2010 - HvA

Lic

ha

me

Lijk

e o

pv

oe

din

gK

ON

INK

LIJ

KE

VE

RE

NIG

ING

VA

N L

ER

AR

EN

LIC

HA

ME

LIJ

KE

OP

VO

ED

ING

ja

ar

ga

ng

98

- 28

mei

201

0

Topic: onderzoek en innovaties in

het bewegingsonderwijs

Bewijs voor gezondheidseffecten gymles

Relatie docent - leerling: grenzen vervagen

actie 3+2 gaat verder!

e

INHOUD

sportspelgym

van educatie tot wereldprestatie

Onze inrichtingsconcepten zijn gebaseerd op multifunctionaliteit en hanteerbaarheid. In een handomdraai creëert u nieuwe mogelijkheden en uitdagingen met optimale differentiatiemogelijkheden. Snel, veilig en verrassend veelzijdig.

Flexibel van uur tot uur

www.janssen-fritsen.nl

advertenties.indd 1 29-09-09 14:17

INHOUD

Topic

Praktijk

x

x

18 3+2=eenfitidee!

37 Bewijsvoorgezondheidseffectengymles/

Lars Borghouts

44 BewegenSportenMaatschappij,eenprachtvak/

Guus Klein Lankhorst en Hilde Bax

48 Watalsgrenzenvervagen?/Alien Zonnenberg en

Sandra Roelofsen

En verder

KVLOweb.nl

Foto omslag: Hans DijkHoFF

Praktijkcover: Hans DijkHoFF

INHOUD

INHOUDINHOUD

05 |Eerstepagina

19 |Boeken

20 |DeIRP-praktijk

50 |Column/VMBO in beweging

50 |Afdelingen

51 |Webredactie

51 |Scholing

54 |Laatstepagina

Rubriek x

06 Sporttalentherkend!/Sebastiaan Platvoet, Marije Elferink-Gemser en

Chris Visscher

10 Bewegingsonderwijsin2028/Marco van Berkel en Berend Brouwer

15 Meerbewegen,beterbijdeles?/Noortje de Laat, Mirka Janssen en

Huub Toussaint

31 HetgebruikvanvideoendeInterpersonalProcessRecall-techniek/

Martijn van Bokhoven

38 Bewegingsonderwijs:gevoeddoorevidentie/Ivo van Hilvoorde en Niek Pot

41 Videofeedbackverbetertbewegingsuitvoeringindegymles/Lars Borghouts,

Martijn van Bokhoven en Robert van Boxtel

22 Deovergangvanbasisonderwijs

naarvoortgezetonderwijs(2)/

Joris Houben

26 Sportontwikkelinginhetbeleid

vandeNevobo(2)/Jorg Radstake

31 Hetgebruikvanvideoende

InterpersonalProcessRecall-

techniek/Martijn van Bokhoven

34 Korfbalineennaschoolssport-

aanbod(1)/Arno de Swart en

Chris Hazelebach

Onderzoek en innovaties in het bewegingsonderwijsDeontwikkelingenstaaninsport,bewegenenzekerookhetbewegingsonderwijs

nooitstil.Onderzoekeninnovatiesbinnenhetvakgebiedhebbendelaatstejaren

onderandereeenimpulsgekregendoordeinstellingvanlectoratenbijdeALO’s.

Dezelectoratenhebbenonderanderetottaakpraktijkgerichtonderzoektedoen.

OokinstellingenalsSLOlevereneenbijdrageaandeontwikkelingenbinnenhet

vakgebied.Indittopicvindjeeenaantalvoorbeeldenvanonderzoekenvoorgeno-

menonderzoekbinnenonsvak.Tevenswordtineenartikelvooruitgekekennaarhet

bewegingsonderwijsin2028.Inhetpraktijkkaterntenslottevindjeinspiratieomeen

veelbelovendeinnovatietoetepassenbinnendeles:videofeedback.

x

x x

x

x

x

x

x

x

x

x

x

x x

x

Vraag vrijblijvend onze catalogus aanBel 0113-315100 of mail [email protected]

www.scheldesports.nl

Vraag vrijblijvend onze catalogus aanVraag vrijblijvend onze catalogus aan

De zwaaipuntverlager zorgt ervoor dat het zwaaipunt wordt verlaagd

van 7 meter (bij nieuwbouw wordt vaak gekozen voor een hogere zaal-

afmeting ) naar 5,5 meter, voor veilig gebruik als ringstel. Te gebruiken

bij een dubbele elektrische unit, zowel bij de verplaatsbare als de vaste

uitvoering. Dit is slechts één voorbeeld van alle mogelijkheden bij

Schelde Sports, de one-stop-shop voor u als sportdocent. Want waarom

koopt u niet al uw benodigde materialen bij 1 leverancier?

Zwaaipuntverlager

EE

RsT

E Pa

gIN

ad

oo

r Ja

n r

iJpstra

Gert

COLOFON LICHAM ELIJ KE OPVOEDI NG is een uitgave van de Koninklijke Vereniging van Leraren Lichamelijke Opvoeding (KVLO)

Redactie: Hans Dijkhoff (hoofdredacteur) Maarten Massink (praktijkredacteur) Jacqueline Tangelder (redactiemedewerkster) Redactieraad: Hilde Bax, Marianne van Bussel, Lars Borghouts, Frank Jacobs, Mark Jan Mulder, Chris Mooij, Jorg Radstake, Sebastiaan Platvoet, Jan Faber, Peter Barendse. Redactieadres: KVLO, Postbus 398, 3700 AJ Zeist, e-mail: [email protected] abonnement Lichamelijke Opvoeding: Jaarabonnement e 60,– (buitenland e 80,–) Losse nummers e 3,– (excl. verzendkosten)Handelsadvertenties: Bureau Van Vliet BV, Passage 13-21, Postbus 20, 2040 AA Zandvoort, fax: 023 571 7680 e-mail: [email protected] www.bureauvanvliet.com Verschijningsdata 2010: 29 jan., 26 feb., 26 maart, 30 april, 28 mei, 25 juni, 27 aug., 24 sept., 29 okt., 26 nov., 17 dec. Druk: Drukkerij Ten Brink Meppel, Postbus 41, 7940 AA Meppel. Tel.: 052 285 5111. Vormgeving+Opmaak: FIZZ reclame+communicatie, Stationsweg 44a, 7941 HC Meppel. Tel.: 052 224 6162. Aanbieding en plaatsing van teksten en foto’s houdt tevens mogelijk gebruik op de KVLO-website in, uiteraard met vermelding van auteur en fotograaf. Overname van artikelen is alleen toegestaan met bronvermelding en na goedkeuring van de auteur. De redactie is verantwoordelijk voor de samenstelling. Niet alle artikelen behoeven de (volledige) instemming van de redactie te hebben. Mededelingen vanwege de vereniging en artikelen, die het beleid van de vereniging raken, zijn voor verantwoordelijkheid van het hoofdbestuur. Dagelijks bestuur KVLO: G. van Driel, voorzitter - mw. drs. B. Zandstra, secretaris - mw M. G. van Bussel, penningmeester - H.K. Evers - e-mail: [email protected] secretariaat Thomas groepering: Drs F. Huijboom, P. Potterstraat 26, 5143 GX Waalwijk, tel.: 041 633 3022, e-mail: [email protected]. Ledenadministratie: abonnementen en personeelsadvertenties: KVLO, Postbus 398, 3700 AJ Zeist. fax: 030 691 2810, e-mail: [email protected] site: www.kvlo.nl. Opzeggingen dienen aangetekend te geschieden vóór 1 december van het lopende jaar (kandidaatleden vóór 1 augustus). De opzeggingen worden door de KVLO bevestigd. Contributie KVLO: zie de website of neem contact op met onze ledenadministratie IssN-nummer: 0024-2810 telefoon: ledenadministratie 030 693 7676, algemeen 030 692 0847. Bezoekadres: Zinzendorflaan 9. De afdeling rechtpositie is bereikbaar via e-mail: [email protected] of telefoonnummer 030 693 7678

J.J.Bruggraaf,H.J.Steenbergen,P.C.

Adrian,J.H.Luiting,J.M.J.Korpershoek,

J.P.Kramer,O.Loopstra.

Aanditrijtjeisop28meiGertvanDriel

toegevoegd.Allenzijnzevoorzittervan

deKVLOgeweest:vanaf7februari1862

totheden.

InGertsvoorzittersperiodeisdeaan-

dachtvoordelichamelijkeopvoedingin

eenbredervoetlichtgeplaatst,zekerook

inrelatiemetdeschoolsportzoalsinde

AlliantieSchoolenSport,deNationale

Sportweek,enhetstimulerenvanSport-

onderzoekbijhetMulierInstituut.

Hetismaareengreepuitdeonderwer-

penwaarmeetijdenshetvoorzitter-

schapvanGertgrotevorderingenzijn

gemaakt.

Aanmijdeopdrachtomditvoortte

zetten,maarookomeenaantalnieuwe

discussiestelanceren,wantonsvakis

inbeweging!Gert,ontzettendbedankt

vooraljeinzetenvooraldewijze

waaropjealspersoonjebijdragehebt

geleverd.

KiezenIkkanernietomheen:op9juniaan-

staandezijndeverkiezingenvoorde

TweedeKamer.Naalleverkiezingspro-

gramma’stehebbenbekekenmoetme

vanhethartdaterbijallepartijenmaar

barweinigaandachtisvoorsporten

bewegen,terwijlermondelingwelaller-

leigoedevoornemenszijngeuit.Ikvind

datteleurstellend.

VooronsalsKVLObetekenthet,dat

wedusmeerdanooitdevingeraande

polszullenmoetenhoudenenonssterk

moetenblijvenmakenvoorgoedenmeer

bewegingsonderwijs.Endanstellenwe

welvoorwaarden.

Alsdepolitiekmeerbewegingsonderwijs

wil,danbetekentditookeenfinanciële

impulsvoordescholen.

Alsdepolitiekdevakleerkrachtinhet

basisonderwijsterugwil,danzalzeditbij

wetmoetengaanregelen.

Alsdepolitiekvanmeningisdatalleleer-

lingenindeleerplichtigeleeftijdgymnas-

tiekopschoolmoetenkrijgen,danhoort

daarookeencommitmentrichtinghet

mbobij.

Enalsdepolitiekwildattalentontwik-

kelingookvoordesportvanbelang

is,danzalzemoeteninvestereninde

kwaliteitvanhetbewegingsonderwijsen

inaccommodaties.GeenOlympischPlan

zondervoldoendeenkwalitatiefgoed

bewegingsonderwijs!Devrijblijvendheid

moetervanaf.

AlsKVLOstartenwebinnenkortofficieel

onzecampagne3+2= een fit idee!Ik

denkhierbijterugaandemotiedieikin

deTweedeKamerindecember2004heb

ingediendmetalskern:voorelkkindin

deleerplichtigeleeftijddrieuurgymper

week.DeKamerheeftdemotieaange-

nomen,maardemotieisnogsteedsniet

uitgevoerd....Voegditbijdeverschil-

lendeonderzoekendiedenoodzaakvan

voldoendeenkwalitatiefgoedbewegen

aantonenenhetbelangvantenmin-

stevijfuurbewegenperweekenhetis

duidelijkdatonzecampagne3+2= een fit

idee!eenschotinderoosis.

ToekomstIkdankjullievoordesteunbijmijnver-

kiezingtotvoorzittervandeKVLO.Elke

voorzitterheeftweereenanderemanier

vanwerkenenikzaldaargeenuitzon-

deringopzijn.Julliezijnalsledenhet

belangrijkste.Julliestaanmiddeninde

praktijkenzijndeorenendeogenvoor

hetbestuur.Vooronsalsbestuurishet

vanbelangomteluisterenendaarnaeen

afwegingtemaken.

Enniettevergeten:in2012bestaanwe

150jaar!Eenuniekfeit,wanterzijnin

Nederlandnietveelorganisatiesdiehet

zolangvolhouden.Wijwel,maarwe

zullenonsvakgebiednogmeervoorhet

voetlichtmoetenbrengen.Hetgeweld

vanhetOlympischPlanisgroot,maar

voormijkomtergeenOlympischPlan

zonderdatdelichamelijkeopvoedingin

onslandperfectgeregeldis.Datbete-

kent:vakleerkrachteninhetprimair

onderwijsenlichamelijkeopvoeding/

sportinhetmbo.

Maarwijkunnendatnietalleen.Wij

zullenmeersteuninhetlandmoeten

krijgen.Datgaanwebereiken!Viade

campagne3+2= een fit idee! Metjullie

inzetkrijgenwedatvoorelkaarendaar

twijfelikgeenmomentaan!

Noot van de redactie: in dit artikel is door de auteurs bewust geko-

zen voor de term ‘docent Sport en Bewegingsonderwijs (SBO)’. Deze

afkorting dient niet te worden verward met de afkorting zoals die

ook wordt gehanteerd voor Speciaal Bewegingsonderwijs.

Nederlandheeftambitiesomindesporttebehorentotde

toptienindewereld.Excellerendetopsporterszijneenuitste-

kendemaniervoor‘Hollandpromotie’.Sportiseenmiddelom

dewereldtelatenzienhoeinnovatief,progressief,ambitieus,

sportmindedenprestatiegerichtNederlandis(NotaTijdvoor

Sport,2006).OokinhetOlympischPlan2028isuitgebreidaan-

dachtvoortopsport.Eentoppositieindesportwordtechterniet

zomaarbereikt.SuccessendieNederlandinhetverledenheeft

behaaldzijngeengarantieopsuccesindetoekomst.Ineen

uitgebreidestudieinzeslandennaarinternationaalsportsucces

concludeertDeBosschere.a.(2009)dattweepijlersinvrijwel

allelandenonderontwikkeldzijn.Ditzijn‘sportwetenschap-

pelijkonderzoek’en‘talentherkenningentalentontwikkeling’.

Doorindezetweepijlersteinvesterenkaneenlandeenvoor-

sprongnemenopdeconcurrentieenzijnkleinelandeninstaat

decompetitieaantegaanmetdegrotelandendiebeschikken

overonderanderemeerfinanciëlemogelijkhedeneneengrotere

populatie(DeBosscheretal,2009).

Talentherkenning en TalentontwikkelingTalentherkenningentalentontwikkelingiseenprocesdatkan

wordenopgedeeldinvierverschillendefasen(ziefiguur1):

talentdetectie(herkennenvansporttalentdatnognietactiefis

binneneenbepaaldesport),talentidentificatie(hetidentificeren

vantalentalactiefineensport),talentontwikkeling(hetontwik-

kelenvansporttalent)entalentselectie(hetcontinueprocesvan

identificatie)(WilliamsandReilly,2000).Deleeftijdwaaropde

verschillendefasenidealiterplaatsvindenverschiltpersporten

isvooralafhankelijkvandemeestgeschikteleeftijdomtoppres-

tatiesteleveren.Onderzoek(Ericsson,Krampe&Tesch-Römer,

1993;Helsen,Starkes&Hodges,1998)heeftaangetoonddatin

veelvakgebieden(o.a.muziek,kunst,wetenschap,sport)de

toppaswordtbereiktnacirca10jaarofongeveer10.000uur

intensievetraining.Dezenormwordtindesportnogweleens

bediscussieerd.Hetisiniedergevalduidelijkdatjarenlange

trainingvereistisomookindesportoptopniveautekunnen

meedoen.Ditbetekentdatvoorveelsportenhetessentieelisdat

talentalopvroegeleeftijdwordtherkend.Enjuistinhetdetecte-

ren(herkennen)vandepotentievaneenkindkandedocentSBO

eenbelangrijkerolspelen.

Figuur 1. Vier fasen in talentherkenning en talentontwikkeling (Williams & Reilly, 2000)

Het Sport & BewegingsonderwijsSportenSBOzijnniethetzelfde,maarhebbenwelveelovereen-

komstenmetelkaar(Mountakis,2000).Hetisdaaromverbazing-

wekkenddaterslechtsheelweinigonderzoekisgedaannaar

talentinhetSBO.MetdeNederlandseOlympischeambitiesen

eentoenemendeaandachtvoorexcellentieinhetonderwijs(zie

o.a.OnderwijsBewijs.nl)liggenernugoedemogelijkhedenomde

rolvandedocentSBOinhetherkennenenontwikkelenvantalent

teversterken.

InNederlandisvanoudsherinhetonderwijsnietveelaandacht

voortalentenenexcellenteprestaties.Datgeldtvoorhetgehele

onderwijsmaarookvoorhetSBO.‘Diegoedeleerlingdieredt

zichwel’,‘diegoedebewegervindtvanzelfweldewegnaarde

sportverenigingwaardetalentenwordenontwikkeld’,‘ach,die

leerlingvindtzijnplekwelindegeorganiseerdesport’,hetzijn

nogsteedsveelgehoordeargumententegenhethebbenvan

aandachtvoortalenteninhetonderwijs.Ditheeftechtertwee

negatievegevolgen.

Door kennis van sport en bewegen en kennis van

het kind en zijn ontwikkeling is de docent Sport

en Bewegingsonderwijs (SBO) een zeer geschikte

professional om sporttalent te herkennen en

een rol te spelen in de ontwikkeling van talent.

Opmerkelijk is dat de rol van de docent SBO tot

op heden meestal niet verder reikt dan het ‘op

merken van kinderen die goed kunnen bewegen’.

Het SBO heeft in Nederland geen formele rol in

het herkennen en ontwikkelen van sporttalent.

Terwijl het vak hier uitstekende kansen toe biedt.

In dit artikel zal worden beschreven welke mo

gelijkheden er zijn en welke onderzoeksinitiatie

ven worden onder nomen om de docent SBO een

sterkere rol te geven in het herkennen en ontwik

kelen van sporttalent in Nederland.

Door: Sebastiaan Platvoet, Marije Elferink- Gemser &

Chris Visscher

Sporttalent herkend!

TOPIC

6 Lichamelijke opvoeding e mei 2010

1.Hetkinddattalentheeftvoorsportenbewegenontvangtniet

dieaandachtenzorgdiepastbijzijnmogelijkhedenterwijlhet

kinddatnetzozeerverdientalsdezwakkebeweger.

2.Hetvakmisteenuniekekansomdewaardevanhetvakte

vergrotenendéplektezijnwaarpotentieelsporttalentwordt

herkendenontwikkeld.

De geschikte plaatsOmverschillenderedenenishetSBOgeschiktomeenroltespelen

inhetherkennenvanpotentieelsporttalent.Opdeeersteplaats

omdatinprincipeelkkindinNederlandSBOvolgt.Ditbetekent

datdoorgebruiktemakenvanSBOomtalententeherkennen

allekindereninNederlandkunnenwordenbereikt.Desportis

nuafhankelijkvandekinderendiezichzelfaanmeldenbijeen

bepaaldesport.TalentdetectievindtmomenteelinNederlanddan

ookslechtsinzeergeringemateplaats.

Eentweederedenisdatdevaardigheden(o.a.motorisch,

sociaal-affectief,cognitief,)dieinhetSBOwordenontwikkeldeen

belangrijkerolspeleninhetontwikkelingsprocesvaneentalent.

Indesportwordenvoornamelijkprestatiebepalendefactoren

gemeten.Echter,eentalentisnietalleendiegenedienubeter

presteertdanleeftijdgenotenmaarookdepotentieheeftdatin

detoekomstteblijvendoen(Elferink-Gemser,Visscher,Lem-

mink,Mulder,2004;Howe,Davidson&Sloboda,1998;Helsen,

Hodges,VanWinckel&Starkes,2000).Motorische,cognitieveen

sociaal-affectievevaardighedenhebbeneenbelangrijkeinvloed

opdematewaarineentalentzichzelfkanontwikkelentoteen

topsporter.Vooralopjongeleeftijdisdepotentievaneenkindaf

temetenaanhoegoedenhoesnelkinderen(nieuwe)vaardighe-

denontwikkelenenleren(VanRossum&Gagné,2004).Ditkunje

hetleervermogenvanhetkindnoemenenjuisthetSBOis,anders

dandesportvereniging,eenomgevingwaardooradequate

begeleiding,evaluatieentoetsingookveelinzichteneenafgewo-

genoordeelkanontstaanoverhetleervermogenvanhetkindop

meerderegebieden.

Tenderde,hettalentontwikkelingsprocesiseenlanglopendpro-

ces.Eensterkeintrinsiekemotivatieisessentieelomhetproces

succesvoltedoorlopenenteblijveninvesterenindeeigenontwik-

keling.Eentaakgerichtleerklimaat,waarinniethetbeterpresteren

dananderenmaarhetmaximalehalenuitdeeigenmogelijkheden

centraalstaat,isessentieelvooreensuccesvolletalentontwikke-

ling.Devakdocentiso.a.doorzijnpedagogischeenmotivationele

kwaliteiteninstaatomzoweleenuitdagendentaakgerichtleerkli-

maattecreërenalsdemotivatievanleerlingenoverdetijdheenin

kaarttebrengen.

Devierdeenlaatsteredenwaaromdevakdocenteenbelangrijke

rolzoumoetenspeleninhetherkennenvandesportmogelijk-

hedenvaneenkindzijndekwaliteitenvandeSBO-docentten

aanzienvanbasismotorischevaardigheden(o.a.rennen,springen,

draaien,rollen,balanceren).Hetisaannemelijkteveronderstellen

datzonderuitstekendebasismotorischevaardighedeneencarrière

alstopsporterminderkansvanslagenheeft(Abbotetal,2002).

DevakdocentSBOisdemeestgeschikteprofessionalomdeze

vaardighedenopjongeleeftijdbijleerlingenaantelerenenomde

beheersingervanbijleerlingenvasttestellen.

SBO en topsport Eentegenargumentdatvaakgebruiktwordtomgeenaandachtte

hebbenvoortalentinhetonderwijs,isdathetonderwijsdanin

dienstkomttestaanvande(top)sport.Dittegenargumentwillen

wegraagontkrachten.HetSBOstaatdooraandachtvoortalent

nietindienstvandesport.Datzounamelijkbetekenendatde

mindergetalenteerdentekortzouwordengedaan(Kirk&Gogely,

2000).Hetuitgangspuntdatgehanteerdwordtis‘Iederkindver-

dientdezelfdekansen,maarheeftnietdezelfdemogelijkheden’.

HetQueenslandmodel(1995)geeftschematischgoedderelatie

weertussenSBOensportparticipatie.Hethoudtrekeningmetde

verschillendeniveauswaaropkinderenkunnensporten(recrea-

tief,competitief,talent-entopniveau,)gekoppeldaanverschil-

lendefaseninhetleven(ziefiguur2).Ditmodelzoudevakdocent

7Lichamelijke opvoeding e mei 2010

Figuur 2. Aangepast Queenslandmodel sportparticipatie en Sport & BewegingsonderwijsPO = primair onderwijs, VO = voortgezet onderwijs, NS = na school

bijhetvoorbereidenopeenactievedeelnameaandesporten

beweegcultuurvanelkeleerlingvoorogenmoetenhouden:niet

alleenleerlingenstimulerenactiefdeeltenemenaandesporten

beweegcultuurmaarzeook‘begeleidennaarhetjuisteniveau’.

Ookvoorkinderenmettalentvoorsportenbewegenzoudaarom

voldoendeaandachtmoetenzijn!

Focus van onderzoekBewegingswetenschappenvandeRijksuniversiteitGroningen

(RuG)heeftzichdelaatstetienjaarophetthemaTalentherkenning

enTalentontwikkelingindesportsterkgeprofileerd.Ookdoetzijal

jarenonderzoekinhetSO,metnamenaarkinderenmetmotori-

scheachterstandenmaarookbijkindereninhetreguliereonder-

wijsenkinderenopLOOT-scholen.Opbasisvandegenoemde

mogelijkhedenenargumentenvoorhetSBO,deopgedanekennis

enervaringbijBewegingswetenschappenendekennisenambi-

tiesvandeHogeschoolArnhemenNijmegen(HAN)zichverderte

profilerenophetthemaTalentherkenningenTalentontwikkeling,

isdesamenwerkingtussendezeinstitutenverdergeïntensiveerd.

Naasteenaantalandereonderzoekenzalindekomendejaren

onderzoekwordengedaannaartalentherkenningentalentontwik-

kelinginhetSBO.Totophedenishiernogweinigonderzoeknaar

gedaan(Bailey,etal,2004).Hetonderzoekdatisgedaantoontaan

dattalentherkenningvoorvakdocentencomplexisentotopheden

nogalsubjectiefplaatsvindt(Baileyetal,2009).Een van de belang-

rijkste vragen die beantwoord moet worden is:

“Welke vaardigheden en kenmerken zijn de beste voorspellers voor

de mogelijkheden van een kind om zich te ontwikkelen tot een

topsporter?”

BaileyenMorley(2006)hebbeneenmodel(ziefiguur3)ontwik-

keldwaarinhetprocesvantalentontwikkelinginhetSBOwordt

weergegeven.HetmodelisafgeleidvanhetDifferentiatedModel

ofGiftednessandTalent(DMGT)(Gagné,1993;2000).Ditedu-

catievemodelhoudtrekeningmethetsamenspeltussentalent-

herkenningentalentontwikkelingenmethetdynamischeen

multidimensionalekaraktervansporttalent(Vaeyensetal,2008).

Eencentralevraagwaarweindekomendejarenmetbehulpvan

onderzoekeenantwoordopproberentegeveniswathetrelatieve

belangisvanverschillendevaardigheden(onderanderesociale,

motorische,cognitieve)voorhettalentontwikkelingsproces.Dit

isnaarverwachtingverschillendvoorverschillendesporttakken.

Hierzalindeverschillendeaspectenenfasenvanhetonderzoek

rekeningmeewordengehouden.

Heteerstedeelvanhetonderzoekrichtzichophetinkaartbren-

genvanvaardighedenvantalentenenhetrelatievebelanghiervan

voorhetprestatieniveauinverschillendesporten.Metbehulpvan

eenvragenlijstzullenvakleerkrachtendiewerkzaamzijninhet

primaironderwijswordenbevraagdnaarwatvolgenshenkenmer-

kenvantalentvollesporterszijn.Opbasisvanderesultatenvan

ditvragenlijstonderzoekenopbasisvandebestaandekennisover


Figuur 3. Model of Talent Development in Physical Education (Bailey and Morley, 2006)

Bailey,R.&Morley,D.(2006).Towardsamodeloftalentdevelopment

inphysicaleducation.Sport, Education and Society,11(3),211-230

Bailey,R.,Tan,J.E.C.&Morley,D.(2004).Talentedpupilsin

physicaleducation:secondaryschoolteachers’experiencesof

identifyingtalentwithinthe‘ExcellenceinCities’scheme.

Physicaleducation&SportPedagogy,9(2),133-148

Bailey,R.,Morley,D.&Dismore,H.(2009).Talentdevelopmentin

physicaleducation:anationalsurveyofpolicyandpracticein

England.Physical Education and Sport Pedagogy,14-1,59-7

DeBosscher,V.,DeKnop,P.VanBottenburg,M.Shibli,S.&

Bingham,J.(2009).Explaininginternationalsportingsucces:An

internationalcomparisonofelitesportsystemsandpoliciesin

sixcountries.Sport Management Review,articleinpress

Elferink-Gemser,M.T.,Visscher,C.,Lemmink,K.A.P.M.,Mulder,

Th.(2004).Relationbetweenmultidimensionalperformance

characteristicsandlevelofperformanceintalentedyouthfield

hockeyplayers.Journal of Sports Sciences,22,1053-1063

Gagné,F.(1993).Constructsandmodelspertainingexceptional

humanabilities,in:K.A.Heller,F.J.Monks,R.Sternberg&R.

Subornik. International Handbook of Research and Development

of Giftedness and Talent(Oxford,PergamonPress),573-585

Gagné,F.(2000).Understandingthecomplexchoreographyof

talentdevelopmentthroughDMGT-basedanalysis,in:K.A.

Heller,F.J.Monks,R.Sternberg&R.Subornik.International

HandbookofResearchandDevelopmentofGiftednessand

Talent(2ndedn)(Oxford,Elsevier)

Ericsson,K.A.,Krampe,R.TH.&Tesch-Römer,C.(1993).Therole

ofdeliberatepracticeintheAcquisitionofExpertPerformance.

Psychological Review,100:363-406

Helsen,W.,Starkes,J.L.&Hodges,N.J.(1998).Teamsportsand

thetheoryofdeliberatepractice.Journal of Sport and Exercise

Psychology,20,13-25

Howe,J.A.,Davidson,J.W.,Sloboda,J.A.(1998).InnateTalents:

RealityorMyth?Brain and Behavioural Sciences,21,299-442

MinisterievanVolksgezondheid,WelzijnenSport(2005). Nota

Tijd voor Sport. Bewegen, meedoen, presteren.Ministerievan

Volksgezondheid,WelzijnenSport:DenHaag

VanRossum,J.H.A.&Gagné,F.(2004).Talentdevelopmentin

Sports.InDixon,F.A.&Moon,S.M.(Eds),The Handbook of

Secondary Gifted Education(pp.281-316).Washington:National

AssociationforGiftedChildren

Vaeyens,R.,Lenoir,M.,Williams,M.&Philippaerts,R.(2008).Talent

IdentificationandDevelopmentProgrammesinSport.Current

modesandFutureDirection.SportsMedicine,38(9),703-714

Williams,A.M.&Reilly,T.(2000). Talent identification and

development. Journal of sport sciences,18,657-667

Sebastiaan Platvoet is docent en onderzoeker bij Instituut Sport en

Bewegingsstudies Hogeschool Arnhem en Nijmegen

Marije T. Elferink-Gemser is universitair docent bij Bewegings-

wetenschappen Groningen (RuG/UMCG)

Chris Visscher is voormalig docent LO en nu hoogleraar Jeugdsport

bij Bewegingswetenschappen Groningen (RuG/UMCG).

Correspondentie:

[email protected]


Waauw

talentwordenvervolgensmeetinstrumentenontwikkeldwaarmee

vaardighedenvantalentvolleleerlingenindepraktijkuitgebreid

kunnenwordengetest.

Uiteindelijkmoetendeonderzoekeneeninstrumentopleveren

datnaastdeeigenexpertisevandedocenteengoedhulpmid-

delisomtalentvolleleerlingenindeleeftijdvan5-8jaarbeterte

kunnenherkennenvoordeverschillendetakkenvansport.Ineen

samenwerkingtussensportenschoolishetvervolgensdetaak

vandevakdocentendesportverenigingomhettalentoptimale

kansentebiedenomzijn/haarmogelijkhedenverderteontwik-

kelen.

AmbitieDeRuGenHANwillenookindekomendejareneenbelangrijke

bijdrageblijvenleverenaanhetverbeterenvantalentherkenning

entalentontwikkelinginNederland.Daarinpastzekerookom

metbehulpvanwetenschappelijkonderzoekhetvakSBOmeer

evidence basedtemaken,endanspecifiekonderzoeknaarhet

herkennenenontwikkelenvansporttalentdoordevakdocent

SBO.Ditonderzoekmoeteenheldere,toegevoegdeentoepasbare

opbrengstvoordeSBO-praktijkopleveren.

Voorhetdoenvanonderzoekenomderesultatenvandeonder-

zoekenteimplementerenissamenwerkingmetenmedewerking

vanhetwerkveldessentieel.Indekomendejarenhopenwij

gebruiktekunnenmakenvanjullieexpertise.Gezamenlijkheb-

benwenamelijkhetzelfdedoel:kwalitatiefhoogwaardigonderwijs

verzorgenwaarinallekinderenongeachthunniveauoptimale

kansenkrijgenomhunmogelijkhedenteontwikkelen.

BronnenAbbot,A.,Collins,D.,Martindale,R.&Sowerby,K.(2002).Talent

Identification and Development: An Academic Review. Edinburg:

Sportscotland

Han

s Di

jkHo

FF

AanleidingInenomhetbewegingsonderwijsinNederlandzijnallerleipolitie-

keenmaatschappelijkeontwikkelingengaande.Datisaltijdalhet

gevalendelegitimeringendeinhoudvanhetvakgebiedontwik-

kelenvoortdurendmee.Maarhetgaatmomenteelwelhard.Sport

enbewegenzijn‘hot’enzoekenopallerleimanierenverbinding

methetonderwijs.Hetbewegingsonderwijsmoetdaaropreageren

enanticiperen.OpbasishiervangafhetministerievanOCWde

SLOdeopdrachtomeentoekomstvisievoorhetbewegingson-

derwijsteontwikkelen.Bovenditartikelstaathetjaartal2028,wat

overeenkomtmethetjaarwaarinNederland(mogelijk)opteert

voordeorganisatievandeOlympischeSpelen.Dezekoppe-

lingisgemaakt,omdatsteedsgesprokenisovereenperiodevan

ongeveer20jaarwaarvooreentoekomstvisieontwikkeldmoet

worden.HetjaarwaarindeorganisatievandeSpelenzoukunnen

plaatsvindeniseenmooioriëntatiepuntvooreenreflectieopde

toekomstvanhetbewegingsonderwijs.

Daarvoorishetbelangrijknatedenkenoverdeontwikkelin-

gendieinenbuitenhet(bewegings)onderwijsplaatsvindendie

invloedhebbenophetbewegingsonderwijs.Hieronderenkelevan

deontwikkelingendieopditmomentspelenoftevoorzienzijn.

Wat verandert er in het onderwijs?1Erisveelaandachtvoorhetniveauvande‘kernvakken’(reke-

nen/wiskundeentaal),alsvervolgopverschillendeverontrus-

tenderapporten.Dittrektopditmomentdemeesteaandacht

enenergieinonderwijsland.Enexcellerenmagweer,moetzelfs.

2Scholenwordenlangzamerhandsteedsmeerinstellingendie

van8.00tot18.00uuronderwijsenandereactiviteitenverzor-

gen(bredeschool).Sportmaaktinveelgevallendeeluitvanhet

naschoolseaanbod.

3Debevoegdheidswijzigingvoorbewegingsonderwijsinhet

basisonderwijskanleidentoteenkwaliteitsimpuls,maarde

insteekvanbesturenendirectiesomdeleergangvakbekwaam-

heidbewegingsonderwijstelatenhalenomalleenaandeeigen

klaslestegevenwerktdatweertegenalshetgevolgisdater

minder(vak)leerkrachtenkomendieaanalle(ofeenbehoorlijk

aantal)klassenbewegingsonderwijsgeven.

4Heelveelroc’szijnopleidingenvoorsportenbewegengaan

aanbieden.Zijkijkendaarbijvooralnaarhetbasisonderwijs

alspotentieelafzetgebied.Enookvananderekantenwordtde

marktgevuldmet(meestal)opmbo-niveauopgeleidesport-

professionals.

5Inhetvoortgezetonderwijskomensportklassenvoorgetalen-

teerdesportersenspecialearrangementenvoortopsporters.

Metsportklassenproberenscholen(eenbepaaldsoort)leerlin-

gentetrekken.Sportwordtmeerenmeereenelementwaarmee

scholenzichopeenbepaaldewijzewillenprofileren(ookinhet

mbo)ofwaarmeevroegtijdigschoolverlatentegengegaanwordt.

6Deoverheidprobeerdeovereenlangeperiodediversestelsel-

vernieuwingencentraaldoortevoeren.Nulaatzedatintoene-

mendemateaandescholenzelfoveromhuneigenprofielte

kiezenenhuneigenonderwijsontwikkelingtebepalen(zierap-

portvandecie.Dijsselbloem).Daarbijspelenzakenalsconcur-

rentiepositiet.o.v.anderescholenenpersoonlijkevoorkeuren

vanschoolleidingeneengrotereroldanvoorheen.

Wat verandert er in de ‘buitenwereld’ om het (bewegings)onderwijs heen?1Sportenbewegenspeelteensteedsgrotererolbijzakenalshet

tegengaanvanovergewicht,hetontwikkelenvaneengezonde

leefstijl,hetbevorderenvansocialeintegratieenmaatschappe-

lijkebetrokkenheid.Sportenbewegenalsmiddel.Hetonderwijs

isdaarbijeenzekerevindplaatsvandiversedoelgroepen.

2Topsportwordtintoenemendemategezienalsfactorvan

belangineconomischezin,alsvermaaksindustrieeninhet

kadervannationaalzelfbewustzijnenbetrokkenheid.

3Vooralbeleidsmakersenpoliticienallerleimaatschappelijke

organisatiesuitdewelzijnssectorende(top)sportproberenhet

(bewegings)onderwijstebetrekkenbijhundoelstellingen.Maar

inminderemategaatookdevakwereldzelfmeeindezeaspec-

tenindelegitimeringvanhetbewegingsonderwijs.

4Desportzelfverandert(langzaam)vaneenmeeraanbodsge-

richteaanpak(ditishetspelenditzijnderegels)naareenmeer

vraag-ofmarktgerichteaanpak.Zijdifferentieertommeer

potentiëleledenofklantentekunnenbindenenbedienen.In

datkadercommercialiseertenprofessionaliseertdesportook.

5Allerleisport-enbeweegpartnersproberenhunmarktaandeelte

vergrotendooraantebiedenomsport-enbewegingsprogram-

ma’sopschooluittevoeren.

Wat verandert er in het bewegingsonderwijs zelf?1Inhetbasisonderwijsverandertdeverhoudingtenopzichtevan

desport.Sportmagenisgoed.Deindeafgelopenjarensamen

metNOC*NSFensportbondenontwikkeldekennismakings-

mappenvoortwaalfsportenzijnsymboolvoordieveranderde

relatie.Inhetvoortgezetonderwijslijkendeinhoudenvansport

enbewegingsonderwijsalveellangernaarelkaargenaderd,af

entoewellichtzelfstotopeenpuntwaarhetonderscheidlastig

temakenvalt.

2InhetvoortgezetonderwijskomensteedsmeerSOK-programma’s

(sportoriëntatieen-keuze)opdelocatievandesportzelf.Daar-

meekomttotuitdrukkingdatookinhetvoortgezetonderwijsde

Hoe ziet de toekomst van het bewegings

onderwijs eruit? Hoe zouden we willen dat die

toekomst er uit ziet? Welke tendensen zijn te

voorzien en hoe gaan we daar mee om?

Met deze vragen is de SLO bezig in een project

dat samen met de KVLO en de ALO’s wordt uit

gevoerd. Dit artikel beschrijft de opzet van het

project en de plannen voor de aanpak.

Door: Marco van Berkel en Berend Brouwer

Bewegingsonderwijs in 2028

TOPIC


sportzoalsdiezichindebuitenschoolsecontext

voordoetintoenemendematebinnenhetbewe-

gingsonderwijseenrolspeelt.

3Debewegingsactiviteitendiejongereninhun

vrijetijddoenveranderen.Zowelquaactiviteit

zelfalsquaomgevingwaarinendemotieven

waarmeewordtgesport.Sommigevandie

activiteitenhebbenhunwegnaarhetbewegings-

onderwijsalgevonden,zoalsskateboardenen

klimmen.Andereactiviteitenalsskaten,urban

runningengolfbeginnentekomen.

4LOalskeuze-examenvak(BSMvoorhavo/vwo

enLO2voorvmbo)neemteensteedsgrotere

vlucht.Sportenbewegenwordtdaarmeeookeen

beroepsgerichtefactor.Hetgroteaantaloplei-

dingenvoorsportenbewegeninhetmboen

degroeiendiversificatievansportgerelateerde

opleidingeninhethbospreektdaarbijvoorzich.

Hoe gaan we om met die ontwikkelingen?Kortom:ergebeurtvanalles,binnenhetbewegings-

onderwijsenomonsheen.Daarzittentweekanten

aan.Aandeenekantwillenweietsmetdieontwik-

kelingen,omdaterallerleimooiekansenliggenom

indeverbindingvan(bewegings)onderwijsenbui-

tenschoolsesportenbewegenmeertebereikenvoor

kinderen.Eenmeersamenhangendenbetergedif-

ferentieerdaanbodmoetertoeleidendatmeerkin-

derenkunnenenzullengaansportenenbewegen

opeenmanierdiebijhenpast.Aandeanderekant

ishetookzodatervanallekantenzeerdiverse(al

dannietterechteofreële)claimsbijhetbewegings-

onderwijsendescholenneergelegdworden.Inveel

gevallenwordteenberoepopdescholengedaan,

zonderdatergekekenwordtofzo’nberoepwelpast

binnendeopdrachtvanhetonderwijsofbinnende

randvoorwaardenwaarhetonderwijsmeetewerken

heeft.Enzonderdathetbewegingsonderwijser

inhoudelijkbijbetrokkenwordt.Doorgaanslijktelke

kennisvandekerndoelenvoorbewegingsonderwijs

teontbrekenofgeeftmendaareengeheeleigeninterpretatieaan.

Deschoolisinteressantomdeeigendoelstellingenterealiseren.

Alsweconstructiefdesamenwerkingmetexternepartnersaan

willengaanzondermeegesleurdtewordenindemaalstroomvan

allerleionzinnigeofonhaalbareclaims,moetenwealsvakzorgen

vooreenherkenbaareigenprofiel.Hieriseenkritischenotitieop

zijnplaats.Inonzebelevingontbreekthetdaarnamelijkweleens

aan.Aandeenekantzijnwijeenheelflexibeleberoepsgroepdie

zelfallerleiinteressantemogelijkhedenzietommetbewegeniets

tedoen.Datismooi.Maarwehechtendaarbijsomsnietheelsterk

aanonzeeigenkern.Wijpretenderensomsallestekunnenen

waaiensomsmetallewindenmee.Alsjeietszegttekunnen,moet

jedatinhoudelijkwelwaarmaken,andersgaatzo’nhoudingzich

optermijntegenjekeren.Wijzoudenalsdéprofessionalsophet

gebiedvanhetbeïnvloedenvanhetbewegingsgedragvankinderen

allerleiontwikkelingenopdatterreinmeemoetenwillenenkunnen

sturen.Enookdatstaatenvaltmeteenduidelijkherkenbaarprofiel

datwenaarbuitentoegoedoverhetvoetlichtkunnenbrengen

ennaarbinnentoeookechtomarmenenwaarmaken.Ditproject


Beter worden

‘toekomstvisiebewegingsonderwijs’ishetbestetebeschouwenals

eenstapindatproces.Maardanzonderdathetleidttoteenheids-

worst,tothetneerslaanvandecreativiteitvandevakdocenten.Dat

betekenteenherkenbaargezichtalshetgaatomdehoofdlijnenvan

waarbewegingsonderwijsvoorstaat(enwaarniet)enwatjedaar

vanmagverwachten(enwatniet).Enbinnendiekaderseenhoge

matevancreativiteitenflexibiliteitindemanierwaaropdatprofiel

indepraktijkgerealiseerdwordt.

Werkwijze in het projectIndebeginfasevanhetprojecthebbenweveeltijdgestoptinhet

creërenvansamenwerkingtussenSLO,KVLOenALO’s.Alledrie

zijnvertegenwoordigdindestuurgroepenindewerkgroep.Maar

omhetenigszinswerkbaartehoudenziternietvanelkeALO

iemandindewerkgroep.Omdeinhoudelijkebetrokkenheidtoch

zogoedalshetgaattekunnenwaarborgenhebbenweeenmodel

vanbuddy’sopgezet.ElkALO-lidvandewerkgroepheefteen

buddybijeenopleidingzondervertegenwoordigerindewerk-

groep.Metdiebuddykanwordengespardenkanhetresultaat

tussentijdswordengetoetst.

anita

rie

mer

sma

Eendiscussieoverdetoekomstvanhetvakkannatuurlijkgemak-

kelijkheelerguitdehandlopenenlanggaanduren.Omdatpro-

cesbeheersbaartehoudenhebbenwebeslotenomtewerkenmet

eenbeperktaantaltoekomstscenario’somdaarvanineentweetal

scenarioconferentiesmeteenkleinegroep(12-15personen)

expertsnategaanwatdegevolgenzoudenzijnalszo’nscenario

daadwerkelijkin2028geheelomarmdwordt.Zo’nscenariocon-

ferentieistebeschouwenalseendenkoefening.Wewillende

deelnemersmeenemenineen‘watzouergebeurenalsscenario

xconsequentdoorgevoerdzouzijnin2028,waarzoudatvolgens

jullietoeleiden?’.Deuitkomstenvandiescenarioconferentiesof

expertsessieswillenweinoktobervoorleggenaaneenbredere

groep–waaronderhopelijkveelvakcollega’s–omdieuitkom-

stentetoetsenopdevraaginhoeverrediewenselijk,realistisch

enhaalbaarzijnenopbasisdaarvankeuzestegaanmaken.Dan

makenwedestapvan‘hoezouhetkunnenzijnin2028?’naar‘hoe

willenwemetelkaardathetisin2028?’.Deeindrapportagevolgt

daninhetvoorjaarvan2011.Inditbladzuljedaarongetwijfeld

weeroverkunnenlezen.

Scenario’sAllereerst:hoehebbenwijhetbegripscenarioingevuld?Elk

scenarioiseenverscherptekeuzevooréénalgemenedoelformu-

leringvoorhetbewegingsonderwijs.Opbasisvaneenanalysevan

momenteelaanwezigetrendshebbenwegekozenvoorzesmoge-

lijkerichtingenomtekiezen,accentenomteleggen.Wevergro-

tensteedséénaspectuit,maarhetisnietonzeverwachtingdat

wemetelkaaruiteindelijkzullenkiezenvooréénvandiezes.We

probereneerstdoorteredenerenwaterverandertalswezouden

kiezenvoordezealgemenedoelstellingvoorhetbewegingsonder-

wijs.Waarleidtdattoeenwatvindenwevandeconsequenties

daarvan?Alswediedenkoefeningengedaanhebbenkunnenwe

betergefundeerdekeuzesmakenoverwelkedoelenwewelof

nietbijhetbewegingsonderwijsvan2028vindenpassenenwat

weonsvoorstellenbijdemanierwaaropdiegerealiseerdkun-

nenworden.Determbewegingsonderwijshanterenwehierals

paraplubegrip.Hetkangeroosterdelessenomvatten(alswedaar

in2028nogvoorkiezen),hetnaschoolsesport-enbewegings-

aanbodkanerbijhoren.Maarmisschienookweleenaanbodin

eenheelanderecontextalswevindendathettegendietijdtotde

verantwoordelijkheidvandeschoolbehoort.Bijdebeschrijving

vandezesscenario’shebbenwehetvakgebiedsteedseenandere

naamgegeven,ééndienaaronsideehetmeestpastbijdekern

vanhetscenario.

Welke scenario’s zien we?Hierondergevenwevandezesscenario’seenheelkorteomschrij-

ving.Ookdaarzittenweeraannamesenkeuzesindiemoetenuit-

nodigenomopdoortefilosoferen.Eenuitgebreidereversie(met

daarbijookdevragendieweindeconferentiesaandeexperts

willenstellen)vindjeopdesitevandeKVLOenvandeSLO.Daar

hebjeookdemogelijkheidomjehuidigevoorkeurvooréénvan

diezesaantegeven.Danwetenwevasteenbeetjewelkekanthet

volgensjullieopzoumoetengaan.Wijgaanaandeslagmetde

volgendezesscenario’s:

De lichamelijke opvoeding van kinderenStel: De belangrijkste doelstelling van de lichamelijke opvoeding

in 2028 is het bijdragen aan de persoonlijke ontplooiing van de

leerlingen met het lichaam als aangrijpingspunt: lichamelijke

opvoeding.

•Bewegingsactiviteitenzijnvooralmiddelenaanleidingom

deopvoedingvankinderentekunnenbeïnvloeden.Hetgaat

daarbijhetontwikkelenvaneenbreedbijhetindividupas-

sendscalaaanvaardighedenencompetenties,ookvaardig-

hedenencompetentiesdienietspecifiekvoorbewegenzijn.

Lichamelijkeopvoedingiswaardevolenwaardenvol.

•Deschooliseenleefgemeenschapwaarvakoverstijgende

bedoelingencentraalstaan,vakken,leergebieden,projecten,

thema’sleverendaareenbijdrageaan.Hethierennustaat

centraalenniethetlerenvoorbuitendeschool.

Wegwijs in bewegingscultuurStel: De belangrijkste doelstelling van bewegingsoriëntatie in

2028 is een gedegen oriëntatie van kinderen op onze bewegings-

en sportcultuur.

•Ditvraagtomeenbreedmaarookdiepgaandaanbodaan

bewegingsactiviteitenalsafspiegelingvandebewegings-

ensportcultuurvan2028,activiteitenwaarbewegeneen

centralerolspeelt,dieopstraat,hetstrand,decamping,het

buurthuis,desportvereniging,enz.wordengedaan.

•Hetzelfstandiglerenregulerenvanbewegingsactiviteitenisin

veelverbandenindebewegingscultuurnoodzakelijk,evenals

deprincipesvanfairplay.

•Deleerlingenontdekkenwelkeactiviteitenpassenbijhun

uniekesetvankunnen,motievenenvoorkeuren,lerenkiezen

enreflectiehieropzijndaaromvangrootbelang.


Figuur 1: overzicht stuurgroep

deinrichtingvandelessen,nieteenofandermaatschappelijk

belang

•Deleerlingenkrijgenveelinvloedopdeaangebodenbewe-

gingsactiviteitenenopdewerkwijzetijdensdelessenenze

krijgenveelkeuzemogelijkheden

•Deleraarheeftderolvaneenpersoonlijkebewegingscoach

bijdezoektochtvanelkeleerlingnaareenbetekenisvolle

maniervansportenenbewegen

•Deleerlingenkrijgeneenintensievepersoonlijkeaandachtin

eenveiligeleeromgeving.

Een gezonde en actieve leefstijlStel: De belangrijkste doelstelling van bewegen en gezondheid

in 2028 is het bereiken van een gezonde en actieve leefstijl bij

leerlingen.

•Hogeintensiteitvandelessenleidttothetvergrotenvande

(basis)conditievandeleerlingen.

•Hetvakbewegenengezondheidmoetstimulerentotmeer

deelnameaanbewegingsactiviteitenbuitenschoolentot

meerbewegeninhetdagelijksleven.Dieactiviteitenzijnin

hetaanbodherkenbaar.


Plezier

anita

rie

mer

sma

Nederland in de top 10Stel: De belangrijkste doelstelling van het sportonderwijs in

2028 is het bereiken van zo’n niveau van topsport dat Neder-

land in de top 10 van sportlanden komt.

•Deactiviteitenindelessensportonderwijszijnafgeleidvan

debelangrijkstesporten,diesportendieinOlympischver-

bandgedaanworden.

•Erisopschoolveelaandachtvoorgoedebewegersenvoor

tijdigeherkenningenondersteuningvantalenten

•Omkinderenoptopsportniveautekrijgen,moetenzeveel

gelegenheidkrijgenomhunvaardighedenteverbeteren.Ook

indelessensportonderwijsmogendezeleerlingenophun

niveauwerken.

•Kinderenmoetenlerenom(opsportiefgebied)hetbesteuit

zichzelftehalen.

Speelruimte gevenStel: De belangrijkste doelstelling van (het vak) bewegingsspel in

2028 is de volgende: “Elk kind een zo groot mogelijke speelruimte

geven voor een unieke bewegingsontwikkeling”

•Deontwikkelvraagen-behoeftevaniederkindisleidendvoor

omarmdkanworden,dieweinternwaarmakenendieweextern

consequentuitdragen.Wijvindendatdatnodigis,datwedaar

alsvakwereldveelsterkervanworden.Enwegelovenerindathet

mogelijkis.Veelzalafhangenvanwateruithetproceskomt.Het

gaatomwatonsbindtenwatweechtgezamenlijkwillendelen,

terwijlwebinnendiegezamenlijkheidtochderuimtevoelenom

tedoenwatperschoolsituatienoodzakelijkis.Naditconcrete

projectmoeterdusnogvanallesvolgen.Collega’skunnennu

almeedenkenopdesitevanKVLOofSLO,daardeverderuitge-

werktescenario’sbekijkenenindepolldieerbijhoorteeneerste

keuzemaken.

Collega’sdiehetinteressantvindenomdeeltenemenaandecon-

ferentieditnajaarwaarinwedeuitkomstenvandeexpertsessies

opdraagvlakwillentoetsenkunnenhunbelangstellingkenbaar

makenineene-mailaanMarianBijkerk([email protected]).


Correspondentie:

Marco van Berkel ([email protected])

Berend Brouwer ([email protected]).

Of bij één van de andere werkgroepleden of buddy’s.

Speelruimte geven

anita

rie

mer

sma

•Kennisoverbelangvanbewegenenderelatietusseneen

actieveleefstijlengezondheidmaakteenbelangrijkdeeluit

vandelessenbewegenengezondheid,evenalskennisover

gezondevoedingenstimulerentotgezondevoeding.Dat

gebeurtinsamenhangmetanderevakkenofleergebieden.

Iedereen doet mee door bewegenStel: De belangrijkste doelstelling van bewegingsvorming in 2028

is dat iedereen participeert in de samenleving.

•Bewegingsvormingmoethetmeedoenvaniedereeninde

samenleving,integratieeninclusiebevorderen,hetaanbodis

eenafspiegelingvandeculturelediversiteitvandesamenleving

•Hethetlerenomgaanmetverschillenenhetcreërenvan

gezamenlijkheidonderleerlingenmoetveelaandachtkrijgen

•Ookiserveelaandachtnodigvoorzelfstandigregulerenvan

activiteiten,communicatieensamenwerking.Bewegingsvor-

mingisvooralmiddelomsocialecompetentiesteleren.

Een blik op de toekomst van het project toekomstvisie bewegingsonderwijsHetprojecttoekomstvisieloopttoteind2010enderapportage

gebeurtin2011.Maarmeteenmooirapportzijnweernatuurlijk

niet.Eigenlijkbeginthetdanpas.Dekrachtvanhetheleproces

komtpastotuitingalswekomentoteenopbrengstdiebreed

Aandachtvoorhetbewegingsgedragvankinderenwordtsteeds

belangrijker,omdatmetnametechnologischeontwikkelingen

(computer,tv,gemotoriseerdtransport)delaatstedecennia

hebbengeleidtotbewegingsarmoedeonderkinderen.Deze

bewegingsarmoedevormteenbelangrijkeredenvoorhettoene-

mendeovergewichtonderkindereninNederland(vanWieringen,

2009).Hetisdaaromnietzogekdathetaantaluurdatkinderen

bewegingsonderwijskrijgtopditmomenteenaandachtspuntis

vanonzeoverheid.Daarbijishetuitgangspuntdatkinderenten

minsteéénuurperdagbewegen(NederlandseNormGezond

Bewegen,Kemperetal.,2000).Allekinderengaannaarschoolen

dusisschooldéplekomvoorallekinderenbijtedragenaanhette

behalenbeweegdoel.

Naasthetbewegenindegymzaal,bewegenkinderennatuurlijk

ookopdeschoolpleinen.Naafloopvandegymlesendepauze

gaandelesseninhetklaslokaalweerverder.Zouhetzokunnen

zijndathetfysiekactiefbezigzijneeneffectheeftopdeleerpres-

tatiesnadegymlesendepauze?Ditsoortvraagstukkenpastinde

onderzoeklijnvanhetlectoraatBewegingswetenschappenvande

AmsterdamseALO,waarmetnamedebijdragediebewegingson-

derwijskanleverenaandegezondeontwikkelingvanhetlagere

schoolkindcentraalstaat.Hetonderzoekisuitgevoerdinopdracht

vandeOpenbareDaltonbasisschoolDeHorizonteAmsterdam.

Dedirectriceisbenieuwdnaardedaadwerkelijkeeffectenvan

bewegenophetconcentratievermogenvankinderen.

Ineentestsituatiezalwordengemetenofdeconcentratiebijde

kinderennadegymlesisverbeterdt.o.v.hetlesuurdaarvoor.Dit

zoueenbelangrijkgegevenkunnenzijnvoordeinvullingvanhet

totalelesprogrammaenvoorhetpleidooivoormeerbewegings-

onderwijs.Inditartikelwordendetheoretischeachtergrondende

opzetvanhetonderzoekbeschreven.

Theoretische basisFysiekeactiviteitspeelteenbelangrijkerolindeontwikkelingvan

kinderen.VolgensPiaget(1968)washetbewegenvoorhetjonge

kindbijuitstekdebrugnaardeanderenhetandere.Hetweet

krijgenvandewereldomzichheenkomtprimairtotstandals

aan-den-lijveondervinden.Hetkindvolgtdewegvangrijpennaar

begrijpen.

Leppoetal.(2000)concludeerdendatfysiekeactiviteitbijjongere

kinderendecognitieveontwikkelingstimuleert.Daarnaastgafzij

eenverklaringvoordezeontwikkelingdielooptvanafheteerste

levensjaartothettwintigste

levensjaar.Gedurendedeze

belangrijkeperiodeontstaan

deneuraleverbindingeninde

hersenendoorhetprocesdat

myelinisatiegenoemdwordt.

Ditprocesstaattoedatkinde-

rencontrolekrijgenoverhun

motorischefuncties,senso-

rischemogelijkhedenenhun

cognitieffunctioneren.

Debovenstaandetheorieën

geldenvooralvoorcognitieve

ontwikkelinginalgemenezin.

Maarwelkerelatiebestaat

ertussensport,schoolen

decognitieveprestatiesvan

leerlingen?

Coeetal.(2006)onderzocht

derelatietussenenerzijdsde


Kinderen gaan natuurlijk (ook) naar school om te

leren rekenen, lezen, schrijven enzovoorts. Op het

eerste gezicht lijken deze cognitieve leerdoelstel

lingen meer aandacht voor bewegen in de weg te

staan. Maar is dat wel zo? Daarom is het belang

rijk te weten welke meerwaarde het bewegings

onderwijs heeft voor kinderen en welke plek het

bewegingsonderwijs inneemt binnen de context

van de school. In dit artikel wordt het onderzoek

dat wordt gedaan naar de invloed van bewegen

op de leerprestatie uitgelegd. Door: Noortje de Laat,

Mirka Janssen, Huub Toussaint

Meer bewegen, beter bij de les?

TOPIC

Meer bewegen, beter leren

Han

s Di

jkHo

FF

Grote activiteit, meer concentratie?

(2003)legdeneenverbandtussendefysiekeactiviteitende

concentratiebijkinderen.Opsommigeplaatsenindehersenen

vindtmeerdoorbloedingplaatstijdenshetsportendiegedurende

eenperiodenabeëindigenvanhetsportenvoortduurt.Ditleidt

toteenvergroteconcentratieeneenbeterleervermogenbijde

kinderen(Hollmann&Strüder,2000;Hollmann,2000).Erwerd

eenverschiltussenjongensenmeisjesgemeten:meisjesmeteen

beteremotorischecoördinatiekondensnellerwerkenenmaakten

minderfouteninhunwerk.

Erzijndusaanwijzingenomaantenemendatfysiekeactiviteit

opschooleenverbeteringvanhetconcentratievermogenkan

bewerkstelligen.Hetlerenvancomplexebewegingenzoude

frontalekwabindehersenenstimulerenenzowordenereffec-

tievereneuraleverbindingengelegddieervoorzorgendathet

probleemoplossendvermogenverbetert.Ditzorgtdanweervoor

betereleerresultaten(Jenssen,1998).Ookkanfysiekeactiviteit

wijzigingenaanbrengeninneurohormonalemechanismen,wat

leidttoteenbetereconcentratieindeklas(Shephard,1997).Aan

deanderekantzijnerookaanwijzingendathetverbeterenvande

concentratieenleerprestatiesindeklasnietsamenhangenmetde

fysiekeactiviteitbijkinderen,maardathetnemenvanpauzes(het

onderbrekenvantaken)eenveelbelangrijkererolspeelt(Pelligrini

&Smith,1995).

Inhetonderzoekstaatdevolgendevraagcentraal:welkeffect

heeftdematevanfysiekeinspanningopdeconcentratieinde

lessennadegymlesdanweldepauzebijkinderentussen6en12

jaar?

Deelvragen

1.Iserverschilinconcentratietussenlesnadegymlesenlesna

depauze?

2.Zoja:heeftdeintensiteitvandefysiekeactiviteitinvloedopde

concentratieverandering?


Han

s Di

jkHo

FF

fysiekeinspanningopschoolenanderzijdsdeleerprestaties,uitge-

druktinschoolcijfersenhetcognitieveniveau(IQ)vandeleerlin-

gen.Deuitkomstenvanditonderzoeklatenziendatereenrelatie

istussen‘stevige’fysiekeinspanningendecijfersvandeleerlingen.

Leerlingendiezichfysieksteviginspannenboektensignificant

hogerecijfers(P<0.05)danleerlingendiefysiekminderactief

waren.Erwerdgeenverschilincijfersaangetroffenbij‘matige’

fysiekeinspanning.DeIQ-scoreskondennietsignificantgerela-

teerdwordenaandedeelnameaanlessenlichamelijkeopvoeding

ofdeverschillendeniveausvanlichamelijkeinspanning.

Dwyer,etal.(1983)onderzochtenbijeengroepkinderenopde

basisschooldefysiekefitheidendematevanfysiekeinspanning

buitenschoolinrelatietotdecognitieveprestaties.Kinderendie

meerfysiekactiefwaren,leverdenbetereschoolresultaten.Inlijn

metdiebevindinghadDwyereerderaangetoonddatmeersport

opschool,niettenkostegaatvanleerresultaten.

Grissom(2005)toondeaandatfysiekfitterekinderenbetere

schoolprestatiesleveren.Ditpositieveverbandbleekbovendien

grotertezijnvoormeisjes.Erwerdgeconcludeerddatdefysieke

fitheidenschoolprestatieselkaarwaarschijnlijknietdirectbeïn-

vloeden,maarwelinrelatiestaanmetelkaar.

InhetSPARK-onderzoeksprogrammawerdendelangetermijn-

effectenvanhetsportenopschoolonderzocht.Ookhierwashet

resultaatdatleerlingengeennegatieveeffectenophunleerpres-

tatiesondervindenvanverminderdelestijdwanneerdiewordt

ingeruildvoorfysiekeactiviteit(Sallisetal.,1999).

Samenvattend:Wanneerermeerlichamelijkeopvoedinggegeven

wordtopschoolheeftditgeennegatiefeffectopdeleerprestaties.

Verbetering concentratieConcentratiekanveelinvloedhebbenopdecognitieveprestatie

dieopdatmomentgeleverdmoetworden.DordelenBreidhecker

3.Isereenverschilinconcentratietemetentussenjongensen

meisjes?

4.Isereenverschilinconcentratietemetenwanneerdegymles’s

ochtendsdanwel’smiddagsgegevenwordt?

Onzehypotheseisdatdekinderenzichnadegymlesbeterkunnen

concentrerendanervoor.Daarnaastisdeverwachtingdatleerlin-

gennadegymlesgemiddeldeenbetereconcentratiehebbendan

nadepauze,omdatergroteverschilleninfysiekeactiviteitkunnen

optredenindevrijesituatievandepauzes.

Aansluitendopdeelvraag1verwachtenwijdatdematevancon-

centratieverbeteringafhangtvandeintensiteitvandefysiekeacti-

viteittijdenspauzedanwelgymles.Wellichtwordthetverwachte

effectbeïnvloeddoorhetgeslachtvandeleerlingen/ofdoorhet

bioritmevanhetkind(Schreuder,2005).

Deveranderinginconcentratiewordtbijdrieverschillendegroe-

pengetestwaarbijgekekenwordtnaarheteffectvanbeweegacti-

viteittijdensdegymles(groep1),heteffectvanbeweegactiviteit

tijdensdepauze(groep2)enheteffectvandeklaslokaalsituatie

zonderbeweegactiviteit(controlegroep).Elkegroepbestaatuit

32leerlingenmeteenevengrootaantaljongensenmeisjes.De

leeftijdvandeleerlingenlooptuiteenvan6t/m12jaar.

Deconcentratievandeleerlingenwordtvoorennahetinterven-

tiemomentbepaaldmetbehulpeensubtestuitdeTestofEvery

DayAttentionforChildren(TEA–CH).Deleerlingenzienopeen

bladvanA3-formaatallerleitweetallenvanfiguurtjes(‘ruimte-

schepen’)staan.Zijmoetenzosnelmogelijkdetweetallenomcir-

kelendiehetzelfdezijn.Eenscorewordtberekendaandehand

vanhetaantalgoedgevondentweetallen,entijdomdeparente

vindenminusdetijdnodigvoorhetomcirkelenvandeparen.Het

verschilinscoreopdetweetestmomentenzaldematebepalen

waarinhetkindverbetertdanwelverslechtertinzijnconcentratie

naeeninterventiemoment.

Daarnaastzullendeleerlingentijdensdegymlesendepauzeeen

ActiTrainerdragen.Ditapparaatmeetdematevanfysiekeactivi-

teitenhettelthetaantalstappendiedeleerlingzet.Deeventuele

veranderinginconcentratiediewordtgemetenkandangerela-

teerdwordenaandematevanfysiekeactiviteit.

De toekomst?Wanneermenweetwanneerkinderengedurendededagbeterof

mindergoedcognitiefpresteren,kunnenscholenhierhunlespro-

gramma’sopinrichten.Erkunnenweloverwogenkeuzesgemaakt

wordenomdedagzointedelendatdezeindelingaansluitop

schommelingeninbijvoorbeeldconcentratievermogen.Wanneer

blijktdatkinderenzichbeterkunnenconcentrerenwanneerzij

fysiekactiefzijngeweest,kanergekozenwordenvoorhetinroos-

terenvaneenzwaardereleertaakofeenreken-ofspellingstoetsna

degymlesofhetbuitenspelen.Wanneerblijktdatdefysiekeacti-

viteiteennegatiefeffectheeftopdeconcentratie,kanergekozen

wordenvooreencognitiefminderbelastendetaak.Mochtblijken

datdegymlesdecognitieveprestatiesverbetert,dandraagtditbij

aandeonderbouwingvanhetbewegingsonderwijsopdebasis-

school.

Degegevensvanhetonderzoekwordenopditmomentverwerkt.

Ineenvervolgartikelinditbladzullenweterugkomenopderesul-

tatenenconclusies.

LiteratuurCoe,D.P.etal.,(2006),Effectofphysicaleducationandactivity

levelsonacademicachievementinchildren,gepubliceerdin:

MedicineandScienceinSportsandExercise38,1515–1519

Dordel,S.,Breithecker,D.,(2003)Zusammenhängezwischen

körperlicherAktivitätundKonzentrationimKindesalter–Ein-

gangsergebnissedesCHILT-Projektes,DeutscheZeitschriftfür

Sportmedizin,54,242-246.

Dwyer,T.,Coonan,W.E.,Leitch,D.R.,Hetzel,B.S.&Baghurst,P.A.

(1983).Aninvestigationoftheeffectsofdailyphysicalactivityon

thehealthofprimaryschoolstudentsinSouthAustralia.Int. J.

Epidemiol.,12,308-313.

Grissom,J.B.(2005).Physicalfitnessandacademicachievement.

Journal of Exercise Physiology,8,11-25

HollmannW,(2000)Bewegungsgedächtnis,Sportmedizin4,pag:

136-137.

HollmannW,Strüder,HK.(2000)Gehirn,Psycheundkörperliche

Aktivität.DerOrthopäde29,pag:48-956.

]ensen,E.(1998)Teachingwiththebraininmind.Alexandria,VA:

AssociationforSupervisionandCurriculumDevelopment

Kemper,H.C.G.,Ooijendijk,W.T.M.,&Stiggelbout,M.(2000).

NederlandseGezondeBeweegNorm.TijdschriftvoorSociale

Gezondheidszorg,78,180-183.

Leppo,M.L.,Davis,D.&Crim,B.(2000).Thebasicsofexercising

themindandbody.ChildhoodEd.76,142-147.

Pellegrini,A.D.,&Smith,P.K.(1995)Physicalactivityplay:The

natureandfunctionofaneglectedaspectofplay.ChildDevelop-

ment,69,577-598

Piaget,J.(1968).ThePsychologyofIntelligence.Totowa,NJ:Lit-

tlefieldAdams

SallisJ.L.,McKenzie,J.,Kolody,B.,Lewis,M.,Marshall,S.&

Rosengard,P.(1999).EffectsofHealthrelatedPhysicalEducation

onAcademicAchievement:ProjectSPARK.Research Quarterly for

Exercise and Sport70,127-131

Schreuder,L.,(2005)Bioritmeenschool-progamma,Literatuur-

onderzoekinopdrachtvanOpenbarebasisschoolDeOoster-

weideteGouda,april2005.

Shephard.R.J.(1997)Curricularphysicalactivityandacademic

performance.PediatricExerciseScience,9,11~126.

Wieringen,J.C.M.(2009)StandpuntBeweegstimuleringdoor

dejeugdgezondheidszorg,RIVM-rapport295002001/2009,in

opdrachtvanhetministerievanvolksgezondheid,welzijnen

sport.

Noortje de Laat is vierdejaars student aan de ALO (domein Bewegen

Sport en Voeding) van de HvA

Mirka Janssen is promovenda verbonden aan het lectoraat

Bewegingswetenschappen van de ALO

Huub Toussaint is lector Bewegingswetenschappen bij DBSV van

de HvA.

Correspondentie:

[email protected]


Onzecampagne3+2=eenfitidee!draaitvolop.

Omhetsuccesnoggrotertemaken,willenwe

graaggebruikmakenvanjullieexpertiseen

enthousiasme!Daaromzoekenwe‘ambas-

sadeurs’inderegio,dienamensdeKVLO3+2

=eenfitidee!uitwillendragenendiemee

willendenkenoverhetinvullenvandecam-

pagne.Hethoeftnietveeltijdtekosten,maar

wemakengraaggebruikvanjullieexpertise!

Hetzoumooizijndatperafdelingeenofmeer-

dereambassadeurskomen,zodatwedecam-

pagneoverheelNederlanduitkunnenspreiden.

[email protected].

Voorwiehetnognietweet:3+2=eenfitidee!

isdenieuwecampagnevandeKVLO.Wijgaan

voordrieuurgymentweeuureennaschools

sportaanbodperweek.Wantviaschoolbereik

jeALLEkinderenenkunjestructureelietsaan

hetgebrekaanbewegingdoen.

Hebjijdepetitievoormeerbewegenensport

opschoolalgetekend?Kijkopwww.3plus2.nl

endoemee!

En vErdErx

3 + 2 = een fit idee!Word ambassadeur voor 3+2 = een fit idee!


Bij- en nascholingProfessionals op het gebied van bewegingsonderwijs of psychomotorische therapie kunnen kiezen uit een ruim aanbod van bij- en nascholingscursussen op Windesheim in Zwolle. Kijk voor meer informatie op onze website, www.windesheim.nl > Post-hbo en cursussen > Sport en bewegen.

Meer informatie?Neem contact op met het Windesheim Informatiecentrum, tel. 0900 - 8899 of e-mail naar [email protected]

h e t g e b e u r t o p w i n d e s h e i m

Actiepolo’s te bestellenDraagdecampagneuitdoordespeciale

actie-polo’stebestellen.Intweekleuren

enineenheren–eneendamesmodel.

Opwww.3plus2.nl ziejewelkeshirtser

zijn.Ennatuurlijkhopenwedat3+2zo

ookindebeweeg-ensportlessenzicht-

baarwordt!

Alsjenueennieuwlidaanbrengt,krijgje

zelfeenpologratis!Enhetnieuwelidook!

Naastdepolo’szijnerookstickerkaarten

(jekrijgterbinnenkorteenbijditblad!),

memoblokjes,t-shirtsenposters(worden

verstuurdnaardePO-enVO-scholen).

Ookzijnertweevlaggenentwee

bannersmethet3+2-logo.

ADVERTENTE

TaekwondoDe Weg naar succes

Auteurs Paul van Beersum, Willem Jansen

Uitgeverij: Elmar b.v. Rijswijk (2009)

Taekwon-do.Eenrelatiefjongevecht-

kunstmetrondde20duizendbeoefena-

reninonsland,vanwieVO-scholieren,

veelalgemotiveerddoordespectaculaire

traptechnieken,veruitdegrootstegroep

vormen.Demoeitewaarddusvoorvak-

leerkrachtenLOalishetmaarommee

tekunnenblijvenpratenoverdehuidige

vechtsportcultuur,waarbinnendeschone

kunstenzoalsdezeterreinaanhetverlie-

zenzijnaandeknock-outgerichtestijlen.

Tweevakbroeders,VanBeersumenJansen,

hebbenzichmetgrootenthousiasmeen

deskundigheidgestortophetbundelen

vandeessentievanreedsbestaandelitera-

tuuroverTaekwon-doenhebbendaareen

kaderenbeeldmateriaalaantoegevoegd

omutegentezeggen.Hetiseenprettigen

metrealiteitszingeschrevenwerk,meteen

heldereindeling,schematischeuitwerking

vanstanden,technieken,hulpmateriaal,

fysiekeenmentalebasisvoorwaarden.

‘Dewegnaarsucces’iseenpretentievolle

ondertitel,welkegrotendeelsookwordtwaar-

gemaakt.Danherkenikdaaralslezervooral

hetsuccesbinnenhetTaekwon-dozelfin.De

wegnaardezwartebandwordtzorgvuldig

gestructureerdinbeeldgebracht.Meermaals

wordtgememoreerddathetgrotelerendan

pasbegintendatditslechtseenbasisboekis.

VoorwieermeerinhetlevenisdanTaekwon-

doisdatsomswatontmoedigend.

Dewegnaarsuccesinbrederezinvolgt

ditboekeenstukkorter.DatTaekwon-do

eenmaniervanlevenkanzijn,inclusiefde

pedagogischvormendewaarde,wordtin

vijfbladzijdenweggezet.

Ooksparring,deéén-tegen-éénwedstrijd-

vorm,opheteersteoogtocheensubstan-

tieeldeelvanhetgeheel,komtermetdrie

bladzijdenbekaaidvanaf.Deoverige300

bladzijdenzijneenodeaandetechniek,

destanden,detrefvlakkenenbovenalde

idealestijlfiguren,tulsgenaamd.Flanke-

rendwordtdaarbijgesprokenoverhistorie,

chakra’s,meditatieenvoeding,maarde

tweedelingindenkboekenwerkboekis

nietgeheelconsequent.

Wieopzoekisnaardemethodischebasis

vangereduceerdeofspeelsevormenvoorde

gymzaal(trefspelen)ishieraanhetverkeer-

deadres.Echter,voorhetvergetengebied

vanhoudingsscholingvooropgroeiende

pubers,inclusiefstretching,vormtditboek,

losvandesportspecifiekeuiteenzetting,

inwoordenbeeldeenprachtigebronvan

oefenstofmetmooibeeldmateriaalvooreen

aantalbasistechniekenvanzelfverdediging,

welkeindegymlesgoedzijntebeoefenen.

Thijs Mensink, docent zelfverdediging HvA,

Domein Bewegen, Sport en Voeding


TRENOMAT SCHEIDINGSWANDEN

Al 40 jaar gespecialiseerd in nieuwbouw & onderhoud

De jongste generatie zaalscheidingen

Trenomat Acoustic ® • Geluidsreductie en geluidsabsorptie in alle zaaldelen door akoestisch wandmateriaal!

• Ook voor renovatie en verbeteren van de akoestiek in bestaande accommodaties!

De Graaf en van Stijn BVPostbus 322420 AA NieuwkoopTel: (0172) 57 97 20Fax: (0172) 57 26 [email protected]

lo-degraaf 071115.indd 1 02-09-2009 13:49:38lo-ball contact 100504.indd 1 18-05-2010 10:15:02

TA

EK

WO

N-D

OELMARBUDOSPORT

ELMAR

DE WEGNAARSUCCES

Paul van BeersumWillem Jansen

TA

EK

WO

N-D

OD

E W

EG

NA

AR

SUC

CES

Pau

l van

Beersu

mW

illem

Jan

sen

Over Taekwon-Do zijn al vele boeken verschenen.Plaatjesboeken, theoretische boeken, boeken van degrondlegger en boeken van zijn volgelingen. Dit boek iseen waardevolle aanvulling daarop. Enerzijds omdathet een gestructureerde handleiding biedt aan ieder-een die op weg is naar de 1e dan in Taekwon-Do.Anderzijds omdat het een modern en sprekend naslag-werk is voor iedereen die deze graad al heeft behaaldof voor liefhebbers van martial arts die graag watmeer willen weten over De weg van de voet en devuist. Kortom het boek is een bron van kennis vooriedereen, maar in het bijzonder voor serieuze Taek-won-Do studenten en -leraren.

Het boek is daarmee een enorme sprong voorwaarts inde literatuur over vechtsport en vechtkunst. Ook voorde niet-Taekwon-Doin biedt dit boek namelijk veelleerstof. Het geeft met talloze hedendaagse instruc-tiefoto’s en illustraties in kleur de fijne kneepjes van devechtkunst weer en beschrijft in het eerste deel op eeneenvoudige manier de totstandkoming en de essentievan de kunst.

Dit boek is een absolute must-have voor de serieuzestudent en een aanrader voor de beoefenaars vanandere martial arts, als verdieping op de ‘eigen’ kunst.

Martijn KoopDangraadhouder en docent Aikido.

BA

SISB

OE

K TAEKWON-DO

I S BN 978-90-389-1955-3

9 7 8 9 0 3 8 9 1 9 5 5 3

Paul van Beersum• Rijkserkend hoofdleraar Taekwon-Do• 3e dan Taekwon-Do (ITF certificaat:

NED-3-1010)• 1e dan Hapkido• NTA Taekwon-Do scheidsrechter - D -

licentie• Bestuurslid Taekwon-Do Academie Gel-

derland• Secretaris en bondstrainer van het

Nationaal Team Opleidingen• Vakdocent voor de lerarenopleiding

Taekwon-Do• 2e Reiki graad beoefenaar • Sportinstructeur bij de Koninklijke Mare-

chaussee• Instructeur Aanhouding en Zelfverdedi-

ging bij defensie

Willem Jansen• Rijkserkend hoofdleraar Taekwon-Do• 3e dan Taekwon-Do (ITF certificaat:

NED-3-1009)• 1e dan Hapkido• NTA Taekwon-Do scheidsrechter - C -

licentie• Bestuurslid Taekwon-Do Academie Gel-

derland• Voorzitter en bondstrainer van het

Nationaal Team Opleidingen• Vakdocent voor de lerarenopleiding

Taekwon-Do• Sportmasseur• 1ste graad docent bewegingsonderwijs• Sectievoorzitter Lichamelijke Opvoeding

Olympus College

Omslag-taekwondo 19-06-2009 15:40 Pagina 1x BOEKEn

ADVERTENTE

x IrP-PrAKTIJK Door: mr. Sandra RoelofsenR


PensioenDe afdeling rechtspositie biedt juridische hulp en bijstand bij allerhande vragen en problemen

die voortvloeien uit de werksituatie van leden van de KVLO. In de column dit maal aandacht

voor pensioen.

Pensioen is een breed begrip, dat voor

deelnemers van het ABP eigenlijk bestaat

uit verschillende onderdelen en mogelijk-

heden: (ouderdoms)pensioen (nu nog vanaf

65 jaar), FPU (voor deelnemers geboren

voor 1 januari 1950), keuzepensioen (voor

deelnemers geboren na 1 januari 1950) en

het nabestaandenpensioen. Bij pensioen en

de opbouw daarvan bij het ABP hoort ook

het arbeidsongeschiktheidspensioen (voor

deelnemers die recht hebben op een WIA-

uitkering) en het invaliditeitspensioen en de

herplaatsingstoelage (voor deelnemers die

nog recht hebben op een ‘oude’ WAO-

uitkering); deze laatste zullen hier niet aan

de orde komen.

Niet zo raar dus dat er regelmatig vragen

komen op onze afdeling over één van deze

vormen van pensioen. De juristen van de

afdeling zijn echter geen pensioenspecia-

listen; dit is een vak apart dat veel des-

kundigheid en expertise vraagt waar onze

afdeling niet op berekend is. Vandaar dat

we voor specifieke adviezen gebaseerd op

berekeningen ook altijd verwijzen naar het

ABP, officieel de Stichting ABP (Algemeen

Burgerlijk Pensioenfonds), dat al sinds 1922

de pensioenen voor ambtenaren en onder-

wijsgevenden beheert en uitbetaalt.

Alleen het ABP kan exacte pensioenbere-

keningen maken, waar je de keuzes voor de

toekomst op kan baseren.

In zijn algemeenheid gelden de volgende

pensioenregelingen voor deelnemers van

het ABP. Hierbij gaan we nu nog uit van een

AOW-leeftijd van 65 jaar. Zodra er duidelijk-

heid komt over een verschuiving van deze

leeftijdsgrens en de wijzigingen die dit voor

je pensioen zal inhouden, informeren we je

hier natuurlijk over!

Voor deelnemers geboren vóór 1 januari

1950 (en sinds 1 april 1997 onafgebroken

deelnemer van het ABP) geldt dat zij nog

gebruik kunnen maken van de FPU-regeling.

Met FPU mag je al vanaf 55 jaar, hoe

eerder je stopt, hoe lager de FPU-uitkering.

Met FPU overbrug je de jaren tot het

ouderdoms pensioen, dat in ieder geval

ingaat als je 65 wordt. Blijf je doorwerken

tot je 65 bent, dan krijg je afhankelijk van

hoeveel je werkt een eenmalige bonus. Wil

je inderdaad blijven werken tot je 65-ste,

dan is het toch voordeliger om in de maand

dat je 65 wordt nog gebruik te maken van

de FPU, je ontvangt dan een hoger ouder-

domspensioen omdat de niet opgenomen

FPU dan wordt uitgeruild naar het ouder-

domspensioen (dit gaat overigens niet om

erg grote verschillen).

Je kunt ook gedeeltelijk met FPU. Dit kan

vanaf 55 jaar voor minstens 10% en je kiest

zelf wanneer je dat doet. Alleen over het

gedeelte dat je nog werkt bouw je dan nog

ouderdomspensioen op.

Ben je geboren na 1 januari 1950 dan is de

FPU-regeling voor jou vervallen. Opge-

bouwde FPU raak je niet kwijt maar wordt

toegevoegd aan het pensioen. Het ouder-

domspensioen is voor deze deelnemers

vervangen door een keuzepensioen. Dit

keuzepensioen kun je vanaf je 60-ste in

laten gaan. Wel moet je langer doorwerken

dan de groep collega’s geboren vóór 1950

om dezelfde uitkering te krijgen. De nieuwe

keuzepensioenregeling van het ABP is flexi-

beler dan voorheen en kan ingaan tussen je

60-ste en 70-ste jaar.

Samengevat houdt dit in.

• Geboren vóór 1 januari 1950 (en sinds 1

april 1997 onafgebroken deelnemer van

het ABP): mogelijkheid van FPU en met

65 jaar ABP ouderdomspensioen.

• Op 1 januari 1950 of later geboren: ABP

keuzepensioen.

• Wat is nu de hoogte van mijn pensioen

straks? Op het pensioenoverzicht dat

ABP je elk jaar stuurt, kunt je zien hoeveel

pensioen je tot nu toe hebt opgebouwd.

En hoeveel pensioen je straks krijgt als de

situatie niet verandert. Je kunt ook naar

MijnABP gaan: in je persoonlijk digitaal

pensioendossier staan al je pensioen-

gegevens in grafieken en nettobedragen

per maand. Zo zie je in één oogopslag

hoeveel pensioen je straks krijgt.

• Nabestaandenpensioen is een maande-

lijkse uitkering die je krijgt als je partner

is overleden, ook als je partner nog geen

65 jaar was bij overlijden. De hoogte

daarvan is afhankelijk van je persoonlijke

situatie, exacte informatie krijg je via het

ABP.

En als je al pensioen ontvangt; hoe houdt

mijn pensioen zijn waarde?

Het ABP probeert ieder jaar het pensioen

te verhogen met de gemiddelde stijging

van de lonen in de sectoren overheid en

onderwijs (indexatie). Per jaar beoordeelt

het bestuur van het ABP of het pensioen

de ontwikkeling van de lonen bij overheid

en onderwijs kan volgen. Indexatie is alleen

verantwoord als het bestuur van het ABP

vindt dat de financiële positie van het fonds

dit toelaat (bij voldoende dekkingsgraad).

Het bestuur kan besluiten om het pensioen

volledig, gedeeltelijk of niet te verhogen.

Dat dit de afgelopen jaren onder grote druk

heeft gestaan is duidelijk. Om een indruk te

geven van de indexatie-ontwikkelingen van

de afgelopen vijf jaar:

• Over 2009 met 0,28% (en eenmalig

0,17%). De prijzen stegen met 1,2%,

lonen met 2,2%.

• Over 2008 met 0%. De prijzen stegen

met 2,5%. Lonen stegen met 4,7%.

• Over 2007 met 2,05%. De prijzen stegen

met 1,6%.

• Over 2006 met 2,82%. De prijzen stegen

met 1,2%.

Overigens geldt ook voor gepensioneerde

leden van de KVLO dat zij nog steeds met

hun juridische vragen voortvloeiend uit de

werksituatie (dus ook pensioengerelateerd)

terecht kunnen bij de afdeling!

Heb je vragen over deze of andere zaken

op rechtspositioneel gebied dan kun je je

wenden tot de afdeling IRP, te bereiken

per e-mail: [email protected] en op telefoon-

nummer 030 693 7678.

pR

ak

Tij

k k

aTe

Rn

K

ON

INK

LIJ

KE

VE

RE

NIG

ING

VA

N L

ER

AR

EN

LIC

HA

ME

LIJ

KE

OP

VO

ED

ING

nr. 5

- 28

mei

201

0

de overgang van basisonderwijs naar voortgezet onderwijs (2)

Sportontwikkeling in het beleid van de nevobo (2)

het gebruik van video en de interpersonal process

Recall-techniek

korfbal in een naschools sportaanbod (1)

x

Opbouw van de leskaartenDe voorkant

Vooropdekaartstaatbeschrevenwelkematerialenernodigzijn

enhoehetarrangementmoetwordenvormgegeven.Devolgende

stapiseenduidelijkkortleervoorstelwaarmeedeleerlingenaande

slagkunnengaan.Deregelswordenkortenbondigweergegeven.

Metdezekaartkunnenleerlingeneventueelzelfhetarrangement

opbouwen.

De achterkant

Opdeachterkantmakenwegebruikvandevolgendedidactische

indeling:

-loopt’t(vooreventueleorganisatorischeproblemenzoalsmate-

rialendienietkloppenofafwijkendeleerlingaantallen)

-lukt’tbijna(niveau1hieroverlatermeer).Hieringevenwetips

voordieleerlingendienogveelmoeitehebbenbinnendegeko-

zensituatie.Heeftdeleerlingmoeitemet…..?Erachtervolgen

eenpaartips/aanwijzingenofarrangementsaanpassingendie

kunnenhelpen

-lukt’tbeter(niveau2/3hieroverlatermeer).Hiergevenwe

tipsvooreengoedebewegeromnogbeterteworden.Hetgaat

goed…..?Erachterstaaneenaantaltips/aanwijzingenofarran-

gementsaanpassingenomhetbetertelatenlukken

-leeft’t.Voordieleerlingendiebangzijnofvoordieleerlingendie

meeruitdagingnodighebben.Tipsenideeënomactiviteitzote

makendatleerlingenwordenuitgedaagdenplezierbelevenaan

deactiviteit.

Dezeaandachtspuntenkomenvoortuiteendidactischevisieuit

hetbasisonderwijs(zieookbewegingsonderwijsinhetspeello-

kaal)waarineenonderwijssituatieopmaatiswanneer:

-debewegingsactiviteitluktbijallekinderenopeigenniveau

-debewegingsituatielooptdoorzelfstandigebijdragevanalle

kinderen

-debewegingsambitieleeftvooreengezamenlijkenpersoonlijk

gewenstvervolg.

Erisaltijdeenspanningsveldtussendezedrieaandachtspunten.

Eenspanningtussenloopt’t,lukt’tenleeft’t;hetisaandekinderen

omsamenmetdeleerkrachtdaareengoedevenwichtintevin-

den.Hieronderzullenwedezedriepuntenbespreken.

Welke activiteiten lukken bij brugklasleerlingen (lukt’t)Zoalsaleerderaangegevenkomenleerlingenmetgroteniveau-

verschillenbinnen.Hetisdanooknietwenselijkomzomaarde

activiteitenvangroep7/8uithet‘basisdocumentbewegingson-

derwijs’overtenemen.Zekernietomdatveleleerlingengeenles

hebbengehadvaneenvakleerkracht.Hiervolgteenuitwerking

vandeles(vieractiviteiten)diegedaanistijdensdeworkshop:

-klimmenoverhetravijn(leskaart:zievorigeartikelinLO4)

-chaosdoelenspel

-rawhide

-schommelen.

Klimmen over het ravijnKlimmeniseenactiviteitdiealvanafdekleuterswordtgedaan.

xvoP


De overgang van basisonderwijs naar voortgezet onderwijs (2)Lesgeven aan een brugklas! Elk schooljaar komen ze weer, de nieuwe brugklassers! Al

deze leerlingen met verschillende achtergronden willen wij graag in beweging brengen.

Dit artikel is een uitwerking van de workshop ‘Hoe beginnen we in de brugklas?’ die

gegeven is op de Thomas Oriëntatiedag in Tilburg. In LO 4 is gestart met deel 1 over de

aanleiding en de ontwikkeling van leskaarten. Nu volgt deel 2 met de opbouw en voor

beelden van leskaarten. Door: Joris Houben

Inhetbasisonderwijswordthieropverschillendemanierenvorm

aangegevenenbeschrijftdanookeenheleeigenleerlijn.Dekeuze

voorklimmenoverhetravijniserééndieaansluitbijgroep7/8

enonderbouwVO.Degekozenactiviteitwordtookbeschreven

inhetbasisdocumentVO.Bijhetklimmenoverhetravijnhangen

leerlingenondereenbankdieopéénmeterbovengrondhangt,

inwandrekenkast.Deleerlingenklimmenmetmeerofminder

steunvlakkennaardeoverkant.Depraktijkleertdatalsnelveel

leerlingendeoverkanthalen.Eenenkeleleerlingheeftmeermoei-

teenzalwatextraondersteuningensteunvlakkennodighebben

omtotsuccestekomen.Deleskaartenbiedenvoldoendeuitbouw

omdezelesmeerderekerenuitdagendenboeiendtehouden.Het

voorbeeld van deze leskaart (klimmen over het ravijn) is te zien in

het vorige artikel (KVLO nr.4). Alle voorbeelden zijn tevens te zien op

de site van de KVLO onder MijnKVLO.

ChaosdoelenspelVoorhetchaosdoelenspelhebbenwevoordegroep5/6een

uitwerkinggekozen(zieBasisdocumentblz.284),waarbijtwee

spelersmetelkaarmoetensamenwerkentegeneenanderepartij.

Indepraktijkvielweeropdatveelspelersnogzobezigwaren

metdetweeballendatzeweinigooghaddenvoorhunmedespe-

ler.Misschienzouhetvoorditspelookbeterzijnomtestarten

metdegroep3/4-activiteitwaarbijdriespelerstegendrieandere

spelersspelenenelkespeleralleenzijneigendoel(tweepion-

nen)hoeftteverdedigeneneruitmoetalséénvanzijnpionnen

omvalt.Elkespelerkwaminhetspelweltot‘lukken’,datwilzeg-

gendatéénvandevijfdoelpogingeneenscoreopleverdeendat

elkespelereentijdjedeeigendoelengoedkonverdedigen.

RawhideRawhideiseentikspelwatvakergespeeldwordtinbovenbouw-

groepen6,7en8.Bijdittikspelishetheelergbelangrijksamen

tewerkenomtotsuccestekomen.Bijanderetikspelenkunnen

detikkersredelijkopzichzelfzijnentochtotsucceskomen.Bij

dittikspelmoetjesamenwerkenalstikker,andersisdekansvan

slagenklein.Eénbankmetdaaropeentikker.Dezetikkermoet

metbeidevoetenaanéénkantzitten.Deanderetikkerstaatin

hetveld.Delopersproberentevoorkomengetikttewordendoor

omdebanktelopenofopdevrijplaatstegaanstaan.Detikker

probeertdeloperstetikken.Deanderetikkermagpasgaantikken

alsdeeerstegaatzitten.

Depraktijkisdatveeltikkersmaaralseen‘dolle’achterde

lopersaanblijvenlopen.Detikkermaaktweinigkansomdatde

loperssteedsomdebanklopenofdevrijplaatsopzoeken.De

tikkerwordtmoeengaatzitten.Erwordtnognietnagedacht

hoedetikkerdieopdebankzit,erbijtebetrekken.Vaakbij

toevalkomendetikkersindesituatieiemandtetikken.Uitein-

delijkziejelangzaammaarzekerdatdetikkersmeerkansvan

slagenhebbendoordatzebetergaansamenwerken.

Schommelen met opzettenDezeactiviteitstaatinhetbasisdocumentbeschrevenvoor

groep1en2(kleuters).Hetaardigevanschommelenenduwen

isdathetleeftijdsonafhankelijkis.Uiteindelijkvindenopa

enomahetheerlijkomindeschommelstoelheenenweer

geschommeldteworden.Ligthetaccentbijkleutersvooral

nogbijdeschommelaar,bijdebrugklassersishetduwen

belangrijkerdanhetschommelenzelf.Gekozenisvooreenlaag

afzetvlakwaarvanafdeduwerdeschommelaarvaartmeekan

geven.Hetduwenluktbijelkeleerlingtotopzekerehoogte.

Maarerzijnineenklasmeestalweléénoftweekinderendie

eigenlijknietdurventeschommelenofbangzijndathette

hooggaat.Ineersteinstantiezalwellesgegevenmoetenwor-

denophetduwen.

Niveau van bewegenHoewelwevooreenvoudigebewegingsactiviteitenhebben

gekozenvielhetonsindepraktijkopdatmaarweinigkinderen

opeenhoogniveaudezeactiviteitenkondenuitvoeren.Deacti-

viteitluktbijnabijallekinderen,maarhetniveauvanuitvoeren

vandeactiviteitwassomserglaag.Inhetbasisdocumentbewe-

gingsonderwijsvoordebasisschoolwordendrieniveauseneen

zorgniveaugenoemd.

Zorgniveau:zijndieleerlingendieondanksallegoedehulp

uitvallentijdensdereguliereles.

Niveau1:hetgaathieromeengroepkinderenwaarbijdeactivi-

teit(opdracht)meestalluktensomsnogmislukt.Dematevan

lukkenisechterzogrootdatzebinnendebewegingssituatie

nietuitvallenofafhaken.Indeuitvoeringswijzeisdespanning

tussenmislukkenenlukkenheelergherkenbaar.

Niveau2:hetgaathieromeengroepkinderenwaarbijde

activiteitbijnaaltijdluktenvaakooknogopeensnelleen/

ofefficiëntewijze.Foutenkomenvaakvoortuitconcentratie-

verlies.

Niveau3:dezekinderenkunnendeactiviteitalgoeduitvoe-

ren,maarblijvenopzoeknaarnieuweuitdagingen.Zezoeken

zelfhetavontuurop,zeproberenzelfhetbewegingsprobleem

teproblematiseren.Zeexperimenterenmetdeverschillende

bewegingsmogelijkhedenzonderdatzevantevorenwetendat

ditooktoteengoedeactieleidt.Erontstaateennieuwsoort

spanningsveldnamelijkdespanningtussenbeterlukkenen

mislukken.Ditiseenanderesoortmislukkingdaneenbeweger

opniveau1meemaakt.Inhetkort:

niveau1beleeftdeangstvoorhetmislukkenenzoekthet

vertrouwenvanhetlukken

niveau2beleefthetvertouwenvanhetlukkenenzoekthet

succesvanhetbeterlukken

niveau3beleefthetsuccesvanhetbeterlukkenenzoekt

hetrisicovanhet‘stralendfalen’.


anita

rie

mer

sma

Ook een manier van schommelen

24

Station 2: ChaosdoelenspelOrganisatie

Arrangement:•kwartzaaldeel,veldvijfmeterbreedentwaalfmeterlang•tienpionnen,vijfpionnenomgekeerdalsdoelopdertigcentimetervanmuur•middenlijn•tweefoamballen•éénwachtbank•vierlinten•extralijnenop1,5mvandemiddenlijnvoordebeterewerpers•tweeteamsvantweepersonenaanelkekant,derestiswachter.

Extra:•start/stoppioninhetmidden,wanneerallepionnenstaanendezepionisomgelegddooreen

wisselspelerbeginthetspel•reservebalineenkorfbijdewachters•afbakenmateriaalomballentegentehouden,bijvoorbeeldbanken•krijtje/tapeomaantegevenwaarpionnenmoetenstaan.

Opdracht:Gooivanafdemiddenlijndepionnenvandetegenstanderomenverdedigjeeigenpionnenmethandenenvoeten.

Regels

Algemeen:•jemaglopenmetdebaltotdemiddenlijn•loopjezelfjepionomdanmoetdezeomblijvenliggen•hebjealzeskeereenpionraakgegooiddandoejeeenlintjeomengooijevanafdeextralijn•gaateenbaluitdangooiteenwisselspelerdeextrabalinhetspelenhaaltdeanderebal.

Startregel:•start-/stoppioninhetmidden,wanneerallepionnenstaanendezepionisomgelegddooreenwisselspelerbeginthetspel•denieuwepartijkrijgtbeideballen.

Stopregel:•alsdrievandevijfpionnenzijnomgegooiddanwisselenmethetteamdatopdebankzit•alsjedriekeerachterelkaarwint.

Wisselregel:•alsjealsteamdriekeerwintwisseljeookmetdewachtersopbank•alsdrievandevijfpionnenzijnomgegooiddangaandeverliezerszitten•hebjealtweekeerdriewedstrijdjesachterelkaargewonnendanmakendelaatsteverliezersnieuweteams.

Lukt het beter?…………………………………....…..……..tips

Alshetgoedgaat!!

Alshetverdedigengoedlukt.

Arrangement• Extrabal.• Pionnenverderuitelkaar.• Pionnenverdernaarvoren.• Groteredoelenbijv.turnmatjes.Aanwijzingvooraanvallers:• Gooidebalalsdeverdedigerwil

aanvallenofbalaanhethalenis.• Gooimettweeballentegelijkop

dezelfdeverdediger.

Hetomgooienvandepionnengaatgemakkelijk.

Arrangement:• Gooienvanafextralijn.• Spelen3tegen3.Regel:• Alsjewintlaatdewinnaarde

omgegooidepionnenliggen.

Leeft het?………………………………….......................…..……..later

Verdedigervindthetmoeilijk/engombaltegentehouden

Arrangement• Beideteamsgooienvanafextralijn.• Spelenmetminderballen.• Leerlingalsscheidsrechteropstellen.

Hetspelwordtsaai • Nieuweteams.• Meerballen.• Plaatsaanelkekanteenextrapion.Gaat

dezeextrapionommoetenbeideteamsgaanzitten.

• Spaneennetop0,5m.bovengrond.Leerlingenmoetenschietenmetsprongschotofrollen.

• Spaneennetop0,5m.bovengrond.Pionnenvoetballendofmetbouncesticksraken.

Lichamelijke opvoeding e mei 2010

scholenindebrugklasookdirectbeginnenmethet‘echte’werk,

omdatdebrugklassershetzoleukvinden.Deervaringleertechter

dathetvoorveelbrugklasserswelleuk,maarvaaktemoeilijk

is.JezoukunnenzeggendatinhetVOvaakdeuitbouwzitinde

belevingennietzozeerophetbeterlukken.Doorhunambitieom

erbijtehorenzijnzewelbereidomflinkteoefenen,maarbijveel

zwakkeenmatigebewegerszaktinhettweedeenderdejaarde

motivatieomteoefenenendaalthetniveauvanbewegenmeer

dandathetstijgt.

Naastdewensom‘echte’VO-activiteitentedoen,blijfterbij

kinderen(envolwassenen)ookeenwensom‘leuke’eenvoudige

activiteitenteblijvendoen.Schommelenenduwenisdaareen

dergelijkvoorbeeldvan.Enveelkindereninhavo4willennog

steedstrefballen,paaltjesvoetbal,opdegrotetrampolineopen

neerspringenenzovoort.Ditzijnactiviteitendiequabeleving

enormaanspreken.Aanonsdetaakombinnendezeactivitei-

tenhet‘beter’lukken,dezelfstandigheidendebelevinguitte

bouwen.

Tot slotHetmoetdeuitdagingvandeVO-docentzijnomdit‘levenslange

ontwikkelpotentieel’(degeinvanbewegen)bijdebrugklasserste

openen,wantzo’n‘lerenleren’-houdingisdebestevoorbereiding

oponzesport-/bewegings-/bewegingsonderwijscultuurvoornu

enlater.Metdezeleskaartenhopenwijhiereenbijdrageaante

leveren.

Correspondentie: [email protected]


Activiteiten lopen goed door zelfstandige bijdrage van leerlingen (loopt’t)Zoalseerderbeschrevenmoetenleerlingenooklerenverant-

woordelijkheidtedragenvooreenactiviteit.Ineersteinstantie

moetenleerlingenlereneenactiviteitdoordedocentopgestart

teonderhoudenenderegelsmetelkaarnateleven.Ineenlatere

fasekunjealsdocentleerlingensteedsmeerverantwoordelijk-

heidgaangeven.Leerlingenmogenzelfopbouwenaandehand

vandekaart,uitbouwenenregelsgaantoepassen.Hoeeerder

jeleerlingenverantwoordelijkmaaktvoordeactiviteitenhoe

eerderzelerenerzelfstandigmeeomtegaan.Natuurlijkligter

altijdeenspanningsveldtussenleerlingenverantwoordelijkheid

geveneninitiatievenlatennemenendeorganisatieenstructuur

behouden.Hierligtdeuitdagingvaneendocentmetzijnklas.

Ookwijsnappendathetbijdeenegroepmakkelijkerzalzijndan

bijdeandere.Maarééndingiszeker:elkeleerlingkaninmeerof

minderemateeenbijdrageleverenaanhetopbouwen,uitbou-

wen,onderhouden,opruimenvanactiviteiten.Hetwerkenin

kleinegroepenvanzestotachtpersonendraagthierpositiefin

bij.

Activiteiten met een hoge belevingswaarde (leeft’t)Dekeuzevandeactiviteitenheeftnietalleentemakenmetof

hetlukt(niveauvanbewegen),ofleerlingeneenbijdragekunnen

leverenmaarookmetdebelevingswaarde.Leefteenactiviteitwel

bijleerlingen.Demeestebrugklasserswillenindegymlesgraagde

‘echte’VO-activiteitendoen,zoalsvolleybal,basketbal,speerwer-

pen,softbal,klimmuur,saltospringenenzovoort.Hetpastbijhun

bewegingsambitieomnudeechtesporttebeoefenen,inplaats

vandie‘aangepastesportspelen’entikspelenvandebasisschool.

Ditiswaarschijnlijkookeenbelangrijkeredenwaaromdemeeste

Loopt het?……………………………………........…..….tips

Hetleerlingaantalisoneven.

• Danschuiftsteedséénwachterdoorzodatersteedsnieuweteamsontstaan.

Eénteamisveeltesterk.

• Nieuweteams(laten)maken.• Wijzenopderegeldatalsje

tweekeerdriewedstrijdjeswinthetookwisselenis.

Debalvliegtsteedsuithetveld.

• Hogereafbakeningd.m.v.kasten/banken/dikkematten/springplanken.

Depionnenvallentesnelom.

• Pionnenandersomplaatsenmeteenblokjeeropdiejeerafmoetgooien.

Depionnenstaansteedsopdeverkeerdeplaats.

• Aangevenmetkrijtoftapewaarpionnenmoetenstaan.

Deaanvallersrakenbijnageenpion

Arrangement• Danpionnen0,5m.-1m.naarvorenplaatsen.• Meerpionnenplaatsenbijv.6• Extrabalinspelbrengen.• Veldverbreden.Verdedigersmoetenkeuze

makenwelkepionteverdedigen.Aanwijzing• Kijkenwelkepionjewiltraken.• Niettehardwillengooien.• Looptotaandemiddenlijn.• Roldebali.p.v.gooien.• Probeerdegegooidebalnatewijzeninde

richtingwaarjehemhebbenwil.• Vragenwanneerzeveelkanshebbenompion

teraken?“Gooialsverdedigerdebalaanhethalenis”of“wachttotjetweeballenhebtengooidantegelijk”.

Deverdedigersverdedigenpionnennietvoldoende?

Arrangement• Bijangstvoordebal.Danbeideteamslaten

gooienvanafdeextralijn.• Pionnendichterbijelkaarplaatsen.• Pionnennaarachterenplaatsen.Aanwijzing• Dichtbijpionnenblijvenstaan.• Minderespelerkoppelenaanbeterespeler.

Minderespelerhoeftmaartweepionnenteverdedigen.

• Gapasdebalhalenalsbeideballenaanjouwkantliggen.

Lukt het bijna?………………………......………………..…..............…tips

InleidingNaast het stimuleren van een breed aanbod van evenementen,

zowel voor de georganiseerde en ongeorganiseerde breedtesport

als de topsport, heeft de volleybalbond vanuit het Nationaal Actie-

plan Sport en Bewegen (NASB) van NOC*NSF subsidie ontvangen

om anderen actief kennis te laten maken met beachvolleybal. Zo

hebben er bijvoorbeeld het afgelopen jaar zo’n 250 kennisma-

kingsclinics plaatsgevonden, die tegen een geringe vergoeding,

aangevraagd konden worden. Gezien de huidige status van het

beachvolleybal in Nederland een fikse klus om (blijvend) kwaliteit

te kunnen waarborgen. Dat heeft erin geresulteerd dat er een kwa-

liteitsslag gemaakt is wat betreft een passend activiteitenaanbod

(reader kennismaken met beachvolleybal) en deskundigheidsont-

wikkeling (VT2Beach en train-de-trainer cursus). In dit ondersteu-

ningstraject moet in ieder geval op de volgende vragen antwoord

gegeven worden:

• welke activiteiten sluiten aan bij de belevingswereld van deze

doelgroep

• op welk niveau moeten de activiteiten aangeboden worden, in

verband met de enorme diversiteit

• welke kwaliteit wordt er van de beïnvloeder (meer dan trainer)

gevraagd?

Kans van slagen in het onderwijs?In navolging van de ontwikkelde map ‘Kennismaken met vol-

leybal’, geschikt voor de leerlingen in het basisonderwijs zal

getracht worden een duidelijke relatie met het onderwijs te zoe-

ken. Door een aanbod in de ‘schoolse setting’ worden drempels

(bijvoorbeeld het verplaatsen naar de locatie of een aanbod in

de avonduren) beslecht en komt een brede doelgroep in aan-

raking met beachvolleybal. Voor het welslagen is het natuurlijk

van belang dat het onderwijs, in dit geval veelal het voortgezet

onderwijs, open staat voor het realiseren van het aanbod en de

samenwerking hierin met inhoudelijke experts. Gelukkig zijn

de ontwikkelingen in het onderwijs (zie bijlage 1) van dien aard

dat er ruim voldoende mogelijkheden zijn dit vernieuwende,

passende aanbod te realiseren. Zo wordt er op veel scholen meer

aan LO (bewegen & sport) gedaan, waardoor er ruimte is voor

een breder aanbod van activiteiten. Daarnaast wordt er – in de

samenwerking met sportverenigingen – steeds vaker gezocht

naar uitdagende activiteiten, die in een methodische lijn zowel

binnen lestijd als in het naschoolse aangeboden kunnen worden.

Voor het (blijvend) welslagen van het beachvolleybal is het echter

van groot belang dat er rekening gehouden wordt met de enorme

verscheidenheid van de doelgroep. Deze diversiteit kenmerkt

zich door grote niveauverschillen en andere interesses/belang-

stelling, waardoor deskundig (opgeleid) kader noodzakelijk is om

het succes te waarborgen!

xvoP

Sportontwikkeling in het beleid van de Nevobo (2)Verantwoord kennismaken met beachvolleybal

Daar waar in het eerste deel van deze artikelenreeks met name ingegaan is op innovatie-

ve initiatieven van de Nevobo, zal in dit artikel de focus liggen op een verantwoorde ken-

nismaking met beachvolleybal voor elf- tot en met vijftienjarigen. Achtergrondinformatie

over de overwegingen en keuzes zijn veelal irrelevant voor de deelnemers. De ontwik-

keling die er doorgemaakt is, is niet belangrijk, terwijl het contact in de praktijk juist wel

relevant blijkt voor een blijvende sportdeelname! Door: Jorg Radstake

(1) Op welke wijze vindt LO z’n plaats?

-> LO in een nieuw curriculum

Voor de leuk • Van sportklassen

maar wél leerzaam • via vakoverstijgende projecten (BO of onderbouw VO) meer leren over het bewegen

én toekomstgericht! • naar het in de praktijk brengen bij BSM, LO2 of SD&V.


Productontwikkeling ‘Kennismaken met beachvolleybal’Omdedoelgroepvanelf-toten

metvijftienjarigentekunnen

bereikenisinsamenwerkingmet

CaloWindesheimeensportken-

nismakingsmapbeachvolleybal

ontwikkeld.Hetpakketbestaat

uiteen21-talleskaarten,met

namegeschiktindeonderbouw

vanhetvoortgezetonderwijs.

Erzijnintotaaldrieblokuren/

trainingen(van70-90min.)

voorbereid,dieelktweeweken

gegevenkunnenworden.Elkeles

bestaatdaarbijuiteenzevental

verschillendeactiviteiten,die

opleskaartenuitgewerktzijnen

ondersteundwordendooreen

dvdmetbeeldmateriaal.

1. Het gebruikHettotalepakketleskaartenkan

opverschillendewijzengebruikt

worden.Weadviserenechtereeniedereerst(actief)deeltenemen

aaneen‘train-de-trainer’cursusomnogbeterindepraktijkmet

ditkennismakingspakketaandeslagtekunnen.Daarnaastleert

uhierinveeloverhetbeachvolleybalomvervolgenseenverant-

woordkennismakingsaanbodneertekunnenzetten.Hieronder

volgteenoverzichtvanenkele,mogelijketoepassingen:

• alslessenreeksindelesbewegingsonderwijsvoordeklassenin

deonderbouwvanhetVO(klas1,2,3)

• voorbuiten-ennaschoolse(sport)activiteiten.Hierkanbeach-

volleybalaangebodenwordenalslessenreeks,maarookals

losstaandeactiviteit

•alsreeksofalslosseactiviteitenomjongerenvanelf-totenmet

vijftienjaarinscholenprojectenofsportoriëntatieen–keuze-

programma’s(SOK)kennistelatenmakenmeteenvernieuwend

sport-enbeweegaanbod

• alstrainersstofbinnendejeugdafdelingvande(beach-)volley-

balvereniging

• ofalsonderdeelvandelesbewegingsonderwijsmetbijvoor-

beeldhetthema‘beachsporten’.

2. Ordeningsprincipes en methodische opbouwOmbinnenhetkennismakingsaanbodtotsuccesbelevingbijde

deelnemerstekomenishetwenselijkeenaanbodneertezetten,

datnietalleenaansluitbijhetniveauvansporten/bewegen.Ineer-

steinstantiedientdetaalvandedeelnemersgesprokenteworden.

Concreethoudtdatindatwedetechnieken,diebinnenhetbeach-

volleybalherkenbaarzijn,alsuitgangspuntc.q.ordeningsprincipe

genomenhebbenbijhetontwikkelenenuitproberenvandeactivi-

teiten(ziebijlage2).Daarnaastbevatelkeles/trainingactiviteiten

van(ongeveer)dezelfdecomplexiteit.Hierbinneniswillekeurigeen

activiteittekiezen,maarbijdeopbouwiswelrekeninggehouden

metde(traditionele)opbouwvaneentraining,tewetenwarming-

up,techniekonderdeelenafsluitendepartijvorm(ziebijlage3).

Bijhetkiezenvaneenvervolgactiviteitwordtaangeradenonder-

staandemethodischeopbouw(ziebijlage4)tevolgen,dieuitgaat

vandeordeningvanuitdeverschillendetechnieken.Eenvervolg

opdezekeuzekaneenactiviteitzijnbinnendezelfdeles(bijvoor-

beeldtrainingA),maarkanookeenactiviteituithetzelfdecluster,

(2) Moeten we écht met sport samenwerken?

-> Afstemming en samenwerking tussen School & Sport

Uitdagendeactiviteitenvoorindegymles

• Freerunning,streetsurfingen/ofcricket

zijnsamenmetsportbondenlesmappenontwikkeld

• ontwikkelddoorStichtingLeerplanOntwikkeling(SLO)inopdrachtvanNOC*NSF

omookhetnaschoolsesport-enbeweegaanbodvormtegeven!

• opbasisvaneendoorlopendeleerlijnvanonderwijsnaarsportvereniging.

(3) Waar denk jij aan bij diversiteit?

-> Diversiteit in het bewegingsonderwijs

Vooriedereenvaltietsteleren

• Dusvoorzoweldeminderealsbetereleerling(lukt‘t)

doormaatwerkinactiviteitenaanbod

• aansluitendbijonderanderedeinteresse(leeft‘t)

en/ofbegeleiding. • enspecifiekebehoeftenc.q.aanpak(grofwegloopt‘t).

Bijlage 1: Overzicht van de ontwikkelingen in het onderwijs


Bijlage 2: De technieken als (thematisch) ordeningsprincipe zorgt voor clusters van activiteiten

Warming-up(=activiteitenuitcluster1,verplaatseninhetzand)

Techniekonderdeel(=activiteitenuitdeclusters2t/m7)

Partijvorm(=activiteitenuitcluster8)

Bijlage 3: Een traditionele opbouw van een ‘training’


warm

ing-u

p

opsl

ag

pass

set(

-up)

smash

duik

tacti

ek

part

ij

Training

A A

1.1

2.1

3.1

5.1

6.1

7.1

8.1

Training

B B

1.2

2.2

3.2

4.1

5.2

6.2

8.2

Training

C C

1.3

2.3

4.2

5.3

6.3

7.2

8.3

Bijlage 4: Methodische leerlijnen binnen de verschillende clusters, verdeeld over les A, B en C

maaruitdevolgendeles(bijvoorbeeldtrainingB)zijn.Erdient

danechterwelrekeninggehoudentewordenmetdemethodische

opbouw,dieookgehanteerdwordtbijhetskiën(ziebijlage5).

Beginnendeskiërswordtaangeradentestartenopdeblauwepiste

enbijhet–inruimemate–beheersenvandezepistewordtpas

doorverwezennaarderodepiste.Ditomhetlerenenbeheersen

eenkansvanslagentegevenenhiermeesuccestelatenervaren.

Ietswatbinnenhetbewegingsonderwijsenzekerookbinnende

sportaandachtverdient!

Bovenstaandeoverwegingenenkeuzeshebbenonderstaandles-

senplan(ziebijlage6)opgeleverd,waarbijsommigeclustersvaker

aanbodkomen,danactiviteitenuiteenandercluster.Activiteiten

zoalsbijvoorbeeldsmashenenduikensprekennamelijkmeertot

deverbeeldingvandedeelnemers(endanmetnamebijjongens).

Zoalsaleerderbeschreven,zijnalleactiviteitenopleskaartenuit-

gewerkt,waarbijuitgegaanisvaneenbeperktaantalbeschikbare

materialen.

3. LeskaartenMiddelsleskaartenzijndediverseactiviteitenkortenbondig

beschreven.Incombinatiemetdevideobeeldenopdemeege-

leverdedvdwordtdespelbedoelingsnelduidelijk.Daarnaast

hebbenwevooreenuitwerkingopleskaartengekozenomaan

tesluitenbijdenieuwontwikkeldemethode‘BewegenSamen

Regelen’,voorkinderenengroepsleerkrachteninhetbasisonder-

Bijlage 5: Op een skipiste

geven de kleuren ook de

moeilijkheidsgraad van ‘de

activiteit’ aan.

Bijlage 6: Lessenplan

wijs.Tevenswillenwehiermeeaansluitenbijdekarakteristieken

vandeonderbouwVO.Kinderenkunnenenmoetendaarinactief,

zelfstandigensamenmetanderenleren!Hieronderzullenweeen

viertalvoorbeeldenvanactiviteitengeven,zodatduidelijkwordt

opwelkewijzedemapnaderuitgewerktis.

Deskundigheidsbevordering en ontwikkelingVanuitdeervaringenvanveelsportbondenmetbetrekkingtothet

implementerenvandeontwikkeldesportkennismakingsmappen

blijktdatzelfshetgratisverstrekkenvandezemappenvaakonvol-

doendeleidttothetdaadwerkelijkgebruikervanindepraktijk.

Natuurlijkontstaanernieuweideeëndoordeactiviteitenuitde

map,maarveelalmistdevisieachterditaanbod.Dezeis,inde

meestegevallen,essentieelvoorhetwelslagenvanhetkennisma-

kingsaanbod.Natuurlijkzijngeschikteactiviteitenvanwezenlijk

belangomtotsuccesbelevingtekomen,maardeinvloedvande

beïnvloeder(begeleider,trainer,e.d.)isonlosmakelijkverbonden

metdegood practices,dieonsbereiken.Pasdanontstaaterinte-

ressevoordezetakvansport!Gezienderelatiefkortegeschiedenis

vandebeachvolleybalsportendeverbintenismetdereguliere

volleybalsportmoetenwehelaasconstaterendathiernogeen

enormewinsttebehalenvalt.Zokunnenwe,opditmoment,grof-

wegeentweetalcategorieënbeïnvloedersonderscheiden:

• trainers,dieinhetbezitzijnvaneendiplomavoorindoortrainer

(reguliereVT2enhoger),dieveelalwelbeschikkenovervoldoen-

decapaciteiten,zoweldidactischenmethodisch(eninmindere

mateookpedagogisch),omeentrainingteverzorgen.Gezien

hunvaakrelatieveonbekendheidmetbeachvolleybalbezitten

zijvaakonvoldoendekennisoverspecifiekeprincipesenregels

binnenhetbeachvolleybal(inhetalgemeen)envangeschikte

beachvolleybalactiviteiten(inhetspecifiek)vooreentrainingof

anderekennismaking

• beachvolleyballers,dievanuithuneigenervaringmeténinte-

resseindebeachvolleybalsportalsongediplomeerdetraineraan

deslaggaan.Zijbeschikkenveelalovervoldoendekennisover

hetbeachvolleybalinhetalgemeen,maarvindenhetvaaklastig

ominhunaanbodvanactiviteitenvoldoenderuimtetelaten

voordeonderlingeverschillentussendedeelnemers(teveel

voorschrijvendenvaakgekoppeldaanhuneigenhandelen).

Zichtopeigeninterventies,zowelopmethodischdidactischals

pedagogischvlak,isveelindividueelbepaald.

Omindetoekomstbeteropgeleidedeskundigentehebben,ligt

vooralsnogdefocusstructureeleenaantaltrainerscursussen

(VT2-,3-en/of4Beach)vanuitdebondaantebieden.Omnog

meerpotentiëlekandidatentebereikenisafgelopencursusjaar


Leskaarten: vang-gooispel, punten smashen, vijfhoek, vier tegen vier

(2008/2009)insamenwerkingmetCaloWindesheimoplocatie

(NOC*NSFProeftuin‘dePelikaan’teZwolle)eenmaatwerkcursus

verzorgd,dieookkomendeperiodewederomvoorALO-studen-

ten,hetwerkveldenmbo-studenten(nietalleenvoormbo-SB

maarmbo-breed)opengesteldwordt.Datheeftmomenteelal

veertiengediplomeerdetrainersopgeleverd,dieingezetkunnen

wordenvoorzowelhetrealiserenvaneenverantwoordkennisma-

kingsaanbodalsvoorhetstructurelevervolgbinneneenbeachvol-

leybalverenigingen/of-afdeling.Daarnaasthebbenwe–vanuit

deCalo-opleiding–eeneerstepilotgedraaidvoordocentenLO

(viaafdelingIJsselstreekvandeKVLO).Indezescholingzijnwe

voornamelijkpraktischingegaanopregelsenprincipesbinnen

hetbeachvolleybalspel.Daarbijwerdalsproefdeinontwikkeling

zijndemapgebruikt.Dezeverschillendeinitiatievenzullenookin

hethuidigecursusjaar(2009/2010)eenvervolgkrijgenenzullen

ookinandereregio’seenvervolgmoetenkrijgen,zodateenlan-

delijkedekkingontstaat.DeNevoboonderneemthiervoorvolop

initiatieven.

Participatie beachvolleybalverenigingen en/of schoolIneersteinstantiezijnveelvandeinitiatievendoordeNevobo

zelfgegenereerd.Langzamerhandontstaansteedsmeerlokale

initiatievenvoorhetopstartenvaneeneigen,somscommerciële,

beachvolleybalschool,somsgekoppeldaaneenreguliereindoor-

vereniging.Depro-actievestrategieverschuiftsteedsmeernaar

eenvraaggestuurdeondersteuningbijhetopzettenervan.Hetzal

echtertijdenenergiekostenvoordatdeanderepartijen(onder

anderescholen,gemeentes,sportservicebureau,etc.)structureel

gebruikgaanmakenvanhetbeachvolleybalaanbod.Devragen

zullenduswaarschijnlijkbijdevolleybalbondbinnenkomen,

waarnaerdirectcontactgezochtmoet(gaan)wordenmetde

lokaleaanbieders.Gezamenlijkkandaneenpassendsportaanbod

gerealiseerdworden,waarbijdeaanbiedervandesportkennisma-

kingslessentevenshet‘bekende’gezichtisbijdebeachvolleybal-

verenigingen/of-school.

Natuurlijkbetekentparticipatiebinnenhetrealiserenvanhetaan-

bod‘Kennismakenmetbeachvolleybal’vaakeeneersteontmoe-

tingmetpotentiëleledenen/ofincidentelegebruikers(betalers)

vandeaccommodatie.Daarnaastontstaathiermeeuitvoeringwat

betreftdemaatschappelijkebetrokkenheiddieveelverenigingen

willenleveren.Zoontstaateenwin-win-winsituatievoorvereni-

gingen/scholen,voordevolleybalbondennatuurlijkooklastbut

notleastvooronze‘klanten’.Samenkunnenwedanzorgdragen

voorhet(door)groeienvandezeuitdagendesport!

Ondersteuning nodig?DeondertekendeintentieverklaringtussenNevoboenCalo

Windesheimheefthiermeenadereinvullinggekregen.Doorde

inzetvandeexpertisevandeCaloiseenkwalitatiefverantwoord

sportkennismakingsaanbodontwikkeld.

Mochtje–alsdocentLO,opleidingsdocent

aaneenmbo-instelling,medewerkersport-

servicebureau,volleybaltrainer,medewerker

Sportbijeengemeente,e.d.–interesseheb-

beninéénvandeondersteuningsmogelijk-

heden,dieindezeartikelenreeksbeschreven

staat,dankunjecontactopnemenmetRik

EismavandeNevobo([email protected]

of0307513601).Mochtjegeïnteresseerd

zijnindemap‘Kennismakenmetbeachvol-

leybal’,dankunjedezeeerstedrukbestellen

indewebshopvandeNevobo(www.volleybal

direct.nlofwww.beachvolleybal.nl).Schroom

echternietjepersoonlijkevraagtestel-

len.Alleendankanermaatwerkgeleverd

worden!

Met dank aan:NOC*NSFproeftuin‘DePelikaan’inZwolle-

Noord(endanmetnameDiederikMeijntjes

enMarcusSchiere)voorhetbeschikbaarstel-

lenvandeaccommodatieenonderwijsgroe-

penomhetontwikkeldeactiviteitenaanbod

veelvuldigindepraktijkuittekunnenprobe-

renendeontwikkeldeVT2Beach-opleiding

aantekunnenbieden.

Opkvloweb.nl vind je het artikel met meer

leskaarten.

Correspondentie:[email protected]

of Rik Eisma, contactpersoon van de Nevobo

[email protected], tel. 06 1526 9331.


Han

s Di

jkHo

FF

Normaliterbestuurtdedocentdevideo.Terwijldestudentkijkt,

legtdedocentdebelangrijkeonderdelenvaneenmotorische

vaardigheiduit,ofwijstdeleerlingoppuntenvanverbetering.Veel

vandeverbalefeedbackkomtdusvanuitdedocent.Destudent

heefthierineenvrijpassieverol.Voorsommigenisdezetech-

niekbehulpzaam.Anderenkunnenafgeleidwordendoorwatzij

belangrijkvindenindeopname,integenstellingtotwatdedocent

belangrijkvindt.

De IPRtechniekEenalternatievetechniekvoorhetgebruikvanvideofeedback,ont-

wikkelddoordr.NormanKagan,isdeinterpersonal process recall-

techniek(IPR).Detechniekverschiltvantraditioneletechnieken

omdatdezebenaderingmeerdestudent,inplaatsvandedocent

centraalplaatst.Dedocentfungeertalsbemiddelaar,hijsteltvra-

genomdeleerlingentijdensdiscussieteattenderenophetbelang

vanbepaaldebewegingen,actiesofgedragingen.Detechniek

bevateenstukjeinter-persoonlijkecommunicatieentweezijdige

discussiewaardoordeleerlingenhunmotorischevaardigheid

beterkunnenbevatten,metnamedeonderdelenwaarinzichfou-

tenvoordoen.Opdekooptoekunnendeindividuendiezichzelf

opvideozien,verbintenissenmetcognitieveprocessenontdekken

(zelfbeeld,angst)dievaninvloedzijnopdebewegingsuitvoering.

Zekunnenherkennenopwelkmomentzeafgeleidwerdendoor

negatiefdenkenenontdekkenhoecognitieveprocessenvan

invloedkunnenzijnophunuitvoering(Kagan,1965).

Voordatdevideo’sbekekenwordenlegtdedocentuitwatIPR

inhoudt.Doorgebruiktemakenvaneenafstandsbediening(of

eenanderemanieromdevideotestartenentestoppen),wordtde

studentenverteldomdevideotestoppenopiedermomentwaar-

vanzijdenkendathetvaninvloedisopdeuitvoering.Dedocent

moethierbijbenadrukkendatergeen‘goedofslechtmethode’is

indeaanpakvanhetbediscussiërenvaneenvideo.Hetmaaktdus

nietuitwelkmomentergekozenwordt,ofwatdeop-ofaan-

merkingenzijnophetdesbetreffendevideofragment.Wanneer

devideostopgezetwordt,discussiërendeleerlingenoverwatze

zagen,hetbelangenwelkegedachtenofgevoelenszehaddenen

zichherinnerentijdensdeuitvoering.Dedocentisstilenobser-

veertzoweldevideoalsdeleerlingen.Alseenleerlingdevideo

stopteneendiscussiestart,steltdedocentvragendieinrelatie

staanmetdespecifiekegebeurtenis,zoals,“Watvindjijbelangrijk

aanditmoment?,”“Watwarenjegedachten(ofgevoelens)opdit

moment?,”of“Wathadjeanderswillendoenopditmoment?”.

Vragendiezichrichtenophet‘waarom’moetenvermedenwor-

den,vanwegehetmogelijkenegatievekaraktervaneendergelijke

vraag.Studentenwetenwaarschijnlijknietwaaromzeietsdeden.

Zewetenalleendaterietsverkeerdisaandevaardigheid.Alser

overdesituatiegediscussieerdis,wordtdevideoweergestart,op

eennieuwmomentgestoptenzoalsvoorheenbediscussieerd.

Vragen stellenHetbekijkenvandevideogaatzoverder.Dedocentattendeertop

gedachten,gevoelensenmogelijkhedenvoorveranderingdoor

middelvanvragen,hijgeeftgeensuggestiesvoorgedachtenof

gevoelens.Doordeleerlingenteondervragen,geeftdedocentde

leerlingdemogelijkheidomcontroleenverantwoordelijkheidte

behoudenvoorhetontdekkenvanfoutenenzelfovereenoplos-

singnatedenken.Bijleerlingendieverbaalmindersterkzijn,of

mindergoedgeïnformeerdoverdevaardigheiddiezeuitvoeren,

xvoP

Het gebruik van video en de Interpersonal Process RecalltechniekDaar waar er tijdens de lessen lichamelijke opvoeding gebruik gemaakt wordt van video

feedback, zal dit grotendeels zijn als methode voor instructie en demonstratie. De docent

bekijkt samen met de leerling de gemaakte video en gebruikt de beelden om de leerling

te assisteren in de ontwikkeling van motorische vaardigheden. Door: Martijn van Bokhoven


kandedocentdirecterevragenstellen.Voorbijvoorbeeldhet

aanlerenvaneenbovenhandseworpzoudedocentdevolgende

vraagstellingkunnengebruiken.

•Watisdejuistetechniekvoordebovenhandseworp?

• Watziejejezelfdoen?

• Hetlijktalsofjemoeitehebtmethetnaarbuitenbrengenvanje

elleboog.Watwasdeoorzaakdatdebewegingmoeilijkerwerd?

• Vondjehetmoeilijkomnatedenkenoverwatjevanplanwaste

doen?

• Hebjehetgevoeldatjemijnuitlegbegrijpt?

Dezevraagtechnieklaatdeleerlingincontrole,maargeeftde

docentdemogelijkheidomdefoutenteverbaliserenencorrecties

teontwikkelen.

DoorgebruiktemakenvandeIPR-techniek,zijndestudenten

bezigomineensituatiederelatieteleggentussendepsychische

endecognitieveofemotioneleaspectenvandevaardigheid.

KaganenBurkegevenaandatwanneerindividueneenactie

observerenmetbetrekkingopzichzelf,zijbeterinstaatzijnom

effectieveveranderingenaantebrengen.Doorgebruiktemaken

vanvideofeedbackwordendestudentenbewustvanacties,of

fouteninactiesmeteenpersoonlijkebetekenis.Ditvraagtvande

studentenomdegemaaktefoutentijdensdeactieteherkennen

envervolgensteverbeteren(JamborenWeekes,1995).

De praktijkGedurendehetpraktijkonderzoek(ziehetartikelindetheorie-

sectievanditblad)hebikgebruikgemaaktvandeomschreven

IPR-techniek.Doormiddelvandiscussieenaandehandvan

eenobservatieformulierzijndefilmpjesbekekenenbeoordeeld.

Gelijktijdigzijnernieuweaandachtspuntenopgesteldvoorde

volgendeles.Inhetbeginwashetvoorstudentengrappigom

elkaarmaarookzichzelftezienbewegen.Naverloopvantijdwerd

erserieuzergewerktenkwamereendiscussieopgang.Doorde

confrontatiemetdebeeldenraaktendeleerlingengemotiveerd

omzichzelfmaarookelkaarteverbeteren.

Hulpmiddelen

Inonderstaandeorganisatiewiliklatenzienhoedelessen

georganiseerdkunnenwordenmetbehulpvanvideofeedback.

Omdatmijndoelgroepweinigtotgeenervaringhadmetobser-

verenendiscussiërenhebikeenobservatieformulierontworpen

waaropdecorrectebewegingsuitvoeringmetkeywordstezienis.

DaarbijzijnervragenaandehandvandeIPR-techniekbijge-

voegd,waardoordeleerlingen zelftotherkenningenverbetering

komen.

Startpositie

• Linkerschouderwijstnaardewerprichting.

• Linkervoetmetdeneusnaardewerprichting.

• Rechtervoetstaat+-90gradengedraaidten

opzichtevanlinkervoet.

• Beneninlichtespreidstand.

Inafbeelding1staatslechtseenonderdeel

vanéénvandeontworpenobservatieformu-

lierenafgebeeld.Hetcompleteobservatie-

formulierlaatdetotalebewegingsuitvoering

zienverdeeldinzes‘fases’.

1Startpositie

2Metgestrektearmdebalvanachterpakken.

3Handbeweegtoverhethoofd.

4Elleboogwijstnaarbuiten.

5Balophoofdhoogteloslaten.

6Armzwaaitdoor.

Defotoserieskomenvoortuiteenvideo-opnamewaaropde

totaalbewegingwordtuitgevoerd.Eencombinatievanfilmenfoto

biedtdemogelijkheidomeenarchiefoptebouwenvan‘correcte’

voorbeeldenendedaarbijbehorendeobservatieformulieren.

Lesopzet

Inmijngevalhaddendeleerlingeneenlesvan50minuten.Vrij

kortmaarlonend.Deeerstelessenzullenwatmindersnelverlo-

pendooruitlegenorganisatie,maarnaverloopvantijdontstaater

structuurenrakendeleerlingengewendaandewijzewaaropde

lesverloopt.

Benodigdheden

• digitalecamera

• driepootomdecameraopteinstalleren

• beameroflaptop

• tafel

• pennen.

Gedurendedeleszijndeleerlingenbezigmetspelenwaarinde

bewegingsuitvoeringterugkomt.Omhetvoorbeeldvandeboven-

handseworpaantehoudenkunnendeleerlingenbijvoorbeeld

trefbalenhandbaldoen.Terwijleentweetalineenkleindeelvan

dezaalbezigismethetopnemenvandevideovanelkaarisde

restvandeklaszelfstandigaanhetspelen(natuurlijkontsnap-

penzenietaanhetalziendoogvandedocentdiebijdelaptopen

camerastaat).Zodrahettweetaleenvooraanzichteneenzijaan-

zichtvanelkaarheeftopgenomenmeldenzezichbijdedocent

diemeteenaantalklikjesinhetprogrammadartfishdevideo’s

heeftopgeslagen.Aandehandvanhetobservatieformuliereva-

luerendeleerlingenhetbeeldmateriaalenstellendoelenopvoor


devolgendeopname.Intusseniseenvolgendtweetal

dataanhetspelenwas,begonnenmetdeopnamesvoor

hunbeeldserie.Nahetevaluerenvandefilmsluithet

tweetalaanbijdespelersgroep.Zodraaiendekoppels

door.

Hetlaatstekwartierkangebruiktwordenomgeza-

menlijkeenaantalvandevideobeeldentebekijken.

DaarinnatuurlijkgebruikmakendvandeIPR-techniek.

Deleerlingenzijnbeziggeweestmetzowelspelalshet

oefenenvandetechniek.Ommotorischtelerenmoet

ereenvormvanfeedbackaanwezigzijn.Ineenles

alsdezegevendeleerlingenelkaarfeedbackoverde

uitvoering(knowledge of performance)enmerkenzezelf

hetbehaalderesultaattijdenshetspelen(knowledge of

result).

BronnenJambor,E.&Weekes,E.M.(1995)Videotapefeedback:

makeitmoreeffective.Joperd - the journal of physical

education, recreation & dance,66,p.13-16.

Kagan,N.I.(1965).IPR-interpersonalprocessrecall:sti-

mulatedrecallbyvideotape.Exploring studies of counce-

ling and teaching.EastLansing,EastLansingBureauof

EducationalResearch.

Martijn van Bokhoven is onlangs afgestudeerd als leraar

LO aan Fontys Sporthogeschool.

Foto’s Martijn van Bokhoven tenzij anders vermeld.

Correspondentie: [email protected]

Afbeelding 3 : Organisatie uitgaande van 20 leerlingen


docent

leerling

camera

laptop

werprichting

looprichting

doel

VIDEO OPNAME HANDBAL TREFBAL

Han

s Di

jkHo

FF

Ontwerppunten voor naschoolse korfbalactiviteitenInhetonderwijsendesportstaathetbeterlukkenvandebewe-

gings-ofsportactiviteitmeestalcentraal.Inhetnaschoolse

sportaanbodligtdeaandachtvandekinderennietaltijdbij‘lukt’t’,

maarvakerbij‘leeft’t’.Metelkaarplezierbelevenaanhetsporten/

bewegen.

Oponzezoektochtnaar‘nieuwe’korfbalachtigeactiviteitenwaren

wegerichtophetbelevingsaspect(leeft’t)vandeactiviteit.Inde

voorbeeldendiewebeschrijvenwordthetbelevingsaspectvooral

duidelijkdoorhetcombinerenvanverschillendesoortenactivi-

teitentenopzichtevanelkaar,bijvoorbeeld‘mikkenenrennen’

en‘scorenentikken’.Dezevermengingvanbewegingsproblemen

zorgtmisschienvoormindergoedeleerkansen,maarwelvoor

verrassendespelvormenwaardekinderenheelenthousiastvan

worden.

Bijhetzoekennaar‘nieuwe’korfbalachtigeactiviteitenhebbende

volgendeoverwegingenookeenrolgespeeld:

•hetspelmoetuitvoerbaarzijnvoordebewegeropniveau1

•hetspelmoetuitbouwbaarzijnvoordeanderebewegers

•hetspelmoet‘eenwedstrijdverband’hebben,zodatdekinderen

almeerkennismakenmetde‘sportcultuur’

•inhetspelmoetendekinderenlerenomgaanmet‘spelregelge-

ving’,zowelinderolalsdeelnemeralsscheidsrechter/teller(fair

play)

•hetspelmoetdriewekenachterelkaartienminutenlangboei-

endblijven.

De keuze van de activiteitenIndepraktijkhebbenweallerleiactiviteitenuitgeprobeerdenhet

speedmikspel(inditartikelbeschreven)enhetscoortikspel(in

hetvolgendeartikel(LO5)beschreven)gevenhetduidelijkstaan

watvooronseenspecifieknaschoolsesportactiviteitis.Hetzijn

activiteitendienietinhetonderwijswordenaangeboden,omdat

de‘tijdsdruk’nadeligwerktvoorhetrustiglerenmikkenenniet

indesportomdathetgecombineerdismeteenatletiekactiviteit.

Wehopendatditsoortnieuwesportactiviteitenervoorzorgtdat

onderwijsensportjuistdichterbijelkaarkomen.

SpeedmikspelHetbijzonderevanditspelisdathetmikkenvanéénpartij

gecombineerdwordtmethetrennenvaneenanderepartij.De

renpartijbepaaltdetijdsduurvandemikgroep.Lekkerheenen

weerrennenvindendekinderenbestleukomeventjestedoen,

hetisnoggoedvoordeconditieook.Doordetijdsdrukkrijgthet

‘mikken’ereenextrabetekeniserbij.Gehaastlerenmikken,of

betergezegd;rustiglerenmikkenineengehaastecontext,iseen

vaardigheiddiezekerinhetkorfbalspelvanpaskomt.Hetfair

play-elementiserookinverwerktdoordetaakdiedewachters

hebben.Zijmoetendetellinggoedbijhoudenencontrolerenof

derennerseerlijkrennen.Doordewisselingvanfuncties(mik-

ken,rennen,tellen)isheteenspeldatdekinderenheellang

willenblijvenspelen.Vierwekenlangvondenzeditspeltelkens

weerleukomtwintigminutentespelen.Bovendiengingende

kinderensteedsbetermikken,waardoorhetgevoelvan‘ikword

beter’duidelijkwerdervaren.

Speedmikspel Spelorganisatie

Erzijnvierpartijenvantweespelers.Detweemikpartijenprobe-

renzoveelmogelijkpuntentescorenindetijddiederenpartij

nodigheeftomeenafstandteoverbruggen.Devierdepartijwacht

enhoudtdetellingbij.

Arrangement

• achtspelers

• eenhalvegymzaalafgebakendmetbanken.

xvoP

Korfbal in een naschools sportaanbod (1)SportService Zwolle en SLO hebben in samenwerking met KNKV gezocht naar korfbal

activiteiten die specifiek gericht zijn op het naschoolse sportaanbod voor kinderen van

ongeveer tien jaar. Deze activiteiten zijn een praktijkvertaling van het artikel ‘Het ontwer

pen van naschools sportaanbod’ beschreven in LO 4. Door: Arno de Swart en Chris Hazelebach


Twee mikpartijen

Viermikkers,tweeperpartij.

Eén renpartij

Eénrenner,éénwachter.

Eén wachtpartij

Tweewachters

Materiaal

• vierkorfballenineenverzamelmand

• éénkorfbalpaalinclusiefkorfoptweemeter

• degrondalsmikplekéén

• tweebankenalsmikplektweeoptweemetervandekorf

• éénkastkopalsmikplekdrieopdriemetervandekorf

• éénrenbaanvantienmeterlang

• achtlintjesomdepartijenteonderscheiden(tweegele,twee

rode,tweeblauwe,tweegroene)

• éénhoepelalsstartplek(metzakje)

• zestienpittenzakkendieweggebrachtmoetenworden

• éénkorfalsverzamelplek(voordegebrachtezakjes)

• 30wasknijpersalstelsysteemvoordedoelpunten

• ééntelbakvoordegeteldewasknijpers

• scorebord.

Activiteit

Demikkersproberenvanafverschillendemikplekkendebalzo

vaakmogelijkindekorftegooien.Delopersbrengenombeurten

zosnelmogelijkdepittenzakkennaardekorf.Dewachtpartijlegt

wasknijpersindebakomdescoresvandemikkersbijtehouden.

Spelregels

Startregels

• vierpartijensamenstellenenelkepartijeeneigenkleurlintje

• roodengeelbeginnenmetmikken,blauwmetrennen,engroen

mettellen

• iedereenneemtzijnpositiein.

Regels renners

• eriséénloperenéénwachter

• jemagmaaréénpittenzakperkeermeenemen

• elkeloperbrengtvierzakjeswegenwisseltdaarna

• wisselendoordenieuweloperaantetikken

• dezebrengtookvierkeerzosnelmogelijkeenzakjewegenwis-

seltdaarna,enzovoort

• alsdelaatstepittenzakindekorfligtroependelopers‘STOP’.

Regels mikkers

• elkemikkerheefteeneigenbal

• alsje‘start’hoortmagjebeginnenmetschieten.

• eenscorevanafdegrondiséénpunt,vanafdebanktweepunten

• envanafdekastdriepunten

• jemagzelfkiezenvanafwelkeplekjijmikt

• jehaaltjeeigenbalweerop

• alsje‘stop’hoortmagjenietmeerschieten.

Regels wachters

• éénwachterkijktnaardemikkersenkorfenroepthetaantal

puntenaandeanderewachter

• scorevanafdegrondiséénpunt,vanafdebanktweepuntenen

vanafdekastdriepunten

• deanderewachterdoetvoorelkpunteenwasknijperindetelbak

• detellendewachtercontroleertookofderennerséénzakjemee-

nemen.

Einde wedstrijd

• alsallepittenzakkenindekorfliggenstopthetspel(delopers

roepen‘stop’)

• hetaantalknijperswordtgeteldomdescoretebepalen

• descorewordtgenoteerdopeenbordbijdetweeteams

• navierwedstrijdenwordtgeteldwelkepartijdemeestepunten

heeft.

Functiewissel

Bijeindewedstrijdwordtéénmikpartij(partijtwee)derenpartij.

Deanderemikpartij(partijéén)blijftmikpartij(wordtpartijtwee).

Derenpartijwordtdewachtpartijendewachtpartijwordteen

mikpartij(partijéén).

Tips voor de lesgever

Tekening arrangement

Loopt ‘t – Loopt de organisatie?

Probleem Tips

Derennersnementweezakjesmee?

• Nogeenkeerextraéénzakjeheenenweerbrengen.

Detellerslettennietgoedop?

• Degenediescoortkomtzelfdeknijpersindetelbakdoen.

Departijenindelingroeptconflictenop?

• Indelendoorloting,geboortedatum,eersteletternaam,etc.

Partijeneerlijksamenstellen?

• Indelenopren-ofmikvermogen.

Demiktijdistekort? • Meerpittenzakjes,zodaterlangergelopenmoetworden.

Lukt ‘t – Lukt het mikken bijna?

Probleem Tips

Demikkersscorengemiddeldminderdanéénuitvier?

• Korfvergroten.• Korfverlagen(welbovendunkstand).• Kastenbank50cmdichterbijdekorf.

Eénmikkerscoortweinig;minderdanéénuitvier?

• Kleinerebal/zwaarderebal.• Aanwijzing:gadichtbijdekorfstaan,kijkover

debalheennaardekorf.Veereenbeetjeinengooirustig.


muur

Korfbal drie tegen tweeDederdeactiviteitisheteindspelzoalsditindemap‘Ken-

nismakenmetkorfbal’isbeschreven.Ditspelisnogiets

eenvoudigertemakendoormettweekorventespelenwaar

deaanvallersopmogenscoren.Alsuitbouwkandanéén

korfweggehaaldworden.Wanneerergeentweekorveninde

zaalaanwezigzijnkanookmettweekorvenentweebaskets

gespeeldworden.

InhetvolgendeLOnummerwordthetscoortikspelbeschre-

ven.

Correspondentieadres: CA. [email protected]


Lukt ‘t – Lukt het mikken goed ?

Probleem Tips

Demikkersscorenvaakvanafmikplek3?

• Korfhoger.• Kast50cmverdernaarachteren

Eénmikkerscoortvaakvanafmikplek3?

• Nieuweregel:alsjedriekeergescoordhebtvanplek3krijgjeeenlintjeenmoetjevanachterdekastgaanschieten.

• Tweekorvenopstellen:éénoptweemeterenéénopdrieeneenhalvemeterendehoogstelevertdubbelepuntenop.

Nogteweinigsamenwerking?

• Laatmettweeballenspelen,waarbijdevrijespelerdebalmoetaanspelennaardemikker.

Leeft ‘t – Leeft het spel?

Probleem Tips

Deaandachtvoorzorgvuldigmikkenneemtaf?

• Puntentellingaanpassen.Degrondiséénpunt,debankdriepuntenendekastvijfpunten.Zemoetendanbeterinschattenwatdekansenzijn.

Teamswerkennietsamen,maartegenelkaar?

• Wedstrijdjestussendetweemikteams.Welkteamheeftbinnendetijddemeestepunten?

Anderetijdacties? • Debal100keeroverspelennaarelkaar.

anita

rie

mer

sma

Eindfebruariverscheeninhetvooraan-

staandetijdschriftBritishMedicalJournal

eenonderzoeksartikelwaarinmisschien

welvoordeeerstekeeropovertuigende

wijzeeeneffectisaangetoondvan(extra)

gymlessenopdegezondheidvanbasis-

schoolkinderen.Hetartikelisgeschreven

doorSusiKriemlervandeUniversiteit

vanBaselenanderen,waaronderprof.

WillemvanMechelenvanhetAmster-

damseEMGO-instituut.Geziendeclaims

dieerregelmatigwordengelegdophet

bewegingsonderwijsendeeffectenervan

opgezondheidenovergewicht,leverthet

onderzoekeenbijdrageaandezonood-

zakelijkeonderbouwinghiervan.Inhet

Zwitserseonderzoekwerden28basis-

schoolklassenvan15scholenpertoeval

toegewezenaanofweleeninterventie-

ofweleencontrolegroep.Meerdan500

kinderenwerdengeïncludeerd.Deinter-

ventieduurdeeenschooljaarenbestond

eruitdatdeinZwitserlandverplichtedrie

gymlessenperweekwerdenverzorgddoor

vakleerkrachten,endaternogeenstwee

extragymlessenwerdeningevoerd.Ook

werdenerkorte‘bewegingstussendoortjes’

gedurendedeschooldagvanenkeleminu-

tenelkingevoerd,en‘activiteitenhuiswerk’.

Ditlaatstebestonduitactiviteitenvaneen

minuutof10diemakkelijkinhetdagelijks

levenintebouwenzijn.

EffectenDeeffectendiegemetenzijnbleken

metnameaandeextragymlessentoete

schrijven.Dezezorgdenvooreensigni-

ficanteverhogingvandehoeveelheid

matig-tot-intensieveactiviteitgedurende

deschooldag.Degevolgenhiervanwaren

tenopzichtevandecontrolegroeponder

andereeenbetervetpercentage,eenbetere

conditie,eneenlagercardiovasculair

risico.Hoewelsignificant,warendeeffec-

teninomvangredelijkbescheiden.Over

de‘klinischerelevantie’wordtdanook

gediscussieerd.Echter,wanneerjebedenkt

datdezeeffectenbinnenéénschooljaar

bereiktzijn,enmeteenrelatiefeenvoudige

ingreep(meerregulieregymlessen),kaner

wordengeconcludeerddatdezeresultaten

zekerveelbelovendzijn.Bovendien:90%

vandedeelnemendekinderenen70%van

debetrokkendocentengavenaandatze

zoudenwillendatdeinterventiedoorzou

blijvengaan.

Deextragymlessenwerktennietstimule-

rendopdehoeveelheidactiviteitbuiten

school.Zoalswijeerderinditbladuit

eenliteratuuronderzoekhebbengecon-

cludeerd,lijkthet‘directeeffect’vanhet

bewegingsonderwijsdusookhierhet

meestveelbelovend:degymleszélflevert

matig-tot-intensieveactiviteit,enisdus

opzichzelfwaardevolalsbijdrageaaneen

actieveleefstijl(Slingerland&Borghouts,

2008).

IneeneerderAmerikaansartikeluit2004

vanDatarenSturmwerdenbijna10.000

kinderengevolgdtussenhunvijfdeen

zevendelevensjaar.Meisjesmetoverge-

wichtdie(pertoeval)méérgymlessen

kregen,haddenhierbijveelbaat.Erwerd

berekenddatvijfmaalperweekgymles

hetaantalmeisjesmetovergewichtzou

kunnenterugdringenmet43%.Bijjongens

werdergeeneffectgevonden,wellicht

omdatzoalsbekendjongetjesopdezeleef-

tijdduidelijkactieverzijndanmeisjesin

hunvrijetijd.Integenstellingtotdestudie

vanKriemlere.a.betrofhethierechter

gééninterventiemaareenbeschrijvende

studie.Vanuitwetenschappelijkeoptiek

leverteengerandomiseerdeinterventie

veelsterkerbewijs.HetZwitserseonder-

zoekbiedtdanookzeerwaardevolle

aanvullendeinformatievoordeonderbou-

wingvandegezondheidswaardevanhet

bewegingsonderwijs.Hetvolledigeartikel

istevindenopwww.bmj.com endesite

vandeKVLO.

BronnenDatarA.,Sturm,R.(2004).‘PhysicalEduca-

tioninElementarySchoolandBodyMass

Index;EvidencefromtheEarlyChildhood

LongitudinalStudy’.American Journal of

Public Health 94:1501-1506.

KriemlerS.,ZahnerL.,SchindlerC.,Meyer

U.,HartmannT.,HebestreitH.,Brunner-

LaRoccaH.P.,MechelenW.van,PuderJ.J.

(2004).‘Effectofschoolbasedphysical

activityprogramme(KISS)onfitness

andadiposityinprimaryschoolchildren:

clusterrandomisedcontrolledtrial.’

British Medical Journal,340:c785

SlingerlandM.,BorghoutsL.B.(2008).

‘KanLObijdragenaandebeweegnorm?’

Lichamelijke Opvoeding8.

En vErdErx

Correspondentie:

[email protected]


Bewijs voor gezondheidseffecten gymlesAl jaren zeggen we dat bewegen een effect heeft op de gezondheid.

Het is daarom belangrijk dat je leven lang te doen. Onze actie 3+2

speelt hier ook op in. Mooi is daarom dat we uit wetenschappelijke

hoek worden gesteund in onze bewering. In dit artikel een blik op

het onderzoek waaruit dat is gebleken. Door: Lars Borghouts

Han

s Di

jkHo

FF

Uithetbeleidskader‘Sport,BewegenenOnderwijs’(2008)blijkt

dathetkabinet€ 27miljoenextrawilinvestereninschoolsport

enbewegingsonderwijs.HetoverlegorgaanAlliantieSchool&Sport

(2005-2008)streefternaardatin201090%vanalleleerlingen

inhetbasis-envoortgezetonderwijsvijfdagenperweeksport

enbewegingsaanbodkrijgt.Dezebeleidsdoelenzijnermedeop

gerichthetschoolverzuimenovergewichtbijkinderenterugte

dringen.Naastdezekwantificeerbareeffectenwordterookgewe-

zenopdewatmeerabstracteuitkomstenvanbewegingsonderwijs

ensport,zoalshetbevorderenvansocialecohesie,maatschappe-

lijkeparticipatie,actiefburgerschapenintegratie.

Zoalsineentoenemendaantalberoepsveldenhetgevalis,wordt

ookhetbewegingsonderwijsgeconfronteerdmeteengroeiende

vraagnaarempirischeonderbouwingvandeeigenlegitimering

endoelstellingen.Opwelkevormvankennisenwetenschapzijn

beleidsdoelstellingengebaseerd?Vanwegeeengebrekaanempi-

rischonderzoekopditgebiedindeNederlandsecontextzijnwe

hiernogvooralaangewezenopbuitenlandsestudiesdie–welis-

waarmetdenodigekanttekeningen–evidentielijkenaante

dragenvoordemogelijkheiddatschoolsportenbewegingsonder-

wijsonderdejuisteomstandighedeninderdaadpositiefkunnen

bijdragenaandemotorische,cognitieve,affectieveensociale

ontwikkelingvankinderen(ziebijvoorbeeld[1-3]inbronnenlijst).

DevraagblijftinhoeverreNederlandsbeleidopditterreinkan

wordengebaseerdopveelalbuitenlandsonderzoek.Alleenalde

typischeontstaansgeschiedenisvanNederlandsesportclubs(en

hetgroteverschilmetbijvoorbeeldBritseofAmerikaanse‘school-

sport’)endebindingvandiesportclubsmetscholen[4]geeftaan

datbewegingsonderwijsenschoolsportinNederlandnietgelijk

gesteldkunnenwordenmetanderelanden.Waarombijvoorbeeld

sportbeoefeninginhetenegevalweleninhetanderenietbij-

draagtaandesocialeontwikkelingvankinderen,juistdienuance-

ringisvangrootbelangvooronderzoekdatrechtwildoenaande

karakteristiekeeigenschappenvanzoweldeNederlandsesituatie

alsdievanspecifiekescholen,buurtenofsteden.

Hetgrosvandeonderzoeksresultatenophetterreinvanbewe-

gingsonderwijsen(school)sportkenmerktzichdoorambiguïteit.

Iederecontextzorgtvooruniekeresultaten,waardoordeconclu-

siesvanonderzoekenuitverschillendelanden,strekenofscholen

vanzelfsprekenduiteenlopen.Waardevollestudiesophetgebied

vanschoolsportenbewegingsonderwijsuitbijvoorbeelddeVS,

Groot-Brittannië,AustraliëenNieuw-Zeeland[3]gevennietmeer

daneenindicatievanwatdeeffecteninNederlandzoudenkun-

nenzijn.Gedegenwetenschappelijkenlanglopendonderzoek

binnendespecifiekecontextvanhetNederlandsebewegingson-

derwijsisnoodzakelijk,nietalleenombeleidoptekunnenbase-

renmaarookomeenreëelzichttekrijgenopdemogelijkheden,

betekenissen,waardeneneffectenvanhetbewegingsonderwijs.

Mettweevoorbeeldenvaninnovatiefonderzoekwillenweillus-

trerendatwetenschappelijkonderzoekteronderbouwingvan

delegitimeringvanhetbewegingsonderwijsnauwbetrokken

moetwordenopspecifiekeenzorgvuldigbeschrevencontexten.

Daarnaastillustrerendezevoorbeeldendatdewetenschappelijke

eisendieaanonderzoekwordengesteldbijnaperdefinitieeen

beperktereikwijdtevanderesultatenimpliceert.Vooralditlaatste

puntwringtnogaleensomdatervanuithetberoepsveldbehoefte

isaansnelleresultateneneenduidigekennis.Wetenschapvraagt

echteromeenlangeademenomnietaltijdvrolijkstemmende

nuanceringen.Heteerstevoorbeeldbetrefteenonderzoeknaarde

vermeendeeffectenvanextra-curriculaireinterscolaireschool-

sport(wedstrijdenbuitendelessenomwaarbijscholentegen

elkaarstrijden).Ditiseeninteressantterrein,omdatbuiten-

landseonderzoekeneenindicatiegevenvangunstigeeffectendie

overeenkomenmetdeeerdergenoemdebeleidsdoelenvande

Nederlandseregering.Bovendienstaatdeextra-curriculairesport

inNederlandnogindekinderschoenenmaarzijnerwelinteres-

santeontwikkelingengaande.Daarnazaleeninnovatieveonder-

zoekstechniekbesprokenwordendieinhetbewegingsonderwijs

gebruiktkanworden.

Onderzoeksvoorbeeld 1: Effecten van schoolsportVolgensdeoverheidkansport‘bijdragenaandebindingdieleer-

lingenmethunschoolhebben’(Tijd voor Sport,2005).Sportzou

daardoorincombinatiemetanderevakkenbijkunnendragenaan

hetverminderenvanverzuimenhetverbeterenvanonderandere

concentratieenschoolprestaties.Uitverschillendeonderzoeken

blijktinderdaaddatinterscolairesportwedstrijdenweleensgun-

stigeeffectenzoudenkunnenhebbenopleerlingenenhunschool.

Deelnameaansportzorgtvolgensdezeonderzoekenvooreen

groterekansophetafmakenvaneenvervolgstudie[5],hogerezelf

ingeschatteschoolprestaties[6],verminderdeschooluitval[7-8]

enbetereschoolcijfers[9].Hetisookhierdevraagofdezeeffecten

indeNederlandseonderwijssituatiestandhouden.Zoalsgezegd

Ondanks het nog sterk levende sentiment dat

bewegingsonderwijs een ondergeschoven kindje

is in de Nederlandse curricula, weerspiegelen

Nederlandse beleidsdoelstellingen een belangrijke

taak voor het vak. In dit artikel wordt ingegaan

op waar die belangrijke taak uit blijkt, maar

vooral gaat het over de roep om wetenschappe

lijk bewijs voor de legitimering van ons vak.

Door: Ivo van Hilvoorde & Niek Pot

Bewegingsonderwijs: gevoed door evidentie

TOPIC


heersterinNederlandeenandersportklimaatdanindeAngelsak-

sischelanden.Daarnaastisdeschaalwaaropinterscolaireschool-

sportinNederlandplaatsvindtveelkleiner.Erzaldusonderzocht

moetenwordenwatscholeninNederlandbeweegtommeete

doenaanschoolsport,watdeeffectenzijnvanschoolsportenhoe

ervoorgezorgdkanwordendatermeerscholengaanmeedoen.

Alswebijvoorbeeldkijkennaarde20scholendiemetdemeeste

teamsmeedoenaandeMission Olympic-evenementen(de

scholencompetitievandeKVLO),blijktdatdezescholenuitde

groterestedenkomen.Eenverklaringhiervoorzoubijvoorbeeld

kunnenzijndatscholenindegroterestedengraagmeedoenaan

eendergelijksportevenement,omdatzijzichwillenprofilerenten

opzichtevananderescholen.Scholenuitkleineregemeentenheb-

bendezedrangtotprofileringwellichtminder,omdaterminder

‘concurrentie’isvananderescholenindezelfdegemeente.Ook

blijkendeze20scholeneengevarieerdelevensbeschouwelijke

grondslagtehebben(elfscholenzondergeloofsgrondslag,zespro-

testants-christelijkescholenendriekatholiekescholen).Opval-

lendhierbijisdatislamitischescholennietvertegenwoordigd

zijn,maardatdeverdelingvanopenbarescholenenbijzondere

scholennagenoegovereenkomtmetdealgemeneverdelinginde

samenleving(ongeveer60%bijzonderescholen).

Dezecijferszeggenopzichzelfnogweinig,maarzezijnwel

relevantalsuitgangspuntineenmeerdiepgaandeanalysevande

diversevariabelendieeenrollijkentespelenbijhetwelofniet

(actief)deelnemenaaneeninterscolairesportactiviteit.Daarnaast

zouonderzoeknaardeeffectenvanschoolsportinNederlandop

bijvoorbeelddebindingmetschool,schooltrots,schooluitvalen

psychologischwelbevindeneeninteressantbeeldkunnengeven

vandemogelijkhedendiedergelijkewedstrijdenbiedenvoor

zoweldeleerlingen,deschoolalshetbeleidindeuniekeNeder-

landsecontext.Vooral‘schooltrots’zoueeninteressantevariabele

kunnenzijn,metzoweleenrelatienaardebindingmetdeschool

(endaarmeemogelijkookmetschooluitval)alsmetdesportpres-

tatiesdieinnaamvandeschoolwordengeleverd.Hetgebruikvan

rituelen,zoalsmeeringeburgerdinAngelsaksischelanden,zou

weleenseenpositiefeffectkunnenhebbenopdebindingmetde

school[4].

Onderzoeksvoorbeeld 2: Waarnemingen van docentenDelegitimeringdiscussiebinnenhetbewegingsonderwijsricht

zichtraditioneelopambitieuzedoelen,zoalsgezondheid,welbe-

vindenendebredeontwikkelingvanhetkind.Dezeaandachtvoor

debredelegitimeringstaatinschrilcontrasttothetempirisch

onderzoeknaarhetconcretehandelenendepraktijkkennisvan

docenten.Welkekennisenwelkevaardighedenbepaleninwelke

contextendekwaliteitenvaneendocent,enhoezijndiekwalitei-

tenovertedragenenaanteleren?

Indeopleidingkomenverschillendepedagogischeenvaktech-

nischeaspectennaarvorenwaarineendocentinspezichmoet

bekwamen.Welkegroeimakendestudentenopdiegebiedendoor

enhoekandezeontwikkelingzonauwkeurigenconcreetmogelijk

inkaartwordengebracht?Docentenlerenbijvoorbeeldopeen

bepaaldemanierinstructiestegevenendeleerlingentebeoor-

delen.Ditgebeurtbijvoorbeelddoortekijkennaardeuitvoering

vanbewegingshandelingen.Hetisdaarominteressantomvastte

stellenwaardocentendanpreciesnaarkijkentijdensdieactivi-

teiten.Lettenzebijvoorbeeldopdehandenenderechtheidvan

debenenbijdehandstandenkijkenzenaarhetafzetbeenbijeen

versprong?Wanneerisdeconcentratieophetindividuelekind

gewenstenwanneerisdeaandachtvoordehelegroepvereist?

Welkefactorenbepaleneensuccesvolleverdelingvanaandacht

enhoeuitendezeverschilleninaandachtzichinhet(kijk)gedrag

vandedocent?Opwelkewijzeverschilthethandelenvaneen

goedeenervarendocentvaneenminderervarendocent?En,

nietonbelangrijk:opwelkewijzekandieminderervarendocent

lerenvandeervarendocent?Erzoubijvoorbeeldbepaaldkunnen

wordenwatdeinstructieszijndieALO-studentenoverditsoort

situatieskrijgen.Daarnazouhetdaadwerkelijkekijkgedragvande

ALO-studentengeanalyseerdkunnenwordenmetbehulpvaneen

eye-tracker(bijvoorbeelddeASLMobile-Eye).

Figuur 1: Mobile Eye brilcamera.

Figuur 2: Beeld van Mobile Eye bij een hockeykeeper: rood kruis is punt van aandacht.

Dezebrilcamerafilmtzowelhetoogalsdeomgevingwaarnadie

beeldenoverelkaargelegdworden,waarbijereenomgevings-

beeldontstaatmetdefocuspuntenvandedragerdaaringetekend.

Opdezemanierzoubestudeerdkunnenwordeninhoeverrede

studentendoenwatzegeleerdistedoenenwathunontwikkeling

hierinis,waardoorinstructieshieropaangepastkunnenwor-

den.Voorzoverbekendiserinditvakgebiednoggeenempirisch

onderzoekgedaanmetoogbewegingsregistratie,terwijlhierwaar-

devollekennismeeverkregenzoukunnenworden.Ookhierstel-

lenwevastdatdergelijkeresultateneenbeperktereikwijdteheb-

benenpasrelevantebetekeniskrijgenbinnendebrederecontext

vandeopleidingendelessituatie.Betrokkenheidvandocenten

enstudentenbijhetontwerpeneninterpreterenvanzo’nonder-

zoekisdanookcruciaal.Eenpositiefbijeffectvaneendergelijk

onderzoekzouoverigenskunnenzijndatstudentenopeenheel

praktischeenookspeelsewijzeinaanrakingkunnenkomenmet

wetenschappelijkonderzoek(datookbinnendesportcontext

inmiddelsopallerleiwijzenwordttoegepast).

Tot slotWetenschappelijkonderzoekkaneenbijdrageleverenaanonder-

bouwingofnuanceringvandeclaimsdiewordengedaanten


aanzienvanhetNederlandsebewegingsonderwijs.Wildergelijk

onderzoekgeloofwaardigenrealistischzijn,danmoethetwel

aaneenaantalvoorwaardenvoldoen.Hetmoetuiteraarddetoets

derwetenschappelijkekritiekkunnendoorstaan.Zonderzoiets

alswetenschappelijkepeer reviewwordtdiekenniseenvoudiger

terzijdeteschuivenenschietmenmogelijkookhetstrategische

doeldatmetdekenniswordtbeoogd,voorbij.Hetluiderwor-

dendepleidooiommeerevidence based practicehoeftoverigens

nietblindtewordengevolgd.Determ,afkomstiguitdemedi-

schewereld,isvooralgeëntopdelegitimeringvangeneeskundig

handelen.Wanneernuzelfsbinnendegeneeskundegroeiende

aandachtisvoordebeperkingenvaneendergelijkideaal(zeker

binneneencomplexdomeinalsdezorg)zouhetvooreenevenzo

complexeenveelkleurigepraktijkalshetbewegingsonderwijsniet

verstandigzijnomblindachterdezemodieuzeroepaantelopen.

Devraagnaarevidence basedisgebaseerdopdevooronderstelling

dateenhelderonderscheidgemaaktkanwordentussendoelen

enmiddelenvanonderwijs.Doelenliggendaarbijvast,ennaar

deeffectiviteitvandemiddelenkan(experimenteel)onderzoek

wordengedaan.Doelenvanonderwijskunnenechternooitop

experimentelewijzewordenaangetoond,maarmoetenaltijd

onderwerpzijnvandemocratischoverleg[10].Wanneerhetdoel

vanbewegingsonderwijswordtgeformuleerdals:hetvergroten

vankrachtenuithoudingsvermogenvankinderen,danisheteen

koudkunstjeomdaardeevidence basedmiddelenbijtebeden-

ken.Geenenkelexperimentzalechterkunnenaantonendateen

dergelijkdoelmisschienwelonjuistenonwenselijkis.

Ervalt,voorwatbetrefthetbewegingsonderwijs,veelvoorte

zeggenomdenotieevidence basedinteruilenvoorevidence-

informed practice.Daarbijmoetinformedbrederwordenopgevat

danslechts‘geïnformeerdwordendoor’;hetgaatookomonder-

steunen,stimulerenennietindelaatsteplaats:hetvoedenvan

eenpraktijkmetkennis,metalsdoeleenbijdrageteleverenaan

deprofessionaliteitenkwaliteitvanhetbewegingsonderwijs.Het

gaaternietomvooreensenaltijdeenpositiefeffectaantetonen

van,pak‘mbeet,eenuurmeerLOindeweek,maaromeenbij-

drageteleverenaandekenniswaaromerinwelkegevallenwelof

nietsprakeisvaneen‘goedepraktijk’enhoeeenopleidinggebruik

kanmakenvandiekennis.Professionaliteitkanechternooitlouter

wordenopgemaaktuitwetenschappelijke‘evidentie’.Iederevorm

van‘evidentie’isnamelijkdiepgeworteldinprofessionaliteitzelf

enkandaaromnooitwordenlosgekoppeldvanhetoordeelvan

professionals.IndewoordenvanPaulGlasziou:‘Isuggestwestart

withevidenceinformedpracticeandaddalittlewisdom.’[11]

ReferentiesBorghouts,L.,Gymtussenwensenwerkelijkheid.Lichamelijke

opvoeding,2009.1:p.33-37.

Etnier,J.L.,etal.,Theinfluenceofphysicalfitnessandexercise

uponcognitivefunctioning:Ameta-analysis.Journal of Sport &

Exercise Psychology,1997.19(3):p.249-277.

Feldman,A.F.andJ.L.Matjasko,Theroleofschool-basedextracur-

ricularactivitiesinadolescentdevelopment:Acomprehensive

reviewandfuturedirections.Review of Educational Research,

2005.75(2):p.159-210.

Stokvis,R.,SocialfunctionsofhighschoolathleticsintheUnited

States:Ahistoricalandcomparativeanalysis. Sport in Society,

2009,12:9,1236-1249.

Troutman,K.P.andM.J.Dufur,Fromhighschooljockstocollege

grads-Assessingthelong-termeffectsofhighschoolsportpar-

ticipationonfemales’educationalattainment.Youth & Society,

2007.38(4):p.443-462.

Lindner,K.J.,Sportparticipationandperceivedacademicperfor-

manceofschoolchildrenandyouth.Pediatric Exercise Science,

1999.11(2):p.129-143.

Mahoney,J.L.andR.B.Cairns,Doextracurricularactivitiesprotect

againstearlyschooldropout?Developmental Psychology,1997.

33(2):p.241-253.

Mcneal,R.B.,ExtracurricularActivitiesandHigh-SchoolDropouts.

Sociology of Education,1995.68(1):p.62-80.

Marsh,H.W.andS.Kleitman,Schoolathleticperformance:Mostly

gainwithlittlepain.Journal of Sport & Exercise Psychology,2003.

25:p.205-228.

Biesta,G.J.J.,Why‘whatworks’won’twork.Evidence-basedprac-

ticeandthedemocraticdeficitofeducationalresearch.Educati-

onal Theory2007.57(1):p.1-22.

Glasziou,P.,Evidencebasedmedicine:doesitmakeadifference?

Makeitevidenceinformedpracticewithalittlewisdom.British

Medical Journal,2005.330(7482):p.92.


Correspondentie:

[email protected]

lo-snowbreaks 081007.indd 1 16-02-2010 16:07:37

ADVERTENTE

Inhetbewegingsonderwijsishetgevenvanfeedbackaanleer-

lingenoverhetmotorischleerproceseenvanzelfsprekendheid.

Daarbijishetvanbelangomgoednatedenkenoverdeoptimale

vormvanfeedbackgeven:geefjebijvoorbeeldfeedbackover

deuitvoering,ofoverhetresultaat?Engeefjealleenverbale

feedback,oflaatjeookaltijdeenvoorbeeldzien(1)?Uitdeprak-

tijkwetenwedathetvoorafuitleggenvaneenbewegingbijna

ondoenlijkiszonderheteersttelatenzien.Enalsweeenleerling

achterafverbalefeedbackgeven(bijvoorbeeld:“jemoetjearm

strekken”,)dandoenweditmeestaltegelijkertijdvoor.Maarje

kuntjeafvragenofhetnieteffectieverisalseenleerlingzichzélf

terugziet.Opdiemanierkrijgjeimmerspasechteenbeeldvan

hoejeeigenbewegingsuitvoeringeruitziet.Hoewelvelescholen

tegenwoordigvideoapparatuurhebben,isheteigenlijkverba-

zingwekkendhoeweinigdezemiddelenwordeningezetbijde

gymles(2).

Onderzoek 1: effect van video en onderlinge feedback op uitvoeringInditonderzoek,uitgevoerdopMurraysBayIntermediate

SchoolinNieuwZeeland,werdaantweegroepenvantwaalf

leerlingenlesgegevenmétenzondervideofeedback.Deleer-

lingenwarenvandezogenaamde‘highperformancegroup’;

eensoortsportklassen.Degemiddeldeleeftijdwasdertienjaar.

Achtereenvolgenswerdendebovenhandsestrekworpmeteen

tennisbalendebadminton-lobserviceaangeleerd.Bijdeeerste

vaardigheidhadenegroepvideofeedbackendeanderealleen

verbalefeedback,bijdevolgendevaardigheidwasditandersom

(eenzogenaamdcrossoveronderzoeksontwerp).Elkevaardig-

heidkwamvijfwekenaanbod,éénlesperweek.Indeeersteen

delaatsteleswerddevaardigheidvandeleerlingenbeoordeeld.

Ditgebeurdeaandehandvaneenobservatielijst,dooronaf-

hankelijkedocentendienietwistenwelkegroepvideofeedback

hadgehad.Voordevideofeedbackwerdgebruikgemaaktvanhet

programmaDartfish.

Feedbackopdebewegingsuitvoeringopdevideowerdgegeven

metdeinterpersonal process recalltechniek(IPR).Dithoudtkort

gezegdindatleerlingenzichzelfbeoordeeldenénelkaarfeedback

gaven,aandehandvaneenobservatievragenlijst.Dedocentheeft

hierbijeenmeerbegeleidenderol,inplaatsvansturend.Meer

hieroverinhetartikelvanMartijnvanBokhoveninhetpraktijk-

katern.

Intabel1staanderesultatenvoordeverschillendegroepenen

condities.Deresultatenvandestrekworpenlobservicezijnhierbij

samengevoegd.Uitdetabelisoptemakendatdeleerlingendie

metvideofeedbackenIPRgewerkthebben1,0puntenvooruit

gegaanzijnopeenschaalvan10.Degroepmetalleenverbale

feedbackis0,5puntenvooruitgegaan.Uitdestatistischeanalyses

(ANOVA)blijktdatervoordegehelegroepeeneffectwasvande

lessenreeks:alsjedehelegroepbekijktdanhebbenzenadeles-

senreekseensignificant(p<0,001)hogercijferdanervoor.Tevens

blijktdatdevideometIPR-groepsignificant(P<0,002)meer

vooruitgegaanisdandegroepmetalleenverbalefeedbackdoor

dedocent.


Uit onderzoek (naar het werpen van een bal) is

gebleken dat het geven van een voorbeeld vóóraf

op video, ondersteund door verbale aanwijzin

gen, een groter leereffect geeft dan alleen verbale

feedback óf alleen een videovoorbeeld (3). Er is

echter nog niet of nauwelijks goed onderzoek

gedaan naar het leereffect van persoonlijke vi

deofeedback in de gymles. Met andere woorden:

verbeteren leerlingen meer als ze zichzelf na de

beweging terugzien op video? Dit artikel beschrijft

achtereenvolgens twee verschillende onderzoeken

die hiernaar zijn uitgevoerd door studenten van

Fontys Sporthogeschool. Met interessante uitkom

sten voor het bewegingsonderwijs!

Door: Lars Borghouts, Martijn van Bokhoven, Robert van Boxtel

Videofeedback verbetert bewegingsuitvoering in de gymles

TOPIC

Gemiddelde Minimum Maximum

Video-IPR voor 5,9±0,4 5,0 6,5

Verbaal voor 5,9±0,4 5,0 6,6

Video-IPR na 6,9±0,4 6,1 7,6

Verbaal na 6,4±0,5 5,5 7,6

Tabel 1: Beoordeling van de bewegingsuitvoering op schaal 1-10 voor en na de lessenreeks, met of zonder videofeedback-IPR.


Figuur 1: Techniekbeoordeling voor en na de lessen, met en zonder video

Lay-up zonder video (N=18)

Lay-up met video (N=25)

Setshot zonder video (N=17)

Setshot met video (N=23)

Voormeting 5,6±4,6 6,0±4,5 12,6±4,0 10,1±4,3

Nameting 11,3±4,9 14,5±3,8 17,7±3,3 19,3±2,5

Verschil voor/na 5,8±3,3 8,5±3,7a

5,1±2,2 9,2±4,2b

aSignificantverschillendvanzondervideo,p=0,017

bSignificantverschillendvanzondervideo,p=0,001

Tabel 2: Techniekbeoordelingen (gemiddelde ± standaarddeviatie)

eninherhalingaftespelen.Iedereleswerdenerverschillende

pogingensamenmetdeleerlingenbesproken.Goedepogingen

vanleerlingen,maarookmindergoedepogingen.Ookwerdeen

videobeeldvaneenprofessionalbesprokenaanhetbeginvanles

2.Dezeherhalingenzijninslowmotionafgespeeld.Ookzijner

tijdenseenlesdeherhalingenvandeleerlingennaastdievaneen

professionalafgespeeld,omhetverschiltekunnenzien.

Indeeerstelesvondeenvoormetingplaats,nadatdeleraarde

vaardigheidvoorgedaanhadendeleerlingenvijfminutenhadden

mogenoefenen.Alleleerlingenkregenvervolgensvijfpogingen

vooreenlay-upofsetshotendezepogingenwerdengefilmd.De

techniekwerdaandehandvandezeopnameswederombeoor-

deeldmeteenbeoordelingslijstdooreenonafhankelijkedocent

LO.Erkondenmaximaal20puntenwordenbehaald.Ookwerdhet

aantalscores(hoevaakgaatdebalerin)geteld.Indelaatsteles

vonddezelfdebeoordelingplaats.Losvanhetgebruikvanvideo

bleekdetechnieksignificantverbeterdtezijninzoweldelay-up–

alsdesetshotgroep(p<0,001).Echter,zowelvoorlay-upalsset-

shotgolddatdegroepmetvideofeedbacksignificantmeervooruit

wasgegaandandegroepzonder(tabel2enfiguur1).

Delessenreekslay-upleiddevoordetotalegroep(ongeachthet

gebruikvanvideo)toteensignificantetoenameinhetaantal

Onderzoek 2: effect videofeedback op scores en uitvoeringDitonderzoekvondplaatsophetWillemvanOranjeCollege

(WvOC)teWaalwijk.Tweeklassen(havo)kregeneenlessenreeks

basketbalwaarbijdekerngerichtwasophetaanlerenvande

lay-up,tweeandereklassen(havo/atheneum)leerdeneensetshot.

Deeneklasmaaktedaarbijsteedsgebruikvanvideofeedback,

metdaarbijverbaleaanwijzingenvandedocent,deandereklas

kreegalleenaanwijzingen.Intotaaldeden109leerlingenmee.

Delessenreeksbestonduitdrieblokuren.Voorvideofeedback

werdgebruikgemaaktvanhetprogrammaTimeWarp3.0.Deze

lessenwarenopdetailsnahetzelfdealsdelessenzondervideo-

feedback.Depogingenvandeleerlingenwerdenmaaropéén

basketvastgelegddoordecamera.Deleerlingenmoestendaarom

steedsvanbasketwisselenomookeenkeerbijdebaskettekomen

metvideofeedback.Naiederepogingdiegefilmdwerdwashet

mogelijkvoordeleerlingenomzichzelfterugtezien.Samenmet

deleraarbekeekdeleerlingdeeigenuitvoeringendeleraargaf

daarbijkorte,eenvoudigefeedback.Deleerlingenhebbenper

lesdemogelijkheidgehadzichzelfzo’n8à10keerterugtezien.

Tijdensdelessenzijnerverschillendecamerapositiesgebruikt.Zo

kunnendeleerlingenzichzelfvanallerleikantenzien.Metvideo-

feedbackishetookmogelijkpogingenvanleerlingenopteslaan

Lay-up zonder Lay-up met Set-shot zonder Set-shot met




BorghoutsL.B.(2005).VideoanalyseindelesLO.Lichamelijke

Opvoeding10:9-11.

Kernodle,M.&Carlton,L.(1992).Journal of Motor Behavior,24,

187-196.

scores.Dezegingengemiddeldvan1,0±1,1naar2,0±1,4(p

<0,001).Erwasechtergeensignificantverschilintoenametussen

degroepenmetenzondervideo(tabel3).Delessenreekssetshot

leiddevoordetotalegroep(ongeachthetgebruikvanvideo)niet

toteensignificantetoenameinhetaantalscores.Dezegingen

gemiddeldvan1,33±1,2naar1,35±1,2(p>0,1).Zoalstabel3laat

zienwaserookgeensignificantverschiltussendegroepenmeten

zondervideo.Echter,omdatvoordenametingbijdesetshotgroep

naareenanderegymzaalmoestwordenuitgeweken,hingende

basketstijdensdezenametinghogerdantijdensdevoormeting.

Ditkanderesultatenhebbenbeïnvloed.

DiscussieUitdezetwee(relatiefkleinschalige)onderzoekenblijktdat

videofeedbackinkortetijdkanleidentoteengroterleerresultaat

opgebiedvanbewegingsuitvoering.Inheteersteonderzoekwas

defeedbackgecombineerdmethetonderlingfeedbackgeven

doorleerlingen.Hetisdusnietmetzekerheidtezeggenofhet

effectalleenlagaanhetgebruikvanvideo.Bijhettweedeonder-

zoekechter,iserbehalvevideofeedbackzoveelmogelijkdezelfde

didactischeaanpakgehanteerd.Tochnamookdaardetechniek

vansetshotenlay-upmeertoebijhetgebruikvanvideofeedback.

Ophetaantalscoresechter,waserbijzowelsetshotalslay-up

geeneffectwaartenemen.Ditlijktineersteinstantiewellicht

opmerkelijk.Echter,delessenreeksenwarenookgerichtophet

‘correct’uitvoerenvandebeweging,ennietzozeerop‘zoveel

mogelijkscoren’.Alsdatlaatstehetdoelvandeleswasgeweest,

haddenerwaarschijnlijkgewoonzoveelmogelijkdoelpogingen

ondernomenmoetenworden.Ookdefeedbackwassteedsgericht

opdeuitvoering(knowledgeofperformance)ennietophet

scorenzelf(knowledgeofresults).Dusvanuitdatoogpuntbezien

ishetresultaatwellichttochnietzoverassend.Concluderendkan

wordengestelddatvideofeedbackbinnenkortetijdkanleiden

totmeerleerwinstalshetgaatomtechniek.Ofookhetresultaat

(scores)kanstijgendoorvideofeedback,zoumeteenandere

lesaanpakonderzochtmoetenworden.Uitheteersteonderzoek

blijktverderdatleerlingenzichzelfenelkaarmetbehulpvanvideo

blijkbaardusdanigfeedbackkunnengeven,datookditleidttot

eengrotereleerwinstdanbijlessenzondervideo.Opgrondvan

dezeconclusieszouhetgebruikvanvideoindelesLOgestimu-

leerdmoetenworden.

BronnenCranenburgh,B.van(2009).Motorischleren:nieuweinzichten

voorhetbewegingsonderwijs.Lichamelijke Opvoeding,8.

Correspondentie:

[email protected]

Lay-up zonder video (N=18)

Lay-up met video (N=25)

Setshot zonder video (N=17)

Setshot met video (N=23)

Voormeting 1,1±1,3 0,9±0,9 1,4±1,3 1,3±1,2

Nameting 1,8±1,5 2,1±1,3 1,0±1,2 1,6±1,1

Verschil voor/na 0,7±1,3 1,2±1,4ns

-0,4±1,5 0,3±1,4ns

nsNietsignificantverschillendvanzondervideo(p>0,1).

Tabel 3: Scores (gemiddelde ± standaarddeviatie)

swiss

adventure.nl

Actieve groepsvakanties!

Bij ons in de Zwitserse Alpen staan we nooit stil. Wakeboarden, waterskieën,mountainbiken en raften,

een gegarandeerde spetterende actieve vakantie.

Kijk snel op www.swissadventure.nlof bel voor meer informatie 06 164 30 119

en boek jouw vakantie van het jaar!

ADVERTENTE

Landelijke ontwikkelingenIn2007starttedevernieuwingvande

tweedefaseinhavoenvwo.DenaamLO2

wordtgewijzigdinBSM.Destudielastwerd

bijhethavogaatvan240naar320klokuren

enbijhetvwovan280naar440uur.Hier-

meewerddestudielastgelijkgetrokken

metdeanderekeuze-examenvakken.De

docentenkregenmeertijdomeengoede

invullingtegevenaandeeindtermen.In

datzelfdejaarzijndeeindtermengegloba-

liseerd.Bijhethavozijnzeteruggebracht

van54naar16enbijhetvwovan68naar

19subdomeinen.Datbetekentdatdocen-

tenmeerruimtekrijgenvoordeinrichting

vanBSM.Datkanleidentotkwaliteitsver-

betering,maarhetbiedtallerminsteen

garantiedaarop.

De KVLO stimuleert BSMInhethavobestaatvanaf1999envoorvwo

vanaf2000demogelijkheidinhetvrije

deelLO2alsexamenvaktekiezen.Het

leidendprincipevoorLO2werdgeformu-

leerdals‘hetkunnenkiezen,arrangeren

enbegeleidenvanbewegingssituatiesvoor

zichzelfmaarvooralvooranderen’endat

geldtooknunogvoorBSM.Hetvakis

bedoeldvoorleerlingendiegemotiveerd

zijnendiebeschikkenovereenredelijke

bewegingsvaardigheid.Hetisnadrukkelijk

debedoelingdathetexamenvakdoor-

stoomrelevantiebiedtvoorvervolgstudies

waarbijbewegenensportvanbetekenis

zijn.DeKVLOstimuleertdeontwikke-

lingvanhetkeuzevakopverschillende

manieren.Vanafdestartvanhetkeuzevak

organiseertdeKVLOinsamenwerkingmet

deSLOeenjaarlijkselandelijkestudiedag

voordocentendieditvakophunschool

hebbenenmisschiengaankrijgen.Veel

docentenfunctionerenineennetwerk

enkomenjaarlijksongeveervierkeerbij

elkaaromideeënenervaringentedelen.

Erzijnfoldersontwikkeldvoorleerlingen

enschoolleidersomhenteinformeren

overdemogelijkhedenmetBSM.Elkjaar

vragenscholenzo’n3000foldersaan.

TevensisereenPowerPointpresentatie

ontwikkelddieallescholenkunnengebrui-

kenomdoelgroependekansenvanBSMte

kunnentonen.

Daarnaastisereenwebsite:http://www.

kvlobsm.nl waaronderandereeen

informatiepakketstaatvoorstartende

scholeneneenoverzichtvanallescholen

inNederlanddieBSMaanbieden.Ook

houdtdeKVLObijhoeveelleerlingenhet

vakvolgeninNederland.Uiteensteek-

proefonder159BSM-scholenhebben

75scholengereageerd.Terillustratiestaan

deleerlingenaantallenindeonderstaande

tabel:

En vErdErx

Bewegen, Sport en Maatschappij, een prachtvak


Het vak Bewegen, Sport en Maatschappij (BSM1) bestaat ruim tien

jaar. Sinds augustus 2007 is de studielast verhoogd. Dat is een

mooie gelegenheid voor het verdiepen van de (sub)domeinen en

een koppeling te maken tussen theorie en praktijk voor de leerlin

gen. Het aantal scholen dat BSM aanbiedt groeit, inmiddels wordt

het vak op zo’n 150 scholen gegeven. Wat zijn de ontwikkelingen

die in de afgelopen tien jaar plaatsvonden en is BSM rijp als cen

traal examenvak? Door: Guus Klein Lankhorst en Hilde Bax

Figuur 1: PowerPointpresentatie

School(2009) H4 H5 V4 V5 V6 Totaal

Gemiddeld 32 26 21 17 14 90

Totaal 2106 1553 932 729 466 5786

Percentage 36% 27% 16% 13% 8% 100%

Tabel 1: Leerlingen aantallen BSM van 75 scholen

Ditjaariserbovendieneenposterontwik-

keldvoorleerlingenopdescholen.Een

nieuwemanieromleerlingenenthousiast

temakenvoorBSM.

Centraal examen voor BSM?!MomenteelisBSMhetenigekeuzevak

zondercentraalexamen.Moetdezeuit-

zonderingspositiegekoesterdwordenof

wordthettijdevenalsdeanderevakken

tegaanvooreenvalidecentraletoetsing?

Naaraanleidingvangeluideninhetwerk-

veldisin2006eenkleinschaligonderzoek

gedaanviadee-mail.Daarbijwashetdoel

omhetdraagvlakvoorBSMalscentraal

examenvak(CE)teachterhalen.Vande

69respondenten,was47%vóórinvoering

vaneenCE,40%wastegenen13%maakte

hetnietuit.Onderdedocentenwasde

respons50%.Erisookeenonderzoekje

gedaanbijhetmanagement.Hetgingover

deconsequentiesvaninvoerenvanBSM

alsCEendeimpactophetmanagement

vanschoolleiders.Demeerderheid,53%

gafaangeenproblementezienbijinvoe-

ringofjuichthetzelfstoe,24%hadtwijfel

enwistnietofhetnegatieveconsequenties

zalgaangeven,23%wasgeenvoorstander

enverwachtproblemen.NB:erwaren

129schoolleidersbevraagdmeteen(lage)

responsvan15%.Dezecijfersgevenslechts

eenindicatie.

Boekgebruik in BSMTijdenseennetwerkbijeenkomstvande

SLOvoorBSM-scholenin2007werdeen

steekproefgehoudenonder18scholen

overhetgebruikvanondersteunendelite-

ratuur.Tweederdevandescholengebruikt

eenboek2.Degenendiegeenboekgebrui-

kenhebbenmeestaleeneigenmethode

ontwikkeldenzijnvaakniettevredenover

deboekendieopdemarktvoorkomen.

Criteriadievoorstudiemateriaalgelden

zijn:eengoedeaansluitingopdepraktijk,

flexibelintezetten,keuzemogelijkheden

eneencompleetgeheel,inclusiefEHBSO.

Bovendienwordteengoedeprijs-kwaliteit-

verhoudingbenadrukt.

De toekomstZalhetaantalscholendatBSMaanbiedt

aanhaarleerlingenblijventoenemen?Als

hetvakleerlingenkwaliteitopschoolen

x


School(2009) H4 H5 V4 V5 V6 Totaal

Gemiddeld 32 26 21 17 14 90

Totaal 2106 1553 932 729 466 5786

Percentage 36% 27% 16% 13% 8% 100%

Figuur 2: aantallen leerlingen BSM

Afbeelding 1: folders eindexamen

goedekansenbiedtvoorhuntoekomstdan

isdatzeker.Daarvooriseengoedprogram-

maeneigentijdsondersteunendlesmate-

riaalnodig.Jewordtvanharteuitgenodigd

ommeetewerkenentedenkenovereen

kwaliteitimpulsvoorBSM.Daarvoorkunje

contactopnemenmetGuusKlein

Lankhorst.

Noten

1Dezenaamgeldtvanafaugustus2007,

daarvoorheettehetkeuze-examenvakin

havoenvwoLO2havo/vwo.

2Deboekendiegebruiktwordenzijn:

Bewegen, sport en maatschappij,K.

Boon,R.Pechte.a.(2008),Time Out,H.

Bax,DicHouthoffe.a.(2000)Katernen

Lichamelijke Opvoeding voor de tweede

fase voortgezet onderwijs zoals: Bewegen

en gezondheid 1 en 2, Bewegen en regelen,

Bewegen en samenleving C.Mooij,B.

Brouwere.a.(1999),Tijd voor bewegen,

H.Bax,E.Timmerse.a.(2000).

Hilde Bax is beleidsmedewerker hoofd-

bestuur bij de KVLO

Guus Klein Lankhorst is hoofd bestuurslid

met BSM in de portefeuille

x


Correspondentie:

[email protected]

ExamEn doEn in gym?Kies Bewegen, Sport en Maatschappij (BSM)

iEts voor jou? Vraag je gymleraar naar BSM.

Meer informatie op: www.kvlobsm.nl

Beroep in de sport?

Beter leren bewegen

Keuzeactiviteiten

Organiseren en leiding geven

Meer uren gymLeren over gezondheid

Afbeelding 2: poster BSM

ADVERTENTE

e: [email protected] / t: +31 (0)88 123 68 22

WWW.MOUNTAIN-NETWORK.EU/PRODUCTS

MOUNTAINN E T W O R K

LEVERANCIER VAN KLIMGREPEN EN KLIMMATERIAAL

MN_adv_LOmag_90x60_werkweek:Layout 1 12-04-2010 15:20 Pagin

Grootste leverancier van klimwanden en klimgrepen wereldwijd

- Speciaal assortiment voor scholen - - Inspectie & onderhoud -

In samenwerking met Arko Sports Media

Jan Lu i t ing Fonds

Basisdocument BewegingsonderwijsStandaardwerk voor het bewegingsonderwijs op de basisschool, waarin leerlijnen en tussendoelen voor een longitudinale lijn van 4 t/m 12 jaar centraal staan. Uitvoerig worden de methodische/didactische aspecten beschreven van activiteiten binnen de 31 bewegingsthema´s die vanuit de leerlijnen zijn onderscheiden. Er is veel aandacht voor leerhulp op maat en reguleringsdoelen bij ver-schillende leeftijdsgroepen. De cd-rom geeft inzicht in de leerlijnen en tussendoelen met behulp van zo’n kleine 200 fi lmfragmenten.

ISBN: 978-90-72335-36-4Prijs: € 52,50 incl. btw

SPORTIEF!Met dit aantrekkelijke leerlingenboekje kunnen kinderen in de bovenbouw van het basisonderwijs zelfstandig hun vorderingen bijhouden. De tussendoelen zijn toegankelijk beschreven en de talrijke illustraties bieden de leerlingen belangrijke ondersteuning. Door regelmatig gebruik van dit boekje kunnen de betrokkenheid en inzicht in eigen bewegen bij leerlingen vergroot worden.


BELEVES; leerlingvolgsysteembewegingsonderwijsBELEVES is een gebruiksvriendelijk digitaal leerlingvolgsysteem, gebaseerd op de leerlij-nen en tussendoelen uit het Basisdocument Bewegingsonderwijs. Door gericht te kijken kan er gestructureerd en planmatig gewerkt worden aan de bewegingsontwikkeling van kinderen. De tussendoelen maken het mogelijk de vorderingen van individuele leerlingen te observeren. Op basis van die observaties kan leerhulp geboden worden en kunnen bewe-gingsarrangementen aangepast worden.


BASISDOCUMENT-REEKS WERKEN AAN BEWEGINGS-ONTWIKKELING VAN KINDEREN

DEZE UITGAVEN ZIJN TE BESTELLEN VIA WWW.JANLUITINGFONDS.NL

10055_adv_BASISDOCUMENTEN_A4.indd 1 4/27/10 12:48 PM

Nieuwecommunicatiemogelijkhedenwor-

deninhetonderwijsvolopgebruikt.Naast

denoodzakelijkeschoolcontactenviade

elektronischeleeromgevingenschoolmail

ishetnietongebruikelijkdatleerlingende

mobielenummersenprivée-mailadressen

vanlerarenkennen.Entijdenshetchatten,

sms’en,MSN’en,twitterenenplaatsen

vanberichtenopHyvesenFacebookkomt

hetregelmatigvoordatdeprofessionele

grenstussenlerarenenleerlingenvergeten

wordt.Ditgeldtvooral,maarnietalleen,

voorjongeleraren,dielesgevenaanleer-

lingendiesomsmaarnetevenjongerzijn.

JaarlijkskomenerbijdeInspectievan

onderwijsenkelehonderdenmeldingen

binnenoverlerarenenandereschool-

medewerkersdieleerlingenseksueel

misbruiktofgeïntimideerdhebben.Steeds

vakerlijkendeeerstestappendaartoete

ontstaanopdedigitalesnelweg.

Eenvertrouwensinspecteuronderwijszegt

hierover:“Wat wij wel kunnen stellen is dat

het aantal meldingen van grensoverschrij-

dend gedrag via de moderne communicatie

middelen toeneemt. In het afgelopen jaar

hebben de vertrouwensinspecteurs work-

shops verzorgd voor de vierdejaars leerlin-

gen op de pabo’s en daar viel op dat deze

studenten, kinderen van de ict-generatie,

het absoluut geen punt vinden om zaken

als e-mailadressen, hyvesadressen en zo

meer te delen met hun leerlingen. Zij zien

zelfs de mogelijke risico’s daar niet van in.”

Datdierisico’serweldegelijkzijnvalt

bijvoorbeeldtelezeninhetvolgendekran-

tenbericht:

Dezaakwordtdoordeoudersaangebracht

bijdeLandelijkeKlachtencommissieBVE,

diealsvolgtoordeelt:

En vErdErx

Wat als grenzen vervagen? Het digitale tijdperk heeft geleid tot andere, nieuwe vormen van

contact tussen leraren en leerlingen. Contacten tussen leraar en

leerling via email en MSN beginnen meestal zakelijk met verande

ringen in het rooster, het opgeven van huiswerk. Maar na enige tijd

verschijnen de kruisjes en de hartjes en dan gaat het mis. Dit artikel

gaat over de risico’s van digitale contacten en de vervagende gren

zen daarvan. We gaan in op de noodzaak van sociaal veiligheids

beleid op scholen, de huidige wet en regelgeving en de nieuwe wet

op het gebied van bescherming van kinderen tegen seksuele inti

midatie, die specifiek gericht is op de soms vergaande risico’s van

digitale contacten. Door: Alien Zonnenberg en Sandra Roelofsen


‘Machtsmisbruik en MSN-contact

docent’

Ouders van een 15-jarige leerlinge van

een BVE-instelling dienen een klacht

in tegen een docent van hun dochter

wegens machtsmisbruik. Uit MSN-

contacten die de ouders onder ogen

hebben gekregen blijkt dat deze zijn

grenzen als docent ver heeft overschre-

den en dat er over en weer sprake was

van verliefdheid. De ouders menen

dat sprake is van machtsmisbruik en

verzoeken om passende maatregelen

tegen de docent.

seksueelgetintMSN-contactmetde

dochtervanklagersheeftonderhouden

enachtdituitermateonprofessioneel

enongepastgedragvanverweerder.

Zelfsnahetadviesvandeinterne

vertrouwenspersoonheeftverweer-

derzijncontactenmetdeleerlinge

nietafgebouwd.Decontactengingen

opdezelfdewijzevoorten,zelfsna

hetopleggenvanhetcontactverbod

ennaindieningvandeklacht,heeft

verweerdercontactmethaargehou-

den.Verweerderbehoorteralsdocent

vandoordrongentezijndathijinzijn

contactenmetleerlingendenodige

afstanddienttehouden.Vanverweerder

mochtwordenverwachtdathij,ophet

momentdatdecontactenverdergingen

dandegebruikelijkeleraar-leerlingver-

houding,dezecontactenzoubeëindi-

genenzijnwerkgeveren/ofklagersen/

ofdevertrouwenspersoonzouinlichten

c.q.raadplegenwaarnavoordeleerling

externebegeleidinggezochthadkun-

nenworden.

Aangezienerinmiddelseenverzoek

totontbindingvandearbeidsovereen-

komstmetverweerderisingediend

bijdekantonrechterendewerkgever

aangifteheeftgedaantegenverweerder

opverdenkingvanseksueleintimidatie,

laatdeCommissiezichnietuitover

tenemenmaatregelendochvolstaat

zijmetdeopmerkingdatnaarhaar

oordeelheteindigenvandearbeids-

overeenkomst,geletopdeernstvanhet

gedragvanverweerder,aangewezen

lijkt.

DeCommissiewensttenslotteniet

onopgemerkttelatendatverweerder

heeftaangegevendateropdeinstelling,

voorzoverhembekend,geenprotocol

istenaanzienvanhethebbenvanMSN-

contactenmetleerlingen.Tevensheeft

verweerdergestelddathetbinnende

schoolongeschrevenbeleidzouzijndat

eenleerlinginiedergevalbijiemand

terechtmoetkunnenmetzijnofhaar

problemen.Aannemendedatdeinfor-

matievanverweerderjuistisbeveeltde

Commissiehetbevoegdgezagaaneen

protocolteontwikkelenenteimple-

DeCommissieconcludeertdatklagers

(de ouders)hetgedragvanverweerder

(de aangeklaagde leraar)terechtals

ongewenstseksueelgetinteaandachtvan

verweerderjegenshundochterhebben

aangemerktenoordeeltdeklachtgegrond.

DeCommissieoordeeltdatverweerder

Uitdezeuitspraakisondermeerafte

leidendatdeschoolalswerkgeverrich-

tinggevendmoetzijnbijhetvormenvan

beleidengedragsregelsoveromgangsvor-

men.Letwel:deeindverantwoordelijkheid

voorhethandhavenvanprofessioneel

gedragmetleerlingenblijftnatuurlijkbij

deleraar,ookbijhetontbrekenvanderge-

lijkbeleid!

Wat kan een school doen om overschrijdend, onprofessioneel gedrag, al dan niet via digitale mogelijkheden, te voorkomen?Uitbovengenoemdeuitspraakblijktdatde

schoolopdevingerswordtgetiktomdat

zijgeenafsprakenofbeleidheeftover

hetgedragvanlerarenenleerlingenop

internet.

Protocollenwarennietaanwezigenboven-

dienontbrakeenvertrouwenspersoon

waarleerlingenmethunklachtenkonden

komen.Ditzijnalmetaldeeerstebelang-

rijkeelementenommetelkaartotafspra-

kentekomen.

Gedragregelsbinnenenbuitendeschool,

metelkaarinteamverbandbesprekenen

duidelijkegedragsregelsvaststellenisgeen

makkelijkeklus.Gelukkigzijnervoldoende

goedevoorbeeldentevinden,natuurlijkop

internet.HetPPSI(Projectpreventiesek-

sueleintimidatie(www.ppsi.nl)heeftop

haarwebsiteveelinformatiegepubliceerd.

Vooralhetonderdeaandachtbrengenvan

denieuwemanierenvancommuniceren

opinternet,hetchattenenHyves,zijn

aanleidinggeweestomscholenteinforme-

ren.Hetbelangvaneengoedeafstemming

vanomgangs-engedragsregelsbinnende

schoolenvooraldebewustwordingvande

roldiejealsleraarvervultookopdedigi-

talesnelwegmoetbreedgedragenworden.

Zekervoordenieuwejongecollega’sen

stagiaires.

Hetteamspel‘Gedragengedrag’(ziewww.

ppsi.nl)isdaareenprachtigetoolvoor.

Inditspelwordentelkenssituatiesuitde

praktijkgetoond,waarnadeteamleden

metelkaarkunnenuitwisselenopwelk

momentgedraggrensoverschrijdend

wordt.Envervolgenswatjedanmetelkaar

gaatbesluiten.Hetbesprekenengeza-

menlijkformulerenvangedragsregelsin

deschoolvoorkomtvaakeenheleboel

ongewenstesituaties.

Vragendiejemetelkaarkuntbeantwoor-

denzijnbijvoorbeeld:Gajechattenmetje

leerlingen?WatbetekentHyvesvoorjouin

derelatiemetleerlingen.Watspreekjeaf

overe-mailgedrag?Watdoejewanneereen

leerlingvoortdurendsms’jesstuurtnaar

jouwmobiel?

Opwelkmomenttrekjeaandebelalsje

zietdatereenongewenstesituatieontstaat

meteencollegaeneenleerling?Benje

verplichtomdittemelden?

Aandehandvancasuïstiekkomendeze

vragenaandeorde,juistophetgrensvlak

vantoelaatbaarofongepast.Hierdoor

wordtduidelijkdatdigitaleomgangsoms

eenglijdendeschaalisvaneenduidelijk

leraar-leerlinggespreknaarsteedsintiemer

persoonlijkcontact.

Hetmakenvanhelderbeleidoverde

omgangvanleerlingenmetleraren(enalle

overigeschoolmedewerkers!)enuiteraard

ookpersoneelonderlingiseenonderdeel

vandeschoolveiligheid.

Naastregelsenbeleidvandeschoolheb-

benallebetrokkenpartijenooktemaken

metwet-enregelgevingophetgebiedvan

socialeveiligheidinhetonderwijs.

•OpgrondvandeWetopdeKwaliteits-

zorgzijnallescholenverplichtomeen

objectievebehandelingteverzorgen

overklachten,maatregelenengedrag.

Elkeschooldienteenklachtenregelingte

hanterenenaangeslotentezijnbijeen

onafhankelijkeinstantiedie klachten

afhandelt.

•OpgrondvandeWetopArbeidsom-

standigheden(Arbo-wet)zijnscholen

alswerkgeververplichtomleerlingenen

personeeltebeschermentegenseksuele

intimidatie,agressie,geweldenpesten

(ookcyberpesten!).

•DeWetseksueleintimidatieinhetonder-

wijs,ookweldeMeld-enaangifteplicht

genoemd,verplichttothetzorgvuldig

omgaanmetstrafbarefeitengepleegd

binnendeschoolsituatie.Dezewetis

vantoepassingopallesituatieswaarin

sprakeisvaneenmogelijkzedendelict

tusseneenmedewerkervandeschoolen

eenminderjarigeleerling(jongerdan18

jaar).Ditgeldtvoorhandelingenbinnen

ofinsamenhangmet(voortvloeienduit)

deschoolsituatie.Ondereenmedewer-

kervandeinstellingvallennietalleen

personeelsleden,maarookpersonendie

buitendienstverbandwerkzaamheden

verrichtenvoordeschool,zoalsstagi-

aires,schoonmaakpersoneelenvrijwil-

ligers.

Elkpersoneelslidismeldplichtigbij

eenvermoedenvaneenzedenmisdrijf

(ontucht,aanranding,verkrachting).

Hetbevoegdgezagvaneenschoolis

verplicht aangiftetedoenbijpolitie/

justitienaeenmeldingvaneenvermoe-

delijkzedenmisdrijfennaoverlegmetde

vertrouwensinspecteur.

•Eenaangifteopgrondvandemeld-en

aangifteplichtzoalshierbovenbeschre-

venisgebaseerdophetWetboekvan

Strafrecht,artikel249.Inditartikelwordt

ontuchtbinnengezagsverhoudingenen

door(ondermeer)eenonderwijsme-

dewerkermeteenminderjarigeleerling

strafbaargesteld.Datditgeenlozewet-

gevingisblijktuitverschillendeuitspra-

kenoverstrafbareontuchttussenleraren

enminderjarigeleerlingen(zoekenop

www.rechtspraak.nl:LJNAY6950,LJN

AY8157,LJNBF1783,LJNBD5827).

•Wetbestrijdingseksueelmisbruik

kinderen;eenrecentewet(januari2010)

dieondermeergroomingstrafbaar

stelt.Groomingishetviainternetactief

benaderenenverleidenvanminderjari-

genmetalsdoelhetplegenvanseksuele

handelingenmetdieminderjarige.Ook

hettreffenvanvoorbereidingentoteen

ontmoetingvalthieronder.

Watbetekentditallesnuvoordedagelijkse

praktijk?Maarhelemaalgeendigitaal

contactmeermetleerlingen?Totinde

uitersteconsequentiedoorgeredeneerd,

zouhetinderdaadkunnenbetekenendat

jehelemaalmoetafzienvane-mail-of

MSN-contactmetleerlingen.Zoverhoeft

hetnietaltijdtegaan,behalvealshet

schoolbeleidditdwingendvoorschrijft!

Eenbeterhandvatlijkthetomdezakelijke

grenstehanteren.Daniseréénbelang-

rijkevuistregel:Kunnenmijncollega’sdit

ooklezen?”

x

Correspondentie:

[email protected]

[email protected]


menterent.a.v.MSN-contactentussen

docentenenleerlingenenbeleidte

ontwikkelenoverdeomgangvando-

centenmetleerlingendiehulpvragen

hebben.

Bron:www.onderwijsgeschillen.nl/

advies103182


x COLUMnxVMBO in beweging

achtergrond van de leerlingen, één punt viel mij op. Alle sporten beweeg-coördinatoren willen het project VMBO in Beweging binnen hun school breder trekken dan alleen extra sporten be-weegaanbod. En dat is ook nodig blijkt uit de praktijk. Een combinatie van indi-viduele, groepsgerichte en omgevings-gerichte benadering heeft het grootste effect. Er zijn veel factoren die invloed hebben op het sporten beweeggedrag van leerlingen. De fysieke omgeving, het sporten beweegaanbod in de buurt, de attitude van de leerling, invloed van vrienden, de eigen vaardigheid, steun van de ouders. Sommige factoren wor-den al lang door de scholen beïnvloed. Binnen het bewegingsonderwijs wordt de eigen vaardigheid bevorderd en maken leerlingen kennis met diverse sporten en bewegingsvormen. Tijdens en na schooltijd kunnen leerlingen meedoen aan extra clinics en school-toernooien. Inactieve leerlingen zullen zich niet snel aanmelden. De factoren attitude, invloed van vrienden en steun van de ouders spelen bij hen een waar-schijnlijk grote rol. Welke factor van doorslaggevend belang is kan alleen per leerling worden bekeken. Dat lijkt lastig, maar het achterhalen van be-lemmeringen en wensen van inactieve leerlingen is absoluut de moeite waard. Dat blijkt uit de ervaringen met de suc-cesvolle aanpak Alle Leerlingen Actief. Binnen deze aanpak worden inactieve leerlingen begeleid door middel van het voeren van motivatiegesprekken. Daar-bij wordt aangesloten bij de fasen van gedragsverandering waarin de leerlin-gen zitten. Daarnaast wordt samen met de leerling onderzocht wat eventuele

Het gaat goed met de volksgezond-heid, maar het moet nog beter. Dat is de boodschap van de Volksgezondheid Toekomst Verkenningen (VTV) 2010. Zo overlijden laag opgeleide Nederlanders gemiddeld zes tot zeven jaar eerder dan hoog geschoolde landgenoten. Het verschil in levensverwachting zon-der lichamelijke beperkingen tussen hoog- en laagopgeleiden is zelfs veer-tien jaar. Investeren in het onderwijs is dus investeren in de gezondheid van de Nederlandse burgers. Andersom zal investeren in gezondheid bijdragen aan de schoolprestaties van leerlingen. Kinderen met gezondheidsproblemen blijken namelijk lager te scoren op de Cito-toets, ongeacht de sociaalecono-mische status van de ouders. Slechte gezondheid is een belangrijke oorzaak van schoolverzuim en schooluitval op het voortgezet onderwijs. Structurele aandacht voor een gezonde en actieve leefstijl binnen het onderwijs is dus een logische keuze. Dat is het in ieder geval voor de tachtig vmbo-scholen die meedoen aan het landelijke project VMBO in Beweging. Deze scholen gaan in een periode van bijna drie jaar leren hoe ze niet-actieve leerlingen kunnen stimuleren om meer te sporten en bewegen. Als regiocoach begeleid ik twaalf scho-len uit Noord-Holland en Flevoland die meedoen met dit landelijke project. Mij taak is het organiseren van netwerk-bijeenkomsten voor de scholen met als doel het uitwisselen van kennis en ervaringen. Tijdens de eerste netwerk-bijeenkomst van de scholen werden de ambities van de sporten beweegco-ordinatoren besproken. Hoe verschil-lend de scholen ook zijn in grootte en

belemme-ringen zijn. Een inten-sieve aanpak, waarbij de sporten beweegco-ordinator zijn collega’s hard nodig zal hebben. Vooral mentoren kunnen hierin een rol spelen. Het mooie is dat zij de motiverende gesprekken meteen breder kunnen inzetten. Het toepassen van de motiverende gesprekstechnieken kan worden ingezet voor meerdere doeleinden, zoals het werken aan competenties en het maken van gezonde keuzes. Niet elke school zal genoeg financiën hebben om uren vrij te maken voor deze individuele benadering. De uitdaging ligt voor hen in het ver-talen van de aanpak in een groepsge-richte interventie. Daarnaast is blij-vende aandacht voor de omgevings-factoren voor elke school essentieel. De school van mijn oudste zoon stimuleert het fietsen van en naar school. Dat doen ze onder andere door aan te sluiten bij de landelijke campagne Heel Nederland fietst. En het werkt! Totdat er wordt besloten om een busroute te verleggen, waar-bij er een bushalte wordt geplaatst op honderd meter afstand van de school. Mijn zoon haat fietsen. Een knappe mentor die hem via moti-vatiegesprekken uit de bus weet te houden. Helaas voor mijn zoon heb-ben wij als ouder ook nog invloed op zijn keuze: die buskaart mag hij dan zelf gaan betalen.

Annelijn de Ligt

Rectificatie

Bijhettopicartikel‘Sportaanbod

voorhetOnderwijs’inLichamelijke

Opvoeding 4staatindeopsomming

oppagina8bijdeKNLTBeenverkeerd

e-mailadresvermeld.Hetmoetzijn:

[email protected].

Onzeexcusesdaarvoor.

De redactie

DE NOORDER

MRT cursusWanneer? In het najaar van 2010

Waar? In Emmen

De cursus wordt gegeven op de maandagavond.

Voor registratie: 26 punten.

Voor meer informatie en opgave via de nieuwsflits op www.mrtonline.nl

Inloggen als gast.

AFDELINGEN


WEBrEdACTIEx

3+2 actienieuws• De KVLO is de campagne en web-

site 3plus2 voor meer gym op school gestart. Steun de actie en onderteken de

petitie op bewegenopschool.petities.nl• Word ambassadeur voor 3+2 = een fit

idee! Onze campagne 3+2= een fit idee!

draait volop. Om het succes nog groter

te maken, willen we graag gebruikmaken

van jullie expertise en enthousiasme!

Daarom zoeken we ‘ambassadeurs’ in de

regio, die namens de KVLO 3+2 = een fit

idee! uit willen dragen en die mee willen

denken over het invullen van de cam-

pagne. Meer info op 3plus2.nl

(KV)LO.nl nieuwsberichten• Akte van bekwaamheid en MO-p.

Vanuit het werkveld zijn wat vragen aan

de afdeling rechtspositie gesteld m.b.t.

de waarde en geldigheid van in het verle-

den behaalde diploma’s. De akte MO-p is

verkregen via een eerstegraads opleiding

voor Lichamelijke Opvoeding. Deze MO-p

akte, waarvan de naam niet meer gehan-

teerd wordt, geeft bevoegdheid om in het

derde, tweede en eerste-graads gebied

les te geven.

• Aanbeveling dr. Chris Visser: kinderen op de basisschool elke dag een uur bewegingsonderwijs. Als de invloed

van sport en bewegen zo positief is, wat

weerhoudt de overheid er dan nog van

om hier gevolg aan te geven? (Website

sportknowhow.nl)

• En de winnaar is .... het Scala College uit Alphen aan den Rijn Dat bleek bij

de verkiezing van de sportiefste school in

Delft. Het Scala College verdient de prijs

onder andere vanwege het grote aanbod

aan sport en bewegen zowel binnen als

buiten de lestijden.

• Start 29 sept. Basiscursus Motorische

Remedial Teaching 2010-2011 (24)

Vacatures• Mozarthof, school voor zml, vraagt

vakleerkracht(en) bewegingsonderwijs

(m/v) (Hilversum) per direct voor 16 uur

per week tot 9 juli 2010 en per 20 sep-

tember 2010 tot 17 december 2010 voor

minimaal 22 uur tot maximaal 38 uur per

week (in overleg)

• Sport en Recreatie Rotterdam zoekt voor

meerdere basisscholen, voor het project

‘Lekker Fit!’, Gymleraren nieuwe stijl.

De laatste nieuwsberichten en meest recent

bijgewerkte kalender zijn te vinden op

www.kvlo.nl

Leden en, nu ook, niet-leden kunnen lid

worden van de digitale nieuwsbrief (en

nog regelmatiger een update krijgen) via de

nieuwsbrief-link onderaan de homepage.

Inloginformatie (voor leden) is te vinden op

het adresbriefje in de omslagfolie van dit

blad.

Registerdocent worden? Ga naar

kvloregistratie.nl

Alles over studiedagen, cursussen e.d. is op

kvloscholing.nl te lezen!

• CAO VO dreigt vast te lopen door onduidelijkheid lonen (2010-04-21)

Dreigende nullijn vergroot lerarentekort...

Het personeel in het voortgezet onder-

wijs kan voorlopig niet rekenen op een

marktconforme loonstijging en verminde-

ring van de werklast. Dat concluderen de

centrales van onderwijspersoneel -AOb,

ABVAKABO FNV, CNV Onderwijs en

CMHF- na overleg met werkgeversorga-

nisatie VO-raad.

• KVLO lanceert kvloweb.nl Om opti-

maal recht te doen aan de topics van dit

vakblad en de papieren links uit het blad

aanklikbaar te maken is kvloweb.nl

gelanceerd. Hier kun je extra (uitgebrei-

de) artikelen vinden (topic en non-topic)

maar ook de hyperlinks per artikel (indien

aanwezig) naar andere websites en illus-

trerende filmpjes, foto’s, enzovoorts.

KVLO kalender • Vanaf 30 mei: Papendaldagen 2010 (15)

(afdeling Gelre)

• 1 juni: Oranjesponsorloop 2010

• 4 juni: Mission Olympic in Amsterdam

• 5+6 juni: Oxfam Novib Trailwalker

• 11 juni: Waterskiën en BBQ (afdeling NW

Veluwe)

• 12 juni: KVLO Golftrophy 2010

• 10, 17, 31 mei+7, 14 juni: Agressie-

management in het onderwijs

• 14, 15 en 16 juni: Papendaldagen (afd.

Haarlem)

• 16 juni: Studiedag VO in Zwolle (6)

• 18 juni: Congres juridische risico’s bij de

exploitatie van sportevenementen

• 15 mei tot 3 juli: Tacoyo trainer

• 30 juni: Second International Congress of

Physical and Health Education Teachers

• 24 sept. +1 okt. tweedaagse basiscursus

Levensreddend handelen (12)

Correspondentie:

[email protected]

ADVERTENTE

Groepsreizen voor scholen en bedrijven

Maatwerk in wintersport Voor een offerte of brochure bel: Tel: 0341-460180 Fax: 0341-431888 Email [email protected]

www.grevink.nl klik op “aktie” voor de nieuwste aanbiedingen,Verstuur uw offerteaanvraag via de homepage

lo-grevink 070320.indd 1 01-09-2009 12:19:53


sChOLIngx

Voor het overzicht van scholingen en andere evenementen zie de kalender op de pagina van de webredacteur.

Nadereinformatieenaanmeldenviade

[email protected]

Scholingsdag golf NGF/KVLO (3) OokditjaarorganiserendeNGFende

KVLOsameneenbijscholingsdagvoor

oud-cursistenéneenkennismakings-

Studiedag trends voor alle onderwijstypen (6)Opwoensdag29septembervindtophet

DeltionCollegeinZwolle(locatieisnog

ondervoorbehoud)detweejaarlijkse

studiedagoveractueletrendsrondhet

bewegingsonderwijsplaats.Hetthemadit

keeris‘sport - bewegen - gezondheid -

onderwijs’.Destudiedagwordtgeorga-

niseerddoorKVLO,MBORaad,NISB,

NOC*NSFenSLOinoverlegmethet

PlatformSport,BewegenenOnderwijs.

Destudiedagwordtopgebouwdronddrie

pijlers:deactiviteitenvanhetPlatform

Sport,BewegenenOnderwijs,hetOlym-

pischVuurenhetConvenantGezond

Gewicht.Eendynamischprogramma,met

vooraanstaandesprekers,workshops,een

sportmarktdietijdensdelunchkanwor-

denbezochtensportclinicsbijwijzevan

personeelssport,ishetdoel.Uitgebreide

informatieoverdedag,gevuldmetactuele

ontwikkelingen,staatopdewebsite.Ook

deinschrijvinggaatviadesite.Tip:direct

inschrijvenwantvolisvol.

Studiedag BO in Tilburg (6)Opwoensdag24novembervindtde

studiedagvoorhetBOplaatsopdeFontys

SporthogeschoolinTilburg.Destudiedag

krijgtalsthema:‘Eerst zien, dan geloven’.

Hetaanbodaanworkshopszalzeergeva-

rieerdworden,maar‘leerprocessenvan

kindereninbewegingssituaties’komenin

verschillendeuitingsvormentelkensnaar

voren.Indemaandjunikomthethele

programmaopdewebsitetestaanengaat

deinschrijvingopen.

Basiscursus EHBSO voor docenten LO (12) Opdevrijdagen24septemberen1okto-

ber2010iseropnieuweentweedaagse

basiscursus‘Levensreddend Handelen’in

Zeistvan13.00-20.00uur.Descholingis

gerichtophetwerkterreinvandedocent

LOwaarbijrekeningwordtgehoudenmet

deleeftijdsgroepvandeleerlingen.

Decursistenlereneensystematiekte

gebruikenzoalsdieookdoorprofes-

sionelehulpverlenerswordttoegepast

omacuutlevensbedreigendesituatieste

onderzoekenentebehandelen.Hierdoor

kunnenmensenlevenswordengered,

invaliditeitbeperktendesamenwerking

metdeprofessionelehulpverleningverbe-

terd.

Scholingen in het najaar 2010!

Impressie studiedag BSM, april 2010

De puntenwaardering voor de KVLO-Registratie

staat bij de studiedagen op deze scholingspagina’s

tussen haakjes vermeld.

alie

n Zo

nn

enbe

rg


x

dagvoorKVLO-ledendienognooitde

applicatiecursusgolfhebbengedaanen

welop15september.Alledeelnemers

aandezedagdoenookautomatischmee

aandeKVLO-NGFGolftrophy.Dethema’s

voordebijscholingsdagzijn:theorie,eigen

vaardigheidmetdelinknaarhetonderwijs

eneeninformatieveworkshop.Nadere

detailsomtrenthetprogrammavolgen

beginseptember.Elkedeelnemeraande

bijscholingsdagkrijgtcursusmateriaal.

Dedeelnemersaandekennismakingsdag

krijgeneeninformatiepakketvandeappli-

catiecursusschoolgolf.

Nadelunchnemendeelnemersmeteen

GVBen/ofHandicapdeelaandewedstrijd

opdeEdesegolfbaan.Debeginnende

golfersspelenhunwedstrijdopdePitchen

Putt-baanvanPapendal.Beidewedstrijden

zullengespeeldwordenindewedstrijd-

vormTexasScramble.

InschrijvenvoordeLandelijkeScholings-

dagGolfendebijbehorendeKVLO-NGF

golfwedstrijdenkanviakvloscholing.nl.

Scholingen van afdelingen en opleidingsorganisaties Opdewebkalenderstaanveelinteressante

scholingenenevenementen.Hetisechtde

moeitewaardomregelmatignaardesite

tegaaneninformatieovernieuwaange-

bodenscholingentelezen.Noghandiger

isomlidtewordenvandebijnawekelijk-

senieuwsbrief!

Scholingen ‘Omgaan met agressie voor docenten LO’ (24)Intoenemendematewordendocenten

metnameinhetvoortgezetonderwijs

geconfronteerdmetallerleivormenvan

agressie,bijvoorbeeldschelden,intimi-

deren,manipuleren,bedreigen,woede-

uitbarstingen.Inenkelegevallenwordtook

geweldgebruikttegendedocent.

DeafgelopenjarenheeftdeKVLOin

samenwerkingmetdeskundigenvan

ALO’seenscholingontwikkeldomde

weerbaarheidvandocentenLOtevergro-

ten.OpverschillendeALO’szalscholingin

deloopvanhetvolgendeschooljaargaan

plaatsvinden.

Voor informatie kunt u zich melden bij de

onderstaande opleidingsinstituten:

ALO/ESG Amsterdam, tel. 020-5953514,

www.dbsv.hva.nl

Fontys sporthogeschool Tilburg, tel.: 0877

870 199, www.fontys.nl/sporthogeschool

Fontys sporthogeschool Sittard, tel.: 0877

878 688, www.fontys.nl/sporthogeschool

School of Human Sports Zwolle, tel. 038 469

9699, www.windesheim.nl

Digitaal KVLOportfolioMeerdan1200KVLO-ledenzijnlidvanhet

InitiëleRegisterenwaarschijnlijkhebben

velenvoldoendepuntengehaaldvoor

toelatinginhetBeroepsregister.Opwww.

kvloregistratie.nl isveelinformatieoverhet

Registerenhetportfoliotevinden.

Zievoorallescholingendekalenderop

www.kvlo.nl, www.kvloscholing.nl,de

paginascholingendewebsitesvande

afdelingen.

Correspondentie:

[email protected]

De grotecatalogus

gratis!

0310

601

Exclusieve producten uitsluitend bij

Meer dan 15.000 artikelen

31 dagen teruggaverecht

Lage verzendkosten

Sport-Thieme is lid van deThuiswinkel-organisatie

Schoolsport · Sport in verenigingen · Fitness · Therapie

Nu bestellen:

Sport-Thieme�bv . 3641 RP Mijdrecht . www.sport-thieme.nlTelefoon: 0297-807877 . Fax: 0297-807878 . [email protected]

0297-807877

300 !pagina’sMeer dan

lo-sport-thieme 100518.indd 1 18-05-2010 10:13:24

ADVERTENTE

Uitgebreide informatie over alle scholingen/

evenementen? Zie de kalender op www.kvlo.nl

Inschrijving of een verwijzing daarvoor via

www.kvloscholing.nl en ook via de

kalender op www.kvlo.nl

54 Lichamelijke opvoeding a januari 2010

VITAAL BURGERSCHAP VERANKERD IN MBO Dankzij veler inspanning en niet

in het minst die van vertrekkend hoofdbe-

stuurslid Bert Boetes is de dimensie vitaal

burgerschap toch weer verankerd in het

mbo, zelfs als een apart domein. Het gaat

hierbij om de bereidheid en het vermogen

om te reflecteren op de eigen leefstijl en

zorg te dragen voor de eigen gezondheid

en vitaliteit. De mbo-student kan gezond-

heidsrisico’s van leefstijl en werk inschat-

ten en op basis daarvan verantwoorde

keuzes maken en activiteiten ondernemen.

Naast bewegen en sport gaat het ook

om aspecten als voeding, roken, alcohol,

drugs en seksualiteit. Kenniselementen

zijn onder meer de nationale beweegnorm

en de aard, plaats en organisatie van

gezondheidsbevorderende activiteiten in

de samenleving.

SCALA COLLEGE IS SPORTIEFSTE MIDDELBARE SCHOOL Het Scala Col-

lege uit Alphen aan den Rijn is de spor-

tiefste middelbare school van Nederland.

Dat bleek op 21 april bij de verkiezing van

de sportiefste school in Delft. Het Scala

College verdient de prijs vanwege het

grote aanbod aan sport en bewegen zowel

binnen als buiten de lestijden. Leerlingen

kunnen onder meer eindexamen doen in

bewegen en zogenoemde highschoolklas-

sen in een specifieke sport volgen. Daar-

naast is er veel aandacht voor de kwaliteit

van de gym- en sportlessen en voor een

gezonde leefstijl van leerlingen. Er waren

vijf scholen genomineerd, die allen een rijk

aanbod aan sport en bewegen hebben.

KENNISINVESTERINGSAGENDA 2010 Het innovatieplatform, dat bestaat

uit experts uit politiek, bedrijfsleven,

wetenschap en onderwijs, wil de kennis-

economie en de concurrentiekracht van

Nederland opkrikken door fors meer geld

te investeren in onderwijs en onderzoek.

Jaarlijks evalueert de KIA-coalitie alle

maatregelen en investeringen in onderwijs,

onderzoek en innovatief ondernemen.

Minpunten zijn dat te weinig jongeren

hun startkwalificatie halen en de zorge-

lijke kwaliteit en beschikbaarheid van

het onderwijspersoneel. Een Leven Lang

Leren, essentieel voor een goed opgeleide

beroepsbevolking, ontwikkelt zich veel te

langzaam. Pluspunten zijn dat de presta-

ties van leerlingen in het beroepsonderwijs

zijn gestegen, evenals de kwaliteit van

uitdagend hoger onderwijs. De evaluatie

heeft geresulteerd in een vijfstappenplan

om Nederland terug te krijgen in de top 5

van de wereld. Achtereenvolgens zijn dat:

een topdocent voor elke onderwijsdeel-

nemer, meer maatwerk in het onderwijs,

een leergieriger cultuur. De vierde stap

is het realiseren van sterkere toppen in

onderzoek en de vijfde is meer innovatieve

bedrijven in Nederland. Voorzitter Rin-

nooy Kan heeft de evaluatie aangeboden

aan politici die campagne voeren voor

de Tweede Kamerverkiezingen en uitge-

sproken dat de overheid hierop niet moet

bezuinigingen. We zijn benieuwd wat 9 juni

oplevert. Zie www.innovatieplatform.nl

ONDERSTEUNEND ONDERWIjS PERSONEEL Er zijn

verschillende financieel aantrekkelijke

regelingen om ondersteunend onderwijs-

personeel aan te nemen zoals loonkos-

tensubsidies, werken met behoud van

uitkering, detachering. Het Sectorbestuur

Onderwijsarbeidsmarkt (SBO) heeft een

brochure gemaakt met daarin korte en

bondige informatie over verschillende

soorten regelingen. Op de pagina gesub-

sidieerde arbeid op de website van SBO

staat aanvullende informatie en staan

ervaringen van scholen. Voor schoolspeci-

fieke mogelijkheden is er een helpdesk die

mogelijk is gemaakt door de ministeries

van SZW en OCW. In het PO is er voor de

leraarondersteuner bewegingsonderwijs en

sport een specifieke CAO.

WETSVOORSTEL TAAL EN REKENEN AANVAARD Het wetsvoor-

stel ‘Referentieniveaus Nederlandse taal

en rekenen’ is zowel door de Tweede

als de Eerste Kamer aangenomen en

treedt op 1 augustus 2010 in werking.

Het referentiekader beschrijft wat leerlin-

gen op verschillende momenten in hun

schoolloopbaan op het gebied van taal

en rekenen moeten kennen en kunnen.

Daarmee is het een leidraad voor scholen,

docenten en onderwijsprogramma’s in het

primair, voortgezet, speciaal en middel-

baar beroepsonderwijs en vormt het de

basis voor doorlopende leerlijnen taal en

rekenen. Het platform VVVO organiseerde

op 15 april een conferentie voor alle vak-

inhoudelijke verenigingen. Uitgewisseld is

hoe scholen en alle vakdocenten hier een

bijdrage aan kunnen leveren. We zullen

ons als vakwereld moeten bezinnen hoe

we hier op schoolniveau en op lesniveau

zinvol aan mee kunnen werken en ideeën

ontwikkelen voor een meer expliciete rol

en mogelijkheden; (duidelijke) taal moet

elke docent gebruiken en leerlingen reke-

nen ook bij LO.

MR: MAAK VAKLEERKRACHT BESPREEKBAAR! Medezeggenschaps-

raden kunnen de herinvoering van de vak-

leraar bespreekbaar maken bij hun bestuur

door gebruik te maken van het initiatief-

recht dat geregeld is in artikel 6 lid 2 van

de WMS. Hier wijst advocaat Wilco Brusse

in de column: ‘Echte gymleraar voor de

prinsesjes’ in het MR magazine nr. 4 van

april 2010 op. De mr kan voorstellen doen

en standpunten kenbaar maken. Besturen

moeten hier uiterst serieus mee omgaan

en zijn verplicht binnen drie maanden een

schriftelijke met redenen omklede reactie

aan de mr uit te brengen. In het kader van

onze campagne 3+2 = een fit idee!: zet de

mr in beweging!

EUPEA De website van EUPEA, de

European Physical Education Association,

is vernieuwd. De koepelorganisatie van

nationale organisaties van lichamelijke

opvoeding op school vertegenwoordigt

200.000 leden in 32 landen. De voorzit-

ter van de KVLO maakt deel uit van het

dagelijks bestuur van EUPEA. Zie:

www.eupea.com.

NIEUWE WEBSITE RIjKSOVERHEIDSinds 31 maart 2010 is de eerste versie

van www.rijksoverheid.nl in de lucht. Het

ministerie van OCW is al overgegaan naar

de nieuwe rijksbrede website, waar op

termijn alle informatie van de Rijksoverheid

op komt. Ook de nieuwsbrieven worden

voortaan per onderwijssector verstuurd

vanuit deze site.

LaaT

sT

E P

ag

INa

do

or

ba

uk

Je z

an

dst

ra


Jan Lu i t ing Fonds

10023_wt_adv_JLF_A4_df_vectoren.indd 1 15-02-10 10:42

Email:[email protected]

Telefoon:+31(0)30 8000 600

Post- en bezoekadres:Lichtschip 67, 3991 CP Houten

http://www.huski.nl/actie

Na het betrekken van een gloednieuw pand en het vernieuwen van al onze materialen, hebben we nu ook onze website klaar.

Met al deze vernieuwingen zijn wij zó blij dat wij dit met jullie willen delen. Daarom hebben we voor u een aantrekkelijke aanbieding. Ga dus snel naar www.huski.nl/actie en boek uw reis met een korting tot wel 10%!

Bij Huski Reizen is geen reis hetzelfde door-dat wij uiterst flexibel omgaan met de wensen van onze klanten.

Met 15 enthousiaste medewerkers en ruim 800 instructeurs maken wij van uw reis een geweldige sportieve zorgeloze ervaring!

Wilt u iets anders? Neem dan contact met ons op voor uw reis op maat!

Huski Reizen lanceert vernieuwde website!

Ik ben er op tijd bij!

www.huski.nl/actie

C

M

Y

CM

MY

CY

CMY

K

Huski_advertentie_lo-201002-pdfx1a2001 copy.pdf 1 4/19/10 16:59

2010 - HvA

Documents

Transcript of 2010 - HvA