot in Nieuwpoort.

Met het Lichtfront ’14 volgen we de frontlinie zoals die tot stil-stand kwam in het najaar van 1914, na de onderwaterzetting eind oktober. ’s Nachts aan het front zagen de verschillende troepen elkaar door de lichtjes van de vijandelijke partij. Tijdens het openingsweekend van GoneWest willen we deze lijn opnieuw doen oplichten. 8750 deelnemers zullen de af-stand tussen het strand van Nieuwpoort en Ploegsteert met fakkels verlichten. Naast deze frontlinie van licht zullen er ook in de negen betrokken gemeenten artistieke vuurinstallaties worden opgesteld, geïnspireerd op de historische achter-grond van negen plaatsen (de Ganzenpoot in Nieuwpoort, de IJzer toren in Diksmuide, Drie Grachten in Houthulst, het Verzoenings kruis in Ieper, het Soldatenfriedhof in Lange-mark-Poelkapelle, Tyne Cot Cemetery in Zonnebeke, Bayern-wald in Heuvelland, het voetbalveld in Mesen en Memorial to

the Missing in Ploegsteert). Daarnaast zal ook de Namenlijst van de 600.000 slachtoffers die op Belgische bodem vielen geprojecteerd worden op het Albert-I monument in Nieuw-poort, de IJzertoren in Diksmuide en de Belforttoren in Ieper. Lichtfront ’14 zal in zijn geheel zorgen voor een diep reflectief moment, waarbij de aandacht volledig gaat naar alle slacht-offers van het conflict.

Na het Lichtfront vindt het eerste concert van GoneWest plaats. In Nieuwpoort, waar de sluizen van Veurne-Ambacht geopend werden en de IJzervlakte onder water werd gezet, zal de Belgische artiest Arno optreden. Hij zal zowel nieuw werk in première brengen, geïnspireerd door het thema van de onderwaterzetting, als putten uit zijn enorme oeuvre. Met zijn mix van rauwe blues, etnische invloeden, rock, reggae en chanson staat Arno Hintjens al jaren op het voorplan van de Belgische muzikale scène. Live staat Arno garant voor een daverende en intense show, ondersteund door een rits klasse-muzikanten. Dit openingsconcert wordt dan ook een uniek evenement rond de peetvader van de Belgische muziek.

17/10/14 Het lichtfront

www.gonewest.be

31

De Duitse opmars in 1914 kwam eind oktober tot een abrupte stilstand. De IJzerslag werd beëindigd door de inundatie van de IJzervlakte. In Nieuwpoort werden de sluizen van Veurne-Ambacht geopend, waardoor het water tussen de IJzer en de spoorwegberm Nieuwpoort-Diksmuide steeg en de oorlog plots stilviel.

Op zaterdag 18 oktober brengen vier Belgische bands hun muzikale interpretatie van deze onderwaterzetting in de om-

geving van het sluizencomplex de Ganzenpoot in Nieuwpoort. Amatorski, Het Zesde Metaal, Marockin’ Brass en Ozark Henry brengen er elk een nieuwe compositie in première, aangevuld met eigen werk. De combinatie van deze vier Belgische groep-en staat garant voor een bijzonder en gevarieerd evenement gevuld met boeiende hedendaagse creaties, waarbij reflectie centraal staat.

www.gonewest.be

Nieuwpoort 18/10/14 De onderwaterzetting

Op 10 november 1914 komt het Belgische bruggenhoofd Diksmuide na een korte bewegingsoorlog in Duitse handen. Gedurende de daaropvolgende jaren blijft Diksmuide binnen de Duitse linie. Door aanhoudende beschietingen en bombar-dementen van de Belgische artillerie wordt de stad herleid tot een puin- en kraterlandschap.

Net geen honderd jaar na dato, op 8 november 2014, wordt in het kader van het artistieke herdenkingsprogramma Gone-West van de provincie West-Vlaanderen een muzikaal evene-ment georganiseerd. De Duitse band Einstürzende Neubauten creëert ter herinnering aan de ‘Val van Diksmuide’ een geheel nieuwe compositie en brengt die in première in Diksmuide.

Het vermaarde Berlijnse avant-gardecollectief rond zanger/gitarist Blixa Bargeld staat bekend om zijn industriële gelu-idsexperimenten. Einstürzende Neubauten is ontstaan en ge-groeid in het West-Berlijn van de jaren 80. Aansluitend bij de toenmalige tijdsgeest breken ze oude objecten, betekenissen, geschiedenis en gebouwen letterlijk af en zetten die om tot een nieuw toekomstgeluid, waarbij apocalyptische fantasieën vaak centraal staan. De historische herdenking van de Val van Diksmuide, gecombineerd met een intense en diepgaande muzikale compositie van Einstürzende Neubauten, zal aan-leiding geven tot een unieke hedendaagse voorstelling op een bijzondere locatie in Diksmuide.

www.gonewest.be

Diksmuide 08/11/14 De val van Diksmuide

Muziekoptredens in het kader van de kKerstbestanden. Stijn Meuris, Wouter Vandenabeele, Micheline Van Hauthem, Lady Angelina alsook en Jorunn Bauweraerts (Laïs) staan op het programma.

Houthulst, Zonnebeke & Wervik

12/12/14 14/12/14 ‘De Bestanden’ 1914-2014

contact [email protected]

website www.deboot.be

32

In de kerstperiode van 1914 ontstond er een plotse wapenstil-stand waarbij Duitse, Britse, Franse en Belgische soldaten met elkaar verbroederden. Op verschillende plaatsen in de front-linie werden er kerstwensen en -cadeaus uitgewisseld en zong men samen kerstliederen. In de grensstreek rond Mesen vond zelfs een voetbalwedstrijd plaats. Dit bijzondere moment ti-jdens de Eerste Wereldoorlog wordt tussen 18 en 22 december muzikaal herdacht met de creatie van enkele nieuwe muziek-producties, geïnspireerd op dit verhaal.

Op 20 december brengt niemand minder dan de Britse artiest John Cale in Mesen zijn muzikale interpretatie van de kerst bestanden. Na zijn jaren als stichtend lid van The Velvet Under ground en naast zijn werk als producer voor onder andere Patti Smith en The Stooges werkte Cale aan een uitgebreide solocarrière. Zijn oeuvre bulkt van de histor-ische referenties (zoals ‘Paris 1919’ uit 1974 of ‘Words For The Dying’ uit 1989) en is buitengewoon gevarieerd, maar steeds met een eigen kritische, originele en hedendaagse kijk. John Cales muziek wordt, net als de poëzie van een van zijn grote invloeden, Dylan Thomas, bewoond door onrustige zielen die leven in landschappen geregeerd door tirannie, oorlogen en compromissen. In Mesen brengt Cale een unieke première van

nooit eerder uitgegeven werk, geïnspireerd door de culturele en historische erfenis van de Eerste Wereldoorlog en specifiek de kerstbestanden, aangevuld met delen van zijn oeuvre.Naast de nieuwe creatie van John Cale organiseert Gone-West drie opvoeringen met Alan Stivell. Deze Bretoen startte zijn carrière al in 1966 en zorgde voor een bloei binnen de Keltische muziek, zeker na zijn album ‘Reflets’ uit 1970. Zijn gebruik van het Gaelic en het Welsh is typerend. Deze folk-artiest laat zich ook inspireren door het unieke verhaal van de kerstbestanden en brengt in de provincie West-Vlaanderen drie opvoeringen met nooit eerder uitgegeven werk rond deze thematiek.

Als laatste brengen Virginia McKenna & The Voices at the Door (bestaande uit Coope, Boyes and Simpson, Fi Fraser, Jo Freya en Georgina Boyes) op 22 december in de kathedraal van Ieper de première van ‘The Best Christmas Present in The World’. Dit is een nieuw werk van Michael Morpurgo, een ge renommeerd kinder- en jeugdauteur, die vooral bekend werd met het boek War Horse (later succesvol verfilmd door Steven Spielberg).

www.gonewest.be

18/12/14 22/12/14 Kerstbestanden

Op 25 april 1915 begon voor Australië en Nieuw-Zeeland de Eerste Wereldoorlog met de landing op het Turkse schier-eiland Gallipoli. Deze datum staat bekend als ANZAC Day (Australian and New Zealand Army Corps). In april 2015 is het ook honderd jaar geleden dat de Canadezen van Sint-Juliaan tot Zonnebeke te maken kregen met strijdgas.

Honderd jaar na datum worden er binnen GoneWest verschil-lende concertavonden georganiseerd met muzikale protag-

onisten uit de betrokken landen: Australië, Nieuw- Zeeland en Canada. Aan deze artiesten wordt gevraagd zich te laten inspireren door deze gebeurtenissen en nieuw werk in première te brengen aan het kasteeldomein Zonnebeke, waar het vernieuwde Memorial Museum Passchendaele 1917 gelegen is. Topnamen worden aangesproken om deze avonden gestalte te geven.

www.gonewest.be

Zonnebeke 25/04/1526/04/15 ANZAC day 2015

33

Naar aanleiding van het einde van de Tweede Slag bij Ieper op 28 mei 1915, waarbij voor het eerst gas in de strijd werd gebruikt, vindt op het Sint-Maartensplein in Ieper een multi-mediale dansvoorstelling plaats. Het wordt een hedendaagse voorstelling met internationaal aanzien, die thematisch een

diepe band heeft met de gasaanvallen. De voorstelling vormt een herinnering aan waar we vandaan komen, een beeld van wie we nu zijn en een richting voor de toekomst, binnen de kwetsbare structuur die we ‘het individu’ noemen.

Ieper23/03/15 Multimediale voorstelling

De kiem van de klaproosWeinig symbolen zijn zo diep verstrengeld met de herinnering aan de Groote Oorlog als de Papaver rhoeas of de grote klaproos. Wie op Wapenstilstand een plechtig heid of parade bijwoont, kan er niet naast kijken: een zee van klaprozen loopt als een rode draad door de ceremonies. Elk jaar opnieuw knutselen vrij-willigers in Amerika en het Gemenebest tientallen miljoenen papieren poppies in elkaar, die op 11 novem-ber de massa en de monumenten rood doen kleuren.

Maar waar ligt de oorsprong van dit krachtige sym-bool? Is de klaproos louter opsmuk of heeft ze een diepere betekenis?

De ‘Remembrance poppy’ ontsproot aan de geest van de Canadese arts en officier John McCrae, die zich in een veldhospitaal nabij de Essex Farm Cemetery in Boezinge bekommerde om de eerste gasslachtoffers van de Tweede Slag bij Ieper (1915). Toen McCrae een goede vriend verloor in deze brutale veldslag, schreef hij het beroemde gedicht ‘In Flanders Fields’. Dat maakt inmiddels onlosmakelijk deel uit van het culturele erfgoed van WO I.

McCrae’s pen putte inspiratie uit de ontelbare klap-rozen die hij zag opschieten in de woestenij aan het front, waar zonet nog duizenden soldaten in de fleur van hun leven waren neergemaaid. Een militair kerk-hof vol papaver: het is een beeld dat tot de verbeel-ding spreekt en bol staat van de dubbelzinnigheid die de ervaring van de Groote Oorlog zo typeerde. De klaproos, die behoort tot een pionierssoort, is vele dingen tegelijk: onstuitbaar maar ook vluchtig, verdo-vend en toch verheffend, een kwetsbare bloem op de grens tussen lofdicht en lijkrede.

Voor McCrae hield de ‘kollebloem’ de trieste herinne-ring levend aan een aanstormende generatie die te

vroeg in de kiem werd gesmoord. Maar zijn woorden raakten ook een snaar bij een grote schare lezers, en een nieuw embleem was geboren.

John McCrae zou het succes van zijn gedicht niet meer meemaken: hij stierf in 1918 aan de gevolgen van een longontsteking. Nog datzelfde jaar speldde een jonge Amerikaanse vrouw voor het eerst een zijden klaproos op haar borst. Haar symbolische daad vond navolging in het hele Britse Gemenebest en algauw werd de klaproos erkend als het officiële herdenkings-teken voor de slachtoffers van de Groote Oorlog. Ook dit jaar keert de poppy weer terug naar de ambiva-lente plek waar een jonge soldaat-dichter haar voor het eerst zag bloeien: in Vlaamse velden.

Zaai mee aan een wereldwijd klaprozenveld. www.facebook.com/flandersfields1418

www.gonewest.be

34

De Last Post is een militaire sonnerie die al sinds 1928 wordt gespeeld onder de Menenpoort in Ieper. Deze poort werd opgericht ter nagedachtenis van 54.896 vermiste soldaten en officieren van het Britse Gemenebest. Op 9 juli 2015 wordt dit eerbetoon aan de Britse vermisten voor de 30.000ste keer ge-speeld. Dagelijks, door weer en wind, brengen de Ieperse klaroenblazers, leden van de lokale brandweer, hun ode aan de gesneuvelden.

Naar aanleiding van deze 30.000ste Last Post organiseert GoneWest een evenement onder auspiciën van regisseur Wim Opbrouck, die peter is van dit project. In diverse brandweerkazernes in West- Vlaanderen worden intieme evenementen opgezet, waarbij de plaatselijke brandweerlui in een serene sfeer een ode brengen aan hun Ieperse collega’s.

www.gonewest.be

Ieper 09/07/15 De 30,000ste Last Post

De garnizoensstad Poperinge was voor de Britse legers een belangrijke plek, waar zij even konden verpozen tussen het oorlogsgeweld. De centrale plek in Poperinge tijdens de Eerste Wereldoorlog was Talbot House. Daar verzamelden de soldaten zich rond de piano en kon de muziek even hun geesten verlichten. Tijdens dit tweedaagse pianofestival wordt een gevarieerd programma aangeboden. Verschillende genres komen aan bod en gerenommeerde pianisten brengen nieuwe creaties rond de Eerste Wereldoorlog. Ook lokale en amateurpianisten krijgen een podium.

www.gonewest.be

Poperinge 18/12/1520/12/15 Pianofestival Poperinge

35

Brugge

De rol van Brugge tijdens de Eerste Wereldoorlog is minder bekend dan die van Ieper, Poperinge of Passendale. Brugge lag niet aan het front. Toch vormde de stad ook een front, want de haven was de uitvalsbasis voor de Duitse onderzeevloot. Brugge werd door de Duitse marine bezet en heel wat Duitse militairen waren hier ingekwartierd. De stad was voor de bezetter ook een toeristisch oord van verpozing en een bron van cultureel prestige. Tegelijk kreeg Brugge, door het strate-gische belang voor de Duitsers, ook fel te lijden onder Britse bombardementen.

een bezette stad in een internationale oorlogsdynamiekIn een historische tentoonstelling brengt prof. dr. Sophie De Schaepdrijver, historica en internationaal erkend specialist op het gebied van de Eerste Wereldoorlog, het leven in het be zette Brugge in beeld. Foto’s, affiches, portretten, gebruiks-voorwerpen, uniformen en andere objecten vertellen het verhaal van Brugge in oorlogstijd, vanaf de mobilisatie van juli 1914 tot de naoorlogse herdenkingen van 1919-1920. Thema’s zijn onder meer het schaarse contact met het Bel-gische leger, het moeizame dagelijkse leven met daarnaast vormen van troost en ‘normaliteit’, verzet en collaboratie, vreugde om de bevrijding, hulde en rouw. Kaarten, wand-teksten en multi media kaderen het geheel in de ruimere internationale context van de Eerste Wereldoorlog.

De tijdloze kracht van historische beeldenMagnum-fotograaf Carl De Keyzer biedt een hedendaagse blik op historische foto’s over de Eerste Wereldoorlog – een ander

verborgen verhaal. Samen met David Van Reybrouck select-eerde hij historische glasnegatieven van over de hele wereld. Via scans streeft hij een zo zuiver mogelijke foto grafische weergave na. Daarbij verplaatst hij zich in de fotograaf van toen. Wat wilde die tonen, en hoe had hij zijn eigen werk wellicht aan de muur willen zien? Geen strikt academische benadering, maar een hedendaagse aanpak waarin de visie van de fotograaf en de kracht van het beeld primeren. De foto’s komen uit verzamelingen van zowel grote instituten als kleine collectioneurs. Onder meer het Imperial War Museum (Londen), het ECPAD (de fototheek van Defensie in Parijs), het Australian War Museum, het Koninklijk Instituut voor het Kunstpatrimonium (Brussel), het documentatiecen-trum van het In Flanders Fields Museum (Ieper) en het Stads-archief Brugge werken mee aan deze tentoonstelling.

hedendaagse fotografen rond het thema oorlog Carl De Keyzer presenteert ook eigen werk naast dat van negen collega-fotografen van het agentschap Magnum: Alec Soth (USA), Thomas Dworzak (Duitsland), Alex Majoli (Italië), Mark Power (UK), Antoine D’Agatha (Frankrijk), Nikos Econo-mopoulos (Griekenland), Chien-Chi Chang (Oostenrijk/Taiwan), Gueorgui Pinkhassov (Rusland) en Trent Parke (Australië). Zij reflecteren elk op hun eigen manier en vanuit hun specifieke achtergrond rond het thema oorlog en brengen het in beeld als een wereldwijd en tijdloos fenomeen.

www.bruges1418.be

Stadshallen 14/10/1422/02/15 Oorlog in Beeld / Brugge in Oorlog

36Gent

De Eerste Wereldoorlog was meer dan loopgraven en mosterdgas. Voor het eerst in de geschiedenis werd de hele maatschappij gemobiliseerd. De oorlog beheerste het dagelijk-se leven volledig. Ook kinderen ontsnapten er niet aan. Via op het eerste gezicht heel onschuldige kanalen zoals literatuur, speelgoed en kleurboeken sloop de Groote Oorlog binnen in hun leefwereld. Ook het dagelijkse leven van velen onder hen veranderde volledig doordat hun vader opeens afwezig was of door een plotse vlucht uit hun vertrouwde omgeving.

Tot aan het begin van de twintigste eeuw werden kinderen gezien en behandeld als kleine volwassenen, als deel van de massa. Daar bracht de Groote Oorlog verandering in. Voor het eerst werd een kind een individu dat bewerkt kon worden. Het kreeg een belangrijke rol toebedeeld in de oorlogspers. De

westerse naties vonden het nodig en nuttig om kinderen te betrekken bij de ‘glorie’ en het ‘heil’ van de slagvelden. Ze gebruikten daarvoor gewoon de technieken en vertel-vormen die ze ook in vredestijd hanteerden, zoals strips, avonturenromans, dierenverhalen, maar ook speelgoed en kleurboeken. Op die manier onderging het kind de verwoes-tende effecten die een oorlog met zich meebrengt.

De tentoonstelling ‘Oorlog in korte broek’ brengt aan de hand van onder andere literatuur, strips, tijdschriften en speelgoed niet alleen aan het licht hoe groot de impact van de Groote Oorlog op het leven van kinderen en hun familie was, maar toont indirect ook de veranderende sociale status van het kind in de westerse maatschappij aan.

Sint-Pietersabdij 01/11/1501/04/16 Oorlog in korte broek

contact +32 (0)9 243 97 [email protected]

website www.sintpietersabdijgent.be

aDres Historische Huizen Gent – Sint-PietersabdijSint-Pietersplein 99000 Gent

37

36

Dubbeltentoonstelling in gent, museum Dr. guislain en in ieper, in flanders fields museum

Bij de aanvang van de Eerste Wereldoorlog was geen enkel van de Europese legers opgewassen tegen de gigantische stroom van slachtoffers van deze eerste geïndustriali-seerde oorlog. Tegen 1917 en 1918 was de organisatie van de slachtoffer opvang geoptimaliseerd. De echte doorbraak die in de oorlog werd opgetekend, was de erkenning – schoor-voetend – van het psychische trauma. Twee Vlaamse musea,

in Ieper en Gent, slaan de handen in elkaar om dit grote en aangrijpende verhaal te vertellen. Aan de vooravond van de grote herdenkingen van de Eerste Wereldoorlog maakt deze dubbeltentoonstelling duidelijk dat de aandacht, ook honderd jaar later nog, naar het lot van mensen uit moet gaan. Het In Flanders Fields Museum in Ieper behandelt de organisatie van de algemene ziekenzorg aan het front in Vlaanderen tijdens de Eerste Wereldoorlog. Het Museum Dr. Guislain in Gent zoomt in op verschillende conflicten tijdens de twintigste eeuw, met de klemtoon op de psychiatrie.

Museum Dr. Guislain,

01/11/1330/06/14

Oorlog & trauma‘Soldaten en psychiaters. 1914-2014’

prijzenVolwassenen € 8,00Kinderen -12 gratisJongeren 13-21 € 1,00Jongeren 22-25 € 3,00Korting- en groepstarief € 6,00Tot 31 december: jongeren -26 € 1,00

Groepen moet 2 weken op voorhand boeken.

Ga naar beide tentoonstellingen in Ieper en Gent en je ontvangt een kortingvoucher voor het tweede museum.

aDres Museum Dr. GuislainJozef Guislainstraat 439000 Gent

[email protected]

websitewww.museumdrguislain.be

openingsurendi-vr 9.00-17.00za-zo 13.00-17.00Gesloten op maandag, op 24, 25 en 31 december en 1 januari

38Brussel

aDres Koninklijk Museum van het Leger en de Krijgsgeschiedenis Jubelpark 3 1000 Brussel

contact +32 (0)2 549 60 [email protected]

website www.expo14-18.be

openingsuren di-vr 9.00-17.00 Gesloten op maandagWeekends, feestdagen en schoolvakanties: 10.00-18.00Bezoekduur: 1,5 à 2 uur

Naar aanleiding van honderd jaar Eerste Wereldoorlog wordt op 7 februari 2014 de grote tentoonstelling ‘14-18, dit is onze geschiedenis!’ in het Koninklijk Legermuseum geopend. De rijke en unieke collecties van het museum tonen aan het grote publiek alle facetten van het conflict die Europa beroerd en verzwakt hebben. De geschiedenis van het conflict wordt in een brede context geplaatst, waarin alle actoren van dit dra-ma aan bod komen. De oorlog en het dagelijkse leven tijdens de Belgische bezetting maken een belangrijk deel uit van het parcours. Je herontdekt er ook de mobilisatie van de Europese staten die België hebben trachten te redden. België was dan ook de inzet tijdens het conflict.

Aan de hand van authentieke objecten, decors, getuigenissen, multimedia-installaties, films en sensoriële ruimtes leer je hoe dit conflict de 20ste eeuw grotendeels vormgaf.

De tentoonstelling wil de bezoekers sensibiliseren voor de gebeurtenissen van deze Europese oorlog – en vervolgens wereldoorlog – en aantonen dat dit conflict bepalend is ge-weest voor het verdere verloop van ieders leven. Verschillende emoties worden aangesproken, waardoor je je als bezoeker betrokken voelt. Deze tentoonstelling is de ontmoetingsplaats tussen de geschiedenis van ons allemaal – de geschiedenis met een kleine g – en de Geschiedenis met een grote G.

EXPO: 14-18, dit is onze geschiedenis!Koninklijk Museum van het Leger en de Krijgsgeschiedenis

07/02/1416/04/15

prijzen Volwassenen € 12,00Groepen (min. 20 personen) en senioren € 9,00Kinderen (6-18 jaar) en studenten € 8,00Gezinsticket: 2 volwassenen + 2 kinderen € 32,00(+ € 6 per extra kind) Schoolgroepen € 6,00Jongerengroepen tussen 6 en 18 jaar (min. 20 personen) € 6,00Kinderen -6 jaar gratis

Groepen en scholen dienen vooraf te reserveren.

prijs giDs 1,5 uur: € 65,00 (max. 20 perso-nen/gids) – reservatie noodzake-lijk

talen Nederlands, Frans, Engels, Duits

bereikbaarheiD Tram nr. 81 en 82 Bus nr. 27, 28, 36, 61, 67 80 Metro/trein Schuman of Merode Ruime parkeermogelijkheid op de Esplanade van het JubelparkToegankelijk voor rolstoelge-bruikers

EXPO

IT’S OUR HISTORY !Royal Museum of the Armed Forces and of Military History - www.expo14-18.be

presented by

BRUSSELS / 7.02.2014 > 26.04.2015

© C

orbi

s

39

38

Ter herdenking van de Grote Oorlog brengt het Festival van Vlaanderen Brussel de wereldpremière van een grootschalig oratorium voor de vrede, geschreven voor symfonisch orkest en meer dan duizend zangers. De zangers komen uit België en uit een selectie van de meer dan vijftig landen die destijds betrokken waren bij het conflict. Niemand minder dan de grote Poolse componist Krzysztof Penderecki was direct bereid dit nieuwe werk te schrijven. Inspiratie voor de tekst van het nieu-we werk werd gevonden in de werken van Erasmus en Spinoza.

Meer dan duizend internationale en Belgische zangers op één podium … dit is echt een unicum voor ons land. Het grote multinationale en multiculturele koor staat garant voor het beeld dat mensen die elkaar honderd jaar geleden tot de dood bevochten, nu samen zingen voor de vrede. Het hele evene-ment gaat om de vrede, om mensen samenbrengen uit alle werelddelen. Het wil vooral in deze donkere tijden een signaal van hoop geven.

1,000 Voices for Peace!Festival van Vlaanderen09/11/14

contact +32 (0)2 548 [email protected]

website www.1000voices.be

40

Pontonbrug als vredesbrug over de ScheldeEen hoogtepunt in het herdenkingsprogramma is de reconstructie van de pontonbrug uit 1914 als verbindend symbool tussen verleden, he-den en toekomst. De tijdelijke pontonbrug over de Schelde ter hoogte van het Steen wordt op 3 oktober 2014 aangelegd door de Belgische en Neder landse genietroepen, met het Gemeentelijk Havenbedrijf als belangrijke partner. De aanleg van een hedendaagse Vredesbrug is een technisch huzarenstukje. De brug biedt bovenal een unieke belevenis voor de vele tienduizenden stadsbewoners en bezoekers die te voet over de Schelde zullen kunnen wandelen, in het spoor van het Belgische leger maar ook van de meer dan 100.000 vluchtelingen die honderd jaar geleden een brandende en gebombardeerde stad achter zich lieten, op zoek naar veiliger oorden. De reconstructie herinnert aan een belangrijk historisch moment en is tegelijk een uitnodiging om in het nu bruggen te bouwen en samen te werken aan een verbonden, solidaire stad.

vredesbrug 3-4-5 oktober 2014 - Feestelijke opening op vrijdag 3 oktober: prominenten uit bin-

nen- en buitenland, vredesstoet met kinderen in de hoofdrol, dans spektakel ‘Let’s go Urban’, brugverlichting Artesis Plantijn Hogeschool, poëtisch parcours ‘War Poets’, audioparcours in de Voetgangerstunnel…

- Het hele weekend kan het grote publiek de brug oversteken van rechter- naar linkeroever.

- Reserveer tijdig je oversteekticket via www.antwerpen14-18.be (vanaf januari 2014).

Wie meer wil weten over Antwerpen in de Groote Oorlog en over de pontonbrug kan het brugboekje kopen in het Infopunt aan het stadhuis of downloaden via www.antwerpen14-18.be.

Antwerpen

aDresVredescentrum van de Provincie en de Stad AntwerpenInfopunt Antwerpen 14-18Stadhuis – Grote Markt 12000 Antwerpen

Tussen het aanlegponton aan het Steen op rechteroever en de aanlegsteiger van het loodswezen op linkeroever

contact +32 (0)3 292 36 [email protected]

website www.antwerpen14-18.be

openingsuren 3-5 oktober 2014

prijzen Toegangsticket voor de pontonbrug: € 5,00 brugprogramma gratis

41

4027/06/1411/11/14

De ‘Groote Oorlog’ was het eerste grootschalige conflict dat met foto’s en films werd vastgelegd. De jonge media bleken on-gekende krachten te bezitten: als alziend oog, als herinnering maar ook als wapen. Beelden leggen niet enkel een conflict vast, ze spelen er zelfs een cruciale rol in. ‘Shooting Range’ belicht op welke manier dat gebeurde in een conflict dat de hele wereld vier jaar lang in de ban hield. Het FoMu toont hoe stilstaand beeld werd gebruikt in kranten, magazines, post-kaarten of voor militaire doeleinden. Ook propaganda- en antioorlogsfilms verrijken het beeld van dit wereldconflict. Het FoMu toont niet alleen historische stukken in hun originele verschijningsvorm maar kijkt ook met een hedendaagse blik naar beelden van honderd jaar oud.

‘Shooting Range’: fotografie in de vuurlinie

aDres Waalse Kaai 472000 Antwerpen

contact +32 (0)3 242 93 [email protected]

websitewww.fotomuseum.be

openingsurendi-zo 10.00-18.00Gesloten op maandag, uitge-zonderd op feestdagen

prijzenVolwassenen € 7,00Jongeren (-26) € 1,00Kinderen (-12) gratisTrade € 3,00Officiële perskaarthouders gratis

Fotomuseum

shooting range applicatieOntdek nog meer over fotografie in tijden van oorlog met de Shooting Range-app. Bij de tentoonstelling verschijnt een mo-biele applicatie die zowel binnen als buiten de muren van het museum gebruikt kan worden. Met deze app kan je zelf aan de slag met foto’s en verhalen. De app wordt gelan-ceerd op 26 juni 2014.

04/05/1411/11/15

Ernst Barlach, Georg Kolbe, Alexander Archipenko, Jean Arp, Emile-Antoine Bourdelle, Jacques Lipchitz, Ossip Zadkine, Charles Despiau, Raymond Duchamp-Villon, Paul Landowski, Rudolf Belling, Aristide Maillol, François Pompon, Arturo Mar-tini, Ewald Mataré, Hermann Hubacher, Frans Claessens, Käthe Kollwitz, Georges Braque, Philippe Wolfers, Emil Filla, Arthur Dupon, Josué Dupon. Voor deze kunstenaars uit de Middel-heimcollectie en aan beide kanten van het front hakt de Eerste Wereldoorlog als een botte bijl door hun levens en (prille) carrières. Hoewel WO I een gemeenschappelijke ervaring voor hen is, blijkt dit geenszins een gemene deler voor hun oeuvres. Sommigen worden blijvend getekend door de oorlogstragiek en zullen er hun hele oeuvre aan wijden, anderen worstelen zich vrij van de retoriek van agressie en lijden.

Het oeuvre van Käthe Kollwitz bevindt zich in het oog van de storm. Haar artistieke ontwikkeling, van naturalisme naar een steeds meer expressionistische stijl, en haar tragische levens-loop zijn versmolten in een oeuvre met een diep doorvoelde emotionele lading. Haar sculpturen, die vooral verbeeldingen zijn van een diep lijden en de onnoemelijke menselijke prijs van een oorlog, vormen binnen deze tentoonstelling een casestudy die extra aandacht verdient. Samen met de Käthe Kollwitz-musea in Keulen en Berlijn belicht het Middelheim-museum enkele exemplarische werken uit dit oeuvre, dat bij een groot publiek een bijzondere betrokkenheid bij de moder-ne (beeldhouw)kunst wist te genereren.

Getekend, de kunstenaar. Een collectiepresentatie

aDres Braempaviljoen van het MiddelheimmuseumMiddelheimlaan 612020 Antwerpen

websitewww.middelheimmuseum.be

openingsurenoktober tot maart10.00-17.00april en september10.00-19.00mei en augustus10.00-20.00juni en juli10.00-21.00

Braempaviljoen, Middelheimmuseum

prijzen Gratis toegang

42

prijzen gratis toegang

Bij het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog vluchtten ongeveer een miljoen Belgen naar Nederland en honderdduizenden naar Engeland en Frankrijk. In de wandelboulevard van het MAS worden deze uit-tocht, de zoektocht naar een veilig onderkomen en de terugkeer in beeld gebracht.

Het werk van de Antwerpse havenartiest Eugeen Van Mieghem werd de laatste jaren internationaal her-ontdekt. Zijn werk wordt vaak vergeleken met dat van kunstenaars als Käthe Kollwitz, Henri de Toulou-se-Lautrec en Théophile Steinlen. Bij het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog observeert en portretteert Van Mieghem de vertrekkende vluchtelingen en andere sprekende scènes uit het dagelijkse leven in een stad op voet van oorlog. Zijn werken bieden een uniek perspectief op de harde ervaringen van de Ant-werpse bevolking tijdens de Eerste Wereldoorlog.

MAS

KBC toren

20/05/1430/04/15

01/09/1430/11/14

Exodus. Op de vlucht voor de oorlog

Eugeen van Mieghem The Great War

aDresMuseum aan de Stroom (MAS)Hanzestedenplaats 12000 Antwerpen

aDres Schoenmarkt 35, 2000 Antwerpen

website www.mas.be

website www.vanmieghemmuseum.com

43

Voor het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog suggereerden de futuristische werken van Jules Schmal-zigaug vooruitgang, snelheid en techniek. Rik Wouters’ kunst was een ode aan de levenslust en -kracht. De oorlog zorgt voor een schok. Hoe die schok voelbaar is tijdens en kort na de Eerste Wereldoorlog in kunst en literatuur, valt te zien in deze tentoonstelling. Sommige kunstenaars en schrijvers vluchten naar Nederland en Groot-Brittannië, waar ze in contact komen met buitenlandse bewegingen. Anderen probe-ren het leven aan en achter de frontlinie vorm te geven. Paul van Ostaijen verwerkt zijn trauma’s in de experimentele bundels Bezette Stad en De Feesten van Angst en Pijn. Maar ook op andere schrijvers in Antwerpen en elders in Vlaanderen laat de oorlog diepe sporen na. Aan de hand van zes centrale figuren, onder wie Rik Wouters, Emile Verhaeren en Paul van Ostaijen, roept de tentoonstelling een beeld op van wat de oorlog voor kunstenaars en schrijvers betekende.

Deze tentoonstelling maakt deel uit van de reeks ‘De MODERNEN’ in de Koningin Fabiolazaal. Ze is een organisatie van het Koninklijk Museum voor Schone Kunsten Antwerpen en de provincie Antwerpen in samenwerking met het Letterenhuis en het Provinciaal Museum Emile Verhaeren.

Koningin Fabiolazaal

20/09/1411/01/15

‘De MODERNEN. Kunst in de Groote Oorlog’

aDres Koningin FabiolazaalJezusstraat 282000 Antwerpen

website www.kmska.be www.letterenhuis.be

openingsurendi-zo 10.00-17.00za 10.00-18.00

prijzenVolwassenen €4,0060+ €3,00Studenten €3,00Groepen (min 15) €3,0019 - 25 jaar €1,00Kinderen onder 18 gratis

28/09/1406/04/15

In het begin van de twintigste eeuw, de jaren net voor de Eerste Wereldoorlog, bereikte de Belgische emi-gratie naar Amerika haar hoogtepunt. Toen het Duitse leger in 1914 België bezette, viel het trans-Atlan-tische passagiersverkeer uit Antwerpen stil. Belgische Amerikanen raakten afgesneden van hun moeder-land en dikwijls ook van hun familie. Hoe was de oorlog voor hen? Hoe uitte zich de solidariteit met hun land van herkomst? Een presentatie in De Loods, de multifunctionele ruimte van het museum, verkent deze thematiek. Het is een eerste toonmoment van een meerjarig traject dat het Red Star Line Museum uitstippelt over Belgische emigratie naar de Amerika’s.

Ver van de Oorlog? Belgische emigranten in Amerika tijdens WO I

aDres Montevideostraat 32000 Antwerpen

contact+32 (0)3 206 03 [email protected]

websitewww.redstarline.org

openingsurendi-zo 10.00-17.00

prijzenGratis toegang

Red Star Line Museum

44

De militaire perken wo i op het schoonselhof, waar alle vijandigheid verdwijntOntdek de grootste gemeentelijke militaire begraafplaats van het land in Antwerpen. Gelegen in het hart van een schitterend parkdomein rusten hier duizenden militairen van verschillende nationaliteiten. Ter gelegenheid van de herdenking van honderd jaar 1914 worden er individuele oorlogsverhalen en historische ontdekkingen onthuld over de relatie tussen de Groote Oorlog, de stad Antwerpen en het Schoonselhof.

vanaf zomer 2014

Openluchttentoonstelling met wandeling

Schoonselhof

aDres SchoonselhofKrijgsbaan 2610 Wilrijk

contact [email protected]

website www.antwerpen.be

openingsuren Zomer: 8.30-19.30Winter: 8.30-17.30

prijzen Gratis toegangDe wandelbrochure is ter plaatse gratis beschikbaar.

prijs giDs Voor groepen tot 20 personen ook rondleiding met gids op afspraak.

De eerste wereldoorlog binnen de fortengordelDe wandeling begint aan de Stadsfeestzaal op de Meir, waar koning Albert tijdens zijn verblijf in Antwer-pen residentie hield. Vandaar gaat het richting Steenplein. Onderweg wordt de aandacht gevestigd op historische gebouwen (of de plaats waar ze stonden) die tijdens de Eerste Wereldoorlog een rol gespeeld hebben.

Ook andere aspecten komen aan bod: de houding van de ‘Antwerpse’ Duitsers, belangrijke Antwerpse luchtvaartpioniers, beroemde schrijvers en kunstenaars die in Antwerpen de oorlog meemaakten, het vluchtelingenprobleem. Het laatste aspect sluit aan bij het eindpunt van de wandeling: de pontonbrug ter hoogte van het Steen.

Historische stadswandelingenAntwerpen in de Groote Oorlog

vanaf januari 2014

aDres Beginpunt: StadsfeestzaalMeir 78 2000 Antwerpen

website www.visitantwerp.be

openingsuren Vanaf januari 2014 doorlopend aangeboden aan groepenDuur: 2 uur, vertrekuur op afspraak

prijs giDs € 80,00

45

29/03/1425/06/14

Bij het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog speelde de Vesting Antwerpen, het zwaartepunt van de Bel-gische verdediging, met de forten en schansen een grote rol. Honderd jaar nadien zijn deze hoofdrolspe-lers er nog bijna allemaal. Als stille getuigen dragen ze de sporen van de aanvallen, de inslagen van de Dik-ke Bertha’s, de weerstand die ze boden en de inname door de Duitsers. Met de Antwerpse forten gordels als rode draad biedt de tentoonstelling een indrukwekkende beleving van de Duitse belegering in 1914. Een schat aan uniek beeldmateriaal, objecten, simulaties en documenten vormt een indringend beeld over het dagelijkse leven van de bevolking, de soldaten, de mobilisatie, de aanvallen, de capitulatie en de bezet-ting. De tentoonstelling bevat ook een onthaalpunt met informatie over de fortengordels in Luik, Namen en Antwerpen en de activiteiten binnen het project Antwerpen1914-1918 van de provincie Antwerpen.

De forten in 1914

aDres De forten in 1914KBC-toren AntwerpenSchoenmarkt 352000 Antwerpen

contact [email protected]

website www.antwerpen14-18.be

openingsuren ma, di, wo, vr 9.00-16.30do 9.00-18.00za 9.00-12.00

prijzen Gratis

prijs giDsVoor groepen € 55,00Voor trade € 38,00

KBC-toren

Historische stadswandelingenAntwerpen in de Groote Oorlog

In het Museum Vleeshuis volgen leerlingen een informatief en interactief parcours. Ze komen hinder-nissen tegen die de vrede in de weg staan. De leerlingen voeren in groepjes opdrachten uit en gaan op zoek naar materialen om letterlijk een brug te bouwen over oorlogsgebied, zodat ze veilig de wereld vol conflicten kunnen oversteken. De weg naar de vrede is niet makkelijk, maar wel heel belangrijk en waardevol. Thema’s die aan bod komen, zijn bedreiging, macht, het leven tijdens een bezetting, vluchten, de inzet van dieren in oorlogstijd, communicatie en samenwerking. Het beleefparcours staat open voor klassen en jeugdverenigingen, specifiek 5de en 6de leerjaar. Max. 25 kinderen per groep.

04/11/1303/10/14

Educatief beleefparcours voor kinderen: ‘Antwerpen bouwt bruggen 1914-2014’

Vleeshuis Museum

aDres Museum VleeshuisVleeshouwersstraat 382000 Antwerpen

openingsuren ma-vr 9.00, 11.00 en 13.00 of op afspraakDuur :2 uur

prijzen € 30,00 per groep

46Leuven

kunst en cultuur in tijden van conflict

ravage21.03.14 >< 01.09.14 www.ravage1914.be© Lamia Joreige, Beirut,Autopsy of a City, 2010 (fragment)

Het werk van oude meesters en hedendaagse kunstenaars gaat met elkaar in dialoog en toont hoe kunst en cultureel erfgoed al eeuwenlang het doelwit zijn in verschillende conflicten. De brand van Leuven en de universiteitsbibliotheek aan het begin van de Eerste Wereldoorlog zijn het vertrekpunt voor ‘Ravage’. Deze tentoonstelling brengt een mix van schilderkunst, wandtapijtkunst, fotografie, video, grafiek en monumentale installaties op maat van de museumzalen.

20/03/1401/09/14

Ravage. Kunst en cultuur in tijden van conflictM-Museum

aDres M-museum Leuven Leopold Vanderkelenstraat 283000 Leuven

contact +32 (0)16 27 29 [email protected]

website www.ravage1914.be

openingsuren ma-di en vr-zo 11.00-18.00do 11.00-22.00Gesloten op woensdag

prijzen Volwassenen € 12,00Kortingprijs € 10,00Trade € 8,00

prijs giDs65,00 € + 6,00 € pp voor groepen met minstens 15 pers.

65,00 € + 8,00 € pp voor groepen met minder dan 15 pers.

47

46

opening in 2014

De toren van de universiteitsbibliotheek wordt als eerste toren in Leuven permanent ontsloten voor het publiek, zowel voor individuele bezoekers als voor groepen. Op die manier wordt een eerste stap gezet in de ontsluiting van het universitaire patrimonium in de Leuvense binnenstad.

Op een evocatieve en innovatieve manier zullen de verwoesting en de wederopbouw van de stad Leuven naar aanleiding van de Eerste (en in mindere mate de Tweede) Wereldoorlog zichtbaar gemaakt worden in het gesloten deel van de toren. Hoogtepunt van het bezoek aan de toren wordt een buiten-bezoek, waarbij je het balkon van de toren kan betreden en kan genieten van een uniek zicht op de stad Leuven. De toren van de bibliotheek is een van de belangrijkste landmarks in de Leuvense binnenstad en biedt een prachtig zicht op de historische kern binnen de ring enerzijds en de omliggende (groene) regio anderzijds.

Universiteitsbibliotheek Leuven

aDresMgr. Ladeuzeplein 213000 Leuven

prijzen Volwassenen: € 7,00Kinderen -13: gratisOnlineticket: - € 1,50 kortingAudiogids inbegrepen in de ticketprijs

48Films van het frontDe verhalen van de Groote Oorlog blijven een onuit-puttelijke bron van inspiratie voor filmmakers. Een greep uit de talloze klassiekers die de waanzin en de heroïek van de loopgraven projecteerden op het witte doek:

all Quiet on the western front (1930). Deze contro-versiële prent, die destijds de Oscar voor beste film won, laat zien hoe het Duitse idealisme genadeloos aan de kanonnen werd gevoerd. De laatste scène snijdt door merg en been en vat op een weergaloze manier de erfenis van de Groote Oorlog samen.

paths of glory (1957). Dit gestileerde meesterwerk van regisseur Stanley Kubrick peilt de diepte van de kloof tussen het officierenkorps en de troepen aan het front en brengt de militair-industriële gruwel van WO I sprekend in beeld.

oh! what a lovely war (1969). Een bijtende en aangrijpende satire op de absurditeit en de uitspat-tingen van WO I, herschapen tot de setting van een ongerijmde vaudeville, waarin de gewone soldaat de dupe wordt van de capriolen van zijn oer-Britse orkestmeesters.

un long Dimanche de fiançailles (2004). De zoektocht van een vrouw naar haar vermiste man, die na een poging tot zelfverminking voor dood werd achtergelaten in een loopgraaf aan de Somme. Een passionele romance die ook het geweld niet schuwt.

joyeux noël (2005). Deze internationale productie blikt terug op het beruchte kerstbestand van 1914, toen de vijandelijke kampen elkaar vonden in het nie-mandsland voor een potje voetbal en een goed glas.

passchendaele (2008). De duurste Canadese film ooit vertelt het afwisselend onthutsende en zeemzoete verhaal van de gedoemde liefde tussen een Canadese soldaat en een verpleegster, tegen de tot puin geredu-ceerde achtergrond van de Derde Slag bij Ieper.

war horse (2011). Steven Spielbergs statige verfilming van het gelijknamige boek van Michael Morpurgo gaat over de onafscheidelijke band tussen een Engelse plattelandsjongen en zijn dappere paard, dat wordt verkocht aan de Britse cavalerie.

Op 4 augustus 1914 staken Duitse troepen de Belgische grens over. Dagenlang werden Aarschot, Dender-monde en Leuven geplunderd, burgers werden geëxecuteerd en de stadscentra werden in de as gelegd. In augustus en september 2014 is het precies een eeuw geleden dat deze gebeurtenissen over de hele wereld voorpaginanieuws waren. Het programma in Aarschot, Leuven en Dendermonde focust op de gruwel van burgerslachtoffers en de vernietiging van eeuwenoud erfgoed.

Op het Monseigneur Ladeuzeplein in Leuven zal het Requiem van Mozart samen met een nieuwe compo-sitie van P. Swerts onder leiding van Fred Brouwers opgevoerd worden. Aansluitend staat een lichtspel op de gevel van de universiteitsbibliotheek op het programma, gecombineerd met een lichtspel op de ring van Leuven, die de brand van Leuven evoceert en eveneens de vredesboodschap uitstraalt. In de steden Aarschot en Dendermonde wordt een soortgelijk programma uitgewerkt: een muzikaal evenement gevolgd door een lichtspektakel.

24/08/1425/08/14 Martelaarssteden 1914 – Leuven

aDres Toerisme Leuven

contact +32 (0)16 27 22 77 [email protected]

49

Mechelen

17/05/1428/09/14

Niemand ontsnapte aan de Grote Oorlog: noch de soldaten die gemobiliseerd waren, zoals Rik Wouters, noch de ‘gelukkigen’ die konden vluchten naar veiliger oorden, zoals Alfred Ost, noch de ‘ongelukkigen’ die in de bezette gebieden achterbleven en moesten zien te overleven, zoals Rik Verheyen. Een kunste-naar blijft altijd een kunstenaar, ook in zeer moeilijke omstan-digheden. In het interneringskamp voor Belgische soldaten in Zeist en later in Amersfoort bleef Rik Wouters tekenen en schetsen. In het veilige Amsterdam ontwierp Alfred Ost in een hoog tempo prentbriefkaarten om de Belgische bevolking te helpen ondersteunen. In het door bombardementen geteis-terde Mechelen bleef Rik Verheyen de stad op schildersdoek vastleggen.

De tentoonstelling zoomt in op diverse Mechelse kunstenaars en hun lotgevallen tijdens de Eerste Wereldoorlog. Via de artistieke insteken benaderen we diverse aspecten van de Grote Oorlog: het soldatenleven, de verwoesting van steden, de ontbering van de bezette bevolking, de initiatieven om geld in te zamelen om de lijdenden te helpen… Mechelen, zijn kun-stenaars en hun lotgevallen vertolken op een exemplarische manier dezelfde verhalen van vele, zo niet alle steden die te lijden hadden onder de Grote Oorlog.

Rik Wouters & Co, WO I

aDres Museum Hof van BusleydenFrederik de Merodestraat 652800 Mechelen

contact +32 (0)70 22 28 [email protected]

website www.stedelijkemuseamechelen.be

openingsuren ma-di, do-zo 13.00-17.00Gesloten op woensdag

Stedelijke Musea Mechelen

50De Groote Oorlog op doekHet geheugen van de Groote Oorlog staat op papier gegrift en is vastgelegd op de gevoelige plaat. Maar in de frontlinie streden ook kunstenaars mee, die een uniek perspectief boden op het conflict. Hun verza-melde schetsen en schilderijen belichamen ook de ken-tering die WO I teweegbracht in de westerse kunst en cultuur: de doorstart van het modernisme als nieuwe representatie van de werkelijkheid.

De war artists uit die periode werkten vaak in op-dracht van het leger of van kranten, die de oorlog wilden capteren voor het grote publiek. In de canon van ’14-’18 tref je dus vaak pure propaganda aan, maar ook de steeds luider klinkende stem van een stroming die het rooskleurige beeld van de oorlog genadeloos aan diggelen sloeg.

Onder de sterkhouders van de klassieke school vind je kunstenaars als de Duitser luitpold adam, de Nieuw-Zeelander g.e. butler of de Franse erfgena-men van edouard Detaille, de vaandeldrager van de 19de-eeuwse militaire tradities. Hun werk wordt gety-peerd door weidse panorama’s, argeloos realisme en de glamour van de charge en het defilé. In het Vlaam-se niemandsland bleef deze conventionele interpreta-tie echter niet lang overeind.

Getuige daarvan is het claustrofobische werk van de broers paul en john nash, die de IJzervlakte om-vormden tot een kale koortsdroom. Paul Nash diende in de Artists Rifles, een Brits vrijwilligersregiment dat balanceerde op de historische breuklijn tussen oorlog en kunst. Hun tijdgenoot christopher nevinson trok de abstractie van de oorlog door naar het futurisme, waarin het strijdgewoel werd herleid tot een vluchtig geometrisch lijnenspel, de haperende momentopname van een goed geoliede machine. Het ware gelaat van het slagveld zien we ook doorschemeren in de ver-starde portretten van de Duitse expressionist otto Dix, wiens soldaten wegtrekken onder een pijnlijke grimas van mosterdgas en vuur.

Ergens halverwege het spectrum kom je klassiek geschoolde schilders tegen die een indringende blik werpen op het soldatenleven zoals het was. Gerenom-meerde artiesten, zoals de Canadese landschapschil-ders j.w. beatty en alexander jackson, de Ameri-kaanse impressionist john singer sargent of de Belg

alfred bastien, die in het spoor van het Canadese leger de in modder gesmoorde hel van Passendale opnieuw tot leven bracht.

Ook gewone soldaten lieten zich niet onbetuigd. Zo is er het voorbeeld van de Duitse officier rudolf lange, die in zijn dagboek en schilderijen een intiem beeld van het front schetste.

Een eclectische galerij vol kunst die naar de keel grijpt – meer dan het herontdekken waard.

51

50

vanaf22/04/14

vanaf 01/06/14

Studio 100 maakt met de spektakelmusical ‘14-’18 een puur verhaal over vriendschap en liefde. Wat is de verwoestende werking van een oorlog op een groep vrienden en op een man en een vrouw die door de oorlog niet bij elkaar kunnen zijn? Wat is het effect van zo’n grote, alles verwoestende oorlogsmachine op gewone jonge mensen die eigenlijk niet weten waar ze instappen?

Het Groentemuseum in Sint-Katelijne-Waver legt een oorlogstuin aan om de geschiedenis tot leven te brengen via de verhalen van gewone mensen en hun dagelijkse strijd om te overleven. Ze getuigen over de honger en de schaarste die er heersten tijdens de oorlog, maar ook over de veerkracht en de crea-tiviteit van de mensen in deze regio. Veel groenten die toen werden gekweekt en gegeten, zijn nu niet meer gekend en worden ‘vergeten groenten’ genoemd.

Studio 100 – het verhaal van ’14-’18

Tuinieren tijdens de Groote Oorlog in Sint-Katelijne-Waver

aDres Nekkerhal MechelenNekkerspoel-Borcht2800 Mechelen

contact Tickets: 070 344 555

website www.14-18.nu

aDres Groentemuseum ’t GromMidzelen 25a2860 Sint-Katelijne-Waver

contact +32 (0)15 31 50 [email protected]

openingsuren vanaf 22 april 2014

talen Nederlands

website www.tgrom.be

openingsuren ma, wo-vr: 10.00-16.00zo (maart-december)13.00-18.00Gesloten op dinsdag en zaterdag

prijzen Volwassenenvan € 44,95 tot € 84,95Kinderen: idemGroepen korting vanaf 20 per-sonenSchole: € 15,00 p.p.Trade: op maat

prijzen € 6,00 all-in (museum, oorlogstu-in, didactische tuinen)Korting voor senioren, studenten, personen met een beperking en groepenGroepen dienen vooraf te reserveren.

Nekkerhal

Groentemuseum ’t Grom

52Oostende

digital walk & interesting bike tourAVAILABLE SOON

VISITOOSTENDEwww.visitoostende.be

True stories of the

GREATWAR Diary of Charles Castelein, tramway employee during the Great War Extraordinary stories told by locals. www.oostende1418.be

62351_OOSTENDE_14-18_AFF A4_EN.indd 1 9/09/13 15:29

Oostende tijdens de Groote Oorlog

De Eerste Wereldoorlog was een keerpunt in de geschiedenis. De oorlog kostte het leven aan meer dan 16 miljoen mensen en had een impact op ieders leven. De populaire badstad Oostende wordt niet onmiddellijk ge-associeerd met het gebrul van geweren en kanonnen. Nochtans speelde er zich tijdens deze oorlogsperiode veel af in Oostende. Denk maar aan de raid met de HMS Vindictive en de gesneuvelde helden. Om te herinne-ren en te herdenken wat er zich honderd jaar geleden heeft afgespeeld, worden er in Oostende verschillende activiteiten aangeboden, zoals een digitale wandeling en een fietstocht met als thema ‘Oostende tijdens de Groote Oorlog’.

aDres Monacoplein 28400 Oostende

contact +32 (0)59 29 53 [email protected]

website www.visitoostende.beBinnenkort beschikbaar: www.oostende1418.be

openingsuren 12 november – 31 maart: 10.00-17.301 april – 11 november: 10.00-18.00

prijzenDigitale wandelingVolwassenen € 5,00Kinderen € 3,00Groepen € 3,00Scholen € 3,00Trade € 3,00

prijzen giDs Nederlandstalig € 65,00Anderstalig € 75,002 uur – max. 25 personen per gids

53

52Martelaarssteden

Op 4 augustus 1914 staken Duitse troepen de Belgische grens over. Dagenlang werden Aarschot, Dendermonde en Leuven geplunderd, burgers werden geëxecuteerd en de stadscentra werden in de as gelegd. In augustus en september 2014 is het precies een eeuw geleden dat deze gebeurtenissen over de hele wereld voorpaginanieuws waren. Het programma in Aarschot, Leuven en Dendermonde focust op de gruwel van burgerslachtoffers en de vernietiging van eeuwenoud erfgoed. Internationale muzikale topacts, ondersteund door Vlaams talent, brengen het verhaal van deze Martelaarssteden op een unieke en creatieve manier in beeld. Elk concert wordt afgeslo-ten met een lichtshow tegen de achtergrond van het culturele erfgoed van de stad.

In Aarschot treedt op zaterdag 16 augustus 2014 het interna-tionaal gerenommeerde zangkoor Scala van de Aarschotse broers Kolacny op. Hun optreden wordt gevolgd door een klank- en lichtspektakel op de Grote Markt. Daags tevoren en nadien staan er nog enkele plaatselijke evenementen te gebeu-ren. Zo wordt op 15 augustus de jaarlijkse Sint-Rochusverlich-ting, Aarschots belangrijkste toeristische evenement, in het teken van de herdenking gesteld. Op 13, 14 en 15 augustus vindt een evocatie van de gebeurtenissen van augustus 1914 plaats.

Op het Monseigneur Ladeuzeplein in Leuven wordt in het weekend van 24-25 augustus het Requiem van Mozart samen met een nieuwe compositie van P. Swerts opgevoerd onder leiding van Fred Brouwers. Aansluitend staat een lichtspel op de gevel van de universiteitsbibliotheek op het programma, gecombineerd met een lichtspel op de ring van Leuven, die de brand van Leuven evoceert en eveneens de vredesboodschap uitstraalt. In de steden Aarschot en Dendermonde wordt een soortgelijk programma uitgewerkt: een muzikaal evenement gevolgd door een lichtspektakel.

Op 5 september wordt het publieksspektakel ‘Dendermon-de – Stad in As’ gebracht, vormgegeven door Stijn Kolacny en inwoners en verenigingen uit Dendermonde. Op 6 september brengen Scala & Kolacny Brothers een uniek concert op maat van de gebeurtenissen in Dendermonde, met een speciaal voor de gelegenheid geschreven nummer. Dit internationaal gerenommeerde meisjeskoor brengt in combinatie met een lichtprojectie tegen de achtergrond van het destijds verwoes-te erfgoed de gebeurtenissen van een eeuw geleden op een hedendaagse manier opnieuw bij het publiek. Op deze dag wordt ook een eerbetoon gebracht aan de gesneuvelden op het Heldenplein, in aanwezigheid van vertegenwoordigers van de strijdkrachten, oud-strijdersverenigingen en verschillende binnen- en buitenlandse overheden.

Martelaarssteden 1914

contact aarschot +32 (0)16 63 02 [email protected]

Dendermonde + 32 (0)52 21 39 [email protected]

leuven+32 (0) 16 27 22 77 [email protected]

AarschotLeuvenDendermonde

11-17 augustus 201424-25 augustus 20145-7 september 2014

54

17/08/1415/12/14

De tentoonstelling rond WO I in Dendermonde en de brede-re regio wil meer bieden dan een feitelijke oplijsting van de gebeurtenissen. Door zowel vorm als inhoud wordt bij de bezoeker een beleving opgewekt. Vertrekpunt zijn persoonlijke anekdotes die worden geïllustreerd aan de hand van nooit eerder vertoond archiefmateriaal. Dit biedt een unieke inkijk in het dagelijkse leven van die periode, waarbij de verwoesting van Dendermonde en de gruwelen uit 1914 centraal staan. Ook de moeizame wederopbouw, de verhoudingen met de bezetter en de strijd om te overleven zijn thema’s die aan bod komen. Het unieke perspectief van de verwoeste stad en dat van de omliggende regio vullen elkaar aan. De geschiedenis wordt in beeld gebracht aan de hand van historische fotocollecties,

persoonlijke getuigenissen, documentatie en objecten. Aan de hand van een aantal thematische tegenstellingen wordt het verhaal verder vormgegeven.

In het voorjaar van 2015 opent het nieuwe toeristische info-kantoor in Dendermonde. Daar zal ook de ontsluiting van het WO I-erfgoed in de streek uitgebreid aan bod komen aan de hand van thematische fiets- en wandellussen. In een latere fase komt er nog een bezoekerscentrum en wordt het belfort opengesteld voor het publiek. Ook hierdoor zal de bijzondere stadsgeschiedenis voor zowel toeristen als inwoners op een hedendaagse manier ontsloten worden.

Dendermonde in ruïnes

aDres Stadhuis DendermondeGrote Markt 9200 Dendermonde

contact +32 (0)52 21 39 [email protected]

website www.dendermonde.be

openingsuren april tot septemberma-vr: 09.00-12.00 en 13.30-16.30za-zo: 10.00-12.00 en 13.30-18.00oktober tot maartma-vr: 09.00-12.00 en 13.30-16.30zon- en feestdagen en zater-dagen tijdens schoolvakanties10.00-12.00 en 14.00-16.30juli en augustusma-vr: 09.00-18.00weekends en feestdagen10.00-18.00

zaal ‘t Sestich, Stadhuis, Dendermonde

prijzen giDs 1 uur: € 30,00 (max. 35 perso-nen)Halve dag: € 50,00 Volledige dag: € 125,00Arrangement (min. 20 personen voor een hele dag): € 13,00/p. zonder middagmaal, € 27,00 met middagmaal.

55

54Evenementen kalender2014-2015

IN FLANDERS FIELDS MUSEUM

01/11/1330/06/14

Oorlog en trauma Soldaten & Ambulances. 1914-1918

MUSEUM DR. GUISLAIN,

01/11/1330/06/14

Oorlog & traumaSoldaten en psychiaters. 1914-2014

04/11/1303/10/14

Educatief beleefparcours voor kinderen: ‘Antwerpen bouwt bruggen 1914-2014’

VLEESHUIS MUSEUM

P9

P37

P45

20/03/1401/09/14

Ravage. Kunst en cultuur in tijden van conflictM-MUSEUM P46

ANTWERPENHistorische stadswandelingenAntwerpen in de Groote Oorlog

vanaf january 2014

P44

EXPO: 14-18, dit is onze geschiedenis!KONINKLIJK MUSEUM VAN HET LEGER EN DE KRIJGSGESCHIEDENIS

07/02/1416/04/15

P38

29/03/1425/06/14 De forten in 1914KBC-TOREN P45

56

04/05/1411/11/15

Getekend, de kunstenaar. Een collectiepresentatie

MIDDELHEIM MUSEUM, BRAEM PAVILIOEN

MAS 20/05/1430/04/15

Exodus. Op de vlucht voor de oorlog

17/05/1428/09/14 Rik Wouters & Co, WO ISTEDELIJKE MUSEA

MECHELEN

vanafzomer 2014

Openluchttentoonstelling met wandeling SCHOONSELHOF

27/06/1411/11/14

‘Shooting Range’: fotografie in de vuurlinieFOTOMUSEUM

vanaf01/06/14

Tuinieren tijdens de Groote Oorlog in Sint-Katelijne-Waver

GROENTENMUSEUM ‘T GROM

Martelaarsteden 1914 - AarschotAARSCHOT11/08/1417/08/14

MEMORIAL MUSEUM PASSCHENDAELE 1917

15/08/1415/12/14 Tentoonstelling: ‘The Old Contemptibles’

P53

P51

P49

P44

P41

vanaf 22/04/14 Studio 100 – het verhaal van ’14-’18NEKKERHAL P51

P14

P41

P42

17/08/1415/12/14 Dendermonde in ruïnes ZAAL ‘T SESTICH, STAD-

HUIS, DENDERMONDEP54

57

5624/08/1425/08/14 Martelaarsteden 1914 - LeuvenLEUVEN

GANZENPOOTNIEUWPOORT17/10/14 Het lichtfront/De onderwaterzetting

IN FLANDERS FIELDS MUSEUM

‘De Slag om de IJzer en de Eerste Slag bij Ieper’ & retrospectieve Robert en Maurice Antony

01/10/1404/01/15

ANTWERPEN03/10/1405/10/14

Pontonbrug als vredesbrug over de Schelde

STADSHALLEN 14/10/1422/02/15 Oorlog in Beeld / Brugge in Oorlog

Poperinge Terminus - L.69 Spoorlijn Poperinge-Hazebrouck

POPERINGE, STATION, GAST HUISKAPEL, SPOORLIJN EN OMGEVING

06/09/1405/09/15

KONINGIN FABIOLAZAAL20/09/1411/01/15

De MODERNEN. Kunst in de Groote Oorlog

KBC-TOREN01/09/1430/11/14

Eugeen van Mieghem The Great War

28/09/1406/04/15

Ver van de Oorlog? Belgische emigranten in Amerika tijdens WO I

RED STAR LINE MUSEUM

DENDERMONDE05/09/1407/09/14 Martelaarsteden 1914 - Dendermonde

P48P53

P42

P11

P53

P40

P23

P35

P43

P30

P43

58MEMORIAL MUSEUM PASSCHENDAELE 191725/10/14 Dubbelplechtigheid 1914-2014

NIEUWPOORT 18/10/14 De onderwaterzetting

CREST FARM CANADIAN MEMORIAL 10/11/14 Passchendaele - plechtigheid

1914 - 1917 - 2014

DIKSMUIDE 08/11/14 De val van Diksmuide

1,000 Voices for Peace!FLANDERS FESTIVAL BRUSSELS09/11/14

MENENPOORT Herdenking wapenstilstand11/11/1411/11/15

ZONNEBEKE – BROODSEINDE 13/12/14 ‘De vergeten winter’

Franse ceremonieën

HOUTHULST, ZONNEBEKE & WERVIK

12/12/14 14/12/14 De Bestanden 1914-2014

18/12/14 22/12/14 Kerstbestanden

Lijssenthoek TerminusMILITARY CEMETERY BEZOEKERSCENTRUM

01/01/1531/07/15

P31

P31

P31

P16

P32

P19

P14

P39

P17

P12

59

MEMORIAL MUSEUM PASSCHENDAELE 1917

24/08/1515/12/15 Tentoonstelling: ‘Children of the Empire’

IEPER EN LANGE-MARK-POELKAPELLE22/04/15 Herdenking honderd jaar

eerste gasaanval

‘Gevaarlijke Wind – Wind Dangerous’. Festival met klank- en lichtspektakel en kunstenparcours

KASTEELDOMEINDE LOVIE

24/04/1531/08/15

ZONNEBEKE 25/04/1526/04/15 ANZAC Day 2015

IEPER 09/07/15 De 30,000ste Last Post

POPERINGE 18/12/1520/12/15 Pianofestival Poperinge

P12

KINDERBROUWERIJ RENINGELST

18/03/1513/09/15

Poperinge Terminus: ‘Getekend door de oorlog’ P23

P22

IEPER23/03/15 Multimediale voorstelling P33

P16P32

P34

P34

P14

SINT-PIETERSABDIJ 01/11/1501/04/16 Oorlog in korte broek P36

60Verken de slagvelden

www.100jaargrooteoorlog.be

Deze website geeft je alle informatie die je nodig hebt om Flanders Fields te ontdekken. Je vindt er ook nuttige informatie over de verschillende logiesmogelijkheden in de Westhoek.

www.vlaanderenvakantieland.nl

Officiële website van Toerisme Vlaanderen in Nederland. Op deze site vind je alle bezienswaardigheden en evene-menten rond de ‘Groote Oorlog’ in heel Vlaanderen.

interessante websites

Toerisme Vlaanderen startte in samenwerking met West-kans vzw en de provincie West-Vlaanderen het project ‘100 jaar Groote Oorlog – toegankelijk voor iedereen’ op. Het project streeft naar de integrale toegankelijkheid van de herdenkingsactiviteiten van WO I in de Westhoek voor een zo ruim mogelijk publiek.

Toerisme Vlaanderen grijpt de herdenkingsperiode in de Westhoek aan om een samenhangende toegankelijke va-kantieketen te realiseren en zal dan ook instaan voor een grondige informatieverstrekking, met aandacht voor alle facetten van een toegankelijke trip: info en onthaal, logies, restaurants, cafés, bezienswaardigheden, vervoer, parkeer-plaatsen, assistentie en zorg…

De informatie is verzameld in een handige brochure en is steeds gebaseerd op objectief deskundig onderzoek ter plaatse. Om de graad van toegankelijkheid weer te geven voor logies, toeristische infokantoren en bezoekerscentra zijn er de labels A en A+ van Toerisme Vlaanderen. Voor de overige categorieën werden speciaal voor dit project de symbolen W en W+ ontwikkeld.

Vooral mensen met een motorische handicap hebben vaak aanpassingen nodig om vlot een gebouw of site te kunnen bezoeken. De meeste informatie in de brochure is daarom in de eerste plaats nuttig voor mensen met een motorische

handicap. Daarnaast worden ook initiatieven vermeld die extra voorzieningen bieden voor andere vormen van beper-king, zoals visuele, auditieve of verstandelijke handicaps.

Of iets toegankelijk wordt bevonden, is voor een groot deel afhankelijk van de persoon zelf. Elke handicap of beperking is immers verschillend. We raden je dan ook aan om steeds op voorhand contact op te nemen met de vermelde orga-nisatoren, zodat je vanuit je eigen verwachtingen concrete informatie kan inwinnen.

Hoewel deze informatie zeker nog niet volledig is, willen we hiermee alvast een eerste aanzet geven. Uiteraard kan je steeds bijkomende informatie aanvragen of zelf je tips en ervaringen doorgeven.

[email protected] infopunt toegankelijk reizenGrasmarkt 61 · 1000 Brussels, Belgium+32 (0)2 504 03 40 +32 (0)2 504 04 05 brochure: http://www.accessinfo.be/fileadmin/ bestanden/docs/Great_War.pdf

toegankelijkheiD voor personen met een beperking

61

60Vanuit elke stad in Vlaanderen kan je de trein nemen naar Ieper. Je moet meestal overstappen in Kortrijk.

Als je een georganiseerde bustour boekt, is het mogelijk dat de organisator je in Brugge of aan het station van Ieper komt afhalen. Vraag het na bij de organisator.

Meer informatie over reizen met de trein: www.nmbs.be

Meer informatie over georganiseerde bustours: www.100jaargrooteoorlog.be

reizen naar De westhoek

Zoals overal in Vlaanderen heeft ook de Westhoek een grote keuze aan restaurants in elke prijsklasse. Meer informatie over de lokale restaurants vind je op de site van elke gemeente:

www.toerisme-ieper.bewww.toerismepoperinge.bewww.toerisme.diksmuide.bewww.nieuwpoort.be

Zoek jeeen restaurant elders in Vlaanderen, dan kan je terecht op www.vlaanderenvakantieland.nl.

bezoek van De sites in De westhoek

gastronomie in flanDers fielDs

fietsen in De westhoek

Net als in de rest van Vlaanderen vind je in de Westhoek een netwerk van genummerde knooppunten. Op basis hier-van kan je je eigen route samenstellen. Zie www.toerisme-westhoek.be.

Daarnaast zijn er een aantal kant-en-klare fietsroutes die je langs het WO I-erfgoed brengen. Je vindt ze op www.100jaargrooteoorlog.be.

Een lijst van fietsverhuurders in de Westhoek vind je op www.toerismewesthoek.be/fietsverhuur.

De westhoek bezoeken met De wagen

Er zijn verschillende routes uitgewerkt die je het oorlogs-landschap met zijn verschillende bezienswaardigheden laten ontdekken. Meer info vind je op www.100jaargroote-oorlog.be/autoroutes.

Wil je een auto huren, dan doe je dit het best in een van de dichtstbijzijnde steden.

De westhoek bezoeken met De bus

georganiseerde bustoursZowel in de Westhoek als in een aantal steden in Vlaande-ren worden dagexcursies met de bus naar de WO I-sites georganiseerd.

Een volledige lijst van aanbieders in de Westhoek vind je op www.100jaargrooteoorlog.be/het-spoor-van-wo-i.

De programma’s die vanuit diverse steden worden georga-niseerd vind je op www.vlaanderenvakantieland.nl.

busparkingsOp de volgende plaatsen dicht bij de belangrijkste beziens-waardigheden kan je met de bus parkeren:

- Ieper: treinstation - Poperinge: Peperstraat/Oudstrijdersplein, Nijverheids-

straat (achter het Stationsplein), Sportzone Reningelstseweg – Ouderdomseweg, Zuidlaan (langs de Ringlaan), Westlaan (langs de Ringlaan), Lijssenthoek military cemetery

- Zonnebeke: Memorial Museum Passchendaele 1917, Tyne Cot Cemetery

- Diksmuide: IJzertoren, treinstation - Nieuwpoort: in de omgeving van het Koning

Albert I-monument

De Westhoek telt een aantal begraafplaatsen en sites die zich soms op minder goed bereikbare plaatsen bevinden. Als je niet over eigen vervoer beschikt, raden we je aan een georganiseerde bustour te boeken ofwel een fiets of auto te huren.

Dmcs/incomings

Je vindt heel wat hoge kwaliteitsbeelden op de Flickr-pagina Visit Flanders:www.flickr.com/visitflanders

beelDen

Vraag het contact van je markt (zie lijst hieronder) of je het logo mag gebruiken . Als je aanvraag positief wordt beoordeeld, zal je gevraagd worden een verklaring te ondertekenen waarin je akkoord gaat met de voorwaarden voor gebruik van het logo.

gebruik van het logo

Trade and press information

contacten toerisme vlaanDeren

internationale perscontacten

The Netherlands – Natalie SIEREVELD [email protected] + 31 70 416 81 16

internationale tradecontacten

The Netherlands – Joke NIVELLE/ Ingrid BOKMA [email protected] + 31 70 416 81 10

Enkele DMC’s/Incomings in Vlaanderen hebben al ervaring met het uitwerken van WO I – programma’s:

admireBrigitte [email protected]+32 2 361 65 59

all about belgiumKathleen Vermeirenwww.aab-allaboutbelgium.bekathleen.vermeiren@aab-allaboutbelgium.be+32 53 80 98 18

belgian bikingGert [email protected]+32 (0)9 233 45 33

De boeck incoming & eventsChantal [email protected] +32 2 274 23 80

event mastersPeter Van Avermaet [email protected]+32 3 860 60 80

focus flandersMichel [email protected]+ 32 9 269 90 62

copyrights5 Diksmuide/Dodengang-Trenches: milo-profi photography5 Zonnebeke – Passendale – a cemetery: milo-profi photography5 In Flanders Fields-Poppies: milo-profi photography8 In Flanders Fields museum, Ypres: milo-profi photography9 In Flanders Fields museum: In Flanders Fields museum9 Ieper – Ypres / In Flanders Fields Museum: milo-profi photography9 In Flanders Fields museum, Ypres: milo-profi photography11 Ieper – Ypres / Last Post: milo-profi photography11 Ieper – Ypres/Menin Gate – Last Post: milo-profi photography11 Ieper: Toerisme Ieper15 Zonnebeke / Polygoonbos/ Polygon forest: Westtoer16 Passchendaele ceremony: Freddy Lattré16 Passchendaele Ceremony: Freddy Lattré17 Tyne Cot cemetery, Passendale: Westtoer18 Lijssenthoek military cemetery – bezoekerscentrum: Michaël Depestele19 Lijssenthoek military cemetery – bezoekerscentrum: Michaël Depestele19 Lijssenthoek military cemetery – bezoekerscentrum: Michaël Depestele22 Hopmuseum Poperinge: Hopmuseum Poperinge24 Yser Tower, Diksmuide: Westtoer27 Nieuwpoort/ Lock complex ‘De Ganzenpoot’ (Goose foot): milo-profi photography32 Ypres: Toerisme Ieper

33 In Flanders Fields – Poppies: milo-profi photography34 Ieper – Ypres / Last Post at the Menin Gate37 Soldaten en psychiaters. 1914-2014: Stefan Vanfleteren40 Pontonbrug als vredesbrug over de schelde: Stadsarchief, Antwerpen42 Exodus. Op de vlucht voor de oorlog. Sarah Blee46 Ravage. Kunst en cultuur in tijden van conflict47 Universiteitsbibliotheek: Toerisme Leuven47 Universiteitsbibliotheek: Layla Aerts, Totem: Jan Fabre51 Tuinieren tijdens de Groote Oorlog in Sint-Katelijne-Waver: Kee Van Den Eynde60 Verken de slagvelden: milo-profi photography60 Diksmuide/trenches/dodengang: milo-profi photography60 Fietsen: Westtoer

colofon Uitgever: Toerisme Vlaanderen Peter De Wilde, Grasmarkt 61, 1000 Brussels, Belgium

Legal deposit D/2013/5635/31/1

VISITFLANDERS.COMVISITFLANDERS.COM