Aspecten van didactische ICT bekwaamheid: Hoe en waarom leraren ICT inzetten in hun onderwijs

Joke Voogt, Johan van Braak, Maaike Heitink, Liesbet Verplanken, Petra Fisser en Amber Walraven

Vel

on

20

14

1

Joke Voogt (UvA/

Windesheim)

Johan van Braak (UG)

Liesbet Verplanken (UG) Maaike Heitink (UT)

Amber Walraven (ITS) Petra Fisser (SLO)

Onderzoeksteam

2

Didactische ICT bekwaamheid

Didactische ICT-bekwaamheid • wordt gevormd door de kennis-en vaardigheden, houdingen en

opvattingen, ervaringen en het zelfvertrouwen van de docent. • komt tot uiting in het didactische handelen met betrekking tot de

inzet van ICT in de lespraktijk en het vermogen om hierover professioneel te redeneren.

Kortom: • We wilden graag weten hoe docenten ICT inzetten in hun lespraktijk

en waarom doen ze wat ze doen.

• We hebben docenten uitgenodigd een videocase aan te leveren waarin ze laten zien hoe ze ICT inzetten en waarom ze ICT zo gebruiken

Vel

on

20

14

3

Onderzoeksvragen

• Hoe kunnen de aangeleverde voorbeelden worden getypeerd in termen van effectief onderwijs met ICT?

• Hoe kan de professionele redenering van docenten die aan bepaald ICT-gebruik ten grondslag ligt worden getypeerd?

Vel

on

20

14

4

Analysemodel

- Kennis en vaardigheden

- Ervaring

- Houding en opvattingen

- Zelfvertrouwen

Professioneel

redeneren

Onderwijs-

eigenschappen

Bijdrage van ICT

aan effectief,

efficiënt en

aantrekkelijk

onderwijs

Context

Didactische ICT-bekwaamheid docent

Het waarom

achter het

handelen van

de docent.

De manier

waarop de docent

zijn/haar

onderwijs inricht.

…op het

gebied van ICT

in onderwijs.

Vel

on

20

14

5

Methode

Verzamelen videocases • Leerkrachten werden uitgenodigd om videocases in te sturen

waarin ze laten zien hoe zij ICT inzetten in hun lespraktijk en waarom ze dat doen (N=157)

De videocases (+/- 10 minuten) aan de hand van een protocol Additionele vragenlijst (TPACK, ICT vaardigheden, visie) (N=129) Aantal VO (N=40) en PO (N= 117) Representativiteit steekproef

Vel

on

20

14

6

Observatiechecklist

Handelen in de praktijk

• Specifieke situatie in kaart brengen

• Onderwijseigenschappen en de rol van ICT • Curriculumeigenschappen • Sociale klasorganisatie • Docent rol • Leerling rol • Sturing onderwijsactiviteit • Evaluatie en feedback

• ICT integratie • Fit • Geschiktheid

Professioneel redeneren

• De meerwaarde • vakinhoudelijke kennis, ICT

en didactiek • Leerlingen • Leerproces • Les doel • Curriculum • Instructie • Interactie • Kosten en baten • Leerlingenvoortgang

Vel

on

20

14

7

Voorbeeldcase

• Het gebruik van digibord en foto’s voor het bevorderen van gespreksvaardigheden in het kleuteronderwijs

Vel

on

20

14

8

Scoren voorbeeld op Professioneel

redeneren (deel)

over de meerwaarde van ICT-gebruik

• Aantrekkelijk (aansluiting bij belevingswereld, betrokkenheid, motivatie).

• Effectief (het geleerde blijft beter hangen).

over vakinhoudelijke kennis, ICT en didactiek

• De samenhang tussen vakinhoud, didactiek en ICT.

over ICT en het leerproces

• De relatie tussen ICT-toepassingen en ondersteuning van leerprocessen van leerlingen

Vel

on

20

14

Scoren voorbeeld handelen (deel) Curriculumeigenschappen

• Authentiek

Sociale klassenorganisatie

• Klassikaal

Docentrol

• Gids

Leerlingrol

• Uitvoerder & toehoorder

Fit

• Er is een fit tussen inhoud, didactiek en ICT

Match tussen redeneren en handelen

Vel

on

20

14

10

Resultaten

Praktijk (didactisch handelen): • Beperkt aantal aspecten van didactische ICT bekwaamheid

• Vooral gericht op kennisoverdracht • Weinig gericht op inzet van ICT bij begeleid ontdekkend

leren, leren leren en (formatief) toetsen/ evalueren • Inzet van ICT is ondersteunend en niet essentieel Professioneel redeneren is vooral gericht op • Faciliteren leerproces • Realisatie doel • Aantrekkelijk

Slechts in de helft van de videocases is er een match tussen professioneel rederen en didactisch handelen

Vel

on

20

14

11

Conclusies ICT toepassingen kunnen worden geduid in relatie tot onderwijseigenschappen, maar onderwijseigenschappen als zodanig zeggen niet zoveel over Didactische ICT bekwaamheid

Bruikbare indicatoren voor Didactische ICT bekwaamheid:

• Meerwaarde: effectief onderwijs

• Fit tussen ICT toepassing, en/of vakinhoud en/of didactiek

• Geschiktheid: is ICT essentieel om het doel te bereiken

• Match: Is er een match tussen denken en doen

Volgende stap:

• Hoe kunnen de inzichten en de filmpjes worden gebruikt voor de inrichting van profssionaliseringsarrangementen

Vel

on

20

14

12

Meer weten?

• http://www.kennisnet.nl/onderzoek/nieuws/didactische-ict-bekwaamheid-van-docenten/

Vel

on

20

14

13

Professioneel redeneren

Vakkennis

Leerlingen

Leerprocessen en

begripsvorming

van leerlingen

Doelen

Curriculum

Instructie-

technieken

http://www.evolllution.com/wp-content/uploads/2012/10/reflective-teaching.jpg

Vel

on

20

14

14