De Sluipende Revolutie

Heeten

21 september

www.twitter.com/janrotmans

ontstaat nieuwe economie

rondom duurzaamheid

Overgangsperiode

wij bevinden ons op kantelpunt in de samenleving

financiële zekerheid, sociale zekerheid, zorg, energie, economie

de crises markeren die overgangssituatie

chaos, turbulentie, onzekerheid

tal van initiatieven die alle kanten opgaan

crises zijn kans om dingen écht anders te doen

25 jaar

DoorontwikkelingsfaseVoorontwikkelingsfase

25 jaar

Transitie naar duurzame samenleving

Wijdverspreide toepassing van het nieuwe paradigma

Decentrale Energieopwekking

Kant

elpu

nt

Strijd tussen het oude en nieuwe paradigma

Centrale Energieopwekking

Tijd

Opb

ouw

van

duur

zam

e sa

men

levin

gl

We zitten hier

Consolidatie

Paradigma Wisseling

oude wereldbeeld nieuwe wereldbeeld

exploitatiemodel co-operatiemodel

economisch rendement maatschap. rendement

lineaire processen kringlopen

waarde ontlenen waarde creëren

zelfredzaam samenredzaam

Energietransitie

fossiele energie lock-in

kolencentrales, gascentrales, CO2-hub, gasrotonde, CCS

energieoverschot: 120% 40% export = 80%

70% van die fossiele energie gaat naar industrie en verkeer

30% huishoudens

1 kolencentrale = 1.5 miljoen auto’s [CO2] 400.000 kg fijnstof 3 miljoen zonnepanelen

Energietransitie

duurzame energie

3.8% energie duurzaam opgewekt [nr. 25 in Europa]

wind, zon, (aard)warmte, biomassa (2de generatie)

wind en zon breken op grote schaal door qua prijs

hebben geen subsidie meer nodig

explosie van burgerinitiatieven

ontluikende revolutie

Energietransitie

tot 2020

confrontatie tussen centraal en decentraal

oplopende spanningen tussen regime en niche

daarna zal duurzaam decentraal definitief doorbreken

kolen- en gascentrales zullen worden gesloten

tempo heeft consument in de hand

www.ikspringover.nl

Machtsstrijd

grote energiebedrijven hebben geen belang bij

burgers als energieproducenten en proberen

dat dus te verhinderen en tegen te werken

ook overheid werkt niet echt mee, want dit

kost de overheid in eerste instantie geld

drijvende krachten:

globalisering & glocalisering

ontstaat mondiale economie rondom schone energie

duurzame energie: wind, zon, biomassa, warmte

snelst groeiende industrie ter wereld

2010: 250 miljard dollar (30% groei t.o.v. 2009)

China 55 miljard Duitsland 42 miljardAmerika 35 miljardItalië 17 miljard

Nederland 1.5 miljard miljard

Globalisering

Mondiale economische machtsstrijd

Obama

“ Het land dat de duurzame energie-economie

domineert zal het land zijn dat de wereldeconomie

domineert en Amerika moet dat land zijn ”

Nieuwe, duurzame economie huidige omzet van duurzaamheids sector is 1400 miljard dollar

omzet verdubbelt de komende 10 jaar, levert ca. 100 miljoen ‘groene’ banen op: duurzame energie, chemie afvalverwerking, waterhuishouding, landbouw, diensten

duurzame energie: 20 miljoen nieuwe banen duurzame biomassa: 15 miljoen nieuwe banen duurzame bouw: 10 miljoen nieuwe banen

Economisch Rendement

rendement investering in duurzame energie5-10 keer hoger dan in fossiele energie

werkgelegenheid: kolencentrale 300 fte blijvend

kosten ca. 2 miljard 3.000 fte tijdelijk

werkgelegenheid: kerncentrale 150 fte blijvend

kosten ca. 5 miljard 2.500 fte tijdelijk

werkgelegenheid: windenergie 4-6.000 fte blijvend

sectorenelectrisch vervoer

duurzaam bouwen

klimaatadaptief ontwikkelen

duurzame energie

groene chemische industrie

zilte landbouw

duurzame diensten

duurzame kennis

Duurzame economische sectoren

dakdokter

gevelbewerker

mobiliteitsmakelaar

zilte landbouwer

dijkdekker

Nieuwe duurzame beroepen

wereldwijde hang naar lokale worteling

kringlopen voor energie, voeding, water

gemeenschappen

Glocalisering

decentraal duurzaam wordt dé trend

gemeenschappen gaan energie opwekken / beheren

energie maar ook voeding, water, afval, zorg

bedrijven, organisaties, burgers, wijken, buurten, straten

ca. 400 plannen voor lokale energiecoöperaties

provincies, gemeenten, energiebedrijven, burgers

combinatie van zon/wind/warmte en smart grid

Decentraal Duurzaam

Texelenergie: lokaal energiebedrijf opgezet door mensen Texel levert duurzame stroom / gas aan particulieren en bedrijven

coöperatie met burgers zowel klant als aandeelhouder

Thermo Bello: energiebedrijf van wijk Eva-Lanxmeer

stadsverwarming (van Vitens) via gemeente bv met bewoners als eigenaars: klant en aandeelhouder

DEO: faciliteren van duurzame energie

wegnemen van bestuurlijke, juridische, procesmatige knelpunten

vergemakkelijken van financiering van duurzame projecten

Voorbeelden

wet- en regelgevingEuropees aanbesteden?ontbrekende vergunningenzelflevering / saldering

financieringenergiebedrijf krijgt geen bankleningSDE-subsidie ontoereikend

ondernemerschapontbreekt vaak aan ondernemerschapvraagt om nieuwe businessmodellen

governanceonduidelijkheid lokaal netbeheerweerstand van netbeheerdersrijksoverheid werkt niet echt mee

Barrières / Knelpunten

vereniging decentrale duurzame energie Nederland

wil transitie naar decentrale energie versnellen

gaat kwaliteitsborgingssysteem opstellen

wil gaan faciliteren en bemiddelen

www.e-decentraal.com

E-centraal

Prosumenten

ca 2 miljoen mensen propageert duurzame leefstijl

groep mist een concreet handelingsperspectief

omzet duurzame producten groeit heel snel

biologische voeding, groene stroom, hybride auto’s

zonneboilers, wasmachines, duurzame aandelen

groep ‘prosumenten’ wil bediend worden

Huishoudens

in 2025 wekt 1 op de 4 huishoudens zijn

eigen energie op duurzame wijze op

Nieuwe, duurzame economie

schone energie economie

CO2-arm circulair groene grondstoffen

nieuwe maak- en kennisindustrie

schoon, milieuvriendelijk, natuurgericht

‘leren-werken-ondernemen’ innovatiecampussen

Stichting Urgenda

Conclusies

transitie naar duurzame energie in Nederland verloopt traag

spanningen tussen bestaande belangen en nieuwe belangen

opmars duurzame decentrale energie is onstuitbaar

oplossing ligt in de gebouwde omgeving

sleutel ligt in handen van de consument (prosument)

overstappen is statement!