‘u en uw huisdier: de perfecte match?’

2 juni 2012 Barneveld

PVH symposium in samenwerking met

Groenhorst Barneveld en Cursuscentrum Dierverzorging

Sprekers:

Mevr. Drs. Monique Janssens, journaliste en ethica Mevr. Sacha Gaus, gedragsdeskundige voor honden Mevr. Drs. Hedwig van der Horst, vogeldierenarts

Drs. Fred v.d. Kolk, dierenarts mevr. Dr. Marja Kik, specialist reptielen en amfibieën, specialist veterinaire

pathologie mevr. Sonja van Leeuwen, gedragsdeskundige voor hond en kat

PVHwww.

edito

o.nl

Voorwoord Bij het PVH vragen wij ons regelmatig af op welke wijze gezelschapsdieren verantwoord gehouden kunnen worden.Daarnaast zijn de betrokkenen bij het PVH allen houders van gezelschapsdieren die de overtuiging hebben dat gezel-schapsdieren bij de mens zeer goed kunnen gedijen. Een perfecte match lijkt dus binnen bereik te liggen, maar aan derandvoorwaarden om dit op ruime schaal te realiseren dienen we toch nog wel te werken. Ook dat ziet het PVH als eenvan haar taken. We geven daar onder meer inhoud aan op onze website en met de Gidsen Goede Praktijken. Maar ook dit, alweer vijfde, symposium van het PVH draagt bij om een goede verhouding tussen de houder en hetgezelschapsdier binnen bereik te brengen. De kwaliteit van de inleiders staat borg voor het dichterbij brengen vanperfecte matches van houders en gezelschapsdieren. Ik wens u een symposium toe waarbij uw inzichten verrijkt worden zodat deze ten dienste kunnen worden gesteld voorhet gezelschapsdier en hun houders. Ton Ebbenvoorzitter PVH

Wat wil PVH?

De statutaire basisdoelstelling van het PVH is: het bevorderen van een verantwoorde relatie tussen de mensen hetgezelschapsdier alsmede het beschikbaar maken van de benodigde kennis, zodat gezelschapsdieren op een verantwoor-de wijze worden gehouden.

• Het PVH wil samenwerken met elke partij in de sector die aan deze doelstelling wil bijdragen. Dat betekent ook dathet PVH de ambitie heeft deel te nemen aan elk overleg waarin dierbelangen aan de orde zijn. Welzijn van het huisdieris in alle samenwerkings- en overlegstructuren het bepalende criterium voor de inbreng van het PVH.• Het PVH komt op voor de rechten en de belangen van degene die zijn dieren op verantwoorde wijze houdt. Die be-langenbehartiging betreft overigens uitsluitend de situaties waarin ‘het recht tot houden’ in het geding komt en alleennadat aan het criterium ‘verantwoord’ is voldaan.

In de relatie tussen eigenaar en zijn/haar huisdier wordt een aantal knelpunten onderkend. De belangrijkste daarvan zijn:• Gebrek aan kennis over hoe de dieren te houden• Gebrek aan mogelijkheden om dieren welzijnsvriendelijk te houden• Oneigenlijke motieven bij aanschaf• Lage drempels bij aanschaf• Het zich ontdoen van een dier (regulier, illegaal)

Het PVH wil, samen met alle betrokkenen in de sector, aan oplossingen daarvoor werken. Wat is het PVH? Dierenbezit heeft alles te maken met verantwoordelijkheid voor dierenwelzijn: het dier is voor zijn gezondheid enwelzijn volledig afhankelijk van zijn eigenaar. De overheid heeft die verantwoordelijkheid vastgelegd in de Gezondheids-en Welzijnswet voor Dieren (GWWD) en in de daarbij horende voorschriften, algemene richtlijnen en maatregelen.De bezitters van gezelschapsdieren (zowel georganiseerd als ongeorganiseerd) zijn in beleidsdiscussies met de overheidgebaat bij een professionele organisatie die opkomt voor hun belangen en waarin samenwerking met andere partijenkan worden gestroomlijnd.Het PVH is die organisatie, die enerzijds huisdierbezitters wil helpen een zo goed mogelijke invulling te geven aan deverantwoordelijkheid voor hun dieren, die anderzijds samen met en namens de organisaties in de sector de belangenvan huisdierbezitters wil behartigen.

De structuur van het PVH Het PVH bundelt de krachten van de verenigingen en organisaties in de sector. De basis van het PVH wordt gevormddoor de huidige zes werkgroepen waarin de soortdeskundigen overleggen over de belangen van de diergroepen en vanhun houders. Er zijn momenteel werkgroepen voor Honden, Katten, Kleine Zoogdieren, Reptielen/Amfibieën, Vissen enVogels. Het PVH heeft een bestuur bestaande uit een voorzitter, een secretaris en een penningmeester, aangevuld metde zes voorzitters van de werkgroepen. Voor de toetsing van het beleid aan de statutaire doelstellingen is er een Raad

2

www.

edito

o.nl

van Toezicht waarvan de leden door de koepelorganisaties zijn benoemd.

Wat doet het PVH nog meer? Het PVH is de afgelopen jaren zeer actief betrokken geweest bij een reeks van beleidsdossiers vanuit het ministerie vanLNV en heeft hard gewerkt aan het opbouwen en structureren van haar eigen organisatie. Het PVH wordt ondersteunddoor een aantal belangrijke kennis-instituten.

Belangenbehartiging betekent deskundigheid en betrokkenheid. De kennis, die binnen de werkgroepen beschikbaaris wordt verzameld en door deskundigen uit de sector op volledigheid en kwaliteit beoordeeld. Op de website www.huisdieren.nu wordt deze beschikbaar gemaakt voor de aangesloten achterban en voor het grote publiek. De websitegeeft naast heel veel informatie over de diersoorten, ook de persberichten van LNV die voor de sector belangrijk zijn ende standpunten die het PVH inneemt. Het PVH wil door het organiseren van symposia de maatschappelijke discussieover belangrijke zaken aangaande het verantwoord houden van gezelschapsdieren stimuleren.

Het PVH heeft in samenwerking met het Groenhorstcollege in 2009 een symposium georganiseerd 'Is de fokkerijDarwin voorbij?!' In 2010 waren er de twee symposia 'Scheiden doet lijden' en 'Welzijn, the Animal point ofview' . Alle lezingen en powerpoint presentaties staan op de website www.huisdieren.nu . Het PVH maakt de kennisvragen, die binnen de sector leven, toegankelijk voor onderzoeksinstellingen. Door de werk-groepen ingebrachte onderzoeksvragen worden beschikbaar gemaakt voor studenten van de kenniscentra en hogescho-len als onderwerp voor hun afstudeerprojecten. Het PVH draagt, waar mogelijk, bij aan de begeleiding van deze stu-denten. Alle onderzoeksverslagen staan op de website www.huisdieren.nu Actief deelnemen in het PVH? Elke organisatie die de belangen van gezelschapsdieren en gezelschapsdierenhouders behartigt, kan actief deelnemenin het PVH. Er wordt wèl een bijdrage verwacht in de vorm van het meewerken aan het beschikbaar maken en uitdragenvan kennis. Kennis over dieren, en over de wijze waarop ze gehouden moeten worden, is de belangrijkste succesfactorom tot een verantwoord huisdierenbezit te komen. Op dat punt rekenen we op al die soortspecialisten en hun organi-saties. Ed.J. Gubbels, secretaris PVHPlatform Verantwoord Huisdierenbezit,

3

www.

edito

o.nl

Programma

10.00 uur -

opening

Dagvoorzitter: Ton Ebben, voorzitter PVH

10.10 uur

Dieren en wij – Hun welzijn, onze ethiek

Mevr. Drs. Monique Janssens, journaliste enethica.

10.50 uur

Mevr. Sacha Gaus, gedragsdeskundige voorhonden, oprichter/eigenaar Martin Gausacademie.

11.30 uur

Koffie / thee

11.45 uur Verboden te knuffelen! Mevr. Drs. Hedwig van der Horst, vogeldierenarts

12.25 uur

Perfecte match of mismatch bij konijnen als huisdier? wat zijn de stoorzenders?

Drs. Fred v.d. Kolk, dierenarts

13.05 uur

lunch

14.00 uur Het houden van reptielen, fictie en feiten. Mevr. Dr. Marja Kik, dierenarts/patholooganatoom

14.40 uur Multicat-household Mevr. Sonja van Leeuwen, gedragsdeskundigevoor hond en kat

15.20 uur

koffie / thee

15.45

Discussie

16.45 uur

Borrel

Programma PVH symposium 'u en uw huisdier: de perfecte match?’ Groenhorst College Barneveld Barnseweg 3 3771 RN Barneveld

4

www.

edito

o.nl

10.10 - 10.50 uur Dieren en wij - hun welzijn, onze ethiek. Monique Janssens MA, Communicatieadvi-seur en ethicus (JT&P Communicatie)

CV Monique Janssens zette zich al op jonge leeftijd in voor natuur, milieu en dierenwelzijn. Op haar 14de werd ze vege-tariër. Ze studeerde Nederlandse taal- en letterkunde met specialisatie communicatie, en werkte als manager en com-municatieadviseur voor vele charitatieve instellingen. Gegrepen door de vraag hoe goed te leven studeerde ze tevensToegepaste ethiek.De afgelopen jaren publiceerde ze twee boeken: Een tweede leven; Ware verhalen over zelfmoordpogingen (Scriptum2008, samen met Jan Swinkels) en Dieren en wij – hun welzijn, onze ethiek (A3 boeken, 2010). In het eerste doet zeals betrokken journalist verslag van het verhaal van 16 mensen die één of meerdere zelfmoordpogingen overleefden.In het tweede neemt ze de lezer mee op een filosofische wandeling door de dierethiek. Naar aanleiding van het tweedeboek gaf ze lezingen voor onder andere de Hogeschool Utrecht en de Partij voor de Dieren.Momenteel houdt ze zich onder andere bezig met advisering over communicatie over Maatschappelijk VerantwoordOndernemen (MVO) en Maatschappelijk Betrokken Ondernemen (MBO). Zij heeft een eigen communicatieadviesbureau,JT&P Communicatie, en woont en werkt in ecologisch woonproject Het Groene Dak te Utrecht. www.JTenP.nl

Samenvatting Ethiek is de filosofie van goed en slecht. Ook ten opzichte van dieren kunnen wij mensen ons goed of slecht gedragen.En zelfs als we enkel goed willen doen, krijgen we te maken met dilemma’s, ofwel de noodzaak te ‘kiezen tussen tweekwaden’. Er zijn verschillende manieren om naar zo’n dilemma te kijken. Vaak herkennen we de pijn van het dier. Dieintuïtie is een goed signaal dat er moreel iets mis zou kunnen zijn,maar is niet doorslaggevend voor een juiste beslis-sing. Immers, dan zou iemand die niets voelt bij dierenkwelling zijn gang mogen gaan. Elke beslissing, ook overdieren, vraagt om een onderbouwing. Dat betekent dat we kennis moeten verzamelen over het dier. Vervolgenskunnen we een afweging maken met een consequentialistische benadering: tel de positieve gevolgen van elke mo-gelijke beslissing op, trek de negatieve gevolgen eraf en vergelijk de resultaten. De gevolgen voor dieren tellendaarbij nadrukkelijk ook mee.

5

www.

edito

o.nl

10.50 - 11.30 uur D Sacha Gaus

CV Sacha Gaus (1968) heeft – als dochter van Helly enMartin Gaus – haar fascinatie voor hondengedrag en ge-dragsmodificatie als het ware met de paplepel ingegotengekregen. Na een aantal jaren in de journalistiek werkzaamte zijn geweest, bleek het bloed toch te kruipen waar hetniet gaan kan en stapte zij in 1994 in het bedrijf van haarouders. Sinds 2005 concentreert zij zich volledig op deMartin Gaus Academie, het opleidingsinstituut dat zich richtop professionals in de dierenbranche. Aan de Martin GausAcademie worden workshops, instructeurcursussen enberoepsopleidingen gegeven, zoals de opleiding Kynolo-gisch instructeur, de opleiding tot Feline Gedragstherapeuten de vakopleiding “ Professioneel Uitlaatservice” in samen-werking met HUS Nederland. Daarnaast verzorgt de Aca-demie presentaties, lezingen en publicaties. Sacha verwierf haar kennis in eerste instantie via haarouders, maar daar bleef het natuurlijk niet bij: via congres-sen in binnen – en buitenland, veel lezen, veel overleg metcollega’s, veel zelf doen, en via het volgen van diverseworkshops en cursussen, heeft zij haar kennis verbreed enverdiept. In 2005 presenteerde Sacha samen met Dr Margit Price –Bossard het TV – programma “ Opvoedpolitie voor dieren”,dat werd uitgezonden op SBS. Samen met Nicky Gootjesschreef Sacha twee boeken: “ Karakterhonden – karakter-bazen” en “ Begrijp ik mijn hond”.

Samenvatting

6

www.

edito

o.nl

11.45 - 12.25 uur VERBODEN TE KNUFFELEN! drs. Hedwig van der Horst

CV Hedwig van der Horst heeft van 1982 tot 1990 dierge-neeskunde gestudeerd in Utrecht. Daarna heeft zij gedu-rende 4 jaar een opleiding gevolgd en de titel NederlandsSpecialist in de Vogelgeneeskunde gehaald (deze opleidingbestaat inmiddels niet meer, maar is overgegaan in eenEuropese opleiding). Naast deze opleiding heeft zij eencursus proefdierkunde gedaan, voornamelijk om meer teweten te komen over de diersoorten die daar veel gebruiktworden. Na de opleiding heeft zij gedurende 15 jaar eenpraktijk gehad in Veldhoven op het terrein van de StichtingNederlandse Opvang Papegaaien. In deze bijzondere Die-renpraktijk ̀ den Horst´ behandelde zij voornamelijk vogelsmaar ook knaagdieren, konijnen en reptielen. Omdat hetterrein inmiddels verkocht is en de Stichting zal verdwij-nen is zij gedwongen geweest te verhuizen. Zij zal binnen-kort een praktijk openen in Riel (bij Tilburg)."Naast het werk voor de praktijk heeft zij les gegeven bijTinley (een bedrijf gericht op het geven van gedragscur-sussen’, en geef ik nog steeds les bij het Huisdier KennisInstituut (waar vooral mensen uit de dierenwinkelbranchekomen). Daarnaast geeft zij regelmatig lezingen bij vogel-clubs en treedt een enkele keer op als adviseur (onderandere bij de visitatiecommissie Dierentuinenrichtlijnen).Ook is zij bestuurslid geweest van de Vereniging voor Op-vangcentra van Niet Gedomesticeerde Dieren (VOND) enis zij nog steeds lid van de CITES commissie (dit is de

Samenvatting Korte samenvatting van de lezing: Er zijn veel redenen waarom mensen blij zijn met de vogels die zij houden: zezingen mooi, zien er prachtig uit en vertonen sociaal gedrag. Ik denk dat veel vogels niet blij zijn met ons. De redendaarvoor dat we de vogels teveel naar onze smaak (lees: naar onze normen en waarden) willen veranderen. Mooievogels willen we nog mooier maken, zangers willen we nog meer laten zingen en het sociale gedrag dat de vogelsnormaliter vertonen naar soortgenoten, willen we ombuigen naar onszelf, zodat wij de aandacht krijgen. Dat laatsteaspect is een probleem dat zeer veel voorkomt. In mijn praktijk is dit de belangrijkste reden van gedragsproblementussen eigenaar en zijn papegaai.Een zeer veel voorkomende reden waarom mensen een sociaal dier, zoals een papegaai in huis nemen is om methem te spelen en te knuffelen. Vooral aan dat laatste hebben wij een grote behoefte. Onderzoek heeft aangetoonddat knuffelen ook goed voor ons is: het aaien van een hond verlaagd onze bloeddruk, zorgt dat we minder vaak ziekworden en een hogere leeftijd bereiken. Ik ben ervan overtuigd dat dat ook geldt voor het aaien van een papegaaiof een willekeurig ander dier. Knuffelen behoort tot ons gewone gedragspatroon. Maar niet tot het gewone gedrags-patroon van de meeste vogels en zeker niet van papegaaien. Zij knuffelen alleen hun partner. Van andere soortge-noten blijven ze, een enkele ruzie daargelaten, af. Door onze eindeloze knuffelbehoefte brengen we onze papegaaienin verwarring. Hun latent aanwezige voortplantingsdrift wordt aangewakkerd. Hij of zij die geknuffeld wordt wil paren,een nestje bouwen, eitjes leggen en kuikentjes grootbrengen. Iets waar wij niet aan kunnen voldoen met als gevolgseksuele frustatie, verenplukken, schreeuwen, agressiviteit, depressie en noem maar op. Met papegaaien mag enmoet je spelen, trainen, uitdagen, wandelen etc. etc. etc. maar NIET KNUFFELEN!!!!

wetenschappelijke autoriteit in Nederland op het gebiedvan de CITES wetgeving). De hoofdactiviteit ligt echter nogsteeds bij het praktijkwerk waar zij eigenaren van vogelsen bijzondere dieren zo goed mogelijk probeer bij de staanbij hun werk en/of hobby.

7

www.

edito

o.nl

12.25 - 13.05 uur perfecte match of mismatch bij konijnenals huisdier? wat zijn de stoorzenders? A.P. (Fred) van der Kolk

Samenvatting Fred van der Kolk, dierenarts en voorzitter werkgroep kleine zoogdieren van het PVH wordt in zijn kliniek geregeldgeconfronteerd met konijnen en cavia’s die niet blij zijn met hun eigenaar en andersom. Er zijn meerdere oorzakente noemen waarom juist deze dier-eigenaar combinaties vaker problemen geven dan bij andere soorten het geval is.Een deel van de problemen wordt, verrassend genoeg, veroorzaakt door enkele specifieke eigenschappen van dezedieren zelf: de aard van het beestje. Een andere oorzaak ligt, wellicht ook opmerkelijk, bij de dierenartsen zelf. Ookde commerciële verkoper is niet altijd even zorgvuldig met het verstrekken van goede informatie en adviezen. Ten-slotte speelt natuurlijk ook de eigenaar een belangrijke rol bij het ontstaan van problemen. Hoe voorkomen we, datiemand die zelf niets met zo’n dier heeft, een konijn aanschaft voor een kind, en daarbij verwacht dat zo’n kind dieaffiniteit wel heeft, en ook nog eens twaalf jaar lang zal houden. Het gevolg is vaak levenslange opsluiting in een-zaamheid. Perfecte match?Omdat konijnen en cavia’s zelf niet kunnen veranderen wordt vooral ingegaan op de andere stoorzenders: de eigenaar,de dierenarts en de verkoper.

CV

1975-1977 Biologie Universiteit van Amsterdam1977-1984 Diergeneeskunde RUU1986-heden Oprichter en eigenaar dierenkliniek Huizerweg te Bussum uitsluitend

gezelschapsdieren2002-heden Lid werkgroep bijzondere dieren GGG/KNMvD2004 Najaarsdag GGG/KNMvD 1e presentatie protocol voor onderzoek en behandeling van

zieke en/of niet herstellende konijnen en cavia’s en introductie SAS (secundair atoniesyndroom

2005 college SAS fac. Diergeneeskunde2007-heden voorzitter Werkgroep Kleine Zoogdieren en bestuurslid van

Stichting Verantwoord Huisdierenbezit2010 Publicatie update SAS protocol in Tijdschrift voor Diergeneeskunde

Spreker op Proveto K&K symposium2011 Werkcollege Röntgen bij konijnen en knaagdieren fac. Diergeneeskunde

Spreker op Proveto K&K symposium2012 Extern docent kliniek voor gezelschapsdieren fac. Diergeneeskunde

A.P. (Fred) van der Kolk 1956

8

www.

edito

o.nl

CV Dr. Marja J.L. Kik, Europees dierenarts-specialist voorreptielen en amfibieën tevens patholoog vogels, exoten enwildlife.Marja Kik is dierenarts voor reptielen en amfibieën in haareigen praktijk te Nieuwegein. Daarnaast werkt zij als pa-tholoog vogels, exoten en wildlife op de afdeling pathologievan de faculteit diergeneeskunde te Utrecht.In de praktijk behandelt zij alle soorten reptielen, variërendvan kleine hagedissen tot krokodillen, slangen en schild-padden. Daarnaast behandelt zij een beperkt aantal amfi-bieën.

Samenvatting Het houden van reptielen (slangen, hagedissen en schildpadden) vertoont een stijgende populariteit onder huisdier-bezitters. De reptielen omvatten meer dan 11.000 soorten. De kennis over de gehouden reptielensoorten blijft echterheel erg achter bij deze populariteit. Helaas wordt een aantal soorten spotgoedkoop bij dierenwinkels aangeboden.Het onderscheiden van de verschillende soorten reptielen is essentieel voor een goede verzorging, want pas dan weetmen wat de meest optimale huisvesting en voeding is voor de betreffende soort. Reptielen zijn afkomstig van over de hele wereld. Leguanen zijn afkomstig uit Zuid-Amerika, baardagamen uit Austra-lië, wateragamen uit Azië en varanen uit Azië of Afrika. Deze hagedissen worden in de natuur meestal aan hogerehoeveelheden UV-B (280 – 315 nm) straling blootgesteld dan in gevangenschap. Blootstelling aan UV-B is essentieelvoor de vorming van vitamine D via de huid. De dieren worden in gevangenschap vaak gevoerd met groenten enfruit, of insecten. Dit is voeding die arm is aan calcium en vitamine D, maar rijk aan fosfor. De combinatie van onvol-doende UV-B belichting en te lage calcium concentraties leidt tot gegeneraliseerde (= algemene) afwijkingen in hetskelet. Bij volwassen, drachtige reptielen leidt een calciumdeficiëntie (= tekort) tot een verminderde vruchtbaarheid,dystocia (= legnood) en sterfte van het moederdier vlak voor of tijdens het leggen van de eieren. De eieren zijn ergbreekbaar en de jongen sterven al voor het uitkomen. De wel uitgekomen jongen zijn vaak te klein, zwak en vertonenskeletafwijkingen. Levendbarende reptielen vertonen dystocia (= barensnood) of sterven vlak voor of tijdens departus. Bovendien worden reptielen in gevangenschap vaak gehuisvest bij temperaturen die veel lager zijn dan in hun na-tuurlijke omgeving. Dit laatste kan nadelige gevolgen hebben voor het metabolisme en de fysiologische processen inhet dier. Slangen bijvoorbeeld, verteren hun prooien onvoldoende bij te lage temperaturen en kunnen gaan braken. Soortenkennis van reptielen voorkomt hopelijk dat mensen dieren kopen die moeilijk te houden zijn zonder problemen.Voor krokodillen lijkt dat evident, maar toch zijn er mensen die b.v. een Cubaanse krokodil als baby aanschaffen, zichniet realiserend hoe groot het dier uiteindelijk wordt. De meeste mensen begrijpen dat je niet zomaar een giftigeslang moet kopen. Maar veel mensen denken dat je allerlei hagedissen gewoon kunt aanschaffen, eigenlijk zonder eriets over te weten. Sterker nog sommige hagedissen worden als makkelijk te houden aan bevolen en als dieren voorbeginners. Dit is volstrekte flauwekul, want geen enkele hagedis voldoet aan dat soort criteria.

14.00 - 14.40 uur Het houden van reptielen, fictie en feiten Dr. Marja J.L. Kik, Europees dierenarts-specialist voor reptielen en amfibieën te-vens patholoog vogels, exoten en wildlife.

9

www.

edito

o.nl

14.40 - 15.20 uur Multicat-household Sonja van Leeuwen

samenvatting Veel kattenliefhebbers hebben meer dan één kat in huis. Van oorsprong is een kat een solitair levend dier. Hoe kanhet dan toch goed gaan dat er vaak meerdere katten in één huis samen leven? Door de domesticatie van de kat is hij steeds toleranter geworden en bij voldoende voedselvoorraad accepteren zesteeds meer soortgenoten om zich heen en maken ook gebruik van de voordelen ervan. Het samen grootbrengen vaneen nest met kittens is hier een voorbeeld van. Het kan goed gaan als er voldoende ruimte en voorzieningen* zijn voor ieder individu en de eigenaar voldoende tijdbesteed aan iedere kat z’n behoeftes. Maar ook karakters van katten bepalen of het wel of niet goed gaat. M.b.t. een‘multicat-household’ heeft een Abbesijn behoefte aan een grote persoonlijke ruimte en leeft niet graag in grotegroepen, zeker de poezen niet. De Oosterse katten daartegen, niet altijd zo stressvrij, leven graag in wat groteregroepen in verband met hun sociale karakter. Helaas gaat het zeker niet altijd goed, met probleemgedrag tot gevolg. Onzindelijkheid, stress, sproeien, agressie,dwangneuroses enzovoort. De druk van het in een groep samenleven, vaak in combinatie met onderstimulatie, zorgenervoor dat een kat veel stress ervaart. Dit kan heel duidelijk zijn doordat er onderlinge agressie getoond wordt. Veelkatten worden echter passief tot depressief en dit valt veel katteneigenaren vaak niet op. Katten vormen sociale groepen. Dit bepaald dan ook hoeveel katten je bij elkaar kunt hebben en hoeveel voorzienin-gen* je moet aanbieden. In een sociale groep hebben katten positieve interactie met elkaar, ze wassen elkaar enliggen tegen elkaar aan. Ze kunnen samen spelen en eten zonder dat er agressie en stress bij komt kijken. Een soci-ale groep kan bestaan uit één, twee, of meer kat(ten). Hoeveel katten kun je nu eigenlijk in een huishouden houden. De meningen zijn hierover erg verdeeld. Een kat perkamer, wordt vaak gezegd, maar bij een grote sociale groep kan die regel wat vrijer opgevat worden. Echter zien webij de groei van een kattengroep ook probleemgedrag toenemen. Dit leidt ertoe dat veel wordt geadviseerd niet meerdan drie katten per huishouden te nemen. Als er een nieuwe kat bijkomt is de juiste introductie erg belangrijk. Dit moet stapsgewijs gebeuren en het liefst moethier voldoende tijd voor genomen worden, zo’n 2 tot 14 dagen. Indien er een oude kat in huis is en er wordt een jongkitten bij geplaatst, dan is het verstandig twee kittens te nemen die kunnen elkaar vermaken. Voor de oudere katdan een persoonlijke ruimte/kamer inrichten waar die zich altijd terug kan trekken en de kittens niet bij kunnen komen.En soms is het gewoon beter even te wachten met de aanschaf van een nieuw kitten en de oude kat rustig van deoude dag te laten genieten. *Voorzieningen: minimaal 2 kattenbakken per sociale groep, water voer en ligplaatsen.

Het Gedragsadviesbureau Sonja van Leeuwen is aangeslo-ten bij Alpha, de KGK en beroepsverenigingen voor honden-en kattengedragstherapeuten, om de kwaliteit van het vakte waarborgen. Als deelnemer aan de kattenwerkgroep vanhet PvH (Platform voor verantwoord Huisdierenbezit) hooptSonja van Leeuwen nog meer informatie te kunnen aanbie-den aan katteneigenaren om het welzijn en leefplezier vande huiskat te verbeteren in Nederland.

CVSonja van Leeuwen gediplomeerd honden- en kattenge-dragstherapeut nam in 2002 het initiatief tot de oprichtingvan Gedragsadviesbureau Sonja van Leeuwen (www.ge-dragsadviesbureau.nl). Haar specialisme is het gedrag vande kat. Sonja begeleid eigenaren van katten en honden met(probleemgevend) gedrag. Naast het bieden van individu-ele begeleiding organiseert het gedragsadviesbureauvoorlichtingsactiviteiten (lezingen, workshops en seminars)om probleemgedrag te voorkomen. Daarnaast is Sonjahoofddocent en medeorganisator van de FGT opleiding, eenopleiding tot kattengedragstherapeut bij de Martin GausAcademie en doceert zij aan diverse opleidingen m.b.t.dierengedrag bij de LOI, Helicon, e.a.

10

www.

edito

o.nl

Alles over dierverzorging leer je in Barneveld! Groenhorst Barneveld (AOC) en Cursuscentrum Dierverzorging Barneveld vormen samen een opleidingsinstituut waardagopleidingen en volwassenenonderwijs op mbo niveau worden aangeboden. Het opleidingsaanbod bestaat voorna-melijk uit opleidingen en cursussen op het gebied van dierverzorging, paardenhouderij, veehouderij en groen/grond/in-fra. Meer dan 1.500 leerlingen volgen dagonderwijs. Zo’n 1.500 beroepsbeoefenaars en hobby’isten komen bij hetCursuscentrum terecht voor omscholing, verdiepingscursussen of voor nascholingscursussen.Het Barneveldse opleidingsinstituut staat op een terrein van vijf hectare. Om praktijkgericht te leren beschikt het centrumover veel voorzieningen, zoals meer dan honderd verschillende soorten dieren. Honden, katten, paarden, koeien, slangenen vogelspinnen. Alles zelf zien en ervaren, dat is leren in de praktijk. De leerlingen en cursisten leren niet alleen uit eenboekje. Ervaren trainers en docenten begeleiden hen daarbij. Andere voorzieningen zijn onder meer het paraveterinairetrainingscentrum, een dierenspeciaalzaak, een paardencentrum en een hondenkennel. Groenhorst Barneveld Binnen de totale organisatie staat het bieden van aantrekkelijk en inspirerend onderwijs centraal. Het bedrijfsleven issterk betrokken in het onderwijsleerproces en ICT speelt een belangrijke rol. Maatschappelijke en onderwijskundigeontwikkelingen vormen de drijvende kracht voor de vernieuwing van het dagonderwijs. Een van die ontwikkelingen iscompetentiegericht onderwijs. Het laat zien waarom leerlingen iets moeten leren. Het leren krijgt daardoor betekenis.Groenhorst Barneveld besteedt veel aandacht aan het voorkomen van uitval. Zorg en respect voor elkaar staat hoog inhet vaandel. Deze werkwijze en de sfeer van de school is niet onopgemerkt gebleven want in 2011 werd Groenhorst totbeste mbo school uitgeroepen door de MBO keuzegids. Cursuscentrum Dierverzorging Barneveld (CDB) Cursuscentrum Dierverzorging Barneveld is al dertig jaar een begrip bij onder meer dierenartsen.De duur van de honderd aangeboden opleidingen en cursussen varieert sterk. Een korte cursus duurt enkele weken,een opleiding kan enkele jaren duren, inclusief het lopen van stages verspreid over de opleiding. De lessen zijn gedeel-telijk klassikaal, maar vinden ook meer individueel plaats in praktijkruimte, dierverblijf of dierenkliniek.Het CDB gelooft in een ‘leven lang leren’. Zo bevinden zich onder de cursisten twintigers die nascholings- of verdiepings-cursussen volgen. En in de leeftijdsgroep van 35 tot 45 jaar is bijvoorbeeld omscholing tot paraveterinair dierenartsas-sistent populair.Ook leidt het CDB mensen op die jarenlang in een heel ander beroep werken maar uiteindelijk kozen voor hun passie,het werken met dieren. Zo vorderde een oud-cursist jarenlang belastingen in op de belastingafdeling van haar gemeen-te en liet zij zich omscholen tot beheerder van een kinderboerderij.

11

www.

edito

o.nl

Ministerie van Economische Zaken, Landbouw en Innovatie

www.

edito

o.nl