2013 - TNO - innovation for life | TNO€¦ · TNO SBIR programma Technologie zoekt Ondernemer 6 1....

52
2013

Transcript of 2013 - TNO - innovation for life | TNO€¦ · TNO SBIR programma Technologie zoekt Ondernemer 6 1....

Page 1: 2013 - TNO - innovation for life | TNO€¦ · TNO SBIR programma Technologie zoekt Ondernemer 6 1. Haviksoog voor pick and place robot 8 2. Zonder verhitting stoffen aan kunststoffolies

2013

Page 2: 2013 - TNO - innovation for life | TNO€¦ · TNO SBIR programma Technologie zoekt Ondernemer 6 1. Haviksoog voor pick and place robot 8 2. Zonder verhitting stoffen aan kunststoffolies
Page 3: 2013 - TNO - innovation for life | TNO€¦ · TNO SBIR programma Technologie zoekt Ondernemer 6 1. Haviksoog voor pick and place robot 8 2. Zonder verhitting stoffen aan kunststoffolies
Page 4: 2013 - TNO - innovation for life | TNO€¦ · TNO SBIR programma Technologie zoekt Ondernemer 6 1. Haviksoog voor pick and place robot 8 2. Zonder verhitting stoffen aan kunststoffolies

2 | TECHNOLOGIE ZOEKT ONDERNEMER

Page 5: 2013 - TNO - innovation for life | TNO€¦ · TNO SBIR programma Technologie zoekt Ondernemer 6 1. Haviksoog voor pick and place robot 8 2. Zonder verhitting stoffen aan kunststoffolies

SBIR 2013 | 3

Voorwoord 5

TNO SBIR programma Technologie zoekt Ondernemer 6

1. Haviksoog voor pick and place robot 8

2. Zonder verhitting stoffen aan kunststoffolies toevoegen 10

3. Power Cooling voor microchips 12

4. Complexe ruimten en objecten direct vangen in 3D-beelden 14

5. Sensornetwerk brengt ondergrondse veranderingen in kaart 16

6. Minder bekende stoffen snel opsporen met gaschromatografie 18

7. Booster voor portofoons 20

8. Automatisch alarm bij levensbedreigende stress 22

9. Zelfreparerende lak 24

10. CT- én MRI-apparatuur optimaal uitlijnen 26

11. Solar Cooker: koken en stroom genereren 28

12. Verkeersveiligheid verhogen door het volgen van individuele voertuigen 30

13. Smakelijke hulp bij afvallen 32

14. Camerabeelden filteren, samenvatten en overzichtelijk maken 34

15. Blauwe Plekken Scoorder 36

16. Steam Powered snacks: knapperig en minder vet 38

17. Gelijktijdig testen van levensduur en kwetsbaarheid zonnecellen 40

18. Efficiënt en emissievrij drogen met zeoliet 42

19. Fiber sensoren goedkoper aflezen 44

20. Senior, check je plek! 46

INHOUD

Page 6: 2013 - TNO - innovation for life | TNO€¦ · TNO SBIR programma Technologie zoekt Ondernemer 6 1. Haviksoog voor pick and place robot 8 2. Zonder verhitting stoffen aan kunststoffolies

4 | TECHNOLOGIE ZOEKT ONDERNEMER

Page 7: 2013 - TNO - innovation for life | TNO€¦ · TNO SBIR programma Technologie zoekt Ondernemer 6 1. Haviksoog voor pick and place robot 8 2. Zonder verhitting stoffen aan kunststoffolies

GEZOCHT: INNOVATIEVE ONDERNEMERS

Beste ondernemer,

Innovatie versterkt de concurrentiekracht van bedrijven. Wij

dragen daar graag aan bij door technologie en ondernemers aan

elkaar te verbinden. Het afgelopen jaar hebben verschillende

TNO-ers gewerkt aan innovatieve productideeën. Ideeën die

met uw marktkennis en ondernemerschap potentie hebben om

daadwerkelijk op de markt te worden gebracht. TNO presenteert

in dit boekje innovatieve productideeën gebaseerd op uiteen-

lopende technologieën.

TNO biedt deze ideeën aan in het kader van het Small Business

Innovation Research programma (SBIR). Met dit programma

dagen wij ondernemers uit om de ideeën te benutten door

ze verder te ontwikkelen en naar de markt te brengen. TNO

ondersteunt u daar graag bij; zowel technologisch als financieel.

Het TNO SBIR-programma heeft afgelopen jaren al geleid tot

nieuwe producten en productontwikkelingen die met diverse

prijzen bekroond zijn.

U bent van harte welkom om de ideeën te beoordelen op

bruikbaarheid voor uw onderneming. Kijk ook op onze website

voor meer informatie: tno.nl/technologiezoektondernemer

Neemt u de uitdaging aan!?

TINI HOOyMANS

TNO Raad van Bestuur

SBIR 2013 | 5

VOORWOORD

Page 8: 2013 - TNO - innovation for life | TNO€¦ · TNO SBIR programma Technologie zoekt Ondernemer 6 1. Haviksoog voor pick and place robot 8 2. Zonder verhitting stoffen aan kunststoffolies

6 | TECHNOLOGIE ZOEKT ONDERNEMER

TNO ZOEKT INNOVATIEVE ONDERNEMERS IN HET MKB, DIE PERSPECTIEFVOllE PRODUCTIDEEëN VAN TNO VERDER WIllEN ONTWIKKElEN EN COMMERCIAlISEREN. JAARlIJKS BIEDT TNO EEN AANTAl VAN DEZE PRODUCTIDEEëN AAN IN HET SBIR-PROGRAMMA. DE PRODUCTIDEEëN SlUITEN AAN BIJ EEN MAATSCHAPPElIJK THEMA OF EEN ECONOMISCHE BEHOEFTE.

TNO.NL/TECHNOLOGIEZOEKTONDERNEMER

TNO SBIR pROGRaMMa TECHNOLOGIE ZOEKT ONDERNEMER

Page 9: 2013 - TNO - innovation for life | TNO€¦ · TNO SBIR programma Technologie zoekt Ondernemer 6 1. Haviksoog voor pick and place robot 8 2. Zonder verhitting stoffen aan kunststoffolies

HET SBIR-PROGRAMMA BESTAAT UIT TWEE FASEN

1. Een haalbaarheidsstudie rond een productidee: maximale

bijdrage van TNO is € 32.500. Hiervan is € 7.500

ondersteuning door TNO, doorlooptijd 4 maanden;

2. De verdere uitontwikkeling van het productidee tot product:

maximale bijdrage van TNO is € 250.000. Hiervan is

€ 75.000 renteloos krediet en € 50.000 ondersteuning

door TNO, doorlooptijd 1,5 jaar

Het TNO SBIR-programma is bedoeld voor zowel bestaande,

gevestigde als ook jonge ondernemingen. In competitie met

belangstellende ondernemers kunt u meedingen naar een

opdracht voor het uitvoeren van een haalbaarheidsstudie rond

een van de productideeën. U kunt ook samenwerken met andere

ondernemers, als u gezamenlijk een voorstel wilt indienen.

Ondernemingen die zelf in staat zijn het productidee tot product

of dienst te ontwikkelen, hebben de voorkeur.

STAPPENPlAN

1. Aanmelding voor meer informatie over productideeën

tot 18 april 2013

2. Opstellen en indienen voorstel voor haalbaarheidsstudies

tot 13 mei 2013

3. Toetsing van de voorstellen voor haalbaarheidsstudies

medio juni 2013 – In deze periode worden de voorstellen

gepresenteerd aan de beoordelingscommissie van de

Technologiestichting STW. Deze commissie adviseert TNO.

U ontvangt medio juli bericht of uw voorstel is geaccepteerd.

4. Haalbaarheidsstudie (fase 1)

2 december 2013 – Uiterlijk 2 december 2013 moet het

verslag van de haalbaarheidsstudie, en bij positief resultaat

eveneens een voorstel voor het aansluitende ontwikkelings-

project bij TNO ingediend zijn.

5. Voorstellen voor de verdere ontwikkeling (fase 2)

februari 2014 – De beoordeling van de voorstellen voor

verdere ontwikkeling wordt eveneens uitgevoerd door een

beoordelingscommissie van STW. De TNO Raad van Bestuur

beslist in februari op basis van het advies van de commissie

welke ondernemers (of groepen ondernemers) een opdracht

krijgen voor de verdere ontwikkeling.

De kennis die u in de loop van het SBIR-traject ontwikkelt,

wordt eigendom van uw onderneming. U krijgt het niet-exclusieve

recht om de reeds eerder door TNO ontwikkelde kennis te gebruiken.

TNO wil graag dat u deze kennis gebruikt. Over eventueel gewenste

exclusiviteit kunnen aanvullende afspraken worden gemaakt.

Graag verwijzen wij u naar de website

www.tno.nl/technologiezoektondernemer voor aanvullende

informatie. U kunt daar documenten downloaden die van belang

zijn in de desbetreffende fase van het SBIR programma.

Wij zien er naar uit met u te gaan samenwerken.

PETER DE HAAN

Programmamanager TNO SBIR

SBIR 2013 | 7

Page 10: 2013 - TNO - innovation for life | TNO€¦ · TNO SBIR programma Technologie zoekt Ondernemer 6 1. Haviksoog voor pick and place robot 8 2. Zonder verhitting stoffen aan kunststoffolies

8 | TECHNOLOGIE ZOEKT ONDERNEMER

MONTAGEWERK WORDT STEEDS MEER EEN KWESTIE VAN PRECISIE. VAN UITERSTE PRECISIE ZElFS, WANT DIE IS NODIG VOOR HET MONTEREN VAN EEN ONDERDEEl OP EEN OPPERVlAK VAN EEN PAAR VIERKANTE MICROMETER. DAT IS WERK VOOR EEN ROBOT EN EEN CAMERA, DIE DE ROBOT NAAR DE JUISTE PlEK lEIDT. MAAR CAMERABEElDEN DIE OP ZEER KlEINE AFSTANDEN GEMAAKT WORDEN, ZIJN GROTENDEElS ONSCHERP. COllOCATED PICK AND PlACE GEEFT WEl EEN SCHERP BEElD EN KAN DE ROBOT NAUWKEURIG RICHTEN.

1

Page 11: 2013 - TNO - innovation for life | TNO€¦ · TNO SBIR programma Technologie zoekt Ondernemer 6 1. Haviksoog voor pick and place robot 8 2. Zonder verhitting stoffen aan kunststoffolies

‘Vergelijk het met darten. Om goed te mikken plaatst Raymond

van Barneveld het liefst zijn ogen, het pijltje en het dartbord in

een rechte lijn achter elkaar. Maar helemaal recht kan die lijn

niet zijn, want dan ontneemt het pijltje hem het zicht op het bord.

Bij constructiewerk door robots speelt hetzelfde. Voor een

camera die een robotarm naar de gewenste plek moet sturen,

zit het te monteren onderdeel in de weg. Bovendien is de plek

van bestemming veel kleiner dan een dartbord, wat het verkrijgen

van zicht extra bemoeilijkt.

De gebruikelijke oplossing is een camera, die de plaats van het

te monteren voorwerp lokaliseert en zich daarna in een lineaire

beweging richt op de plek waar dat voorwerp gemonteerd moet

worden. Vervolgens berekent en stuurt de computer de beweging

van de robot. Maar de camera moet daarbij wel onder een vrij

grote hoek opnames maken en dat leidt bij kleine afstanden

tot onscherpte in grote delen van het beeld. Vooral bij zeer

gedetailleerd constructiewerk is dat lastig en het werkt ook niet

betrouwbaar genoeg.

Onze Collocated Pick and Place is de oplossing. We gebruiken

het licht dat in de randen van de lens van de camera binnenkomt.

Daarmee kunnen we wel scherpe beelden maken en het

voorwerp en het doel nauwkeurig lokaliseren. Het principe werkt,

we hebben een patentaanvraag lopen en in het laboratorium

staat voor het monteren van elektronische componenten al

een prototype.

We zoeken nu een ondernemer die het principe omzet in een

product waarmee hij of zij de markt opgaat. Het ligt voor de hand

om aan het uiterst nauwkeurig monteren van componenten te

denken, maar het is goed mogelijk dat er toepassingen zijn waar

wij nog niet aan gedacht hebben. Natuurlijk zijn we bereid om

mee te denken, we zijn gewend om praktisch te denken en

problemen snel op te lossen.’

ERWIN VAN ZWET

SBIR 2013 | 9

HaVIKSOOG VOOR pICK aND pLaCE ROBOT

Page 12: 2013 - TNO - innovation for life | TNO€¦ · TNO SBIR programma Technologie zoekt Ondernemer 6 1. Haviksoog voor pick and place robot 8 2. Zonder verhitting stoffen aan kunststoffolies

ZONDER VERHITTING STOffEN aaN KUNSTSTOffOLIES TOEVOEGEN

‘Het is geen ingewikkelde technologie. Als je een beetje handig

bent, kun je het thuis in je schuurtje doen. De kennis die erachter

schuil gaat, is overigens minder eenvoudig maar daarover hoeft

een ondernemer die deze technologie toepast, zijn hoofd niet te

breken. In de praktijk komt het er op neer, dat onze technologie er

voor zorgt dat je de folie of de strips bij kamertemperatuur door

een bad kunt halen waarin de stof zit die je wilt toevoegen. De stof

komt niet in een laagje op de kunststof te liggen, maar wordt

daarin opgenomen. Van slijten of afgeven heb je daarom weinig

last, tenzij dat de bedoeling is zoals bij medicijnen en geurtjes.

De behandeling werkt met een groot aantal soorten kunststof,

zelfs met boterhamzakjes.

We hebben de techniek al onder de knie. De beurt is nu aan

een ondernemer, die commerciële toepassingen ziet om de

technologie voor in te zetten. We hebben zelf als proef een aantal

ideeën uitgewerkt, zoals het toevoegen van stoffen die dienen als

sensor, bijvoorbeeld voor zuurstof of koolmonoxide. Maar je kunt

ook denken aan stoffen die de versheid van voedingsmiddelen

aangeven. Voor in de tuinbouw kan je denken aan matten die de

zuurgraad van meststoffen aangeven. En wat dacht je van een folie

op je kozijnen met daarin een stof die van kleur verandert als de

temperatuur stijgt? Je huis kleurt mee met de komst van de

zomer. Maar er is meer, zoals de mogelijkheid om geurtjes,

geneesmiddelen of bestrijdingsmiddelen toe te voegen.

De samenstelling van de kunststof kun je zelfs zo maken

dat die stoffen langzaam weer worden afgegeven.

Ideeën zijn er al genoeg en een ondernemer zal ongetwijfeld nog

meer bedenken. Het begin is er. We hebben een laboratorium-

opstelling waarmee we snel en eenvoudig smalle stroken folie

van tien centimeter lang kunnen behandelen voor een eerste test.

Daarnaast is er een pilotopstelling waarmee we al smalle stroken

folie van een paar honderd meter lengte hebben gemaakt.

Wij kunnen onze kennis aandragen, zodat de geïnteresseerde

ondernemer kan werken aan de verdere opschaling van het

procedé.’

AIKE WyPKEMA

10 | TECHNOLOGIE ZOEKT ONDERNEMER

2

Page 13: 2013 - TNO - innovation for life | TNO€¦ · TNO SBIR programma Technologie zoekt Ondernemer 6 1. Haviksoog voor pick and place robot 8 2. Zonder verhitting stoffen aan kunststoffolies

SBIR 2013 | 11

FOlIES EN STRIPS VAN KUNSTSTOF WORDEN VERVAARDIGD BIJ TEMPERATUREN VAN 200 TOT 300 GRADEN CElSIUS. DAT MAAKT HET MOEIlIJK OM ER STOFFEN IN TE VERWERKEN DIE NIET TEGEN ZUlKE HOGE TEMPERATUREN BESTAND ZIJN. MET ONZE INNOVATIEVE TECHNOlOGIE KUN JE lATER, Ná HET PRODUCTIEPROCES, ZUlKE STOFFEN BIJ KAMER-TEMPERATUUR AlSNOG TOEVOEGEN. DE MOGElIJK-HEID OM EEN SENSOR, EEN MEDICIJN, GEURTJES OF NOG VEEl MEER TOE TE VOEGEN DIENT ZICH AAN.

Page 14: 2013 - TNO - innovation for life | TNO€¦ · TNO SBIR programma Technologie zoekt Ondernemer 6 1. Haviksoog voor pick and place robot 8 2. Zonder verhitting stoffen aan kunststoffolies

12 | TECHNOLOGIE ZOEKT ONDERNEMER

KOElING OP BASIS VAN VERDAMPING IS HONDERD KEER EFFICIëNTER DAN WATERKOElING. HET IS EEN PRACHTIGE TECHNIEK, DIE EEN NADEEl HAD: BIJ HET VERDAMPEN ONTSTONDEN lUCHTBEllETJES DIE HET KOElSySTEEM VERSTOPTEN. DIAMOND POWER COOlING ONDERVANGT DAT PROBlEEM EN IS GESCHIKT VOOR EEN GROOT AANTAl TOEPASSINGEN, BIJVOORBEElD IN DE ElEKTRONICA VOOR HOGE VERMOGENS OF DE MICRO-ElEKTRONICA. AlS JE VERDER DENKT, KUN JE ER ZElFS RUIMTEN OF SPORTERS MEE KOElEN.

3

Page 15: 2013 - TNO - innovation for life | TNO€¦ · TNO SBIR programma Technologie zoekt Ondernemer 6 1. Haviksoog voor pick and place robot 8 2. Zonder verhitting stoffen aan kunststoffolies

‘Het idee achter deze manier van koelen is, dat je een vloeistof

langs een te koelen oppervlak laat stromen. Door de warmte van

het oppervlak verdampt de vloeistof en de hete damp kun je

afvoeren en weer laten afkoelen. De vloeistof moet wel door

nauwe kanaaltjes stromen, die verstopt kunnen raken door

luchtbelletjes. Daar zat tot voor kort het probleem, maar nu we

de damp door speciaal vormgegeven rasters leiden, is dat

opgelost.

De rasters hebben soms de vorm van diamantjes, vandaar

de naam Diamond Power Cooling. Ze zijn te maken met

conventionele technieken zoals fresen. Bij gebruik in de micro-

elektronica, als een minuscule koelinstallatie achterop een chip,

kun je denken aan etsen. Inderdaad, je kunt er chips mee koelen

maar er zijn veel meer gebruiksmogelijkheden. Vooral omdat de

Diamond Power Cooling heel weinig ruimte inneemt. Het is

flinterdun, je schuift het eenvoudig in een apparaat.

Dat maakt het ideaal voor systemen van elektronica voor

hoge vermogens of voor elektrische vervoermiddelen. Andere

mogelijkheden zijn een koelend folie op de vloer van een kamer

of als deken voor een oververhitte sporter. Voor het rondpompen

van de vloeistof is energie nodig, maar vergeleken met andere

koelsystemen is Diamond Power Cooling energiezuinig. Boven-

dien kun je de warmte die vrijkomt bij het condenseren van de

damp omzetten in energie voor de pomp.

We beschikken over een patent en de bruikbaarheid is voor

diverse toepassingen aangetoond. Nu zoeken we een onder-

nemer die een commercieel aantrekkelijke toepassing aandraagt,

samen met ons een prototype maakt en de stap naar de markt

neemt. Dat kan, er is ruimte voor een extra aanbieder op de

markt voor koelsystemen. We zoeken ook ondernemers, die een

koelprobleem hebben bij hun product. Samen kunnen we dan

kijken of Diamond Power Cooling een oplossing is. Mogelijkheden

en kansen genoeg, het is tijd voor de stap naar de markt.’

JAN EITE BUllEMA

SBIR 2013 | 13

pOWER COOLING VOOR MICROCHIpS

Page 16: 2013 - TNO - innovation for life | TNO€¦ · TNO SBIR programma Technologie zoekt Ondernemer 6 1. Haviksoog voor pick and place robot 8 2. Zonder verhitting stoffen aan kunststoffolies

COMpLExE RUIMTEN EN OBjECTEN DIRECT VaNGEN IN 3D-BEELDEN

‘We kennen ze wel van de tv-journaals of van de misdaadseries:

de forensisch onderzoekers die op een plaats delict zoveel

mogelijk sporen vastleggen. Ze moeten snel en nauwkeurig

werken, want na een tijdje moeten ze zo'n plaats weer vrijgeven

en dan verdwijnen de sporen. Met deze technologie kunnen

forensisch experts, maar ook gebruikers in andere vakgebieden,

de werkelijkheid snel en goedkoop vastleggen in 3D-beelden.

Meer dan standaard hardware is daarvoor niet nodig. Een Kinect

camera, bekend van de X-box, gekoppeld aan een laptop is

voldoende. Je loopt met de Kinect door een ruimte of langs een

object en de programmatuur die we hebben ontwikkeld zet de

opnames om in virtuele werkelijkheid, waar je zo vaak je maar

wilt terecht kunt. In feite krijg je een reconstructie in 3D.

De innovatieve techniek zit in de software, die volgt hoe de

camera beweegt en de wisselende cameraposities omzet in een

weergave van een ruimte of een object. Daarop hebben we ook

een patent verkregen. Bovendien zijn er extraatjes, zoals de

mogelijkheid om de beelden ter plekke te bekijken en zonodig

aan te vullen en te annoteren. Daarnaast kunnen we later de

zekerheid bieden dat de reconstructie gebaseerd is op

oorspronkelijke beelden van de camera en dat er in de

reconstructie dus geen data toegevoegd zijn.

De techniek heeft zich bewezen in een werkend prototype, maar

biedt nog volop ruimte voor doorontwikkeling, onder andere door

annotaties in het 3D-model te visualiseren. Bovendien is de

apparatuur nog tamelijk zwaar en moeilijk hanteerbaar. Wij

hebben al contacten met forensisch experts, maar je kunt

daarnaast bijvoorbeeld denken aan de binnenhuisarchitectuur of

aan gebruik bij het doorgeven van schades aan verzekeraars.

Een creatieve ondernemer kan waarschijnlijk nog andere

toepassingen bedenken voor dit snelle, nauwkeurige, goedkope

en betrouwbare systeem.’

JUDITH DIJK

14 | TECHNOLOGIE ZOEKT ONDERNEMER

4

Page 17: 2013 - TNO - innovation for life | TNO€¦ · TNO SBIR programma Technologie zoekt Ondernemer 6 1. Haviksoog voor pick and place robot 8 2. Zonder verhitting stoffen aan kunststoffolies

SBIR 2013 | 15

MET DEZE TECHNIEK KUN JE GOEDKOOP, NAUWKEURIG EN SNEl 3D-OPNAMES MAKEN VAN RUIMTEN OF OBJECTEN DIE NIET VANUIT ééN CAMERA-POSITIE ZIJN OP TE NEMEN. KOPPEl DAAR DE MOGElIJKHEDEN VAN VIRTUAl REAlITy AAN EN JE HEBT EEN SySTEEM DAT AllERlEI INTERESSANTE GEBRUIKSMOGElIJKHEDEN HEEFT. VAN FORENSISCH ONDERZOEK TOT DE BINNENHUISARCHITECTUUR EN BIJVOORBEElD OOK VOOR SCHADEMElDINGEN AAN VERZEKERAARS.

Page 18: 2013 - TNO - innovation for life | TNO€¦ · TNO SBIR programma Technologie zoekt Ondernemer 6 1. Haviksoog voor pick and place robot 8 2. Zonder verhitting stoffen aan kunststoffolies

16 | TECHNOLOGIE ZOEKT ONDERNEMER

IN HET ONDERHOUD VAN ONDERGRONDSE NETWERKEN EN lEIDINGEN GAAN FORSE BEDRAGEN OM. DE BEHEERDERS VAN GAS- EN ElEKTRICITEITSlEIDINGEN, RIOlERINGSSySTEMEN EN WAT ER VERDER ONDER DE GROND lIGT, WIllEN DAAROM WETEN HOE ZIJ HUN BUDGET HET MEEST EFFECTIEF KUNNEN INZETTEN. DAT IS NIET EENVOUDIG, WANT ER KUNNEN NIET OVERAl SlEUVEN WORDEN GEGRAVEN OM TE CONTROlEREN HOE DE INFRASTRUCTUUR ERBIJ lIGT. SensUNG BRENGT RISKANTE VERANDERINGEN IN DE ONDER-GROND IN KAART.

5

Page 19: 2013 - TNO - innovation for life | TNO€¦ · TNO SBIR programma Technologie zoekt Ondernemer 6 1. Haviksoog voor pick and place robot 8 2. Zonder verhitting stoffen aan kunststoffolies

‘In de aardbodem zijn oerkrachten aan het werk. Niet alleen

in de diepe ondergrond, ook direct onder het aardoppervlak

veranderen eigenschappen als druk en vochtigheid voortdurend.

Dat heeft gevolgen voor ondergrondse leidingen en netwerken,

die scheurtjes kunnen gaan vertonen of kunnen gaan roesten.

De beheerders van dergelijke infrastructuur willen graag weten

waar de veranderingen in de bodem plaatsvinden. Die informatie

maakt het mogelijk om gerichter onderhoud te plegen.

Ons voorstel is om sensoren in te graven die onderling met

elkaar in radiocontact staan. Als er veranderingen optreden in de

ontvangst van een radiosignaal, dan duidt dat waarschijnlijk op

veranderingen in de bodem. Het sensorsysteem geeft dat door

aan een centraal meldpunt en de beheerders van ondergrondse

infrastructuur weten dan waar zij hun onderhoudsploegen op de

meest effectief manier kunnen inzetten.

Klanten lijken er genoeg voor SensUNG, een afkorting die staat

voor Sensing Undergrond. In de eerste plaats zullen dat de

beheerders zijn van gas- en elektriciteitsnetwerken, riolerings-

systemen en andere ondergrondse infrastructuur. Als je verder

denkt, dan kunnen ook wegbeheerders SensUNG installeren,

onder andere om op tijd gewaarschuwd te zijn voor verzakkingen.

Of neem Staatsbosbeheer, dat een gekanaliseerd beekje

weer vrij laat meanderen en de ontwikkelingen wil bijhouden.

Ook Rijkswaterstaat kan geïnteresseerd zijn, net als

waterschappen die dijken beheren.

SensUNG heeft ongetwijfeld commerciële potentie en het

principe van ondergronds communiceren werkt, dat hebben we al

aangetoond. Om er een werkend en verkoopbaar product van te

maken is wel gespecialiseerde kennis vereist, onder andere voor

het interpreteren van de radiosignalen. TNO weet hoe die kennis

verder ontwikkeld kan worden is graag bereid om dat te doen in

samenwerking met een ondernemer die de uitdaging om er een

succesvol product van te maken wil aangaan.’

KRISTIAN HElMHOlT

SBIR 2013 | 17

SENSORNETWERK BRENGT ONDER-GRONDSE VERaNDE-RINGEN IN KaaRT

Page 20: 2013 - TNO - innovation for life | TNO€¦ · TNO SBIR programma Technologie zoekt Ondernemer 6 1. Haviksoog voor pick and place robot 8 2. Zonder verhitting stoffen aan kunststoffolies

MINDER BEKENDE STOffEN SNEL OpSpOREN MET GaSCHROMaTOGRafIE

‘Gaschromatografie (GC-MS) begint met het verhitten van een

monster van het product waarvan je de samenstelling wilt weten.

De gassen van de stoffen waaruit het monster bestaat komen

één voor één vrij en gaan door de chromatograaf, die de stoffen

afbreekt in kleine stukjes. Aan de verhouding van de stukjes zie

je welke stoffen in het monster zitten.

GC-MS is een betrouwbare techniek om veelvoorkomende stoffen

op te sporen. De spectra van die stoffen zijn bekend en de

analyse levert geen problemen op. Dat verandert als je stuit op

een spectrum, dat je niet meteen thuis kunt brengen. Dan kan

een lange en frustrerende zoektocht volgen naar de stof die bij

dat spectrum hoort.

Die zoektocht kunnen wij een stuk eenvoudiger en minder

tijdrovend maken. Op internet zijn de spectra van zeer veel

stoffen te vinden en die kennis hebben wij met een slim

zoeksysteem toepasbaar gemaakt voor de analyse van de

monsters. Het werkt snel, is goedkoop en minder frustrerend.

Bovendien betekent het, dat je analisten kunt inzetten die minder

ervaring hebben. Het systeem is bijvoorbeeld bruikbaar voor het

testen van de samenstelling van voedingsmiddelen of het snel

opsporen van explosieven. Een ondernemer kan ongetwijfeld nog

andere toepassingen bedenken.

Maar er is meer: je kunt deze analysetechniek ook inzetten om

de herkomst van producten vast te stellen. Neem wijn of peper.

Van die producten is de chemische samenstelling precies

bekend, inclusief de regionale verschillen. Als je de resultaten

van de GC-MS koppelt aan een database met gegevens over die

verschillen, dan kun je vaststellen waar het product vandaan

komt. Bijvoorbeeld of de wijn echt van druiven uit de omgeving

van Bordeaux is gemaakt en of de peper uit India of uit Afrika

komt. Ook hier liggen mooie kansen voor ondernemers.’

JACK VOGElS

18 | TECHNOLOGIE ZOEKT ONDERNEMER

6

Page 21: 2013 - TNO - innovation for life | TNO€¦ · TNO SBIR programma Technologie zoekt Ondernemer 6 1. Haviksoog voor pick and place robot 8 2. Zonder verhitting stoffen aan kunststoffolies

SBIR 2013 | 19

GASCHROMATOGRAFIE IS EEN BEPROEFDE MANIER OM AAN DE HAND VAN DE SPECTRA VAN DE STOFFEN IN EEN MONSTER, DE SAMENSTEllING HIERVAN TE BEPAlEN. TENMINSTE, ZOlANG HET OM VEElVOORKOMENDE STOFFEN GAAT. MET ONS ZOEKPROGRAMMA KUN JE OOK DE AARD VAN MINDER GANGBARE STOFFEN SNEl OPSPOREN. BRUIKBAAR VOOR AllERlEI DOElEINDEN, VAN DE ANAlySE VAN lEVENSMIDDElEN TOT HET OPSPOREN VAN EXPlOSIEVEN. IS DIE DURE BORDEAUXWIJN ECHT GEMAAKT VAN DRUIVEN UIT DE STREEK?

Page 22: 2013 - TNO - innovation for life | TNO€¦ · TNO SBIR programma Technologie zoekt Ondernemer 6 1. Haviksoog voor pick and place robot 8 2. Zonder verhitting stoffen aan kunststoffolies

20 | TECHNOLOGIE ZOEKT ONDERNEMER

PORTOFOONS HEBBEN DE HINDERlIJKE EN SOMS ZElFS RONDUIT GEVAARlIJKE EIGENSCHAP DAT ZE KUNNEN HAPEREN. DE ACEP, AD-HOC COVERAGE ENHANCER FOR PUSH-TO-TAlK SySTEMS, VERGROOT DE KWAlITEIT EN HET BEREIK VAN PORTOFOONS EN ONDERVANGT DAARMEE DAT PROBlEEM. HET APPARAAT IS BOVENDIEN EENVOUDIG TE BEDIENEN EN SNEl AAN TE BRENGEN. DE BRANDWEER ZIT EROM TE SPRINGEN EN ANDERE TOEPASSINGEN, BIJVOORBEElD IN DE lOGISTIEK, lIJKEN KANSRIJK.

7

Page 23: 2013 - TNO - innovation for life | TNO€¦ · TNO SBIR programma Technologie zoekt Ondernemer 6 1. Haviksoog voor pick and place robot 8 2. Zonder verhitting stoffen aan kunststoffolies

‘Brandweerlieden begeven zich regelmatig in riskante situaties,

waarin goede communicatie met hun commandant en met

collega’s letterlijk van levensbelang is. De brandweer kan

een landelijk communicatienetwerk gebruiken maar stelt de

portofoons bij voorkeur in voor rechtstreekse gesprekken, zeg

maar als walkietalkie. Zeker in penibele situaties gebruiken

brandweerlieden vaak vanwege de zekerheid die laatste manier

van communiceren.

Helaas hebben de portofoons een beperkt bereik, zeker in

gebouwen en fabrieken. De ACEP kan in zulke gevallen de

portofoon een oppepper geven zodat het bereik en de

verstaanbaarheid toeneemt en dat kan precies het verschil

maken. Een ACEP-unit is klein en je kunt hem op een portofoon

klikken. De bediening is eenvoudig, het apparaat reageert op de

spreeksleutel.

We hebben de ACEP getest bij een gezamenlijke bedrijfs-

brandweer in Nederland. Tijdens de testen bleek dat hij het

bereik van portofoons aanzienlijk vergroot, ook in een voor

radiosignalen moeilijke omgeving als Pernis. De ACEP verbetert

bovendien de communicatie vanuit de commandowagen. De test

was zo succesvol, dat de professionele brandweerlieden het

apparaat het liefst hadden gehouden.

De ACEP is gepatenteerd en bij uitstek geschikt voor TETRA,

de Europese standaard voor portofoonverkeer. Op deze basis

werkt ook C2000, het communicatiesysteem van de Nederlandse

hulpdiensten. Het principe hebben we aangetoond, maar er

moet nog wel een slag naar de praktijk komen. Het gaat vooral

om het verkleinen van het apparaat en het optimaliseren van de

aansluiting op de portofoon. Wij kunnen de ondernemer die dit

apparaat wil uitontwikkelen en vermarkten daarbij met onze

technische kennis ondersteunen.

Potentiële klanten zijn de brandweer en andere hulpdiensten,

maar met wat aanpassingen vanwege afwijkende apparatuur,

kan het systeem bijvoorbeeld ook in de logistieke en industriële

sector toegepast worden. Daar wil je namelijk net zo goed de

obstakels overbruggen die de radiosignalen van portofoons

belemmeren.’

RUUD OVERDUIN

SBIR 2013 | 21

BOOSTER VOOR pORTOfOONS

Page 24: 2013 - TNO - innovation for life | TNO€¦ · TNO SBIR programma Technologie zoekt Ondernemer 6 1. Haviksoog voor pick and place robot 8 2. Zonder verhitting stoffen aan kunststoffolies

aUTOMaTISCH aLaRM BIj LEVENSBEDREIGENDE STRESS

‘We kwamen op het idee voor het Fysiologisch Alarm met een

regionaal politiekorps. Zij zochten apparatuur die de politie

waarschuwt bij een overval, zonder dat een slachtoffer daar iets

voor hoeft te doen. Bij acute stress lukt het slachtoffers namelijk

niet altijd om de juiste actie te ondernemen en bij een overval

is dat ook niet ongevaarlijk.

Bij acute stress veranderen de hartslag en de toestand van de

huid. Die veranderingen zijn meetbaar met sensoren, die wellicht

eenvoudig in een polsbandje zijn te dragen. In het lab hebben we

aangetoond dat het systeem werkt met standaard sensoren.

Het is nu tijd voor de stap naar de praktijk.

Om te beginnen moeten we valse meldingen voorkomen, want

acute stress is niet altijd het gevolg van agressie. Door het

alarmsignaal te koppelen aan camerabeelden kunnen die

voorkomen worden. Er zijn immers al centra waar beelden van

bewakingscamera’s in de gaten worden gehouden. Als daar een

signaal van ons Fysiologisch Alarm binnenkomt, dan kunnen

de medewerkers direct beoordelen wat er gaande is. Zonodig

kunnen ze de politie inschakelen.

Een overval op een juwelier is een voorbeeld, maar ook op

andere plaatsen hebben mensen te maken met agressie.

Denk maar aan baliemedewerkers. Het systeem is daarnaast

bruikbaar voor bijvoorbeeld de behandeltherapieën tegen

fobieën. Als je de patiënt confronteert met het onderwerp van

zijn angst, een spin bijvoorbeeld, dan kun je meten hoe sterk

de reactie en daarmee de fobie is. Betere afstemming van de

behandeling is dan mogelijk.

Het Fysiologisch Alarm werkt en is rijp voor verdere uit-

ontwikkeling en praktijktesten. Dat is werk voor een onder nemer

die in eerste instantie een haalbaarheidsstudie kan gaan uit-

voeren; daarna volgt de stap naar de markt. De politie heeft

belangstelling en van het Ministerie van Veiligheid en Justitie

krijgen we positieve signalen. Ook particuliere beveiligings-

diensten zijn geïnteresseerd. Wie durft?’

ANNE-MARIE BROUWER

22 | TECHNOLOGIE ZOEKT ONDERNEMER

8

Page 25: 2013 - TNO - innovation for life | TNO€¦ · TNO SBIR programma Technologie zoekt Ondernemer 6 1. Haviksoog voor pick and place robot 8 2. Zonder verhitting stoffen aan kunststoffolies

SBIR 2013 | 23

OM IN ONVERWACHTE STRESSVOllE SITUATIES, BIJVOORBEElD BIJ EEN OVERVAl, RUSTIG NA TE DENKEN EN AlARM TE SlAAN IS VAAK lASTIG. IN ZUlKE GEVAllEN BIEDT HET FySIOlOGISCH AlARM UITKOMST, WANT DAT SlAAT NAMENS JOU AlARM, AUTOMATISCH! HET FySIOlOGISCH AlARM BESTAAT UIT SENSOREN DIE ACUTE STRESS IN HET lICHAAM METEN EN ZONODIG EEN SIGNAAl DOORGEVEN AAN EEN MElDPUNT. BIJ EEN OVERVAl IS ER DAN Al EEN AlARM AFGEGAAN ZONDER DAT DE PERSOON HET ZElF GEMERKT HEEFT OF ZICH IN GEVAAR GEBRACHT HEEFT. DAARDOOR KAN ER SNEl HUlP KOMEN. HET SySTEEM IS OOK BRUIKBAAR VOOR AllERlEI ANDERE DOElEINDEN, ZElFS BIJ THERAPIEëN VOOR FOBIEëN.

Page 26: 2013 - TNO - innovation for life | TNO€¦ · TNO SBIR programma Technologie zoekt Ondernemer 6 1. Haviksoog voor pick and place robot 8 2. Zonder verhitting stoffen aan kunststoffolies

24 | TECHNOLOGIE ZOEKT ONDERNEMER

EEN KRAS IN EEN DUUR MEUBElSTUK, EEN AUTO OF EEN ANDER KWETSBAAR VOORWERP KAN KNAP VERVElEND ZIJN. BEHAlVE AlS JE DE lAK WEER VlOEIBAAR KUNT MAKEN EN DE KRAS DICHT VlOEIT EN VERDWIJNT. EEN PRODUCT DAT OOK ANDERE INTERESSANTE TOEPASSINGSMOGElIJKHEDEN HEEFT EN WAARMEE GElD VAlT TE VERDIENEN.

9

Page 27: 2013 - TNO - innovation for life | TNO€¦ · TNO SBIR programma Technologie zoekt Ondernemer 6 1. Haviksoog voor pick and place robot 8 2. Zonder verhitting stoffen aan kunststoffolies

‘Wij hebben een lak ontwikkeld, die goed bestendig is tegen

krassen en bij verhitting weer vloeibaar wordt. Stel je voor dat er

een kras komt op een duur meubel of een auto. Met de huidige

lakken is die moeilijk weg te werken en als je het goed wilt laten

doen, dan kan dat flink in de papieren lopen. Onze lak maakt

zulke reparaties een stuk gemakkelijker. Om te beginnen komen

er niet snel krassen in, maar als dat toch gebeurt dan kun je de

lak rond de kras verwarmen tot ongeveer tweehonderd graden.

De lak wordt dan vloeibaar en de kras loopt vol met de

oorspronkelijk lak. Eenvoudig met een föhn te doen en je hebt

geen last van kleurverschillen.

Aan de basis van deze lak staat onze kennis over een polymeer,

die bij kamertemperatuur een thermoharder is, maar bij hogere

temperatuur een thermoplast wordt en weer smelt. Na afkoelen

wordt het polymeer weer een thermoharder. Heel goed bruikbaar

voor lakken en er zijn nog andere mogelijkheden, bijvoorbeeld bij

staalconstructies. Nu bewerk je eerst het metaal en lak je het

product pas als het klaar is. Met onze lak kan dat andersom:

eerst lakken en pas later vormgeven. Dat heeft als voordeel dat

je de lak eenvoudig kunt aanbrengen omdat er weinig of geen

moeilijk bereikbare hoekjes zijn. Mochten er tijdens de bewerking

krassen of barstjes ontstaan, dan werk je die snel weg.

Je kunt nog verder denken. Het polymeer is niet alleen bruikbaar

in lakken, maar kan als basismateriaal dienen voor 3D-printen. In

vergelijking met de thermoplasten die nu daarvoor in gebruik zijn,

zijn de mechanische eigenschappen beter en het eindproduct is

steviger.

We hebben aangetoond dat het principe werkt en een

geïnteresseerde ondernemer kan de technologie uitwerken in

interessante producten, rijp voor de markt. De lak moet daarvoor

onder andere de juiste mate van vloeibaarheid hebben en

verkrijgbaar zijn in een palet van fraaie kleuren. De marketing is

natuurlijk ook een zaak voor de ondernemer. Mogelijkheden

genoeg en daarover willen we graag verder praten met

ondernemers.’

ERIC CRAENMEHR

SBIR 2013 | 25

ZELfREpaRERENDE LaK

Page 28: 2013 - TNO - innovation for life | TNO€¦ · TNO SBIR programma Technologie zoekt Ondernemer 6 1. Haviksoog voor pick and place robot 8 2. Zonder verhitting stoffen aan kunststoffolies

CT- éN MRI-appaRaTUUR OpTIMaaL UITLIjNEN

‘Naarmate je een bestralingsbundel preciezer op een tumor kunt

richten, vermindert de kans op beschadiging van organen die

ontzien moeten worden. De kans op genezing voor de patiënt

verbetert daarmee navenant. Bij samenstelling van het

bestralingsplan maken klinisch fysici gebruik van CT- en

MRI-beelden. In die beelden tekenen zij eerst in waar de tumor

zich bevindt. Vervolgens bepalen zij hoe de verschillende bundels

het best op de tumor gericht kunnen worden om de juiste totale

stralingsdosis af te leveren. Daarvoor is het nodig, dat alle

onderdelen van het proces goed werken en alle processtappen

nauwkeurig op elkaar zijn afgestemd.

Wij hebben een apparaat ontwikkeld dat in één keer de

hele procesketen - zowel vanaf de CT-scanner als van de

MRI-scanner - tot aan de daadwerkelijke bestraling kan checken.

Voor MRI-beelden is dit nieuw, tot nu toe waren dergelijke overall-

analyses alleen mogelijk voor CT-beelden. Met dit volledige over-

zicht kunnen klinisch fysici beter controleren of de apparatuur

goed uitgericht is en de precisie vergroten. Daarnaast is het

mogelijk om met een aparte analyse de ruimtelijke dosisverdeling

over een groot dynamisch bereik te visualiseren.

Testen in ons laboratorium hebben aangetoond dat de technologie

werkt en er is patent verkregen. Uit gesprekken met een mede-

werker van de EORTC, de European Organization for Research and

Treatment of Cancer, hebben we begrepen dat klinisch fysici in

binnen- en buitenland geïnteresseerd zijn.

Technisch gesproken is de apparatuur slim, maar niet ingewikkeld.

De constructie is relatief eenvoudig en de onderdelen zijn niet

kostbaar. De basissoftware ligt grotendeels klaar. Een ondernemer

die met ons idee in zee gaat, kan beginnen met het maken van

een pre-klinisch prototype, dat vervolgens getest moet worden.

Daarbij is samenwerking mogelijk met de EORTC, die hierover

ook Europese kwaliteitsstandaarden uitgeeft. Met deze nieuwe

apparatuur, die de behandeling van kankerpatiënten verbetert,

liggen er voor de ondernemer goede kansen om de markt op

te gaan.’

MICHIEl ODERWAlD

26 | TECHNOLOGIE ZOEKT ONDERNEMER

10

Page 29: 2013 - TNO - innovation for life | TNO€¦ · TNO SBIR programma Technologie zoekt Ondernemer 6 1. Haviksoog voor pick and place robot 8 2. Zonder verhitting stoffen aan kunststoffolies

SBIR 2013 | 27

BESTRAlING TEGEN KANKER BEGINT MET NAUWKEURIGE lOKAlISATIE VAN DE TUMOR. OP BASIS VAN METINGEN VOlGT DAARNA EEN KETEN VAN BESlISSINGEN, UITMONDEND IN EEN AFGEWOGEN STRAlINGSDOSIS, DIE IN FRACTIES WORDT GElEVERD MET NAUWKEURIG GERICHTE BESTRAlINGSBUNDElS. KlINISCH FySICI MOETEN WETEN OF AllE APPARATUUR DAARBIJ DOET WAT ZIJ DOEN MOET EN DAARVOOR HEBBEN ZE EEN COMPlEET OVERZICHT NODIG VAN DE ANAlySEKETEN. TOT NU TOE KON DAT AllEEN VOOR CT-BEElDEN, MAAR DEZE TNO-TECHNOlOGIE GEEFT KETENINFORMATIE VOOR CT- éN MRI-BEElDEN.

Page 30: 2013 - TNO - innovation for life | TNO€¦ · TNO SBIR programma Technologie zoekt Ondernemer 6 1. Haviksoog voor pick and place robot 8 2. Zonder verhitting stoffen aan kunststoffolies

28 | TECHNOLOGIE ZOEKT ONDERNEMER

KOKEN OP ZONNE-ENERGIE IS EEN GOED AlTERNATIEF VOOR HET GEBRUIK VAN FOSSIElE BRANDSTOFFEN. TNO ONTWIKKElDE EEN NIEUW TyPE SOlAR COOKER, DAT NIET AllEEN EFFICIëNTER WERKT DAN BESTAANDE SySTEMEN, MAAR OOK STROOM KAN lEVEREN VOOR EEN MOBIElE TElEFOON OF EEN lED-lAMPJE. EEN UITKOMST VOOR MENSEN OP PlAATSEN WAAR VEEl ZON IS EN WAAR EEN STOPCONTACT ONTBREEKT.

11

Page 31: 2013 - TNO - innovation for life | TNO€¦ · TNO SBIR programma Technologie zoekt Ondernemer 6 1. Haviksoog voor pick and place robot 8 2. Zonder verhitting stoffen aan kunststoffolies

‘Reizigers in Azië of Afrika kennen ze wel: de vrachtwagens die

beladen met brandhout over de wegen denderen. Maar brand-

hout is geen duurzame energiebron en aardgas en olie zijn dat

ook niet. Bovendien zijn hout, aardgas en olie behoorlijk prijzig.

In streken waar de zon regelmatig schijnt, zijn solar cookers die

gebruik maken van zonne-energie een bekend alternatief voor

fossiele brandstoffen. Ze zijn duurzaam, maar nog niet efficiënt

genoeg en dat remt het gebruik. Bij TNO hebben we een nieuw

type cooker ontwikkeld.

Die gaat, net als de bestaande systemen, uit van een gekromde

spiegel, die het licht van de zon naar een brandpunt stuurt. De

hitte die ontstaat, is de energiebron voor het koken. Voor onze

solar cooker gebruiken we een trogvormige spiegel, die een

lineair brandpunt heeft. De hitte in dat brandpunt verwarmt een

heat pipe, een met glas geïsoleerde metalen buis waarin water

zit. Dat water verdampt en beweegt als gas naar de cooker zelf.

Het gas condenseert daar waardoor de warmte weer vrijkomt.

Deze manier van warmte opwekken is efficiënter dan bestaande

systemen en de apparatuur is niet duurder. Het gaat om bewezen

techniek, die bekend is van zonneboilers.

En er zijn andere voordelen. Gebruikers raken niet meer verblind,

omdat ze bij het koken niet meer in het brandpunt van de cooker

hoeven te kijken. Bovendien kun je de cooker uit elkaar halen en

binnen zetten. Met andere cookers kan dat niet. Maar nog

belangrijker vinden wij dat onze solar cooker genoeg energie

levert om ook stroom op te wekken, bijvoorbeeld om een mobiele

telefoon op te laden of een led-lamp te laten branden. In

ontwikkelingslanden zijn dat belangrijke voordelen voor de

bevolking. Genoeg om mensen die twijfelen of ze moeten

overstappen op een solar cooker, over de streep te trekken!

Hoewel het principe en de eerste modellen gereed zijn en goed

functioneren, zijn we nog bezig met het verbeteren van het

productieproces van de heat pipe. Wij denken dat proces nog

goedkoper te kunnen maken waarmee de solar cooker lagere

productiekosten zou hebben. De ondernemer die de uiteindelijke

uitontwikkeling, productie en vermarkting van dit nieuwe type

solar cooker oppakt heeft kansen in de hele wereld.

Hulporganisaties hebben al belangstelling getoond.’

ANTON KAASJAGER

SBIR 2013 | 29

SOLaR COOKER: KOKEN EN STROOM GENEREREN

Page 32: 2013 - TNO - innovation for life | TNO€¦ · TNO SBIR programma Technologie zoekt Ondernemer 6 1. Haviksoog voor pick and place robot 8 2. Zonder verhitting stoffen aan kunststoffolies

VERKEERSVEILIGHEID VERHOGEN DOOR HET VOLGEN VaN INDIVI-DUELE VOERTUIGEN

‘Een gewone camera kan voorbijrijdende voertuigen in beeld

brengen, maar niet automatisch volgen. De huidige verkeer s-

camera’s kunnen dat wel, maar slechts in beperkte mate. Ze

kunnen bovendien voertuigen tellen. Wij hebben een computer-

programma geleerd om een voertuig over langere afstanden te

volgen. De camera’s blijven het dankzij het programma

kilometerslang volgen en herkennen ook nog eens stilstaande

auto’s.

Het systeem levert waardevolle gegevens op. Neem de verkeers-

veiligheid. Een stilstaande auto op een snelweg is een potentieel

gevaar, zeker als een vluchtstrook ontbreekt. Ons systeem

identificeert dat gevaar, zodat de auto sneller kan worden

weggesleept. Het herkent ook onrustig rijgedrag, bijvoorbeeld als

auto’s vaak wisselen van rijbaan. Dat duidt op het ontstaan van

een file en die is vervolgens te voorkomen door de maximum-

snelheid te verlagen. Andere toepassingen zijn verkeerskundig

onderzoek of controles op rijgedrag, onder andere op het negeren

van een doorgetrokken witte streep.

Natuurlijk heb je al de lussen in het wegdek, die passerende

auto’s detecteren. Dat is bruikbare informatie, maar je kunt er

geen individuele auto’s mee volgen en ze geven ook geen

informatie over individueel rijgedrag. Stilstaande auto’s missen

ze helemaal. Ons detectiesysteem kan dat allemaal wel en is

daarnaast geschikt om voertuigen te tellen.

Ons systeem kan gebruik maken van camera’s die al langs

wegen zijn aangebracht. Het is gebruikt voor diverse verkeers-

kundige onderzoeken voor Rijkswaterstaat en werkt ook realtime

op de A270. Het heeft zich daarmee in de praktijk bewezen.

We zoeken nu een ondernemer die de commerciële kansen

ziet en het rijp wil maken voor de markt. Een ontwikkel- en

implementatie slag om het commercieel aan te kunnen bieden

is zeker nog nodig. Potentiële klanten zijn er al, onder andere

de wegbeheerders in binnen- en buitenland. Wie pakt deze

kans op?’

MAARTEN KRUITHOF

30 | TECHNOLOGIE ZOEKT ONDERNEMER

12

Page 33: 2013 - TNO - innovation for life | TNO€¦ · TNO SBIR programma Technologie zoekt Ondernemer 6 1. Haviksoog voor pick and place robot 8 2. Zonder verhitting stoffen aan kunststoffolies

SBIR 2013 | 31

EEN SERIE SlIMME CAMERA’S DIE INDIVIDUElE VOERTUIGEN HERKENT EN VOlGT, KAN GEGEVENS VERZAMElEN WAAROVER WEGBEHEERDERS TOT NU TOE NIET BESCHIKTEN. DIE NIEUWE KENNIS IS BRUIKBAAR VOOR FIlEBESTRIJDING, VERBETERING VAN DE VERKEERSVEIlIGHEID EN VERKEERSKUNDIG ONDERZOEK. OOK ANDERE TOEPASSINGEN ZIJN DENKBAAR.

Page 34: 2013 - TNO - innovation for life | TNO€¦ · TNO SBIR programma Technologie zoekt Ondernemer 6 1. Haviksoog voor pick and place robot 8 2. Zonder verhitting stoffen aan kunststoffolies

32 | TECHNOLOGIE ZOEKT ONDERNEMER

AFVAllEN STAAT HOOG OP HET VERlANGlIJSTJE VAN VEEl NEDERlANDERS. VAAK BlIJFT HET BIJ EEN WENS, MAAR MET WAT HUlP KAN HET lUKKEN. EEN INNOVATIEF DRANKJE DAT DE MAAG lANG-DURIG EEN GEVUlD GEVOEl GEEFT EN BOVENDIEN AAN DE HERSENS lAAT WETEN DAT JE GENOEG HEBT GEGETEN, KAN DE GEWENSTE HUlP BIEDEN. PRECIES WAT VEEl CONSUMENTEN NODIG HEBBEN.

13

Page 35: 2013 - TNO - innovation for life | TNO€¦ · TNO SBIR programma Technologie zoekt Ondernemer 6 1. Haviksoog voor pick and place robot 8 2. Zonder verhitting stoffen aan kunststoffolies

‘Overgewicht is ongezond, dat weten we eigenlijk allemaal wel.

Toch blijven we meer eten dan goed voor ons is. We zouden graag

anders willen, maar dat lukt vaak niet en dus hebben we een

steuntje nodig. Het voedingsmiddel dat TNO daarvoor heeft

ontwikkeld, kun je drinken en is dus eenvoudig in te nemen.

Het middel is uniek van samenstelling en bevat koolhydraten en

eiwitten, die samen onder invloed van maagzuur geleren. De gel

blijft langdurig de maag vullen, je kunt zeggen dat het een stevige

bodem in de maag legt. Bovendien stimuleert het eiwit tijdens

afbraak in de dunne darm een hormoon, dat aan de hersens

doorgeeft dat je genoeg hebt gegeten. De hersens sluiten

vervolgens de toegang tot de dunne darm af en ook dat remt de

eetlust. En dat zorgt er weer voor dat iemand aanzienlijk minder

trek heeft en dat ook langer ervaart!

Het is die dubbele werking, die dit product effectief kan maken,

vooral voor mensen die toch al gemotiveerd zijn om af te vallen.

Het is samengesteld uit bestanddelen die bekend zijn in

voedingsmiddelen en het is geen geneesmiddel. langdurige en

kostbare tests om het product erkend te krijgen, zijn dan ook niet

nodig. Onze verwachting is dat het daardoor mogelijk tegen een

aantrekkelijke prijs in de schappen kan komen te liggen.

Welke ondernemer is enthousiast geworden en kan het product

verder ontwikkelen en vermarkten zodat het binnenkort in de

winkel ligt? Wij kunnen helpen bij het formuleren en verder

uitontwikkelen van dit middel. In welke vorm en met welke smaak

de markt het wil absorberen, laten we graag aan de fantasie van

anderen over.’

AARD DE JONG

SBIR 2013 | 33

SMaKELIjKE HULp BIj afVaLLEN

Page 36: 2013 - TNO - innovation for life | TNO€¦ · TNO SBIR programma Technologie zoekt Ondernemer 6 1. Haviksoog voor pick and place robot 8 2. Zonder verhitting stoffen aan kunststoffolies

CaMERaBEELDEN fILTEREN, SaMEN-VaTTEN EN OVER-ZICHTELIjK MaKEN

‘Stel dat je met camera’s wilt controleren of er indringers op een

terrein lopen. Daarvoor hoef je niet de volledige camerabeelden

te analyseren want die bevatten veel overbodige informatie,

je wilt immers alleen datgene vaststellen dat verandert! Als

een computerprogramma in een smalle verticale baan van het

beeld vaststelt of er wat beweegt, dan is dat voldoende.

Ons programma doet dat en toont vervolgens alles wat er heeft

bewogen in één beeld. Dat is in feite een tijdsbeeld, als je het

van links naar rechts bekijkt dan zie je de volgorde van de

beelden die het programma heeft geselecteerd. De onderlinge

afstand is een maat voor het tijdsverschil. Het lijkt daarmee

op een fotofinish van een paardenrace.

Voor het tellen van mensen, bijvoorbeeld hoeveel mensen er door

een winkelstraat lopen, is dit systeem ook geschikt. Je kunt het

combineren met een computerprogramma dat we hebben geleerd

om mensen te herkennen en te tellen. Datzelfde is bijvoorbeeld

ook mogelijk voor auto’s.

Deze analysetechniek is toepasbaar in de beveiliging, waar de

medewerkers lang naar beeldschermen moeten staren en op den

duur hun concentratie verliezen. Met gecomprimeerde beelden

kunnen zij meer camera’s controleren en dat langer volhouden.

Wanneer dat nodig is, kunnen zij de complete camerabeelden

opvragen, zowel de actuele als die van de periode daarvoor.

Voor het doen van tellingen heb je zelfs geen mensen meer

nodig. De benodigde apparatuur is eenvoudig en goedkoop en we

hebben een patent op het programma dat het telwerk doet.

In pilotomgevingen hebben wij laten zien dat het kan werken.

Het is aan de geïnteresseerde ondernemer om er een

commerciële toepassing van te maken. Implementatie van

de software kan wellicht in de camera, maar ook op servers

centraal. Wij hebben de achtergrondkennis en de software;

wie maakt er een complete dienst van?’

JOHN SCHAVEMAKER

34 | TECHNOLOGIE ZOEKT ONDERNEMER

14

Page 37: 2013 - TNO - innovation for life | TNO€¦ · TNO SBIR programma Technologie zoekt Ondernemer 6 1. Haviksoog voor pick and place robot 8 2. Zonder verhitting stoffen aan kunststoffolies

SBIR 2013 | 35

‘lANG EN INGESPANNEN STAREN MET WEINIG RENDEMENT’ VEEl MOOIER VAlT HET ANAlySEREN VAN BEWEGENDE CAMERABEElDEN NIET TE OMSCHRIJVEN. HET PROBlEEM IS DAT HET VAAK lANG DUURT VOOR ER OP EEN BEElDSCHERM IETS GEBEURT DAT VAN BElANG IS. AlS JE AllES WAT OVERBODIG IS UIT DE BEElDEN KUNT WEGFIlTEREN, IS ER EEN AANZIENlIJKE VERBETERING IN DE EFFICIENCy TE REAlISEREN. DENK BIJVOORBEElD AAN BEVEIlIGERS OF AAN HET TEllEN VAN MENSEN OF VOERTUIGEN.

Page 38: 2013 - TNO - innovation for life | TNO€¦ · TNO SBIR programma Technologie zoekt Ondernemer 6 1. Haviksoog voor pick and place robot 8 2. Zonder verhitting stoffen aan kunststoffolies

36 | TECHNOLOGIE ZOEKT ONDERNEMER

VERSCHIllENDE CHEMISCHE STOFFEN HEBBEN EEN EIGEN, KENMERKENDE MANIER VAN FlUORESCENTIE. ANDERS GEZEGD: KEN JE DE FlUORESCENTIE VAN EEN PRODUCT, DAN KUN JE DAT GEGEVEN GEBRUIKEN OM DE SAMENSTEllING TE BEPAlEN. DIE KENNIS HEEFT VERRASSENDE TOEPASSINGEN, ZOAlS HET METEN VAN DE VERSHEID VAN VOEDSEl MAAR OOK HET BEPAlEN VAN DE OUDERDOM VAN BlAUWE PlEKKEN. VAN DE lAATSTE TOEPASSING KUNNEN WE GOED GEBRUIK MAKEN BIJ HET OPSPOREN VAN MISHANDElING.

15

Page 39: 2013 - TNO - innovation for life | TNO€¦ · TNO SBIR programma Technologie zoekt Ondernemer 6 1. Haviksoog voor pick and place robot 8 2. Zonder verhitting stoffen aan kunststoffolies

‘De opsporing van kindermishandeling aan de hand van

blauwe plekken maakt duidelijk hoe het werkt. Jaarlijks zijn

tienduizenden kinderen het slachtoffer van mishandeling.

De daders proberen er onderuit te komen door te zeggen dat het

een ongelukje was. Het is moeilijk vast te stellen of die bewering

klopt, een kind kan tenslotte ook echt van de trap zijn gevallen.

Blauwe plekken vormen een aanwijzing, want de kleur is een

maat voor de ouderdom van de plek. Artsen werken met

kleurenkaarten en schatten de ouderdom op het oog. Als een

eventuele dader beweert dat een kind is gevallen en het heeft

blauwe plekken van verschillende ouderdom, dan klopt dat

verhaal misschien wel niet.

De huidige schattingen zijn wel onnauwkeurig. Bij een marge

van twaalf uur is zeventig procent onjuist. Met onze benadering

kunnen wij die foutenmarge aanzienlijk verkleinen. Wij gebruiken

fluorescentie, het licht dat een blauwe plek uitstraalt als je er

licht van een speciale samenstelling op richt. Een genezende

blauwe plek verandert in de loop van de tijd van samenstelling.

Van vier opeenvolgende componenten kennen we de fluor-

escentie en daarmee hangt de ouderdom van de blauwe

plek samen. Zo kun je eerder een vermoeden van kinder-

mishandeling opsporen en ook eerder hulp bieden. Potentiële

gebruikers van deze technologie zijn onder andere ziekenhuizen,

huisartsenposten, consultatiebureaus of kinderdagverblijven.

Daarnaast liggen er toepassingsmogelijkheden in het onderzoek

naar andere vormen van geweld en ook op heel andere terreinen

zoals het meten van de versheid van voedsel, dat in de loop van

de tijd ook verandert van samenstelling. Met enige aanpassingen

is de technologie bruikbaar te maken voor het bepalen van de

concentratie van stoffen, dit is bijvoorbeeld al beschikbaar voor

zuurstof en koolstofdioxide. Daar liggen onder andere kansen

op de markt van milieukundig onderzoek.

De technologie werkt en een ondernemer kan waarschijnlijk

nog andere toepassingen aandragen. Op sommige punten is

aanvullend onderzoek nodig, maar het is geen wondertechniek

en de apparatuur is betaalbaar. Hopelijk kan een innovatieve

ondernemer deze kennis omzetten in een commercieel succes.’

MAARTEN SCHOlTES-TIMMERMAN

SBIR 2013 | 37

BLaUWE pLEKKEN SCOORDER

Page 40: 2013 - TNO - innovation for life | TNO€¦ · TNO SBIR programma Technologie zoekt Ondernemer 6 1. Haviksoog voor pick and place robot 8 2. Zonder verhitting stoffen aan kunststoffolies

STEaM pOWERED SNaCKS: KNappERIG EN MINDER VET

‘Kroepoek is een expanderende snack. Je koopt het bij de

Indonesische speciaalzaak als een hard, dun schijfje dat je moet

frituren om het knapperig te maken. Tijdens het opzwellen zuigt

de kroepoek net als andere expanderende snacks vet op, tot

dertig procent van het gewicht. Om dezelfde reden bevatten ook

expanderende snacks die je kant-en-klaar in de winkel koopt veel

vet. Dat vet bevat veel calorieën en omdat het sterk is verhit ook

ongezonde bestanddelen. De industriële productie van

expanderende snacks levert bovendien afval op in de vorm van

moeilijk verwerkbaar frituurvet en kan stankoverlast geven.

Reden genoeg om naar een alternatief te zoeken en dat hebben

we gevonden. Je kunt snacks ook laten expanderen en knapperig

maken met Steam Power, dat wil zeggen door er hete stoom

overheen te leiden onder normale druk.

Steam Powered snacks verschillen niet wezenlijk van gefrituurde

snacks maar omdat ze bereid worden met stoom, bevatten ze

veel minder vet. Voor de smaak is Steam Power zelfs een

verbetering, want vet maskeert smaak. Je hebt daarom

bijvoorbeeld minder garnalen nodig om kroepoek de juiste smaak

te geven en dat betekent een kostenbesparing. Het hele procedé

is hoe dan ook niet duurder dan frituren, eerder goedkoper.

In ons laboratorium staat een proefopstelling waarmee we

hebben aangetoond dat Steam Power, zelfs in niet afgesloten

ruimten, bruikbaar is voor diverse toepassingen zoals de

productie van expanderende snacks. Een ondernemer kan het

procedé uitwerken, bijvoorbeeld door onze proefopstelling verder

te ontwikkelen tot een machine die speciaal geschikt is voor de

bereiding van kroepoek en andere expanderende snacks. Het

procedé is natuurlijk ook interessant voor de producenten van

dergelijke snacks, die het kunnen inzetten in hun

productieproces. Smakelijke, knapperige en vetarme snacks zijn

het resultaat.'

FlORIAN HüBNER

38 | TECHNOLOGIE ZOEKT ONDERNEMER

16

Page 41: 2013 - TNO - innovation for life | TNO€¦ · TNO SBIR programma Technologie zoekt Ondernemer 6 1. Haviksoog voor pick and place robot 8 2. Zonder verhitting stoffen aan kunststoffolies

SBIR 2013 | 39

HOUD EEN KEIHARD SCHIJFJE KROEPOEK EVEN IN FRITUURVET EN HET VERANDERT IN EEN lEKKER KNAPPERIGE, MAAR VETTE SNACK. DATZElFDE KNAPPERIGE EFFECT KRIJG JE AlS JE GEBRUIK MAAKT VAN ZEER HETE STOOM. AllEEN IS DE SNACK DAN WEl BIJNA VETVRIJ EN HET PRODUCTIEPROCES IS MINDER VERVUIlEND. STEAM POWER BIEDT MOOIE KANSEN AAN EEN ONDERNEMER DIE HET KlAAR MAAKT VOOR DE MARKT.

Page 42: 2013 - TNO - innovation for life | TNO€¦ · TNO SBIR programma Technologie zoekt Ondernemer 6 1. Haviksoog voor pick and place robot 8 2. Zonder verhitting stoffen aan kunststoffolies

40 | TECHNOLOGIE ZOEKT ONDERNEMER

EEN NIEUWE GENERATIE ZONNECEllEN STAAT OP HET PUNT VAN DOORBREKEN. ZE ZIJN EFFICIëNT, lICHT IN GEWICHT EN OP VEEl PlAATSEN AAN TE BRENGEN, MAAR OVER HUN lEVENSDUUR EN HUN EVENTUElE KWETSBARE PUNTEN ZIJN NOG VRAGEN. DE BESTAANDE TESTAPPARATUUR KAN BEIDE FACTOREN NIET TEGElIJKERTIJD TESTEN. EEN NIEUWE, BIJ TNO ONTWORPEN TEST KAN DAT WEl. DE KlANTEN ZIJN ER Al: ONDERZOEKSINSTITUTEN, CERTIFICERINGSINSTITUTEN EN FABRIKANTEN VAN ZONNECEllEN.

17

Page 43: 2013 - TNO - innovation for life | TNO€¦ · TNO SBIR programma Technologie zoekt Ondernemer 6 1. Haviksoog voor pick and place robot 8 2. Zonder verhitting stoffen aan kunststoffolies

‘Op het dak van mijn huis zijn monteurs begonnen met de aanleg

van zonnepanelen. Het zijn panelen van de oude generatie, die

nu nog de beste koop zijn. Nog wel, want de nieuwe generatie

komt eraan. De nieuwe zonnecellen kun je aanbrengen op een

flinterdun folie, dat op elke vorm oppervlak te plaatsen is. Het

folie is ook niet zwaar, de monteurs die het moeten installeren

zullen er blij mee zijn.

Deze nieuwe generatie zonnecellen is efficiënt, maar er zijn nog

vragen over de levensduur en eventuele kwetsbare onderdelen.

Het één heeft trouwens met het ander te maken: als er

kwetsbare punten zijn, dan zie je dat terug in de levensduur.

Om die vragen te beantwoorden, zijn testen nodig en onze

installatie kan die snel en betrouwbaar uitvoeren. Het is een

installatie die de cellen tegelijkertijd blootstelt aan vier factoren

die ze kunnen beschadigen: vocht, warmte, elektrische spanning

en licht. Ja, ook licht. De cellen hebben dat nodig om elektriciteit

te produceren, maar sommige types kunnen erdoor beschadigd

raken. De opstelling bestaat uit een klimaatkast voor onderzoek

naar de invloed van vocht en warmte en een kunstmatige zon

voor de invloed van licht. Door een externe weerstand kan ook de

invloed van de elektrische stroom worden bestudeerd. Het leuke

van de kunstmatige zon is dat je continu kunt zien hoe goed de

zonnecellen werken en wanneer ze kapot gaan.

Het unieke van onze technologie is, dat je tegelijkertijd kunt

testen op levensduur én op kwetsbare punten. De testapparatuur

die er al is, test eigenlijk alleen de levensduur. Er zijn wel testen

die kwetsbaarheden aantonen, maar die leveren weinig

informatie. Onze installatie bespaart daarom tijd en geld en

levert testresultaten die beter vergelijkbaar zijn.

In het laboratorium gebruiken we deze installatie al voor CIGS-

zonnecellen op basis van koper, indium, gallium en selenide,

maar hij is ook geschikt te maken voor andere typen cellen.

Voor de stap naar de markt zijn nog aanpassingen nodig, maar

je hoeft geen Nobelprijswinnaar te zijn om hem te bouwen.

Het is nog een uitdaging om met standaard verkrijgbare

onderdelen toch een integrale, goed functionerende, installatie

te ontwikkelen. Potentiële klanten zijn onderzoeksinstituten,

certificeringsinstituten of de zonnecelindustrie. Een ondernemer

kan van deze technologie een winstgevend product maken.’

MIRJAM THEElEN

SBIR 2013 | 41

GELIjKTIjDIG TESTEN VaN LEVENSDUUR EN KWETSBaaRHEID ZONNECELLEN

Page 44: 2013 - TNO - innovation for life | TNO€¦ · TNO SBIR programma Technologie zoekt Ondernemer 6 1. Haviksoog voor pick and place robot 8 2. Zonder verhitting stoffen aan kunststoffolies

EffICIëNT EN EMISSIEVRIj DROGEN MET ZEOLIET

‘Zeoliet kan veel vocht absorberen en bij dat proces komt

bovendien warmte vrij. Het is daarmee uitstekend geschikt

voor het drogen van vochtige stoffen. Drijfmest, een vloeibaar

mengsel van dierlijke urine en mest, is daarvan een voorbeeld.

Het drogen van drijfmest begint met centrifugeren, maar het

product dat overblijft is nog te nat voor de verkoop. De dubbele

werking van zeoliet kan het droogproces afmaken.

Maar dat kan niet in één keer. Het vochtpercentage van de mest

is na het centrifugeren nog zo hoog, dat deze niet direct met de

zeolietkorrels kan worden gedroogd. Door de natte mest te

mengen met reeds gedroogde mest ontstaat een stroom die wel

met zeolietkorrels kan worden gedroogd. Na het drogen blijft er

een poedervormige mest over die bijvoorbeeld tot mestkorrels

kan worden gepelleteerd. Slib kan op dezelfde wijze effectief

worden gedroogd.

Het principe van deze droogtechnologie is getest en blijkt goed

te werken. In vergelijking met banddrogen, de huidige droog-

technologie die gebruik maakt van hete lucht, is het minstens

even energiezuinig en mogelijk zelfs zuiniger. Bij het banddrogen

raakt de lucht bovendien vervuild en dat probleem speelt bij

drogen met zeoliet niet. Nog een voordeel: de kans op brand, een

reëel risico bij gebruik van hete lucht, is niet aanwezig. De zeoliet

wordt als korrels toegevoegd, die uit de gedroogde mest kunnen

worden gezeefd. Na regeneratie zijn de korrels opnieuw te

gebruiken. De korrels slijten wel tijdens het proces en we zoeken

naar manieren om die slijtage te verminderen.

Dit proces biedt uitstekende kansen voor het bedrijfsleven. Het

kan gaan om een bedrijf, dat de benodigde apparatuur ontwikkelt

en installeert op grote boerenbedrijven of bij afvalverwerkers.

De mestkorrels zelf zijn natuurlijk ook aantrekkelijk, het is een

goed verkoopbaar product. Een bijkomend voordeel is, dat het

proces bijdraagt aan de oplossing van het mestoverschot. Wij

denken dat een ondernemer met kennis van procestechnologie

of de mestmarkt prima in staat zal zijn om deze technologie

verder te ontwikkelen tot een marktrijp product. Het principe is

aangetoond en de uitontwikkeling kan opgepakt worden!’

JUlIEN VOOGT

42 | TECHNOLOGIE ZOEKT ONDERNEMER

18

Page 45: 2013 - TNO - innovation for life | TNO€¦ · TNO SBIR programma Technologie zoekt Ondernemer 6 1. Haviksoog voor pick and place robot 8 2. Zonder verhitting stoffen aan kunststoffolies

SBIR 2013 | 43

DE VRAAG NAAR FOSFATEN VOOR GEBRUIK IN DE lANDBOUW NEEMT TOE, ONDER ANDERE VANUIT OOST- EN ZUID-EUROPA. TEGElIJKERTIJD SPOElEN DE FOSFATEN DIE IN NEDERlANDSE MEST EN SlIB ZITTEN ONGEBRUIKT WEG VIA ONS GROND- EN OPPERVlAKTEWATER. DAT KAN ANDERS EN VOORAl BETER, MAAR DAN MOETEN WE ONZE MEST EN SlIB WEl EFFICIëNT GAAN DROGEN. DAT KAN MET ZEOlIETKORRElS.

Page 46: 2013 - TNO - innovation for life | TNO€¦ · TNO SBIR programma Technologie zoekt Ondernemer 6 1. Haviksoog voor pick and place robot 8 2. Zonder verhitting stoffen aan kunststoffolies

44 | TECHNOLOGIE ZOEKT ONDERNEMER

DE MARKT VOOR FIBERSENSOREN GROEIT SNEl EN ZAl DAT VOORlOPIG BlIJVEN DOEN. HET IS EEN GOEDKOOP TyPE SENSOR, DAT ONDER ANDERE IN GEBRUIK IS IN DE OlIE- EN GASINDUSTRIE EN IN DE MEDISCHE WERElD. DE BIJBEHORENDE AFlEESAPPARATUUR IS ECHTER KOSTBAAR. DIE BEPERKING DENKT TNO OPGElOST TE HEBBEN DOOR TWEE BESTAANDE SySTEMEN TE COMBINEREN. EEN GOUDEN KANS VOOR EEN ONDERNEMER MET KENNIS VAN SENSORTECHNIEK.

19

Page 47: 2013 - TNO - innovation for life | TNO€¦ · TNO SBIR programma Technologie zoekt Ondernemer 6 1. Haviksoog voor pick and place robot 8 2. Zonder verhitting stoffen aan kunststoffolies

‘Fiber sensoren zijn draadjes van glasvezel, die uitrekken als ze

onder trek komen te staan. De mate van oprekken is daarbij een

maat voor de trek. De toepassingen zijn ook nu al talrijk, onder

andere in de olie- en gasindustrie omdat men er veilig mee kan

werken. Fiber sensoren produceren namelijk geen vonken en er is,

in tegenstelling tot elektronische meetapparatuur, geen brand-

of explosiegevaar. Deze fiber sensoren zijn naar verhouding

goedkoop, maar de bijbehorende afleesapparatuur is dat niet.

Er zijn op dit moment twee meettechnieken gangbaar. Bij de ene

zend je wit licht door de sensor en je meet de breking met een

spectrometer. Die breking is dan een maat voor de oprekking.

Bij de andere bied je licht van een bepaalde kleur aan. De manier

waarop dat door de sensor gaat, zegt ook iets over de oprekking.

Beide methoden werken goed, maar ze zijn duur vanwege één

specifiek duur onderdeel; bij de eerste methode is dat de

spectrometer, bij de tweede een instelbare laser. Het meest

gangbare apparaat kost daardoor meer dan 30.000 euro.

Het is ons gelukt om de sterke kanten van beide technieken te

combineren, waarbij de dure onderdelen niet meer nodig zijn.

Al met al verwachten wij dat de afleesapparatuur die wij hebben

bedacht daardoor een factor vijf tot tien goedkoper kan worden.

In het laboratorium hebben we aangetoond dat het principe werkt

en de aanvraag voor een Europees patent is in behandeling.

De markt voor fiber sensoren neemt snel in omvang toe en andere

toepassingen, bijvoorbeeld in de medische wereld, zijn ook

veelbelovend. Een ondernemer die ons principe om kan zetten in

goedkope en efficiënte afleesapparatuur kan inspringen op die

groeiende markt. Wij kunnen helpen bij het verder ontwikkelen van

het technische principe. Ook over de wijze waarop het principe

uiteindelijk in een afleesapparaat verwerkt wordt laten wij graag

ons licht schijnen.’

REMCO NIEUWlAND

SBIR 2013 | 45

fIBER SENSOREN GOEDKOpER afLEZEN

Page 48: 2013 - TNO - innovation for life | TNO€¦ · TNO SBIR programma Technologie zoekt Ondernemer 6 1. Haviksoog voor pick and place robot 8 2. Zonder verhitting stoffen aan kunststoffolies

SENIOR, CHECK jE pLEK!

‘We hebben onderzoek gedaan in een grote Nederlandse stad.

Het bleek dat veel ouderen moeite hebben om erachter te komen

welke mogelijkheden er zijn om langer zelfstandig te blijven

wonen. Hebben ze die informatie uiteindelijk wel, dan lukt het

niet altijd om de juiste instantie te vinden. Ouderen wachten

daarom vaak met het nemen van maatregelen. Jammer, want

met tijdig ingrijpen waren veel problemen te voorkomen geweest.

Een andere conclusie van ons onderzoek was, dat op de situatie

gerichte adviezen beter werken dan algemene. Daarom hebben

we ‘Check je Plek’ bedacht, een computerprogramma dat

persoonlijk advies combineert met een integrale aanpak.

Het programma begint met een inventarisatie van de gezondheid,

de woonsituatie en de wensen van een oudere en koppelt daar

tips en een advies aan, bijvoorbeeld over aanpassingen in de

woning, gebruik van voorzieningen in de wijk en aanpassingen

in de levensstijl. Daarna volgt informatie over instanties die

concreet verder kunnen helpen. liefst dicht in de buurt.

Met deze aanpak kunnen gemeenten, verzekeraars, woning-

stichtingen en andere adviserende instanties ouderen gericht

informeren. Er zijn ook andere doelgroepen. Denk maar aan

mensen die in ons land komen wonen en hun weg zoeken in de

wirwar van instanties of aan mensen die na ziekte hun leven

weer willen opbouwen.

Wij zoeken contact met een ondernemer die de applicatie ‘Check

je Plek’ verder ontwikkelt en in de markt zet. Voor de gemeente

waar we onderzoek hebben gedaan zijn conceptschetsen en een

overzicht van te stellen vragen beschikbaar¸ inclusief een lijst

van instanties waar ouderen kunnen aankloppen. Een onder-

nemer kan het landelijk uitrollen en voor andere doelgroepen

geschikt maken. Daarnaast moet de computerprogrammatuur

uitontwikkeld worden. De verkoop van licenties aan overheden is

commercieel interessant en tegelijkertijd help je mensen die wel

wat steun kunnen gebruiken. Een mooie combinatie, nietwaar?’

ESTHER FElIX

46 | TECHNOLOGIE ZOEKT ONDERNEMER

20

Page 49: 2013 - TNO - innovation for life | TNO€¦ · TNO SBIR programma Technologie zoekt Ondernemer 6 1. Haviksoog voor pick and place robot 8 2. Zonder verhitting stoffen aan kunststoffolies

SBIR 2013 | 47

DE TIJD DAT JE AlS 65-PlUSSER IN EEN BEJAARDENTEHUIS VERZORGD WERD IS VOORBIJ. DE OVERHEID WIl DAT OUDEREN lANGER ZElFSTANDIG BlIJVEN WONEN EN OUDEREN WIllEN DAT ZElF OOK. ZIJ VRAGEN ADVIES OVER MOGElIJKHEDEN OM TE BlIJVEN WONEN WAAR ZE WONEN, MAAR DIE ADVIEZEN ZIJN VAAK FRAGMENTARISCH EN WERKEN DAAROM NIET GOED. ‘CHECK JE PlEK’ COMBINEERT EEN INVENTARISATIE VAN WOONWENSEN EN OMSTANDIGHEDEN MET EEN OVERZICHT VAN MOGElIJKE AANPASSINGEN EN ADRESSEN WAAR OUDEREN TERECHT KUNNEN. POTENTIëlE AFNEMERS ZIJN BIJVOORBEElD GEMEENTEN, VERZEKERAARS EN WONINGSTICHTINGEN.

Page 50: 2013 - TNO - innovation for life | TNO€¦ · TNO SBIR programma Technologie zoekt Ondernemer 6 1. Haviksoog voor pick and place robot 8 2. Zonder verhitting stoffen aan kunststoffolies

COLOfON

© 2013 TNO

TEKSTEN

Eric le Gras

VORMGEVING

Coek Design, Zaandam

FOTOGRAFIE

iStockphoto 8, 12, 15, 16, 19, 20, 23, 24, 27, 32, 35, 39, 44

Getty Images 36, 43

TNO 11, 28, 31, 40, 47

DRUKWERK

De Swart, Den Haag

REDACTIE EN PRODUCTIE

Tango Communicatie

ISBN

978-90-5986-421-4

Page 51: 2013 - TNO - innovation for life | TNO€¦ · TNO SBIR programma Technologie zoekt Ondernemer 6 1. Haviksoog voor pick and place robot 8 2. Zonder verhitting stoffen aan kunststoffolies
Page 52: 2013 - TNO - innovation for life | TNO€¦ · TNO SBIR programma Technologie zoekt Ondernemer 6 1. Haviksoog voor pick and place robot 8 2. Zonder verhitting stoffen aan kunststoffolies

TNO.NL/TECHNOLOGIEZOEKTONDERNEMER