1

2011 een terugblik

Versneller van duurzaamheid

2

2011 was voor de Milieufederatie Noord-Holland een enerve-

rend jaar. In deze publicatie berichten wij u over de resultaten

van onze activiteiten ten behoeve van een mooie en duurzame

provincie. In het bijzonder wil ik de resultaten noemen die

behaald zijn met ons project ‘CO2 ambitie’. Een voorbeeld van

een project waarin wij door samenwerking met bedrijven

substantiële energiebesparing hebben kunnen realiseren.

Een ander mooi resultaat is de samenwerking met agrariërs

op Marken voor het behoud van weidevogels. Dit is een voor-

beeld waarin een wij-zij benadering is omgebogen naar een

constructieve samenwerking.

Wat onze projecten bijzonder maakt, is dat wij daar waar dat

nuttig is lokale initiatieven betrekken. Zo hebben onze lidor-

ganisaties weer massaal gehoor gegeven aan het organiseren

van activiteiten voor de Nacht van de Nacht en hebben wij een

provinciale lichthinderkaart samengesteld op basis van een

groot aantal lokale meldingen. Ook voor het onderwerp Wind

op Land is de samenwerking met lokale (bewoners)organisa-

ties van cruciaal belang. Wind op land realiseren met (alleen)

een top down benadering leidt tot veel weerstand en vaak tot

suboptimale plannen. Wij zien een rol voor onszelf weggelegd

in het organiseren van draagvlak mét alle belanghebbenden.

Naast de uitvoering van ons werkplan 2011, hebben wij in het

afgelopen jaar veel energie gestoken in twee zaken die ik hier

graag nader benoem. Bezuinigingen maakten het noodzake-

lijk afscheid te nemen van een aantal collega’s, wat natuurlijk

een grote impact op de organisatie heeft. De bezuinigingen

alsmede andere maatschappelijke ontwikkelingen stimuleren

ons om goed na te denken hoe wij op andere manieren aan

voldoende inkomsten voor het realiseren van onze doelstel-

lingen kunnen komen. Dit vergt een andere manier van

werken en bewegen in de wereld om ons heen. De negatieve

aanleiding van bezuinigingen buigen wij om naar een span-

nende speurtocht naar partijen die onze diensten gericht op

het versnellen van duurzaamheid in Noord-Holland willen

afnemen.

De bezuinigingen op onze organisatie staan niet op zich. Deze

hangen samen met de bezuinigingen waar heel veel sectoren

en organisaties op dit moment mee te maken hebben. Hoewel

overheden minder geld en aandacht lijken te hebben voor

duurzaamheid, zien wij een enorme energiestroom ontstaan

van mensen die besluiten het heft in eigen handen te nemen.

Initiatieven gericht op ‘zelf doen’ op gebieden als duurzame

energie en lokale voedselvoorziening schieten als padden-

stoelen uit de grond. Dit geeft aan dat de duurzaamheidsbe-

weging springlevend is. MNH ziet voor zichzelf een belangrijke

rol in het ondersteunen en versterken van deze duurzaam-

heidsbeweging. Zo heeft het ondersteunen van lokale energie

initiatieven een belangrijke plek in het werkplan van 2012.

Coen Looij

Voorzitter a.i.

Van de voorzitter

3

7

14

4

10

6

8

11

15

9

12

16

6

8

13

2011 in vogelvlucht

Samen zelf energie

opwekken

Hoe verder met het overschot aan kantoren en bedrijfs­terreinen?

Boeren op Marken

Nacht van de nacht

Huisvuil centrale pakt logistieke keten aan

Kust

Cradle tocradle in

de praktijk

Nationale Postcode Loterij

Herstructurering bedrijventerreinen

kansrijk

Duurzaam Noordzee­ kanaal­gebied

Vergroot jespeelveld

Vooruitblik 2012

Heeft Amstel­Vecht plaats voor

windenergie?

Herbezinning toekomst landelijk gebied

Activieiten2012

4

”Dit energiebedrijf maakt mogelijk wat consumenten willen: zelf

energie opwekken en energie besparen. De grote energieleveran-

ciers maken nog geen aanstalten om dit te realiseren. Onze droom

wordt nu werkelijkheid met ‘We Generate!‘ “

Dit zei Volkert Vintges, afgevaardigde van De Natuur en

Milieufederaties, na het in ontvangst nemen van de cheque

van 13,5 miljoen euro van de Nationale Postcode Loterij voor

het ‘beste baanbrekende, innovatieve goede doelen-initiatief

van 2011’. De Natuur en Milieufederaties mogen met dit

geld samen met Stichting DOEN het ‘energiebedrijf van de

toekomst’ inrichten.

Hoofddoel van dit initiatief is vanuit de mensen zelf een

beweging voor lokaal opgewekte duurzame energie voor

elkaar te krijgen waardoor een duurzame energievoorziening

voor Nederland dichterbij komt. Dat betekent dat we ‘We

Generate!‘ -huishoudens via energiebesparing en het zelf

opwekken (bijvoorbeeld met zonnepanelen) energieneutraal

maken, zonder allerlei extra gedoe. Niet ieder huishouden

kan hierin natuurlijk meteen slagen, denk bijvoorbeeld aan

appartementen zonder dak voor panelen. Energiecoöperaties

kunnen daarom inspringen: mensen kunnen lid worden

van een lokale energiecoöperatie die in de buurt duurzaam

energie opwekt (via windmolens, een biomassacentrale of een

zonneweide) en zo toch bijdragen aan en meeprofiteren van

lokale energie-opwekking.

Wij zagen de afgelopen jaren veel lokale duurzame energie-

initiatieven ontstaan. Tegelijkertijd constateerden we dat het

nog weinig initiatieven lukt om belangwekkende hoeveel-

heden energie te produceren. Een enquête in Noord-Holland

onder ons Groene Peiler-panel wees in 2011 uit dat veel

respondenten wel iets met een energiecoöperatie willen,

maar er in de buurt geen kennen. Hier ligt duidelijk een rol

voor De Natuur en Milieufederaties: onderzoek welke energie-

initiatieven er zijn, kijk hoe deze meer slagkracht kunnen

krijgen en ondersteun ze waar gewenst met kennis, en

contacten. MNH heeft een uitgebreide inventarisatie gedaan

en heeft de eerste contacten gelegd met allerlei initiatiefne-

mers. De eerste indruk is dat alle initiatieven in Noord-Holland

tezamen een indrukwekkende reus vormen, die maar weinig

nodig heeft om in de toekomst een geweldig energieke

vuist te maken voor de duurzame energievoorziening die we

allemaal verdienen.

Manuel den Hollander, m.den.hollander@mnh.nl

Samen zelf energie opwekken

5

HVC Alkmaar en Milieufederatie Noord-Holland hebben in het

kader van het landelijke samenwerkingsproject ’CO2 ambitie’,

een CO2 reductieovereenkomst ondertekend. In die overeen-

komst is vastgelegd welke maatregelen HVC Inzameling, het

logistieke onderdeel van HVC, de komende jaren gaat nemen

om de uitstoot van CO2 te verminderen.

De maatregelen zijn in samenspraak met de Milieufederatie

en het adviesbureau Ecofys opgesteld. De belangrijkste

maatregelen zijn: het aanschaffen van aardgas- en biogas-

inzamelvoertuigen en het bevorderen van zuiniger rijgedrag

bij de chauff eurs van de 160 inzamelauto’s en andere bedrijfs-

voertuigen. “Voor ons is dit een belangrijke stap op weg naar

CO2-neutraliteit”, zegt Nico Mensing, directeur HVC Inzameling.

HVC wil in de toekomst graag overgaan op elektrische mobiliteit

en uiteindelijk komt dan de brandstofcel (waterstofcel) in beeld.

Het samenwerkingsproject ‘CO2 ambitie’, is een landelijk

samenwerkingsproject tussen het bedrijfsleven en de Natuur-

en Milieufederaties met het doel extra CO2-reductie te bereiken.

Staatssecretaris Atsma van Infrastructuur en Milieu is enthou-

siast over deze samenwerking ”Om de Europese doelstelling om

een CO2-reductie van 20% in 2020 te realiseren, zijn nieuwe vormen

van samenwerking nodig tussen overheden, bedrijfsleven, kennis-

instellingen en maatschappelijke organisaties. Het project ‘CO2

ambitie’ waar milieufederaties en bedrijfsleven slim en effectief

samen optrekken is een uitstekend voorbeeld dat wat mij betreft

navolging verdient“, aldus Atsma.

Rolf van Arendonk, r.van.arendonk@mnh.nl

Huisvuilcentrale pakt logistieke keten aan

Klimaat & EnErgiE

6

Tussen de Noordzee en Amsterdam loopt het Noordzeekanaal

dwars door duinen en polders en tussen steden en bedrijven-

terreinen door. Het lijkt een onmogelijke opgave om voor dit

gebied een duurzame toekomst te ontwerpen met meer haven

en werk en meer wonen en meer landschap en leefkwaliteit.

Wanneer we de bestaande krachten de toekomst van het

Noordzeekanaalgebied laten bepalen, krijgen we vrijwel zeker

geen echt duurzaam gebied. De Milieufederatie werkt aan het

realiseren van een visie die wél toekomstbestendig is. Door

samen met vernieuwende ondernemers, de bewoners en onze

lidorganisaties in het gebied een duurzame visie te creëren,

willen we de bestuurders verleiden de lat hoog te leggen.

In 2011 hebben we hiervoor de eerste stappen gezet. In 2012

werken we aan een vervolg.

Kenmerkend voor grote delen van het gebied is onverschillig-

heid. Buiten de haven ligt het recreatiegebied te wachten tot

het wordt opgeslokt om te veranderen in havengebied. In het

havengebied zelf wachten de braakliggende bedrijfsterreinen

tot kopers zich aandienen. Met de identiteit van een gebied

waar dat aan de hand is, voelt niemand zich verbonden. En dat

blijkt ook wel. Met zijn opmerking “In Rotterdam zijn de mensen

trots op de haven. De haven bestaat niet voor Amsterdammers.”,

becommentarieert een enthousiaste directeur van een op- en

overslagbedrijf de situatie in het gebied.

In 2007 sloten De Natuur en Milieufederaties de campagne

“Zuinig op Ruimte” af. In deze campagne, die wij samen

voerden met Natuur&Milieu, riepen wij op de verromme-

ling van het landschap te stoppen. Irritatie nummer 1 van de

Nederlander waren de bedrijventerreinen die overal maar

uit de grond schoten. Wij konden cijfermatig aantonen dat

hiernaar geen vraag was maar kregen geen gehoor: noch bij

overheden noch bij ontwikkelaars. Wat is de tijd veranderd!

Anno 2012 zal er, zo schat men nu in, voor € 17 miljard moeten

worden afgeschreven aan waardeloze kantoren en bedrijven

op balansen van investeerders. De vastgoed-bubble is voorbij.

MNH is sinds 2011 lid van de commissie die zwaarwe-

gend adviseert aan de bestuurders van de Metropoolregio

Amsterdam over hoe dit probleem op te lossen en ook hoe het

systeem zo te veranderen dat échte vraag en aanbod weer met

elkaar in balans zijn. Bijzonder is dat MNH nu aan tafel zit met

banken, makelaars en ontwikkelaars om samen tot een oplos-

sing te komen. Hier zit de essentie van de door MNH gehan-

teerde werkwijze: voor het vinden van een echt duurzame

oplossing moeten alle relevante spelers met elkaar aan tafel en

worden in goed overleg de P’s van Planet, People en Profit met

elkaar in balans gebracht.

Duurzaam Noordzeekanaalgebied

Hoe verder met het overschot aan kantoren en bedrijfsterreinen?

DuurzamE ranDstaD

7

De kust: een uitgestrekt natuur-

landschap dat van groot belang is

voor veiligheid en economie. Dit is

ons uitgangspunt als het gaat om

toekomstige ontwikkelingen in het

kustgebied. Wij kiezen voor opties

die bijdragen aan een (nog) aantrek-

kelijker kustgebied.

In het kustgebied van de Kop van

Noord-Holland zijn veel verouderde

recreatieparken te vinden. MNH

verkent samen met partijen als de

Kamer van Koophandel Noordwest-

Holland, het Ontwikkelingsbedrijf

Noord-Holland Noord, de Recron

(koepel van recreatieondernemers)

en Provincie Noord-Holland hoe die

parken een kwaliteitsslag kunnen

maken. De inzet van MNH is dat

hierbij meteen aan landschap en

natuur een kwaliteitsimpuls wordt

gegeven. Zonering van het kust-

gebied is één van de speerpunten

van de natuurorganisaties die MNH

vertegenwoordigt in het overleg over

de Strategische Agenda Kust van de

Provincie Noord-Holland. Zonering

wil zeggen dat men onderscheid

maakt tussen gebieden waar het

‘druk en bruisend’ mag zijn, zoals de

badplaatsen, en gebieden waar de

natuur en de natuurgenieter meer

aan hun trekken kunnen komen.

Deze scheiding van rust en reuring

is mede dankzij onze inzet op de

strategische agenda van de Provincie

geplaatst. Om de rustige kant van

de zonering invulling te geven is wel

de nodige creativiteit vereist. MNH

gaat in 2012 verder onderzoeken

hoe dat op vernieuwende manieren

mogelijk is.

Erna Krommendijk,

e.krommendijk@mnh.nl

En wat adviseerden we in 2011. Ten eerste: schrap

miljoenen overbodige vierkante meters aan plannen

voor nieuwe kantoren en honderden hectaren

aan bedrijventerreinen. Ten tweede: bepaal welke

bestaande locaties ook in de toekomst kansrijk

blijven en welke kansloos zijn en waar een andere

bestemming voor moet worden gevonden, bijvoor-

beeld woningbouw. Ten derde: zorg dat er zicht

komt op de reële vraag en zorg dat deze zoveel

mogelijk een plek krijgt binnen bestaand vastgoed

(al dan niet getransformeerd).

Dit alles is niet minder dan een omwenteling in

cultuur. Voor gebruikers, bouwers, financiers én

overheden. Deze omwenteling heeft nu een kans

doordat het geld er niet meer is om de desastreuze

werkwijze van begin jaren 2000 te continueren.

Laten we die kans maximaal verzilveren: ons land-

schap vaart er wel bij!

Ernest Briët, e.briet@mnh.nl

Natuurlandschap kust

Als de beleidsregels ondoorzichtig zijn en van geza-

menlijke visie geen sprake is, maken bestuurders geen

keuzes. Niet voor slechte, maar ook niet voor goede en

duurzame initiatieven. “Als tegenbeweging op de bestuur-

lijke patstelling ontstaan er initiatieven op eigen kracht.

Mensen willen deelnemen in processen”, is het vervolg-

commentaar van een andere bevlogen expert. Juist van

die kracht van mensen willen we gebruik maken in 2012.

Dit om, ook samen met overheden en bestuurders, te

komen tot een écht duurzaam Noordzeekanaalgebied.

Juriaan Jansen, j.jansen@mnh.nl

FOTO

: Ju

RJE

N_N

L

Kust

8

Het behoud van de weidevogels is voor MNH een groot goed. In het bijzonder

in het Nationaal Landschap “Laag Holland”, waar het typische Hollandse veen-

weidelandschap niet kan zonder de roep van de Grutto of Kievit. De situatie van

veel weidevogels is echter zeer precair. Ondanks beleid van verschillende over-

heden loopt de weidevogelstand steeds verder terug. Maar het eiland Marken

blijkt ook nu nog een Walhalla voor diverse soorten weidevogels. Reden genoeg

voor een uniek samenwerkingsverband tussen MNH en agrariërs op Marken.

De weidevogel kan niet zonder een agrarisch landschap. Echter, niet in elk agra-

risch landschap voelt de weidevogel zich thuis en daar knelt het. De weidevogel

houdt van een hoge grondwaterstand, kruidenrijk grasland, voldoende rust

Boeren op Marken

8

Samen met Ontwikkelingsbedrijf Noord-

Holland Noord heeft MNH het bedrijven-

terreinenbeleid in West-Friesland onder de

loep genomen. Met de zeven Westfriese

gemeenten is de conclusie getrokken dat

de focus wordt verlegd van aanleggen van

nieuwe bedrijventerreinen naar herstructu-

rering van verouderde bedrijventerreinen.

Een belangrijke stap voor het landschap.

Zeven gemeenten in West-Friesland

hebben het afgelopen jaar de handen

ineen geslagen om een vergaande

praktische samenwerking te starten

in planning en herstructurering van

bedrijventerreinen. De gemeenten

werden hierbij ondersteund door de

Westfriese Bedrijvengroep (WBG), de

Provincie Noord-Holland en de Kamer

van Koophandel. MNH is erbij betrokken

vanuit het Innovatieprogramma “Mooi

Nederland”. Wij hebben kritisch meege-

keken, met name voor de aspecten

ruimtewinst, intensief ruimte gebruik,

verrommeling, landschappelijke inpassing

en ruimtelijke kwaliteit.

De belangrijkste conclusie van de samen-

werking is dat ondanks het feit dat de

gemeenten de veroudering van bedrijven-

terreinen goed in beeld hadden gebracht,

de nadruk nog te veel lag op de aanleg

van nieuwe terreinen en te weinig op de

mogelijkheden die bestaande bedrijven-

terreinen bieden. De focus verleggen

naar herstructurering van oude terreinen

is niet alleen goed voor het landschap,

maar ook in het belang van de bedrijven

zelf die gebaat zijn bij kwalitatief goede

bedrijventerreinen en bij maatschappelijk

verantwoord ondernemen.

Wij realiseren ons dat de prille samen-

werking tussen de gemeenten, die wij en

onze achterban van harte ondersteunen,

niet meteen leidt tot een totale omme-

keer in het beleid. Een cultuur van tien-

tallen jaren is niet in één handomdraai

om te buigen. Er worden echter door de

regio belangrijke stappen gezet.

Peter Grubben, p.grubben@mnh.nl

Herstructurering bedrijventerreinen kansrijk

samEnwErKing in DE rEgio

9

Omdat windenergie een goed ontwikkelde

techniek is, kan het een belangrijke bijdrage

leveren aan de transitie naar een duurzame

energievoorziening. Tegelijkertijd roepen de

prominent in het landschap aanwezige molens

vaak veel weerstand op. Dit heeft er toe geleid

dat de ambities van de Provincie voor wind op

land geminimaliseerd zijn. Vanuit het oogpunt

van een duurzame energievoorziening wil MNH

bijdragen aan het doorbreken van deze impasse.

Onze rol is het bij elkaar brengen van verdeelde

partijen en het nadrukkelijk betrekken van

bewoners bij het ontwikkelen van plannen.

Amsterdam Zuidoost stond in onze publi-

catie ‘Meer windenergie meer landschap’ al als

zoeklocatie genoemd en de gemeente Diemen

had al ambities voor windenergie. Toch richtten

wij ons draagvlakonderzoek in 2011 op de

hele regio Amstel-Vecht. Dit omdat de hoogte

van moderne windmolens én de problematiek

van duurzame energievoorziening het lokale

overstijgen en omdat dit gebied een duidelijke

landschappelijke eenheid vormt.

In een eerste atelier hebben wij met regionaal

opererende natuur- en milieuorganisaties

gekeken naar structuren en kwaliteiten van

landschap en natuur en naar do’s/dont’s en

wensen en eisen bij eventuele plaatsing van

windmolens. Opvallend was - dat merken wij

keer op keer - dat ook gepassioneerde bescher-

mers van natuur en landschap vóór windenergie

kunnen zijn, maar dat alles valt of staat bij het

proces en de randvoorwaarden op de weg naar

definitieve plaatsing van windmolens. Conclusie

is dat de streek in en om Diemen zich het beste

lijkt te lenen voor windmolens.

Een volgende stap in ons proces was dan ook

het gesprek met de lokale maatschappelijke

organisaties in die streek. uiteraard keek men

daar zeer kritisch aan tegen de impact die

windmolens op landschap en natuur kunnen

hebben. Toch lijkt het er op dat we een stap

verder zijn gekomen; we werken aan een conve-

nant waarin maatschappelijke organisaties en

bewoners samen aangeven dat windenergie in

de streek wel degelijk mogelijk is als maar aan

de juiste voorwaarden wordt voldaan. Ook voor

MNH vormen respect voor landschap, natuur

en een zorgvuldig proces dé pijlers voor het

vormgeven van duurzaam en gedragen beleid

voor wind op land.

Manuel den Hollander, m.den.hollander@mnh.nl

Heeft Amstel­Vecht plaats voor windenergie?

tijdens het broeden en het veilig grootbrengen van de “pullen”

(jonge vogeltjes). Dat zijn wensen die nog al eens haaks staan

op de wensen van de hedendaagse boer.

De Stichting “Veehouder op Marken” heeft onlangs gezocht

naar een balans tussen het behoud van het boerenareaal

voor de weidevogel en ontwikkelruimte voor boeren die

een nieuw bestaan willen opbouwen. In deze zoektocht

werd volgens MNH toch te weinig rekening gehouden met

de wensen van de weidevogels. Zo wilde men het waterpeil

stevig verlagen. Door om de tafel te gaan zitten met verte-

genwoordigers van de stichting zijn wij tot een constructieve

samenwerking gekomen. Gezamenlijk is een nieuw plan

opgesteld voor de komende vijf jaar, waarbij de ontwikke-

ling van de weidevogelstand nauwgezet wordt gemonitord

door twee onafhankelijke experts. Zij geven, op basis van

deze monitoring, richtinggevende beheeradviezen aan de

boer. Het belangrijke winstpunt van deze samenwerking

is dat daardoor niet slechts één belangrijke factor wordt

beïnvloed, namelijk het waterpeil, maar dat alle relevante

factoren worden besproken en zo in goed overleg voor een

langere periode een goede balans wordt gevonden tussen

de toekomst van de weidevogels op Marken en de toekomst

van de boer.

Ernest Briët, e.briet@mnh.nl

1010

Het concept cradle to cradle (C2C) is aan een stevige opmars

bezig, maar er zit nog een groot verschil tussen theorie en

praktijk. In Noord-Holland werkt MNH samen met NPSP

Composieten om te bewijzen dat C2C wel degelijk werkt.

De fi losofi e achter C2C is aantrekkelijk: ontwerp producten

en gebouwen op zo’n manier dat er geen afval ontstaat. Een

wereld zonder afval is een wereld van kringlopen. Daar moeten

we naar toe omdat grondstoff en opraken en we steeds meer

consumeren. Nodig zijn producten, gebouwen en gebieden

die geen negatieve impact hebben op het milieu. Of nog

beter: die iets toevoegen aan hun omgeving. Dit is makkelijker

gezegd dan gerealiseerd. Zeven Natuur en Milieufederaties

hebben vanaf 2009 samen met bedrijven uit het midden- en

klein bedrijf gewerkt aan de totstandkoming van C2C (geïn-

spireerde) producten.

In Noord-Holland hebben wij de samenwerking gezocht

met NPSP Composieten; een bedrijf dat duurzame, vezel-

versterkte kunststoff en maakt voor bouw, design, mobiliteit

en industrie. NPSP is koploper in deze sector als het gaat

om het verduurzamen van composieten. NPSP werkt op

alle fronten aan het terugdringen van milieubelasting en

wil C2C straatmeubilair ontwikkelen. Samen met MNH en

adviesbureau Partners for Innovation wil NPSP bewijzen dat

C2C werkt, zegt Willem Böttger, directeur van NPSP. Omdat

er in deze sector nog veel gebruik gemaakt wordt van

milieuonvriendelijke kunststofharsen, zoals polyester, moet

er veel gebeuren voordat een product C2C is. Er is gezocht

naar milieuvriendelijke alternatieven, zoals bioharsen.

De grootste uitdaging ligt in het industrieel verwerkbaar

maken van deze harsen. Ze kunnen qua kostprijzen nu al

concurre ren met conventionele kunstharsen, terwijl de

milieu belasting zo’n tachtig procent lager is, aldus Böttger.

De verwachting is dat NPSP een dezer maanden voor

één van haar basisproducten een C2C certifi caat krijgt.

Vervolgens wordt hiervan C2C straatmeubilair gemaakt.

Straatmeubilair kom je in allerlei vormen tegen, denk aan

afval- en papierbakken, zitbanken, bushokjes, fi etsrekken,

maar ook oplaadpunten voor elektrische auto’s. Wat zou

het mooi zijn als dit duurzame meubilair straks grootschalig

toegepast kan worden.

Rolf van Arendonk, r.van.arendonk@mnh.nl

Cradle to cradle in de praktijk

Het project Cradle to cradle is in

2011 afgerond met het magazine

‘Stof’ waarin de zeven verhalen

staan over de totstandkoming van

C2C (geïnspireerde) producten.

10

1111

In het project ‘Vergroot je speelveld’ hebben MNH, de Kamer

van Koophandel Noord-West Holland en bureau C-Realist een

gespreksmethode ontwikkeld om partijen die elkaars tegen-

strever lijken op een specifi ek duurzaamheidsissue, samen

naar de toekomst te laten kijken. Een goede kennismaking en

gezamenlijk analyseren wat er speelt, biedt de basis om ook

samen te zoeken naar gedeelde oplossingen. Het resultaat van

dit project is dat de ‘speelvelden’ rond onderwerpen als ganzen-

overlast, ontwikkelingen in Werelderfgoed De Beemster, wind

op land, strandovergangen en energiebesparing vergroot zijn.

Energiebesparing bij een woningcorporatie: Een bewoners-

groep en een onderhoudsdirecteur hebben hetzelfde doel,

energiebesparing, maar werken langs elkaar heen vanwege

hun verschillende schaalniveaus. De één zet zich in voor 35

woningen, de ander voor duizenden tegelijk. ‘Vergroot je

Speelveld’ bracht hen in contact met elkaar. Samen ontwik-

kelden ze een procedure waardoor de bewonersgroepen en

woningcorporatie elkaar wel makkelijk ontmoeten.

Wat levert het op als je in gesprek gaat volgens deze methode?

De 50 deelnemers aan het slotsymposium probeerden het uit

en ontdekten: openheid, vertrouwen, begrip en waardering

over en weer. Spontaan ontspon zich een discussie over het

wantrouwen dat goed overleg zo vaak in de weg staat. Ernest

Briët (MNH): “Door Vergroot je Speelveld leer je elkaar persoon-

lijk kennen en je vrienden verlink je niet!”. MNH is trots op de

ontwikkelde methodiek, die zij in voorkomende gevallen zal

aanbevelen. De methode kan een duurzaam resultaat dich-

terbij brengen.

Han Hefting, wethouder uit de Beemster en één van de

deelnemers aan het project zegt over zijn ervaring: ‘De

gesprekken met mijn ‘tegenstrever’ hebben mij geholpen

inzicht te krijgen in zijn denken. Dat heeft mij de ogen geopend;

het is belangrijk om in een vroeg stadium inzicht te krijgen

in de beweegredenen van protesterende burgers. Door deze

gesprekken zoeken wij elkaar nu makkelijker op en dat komt

ten goede aan ontwikkelingen in de Beemster.’

Door dit project zijn de banden tussen MNH en de Kamer

van Koophandel verstevigd. In een gesprek tussen direc-

teuren van beide organisaties, begeleid met de methode,

werden vooroordelen weggenomen en ideeën uitgewisseld.

De doelen ‘economische vitaliteit’ en ‘duurzaamheid’ blijken

elkaar te kunnen versterken. Ook ondernemers willen duur-

zame energie, duurzame voedselvoorziening en duurzame

recreatie. Ook milieu-belangenbehartigers zijn gebaat bij

een economisch vitale regio. Activisme en strijd leiden maar

al te vaak tot vertraging, stilstand en frustratie. De toekomst

van de provincie is gebaat bij samenwerking tussen de

belangenbehartigers. Samenwerken volgens ‘Vergroot je

Speelveld’ heeft banden gecreëerd waarop verder voortge-

bouwd kan worden.

Erna Krommendijk, e.krommendijk@mnh.nl

Vergroot je Speelveld

11

In februari 2011 organiseerde MNH

samen met onze lidorganisaties en

het Natuurbeheerdersoverleg Noord-

Holland (NBO) in het kader van de

provinciale verkiezingen de Hart voor

Natuur fl ashmob-actie ‘Stem met je

Hart voor Natuur op 2 maart’ op de

Dam in Amsterdam. We konden toen

niet vermoeden dat de aangekondigde

rijksbezuinigingen van 70% op natuur

en landschap aan het einde van het

jaar nog recht overeind zou staan. Op

dat moment was ook de voor de natuur

desastreuze nieuwe Natuurwet nog niet

in zicht. Onze actie heeft al dit onheil

niet kunnen voorkomen.

In oktober 2011 vond op initiatief

van de Provincie Noord-Holland een

bestuurlijke conferentie plaats over de

toekomst van het landelijk gebied, een

toekomst met minder geld. De provincie

komt voor belangrijke keuzen te staan

waar het geld in de komende jaren aan

moet worden uitgegeven. Voor zowel

provincie, natuurorganisaties en andere

maatschappelijke partijen, startte

daarmee een herbezinning periode.

De aangekondigde bezuinigingen

nopen provincie en terreinbeheerders

tot kostenbesparingen in aankoop,

beheer en organisatie. Maar wat is hierin

haalbaar? Wat is reëel? Tegelijkertijd

wordt het belangrijker om meer samen

te werken, kansen te grijpen in de vorm

van alternatieve fi nancieringsbronnen

en slimme integrale gebiedsagenda’s. Dit

alles moet in 2012 leiden tot een nieuwe

provinciale agenda Natuur, Recreatie en

Landschap.

Nationaal Landschap Laag-Holland is

een voorbeeld van een gebied waarin

keuzes moeten worden gemaakt. Er is

een structureel fi nancieel tekort in het

beheer van het landschap. Vanwege de

terugloop van het aantal weidevogels

en het opbranden van het veen door de

lage waterstanden, is de vraag dringend

geworden of alle - vaak tegenstrijdige -

beleidsdoelen in Laag-Holland wel met

elkaar te verenigen zijn en of het geld

wel goed wordt besteed. De Provincie

Noord-Holland is daarom gestart

met een maatschappelijke kosten/

baten analyse (MKBA). De MKBA moet

inzichtelijk maken welke ontwikkelings-

richtingen voor het gebied denkbaar

zijn en wat dat voor kosten en baten

oplevert en bij wie die kosten en baten

terecht komen. MNH neemt, als lid van

de Stuurgroep Laag-Holland, deel aan

de begeleidingsgroep van de MKBA. De

resultaten van het MKBA worden in het

voorjaar van 2012 bekend. Daarna volgt

de maatschappelijke discussie die uitein-

delijk zal moeten leiden tot politieke

besluitvorming.

Peter Grubben, p.grubben@mnh.nl

Herbezinning toekomst landelijk gebied

12

13

De Nacht van de Nacht is door de jaren

heen steeds bekender geworden, en

bij de viering ervan hebben wij dus een

naam hoog te houden. Dit jaar is een

link gelegd met een actueel project:

de lichthinderkaart. Vele mensen in de

provincie hebben bijgedragen aan het

samenstellen van deze kaart. De kaart

werd tijdens de Nacht op 29 oktober

aangeboden aan Gedeputeerde Tjeerd

Talsma.

Wie lichthinder ondervond, kon dat

voorafgaand aan de Nacht aangeven

op de interactieve kaart van de website

www.nachtvandenacht.nl. Van alle

provincies waarin dat gebeurde, zijn op

de Noord-Hollandse lichthinderkaart

veruit de meeste meldingen geplaatst,

ongeveer 300. Dit zegt iets over de

lichtvervuiling in Noord-Holland en

ook over de inzet van MNH om mensen

te bereiken die er hun ei over kwijt

wilden. MNH heeft zelf het traject voor

het oplossen van drie lichthinderpro-

blemen in drie gemeenten ingezet en

de provincie wil graag een paar van de

complexere gevallen samen met ons

oplossen. Maar ook zijn er lichthinder-

problemen opgelost door enthousiaste

burgers. Zo ontvingen wij bijvoorbeeld

het volgende bericht: “Afgelopen najaar

heb ik voor de lichthinderkaart van

Noord-Holland de felle lampen van het

Nova College aan de Zijlweg te Haarlem

aangemeld. Deze melding is op de licht-

hinderkaart opgenomen. Het doet me

veel plezier om u te kunnen melden dat

de locatiemanager van het Nova College

onmiddellijk actie heeft ondernomen

op mijn vraag of de lampen in de nacht

uitgeschakeld konden worden. Gevolg:

na de avondlessen gaan de felle lampen

uit, alleen de lampen t.b.v. beveili-

gingscamera’s blijven nu branden. Een

eenvoudig verzoek kan soms wonderen

verrichten.”

Ook in andere opzichten was de Nacht

opnieuw een succes: ongeveer 30

initiatiefnemers organiseerden het

recordaantal van 43 excursies tijdens

de Nacht op 29 oktober. Wij schatten

dat zo’n 2000 Noord-Hollanders deel-

namen aan een waaier van activiteiten:

van spooktochten, donkere vaarroutes

en vleermuisexcursies tot huiskamer-

concerten en ‘duistere dichters’. Talloze

bedrijven (waaronder Tata Steel)

deden hun lichten uit en ook vijftien

gemeenten. In samenwerking met

gemeente Zaanstad organiseerden wij

op de Zaanse Schans een nachtelijke

happening, waarbij Gedeputeerde

Tjeerd Talsma onze speciale gast

was. Bij aankomst in de schemering

met de gedeputeerde en wethouder

Linnekamp zagen wij een grote

vleermuis boven de Zaanse Schans

vliegen; dat was een goed voorteken.

Talsma constateerde dat hij de viering

van de Nacht al veel in de media was

tegengekomen. Daar hadden wij dan

ook volop op ingezet, onder andere via

social media, zoals twitter.

Dit jaar besloten we nog meer

persoonlijke aandacht te geven aan de

bezoekers van nachtelijke excursies. Zo

konden we (via sponsoring door HVC)

een speciale duurzame Nacht van de

Nacht-tas laten maken, die we 1000

bezoekers aanboden.

Manuel den Hollander,

m.den.Hollander@mnh.nl

Nacht van de Nacht

13

14

mEDEwErKErs En BEstuurslEDEnin 2011

wErKtEn DE volgEnDE mEnsEn op hEt BurEau

van DE miliEufEDEratiE noorD-hollanD:

Rolf van Arendonk, duurzame economie en industrieErnest Briët, directeurWim Combrink, middelenJosien Geerdink, communicatie, vormgeving, webredactieTon Geraedts, agrarische sector en natuur (tot april 2011)Peter Grubben, duurzame leefomgevingManuel den Hollander, klimaat en energieLinda van Hout, secretariaatJuriaan Jansen, klimaat en energie, duurzame RandstadErna Krommendijk, water, kust en plaatsvervangend directeurAnja Lansen, secretariaat (tot december 2011)Jos Oude Elferink, mobiliteit en lokale planologie (tot juli 2011)Lex de Savornin Lohman, juridische zakenPaula Zaal, secretariaat.

in 2011 BEstonD hEt BEstuur van

DE vErEniging uit DE volgEnDE pErsonEn:

Arthur KappenburgBart Lankester (sinds november 2011)Josca Ligteringen (tot juni 2011)Coen Looij, secretaris, plaatsvervangend voorzitterEric Rijnders (tot juni 2011)Marijke van SchendelenJan Sevink (sinds november 2011)Herman Verhagen (sinds november 2011)Kees Vriesman, voorzitter (tot november 2011)Luzette Wagenaar­Kroon, penningmeesterJan Wentink

De Natuur en Milieufederaties werken nauw samen met de Nationale

Postcode Loterij. In november 2010 is door de loterij bekrachtigd dat

de Natuur en Milieufederaties de komende vijf jaar partner van de

Nationale Postcode Loterij blijven. De federaties worden sinds 1996

gesteund door de grootste goede doelen loterij van Nederland.

In 2011 ontvingen de Natuur en Milieufederaties een bedrag van

2,25 miljoen euro van de Nationale Postcode Loterij voor hun werk

voor natuur, milieu en landschap in de provincies. De cheque werd

overhandigd tijdens het Goed Geld Gala 2011 in Laren. In totaal

verdeelde de Postcode Loterij 270 miljoen euro onder haar goede

doelen. De Milieufederatie Noord-Holland heeft in 2011 dankzij

de deelnemers van de Nationale Postcode Loterij onder meer de

projecten Cradle to Cradle, CO2 Ambitie en Nieuwe Binding kunnen

realiseren.

De Natuur en Milieufederaties, stichting DOEN en de HIER klimaat-

campagne kregen bovendien in 2011 een extra bijdrage van 13,5

miljoen euro uit het Droomfonds voor de oprichting van een nieuw

energiebedrijf. ‘We Generate!’ wordt het eerste energiebedrijf dat het

voor de klant mogelijk maakt zelf groene energie op te wekken en

energie te besparen. In 2012 zal het droomproject in uitvoering gaan.

Vertegenwoordigers van De Natuur en

Milieufederaties, Stichting DOEN en de HIER

Klimaatcampagne zijn in hun nopjes met de

cheque van 13,5 miljoen euro van de Nationale

Postcode Loterij voor de oprichting van het

energiebedrijf van de toekomst: We Generate! FOTO

: RO

y B

EuSK

ER

Nationale Postcode Loterij

15

MNH zal ook in 2012 hard werken aan het versnellen van

duurzaamheid in Noord-Holland.

Dat DoEn wij Door:

• Inspirerende voorbeelden te tonen en een inspirerend

voorbeeld te zijn.

• Door de juiste partijen bij elkaar te brengen

• Mensen en organisaties te ondersteunen bij het verwezen-

lijken van hun duurzame ambities.

Deze terugblik 2011 getuigt van onze overtuiging dat streven

naar duurzaamheid ons veel te bieden heeft. Zo wordt

onze lucht schoner, blijft landschap en natuur behouden,

kan er fijner worden gerecreëerd én valt er ook nog geld te

verdienen. Dit alles is alleen te verwezenlijken als alle rele-

vante spelers rondom een thema samen willen werken. De

eerste stap om dat te bereiken is begrip én respect te hebben

voor elkaars wensen en ambities. En vervolgens te kijken hoe

die wensen van de verschillende spelers elkaar onderling

kunnen versterken. Dát is ons startpunt en niet de punten

waar belangen zouden kunnen botsen.

mnh ziEt zich zElf als BruggEnBouwEr.

Eén brug die wij, al van oudsher, slaan is die tussen politieke

beslissers en mensen in het veld. Mensen die, al dan niet

verenigd in een lokale organisatie, zich hard maken voor het

behoud van een open polder of de kwaliteit van de lucht

die zij inademen. Maar steeds vaker slaan wij ook een brug

tussen partijen die door samen te werken een initiatief meer

body kunnen geven waardoor de impact van dat initiatief

vele malen groter wordt.

Graag licht ik dat toe aan de hand van een concreet voor-

beeld. In 2012 gaan wij stevig verder met ons landelijke

project “Hier opgewekt” voorheen ‘We Generate!‘ waarbinnen

MNH de rol heeft om initiatieven gericht op de lokale

opwekking van duurzame energie te ondersteunen. In

Noord-Holland zijn vele mensen bereid duurzame energie af

te nemen, liefst nog van Noord-Hollandse bodem. Er is een

groot aantal initiatieven van mensen die energie zelf willen

opwekken. Maar eenvoudig is dat niet. Hoe maak je jouw

initiatief tot een succes? En hoe lever je die duurzame energie

aan de potentiële afnemers? MNH organiseert dat initiatief-

nemers van elkaar kunnen leren en bemiddelt bij het vinden

van ondersteuning bijvoorbeeld bij het aanboren van finan-

ciering of het organiseren van de facturering. Ook zal MNH

samen met de Stichting Doen zorgen voor een PR-campagne

waarvan lokale initiatieven kunnen profiteren zonder dat dit

ten koste gaat van hun lokale positie en herkenbaarheid.

Nadrukkelijk wil MNH ook in 2012 de politieke besluitvor-

mers inspireren. Wij zullen onze aandacht meer richten

op de gemeenten: de overheidslaag dichtbij mensen

met duurzame ambities. Maar natuurlijk vergeten wij de

provincie Noord-Holland niet. In 2012 zullen wij Provinciale

en Gedeputeerde Staten in ieder geval blijven prikkelen

om écht werk te maken van duurzame energie. Wij blijven

pleiten voor het belang van “Wind op Land”. Ook zullen wij de

provincie proberen te verleiden naast een top-down bena-

dering ten aanzien van duurzame energie óók initiatieven

van inwoners bottom-up te ondersteunen. Tenslotte zullen

wij actief meedenken hoe met teruglopende budgetten onze

natuur en ons landschap ook voor toekomstige generaties

behouden blijven.

Ziet u een kans tot samenwerken?

Laat het mij weten!

Ernest Briët, e.briet@mnh.nl

VOOruITBLIk 2012

Milieufederatie Noord­HollandVersneller van Duurzaamheid

colofon

Milieufederatie Noord-HollandStationsstraat 381506 DH Zaandamtel 075 – 635 1598fax 075 – 670 4636mnh@mnh.nlwww.mnh.nl

Vormgeving: Sinas, HaarlemDruk: Damen Grafi a, Haarlem

De Milieufederatie Noord-Holland wordt fi nancieel ondersteund door de Nationale Postcode Loterij en de Provincie Noord-Holland

Milieufederatie Noord-HolandStationsstraat 381506 DH Zaandam

075 63 515 98mnh@mnh.nlwww.mnh.nl

Activiteiten 2012 In de loop van dit jaar wordt de Energie in de re-

gio Kaart gepresenteerd. Op deze kaart komen de

in ontwikkeling zijnde dan wel gerealiseerde Ener-

gie in de Regio projecten te staan. Dat zijn pro-

jecten waarbij slimme koppelingen zijn gemaakt

tussen bedrijven onderling of tussen bedrijven en

woningbouw op het gebied van het benutten van

(rest)warmte, energie, stoom, CO2.

Voor het thema Kust plannen wij een werksessie

met gemeenten, waterbeheerders, natuurbeheer-

ders en ondernemers om innovatieve invullingen

te bedenken voor ‘zonering’ langs de kust, met

name gericht op het creëren van rustige plekken

voor natuur en rustige vormen van recreatie.

Op zondag 8 juli vindt om klokslag 15 uur op heel

veel plekken in Europa de Big jump plaats. Wij

beogen in Noord-Holland aan dit evenement mee

te doen, met als doel aandacht te vragen voor het

belang van schoon water voor mens en natuur.

In september organiseren wij samen met de

Noord-Hollandse Energie Coöperatie een bijeen-

komst met initiatiefnemers op het gebied van

lokale duurzame energie.

Op zaterdag 27 oktober vindt de achtste editie van

de nacht van de nacht plaats.

In november presenteren wij samen met HVC de

voortgang van de gemaakte afspraken die de

Milieufederatie Noord-Holland in 2011 met hvc

inzameling heeft gemaakt in het kader van het

project de CO2 ambitie om hun CO2 uitstoot te

verminderen. Afgesproken is dat HVC Inzameling

aardgas/biogas inzamelvoertuigen gaat aanschaf-

fen en dat zij een verbeterd, zuiniger rijgedrag bij

hun chauff eurs gaan bevorderen.

In november/december organiseren wij een

maatschappelijk debat over wensen en perspectie-

ven voor een duurzame energievoorziening van

Noord-Holland.

In 2012 willen wij in enkele gebieden komen tot

een maatschappelijk convenant windenergie.

Hierin hebben maatschappelijke organisaties en

bewoners duidelijk aangegeven aan welke voor-

waarden voldaan moet worden om op bepaalde

plekken tot windmolenopstellingen te komen.