De Sluipende Revolutie

Aquasmart Evolution. Eindhoven12 oktober 2011

www.twitter.com/janrotmans

Duurzaamheid 3.0

oude duurzaamheid nieuwe duurzaamheid

streng, sober leuk, inspirerend

compensatie waarden creatie

politiek samenleving

bewustwording actiebereidheid

uitleggen vertalen naar actie

sturen faciliteren

ontstaat nieuwe economie

rondom duurzaamheid

ontstaat mondiale economie rondom schone energieduurzame energie: wind, zon, biomassa, warmte

snelst groeiende industrie ter wereld

2010: 243 miljard dollar (30% groei t.o.v. 2009)

China 55 miljard Duitsland 42 miljardAmerika 35 miljardItalië 17 miljard

Nederland 1-2 miljard miljard?

Mondiale Duurzaamheids Economie

China investeert komende 5 jaar 235 miljard euro in schone technologie

VW investeert 1 miljard in duurzame energie (windmolenpark, waterkrachtcentrale)

Unilever wil voetafdruk halveren in 10 jaar

Duitse staatsbank stelt 100 miljard beschikbaarvoor duurzame energie

Mondiale Duurzaamheids Economie

Mondiale economische machtsstrijd

Obama

“ Het land dat de duurzame energie-economie

domineert zal het land zijn dat de wereldeconomie

domineert en Amerika moet dat land zijn ”

Nieuwe economie als banenmotor

huidige omzet van duurzaamheids sector is 1400 miljard dollar

omzet verdubbelt de komende 10 jaar, levert ca. 100miljoen ‘groene’ banen op: duurzame energie, chemieafvalverwerking, waterhuishouding, landbouw, diensten

duurzame energie: 20 miljoen nieuwe banenduurzame biomassa: 15 miljoen nieuwe banenduurzame bouw: 10 miljoen nieuwe banen

sectorenelectrisch vervoer

duurzaam bouwenklimaatadaptief ontwikkelen

duurzame energiegroene chemische industrie

zilte landbouwduurzame diensten

duurzame kennis

Duurzame economische sectoren

Nieuwe schone maakindustrie

nieuwe maakindustrie in Nederland

water, energie, klimaat, ruimte, C2C

we gaan weer dingen maken, maar dan

schoon, milieuvriendelijk en natuur gericht

‘leren-werken-ondernemen’ innovatiecampussen

decentraal duurzaam wordt dé trend

gemeenschappen gaan energie opwekken / beherenenergie maar ook voeding, water, afval, zorg

bedrijven, organisaties, burgers, wijken, buurten, straten

ca. 400 plannen voor lokale energiecoöperaties

provincies, gemeenten, energiebedrijven, burgers

combinatie van zon/wind/warmte en smart grid

Glocalisering

Prosumenten

ca 2 miljoen mensen propageert duurzame leefstijl

groep mist een concreet handelingsperspectief

omzet duurzame producten groeit heel snel

biologische voeding, groene stroom, hybride auto’s

zonneboilers, wasmachines, duurzame aandelen

groep ‘prosumenten’ wil bediend worden

Huishoudens

in 2025 wekt 1 op de 4 huishoudens zijn

eigen energie op duurzame wijze op

Bedrijven

veel bedrijven zijn al volop aan het verduurzamen

kleine bedrijven: ZZP-ers en start-ups

grote bedrijven: Unilever, DSM, Philips

visie, strategie, missie

bedrijfsvoering en businessmodel

Groene Zaak

Bedrijven

“ wie niet aan duurzaamheid werkt heeft als

bedrijf over 15 jaar geen bestaansrecht meer ”

Paul Polman, Unilever

grondtoon samleving wordt

steeds duurzamer

Denkomslag Nodig

water als ontwikkelingsruimte

huis is energiecentrale

auto is accu

dak als ontwikkelingsgebied

ondergrond is bouwgrond

biomassa is grondstof

elk huis is energiecentrale

‘Powerhouse’ in Leusden

energieleverende woning

woning zonder aansluiting op elektriciteit of aardgasnet

levert energie op via wind, zon en aardwarmte

slimme combinaties van techniek en computergestuurd

geen kachel, alleen vloerverwarming

levert elektriciteit op voor 5000 km met elektrische auto

elk dak is ontwikkelingsgebied

elke gevel is ontwikkelingsgebied

Stichting Urgenda

Stichting Urgenda

Stichting Urgenda

elk sportveld is zonnecentrale

groen is een drager van de ruimte

water is een drager van de ruimte

Dutch Research Institute For Transitions

elke auto is een accu

Transitieplan

Transitieplan

gebouwde omgeving energieneutraal in 2030

alle bestaande woningen, kantoren, scholen energieneutraal

inspiratie

transitie van kolen naar gas van 1955 tot 1965vrijwel gehele Nederlandse woningvoorraad

werd voorzien van gasaansluiting voor ruimteverwarming en koken

Urgentie

over 20 jaar is elk huis met een gasaansluiting

een groot risico voor een woningcorporatie

Gebouwde omgevingenergieneutraal door:

1. gebouwschil zo energiezuinig mogelijkgoed isoleren en zuinige installaties

2. duurzame energie opwekkenzonne-PV, zonneboilers, wind, omgevingswarmte

multifunctioneel spoor:

3. oppervlakte ontwikkelingenergie, water, fijn stof/NOx

Verduurzaming = Waardencreatie

het verduurzamen van de woningvoorraad is gunstig voor:

- economie [werkgelegenheid]

- bouwsector

- waarde van vastgoed

- milieu

- samenleving

- burgers en woningcorporaties

Conclusie

technisch kan het in 15 jaar

financieel is het haalbaar

maatschappelijk is het voordelig

hoe krijgen we het georganiseerd?

Green House Deal

11-11-11 Dag van de Duurzaamheid

Branche organisaties lanceren transitieplan

Bouwend Nederland, Uneto-VNI, Vernieuwing Bouw, Aedes, SEV

+

koplopers onder bouwondernemers

Doe Mee!

Transitie Aanpak: wijk voor wijk

• beginnen met wijken in koplopergemeentes

• bepalende partijen mobiliseren: gemeentes, corporatiesenergiebedrijven, bouwpartijen, financiers

• drie sporen: energiebesparing, duurzame energie enoppervlakte ontwikkeling

• in elke koplopergemeente complete coalitie

daar beginnen waar men wil en kan

Wat betekent dat voor 

de installatiebranche? 

Transitie Bouwsector

transitie van de bouwsector is gaande

van naar

aanbod vraag

product dienst

economisch maatschappelijk

we bouwen wel goed, maar 

we bouwen niet de goede dingen

3 op 5 bouwbedrijven zullen sneuvelen

bedrijven die met “oude technologie” bezig zijn

en onvoldoende investeren in duurzame innovatie

zullen niet overleven

Transitie is Slagveld

- zonnepanelen liggen over 2-3 jaar bij Gamma / Ikea

- veel acties met zonnepanelen:Wij willen zon, Greenchoice, Natuur&Milieu, Maurits Groen cs

- groene daken nemen explosief toe

- windmolens per school/sportvereniging/buurt/wijk

- multi-gevelontwikkeling: kameleon

- honderdduizenden woningen worden energiezuinig

Wat gaat er zoal op u afkomen?

inschatting is dat we de komende jaren

50.000 vakmensen per jaar extra nodig hebben

die mensen zijn er niet!

Groot tekort aan vakmensen

groene installateur

groene lasser

groene werktuigkundige

groene dakdekker

groene gevelbewerker

groene onderhoudsmonteur

Nieuwe Beroepen

moet dé innovatiecampus worden in Nederland

technisch praktijkonderwijsmaakindustrie uit Dordrechtcorporaties en bewoners

leren - werken - ondernemen

duurzaamheid als groene draad

Leerpark Dordrecht

VMBO, MBO, HBO, ROC’s

imagoverandering is nodig

‘techneuten nodig i.p.v. managers’

combineren van leren-werken-ondernemen

Mensen Opleiden

jeugd heeft voorbeelden nodig

iconen (koplopers, helden)

waar zijn iconen uit bouw- en installatiewereld?

Iconen nodig

installatiewereld vrij conservatief

branchevereniging verdedigt huidige belangen

weerstand tegen vernieuwing

teveel vanuit eigen posities en eigen belangen

Cultuuromslag Noodzakelijk

verduurzaming van bouw gaat heel snel

‘Gouden Eeuw’ breekt aan voor installatiewereld

biedt unieke kansen voor installatiewereld

verduurzamen woningvoorraadzonne-boilers & zonnepanelen

dak- en gevelontwikkelingdrijvend bouwen

zijn tienduizenden nieuwe vakmensen nodig

Conclusies