2009 - 01 - Spinner Magazine

Het verhaal achter

Pinball Magic (deel 2)

Preview van de nieuwe Stern: 24

Interview: Pat Lawlor

en veel meer...

NFV

MagazineJaargang 18 - Nummer 1 - maart 2009

� NFV Spinner Magazine, jaargang 18, nummer 1

Het Spinner Magazine is een uitgave van de Nederlandse Flipper Vereniging en verschijnt vier maal per jaar in een oplage van 1000 stuks:

-maart nummer 1, deadline voor de kopij: eind februari-juni nummer �, deadline voor de kopij: eind mei -september nummer 3, deadline voor de kopij: eind augustus -december nummer 4, deadline voor de kopij: eind november

Redactionele bijdragen:Artikelen en fotomateriaal zijn zeer welkom op het redactieadres. Er mogen geen rechten van derden op rusten. Door inzending geeft de auteur of fotograaf toestem-ming tot publikatie in het SPINNER Magazine. Artikelen kunnen schriftelijk (bij voorkeur digitaal) worden aangeleverd. Teksten (zonder opmaak) in DOS/Windows formaat (Rich Text Format of Word).

Artikelen, advertenties, vragen, columns en ingezonden brieven opsturen naar:Spinner Redactie Team: Jonathan Joosten, Bas Vis, Jim Jansene-mail: [email protected], [email protected]

Advertentie tarieven NFV Spinner Magazine:1/4 pagina € 50,00(1x) € 150,00 (jaarcontract,4x)1/2 pagina € 100,00(1x) € 300,00 (jaarcontract,4x)1 pagina € 150,00(1x) € 450,00 (jaarcontract,4x)achterkant (kleur): op aanvraagcommerciële Spinnertjes € 15,00(1x) € 45,00 (jaarcontract,4x)

Niet-commerciële Spinnertjes van leden zijn gratis. Per Spinnertje kunnen maximaal drie flipperkasten worden aangeboden. Geef uw Spinnertje (bij voorkeur schriftelijk/elektronisch) door aan de redactie of het sec-retariaat. Nadere inlichtingen over advertentie mogelijkheden bij de secretaris (zie colofon).

Artikel Leden Niet-Leden Opmerkingen

Flyerposters: € 12,00 € 15,00 (Verkrijgbaar bij evenementen)Attack From Mars, Cactus Canyon, Cirqus Voltaire, Congo, Indiana Jones, Junk Yard, Medieval Madness, Monster Bash, No Fear, No Good Gofers, Scared Stiff, Star Trek: The Next Generation, Tales Of The Arabian Nights, The Addams Famliy, Theatre Of Magic, Twilight Zone (zie advertentie elders in dit blad)

3 Flyerposters naar keuze € 30,00 € 40,00

Posters: Kopruitenposter € 12,00 €15,00Poster Dirty Harry € 7,00 €12,00Verzenden poster(s) inclusief koker € 8,75

Flyers:Pinball flyers € 1,50 € 3,00Pinball flyers, per 3 stuks € 3,75 € 6,75

NFV Tshirts € 10,00 € 12,50

NFV Polo’s € 18,50 € 20,00

Lectuur:Spinners < 2008 € 1,00 € 2,50 Spinners vanaf 2008 € 3,00 € 8,00 Lidmaatschap NFV 2009 € 35,00 € 35,00 Incl. info-pakket voor nieuwe leden

Meer info bij Erik Boes: [email protected]

Aansprakelijkheid:De redactie werkt met grote zorgvuldigheid aan de samenstelling van de SPINNER. De redactie en/of Nederlandse Flipper Vereniging aanvaardt geen aansprakelijkheid voor mogelijke schade (direct of indirect, van welke aard of omvang dan ook) die het gevolg is van onjuiste vermelding en/of zetfouten.

Copyright:Niets uit de SPINNER mag worden overgenomen zonder schriftelijke toestemming van de redactie. De redactie behoudt zich het recht voor ingezonden bijdragen in te korten, op onderdelen te wijzigen of te weigeren.

Lidmaatschap van de Nederlandse Flipper Vereniging:Je kunt lid worden van de Nederlandse Flipper Vereniging door een aanmeldingsfor-mulier aan te vragen bij het secretariaat. Het is ook mogelijk lid te worden via onze website (www.nfvpinball.nl).

Lidmaatschap kost € 35,00 per kalenderjaar.Postbankrekeningnr. 7233926 t.n.v. NFV, te Wierden.Betaling voor Belgische leden: Belgisch rekeningnr. 979-6129316-85 t.n.v. de Nederlandse Flipper Vereniging.

Duolidmaatschap: voor mensen die op hetzelfde adres wonen bestaat de mogeli-jkheid om per gewoon lid een extra gezinslid op te geven. Per adres wordt slechts één Spinner gestuurd. De contributie voor dit duo lidmaatschap is € 40,- per jaar. Voor hele gezinnen is er het familie lidmaatschap: € 45,- per jaar.

Opzeggingen: schriftelijk uiterlijk � maanden voor het einde van het kalenderjaar bij de penningmeester.

Losse nummers: € 10,00

PTT periodiek: 146128ISSN: 1382-4066

KVK: 40482631IBAN: NL 04 PSTB 0007233926

BIC: PSTBNL�1

NFV Ledenshop

3NFV Spinner Magazine, jaargang 18, nummer 1

INHOUDDe Spinner is het verenigingsblad van / voor en door leden van de

Nederlandse Flipper Vereniging en verschijnt 4 keer per jaar.

Hét blad voor de flipperliefhebber


Hoofdredactie en opmaak:

Jonathan Joosten ([email protected])

Redactie:

Jim Jansen, Bas Vis ([email protected])

Aan dit nummer werkten verder mee:

Richard Baan, Gerard van de Sanden, Ine Schramade, Martin Ayub (Pinballnews.com),

Edwin Nijs, Albert Nomden, Steven van der Staaij, Ben Boogaard, Gary Stern, Steve Ritchie,

Keith Johnson, Topcast, Ad Jonker, Arie Pijl, William Rijnbeek, Axel van der Ende, Jan Meijer,

Ronald Knor, Rob Willemsen

Omslag ontwerp:

Jonathan Joosten

NFV Dagelijks Bestuur

Secretaris / waarnemend voorzitter: Bas Vis, tel: 0297-263451 ([email protected])

Penningmeester: Jan Meijer ([email protected] / [email protected])

Communicatie en Promotie: Jonathan Joosten ([email protected])

Kasten Commissie / Clubhuis: Edwin Nijs ([email protected])

Techniek: Ronald Knor ([email protected])

Coördinator België: Lieven Engelbeen ([email protected])

Tijdelijk bestuurslid: Arie Pijl ([email protected])

Ledenadministratie: Gerard van de Sanden ([email protected])

Website: Mark van der Gugten ([email protected])

Evenementen Organisatie: Daniëlle Hijlkema ([email protected])

Wedstrijd Organisatie: Ad Jonker ([email protected])

Ereleden: Guus Arens, Jurgen van de Peppel, Ad Jonker, Martijn van Aken

Websites: www.nfvpinball.nl, www.nfvpinball.com, http://wiki.nfvpinball.nl,

http://dpo.nfvpinball.nl

Even voorstellen: � nieuwe bestuursleden .........Jan MeiJer, ronald Knor ..........4 Secretaris .....................................................Bas Vis ...............................5 Hoofdredactie ...............................................Jonathan Joosten ...................5Algemene Leden Vergadering 2008 ..................Bas Vis ...............................6Bestuursoverleg / Nieuwe leden .......................Bas Vis ...............................8 Nieuws .........................................................Jonathan Joosten ...................9Zin en onzin..................................................WilliaM riJnBeeK .................. 10 Flipperen in de media ..................................... ...................................... 11 Kasten Commissie .........................................Jonathan Joosten ................. 1� Funhouse Friday: Full House ........................Bas Vis ............................. 13De nieuwe Stern: CSI ....................................PinBallneWs.coM .................. 14 Exclusief interview met Gary Stern .................Jonathan Joosten ................. 16 Reacties van Keith Johnson en Steve Ritchie .Jonathan Joosten ................. 20 The making of Pinball Magic (deel 1) .............Paul BacKer ....................... �4 Magische Machines Golden Oldies Event ...........Jonathan Joosten ................. 30Het artwork als charme ..................................ine schraMade ..................... 3�Ophalen en opknappen van een Nip It .............i. schraMade/n. GroeneWeGen . 34De klassieker: Surf n Safari...........................ad JonKer .......................... 36 Di-rect doet Tommy (1) ..................................Bas Vis ............................. 39 Di-rect doet Tommy (�) ..................................Gerard Van de sanden ........... 40 De collectie van ... Svend ..............................Gerard Van de sanden ........... 4�Gespot op internet: Penthouse Pinball ...........Jonathan Joosten ................. 4410 vragen aan: Jos Smeets ...........................Bas Vis ............................. 46Gespot op internet: Steve Ritchie ruimt op ....Jonathan Joosten ................. 47 Restauratie: Dungeons & Dragons/Big Guns .roB WilleMsen .................... 48 De techniek staat voor niets: Meten is weten ..richard Baan ...................... 50 Mijn eigen flipperkast maken: Book of Kells (8) .richard Baan ...................... 52De ultieme woondroom / Een droomflipper .......Ben BooGaard/steVen Vd staaiJ 54The After Summer Pinball Party 2008 ...............Bas Vis ............................. 56 NFV Clubkampioenschappen ...........................alBert noMden .................... 57 Jeugdwedstrijden TASPP / OBF / Ranking ..........arie PiJl / JJ ...................... 58Lokale Flipper Competitie ...............................Bas Vis ............................. 59 Spinnertjes ...................................................VraaG en aanBod ................. 60Agenda ......................................................... ..................................... 61 Column: Game over .......................................de ViJfde sPeler .................. 62Club van 100 ..................................................................................... 63

C O L O F O N

14

16

24

4 NFV Spinner Magazine, jaargang 18, nummer 1

Jonathan [email protected]

Bas [email protected]

Hoofdredactie SecretarisDynamiek: Spinner

De Spinner is al jaren een belangrijke pijler van onze verenig-ing. Er is veel veranderd sinds ik lid werd van het NFV Bestuur, maar dat is gebleven.

Tegelijkertijd is er rond die Spinner heel erg veel gewijzigd: de omvang (tegenwoordig vaak 60 of meer pagina’s) en de vorm-geving (heel professioneel) springen daarbij het meest in het oog. Als lid van het redactieteam draag ik daar een steentje aan bij, maar de credits komen onze hoofdredacteur toe: Jonathan heeft van ons clubblad een volwaardig ‘magazine’ ge-maakt dat zeer lezenswaardig is. Het laatste zetje in de goede richting zetten we in het najaar van 2008 toen we ervoor kozen om het gehele blad in kleur af te drukken. Het blad is nu echt ‘af.’

Indachtig het gezegde ‘je moet stoppen op je hoogtepunt’, heeft Jonathan aangegeven het stokje van hoofdredacteur over te willen dragen. Zo lijkt het misschien, maar het is ook gewoon zo dat het maken van het blad flink wat tijd kost. En als zelfstandig ondernemer heb je in deze tijd niet zoveel vrije tijd. De oproepen om de redactie te versterken leverden weinig reacties op en dan moet je een keer je conclusies trekken…. Helemaal onverwacht kwam het bericht dus niet, maar dat maakt het niet minder jammer dat we na xx nummers op zoek moeten naar een nieuwe hoofdredacteur . We zijn heel blij met en trots op ons huidige blad en waren graag nog een jaartje of wat samen verder gegaan. Het moment van het afscheid is nog niet helemaal bepaald, maar we gaan er vanuit dat dit het laat-ste nummer was dat Jonathan als hoofdredacteur maakt. Dus moeten we naarstig op zoek naar een nieuwe hoofdredacteur. Jonathan heeft aangegeven zijn opvolger(s) in te willen werken, zodat de kwaliteit van ons clubblad zo goed mogelijk gewaarborgd kan worden. Eventueel kunnen de taken over een aantal personen verdeeld worden: iemand die de aanlever-ing van kopij regelt en een ander die de opmaak van het blad verzorgd. Zie voor meer details de oproep elders in het blad. Reacties graag naar: [email protected].

CONTRIBUTIE 2009Meer dan 350 leden in NL betalen hun contributie inmiddels automatisch: ze hebben de NFV een machtiging gegeven. Onze dank daarvoor, want op die manier kunnen we ruim 1/3 van de contributie eenvoudig innen. Na een eerder verzoek in Spinner 4 2008 en een ‘reminder’ via E-mail in januari 2009, drup-pelen de betalingen gestaag binnen. Voor de leden die per 15 maart hun contributie nog niet hadden voldaan, zit er bij deze Spinner opnieuw een oproep tot betaling van de contributie. Inclusief verzoek om alsnog een machtiging te geven. Op die manier kunnen ze ook de verhoging met 2,50 Euro vermijden (administratiekosten). Maak het jezelf gemakkelijk en doe ons een groot plezier: vul die machtiging terug en stuur hem naar onze penningmeester !

De laatste x

Om maar gelijk met de deur in huis te vallen: dit is de laatste Spinner die ik als hoofdredacteur maak. En ja, wat schrijf je als hoofdredacteur in je laatste stukje?

Ik kan toelichten waarom ik me terug trek uit het NFV bestuur en met het maken van de Spinner stop. Heel simpel gesteld is het een samenloop van omstandigheden en nieuwe wegen die ik insla. Ik verschil van mening met een deel van het NFV bestuur over de te varen koers. Daarnaast heb ik er altijd naar gestreefd om van de Spinner een credible magazine te maken. Feit is dat je daarbij afhankelijk bent van de input van anderen. Ik ben enorm blij met de mensen die ik elk kwartaal in de colofon als medewerker kon noteren, want zonder hen geen Spinner. Alleen streef ik naar een nog professioneler niveau en dat kan alleen als ik het op een professionele manier benader.

Een voorbeeld: ik vind het enorm leuk om interviews af te nemen met flipperkastontwerpers en andere mensen uit de in-dustrie. Maar zo’n interview wil je ook illustreren met een paar leuke foto’s, bij voorkeur in hoge resolutie zodat je er qua op-maak wat mee kan. Als ik bij een uitgeverij zou werken zou er een fotograaf ingehuurd worden, maar dat is voor een verenig-ing niet haalbaar. Dat geeft niet, maar ik vind het wel jammer.

Ik maak de Spinner nu 3 jaar en ik merk dat ik er nauwelijks nog iets van leer. Dat leer aspect was voor mij een belangrijk excuus om het blad überhaupt te gaan maken. Gelukkig heb ik deze Spinner samen kunnen werken Giel van de Kop, voormalig vormgever en eindredacteur van de Haagsche Courant, waar ik toch weer het één en ander heb opgestoken. Dat verklaart ook de nieuwe lay-out van de voorpagina: Giel maakte de foto en gaf aan hoe hij het logo en de headlines graag zag. Ook in de rest van het blad heb ik de opmerkingen van Giel meegenomen waardoor het blad er een stuk mooier uit is komen te zien. Bij deze mijn dank!

Helaas ontbreken in deze Spinner een paar rubrieken die het blad net dat beetje extra geven. Flipperkastprogrammeur Dwight Sullivan had een interview toegezegd, maar liet het helaas afweten. Of eigenlijklijk liet hij na ontvangst van de vragen niets meer van zich horen en ik blijf er niet op wachten. ‘De Collectie Van ...’ en ‘Bekende Nederlandse Flipperaars’ zijn ook rubrieken die helaas in dit nummer ontbreken en voor een nieuwe ‘Kwestie’ ontbrak simpelweg een goede kwestie.

Ondanks dat is het toch weer een magazine van maar liefst 52 pagina’s geworden. Met dank aan iedereen die een bijdrage heeft geleverd.Zowel voor dit nummer als voor de 1� nummers die hieraan vooraf gingen.

Veel leesplezier!


Info NFV Bestuurs Team – 1e kwartaal 2009

De dynamiek was weer groot in de voorbije maanden. Veel positieve ervaringen, leuke evenementen en activiteiten, maar ook het vertrek van een bestuurslid. Een kort overzicht.

1. Vacatures – hoofdredacteur & evenementen coöridnator gezocht !

Jonathan heeft medio februari aangegeven zijn NFV activiteiten te willen verminderen. Concreet betekent dat dat hij zijn bestuursfunctie neerlegt en dat we op zoek moeten naar een nieuwe hoofdredacteur voor de Spinner. In de voorbije jaren is hij een dragende kracht geweest, op velerlei gebied maar vooral zijn afscheid als hoofdredacteur betekent dat er een groot gat ontstaat. We gaan actief op zoek naar een opvolger (zie ook de vacaturebank). Het is de bedoeling dat Jonathan in de komende maanden zijn taken mbt. de Spinner aan die opvolger zal overdragen.

Bij de organisatie van evenementen (nu �x per maand) blijkt dat er behoefte is aan versterking van het organisatieteam. Nu doen diverse bestuursleden het erbij, maar dat is op langere termijn niet te combineren. Mede om die reden is het niet gelukt om tijdig een geschikte locatie te vinden voor het ESPP. Dus zoeken we een echte evenementen coördinator die de planning & communicatie van de evenementen verzorgt.

Na twee jaar zijn we het al bijna vergeten: maar er is ook nog steeds een vacature voor de positie van voorzitter. In deze Spinner opnieuw een uitgebreide oproep in de vorm van de ‘vacaturebank’. Voor de continuïteit van de vereniging is het belangrijk dat er op de diverse onderdelen versterking komt !

2. Clubhuis – nog werk aan de winkel Er is nog steeds het nodige werk in het clubhuis te doen. Wel heeft Ruud Wouters de verwarming begin 2009 geïnstalleerd (veel dank daarvoor!), waardoor we er nu warmpjes bijzitten. In juni staat er een internationaal evenement op de agenda. Voor die tijd willen we in ieder geval nog - de keuken verder afwerken (plafond zit er in, nu de vloer nog afwerken en andere details)- de entree verbeteren (nu nog een rommelhok, straks een ontvangst- annex kluskamer)- de zolder opruimen (voorlopig vooral heel vol & nog erg ongeorganiseerd)

Andere aandachtspunten:- de ombouw van de bar maken - de heater installeren & aansluiten- de verlichting in de gameroom (meer indirecte verlichting)Via het NFV Forum zullen we de komende maanden oproepen doen voor support.

3. Agenda NFV Funhouse – veel activiteiten ! De activiteiten in de voorbije maanden gaven een wisselend beeld te zien:• maandelijkse 'Funhouse Friday'

Zeer succesvol. Bezoekers aantallen variërend tussen de 30 en 70. Voor de komende maanden gaan we door met deze formule. Gezien de lange openingstijd besluiten ook leden die verder weg wonen om eens een kijkje te gaan nemen.

• Maandelijkse weekendopeningWisselend qua bezoek. Omdat de communicatie bij een aantal evenementen niet voldoende (tijdig) was gedaan of de thema’s teveel op een specifieke doelgroep gericht leken te zijn, kwamen er relatief weinig leden op af. Dat kan beter, zeker ook omdat tegelijkertijd er verzoeken binnen kwamen voor meer openingsdagen. We zullen de komende maanden meer nadrukkelijk aan PR doen. In april komt er een ‘algemeen’ evenement (ESPP), in mei een thema bijeenkomst (workshop ‘flipperen kun je leren’), in juni een wedstrijd (DPM, ook op zondag) en begin juli de traditionele BBQ gecombineerd met de ALV.

Na afloop van het 1e halfjaar zullen we een evaluatie houden. Daarbij zal ook nadrukkelijk bekeken worden of dit intensieve programma aansluit bij de behoefte van onze leden. En, ook heel belangrijk: op langere termijn vol te houden is met het relatief beperkte team wat de kar trekt.

4. Dutch Pinball Open 2009 (DPO 2009) blijft onzeker De afwezigheid van een evenementen coördinator heeft gezorgd voor verder uitstel van het DPO. Het blijkt verder niet eenvoudig om een geschikte ruimte te vinden die ook nog eens binnen ons budget past. Bij het opstellen van de agenda voor het �e halfjaar zullen we een datum voor het DPO reserveren, maar zonder versterking van het evenementen organisatie team blijft het hoogst onzeker of er een DPO komt.

5. Spinner – versterking redactie dringend gewenstNaast de vacature van hoofdredacteur, is ook de bezetting van de redactie nog altijd onvoldoende. Ook zit er te weinig continuïteit in het aanbod. We gaan opnieuw proberen om het aantal vaste rubrieken te vergroten en hiervoor te gaan werken met ‘teams’ (om beurten een artikel aanleveren, zodat iedereen 1x per jaar een artikel schrijft). Voor 2009 zouden er bij voorkeur meer adverteerders moeten komen. We zijn nog steeds op zoek naar iemand die wil helpen dit te realiseren.

6. Contributie - relatief veel leden moeten nog betalenDe oproep in Spinner 4 van 2008 en vooral de E-mail (begin 2009) aan alle leden heeft tot een redelijke response geleid. Het aantal leden dat de contributie per medio maart nog niet heeft voldaan is echter nog aanzienlijk. Bij Spinner � komt een verzoek tot betaling. Het bedrag aan contributie is verhoogd met € 2,50 als tegemoetkoming voor de extra tijd & kosten.

7. NFV Collectie – kwaliteit voor kwantiteitOnder leiding van Ronald Knor is de voorbije maanden verder gewerkt aan het verbeteren van de kwaliteit van de kasten in ons clubhuis. Door het intensieve(re) gebruik groeit ook de behoefte aan onderhoud. Daarnaast zijn er nog relatief veel kasten die spelend gemaakt moeten worden. In het clubhuis kunnen 80-90 kasten worden opgesteld. Met een collectie van ca. 130 kasten is het duidelijk dat er keuzes gemaakt moeten worden. En dat de kasten nooit allemaal tegelijk opgesteld kunnen staan. We gaan in de komende maanden de collectie nog eens goed analyseren en keuzes maken.

8. Nieuwe leden via NFV Website – vereenvoudiging op komst

De procedure om lid te worden is gewijzigd maar nog steeds te gecompliceerd. Bij de ledenadministratie komen er duidelijk signalen binnen dat kandidaat leden afhaken tijdens het traject (wel een profiel aangemaakt, geen aanmelding als lid). Mark (webmaster) heeft toegezegd hieraan prioriteit te zullen geven.

Bestuursteam Bas Vis


Nieuwe leden01. Wouter Sander, Muiden

02 Vincent Chardome, Kieldrecht (B)03. Arjen Miedema, Leeuwarden

04. Kris van Londen, Alphen ad Rijn05. Arthur Wilschut, Rotterdam

06. René van Egmond, Swifterband07. Joo Michielsen, Brasschaat (B)08. Hans Suijkerbuijk, Oudenbosch

09. Frank Bauer, Brunssum10. Peter Meester, Wijk aan Zee

11. Derek Visser, Zandvoort1�. Jan Izaks, Eibergen

13. Ben Winkeler, Antwerpen (B)14. Arjan Vermaas, Rotterdam15. Rene Verschuur, Leersum16. Guido van Muyen, Leiden

17. Koert van de Griendt, Rosmalen18. Jeroen van Beek, Oldebroek

19. Mark van den Berg, Capelle Aan den Ijssel20. Peter Smets, Asse (B)

�1. Kees Vogelesang, Haarlem22. C. Cannizzaro, Groningen

23. Erik Tjong Kim Sang, Groningen

Medio Maart 2009. De diverse leagues hebben allemaal nog 1 speelronde voor de boeg in het verlengde seizoen 2008-2009. Het wordt nu spannend: voor de top 4 is er in een plaatsje in de finale en een ticket voor de 1e dag van het DPM (zie elders). Een korte update en de tussenstanden.

NoordVier speeldagen achter de rug. Afwisselend een speeldag in de mega gamerooms in Nieuweschoot (Klaas Oenema) en in Ommen (René Timmer). In de top vinden we vertrouwde namen, maar op de laatste dag is er nog één speler die een grote sprong kan maken: Dirk Klaver (�4 punten na � speeldagen). Jongeling Mart Oenema houdt zich goed staande in dit gezelschap van toppers.

TUSSENSTAND:1. Albert Nomden 44 punten �. Klaas Oenema 41 punten 3. Mark van der Gugten 39 punten 4. René Timmer 36 punten 5. Ronald Oenema 31 punten

MiddenIn februari 2009 was de 4e speeldag, opnieuw in Almere. In deze poule is er een kleine groep toppers, daaronder is een grotere groep spelers die elkaar niet zoveel ontlopen in kwaliteit. De beslissingen over de 1e vier plaatsen valt tijdens de laatste speeldag in Etten (Gelders Arkade Museum van Frank Douwenga). Na � overwinningen in het begin van de competitie moet René van Gool toch nog een keer aan de bak om zijn plaats in de finale veilig te stellen. Ook nog kansrijk voor de top 4: Arjan Lugthart (24 punten) en Roy Wils (26 punten).

TUSSENSTAND1. Brenn Oosterbaan 40 punten2. Edwin Nijs 35 punten 3. Bas Vis 34 punten 4. Martijn van Amsterdam 30 punten 5. René van Gool 30 punten

ZuidDe 3e ronde was in het NFV Funhouse. De spelers uit het verre Zuiden maakten duidelijk dat zij graag de top 4 willen halen. Taco heeft de rol van wedstrijdleider / organisator overgenomen van Gerard, maar de resultaten leiden daar niet onder. De spelers uit Brabant en omgeving Dordt waren minder succesvol. De tussenstand geeft hier nog een vertekend beeld omdat een belangrijk deel van de spelers nog geen 3 rondes heeft gespeeld. Ook nog kansrijk: Michel van den Elzen.

TUSSENSTAND1. Taco Wouters 41 punten2. Roger Wijnands 39 punten 3. Ralph Beckers 29 punten 4. John van de Wulp 27 punten 5. Barry Stolp 23 punten

BelgiëAls er iets is waardoor de RPL België zich onderscheid van de NL leagues dan is dat de opkomst. Ook bij de 3e speeldag in Gentbrugge begin 2009 waren er weer 17 spelers van de partij. De top 3 lijkt hier vrij zeker van kwalificatie voor de finale, voor het 4e ticket is de strijd nog nadrukkelijk open. Ook nog kansrijk: Stefan Proot en Glenn Verhoossele want zij speelden pas � speelrondes.

TUSSENSTAND 1. Lieven Engelbeen 39 punten 2. Edwin Baelen 36 punten 3. Peter van den Bergh 36 punten 4. Eric Buysen 30 punten 5. Anthony Croes - Lacroix 27 punten

Regionale Pinball Leagues (RPL 2008 - 2009)Ronald Oenema / Ad Jonker /

Taco Wouters / Lieven Engelbeen

Bij wijze van uitzondering staat de RPL pagina vanwege opmaaktechnische redenen dit keer voor in de Spinner, in plaats van achterin bij de overige competities.

Kort KC NieuwsWeinig nieuws vanuit de Kasten Commissie dit keer. Geen nieuwe aanwinsten maar wel meer speelplezier in het NFV Funhouse.De flipperkasten in het clubhuis zijn namelijk onlangs weer eens goed gereviseerd door een kundig team van spe-cialisten (waarvoor allen hartelijk dank). Daarnaast zijn er wat opgeknapte flippers aan de collectie toegevoegd en heeft ad Jonker nog wat flippers geplaatst. Uit mijn hoofd zijn ‘nieuw’:

- Haunted House (Gottlieb)- Black Hole (Gottlieb)- Galaxy (Stern)- Nine Ball (Stern)- Title Fight (Gottlieb)- Fire power (Williams)- Black Out (Williams)

Wellicht vergeet ik er nog een paar, maar bovenmstaand rijtje is al reden genoeg om binnenkort eens in Ederveen langs te komen.

Jonathan Joosten


De belangrijkste vacatures

3. Voorzitter

Energieke flipperliefhebber met bestuursvaardigheid

Omschrijving taken:• Ontwikkelen van beleid en visie voor de NFV• Aansturen van coördinatoren / activiteiten• Bewaken van de uitvoering van het beleid• Coördineren interne- en externe communicatie

Kwaliteiten:• Besturen en teamwork• Helikopterview en visie• Enthousiasmerend• Besluitvaardig en vasthoudend• Sensitief en bruggenbouwer• ‘Olifantenhuid’

4. NFV website - Operationeel beheerder

Nieuws maken en nieuws brengen

Omschrijving taken:• Regelmatig actualiseren van diverse onderdelen

van de website• Beheer van de NFV agenda en de nieuwspagina• Overleggen met diverse coördinatoren over

regelmatige aanlevering nieuws items• Meedenken over & meewerken aan verder

verbeteren van de NFV website

Kwaliteiten:• Brede interesse op flippergebied• Goede netwerker• Enthousiast

ReactiesWil je meer weten over de vacatures ? Of wil je je aanmelden als kandidaat ? Neem dan contact op met de sectraris van de NFV (Bas Vis) via mail ([email protected]) of telefonisch: 0297-263451 (na 20.00 uur).

Er zijn binnen onze vereniging een aantal mensen die heel veel tijd in de NFV steken. Meestal met veel plezier, maar er zijn grenzen. Soms willen we nog wel meer, maar kunnen dat niet. De theorie van de oplossing is simpel: nog meer mensen enthousiast maken om mee te werken !

Potentieel is grootWe hebben als NFV bijna 1000 leden. Dat is een enorm potentieel van liefhebbers. Daar moeten toch meer mensen bij zijn die een uurtje (of twee) per week aan de NFV willen besteden ? Die overtuiging hebben we zeker. En als je iemand vraagt, doe je dat bijna nooit tevergeefs. Maar er zijn nog een aantal functies die niet vervuld zijn.

Behoefte is grootMet het vertrek van Jonathan ontstaat er een groot gat: hij is de drijvende kracht achter ons geweldige kwartaalblad. Wie helpt om ook in de toekomst zo’n fraai blad te kunnen blijven uitgeven ? Het nieuwe clubhuis biedt geweldige mogelijkheden, maar daardoor is er ook behoefte aan extra support om dit mogelijk te maken.

Ook bij de website zijn er veel ideeën maar blijft het moeilijk om die ook te concretiseren. Met hulp van iemand die de inhoud van de website wil beheren (agenda / nieuws / artikelen ed) zouden we al erg geholpen zijn.Last but not least: we functioneren al ruim � jaar zonder voorzitter…

1. Hoofdredacteur Spinner

Leider & vormgever van ons kwartaalblad

Omschrijving taken:• Zorg dragen voor het uitkomen van De Spinner.• Leiden en stimuleren van ideeënvorming over

vorm, inhoud en thema’s• Stellen van prioriteiten in de redactie invulling• Coördinatie van tijdige aanlevering en correctie

van artikelen• Coördinatie en goedkeuring van de cover• Opmaak van De Spinner• Aanlevering bij / contacten met drukker

Kwaliteiten:• Redactioneel vaardig• Helikopterview en visie• Creatief

Tevens zijn we op zoek naar leden die regelmatig (1 a � per jaar) een bijdrage willen leveren aan ons kwartaalblad (recensie, interview, verslag etc).

2. Evenementen organisator

Coördinator flipperactiviteiten in het NFV Funhouse en eventueel daarbuiten

Omschrijving taken:• Planning activiteiten van de NFV• Voorbereiding, uitvoering en begeleiding van

diverse soorten evenementen. • Onderhoud evenementen draaiboek• Aansturen van coördinatoren / activiteiten• (mede) Verantwoordelijk voor de communicatie

ontrent de evenementen. Kwaliteiten:• Teamleider• Helikopterview en visie• Flexibel

Tevens zijn we op zoek naar leden die regelmatig (1 a � per jaar) een bijdrage willen leveren bij de organisatie van evenementen (transport, catering, wedstrijdleiding etc).

NFV Vacaturebank: een oproep voor support Bas VisKort KC Nieuws


Gespot op internet / Nieuws Jonathan Joosten

McDonald’s heeft ter promotie van McCafé een speciale website in het leven geroepen met daarop een Hotshot pinball: www.unsnobbycoffee.com

It’s all in the themeVan Stern Pinball is bekend dat men zoveel mogelijk op safe probeert te varen als het aankomt op de keuze van het thema voor een flipperkast. Op o.a. de nieuwgroep Rec.Games.Pinball wordt regelmatig de keuze van thema’s bij Stern besproken en / of worden suggesties gedaan voor komende flipperkas-ten. Onlangs werd voorgesteld om een flipperkast op de Bijbel te baseren: Geen gedoe met licenties en het thema is vrijwel bij iedereen bekend. Als elke kerk een flipperkast afneemt om de jeugd binnen te halen dan is de toekomst van Stern voorlopig zeker. Hoewel dit allemaal erg logisch klinkt is het afgebeelde voorbeeld slechts een Photoshop job van iemand die er de humor wel van inzag.

Nick Marshall is een Engelsman die het flipperen een warm hart toedraagt. Zo zit hij achter Pinballers Anonymous en is hij or-ganisator van de UK Pinball Show (en dit jaar tevens het EPC). Sinds eind 2007 heeft Nick een eigen webblog: The Pinball Blog. Hier schrijft hij over flipperen, de flipperindustrie en de dingen die hij meemaakt. Sinds begin dit jaar is Nick begon-nen met het publiceren van interviews met grootheden uit de flipperwereld. In korte tijd heeft hij een serie bekende namen weten te strikken om korte interviews met ze af te nemen. Op zijn website www.pinballheroes.com staan inmiddels interviews met: - Gary Flower (schrijver)- LTG (SS Billiards)- John Trudeau (ontwerper)- Tim Arnold (Pinball Hall of Fame)- Steve Ritchie (ontwerper)- Roger Sharpe (ontwerper en meer)- George Gomez (ontwerper)- Dwight Sullivan (programmeur)- Cameron Silver (ontwerper)- en anderen.Nick houdt op zijn blog ook de vorderingen rond het aanko-mende European Pinball Championship bij, dus zijn website is zeer de moeite waard om in de gaten te houden.

1 maart j.l begon de inschrijving voor het EPC 2009. Waar de organisatie verwachtte dat het niet echt storm zou lopen met de inschrijvingen voor de wedstrijden, waren alle 150 beschik-bare deelname plaatsen voor het hoofdtoernooi binnen 4 dagen vergeven. De lijst met deelnemers is uitgebreid tot 161, maar daar blijft het bij. Ook de teamwedstrijd voor landen was niet veel later volledig vol.

In de hoofdwedstrijd doen deelnemers uit 16 landen mee, waaronder 9 Nederlanders en 14 Belgen. De volledige deelne-merslijst, en alle andere relevante info, is te vinden op: http://ukpinballshow.co.uk/epc.html.

Overigens is het EPC en de UK Pinball Show ook toegankelijk voor recreatiespelers.

Goed nieuws voor de Pinball 2000 bezitters en liefhebbers. Vorig jaar werd bekend dat er voor deze flipperkasten een vervangend hardware systeem ontwikkeld werd door Nucore. Inmiddels is de soft- en hardware verder ontwikkeld en zijn met verschillende licentiehouders overeenkomsten getekend zodat er geen belemmeringen meer zijn om het systeem op de markt te brengen. Lees er alles over op: http://pinballnews.com/news/nucore2.html.


In The Washington Post stond eind december een artikel over voormalig NBA speler Todd MacCulloch en zijn nieuwe hobby: flipperen. In het artikel geeft Todd aan regelmatig geldprijzen te winnen op flippertoernooien en vertelt hij uitvoerig over zijn hobby. Het artikel staat nog steeds online: www.washingtonpost.com/wp-dyn/content/article/2008/12/24/AR2008122402287.html.

Michael Jackson mag dan inmiddels meer dan 50 concerten geven in de O2 Arena in London, in april gaat zijn Never Neverland ranch en de inboedel wel mooi onder de hamer. Op www.juliensauctions.com/auctions/2009/michael-jackson/icatalog4.html is door de catalogus van zijn amusementsapparaten te bladeren. In de catalogus zijn verschillende flipperkasten opgenomen, waaronder:The Simpsons (DE), Terminator 3, Star Trek The Next generation, Indiana Jones (Williams) en meer. Er staan richtprijzen bij die soms zeer verrassend zijn. De veiling vindt �4 april plaats.

Voor sommigen is flipperen jeugdsentiment. Voor velen geldt dat ook voor de bekende flipperkast uit Sesamstraat, waarin elke keer een bepaald getal centraal staat. Hieronder de links naar een paar van deze filmpjes. Voor de link staat het getal waar het om gaat.

3: www.flimpie.nl/index.php?categorie=zoek&zoektekst=sesamstraat%20flipperkast&play=2976&titel=Sesamstraat%20Flipperkast,%203

7: www.flimpie.nl/index.php?categorie=zoek&zoektekst=sesamstraat%20flipperkast&play=2978&titel=Sesamstraat%20Flipperkast,%207

8: www.flimpie.nl/index.php?categorie=zoek&play=2977&titel=Sesamstraat

10: www.flimpie.nl/index.php?categorie=Sesamstraat&play=2979&titel=Sesamstraat%20Flipperkast,%2010

Sesamstraat flipperkast


Flipperen volkssport ?

In mijn enthousiasme voor de flippelaarij gaat mijn fantasie wel eens met me op de loop. Ik kan het niet helpen, het gaat vanzelf. Ik moest daar laatst aan denken op een zondagmiddag. Om een uur of vijf drinken mijn ega en ik een neutje voor het eten. De radio staat aan en Studio Sport blikt terug op de wedstrijden van die middag met samenvattingen en interviews. Mijn vrouw en ik genieten daarvan. Van de voorspelbaarheid, vooral in de hand gewerkt door de suggestieve vraagstelling; “en Johny, dacht jij ook niet dit is geen buitenspel”? Johny, mijn vrouw en ik roepen dan in koor: “Nee, ik dacht niet dat het buitenspel was”. Of: Zeg nou zelf Karel, op dat moment kantelde de wedstrijd toch zeker”? Karel: Nou, ik moet wel zeggen dat dat het moment was dat de wedstrijd kantelde. Proost ! We nemen er nog een, hier kan toch geen avond theater tegenop!

Het is inherent aan iets wat populair is, alles wordt tot in den treuren uitgekauwd, de meest lullige details worden sensationeel gebracht en…..geconsumeerd. De media dalen af om de kijker, luisteraar of lezer te plezieren. Is dit erg? Neuhhh, als heel veel mensen er plezier aan beleven dient het in elk geval een functie, wat je er van de rest zelf ook van mag vinden. Als je het niet leuk vindt is er altijd nog die knop waarmee je er afstand van kunt nemen.

Nu even doorschakelen naar het flipperspel. Ik moet eerlijk zeggen dat ik het vooral binnenhuis doe en slechts eenmaal een fractie van een officiële wedstrijd gezien heb. ( het Belgisch kampioenschap volgens mij op een beurs in Mechelen.) Is het een volkssport? Nee dat denk ik niet. Is het wel sport? Is het spel? Zegt u het maar. Ik weet wel dat er veel mensen mee bezig zijn, hobbymatig, technisch, spelen, enz. . Zou het wenselijk zijn dat het een volkssport zou worden? Dit zijn sowieso al drie leuke onderwerpen voor op het forum. Ik zelf ben wel bezig met het promoten van; kassie kopen, kassie poetsen, kassie spelen, kassie verkopen. En dan de kopers enthousiasmeren voor het spel, zeggen dat het ook heel leuk en zinvol is om lid te worden van de NFV.

En……. als het ooit uit mocht groeien tot een volkssport hoop ik op een volgend soort interview bij Studio Sport: “Goh Johny, ging je nu niet te ver met die bump tegen de kast om je tegenstander te intimideren?” We luisteren allemaal ademloos naar het antwoord. Johny: “Gegeven het feit dat bumpen een van de toegestane regels is, vond ik dat moment in de wedstrijd ideaal om het ook echt toe te passen”. Nog een: “Zeg nou zelf Karel, toen jij die wegloper had kantelde het toch volkomen?” En dan hoor ik Karel zeggen: “Dat zie je echt verkeerd, die wegloper gaf mij de gelegenheid om me nog eens extra te concentreren, zodat ik met de laatste bal, ik geef toe, het was nipt, de wedstrijd toch nog naar me toe kon trekken”.Daarom hou ik van flipperen en van Louis van Gaal.

William Rijnbeek Foto: Soccer 98, Pinball Games ltd.

Zin en onzin

Martijn van Aken stuurde de foto hiernaast in. Zijn score op Pirates of the Caribbean tegen Ronald Knor, bleek in de spiegeling van de speelveldruit een ECHT goede score :)


Flipperen in de media

De Editor van het blad “Donald Duck” is een flipperkast liefhebber. Hij bezit een paar leuke Williams EM-kasten die ik wel eens repareer. Als oud-exploitant van flippers blijf ik altijd rondkijken of er niet ergens een horeca zaakje is waar een flipper geplaatst kan worden. Al jaren verwonderde ik mij dan ook over een dorp waar ik nog nooit een flipperkast zag: Duckstad. Waar in de strips Donald, Mickey of Goofy hun hot-dogs ooit verorberden… In welke ijssalon dan ook waar Kwik, Kwek en Kwak hun ijs en limonade opsmikkelden… nooit een flipper! Daarom vroeg ik mijn Duckstad-connectie bij

een reparatie van zijn kast eens hoe dat zat. Kent Duckstad wellicht een strenge wetgeving, is Katrien’s Damesclub er op tegen? Duck’s Editor had er nooit bij stilgestaan, en zou een onderzoek instellen. Het resultaat was pover: er bleek slechts één krantenstrip (zwart-wit) te bestaan met Donald Duck en een flipperkast. Stond in The New York Times in 1974. De strip is opnieuw getekend, in kleur, en stond in DD nr. 8 van dit jaar. Nu weten jullie wie dat op z’n geweten heeft… Maar: ik heb met Donald afgesproken… we vertellen nooit wie hem die miskoop heeft geleverd!

Tekst ingezonden door Henk de Jager.

Het verhaal achter een Donald Duck strip

1� NFV Spinner Magazine, jaargang 18, nummer 1

The making of Pinball Magic (deel 2)HOCUS POCUS PILATUS PAS, LEES ALLES OVER DEZE MAGISCHE FLIPPERKAST

Paul Backer

Paul Backer deed research naar de totstandkoming van Capcom’s eerste flipperkast: Pinball Magic. Paul traceerde menig bij het project betrokken persoon en vond hen bereid om zijn vragen te beantwoorden. Na ruim twee jaar e-mailverkeer verzamelde Paul de meest interessante uitspraken van het ontwerpteam en schreef een artikel dat in drie delen in de Spinner gepubliceerd wordt. In Spinnner 4 van 2008 stond het eerste deel, hieronder volgt deel twee.

Bryan, het storyboard van Pinball Magic laat veel van jouw oorspronkelijke ideeën zien. Hoe kwam het storyboard tot stand?Bryan Hansen:“Het storyboard werd getekend door Jeff Busch, op aangeven van Python. Ik had alle toys al gemaakt en daarom kon Jeff ze zo opnemen in het storyboard. Het storyboard werd meegenomen naar een vergadering in Japan, ergens rond april 1994. Daar werd besloten of de Pinball Magic de eerste flipperkast werd die we zouden gaan maken. De vergadering was helemaal weg van het ontwerp, dus we konden aan de slag!”

Het concept van de kopruit is duidelijk veranderd gedurende de ontwikkeling van Pinball Magic. Bryan Hansen:”Voor wat betreft het kopruitontwerp kan ik zeggen dat deze werd aangepast door het ontwerpteam, zodat deze overeen kwam met de regels voor het verslaan van de tovenaars om het spel te winnen. Zo kwamen we met het idee van zeven tovenaars van over de hele wereld. Dit gebeurde toen we een aantal maanden bezig waren met het ontwerp.”

Python Anghelo:”Voor het ontwerpen van Pinball Magic nam ik Bryan, Pfutz en het hele team mee naar Bryan’s achtertuin. We hielden een barbecue en dronken veel bier. We spraken over een tovenaarsshow die werd opgevoerd over heel de wereld. Door iemand uit Frankrijk, iemand uit Amerika, iemand uit Japan etc.. Ik maakte een voorstel voor een verhaallijn die ons allemaal beviel. Daarna begonnen we met het maken van schetsen. We maakten schetsen van verschillende tovenaars en een lay-out van het speelveld. Het was voor iedereen een prachtige, creatieve ervaring. De nieuwe jongens brachten fantastische frisse ideeën in, zonder vooroordelen. Toen de schetsen klaar waren, maakte Jeff Busch de kopruit.

Jeff is een erg goede kunstschilder.”

Het storyboard bevat ook ideeën die het niet gemaakt hebben tot de uiteindelijke productie versie van Pinball Magic. Kun je een aantal van deze toys bespreken?Bryan Hansen: “Een van de dingen die uit de productieversie van Pinball Magic is verwijderd, is ‘Het konijn uit de hoed’. De bedoeling was dat je een ‘target’ raakte en door het raken van

deze ‘target’ zou er een hand naar achteren buigen om zo een konijn uit een hoed te tillen. Maar Mark dacht dat dit op den duur te monotoon werd en zei: ‘Haal het uit het spel.’. Een andere toy die niet in de productieversie van Pinball Magic is gekomen is een ‘loop shot’ op de positie van de ‘captive ball’. Ik had een loop shotmodel van draden met daarin een ‘captive ball’. De loop was rond en als je de bal raakte ging deze omhoog en in een loop. Ook waren en drie gaten. Dit ontwerp is nooit verder gekomen dan de prototypefase. In die periode van het ontwerpen van Pinball Magic had ik een heleboel ideeën.”

Mark Ritchie:“Ik zou zeggen dat kosten de voornaamste reden was waarom deze toys niet in de productieversie zijn gekomen. De truc met ‘Het konijn uit de hoed’ vond ik niet echt iets speciaals. Hij was oké, maar niet echt heel gaaf. Ik heb hier heel wat discussies met Bryan over gehad. Hij vond de truc geweldig en wilde hem in Pinball Magic hebben. Ik had zoiets van oké, het mag, maar dan moet je wel definitieve prototypes bouwen. Deze moeten gereed zijn op die en die datum. Bryan had niet veel waardering voor mij op die momenten.”

Een van de tovenaars in Pinball Magic is Nostradamus, die erg lijkt op de tovenaar zoals die was getekend op het storyboard. Het enige wat hij mist is de grote hoed.

De ‘captive ball’ zoals in de productieversie (rechts) en het ‘whitewood’ prototype (links). Let op de 4 driehoekige ‘inserts’ van het prototype, die later aangepast zijn naar 5 waarde opties.

Het storyboard van Pinball Magic. In de hoek rechtsonder staat 8 maart 1994, concept door Bryan Hansen.


Het storyboard van Pinball Magic. In de hoek rechtsonder staat 8 maart 1994, concept door Bryan Hansen.

Bryan Hansen:”Op de positie van de ‘color changing ball’ was oorspronkelijk een ‘color changing target’ gepland. Deze had ik al aangesloten op een spoel en zo. Als je de bal in de ‘lane’ schoot dan werd er een switch geactiveerd op de ‘ball guide wall’ (links) en dat zorgde ervoor dat de kleur van de ‘target’ veranderde van rood naar groen. Er werd geen gebruik gemaakt van verlichting; het was een massieve kleur die mechanisch veranderde van rood naar groen. Er zat een andere ‘target’ aan de onderkant en deze kwam zo snel omhoog dat je hem niet kon zien als de bal ervoor zat. Als de bal dan terug rolde leek het op magie. Het is eigenlijk een goocheltruc die je ook in een winkel kunt vinden. Ik heb deze vermaakt en er spoelen aan bevestigd om het werkend te krijgen.

Eigenlijk wilde ik drie van deze ‘color changing targets’ in het spel hebben. De bedoeling was om overal dezelfde kleur te krijgen. Het was gaaf en als je per ongeluk een verkeerde ‘target’ raakte, veranderde je de target in de verkeerde kleur en moest je hem weer opnieuw raken. Als je drie dezelfde kleuren had, kreeg je bonuspunten of je kon het gebruiken voor ‘advance bonus’. Om je een ‘bonus multiplier’ te geven of iets anders. Maar dit ontwerp is uit het spel gehaald en de ‘color changing ball’ is er voor in de plaats gekomen.

Er zijn zelfs nooit drie ‘targets’ geweest. Het ontwerp is niet in het spel gekomen; verder dan een prototype is het niet gekomen.”

Jeff Powel, jij was verantwoordelijk voor de geluidseffecten en de muziek in Pinball Magic. Hoe ben je aan deze klus gekomen? Was dit je eerste kast?Jeff Powell:”Begin 1994 gaf een vriend van een vriend me een advertentie uit de Chicago Tribune. Een spellenbedrijf was op zoek naar een muziekcomponist die muziekbewerking capaciteiten bezat. Ik stuurde een cassette naar ze toe met daarop een vijf minuten durende presentatie van enkele van mijn industriële muziek opnamesporen. Ik had niet verwacht dat ik daar ooit nog iets van zou horen, maar tot mijn grote verrassing kreeg ik twee weken later een brief van Sheryl Witt, hoofd personeelszaken van het toenmalige Gamestar, waarin ik uitgenodigd werd voor een sollicitatiegesprek! Op 11 juli begon ik met werken. Manny de la Torriente, die net klaar was met de muziek van Gamestar’s eerste spel Goofy Hoops, gaf me een rondleiding en hielp mij op weg met spelchoreografie in het algemeen.

Pinball Magic was het eerste coin-up project waar ik ooit aan gewerkt heb. Ik werd direct in het diepe gegooid. Ik zeg dit omdat, terugkijkend naar de bijna tachtig coin-up projecten waarvoor ik het geluid ontwikkeld heb, ik nog steeds geloof dat een flipperkast het meest moeilijke platform is om de choreografie van te doen. Ik werd niet gevraagd om te beginnen aan een simpel project zoals een kinder- of kermisattractie. Dit was gelijk het echte werk; een commerciële flipperkast die ontworpen werd door doorgewinterde veteranen uit de industrie. Gedurende het eerste jaar waren er momenten dat ik me een beetje overweldigd voelde. “

Pinball Magic maakt gebruik van een compleet nieuw ontworpen geluidssysteem. Kun je ons wat vertellen over de gebruikte hardware?Jeff Powell:“Als je specifieke informatie wilt over de hardware, dan moet je dat eigenlijk vragen aan iemand als Pfutz. Ik kan me herinneren dat we bij het ontwerpen van Pinball Magic begonnen met een geluidskaart die een enkel audiokanaal had en een kanaal dat MIDI instrumenten speelde. Ergens midden in het project besloot iemand dat we een twee-kanaalsgeluidskaart moesten gaan gebruiken (zonder MIDI). Ik was extatisch. ‘Nu kan ik dit ding laten klinken als Top-40 AM radio’, zei ik tegen Dave Poole, de nieuwe Director of Engineering. ‘AM radio?’, antwoordde Dave een beetje cynisch, suggererend dat dit geluid niet zo goed was als wat we zouden willen. Ik legde uit dat ik met twee audiokanalen echte muziekinstrumenten kon gebruiken. Met equalizer en geluidsbewerking om zo een nog opwindender geluid te krijgen dan dat ik ooit zou kunnen bereiken met een beperkte set van MIDI instrumenten. Dat was een groot omslagpunt in de ontwikkeling van de geluidshardware voor alle flipperkasten van Capcom.”

Foto van het prototype van het ‘color changing target’ die het nooit gemaakt heeft tot de productie. Als je de ‘target’ raakte veranderde de kleur van rood naar groen of terug van groen naar rood.

Jeff Powell in zijn studio. Op de achtergrond 3 van de kopruiten van flipperkasten waar hij aan gewerkt heeft voor Capcom: Flipper Football, Big Bang Bar en Pinball Magic.

De binnenkant van de ‘backbox’ onthult 2 aparte behuizingen voor de luidsprekers om de geluidskwaliteit te verbeteren.


William Pfutzenreuter:“Het geluidsprogramma maakte gebruik van een kleine goedkope 8051 hardware emulator (die zijn er genoeg te krijgen!) verbonden met een PC. Dat kan ik me nog herinneren, omdat deze alleen maar werkte nadat hij ongeveer 5 minuten warmgelopen was (als hij niet te heet of niet te koud was). Het was een hele klus om de code te debuggen, maar gelukkig was dit niet vaak nodig. Mark Coldeballa maakte het hardware ontwerp (hij koos de chips). Hij was ook degene die deze MPEG2 chips vond. In die tijd was dit een relatief populaire chip. Hoewel volgens mij rond die tijd ook de te dure MPEG4 chip op de consumentenmarkt kwam (MPEG3 werd niet echt geaccepteerd in de wereldwijde audio gemeenschap). Het was een belangrijk besluit om zomaar twee MPEG2 chips te gebruiken voor alleen maar tweekanaals geluid, ondanks dat wat dan ook afgespeeld kon worden op elk kanaal (muziek, geluidseffecten, spraak). Kenmerkend was dat één kanaal voornamelijk voor de melodie werd gebruikt en een ander kanaal voor de geluidseffecten en de spraak. Ik programmeerde de geluidssystemen. Maar voornamelijk praatte ik (erg veel) met Jeff over wat hij wilde. Omdat ik helemaal geen geluidscode had geschreven, neigde ik erg naar het schrijven van codes en het praten met programmeurs in plaats van met muziekkanten. Dat was een les voor mij, alhoewel mijn monotone stem en mijn gebrek aan muziek/ritme vaardigheden ook niet erg meehielpen. Ik heb ook de hulpmiddelen geschreven die als interface dienden tussen de PC/Mac geluidsontwikkelingsprogramma’s en het Capcom geluidssysteem.” Was het eenvoudig om je aan te passen aan de beperkingen van het geluidssysteem?Jeff Powell:“In het begin heb ik mijn best moeten doen om grip te krijgen op flipperchoreografie. Omdat dit Game-star’s eerste flipperkast was, waren er gelukkig genoeg hardwareontwerpproblemen die opgelost moesten worden. Dit gaf mij meer tijd om te experimenteren met het geluid en de hardware. Dit wasvoor mij een geweldige leerschool! Het mengen of mixen van alle geluidselementen was voor mij eenvoudig, omdat ik al jaren ervaring had met radio en muziekproducties. De echte moeilijkheid lag hem in het bepalen van hoe je drie of meer dingen op hetzelfde moment af kon spelen met maar twee geluidskanalen. Pinball Magic markeerde het begin van mijn ontwikkeling van hoe je grote dingen kon laten gebeuren in piepkleine ruimtes. In de lente van 1995 kwam Chris Granner aan boord voor enkele nieuwe projecten die op stapel stonden. Chris, met zijn jarenlange ervaring opgedaan met William’s flipperkasten, hielp met het afmaken van de definitieve choreografie en zette met enkele fanfares en effecten zijn stempel op de choreografie.”

Waren er samples die je in Pinball Magic wilde hebben, maar die niet konden door beperkingen in de techniek, opslagruimte of tijd? Jeff Powell:” Elke tovenaar had zijn eigen muziekthema. Niet alle delen van de muziek hebben het uiteindelijk gehaald. Zoals bijvoorbeeld de muziek van Kenzo (meer Japans getinte muziek), muziek voor de Shaman, Mr. Mystique en The Great Hansen. Ook moest de muziek voor ‘Amateur Hour’ voor meer dan de helft gehalveerd worden. Dit alles had als voornaamste oorzaak het tekort aan ruimte op de EPROM.”

William Pfutzenreuter:”De muziek, geluiden en speech (allen met een bepaalde compressie verhouding (bits/sec)) maakten gebruik van twee MPEG2 chips. Dit betekent dat we maar een vast aantal seconden hadden om alle drie de delen te bevatten (muziek/geluid/spraak). Ik ben vergeten hoeveel seconden er precies waren toegestaan (voor een vaststaand totale grote aan EPROMS), maar veel tijd was het niet. Er is zelfs een flipperkast die het met 1 mpeg chip minder moest doen; de ‘budget game’ Breakshot. Bij Breakshot was het pas echt een uitdaging om alle geluiden, muziek en spraak in 1 chip te krijgen.”

De software maakt het mogelijk om de taal van de spraak te kiezen. Hoewel er alleen Engels beschikbaar is.Is er overwogen om alle spraak in verschillende talen te doen?Jeff Powell:“Ik geloof dat we de mogelijkheid van andere talen in Pinball Magic wel besproken hebben. Ik meen me te herinneren dat Flipper Football het enige spel was waar we andere talen voorop hebben genomen dan Engels. Dit spel bevatte naast Engels ook Duits, Spaans en Franse spraak.”

Zit jouw eigen stem in Pinball Magic?Jeff Powell”Ik geloof wel dat mijn stem ergens in het spel voorkomt, maar het is elf jaar en tachtig games geleden. Ik zal dus echt in mijn oude DAT tape moeten duiken om te kijken welke stemmen er allemaal in zitten. Zeker is dat Chris Granner wat spraak deed. Ook Pinball Magic ontwerper Bryan Hansen zit in erin als ‘The Great Hansen’. En er zijn ook opnames gemaakt van Mark Ritchie en zijn vrouw Trudy.” Mark Ritchie:“Ik heb zoveel spraak, voor zoveel flipperkasten gedaan, dat ik me eigenlijk niet meer kan herinneren of mijn stem gebruikt is.”

Bryan Hansen:“Zeker zat mijn stem er in. Ik was ‘The Great Hansen’. Volgens mij zaten de stemmen van bijna iedereen van het team erin. Mark Ritchie deed ‘Mister Mystique’; dat is de Franse tovenaar.”

Scott Pikulski: “Sam en ik zijn de stemmen van ‘The Critics’.”

Is de stem van Matra Magna gedaan door Dee Tomek of is zij op een andere manier verbonden met Pinball Magic? Jeff Powell :“We hebben Mark Ritchie’s vrouw Trudy aangedragen om de stem van Matra Magna te doen. Mark regisseerde die voice-over sessie.”

Mark Ritchie: “We gebruikten inderdaad de stem van mijn vrouw voor Matra Magna.”

Een grootse gebeurtenis moeten de eerste spellen op ‘whitewood #1’ zijn geweest. Voor de eerste keer werkten alle toys, elektronica, flippers en operating system samen. Hoe speelde dat? Werkte alles? Was het leuk?Mark Ritchie:“Het werkte niet. We hadden problemen met de ‘toverstaf’ en ‘ball elevator’. We zijn daar tot aan het einde mee bezig geweest. Tandwielen liepen vast en het bal-til-mechanisme stopte met werken. De ‘toverstaf’ oververhitte. Allerlei soorten problemen. Op het einde kregen we alles werkend, maar we hebben wel heel diep moeten gaan.”

Bryan Hansen staat op de kopruit afgebeld als als ‘The Great Hansen’

De illustratie laat Matra Manga zonnebadend op een handdoek zien met de initialen DEE op de handdoek.


Scott Pikulski: “Om eerlijk te zijn was dit mijn eerste flipperkast en ik was een nieuwkomer. Het was voor mij moeilijk te bepalen of iets wel of niet goed was. Ik herinner me dat er drie jets waren en later werd dat verlaagd naar één. Ook herinner ik me dat ik op kwam zetten met de ‘dot’ show voor de jets waarin het publiek een theater inging.”

Bryan Hansen: “Toen het eerste ‘whitewood’ af was, was dat zeker een magische ervaring om te spelen. Het was echt geweldig om te zien dat alle illustraties werkten die ik � jaar eerder gepland had . Pinball Magic onderging enkele wijzigingen, zoals dat bij alle ‘whitewoods’ gebeurd. Je moet het spelen en dan

aanpassingen maken, zoals bijvoorbeeld het verplaatsten van een ‘post’ 1/8 inch om zo een bepaald schot beter te kunnen maken.”

Sam Zehr:“Als ik het me goed herinner had de eerste ‘whitewood’ luttele toys of elektronica. Al die dingen werden op hetzelfde moment ontworpen en gebouwd. Ik herinner me het spelen op een ‘whitewood’ die alleen maar flippers, ‘slingshots’, ‘jet bumpers’ en ‘drop targets’ had. We sloten een 8*8 lampen testbord aan, die lampen oplichtte om een score aan te geven, omdat we nog geen ‘dot matrix’ hadden.

Je kunt zien dat de eerste ‘whitewood’ een ‘3-bank droptarget’ heeft aan de linkerkant. Deze werd later gewijzigd naar ‘stand-up targets’. Ik denk dat er rubbers over de ‘ramp’ en ‘stage’ ingangen waren gespannen omdat daar toen nog niets was. Maar we speelden toch! Ik vond het leuk.

Ik kan me nog het moment herinneren dat de voltooide speelvelden binnenkwamen. Ik had er nog nooit één gezien en kon niet beseffen hoeveel ontblote plekken het speelveld bevatte. Ik was niet echt onder de indruk, maar toen ze een speelveld opbouwden met alle onderdelen en het in mijn ‘kabinet’ zette, was het overweldigend. Het mechanische gedeelte zag eruit alsof die het daadwerkelijk zou houden tot het eind.

Bryan had de beginselen van de toys werkend vanaf het begin, maar zaken zoals het betrouwbaar maken van de ‘stage doors’ was erg moeilijk.”

Bevatte whitewood#1 het overweldigend uitziende ‘looping captive ball shot’ ? En zo ja, zat delichtere transparante bal in de loop? Sam Zehr::“Hmmmm…..ik kan me dat niet herinneren. Ik denk dat het er wel ingezeten heeft op een gegeven moment.”

Bryan Hansen:”De eerste ‘whitewood’ maakte gebruik van ‘the loop shot captive ball’. Het werkte net zoals de productieversie met een transparante acryl bal. Het was een behendig schot om te maken, maar het werd verwijderd, omdat het maar drie ‘value options’ had in plaats van vijf zoals in de productieversie.”

Toen whitewood#2 kwam waren er verschillende wijzigingen doorgevoerd. Het ‘insert of Mantra Magna’ werd geïntroduceerd, de ‘toverstaf’ ontbrak nog steeds en er was geen ‘color changing ball’. Kun je een paar van de doorgevoerde wijzigingen toelichten? Bryan Hansen: “Matra Magna was nog niet bedacht op whitewood#1. We waren net gestart met de spelregels. Met whitewood#� zijn we een fase verder. ‘The wand’ was nog steeds ‘under construction’. Ik geloof dat de lichten op de rechtse positie een ‘bonus advance feature’ waren. Deze lichten waren alleen op de whitewood#� te zien en zijn daarna verwijderd.”

Op de plek waar nu ‘The Critics’ zijn, stond bij de whitewood#2 het ‘Merlin’s house’. Kun jij je herinneren hoe dit huis werd opgenomen in het speelveld? De productieversie bevat onder het speelveld, op de positie van de ‘genie bottle’, een mogelijkheid om drie ballen op te vangen, maar die werd nooit gebruikt. Was dit misschien een onderdeel van ‘Merlin’s house’?

Scott Pikulski: “Sam zal het beter weten dan ik, maar ik herinner me dat ‘Merlin’s House’ inderdaad stond op de plaats waar nu ‘The Critics’ staan. Door middel van de toverstaf liet je de bal in een schoorsteen vallen en dan werd er een spectaculaire Merlin show getoond. Ik geloof dat Merlin van streek was en je gebaarde om te gaan met wat ‘point value’. Er was geen spraak. Volgens mij zaten er in enkele levels van ‘The Genie Bottle’ een aantal Merlin animaties als beloning n. Ik ben er niet zeker van, omdat ik denk dat er wellicht enkele shows verwijderd zijn voor ROM opslagruimte.”

Sam Zehr: “Als ik het me goed herinner, was er een huis met een schoorsteen achter ‘the magic drop targets’. En het idee was om de ‘drop targets’ naar beneden te schieten en dan het huis te betreden óf binnen te wippen via de schoorsteen. Merlin’s house zat voor het grootste gedeelte in het artwork. Er zat onder het speelveld een verbinding tussen dat gat en de ‘Genie Bottle’ en de bal werd daar uitgespuugd. We moesten het voor elkaar krijgen om drie ballen uit ‘The Genie Bottle’ te schieten voor het geval er drie ballen in gingen bij de multiball. Bryan had een idee hoe hij wilde dat het werkte, maar ik geloof niet dat we enig geluid of animatie gemaakt hebben.”

Whitewood #1 waarvan alle onderdelen zijn verwijderd.

Het originele ‘captive call’ prototype

Bryan Hansen die naast whitewood#2 staat. Pinball Magic komt een stap dichter bij zijn uiteindelijke vorm. Een detail is de drie ‘inserts’ voor ‘the captive ball’, deze corresponderen met de drie opties van ‘the loop shot captive ball’.

Een close-up van ‘The Stage’ gebied op whitewood#2. Met de ‘3 pop bumper’ configuratie, het prototype van ‘The Stage’ en de eerste aanzet van ‘Merlin’s house’.


Bryan Hansen:”In het eerste spel had ik een model van Merlin’s house opgenomen die rechts achter ‘the 5 bank drop targets’ was geplaatst. Je moest proberen om de bal in de schoorsteen te laten vallen. Hij rolde dan onder het speelveld voorbij de ‘Top hat’ in de ‘Genie bottle’.”

Bryan, een belangrijke wijziging op de whitewood#3 is de wijziging van de ‘pop bumper’ configuratie van drie naar één. Waarom heb je deze wijziging gemaakt?

De lay-out van whitewood#3 lijkt erg veel op de lay-out van de productieversie.

Bryan Hansen:”De vorige whitewoods hadden drie ‘jet bumpers’, maar door de krappe ruimte kreeg ik niet de juiste actie en daarom verwijderde ik twee van de ‘jet bumpers’. Met de nieuwe lay-out bereikte ik waar ik naar zocht.”

Een enkele bumper in de uiteindelijke productieversie

Whitewood#3 introduceert ook ‘The Critics’. Wat was daar het idee achter?

Sam Zehr :”‘The Critics’ zijn pas op het laatst toegevoegd. Ik heb ze altijd gehaat. Ik dacht dat ze geen betekenis hadden en ze het spel verslechterden. Python daarentegen was helemaal

De twee‘Critics’ in Pinball Magic bespotten je tijdens het spel. Je kunt ze het zwijgen opleggen door een bal via de ‘Magic Wand’ in hun mond te laten vallen.

opgewonden van hen, omdat ze twee mensen voorstelden die hij niet mocht. Ik vond dat het niet paste bij de rest van het spel.”

Scott Pikulski:” Met in mijn gedachten de twee oude mannen van Muppets Show, maakte ik van ‘The Critics’ twee oude mannen. “

Python Anghelo:”The Critics zijn mensen die alles en iedereen afkraken. Ze zitten alleen maar en geven op alles commentaar zonder een alternatief voor te stellen. Ik bedoelde daar alle critici mee, niet zomaar iemand. Ik had alle mensen in gedachten die niets deden en afkraakten wat Bryan deed of wat wij deden bij Capcom.”

De enige persoon die we missen in dit artikel is Jeff Busch. Hij was verantwoordelijk voor de illustraties van Pinball Magic. Aan het einde van het Pinball Magic project, toen alle illustraties gereed waren, verliet Jeff Capcom en ging bij Sega werken. Helaas was het niet mogelijk om Jeff te traceren en naar zijn bevindingen met de Pinball Magic te vragen.

Dat Jeff Bush Capcom verliet, is één van de redenen waarom zijn naam niet op de kopruit staat. Al klopt dat ook weer niet helemaal. De uitvouwbare flyer, die verspreid werd toen Pinball Magic geïntroduceerd werd, laat namelijk een kopruit zien met de handtekening van Jeff. Op de later uitgebrachte folder en op alle translites is de naam van Jeff verwijderd. Nadat Jeff Capcom had verlaten, werden kleine details aan de illustraties toegevoegd door Python Anghelo. Een grote verandering was dat de kleur van het speelveld veranderde van schaduwachtig paars naar rood.

De originele uitvouwbare flyer bevat nog wel de handtekening van Jeff Busch als verantwoordelijke voor alle illustraties. Je

vindt de handtekening aan de rechterzijde van de trap.

Jeff Busch was verantwoordelijk voor alle illustraties van Pinball Magic


Attack from Mars Cactus Canyon Cirqus Voltaire Congo Indiana Jones

Junk Yard No Good Gofers

Scared Stiff Theatre of Magic

Twilight ZoneStar Trek: TNG

Tales o/t Arabian Nights Medieval Madness Monster Bash No Fear The Addams Family

Flyerpostersafmetingen: 50 bij 70 cm

12 euro per stuk

3 voor 30 euro!!!(prijzen niet NFV leden: 15 euro per stuk, 3 voor 40 euro)

verkrijgbaar in het NFV Funhouse

en bij NFV evenementen

ook te bestellen bij de NFV ledenshop, Erik Boes: [email protected]


Rudy’s vader spreekt

Interview met Pat Lawlor

Todd Ciolek interviewde flipperkastontwerper Pat Lawlor in december 2008 en plaatste dat interview online. De Spinner redactie werd getipt, waarop Dirk den Hamer het vertaalde. Het resultaat lees je op deze pagina’s.

Weinig mensen hebben het moderne tijdperk van de flipperkast zo bepaald als Pat Lawlor. In de late jaren 80 is hij bekend geworden als een toonaangevende ontwerper in de industrie met innovatieve Williams titels zoals Earthshaker en Whirlwind. In 1990 hadden Lawlor en Larry Demar een grote hit

met Funhouse, een flipperkast waarin een hoofd met de naam Rudy spelers uitscheldt en het speelveld domineert. Lawlor en Demar creëerden daarna the Addams Family voor Bally en zagen het de best verkochte flipperkast in de geschiedenis worden. Lawlor zette zijn werk voort in de jaren 90 met flipperkasten als No Good Gofers, Red en Ted’s Road Show, Safecracker en een flink aandeel in Twilight Zone. Na het verlaten van Williams richtte Lawlor zijn eigen designbedrijf op, waar hij sindsdien voor Stern ontwerpen maakte, gebaseerd op Monopoly, NASCAR, Family Guy en andere bekende thema’s. Hij verschijnt ook in “Tilt: The Battle to Save Pinball”, een recente documentaire die graaft in het verhaal achter Pinball 2000, Williams’ mislukte franchise die een revolutie in het genre beloofde te worden door flipperkasten en videospelletjes te combineren. We vroegen Lawlor naar zijn mening over verleden projecten, de status van de flipperkast, en wat een silverball machine tot een klassieker maakt.

Wat zijn volgens u de belangrijkste aspecten om van een flipperkast de game flow precies goed te krijgen? Er zijn uiteraard vele aspecten bij game flow. Iedere ontwerper heeft verschillende doelen voor de “feel” van het spel. Meestal zijn deze doelstellingen het resultaat van de soorten games die de ontwerper zelf leuk vindt. Dingen om te overwegen, zijn, in willekeurige volgorde: 1) Midden-shots zijn gemakkelijker voor beginners. �) Hoe combineer je stop-and-go-shots met mooie returns. 3) Hoe snel is het spel als geheel? Zeer snelle spellen zijn erg moeilijk voor beginners. 4) Als je een schot mist, wat gebeurt er dan met de bal? Is de return slecht, onhandig? Komt de bal terug in mijn gezicht? 5) Zijn deze shots er alleen maar, of hebben ze iets met het thema te maken?

Hoe beslis je welke specifieke kenmerken (features) je geeft aan een flipperkast? De kenmerken zijn meestal ingegeven door het thema dat gekozen is. Soms zijn die keuzes vrij voor de hand liggend, zoals Thing in the Addams Family. Soms is zo’n keuze vrij willekeurig, zoals in Family Guy. Ik wist dat ik de juiste beslissing nam toen ik mijn idee presenteerde aan de Family Guy-mensen in een vergadering. Ik suggereerde een kleine “Stewie” flipperkast in de grote machine en ze vonden het geweldig. Het is altijd een goed gevoel als mensen begrijpen hoe het werkt in de mysterieuze wereld van de flipperkasten. Naast het creëren van flipperkasten ontwierp je ook sommige videospelletjes in de vroege jaren 80, zoals Robby Roto en de kennelijk onuitgebrachte Demons en Dragons. Hoe heeft je ervaring in het maken van video-games invloed gehad op je werk in flipperkast game design? De soorten videospelletjes waar ik aan werkte zijn nu ‘retro’, �-D games met (voor de huidige normen) beperkte gameplay mechanics. Toen deden hooguit twee mensen het ontwerp en de programmering van een videogame. Het was een zeer persoonlijke inspanning die die spellen opleverde. Flipperkasten ontwerpen is min of meer hetzelfde werk. Dat wil zeggen: de ontwerper zet de toon en de basis voor de regels met wat hij doet. Het is een zeer persoonlijk creatief proces. Waarom is Demons en Dragons geannuleerd? Demons and Dragons is ontworpen en getest vlak voor de videomarkt instortte. Het was de grote teloorgang van de Arcade-game industrie om en nabij 1983. Plotseling werd bijna al het videowerk stilgelegd en de industrie implodeerde. Iedereen werd ontslagen. De meeste videoprojecten werden stopgezet en de industrie probeerde het met “oude wijn in nieuwe zakken”, waar ik aan begonnen ben. Demons and Dragons is nooit voorbij het prototypestadium gekomen. Waarin verschilt werken met uw eigen onderneming voor Stern Pinball van uw baan bij Williams? Heeft u meer creatieve vrijheid, zelfs met de huidige flipperkast-markt? Stern is een totaal andere omgeving dan Williams was. Bij Williams waren de gameontwerpers de creatieve drijvende kracht bij het bedrijf. We mochten bijna alles doen wat we wilden, zelfs onze eigen thema’s voor onze projecten kiezen. Bij Stern wordt het thema nu bepaald door het management. De gameontwerpers moeten werken aan projecten die zij anders misschien nooit zouden hebben gekozen. Het is veel meer van een “We zijn een team en we gaan een spel

bouwen” in plaats van het kleine creatieve team dat de bal verplaatst. Ik heb nooit geloofd dat grote groepen geweldige dingen kunnen. Ze doen goede dingen, maar geen grote dingen. Grote groepen dwalen af omdat ze niet geïnteresseerd zijn in radicale concepten. Dat is de reden waarom bedrijven die zich laten leiden door “focusgroepen” over het algemeen zulke dertien-in-een-dozijn-producten maken. Focusgroepen zijn een manier voor het management om op veilig te spelen in plaats van vertrouwen te hebben in talent.

Interview: Todd CiolekVertaling: Dirk den Hamer


Waarom was The Addams Family volgens jou zo’n groot succes? Timing, tempo, thema, programmering, talent, en ... geluk.

Waarom denk je dat Funhouse zoveel fans heeft onder flipperkastliefhebbers en toevallige spelers, als je Rudy the talking head buiten beschouwing laat? Dat is zoiets als vragen: “Wat vind je van chocolademelk? Afgezien van het feit dat het chocolade is?” Rudy is het spel. Rudy is een niveau van menselijke betrokkenheid in een verhaallijn als nooit tevoren. Voor het eerst zit je tegenstander in het spel en je kunt hem zien en hij kan je uitschelden. Je kunt terugvechten en hem raken met de bal. Een grappig verhaal over Funhouse: Toen we het spel voor het eerst testten in een grote speelhal, plaatsten we het spel ‘s ochtends en wachtten we op de klanten. Funhouse hadden we in een lange rij flipperkasten neergezet. Er liep een jongen vlot langs, vluchtig naar de spelletjes kijkend. Net als in een comedy sketch loopt deze knul voorbij de kast, hij stopt, draait zich om en kijkt naar het spel met Rudy. Hij holt naar de wisselautomaat en begint te spelen om te zien wat de “grote kop” op het speelveld zou doen. Toen wist ik dat we een goed spel hadden. Denkt u dat de moderne flipperkastmarkt alleen kan overleven met bekende thema’s? Is er echt geen ruimte meer voor titels zoals No Good Gofers of Red en Ted’s Road Show? Het antwoord op die vraag is veel minder vanzelfsprekend dan het lijkt. In Amerika is de jongerenmarkt de laatste, laten we zeggen 20 tot 25 jaar, een enorme marketinghandel geworden. Toen die jongeren volwassen werden hielden ze diezelfde denkbeelden. Iedereen denkt dat een bekend thema veel beter is dan een minder bekend. Er is een vrij bekende studie waarin kleine kinderen (ik meen vijfjarigen) twee lunches kregen. Eén in een McDonald’s zak, de andere in een gewone tas. Vervolgens vroegen ze de kinderen: “Welke smaakte het best?”. Allemaal vonden ze de lunch uit de McDonald’s zak de beste. In beide tassen zat hetzelfde. Er was geen verschil. Nada. De moraal is dit .... als je een groot bedrijf bent als, zeg, Disney, kun je het je veroorloven om een nieuw product uit te

brengen omdat je je gesteund weet met reclame. Als je geen groot bedrijf bent, heb je geen 20 jaar van conditionering van het Amerikaanse publiek, dat je produkt leuk kan zijn (of smakelijk). Dus .... het antwoord is, nu nemen we de gemakkelijke weg met de verkoop en sluiten we aan op het bekende. Bij de consument werkt het iedere keer. Wat is er volgens jou nodig om de flipperkast terug te krijgen naar dezelfde mate van populariteit als in de dagen van the Addams Family? Is het lot van flipperkasten steevast gekoppeld aan de stand van de moderne speelhal? Pinball is niet voldoende aangepast aan de �1ste eeuw. Flipperkasten die vandaag worden gemaakt, zijn in wezen dezelfde machines als die van 1992. Met uitzondering van een aantal verzamelaars en een paar die-hard locaties van het spel wordt het beschouwd als irrelevant voor het algemeen publiek. Als het spel geen beroep doet op het hedendaagse technologie gedreven publiek, zal het een langzame maar zekere dood sterven. Een moderne speelhal is eigenlijk een geldmachine, en heeft weinig gemeen met zijn oudere, op volwassenen gerichte, variant.

Denkt u dat er een duidelijke reden was waarom Williams’ Pinball 2000 lijn geen succes had, of was het een combinatie van de markt, de twee uitgebrachte games of de besluiten van Williams? Het antwoord op de vraag of Pinball 2000 geslaagd is of niet is nooit beantwoord. Williams wilde een gokautomatenbedrijf worden en wilde weg uit de flipperkasten. Dat komt omdat de beursanalisten het niet konden hebben dat zij de waarde van de aandelen niet konden bepalen zo lang het oude deel van het bedrijf nog leefde. Williams stopte met de fabricatie van flipperkasten op last van de aandeelhouders om de afdeling gokautomaten meer productieruimte te geven. Omdat er geen kopers voor de flipperkastgroep waren op haar afwaardering, was het economisch slimmer om de zaak te sluiten en de afwaardering over de boeken. Enkele jaren geleden heeft u gezegd dat het buitengewoon moeilijk zou zijn om een flipperkast te maken die vergelijkbaar zou zijn met Wizard Blocks of een andere Pinball 2000-titel vanwege de hoge kosten en de stand van de flipperkastmarkt. Denkt u dat de markt sindsdien beter of slechter is geworden? Markt? Welke markt? Nu, in december 2008, is de amusementsmarkt als geheel er beroerd aan toe. Het ging al bergafwaarts voor de economie als geheel instortte. Ik geloof nog steeds dat Pinball 2000 geld kan opleveren. Ik blijf ook van mening dat niemand bereid is om de investeringen te doen die nodig zijn. Welke nieuwe functies heeft u in uw laatste titel, CSI? We hebben een schedel gezien die ballen uit zijn oogkassen lanceert. CSI heeft het gebruikelijke aanbod van toys en mechanische trucs en valkuilen. En ja, er zit een schedel in het spel. Dat werd voorgesteld door de maker van de show, die een grote flipperkastfan is.


Preview van de nieuwe STERN:

De nieuwe Stern is 24. De flipperkast is gebaseerd op de populaire TV serie waar in Amerika afgelopen januari een nieuw seizoen is begonnen. Bij het ter perse gaan van dit magazine was er nog geen geschikte review beschikbaar, dus die volgt wellicht in de volgende Spin-ner. Wel zijn er foto’’s van een 24 op een testlocatie in de omgeving van Chicago. Meer foto’s zijn te vinden op: www.pinballrebel.com/pinball/24_pinball/24_pinball_stern_1.htm en www.pinballnews.com. De foto’s zijn afkomstig van The Korn.

Het speelveld van �4 is ontworpen door Steve Ritchie. De software is in eerste instantie geschreven door Dwight Sullivan. Zowel Steve als Dwight werden eind 2008 echter door Stern op straat gezet en 24 is verder gefintuned door John Borg (hardware) en Lyman Sheats (software). Voor de flipperkast is speciale spraak opgenomen met de actrice die Cloe speelt in de serie. De stem van Jack Bauer komt ook in de flipperkast voor, maar is uit de tv serie geknipt.

�1NFV Spinner Magazine, jaargang 18, nummer 1

Het Stern persbericht:

February 4, 2009

Jack Bauer is back, but this time in Stern Pinball’s new 24™ pinball machine. Designed by Steve Ritchie and Stern’s engineering team, Stern Pinball takes FOX’s hit television show and turns it into one fast-paced pinball machine that will excite both operators and homeowners.

The 24™ pinball machine incorporates both action and storyline elements from the 24™ television show, which is now in its 7th season. The new sea-son began on January 11, and is shown Mondays at 9PM EST on FOX.

The 24™ pinball contains original speech by Mary Lynn Rajskub, who plays Chloe on the television show. The pinball also offers speech from the tele-vision show, as spoken by Jack (Kiefer Sutherland) and Chloe.

The 24™ pinball machine playfield features: 1. a Suitcase that holds and releases pinballs for multi-ball play; 2. a Sniper House that opens to reveal a bullet-spraying terrorist; 3. an exploding Safe House that one can shoot the pinball into; 4. several single Sniper Drop Targets that can both obscure and free up playfield shots; 5. and lots of multi-ball action.

Pinball Hall of Fame artist Kevin O’Connor created the artwork, and Ken Hale did the sound.

Gary Stern says, “24™ is the hottest show on television right now, and our game lives up to its reputation. 24™ is both challenging to the expert player and easy to understand by the casual player. We are

very proud of this game.”

The 24™ pinball machine will begin shipping in February 2009.

�� NFV Spinner Magazine, jaargang 18, nummer 1

�3NFV Spinner Magazine, jaargang 18, nummer 1

�4 NFV Spinner Magazine, jaargang 18, nummer 1

In 1971 speelden George Harrison, Eric Clapton en Bob Dylan in Madison Square Garden de sterren van de hemel tijdens het liefdadigheidsconcert voor Bangladesh. Idi Amin greep de macht in Oeganda en Eddy Merkx won voor de derde keer de tour de dope (pardon, de tour de france natuurlijk…). De oude Drees stapte uit de PvdA en Feyenoord werd landskampioen ja, ja, ja!!! Peret scoorde een enorme zomerhit met Borrequito en Ajax won de Europacup (tja…). De Nederlandse huizen waren voorzien van zitkuilen, de muren gezellig bruin geschilderd en op de vloer lagen biezen matten. De belangrijkste gebeurtenis van 1971 was echter zonder enige twijfel het verschijnen van de door de firma Bally uitgebrachte flipperkast MARINER!

We zijn nu ruim 38 jaar verder en in mijn huis stond kort geleden nog een Bally MARINER te spelen als een jonge hond. De kast is inmiddels verhuisd… Het spel was van de moeder van een vriendin van een vriend van mijn zoon geweest (even blijven opletten…) en speelde al een aantal jaren niet meer. Een vakkundig iemand had er eens naar gekeken, maar kon het euvel niet vinden. Deze specialist had links en rechts wat draadjes losgemaakt en de transformator geheel uit de kast verwijderd ! En toen deed de kast niets meer. Gek he? Of ik de kast wilde overnemen vroeg de mij onbekende vrolijke moeder die zich aan de telefoon meldde met “hallo, hier het flippermeisje”!

Okee, de trafo had ze nog en de kast had altijd gespeeld, dus de storing moest voor een lid van de Nederlandse flipper vereniging op te lossen zijn. Daar had ze gelijk in, maar helaas waren we toen wel drie spoelen (waren een tikkeltje heet geweest en gesmolten) en vele uren zoeken afstelwerk verder. Heel leuk is, dat er al sleutelend steeds meer dingen gingen werken. Ook Wil Angenent dook af en toe met veel energie tussen de contacten en spoelen. Een ding wilde maar niet lukken: de kast stapte altijd door van speler 1 naar speler 4 en bleef vervolgens bij speler 4 hangen. Buiten het feit, dat er wel lekkere hoge scores op speler 4 werden bereikt, was dit toch niet de bedoeling.

Na het schoonschuren van de drie grote stekkers in de kopkast ging de Mariner opeens doen waarvoor hij was vervaardigd. Zo simpel kan het oplossen van een storing dus zijn! Na het nodige afstellen en schoonmaken speelde deze 38 jarige geweldig. Mooie nieuwe witte rubbers maken het geheel fraai af.

Voor een kast van deze leeftijd is het speelveld nog heel gaaf. Het kabinet is in originele staat en ook vrij netjes. De kopruit is wel 38 jaar… Mooi, maar op sommige plaatsen

(waar de lampjes achter de kopruit zitten) is de tekening een beetje dunnetjes geworden. Op deze vrolijk gekleurde kopruit is een duiker zojuist door een zwaardvis in de billen geprikt, waardoor er een stuk duikpak aan het zwaard van de vis is blijven hangen.

Het spelen op de Mariner is echt heel leuk. De kast heeft voldoende variatie en volop score mogelijkheden. Overigens is de kast ook in een twee speler uitvoering uitgebracht. De flipper heet dan SEA RAY en heeft precies hetzelfde speelveld maar dan in een andere kleurstelling (vooral groen). De kopruit is echter heel anders, hierop zijn door kunstenaar Christian Marche een duiker en een duikerinnetje (vrouwelijke duiker) afgebeeld met een enorme rog op de achtergrond. Een duikboot met twee krab-achtige grijparmen maken de kopruit van de SEA RAY compleet. Ook deze kast is in ons waterrijke landje te vinden, er werd er laatst een te koop aangeboden op Marktplaats.

Maar Mariner is de bekendere vier speler variant en die gaan we nu even nader bekijken. Dit doen we door een potje op deze kast te spelen. Allereerst gooien we een ouderwets guldentje in de gleuf en drukken we een spelletje af. Ach, dat heerlijke en kenmerkende geluid van de tellers die op nul worden gezet…… De bal komt voor de plunger en het spel kan beginnen. Een mooi schot en de bal komt bovenin het speelveld terecht. Daar is een outhole en twee poortjes richting bumpers. Komt de bal in de outhole, dan scoor je de in het spel opgebouwde bonus. Omdat het spel net begint, is deze bonus altijd 1000 punten. Ga je door het linker poortje, dan wordt de rode bumper verlicht en is die 100 in plaats van 10 punten waard. Wanneer je door het rechter poortje gaat, dan worden de twee blauw bumpers verlicht voor 100 punten.

Review: Mariner (Bally, 1971) Aad van Dijk


Ha, kijk die bal eens lekker tekeer gaan tussen de bumpers! Met een mooi boogje gaat de bal opeens de aan de linkerkant van het speelveld aanwezige golvende laan in. In deze laan zijn vier lenzen die verlicht kunnen worden. Afhankelijk van wat er brandt geeft deze laan een of meer van de volgende opties: Blauwe bumpers aan, gate open, post up of extra ball. Door het raken van de contacten die 10 punten scoren wordt deze waarde gedurende het spel steeds veranderd. Heel frustrerend als alles brandt en je voordat je door de laan gaat nog net even een 10 punten contact raakt, waardoor er slechts een lens verlicht blijft…

Aan de rechter zijkant van het speelveld is nog een laan te vinden met lenzen oplopend in waarden van 1000 tot en met 10000 punten. De laan start altijd bij 1000 (bovenste lensje verlicht). Door het raken van de advance bonus contacten stapt deze waarde op tot maximaal 10000 punten. De bal kan deze laan op twee manieren bereiken: vanaf de bovenzijde of vanaf een ingang aan de zijkant. Als de bal in de laan komt, wordt de verlichte waarde gescoord, de lampjes doven en het raken van de advance bonus contacten kan weer aanvangen. Ook de outhole bovenin het speelveld scoort de opgebouwde bonus.

O jee, daar gaat de bal richting rechter outlane! Gelukkig brandt daar een groen lensje. Dit betekent dat het hekje openstaat en de bal netjes terugkomt voor de plunger. Gewoon doorspelen dus. Met een goed schot kan de bal nu rechtstreeks in de outhole worden gemikt en wordt de inmiddels opgebouwde bonus gescoord.

Help! De bal dreigt rechtdoor tussen de flippers door het speelveld te verlaten. Geen paniek, want de up-post (een dop tussen de flippers) is omhoog en de bal kan er niet uit. Gewoon doorspelen dus en proberen de drie mushroom bumpers te raken. Deze staan netjes midden op het speelveld, net onder de bumpers vlak voor een driehoekige plastic. Deze exclusief op Bally flippers voorkomende mushroom bumpers zijn heel nuttig op MARINER. De twee buitenste verhogen de bonus en de middelste scoort een steeds verspringende waarde (1000 tot 5000 punten) op het speelveld en zorgt ervoor de eerdergenoemde post omhoog komt. Het is waardevol, maar ook gevaarlijk schot, want de bal wordt vaak regelrecht richting outlanes teruggekaatst. Maar let goed op, de post gaat weer down als een van de twee op het speelveld aanwezige buttons worden geraakt. En dat gebeurt altijd op de verkeerde momenten!!

De MARINER is een typische jaren 70 flipperkast. Ziet er dus overzichtelijk uit, maar vereist vele talenten om de bal in het spel te houden. De uitgangen zijn van een zeer verantwoord ruim formaat ! Door de continu verspringende waarden (loopt over de bonus unit in de kast) is het steeds interessant om bepaalde doelen op het speelveld te raken. En aangezien de bonus na ieder bal terugloopt naar de beginwaarde (1000 punten), waardoor je alleen de zelf opgebouwde bonus kunt scoren, is de kast zeer geschikt voor een eerlijk wedstrijdje

Voor het verbeteren van de relatie met de buren is de kast voorzien van een luide bel, die bij iedere score van 1000 punten afgaat. Die bel kan overigens wel worden uitgezet… Na afloop van het spel is het heerlijk klassiek mogelijk om door middel van de eindcijfer loterij een vrij spel te verdienen (laatste twee cijfers van jouw score gelijk aan de verlichte cijfers op de kopruit is prijs). En natuurlijk ontbreekt de onsterfelijke tekst “same player shoots again”niet op deze gevarieerde watervriend uit een ver flipperverleden!

Flipperduikers, mijn opa sprak vaak “zo worden ze tegenwoordig niet meer gemaakt”als hij wat leuks voorbij zag komen. Dit geldt ook voor vele flipperkasten uit het verleden. Kasten van 40 jaar oud spelen vaak nog zonder mankeren ! Ze zijn leuk om op te spelen en zien er vaak artistiek en kunstzinnig uit. In het clubhuis van ons aller NFV staat een Mariner opgesteld. Flipperleden: een goede reden om een keer te gaan kijken in dit landelijk gelegen flipperparadijs. Speel daar vooral een potje op Mariner maar pas op voor de zaagvis…want voor je het weet zit er een scheur in je broek!


Ine Schramade

Vergelijkbaar met de kopruit van de Nip-it, waar de krokodil een stuk uit de broek van een visser bijt, zie je bij de Mariner dat de duiker een stuk van zijn pak kwijtraakt. De harpoen van de duiker raakt niets, maar de spies van de zwaardvis wel. Bij de Mariner is dit geen onderdeel uit een komisch tafereel, maar wel het centrum van een onderwater-wereld die zeker de moeite waard is om eens nader te bekijken.

De tekenaar, Christan Marche, heeft zijn fantasie aardig uitgeleefd op de wereld der vissen. Leuk is ook dat het effect verandert zodra je in het donker de verlichting aanzet - althans als de lampjes hun werk doen. Bij de Sea Ray, de 2-speler variant, zie je op de kopruit nog zo’n fraaie vis. Het is wel bizar om de speelvelden van de Mariner en de Sea Ray naast elkaar te zien - met uitzondering van de achtergrondkleur - zijn die exact het zelfde. Het spel is ook exact het zelfde maar door het kleurverschil is de uitstraling heel anders. Kijk bij de Mariner ook eens naar de vormgeving rond de score van speler twee.

Vrij uniek bij deze kast is dat de naam op de kopruit ook grafisch in het thema is geïntegreerd. De vormgeving van de letter “N” is erg leuk bedacht. Petje af voor de tekenaar. Dat is toch wel even wat anders dan een “O” in de vorm van een hartje of een biljartbal, zoals bij de kopruiten van “Love Bug” en “Hi-score Pool”, die overigens ook door Marche zijn getekend. In dit opzicht liep Marche wel aardig op zijn tijd vooruit, deze kasten dateren immers uit de beginjaren 70. Er voor zover ik mij herinner hebben dit soort variaties in schrijfstijl pas later hun opkomst geraakt.

Het artwork als charme vande magische machines


Een andere EM-kast die zich geheel onder water afspeelt is Atlantis, een Gottlieb-kast. Gordon Morison heeft daar het artwork verzorgd. Op de kopruit zie je nog net een klein stukje stad. Voor de rest tonen kopruit, speelveld en plastics een veelvoud aan vissen in velerlei varianten, die ogenschijnlijk geheel in harmonie leven met de rond zwemmende mensen.

Verschillende vissen doen me denken aan al die populaire tekenfilms van tegenwoordig, zoals Nemo en Shark Tale. Was Morison ook al zo’n voorloper ?

Er is nog 1 flipperkast die ik jullie beslist niet wil onthouden. Een Gottlieb-kast getekend door Roy Parker. Ik heb deze EM-er nog nooit in het echt gezien en ken alleen een detail uit de kopruit, maar dat tafereel is beslist de moeite waard. Het gaat om de Mermaid. Deze zeemeermin lijkt namelijk - letterlijk en

uitermate charmant - een kanjer aan de haak te (gaan) slaan. Als je op de Pinball Database kijkt dan kun je zien wat zij in werkelijkheid binnen gaat halen.

�8 NFV Spinner Magazine, jaargang 18, nummer 1

Eerste indrukkenDe oproep van Bas op het NFV-forum, om een recensie te schrijven van het nieuwste plaatjesboek van Michael Shaloub, heb ik wel voorbij zien komen, maar in 1e instantie niet op mezelf betrokken. Simpelweg vanwege het feit, dat ik mijn besteld exemplaar nog niet bij Martijn had afgehaald en ook omdat “recensieschrijven” zo professioneel klinkt.

Onlangs heb ik het boek bij Martijn opgehaald en ter plekke snel doorgebladerd. Een glanzend dik, geel exemplaar van 275 pagina’s. “The Pinball Compendium – Electro-mechanical Era”

Michael Shaloub is een Australiër, die in het verleden al een 3-tal dikke plaatjesboeken over flipperkasten gefabriceerd heeft. Die boeken heten allemaal “The Pinball Compendium” , maar verdelen de flippertijd in 3 periodes.Het 1e boek uit deze trilogie heb ik veelvuldig gelezen en omvat de tijdspanne 1930 t/m 1969.Het �e boek voltooit de EM-historie en maakt ook een beginnetje met de solid-states.Het 3e boek bestrijkt 1982 tot enkele jaren terug.

Het nieuwe boek gaat alleen over electromechanische flipperkasten. Op het 1e gezicht zijn bijna alle EM-flipperkasten (t/m het eindjaar 1979) in één band samengebracht. Heel veel kleurige foto’s van de kopruit en het speelveld van deze besproken kasten. Daarnaast ook oude zwart/wit foto’s van flipperlocaties, van fabriekshallen, van beurzen en ook kiekjes van ontwerpers en tekenaars.Nu ik een week verder ben, is het 1e enthousiasme wat getemperd. Mijn ontnuchtering komt door het vergelijken van het nieuwe, gele Shaloub-boek, met het oudere, donkerblauwe, 1e Shaloub-boek uit de trilogie-reeks. Het opvallendste verschil zit hem in het formaat van de foto’s en de manier van fotograferen. Het ander verschil zit hem in de mate, waarin Shaloub zélf schrijft.

De foto’sHet nieuwe boek plaatst – in vette letters - de naam van de betreffende flipperkast bovenaan de pagina. Hierna volgt er een korte spelbeschrijving; worden de namen van ontwerper en tekenaar gemeld en wordt een eventuele nieuwigheid benoemd. Afsluitend onderop de pagina een fotootje van de kopruit en van het speelveld. Niks mis mee. Alleen wil Shaloub 3 flipperkasten op één bladzijde behandelen. Elke kast in een

kolom, naast � andere kolommen met nog � andere kasten. Dat wordt proppen. Zoiets gaat ten koste van de beschrijving óf van de illustratie. Ik vind, dat beide aspecten er hierdoor erg bekaaid van af komen.

Zelfs indien er over een flipperkast niet meer dan een paar volzinnen wordt geschreven (bijv. “Joust” op pagina 171), wordt het blanco blijvende deel van de kolom niet gebruikt om de foto groter neer te zetten. Jammer,… omdat hierdoor details van de kast beter zichtbaar hadden kunnen worden. De foto’s van de speelvelden zijn ook niet recht van bovenaf gemaakt, maar schuin van voren. Het 1e EM-boek van Shaloub liet wél bijna alle speelveldfoto’s recht van boven zien. Dat maakt een groot verschil. Worden foto’s recht van boven genomen, dan zie je de spelobjecten aan de bovenkant van het speelveld net zo goed als die aan de onderkant. Waarom hij dit in zijn nieuwe boek op zo’n Marktplaats.nl-manier is gaan doen, is mij een raadsel. Ik vind dat hierdoor een verwrongen beeld van het speelveld ontstaat. In het 1e Shaloub-boek zijn de foto’s dubbel zo groot, waardoor de spelbeschrijving meteen te herkennen is op het afgebeelde speelveld. Schat ik de verhouding in dit 1e boek op ¾ deel foto en ¼ deel tekst; in het nieuwe boek is die verhouding bijna omgedraaid.

UitbestedenRegelmatig wordt de opzet van 3-kasten-per-pagina in het nieuwe boek doorbroken. Dit betreft de gevallen, waarin Shaloub aan een andere flipperverzamelaar gevraagd heeft, zijn kast te bespreken. Of van een schrijver een eerder verhaal uit een flippertijdschrift over mocht nemen. Sommige van deze gastschrijvers zijn lyrisch en breedsprakig over hun kast. En vullen makkelijk een pagina (of meer) met tekst aan speluitleg. Afgesloten met – jammer genoeg – weer zo’n kleine foto van kopruit en speelveld.

Ik kan me voorstellen, dat Shaloub ook niet elke flipperkast gespeeld heeft en dat het dan handig is, om aan een verzamelaar te vragen om een beschrijving van zijn kast te geven. Maar waarom er bij de ene flipperkast een beroep op zo’n iemand gedaan wordt om met een uitgebreid extern verhaal te komen en in de andere gevallen een eigen summiere typering volstaat, … daar kun je naar gissen. Door die opzet komt het boek wat onevenwichtig over. Ik vind de spelbeschrijvingen van die enthousiaste verzamelaars wel erg leuk om te lezen.

Boekbespreking:

Niko Groenewegen


PositiefBen ik nu echt zo’n zeikerd en is het een slecht boek? Nou, het is geen slecht boek. Alleen het 1e, oudere boek bevalt mij - vooral als plaatjesboek- beter. De nieuwe “Electro-mechanical Era” bevat veel oude foto’s uit de jaren ‘30 en ‘40. En er is nog meer oog en ruimte voor verzamelaars in de wereld. Met hun verhalen en collectiefoto’s. Evenals in het 1e boek heeft het nieuwe boek aandacht voor de

levens en anekdotes van bekende, vroegere ontwerpers en tekenaars. Dergelijke achtergrondverhalen laten een flipperkast meer opgloeien. Een groot pluspunt vind ik, dat er een “index” achterin het boek zit. Dat miste ik in Shaloubs eerdere boek. Eventjes snel een flipperkast opzoeken, die bijv. op Marktplaats voorbij komt, is nu een makkie. Een ander pluspunt is, dat de EM-geschiedenis niet over twee boeken verdeeld is, maar je alles nu in een boek op schoot hebt. IllusieElke keer als ik zo’n dik plaatjesboek zie, denk ik een volledige database in mijn handen te hebben. Dit is een illusie. Hoewel het grootste deel van de flipperkasten, die in een bepaald jaar gemaakt zijn, in beeld en tekst aan de orde komen, zijn er ook zwarte (of witte) gaten. Dat Spaanse en Italiaanse flipperfabrikanten niet aan de bak komen is nog wel begrijpelijk. Je zult er in Australië niet veel tegenkomen. Echter in de VS bestonden meer fabrikanten dan het drietal Bally, Gottlieb en Williams. Bijvoorbeeld Chicago Coin bracht in de jaren ’50 ook veel kasten uit. Deze komen niet in het boek voor. Shaloub doet hierdoor slechts een greep uit het flipperaanbod. Daarmee is dit nieuwe boek een gedeeltelijke aanvulling op zijn eerdere boeken geworden. Sommige flipperkasten worden in zowel het nieuwe als in het 1e behandeld. Een aantal flipperkasten komt echter óf in het ene boek, óf in het andere boek voor. En daarmee zijn nóg niet alle kasten van de 3 grote flipperfabrikanten getoond. Als voorbeeld heb ik – van beide boeken – het jaartal 1964 opengeslagen. Welke flipperkasten kom ik dan - in beeld - tegen?

In het nieuwe en 1e boek identiek:

Harvest/Hayride, � in 1 , Soccer, Palooka, Heat Wave, River Boat, Wing Ding/Zig Zag, World Fair, Bowling Queen, North Star.

Alleen in hetnieuwe boek:

Big Top, Royal Flash, Oh Boy, Grand Tour, Mustang, Majorettes, Big Day, Stop ‘n’ Go, Rodeo, Happy Clown, Sheba, Bus Stop.

Alleen in het1e boek:

Mad World, Sky Divers, San Francisco, Mini Golf, Whoopee, Ship Mates, Bonanza, Sea Shore.

In de bekende jaartallenlijst, die Henk de Jager wel eens in boekvorm gegoten heeft, staat vermeld, dat er in 1964 - door de bekende VS-fabrikanten - 36 flipperkasten werden uitgebracht. Hierbij ging het wel 3 keer om een bijna identieke kast (= extra balkast i.p.v. vrij spelkast ). Het nieuwe boek van Shaloub toont er 22 en het oudere boek 19.

Henk de Jager heeft als privé-project zijn eigen 3-delig “Compendium” geschreven. Helaas is zijn werk nog nooit in druk verschenen. De Nederlandstalige markt is een stuk kleiner, dan de Engelstalige. Ik mocht een blik op zijn geprinte versie werpen en zag, dat hij van het jaar 1964 nog wat meer foto’s opgenomen heeft, namelijk 24. Ook Henk heeft blijkbaar dergelijke keuzes moeten maken. Bij hem ontbreken weer sommige foto’s, die Shaloub wel opneemt. En andersom. Pak ik -als vervolgonderzoekje- het jaar 1969, dan bevat het nieuwe boek van Shaloub 10 flipperfoto’s, het oude 5 en heeft Henk er nota bene 20.

TenslotteShaloub vermeldt bij elke afgebeelde kast, wat de waarde zou zijn. In Australische dollars, neem ik aan. Tegenwoordig is een dollar ongeveer 55 eurocent. Iemand kan nog aardig brood verdienen, door EM-ers in containers te stapelen en op de boot naar Australië te zetten. Onvoorstelbare bedragen voor kasten die je hier op Marktplaats voor 100 tot 200 euro kunt kopen. Een paar voorbeelden van Shaloub:

RoGo $ 1.200 Honey $ 1.200Amigo $ 1.200 Grand Prix $ 1.200Wiggler $ 1.300 Student Prince $ 1.500Chicago $ 1.600 Surf Champ $ 1.500Fireball $ 4.000 Capt. Fantastic $ 3.000

Er wordt vermeld, dat deze kasten in “topconditie” zijn. Maar dan nog slaat dit nergens op. Het lijkt hier meer op overspannen wensdromen van Australische verzamelaars.

Heb je onlangs een flipperkast voor een goede prijs kunnen verkopen en word je niet nerveus van de economische recessie, dan zou ik je adviseren om álle Shaloubs aan te schaffen. Slechts de volledige serie geeft een aardig (zij het nog steeds niet volledig) beeld van de historie van de flipperkast. Martijn mag van mij hiervoor alvast een importbureautje oprichten. En een tip voor Bas: misschien kunnen er een paar “Spinners” naar Shaloub opgestuurd worden. Opvallend is, dat de flippercultuur in Duitsland, Polen, Oostenrijk e.d. in zijn boek wel aan de orde komen, maar dat hij van Nederland blijkbaar nog nooit gehoord heeft.


Ruud Kooij uit Spijkenisse is NFV lid en o.a. liefhebber van elektro-mechanische flipperkasten. Hij heeft een eigen website: www.baron-shadow.nl, waar zijn collectie te bewonderen is en hij een webblog bijhoudt. Voor de Spinner schreef hij het volgende stuk over het opknappen van beschadigingen op een Amigo speelveld. Ik gebruik Acryl verf op waterbasis die je in potjes of tubes kunt krijgen. De nabehandeling wanneer de verf is uitgehard (de verf is snel droog maar moet echt een aantal dagen uitharden) is persoonlijk. Je kunt dit doen met Mylar of eventueel een laklaag of zoals ik vaak doe gewoon met een goeie laag was, wanneer je dit goed bij houd is dit voldoende. In het onderstaand geval is het ook makkelijk om kant en klare Mylar rondjes erop te plakken zodat het perfect beschermd is. Nadat ik het gedeelte onder de popbumpers schoon had gemaakt ben ik op zoek gegaan naar de juiste kleuren Acryl verf. Hierna ben ik begonnen met het inkleuren van de vlakken waar de verf weg was of beschadigd. Bij de grovere schade (waar je blank hout ziet) moet ik misschien later nog een keer overheen. Hierna heb ik ook de Oranje en Rode vlakken waar nodig geverfd. Als de kleur niet 100% gelijk is kun je bij dit soort vlakken beter het gehele vlak opnieuw verven. Wel telkens tussendoor de verf goed laten drogen, ook opletten dat je van links naar rechts en van onder naar boven werkt. Dit omdat je anders met je arm op het nog natte gedeelte hangt. Wanneer je als laatste de lijnen gaat trekken met een zwarte marker zul je zien dat het er heel wat beter uit ziet. Aangezien dit onder de popbumpers zit hoeft er verder niet zoveel meer aan verbeterd te worden. Goeie waslaag erover of misschien een stukje Mylar en kan er weer jaren tegen.

Opmerking van de redactie: er zijn meer manieren om speelvelden bij te werken. De manier van Ruud is er één. Tegenwoordig worden ook erg mooie resultaten bereikt met het scannen / fotograferen van een stuk speelveld, bewerken in Photoshop en het resutlaat printen op stickerpapier en dat op het speelveld te plakken.

Restauratie:EM speelveld

Ruud Kooij


De nieuwste flippers vind je bij

GAME-XL

Game XL Friezenstraat 3, 5249 JT RosmalenT +31 (0)73 5222264, F +31 (0)73 5222287www.game-xl.nl, E-mail: [email protected]

Adve

rten

tie o

ntw

erp:

JJ

- Uni

groo

ve P

rodu

ctio

ns

Momenteel ook de volgende gebruikte flipperkasten

op voorraad:

No FearRevenge from Mars

Monster BashWorld Poker Tour

ElvisLord of the Rings

Star Wars Episode 1Theatre of Magic


In het voorjaar van 2008 nam ik uit Deventer de Haunted House mee naar huis met de bedoeling deze weer werkend te maken. Daar had ik op dat moment helemaal geen tijd voor, maar omdat de verhuizing van het Funhouse er aan zat te komen nam ik hem maar alvast mee. Dat scheelde weer een vrachtwagen op de verhuisdag, want voor wie het nog niet weet: De Haunted House is langer, breder, en vooral een stuk zwaarder dan de gemiddelde flipperkast.

Eind oktober 2008 was het dan zover. De kast uit mijn garagebox gehaald en naar de woonkamer verhuisd. Na een korte evaluatie zag ik al snel dat “werkend maken” weinig zin had. De staat van de kast bleek een stuk slechter dan ik eerst dacht, dus een grondige renovatie was de enige optie.

SpeelveldZoals altijd begon ik met het kaal maken van het speelveld. Of ik moet zeggen speelvelDEN, want de HH heeft er drie!Al snel liep ik tegen het eerste probleem aan. Er zaten flinke kale plekken op het speelveld, en de nog aanwezige lak was zeer broos. Bij de minste aanraking brokkelde het verder af, dus de beslissing om het speelveld met mylar (zelfklevende transparante folie) te beschermen was snel gemaakt. Alleen zaten die kale plekken me niet lekker......er niets aan doen is zonde.

Rembrandt van RijnNou had ik van een eerder project nog een flinke collectie acrylverf staan, in van die kleine glazen potjes. De eerste poging om de juiste kleur groen te mengen resulteerde in een soort legergroen. Daarna kwamen nog grasgroen, dennengroen en oud-Hollandsgroen voorbij, maar na veel gepriegel is het dan toch gelukt om Haunted House-groen te mengen. Met het kleinste penseeltje dat ik on vinden heb ik vervolgens de meeste kale plekjes ingevuld met de juiste kleur. De meeste, want ik wist niet hoe de trap links op de foto er uit hoorde te zien. Heel internet is afgezocht maar een duidelijk voorbeeld was niet te vinden.Via de ledenlijst op onze website ben ik uiteindelijk bij Erik Kleijn terecht gekomen, gewoon een kwestie van even zoeken wie er allemaal een HH hebben. Hij was zo vriendelijk om me foto’s van zijn trap te sturen waardoor het me toch nog gelukt is om de oorspronkelijke tekening te herstellen.

Foto: het speelveld voor en na correctie

Op deze manier heb ik uiteindelijk alle speelvelden gecorrigeerd, en beschermd met mylar folie. Voor het beste resultaat eerst de folie uitstrekken over het speelveld, daarna de papieren laag centimeter voor centimeter wegtrekken en de folie van binnen naar buiten gladstrijken. Ja dat vereist veel geduld, maar gelukkig hadden we een lange koude winter en hou ik niet van schaatsen.

Foto: het gehele speelveld werd beschermd met een laag mylar folie.

Speelveld mechanicaNa deze schilderklus waren de speelveld mechanieken aan de beurt. Daar mankeerde van alles aan. Verkeerde spoelen, afgebroken draden, verbogen switches, ontwerpfouten, ik kon me helemaal uitleven.Als eerste heb ik een modificatie uitgevoerd op de up-kicker van het onderste speelveld. Die moet de bal ruim 20 centimeter omhoog schieten naar het hoofdspeelveld, maar heeft daar vaak de kracht niet voor. De oorzaak hiervan is het relais waarmee de up-kicker wordt geschakeld. De contacten hiervan hebben een vrij hoge overgangsweerstand waardoor de spanning op de spoel een stuk lager wordt, en de kracht hiervan afneemt. Hierdoor blijft hij de bal eindeloos opnieuw afvuren totdat de relaiscontacten door oververhitting vastbranden. Het mag duidelijk zijn dat de spoel zelf hierna ook spoedig in rook opgaat. Aan de metalen houder te zien was dit al minstens 1 keer gebeurt, goudbruin van kleur en geoxideerd.De modificatie hield in dat het mechanische relais vervangen werd door een PBDB (pop bumper driver board). PBDB’s zijn ontworpen voor popbumpers maar werken ook perfect voor de up-kicker. Het grote voordeel is dat de spoel nu wordt aangestuurd met een transistor i.p.v. een relais. Het spanningsverlies is nihil, en de bal knalt er nu inderdaad met een behoorlijke snelheid uit.

Foto: Links de verbrande upkicker met het oude relais, rechts een PBDB

Hierna heb ik de overige mechanieken goed schoongemaakt en alle nog aanwezige metalen coilsleeves vervangen door teflon exemplaren. Hier en daar moesten kleine reparaties worden uitgevoerd, zoals gebroken lagerbusjes in de kicking targets. Deze waren van plastic, ik heb ze veiligheidshalve maar van metaal gemaakt.

De flippers (alle 8!) waren dik ingesmeerd met taai vet, waardoor er weinig beweging meer in zat. Sommige monteurs lijken niet te begrijpen dat vet of olie in een flipperkast uit den boze is, zeker op dit soort onderdelen. Daarop heb ik de hele boel uit elkaar gehaald en een dagje laten soppen in wasbenzine. Het resultaat is 8 krachtige flippers die de bal zonder problemen het hoogste speelveld op schieten, revisiesetjes bleken niet nodig.

Restauratie:Spookhuis krijgt tweede leven

Ronlad Knor


Oké, de speelvelden zijn hersteld. Dan kom ik nu toe aan waar ik de HH eigenlijk voor had meegenomen: werkend maken.Gottlieb system 80 kasten staan bekend om hun slechte elektrische ontwerp. Vooral de massa (ook wel nul genoemd) liep via zoveel connectoren dat deze geen betrouwbare verbinding had. En dan te bedenken dat de kleinste hapering in de massa naar het driver- of processor board een handvol ic’s kan opblazen.Wat in deze generatie kasten dus ALTIJD moet gebeuren is het verbeteren van deze massa verbinding. Hiervoor dient er op alle printen een draad aan een massa-punt gesoldeerd te

worden, die daarna op 1 punt bij elkaar komen (onder een schroef linksonder in de kop). Van daaruit met een nog dikkere draad naar het aardpunt onderin de kast, bij de gelijkrichters.

Foto: de (op dit voorbeeld) gele massadraden komen samen onder 1 schroef.

Na deze verbetering heb ik alle condensators in de kast vervangen, want die zijn na 30 jaar zeker uitgedroogd en hun capaciteit grotendeels verloren.

Toen was het zover, de eerste keer aanzetten.En hij ging aan......ik kon credits afdrukken en een spel starten.......alleen speelde het melodietje maar 5 seconden om daarna eeuwig te zwijgen, en op het speelveld registreerde slechts een enkele switch. De rest kon ik op drukken wat ik wilde, er gebeurde niets. Na een half minuutje begonnen diezelfde switches spontaan te registreren zonder dat ik ze aanraakte. Welkom in de wondere wereld van Gottlieb.

Meten is wetenMet de oscilloscoop ben ik toen maar het processor board door gaan meten. Het wordt te ingewikkeld om uit te leggen waar ik dan precies naar kijk, maar het komt er op neer dat een in- of uitgang van een ic hoog is (bij deze oude ic’s 4 tot 4,5 volt) of laag (ongeveer 0,5 volt). Als het signaal snel wisselt tussen deze waardes is de kans groot dat het ic heel is. Staat hij vast op één van deze waardes dan is er ook nog niet persé iets stuk. Wat ik tegen kwam waren uitgangen die 5 volt waren of 0 volt. Dat klopt niet, dan is er intern in het ic een transistor doorgeslagen en permanent verbonden met massa of de voedingsspanning. Dit is heel basaal uitgelegd, maar ik wil het in dit artikel niet te technisch maken.Nadat ik tot de conclusie was gekomen dat alle ic’s in de switch matrix vervangen moesten worden kon ik mijn desoldeer-station warm stoken voor een heerlijk avondje solderen.

Weer was ik een stapje verder. De switches registreerden weer, maar veel lampjes op het speelveld functioneerden niet, evenals veel spoelen. Ik wiebelde wat aan de connectoren onderaan het driverboard. Het speelveld veranderde in een kermis attraktie met veel geknipper, zelfs enkele spoelen functioneerden weer. Andere spoelen waren er op hetzelfde moment juist mee opgehouden. Het blijft een mysterieus ding, een Gottlieb.Dat werd dus de volgende tijdrovende klus, meer dan 50 contacten vervangen in deze connectoren. Gelukkig beschik ik over de speciale (niet al te goedkope) krimptang, maar ondanks dat heb ik er toch zo’n 3 uur over gedaan.

Foto: de contacten moeten 1 voor 1 verwijderd en vervangen worden.

Volgende poging, zal hij nu eindelijk werken?Eens kijken in de zelftest.Lampjes? Ok!Switches? Ok!Spoelen? $#%! De popbumpers doen het niet meer.

Nu waren 3 van de 4 popbumper drivers stuk, waarschijnlijk door het gerommel aan de connectoren een paar dagen eerder. Zo zie je maar hoe kwetsbaar deze oude elektronica is. Gelukkig had ik de benodigde ic’s voor handen en was ook dit laatste probleem snel verholpen.

It’s alive !!!Het eerste spel was geweldig, gelijk al een highscore gezet. Nou was de speelveldruit nog niet aanwezig om alles goed te kunnen testen, dus het is mogelijk dat dit een kleine invloed heeft gehad op de uitslag.

Het spookhuis avontuur werd afgesloten met een avondje intensief spelen met 4 personen, wat de kast goed heeft doorstaan. Diezelfde avond is hij nog in de auto geplaatst en inmiddels is hij te bewonderen in het NFV Funhouse.

Wel eerst je handjes wassen voor je erop gaat spelen :-)


Richard Baan knapte onlangs voor de NFV een Laser Ball en een Space Shuttle op. Beide flipperkasten zijn inmiddels in het Funhouse te bespelen. Richard heeft zich inmiddels weer over twee nieuwe projecten gebogen.

Nadat Space Shuttle en Laserball weer terug bij de vereniging gebracht waren kwamen er � lege plekken in de rijen met flipperkasten. Tijd voor 2 andere dus… Comet en Black Knight staan op dit moment bij mij thuis. Comet deed het in één keer, was alleen een kwestie van schoonmaken en wat kleine reparaties zoals lampjes en flipperplungers enzo. Black Knight zat duidelijk meer uitdaging in.

Gezien de slechte staat van de Black Knight heb ik maar besloten deze boven neer te zetten. Lijkt zo raar in de huiskamer een kast waar de verf van de kopruit bladdert en waar de gaten in zitten. De lampjes schijnen je recht in je gezicht zo zonder verf op de kopruit.

RenovatieTijdens het opzetten zag ik al een groen-blauwe uitslag op de interboard connector, vlak onder de plaats waar ooit eens batterijen zaten, die zou zo niet op gaan starten. En inderdaad: foutcode 0 gaf hij aan.

De kast had waarschijnlijk in een kurkdroge opslag gestaan waar spinnen niet konden overleven, ik heb eerst de spinnenlijken maar eens weggehaald en het speelveld uit elkaar gehaald en gepoetst.

Hier en daar was er wat schade aan het speelveld zoals een kras over het onderste deel en een grote beschadiging waar de bal uit de lock komt. Het bovenste speelveld was al eens eerder gerestaureerd en was voorzien van mylar. Helaas zit bij de bumper een onherstelbare beschadiging. Jammer, maar ach, het is nu eenmaal een oud kastje. Hij kan het hebben hoor, voor zijn leeftijd.

Het onderste speelveld zit nu boeklon op om verdere schade te voorkomen. Duidelijk een exemplaar geweest waarbij de � extra flipperknoppen niet vaak gebruikt werden, dat heeft tot gevolg gehad dat het speelveld bij de magna-save nog intact is.

UitdagingEerst die interboard connector maar eens vervangen en de zuurschade (tja, ik blijf het zuur noemen…) verwijderen en de kast deed het weer.

De spoelen deden niets, maar dat bleek een zekering te zijn die miste. De flippers deden daarna nog steeds niets, daarvan heb ik de EOS contacten vervangen. Tevens alle assemblies maar uit elkaar gehaald en schoon gemaakt. Iemand had olie gebruikt om die dingen te smeren en nu kwamen de droptargets niet meer omhoog.

Geluid deed het, leuke kataklop-geluidjes van een voorbij rennend paard bijv. Maar de kast had geen spraak. Met mijn nieuwe logic probe wat signalen gemeten en vervolgens een IC-tje vervangen wat de spraak versterkt. Nu praat hij weer. Wel wat gebrekkig, want de stemmen worden per woord aan elkaar geplakt. “Fight against three enemies” komt helemaal rot zijn strot uit, vooral “three” alsof dat woord ook nog eens wordt samengesteld door een R tussen “thee” te plakken.Zo nu en dan vielen de feature lampjes uit: bleek aan de connector te liggen op de powerprint.

KopruitEen zeer beschadigde kopruit, de gaten zaten overal. Een beschadigd paard, veel krassen in het geel en bij de �e speler was de tekening zelfs compleet weg. Met verlichting er achter was de ramp compleet.

Gelukkig had ik zelf ook nog een Black Knight kopruit waar ik van af kon kijken hoe de tekening precies hoort te zitten. Ik heb een stuk papier op de mijne geplakt, en met een zaklamp er onder geschenen en zo de lijntjes overgetrokken. Dat heb ik dan weer op het glas van de beschadigde overgenomen.Ik heb het met plakkaatverf bijgeschilderd, eerst heb ik het getest op een stukje geel onder de display van de 4e speler. Daar zit geen licht achter en als het niet mooi werd was het niet zo erg. Dat bleek zo mooi te worden dat ik mijn eigen kopruit ook maar even heb bijgeschilderd. Geel, zwart, grijs en rood zijn prima gelukt, alleen de blauwe kleur werd wat minder mooi. Het was wat schipperen tussen een kopruit met verlichting er achter in het donker, en als hij in het licht stond. Met blauw kwamen er met verlichting er achter donkere vlekken van de verf die geen licht doorlaat. Als ik dat verdunde werd het wel beter met licht er achter, maar in het licht weer wat minder. Zo op het eerste oog

Restauratie:Black Knight overhaul

Richard Baan


zie je er in ieder geval niets van.

Het geheel is bij de displays beschermd met boeklon zodat je geen nieuwe beschadigingen maakt als de kopruit er uit wordt gehaald. Tevens heb ik de insert wat naar achteren gezet zodat er meer ruimte tussen kopruit en de displays werd gecreëerd.

Tijdens het schilderen hoorde ik een zachte plof, gauw de kast uitgezet. Het bleek dat de bumper geheel spontaan aantrok. En echt hoor: hij heeft het een behoorlijk wat spellen goed gedaan. IC-tje vervangen wat de special solenoids aanstuurt en klaar

alweer. Toch handig, zo’n logic probe.

Leuke kastHet is een kast uit 1980, heeft 2 extra knoppen bij de flippers. Die dienen voor de magna-save, toen een nieuwe feature. Je kan met een magneet de bal opvangen. Wel goed timen, want als je te laat bent wordt je nog uitgelachen ook. Als je de bonus vol hebt en de multipliers maximaal (alle lampjes van het zwaard dus) krijg je een speciaal effectje. Het zwaard loopt vol van onderen naar boven, en elk volgend schot of targetbank compleet laat hij even de bel rinkelen. Of het ook extra punten oplevert ben ik nog niet achter.

Verder heeft hij een mystery, last chance en bonus ball. En natuurlijk de playfield multiplier tijdens multiball. Allemaal nieuwe features voor die tijd als ik de flyers mag geloven.Zo zitten er wel meer leuke features in. Ik kan me best voorstellen dat Williams hiermee destijds een gigantische indruk heeft achtergelaten met deze topper. Ik vind alleen de stemmen wel wat minder zeker ten opzichte van andere kasten uit die tijd van Bally bijvoorbeeld. De zinnen worden wat houterig aan elkaar geplakt. Maar verder: leuk thema, leuk spel, ziet er schitterend uit qua artwork en leuk geluid. Echt een topper van toen.

Geïnteresseerden kunnen de foto’s van de Black Knight bekijken op mijn website: www.pinball.beautyvof.com.

Combo in het clubhuis – Techniek dag: EM- en DMD workshops

Op zaterdag 14 maart waren er meer dan 30 leden van de vereniging in het clubhuis in Ederveen. Toch stond er tussen 12 en 2 geen flipperkast aan. De reden: twee colleges / workshops over techniek. Eén met de focus op EM-kasten en één met de focus op een moderne DM-kasten. Leuk om een aantal nieuwe gezichten te zien en kennis te maken met leden die nog niet eerder in het NFV Funhouse waren. Sommige van hen hadden flink wat kilometers gemaakt om erbij te kunnen zijn (oa. Middelburg, Leeuwarden en Maastricht).

Workshop ‘schema lezen’ door Henk de Jager Op verzoek van een aantal leden van de club van de Magische Machines was het NFV Funhouse al vanaf 10.00 uur open. Toen ik er om 10.05 kwam bleek dat ze er inderdaad zin in hebben: Ben Bogaard en Henk de Jager stonden te wachten tot de deur open ging. Na een kop koffie ging direct al een speelveld van een EM-er omhoog en er werd flink doorgewerkt tot 12.00 uur. Toen pakte Henk een stift en het grote whiteboard en legde aan een tiental EM-liefhebbers haarfijn uit hoe ze een schema moeten lezen. Als illustratie waren ook een paar (zeer vergeelde) exemplaren aanwezig. Volop vragen van de deelnemers en duidelijke uitleg van Henk. De één snapte het direct, een ander moest nog een �e keer luisteren en naar de schematische tekeningen kijken.

Na de uitleg konden de liefhebbers aan de slag. De EM-collectie wordt steeds beter, maar kan nog veel beter.In de voorbije maanden hebben we voor onze leden een collectieve aankoop van het nieuwe Compendium over flipperkasten uit de EM-generatie gedaan. De nodige exemplaren werden op deze zaterdag opgehaald en zijn op de daarop volgende regenachtige zondag vast goed gelezen. Als er nog liefhebbers zijn die geïnteresseerd zijn in een vervolgactie: stuur een mail naar [email protected].

Workshop ‘DMD basis techniek’ door Maurice SchoutenMaurice was er ook al vroeg. Voor de 1e keer in het nieuwe NFV Funhouse, maar (nog) geen tijd om te spelen. Eerst een kast klaarzetten, goede verlichting erbij, wat stoelen erom

heen. Als extra uitdaging voor de deelnemers: een aantal printplaten op tafel om later mee aan de slag te gaan. Rond 1� uur begon ook hier de workshop. Meer dan 15 ‘cursisten’ die vanuit diverse windstreken naar Ederveen waren gekomen. De meeste aanwezigen hadden al wel wat praktijk ervaring, maar het is soms ook wel eens prettig om kennis op te frissen, de verbanden te zien en vragen helder beantwoord te krijgen.

Na 1,5 uur college was het tijd voor een versterking van de inwendige mens. Geweldige erwtensoep (dank aan Tonia!) en warme chocolademelk. Want door een lekkage bij de verwarming was het helaas aan de frisse kant in het Funhouse. Na de broodjes worst en tosti’s gingen de klussers verder en konden de cursisten ook zelf aan de slag. Bijvoorbeeld met het doen van een 1e stuk soldeerwerk. Of het vervangen van een brugcel.

Rond 16.00 uur was ook Maurice eindelijk vrij om eens wat partijen te spelen. Veel keus en de nodige kasten die je niet vaak tegen komt. Als er belangstelling is, wil Maurice in het najaar nog wel eens aan de slag. Aan de geïnteresseerde leden om duidelijk te maken wat de onderwerpen moeten zijn die dan bij deze vervolgcursus op het programma moeten staan. Suggesties zijn welkom op: [email protected] . En kijk ook in de agenda op de website en op het NFV Forum voor meer informatie ! To be continued.

NB. Er was voor alle deelnemers ook een cursusboek gemaakt. Voor wie dit bijbehorende cursusmateriaal niet heeft mee kunnen nemen: er liggen nog een aantal exemplaren in het NFV Funhouse !

Bas Vis


Mijn eigen flipperkast maken: Book of KellsDeel 9: Basisdingetjes

Richard Baan

Richard Baan is bezig een eigen flipperkast te bouwen en houdt de Spinner lezers op de hoogte van zijn vorderingen en bevindingen.

Kerst 2006, ik had 2 weekjes vrij genomen. Nadat ik het eerste spel had gespeeld was ik begonnen om de problemen uit de wereld te helpen. Niet alles bleek in één keer te werken en daar moest wat voor bedacht worden.

Flippers… Use the flippers!Tja, dan moet dat wel kùnnen. Tijdens het eerste spel wat ik had gespeeld bleek dat het allemaal erg krakkemikkig speelde. Dat had meerdere oorzaken.

In eerste instantie de switchmatrix: het scannen van de switchmatrix gaat zo snel dat de IC’tjes het niet konden bijbenen. Ik had een switchmatrixdriver met LM339 IC’tjes. Maar die IC’tjes zijn niet zo snel als een parallelle poort van een computer. Zodoende was de PC al verder en moesten de IC’tjes nog reageren. Ik heb in de software een delay geprogrammeerd zodat de PC tijdens het scannen van de kolommen een poosje wacht (20 μsec) om de IC’tjes de gelegenheid te geven om te reageren. Werkt perfect, en een delay moest er toch in omdat de thyristoren voor de lampjes toch ook pas na een poosje ontstoken konden worden.

Ook was er een probleem met de flipperdriver. Ik had een schema genomen van een aansturing van spoelen zoals een Pinball 2000 dat doet. Ik dacht: dat werkt perfect want een Revenge from Mars werkt toch ook zo. Helaas: als ik de flipperkast niet had aangesloten op de parallelle poort van de PC werden de spoelen continu aangetrokken. Dat was een paar keer gebeurd en had mij mijn mosfetjes gekost. Sommige hadden een interne weerstand waardoor de spoel slap was geworden. Anderen waren helemaal kapot en de spoel deed niets meer. Ik had er niet goed over nagedacht en moest nu op de blaren zitten.

Nieuwe flipperdriverGoed, dan maar een nieuw drivertje ontwerpen: ik had voor de RGB-ledjes toch al een seriële aansturing, en daar was meer voor te koop. Een PCF8574 is een I/O expander voor de I�C bus en die heeft een definieerde toestand als hij niet wordt aangestuurd. Die ging ik gebruiken. Dat ging niet zonder slag of stoot, want de flippers werkten niet tegelijkertijd. Bij het activeren van de rechter flipper viel de linker uit, of de rechter kwam niet eens omhoog. Maar gewoon effe googlen en met een extra weerstandje werkt het nu eerste klas, wat zouden we toch moeten zonder internet…..

Playfield artAls zodadelijk alles werkt zal ik de lensjes voor de feature lamps in het speelveld gaan zetten. Maar ik wil wel graag dat de lampjes min of meer goed uitkomen met de playfield art, en die moeten in het speelveld passen. En als daar toevallig een droptargetbank aan de onderkant zit past dat dus niet. Zodoende heb ik voor de “main shots” eens wat artwork bedacht.

Ik heb als eerste eens goed nagedacht over de hoofdlijnen van het spel: welke features, welke modes en hoe zou ik dat in het speelveld willen hebben? Hoofdschoten had ik natuurlijk al, maar zo’n schot doet zowel dienst voor de modes als voor de overige features. Ik ga immers niet een flipperkast met alleen maar modes maken, daar komen er slechts �4 van in.

Het meeste artwork gaat om de lampjes heen en ik heb dan dus grote vlakken voor het artwork zonder lampjes. Dat gaat niet altijd op dus ik heb ook lampjes als onderdeel van het artwork.

Het spelToen alles eenmaal naar behoren werkte heb ik eens een wat uitgebreider spel geprogrammeerd. Als eerste liet ik de spoelen reageren op de contacten. Als die saucer hem nu zelf er uit gooit scheelt dat mij weer die bal pakken. En dan heb ik het nog niet eens over de bal die vanuit de lock van onder het speelveld naar boven gegooid moet worden…

Toen ik daarmee bezig was werd al snel duidelijk dat sommige spoelen krachtiger moeten zijn dan anderen. Een droptarget reset moet krachtiger zijn dan een bumper. Die moet dan dus langer bekrachtigd worden. Ik heb nu per spoel een kracht ingesteld. Tevens is het mogelijk om vanuit het programma een spoel met een andere kracht aan te sturen. Ik stuur de spoelen in stapjes van 10 msec aan, en het aantal stapjes kan ik instellen. Het is me opgevallen dat, als de rechter saucer 30msec bekrachtigd wordt, de bal wel de saucer uit komt, maar niet helemaal langs de ballguide rolt. Met 40 msec gaat dat prima, en als ik hem 50msec bekrachtig knalt de bal langs de rechterflipper en moet de speler dus supersnel reageren. Misschien leuk voor een mode….

Op die manier kan ik de linker saucer zo instellen dat de bal bij de lanes uit komt, maar ook dat hij boven langs in de rechter saucer terecht komt. Achter elkaar rampjes schieten tot je mist? Leuk. Zo heb ik ook het lock-mechanisme geprogrammeerd dat de bal automatisch op het speelveld komt als hij daar ligt. En het is best leuk om te zien dat de droptargets resetten als je ze alle drie naar beneden gooit…..

StonehengeDroptargets als stonehenge. Het zijn staande stenen waarvan er in de loop der jaren veel zijn omgevallen of weg gehaald. Het is in het spel wel leuk om ze om te schieten. Tijdens een mode ofzo. Stonehenge multiball.Ik heb echter het probleem dat het 3 droptargets zijn, en stonehenge is toch wat groter dan die 3 stenen.Een optie is om een �e droptargetbank te plaatsen naast deze droptargets. Daar is nog plaats, maar dan moeten wel de


Flipperkast defect??Hoe sluit je een nieuwe spoel aan?? Hoe check ik of de opto’s goed zijn??

Technische vragen die leden van de NFV kunnen stellen aan de Technische Commissie. De Technische Commissie wil NFV-leden helpen die zelf het initiatief hebben genomen om iets aan hun kast te gaan doen, maar met een technisch probleem zitten waardoor ze niet verder kunnen.

Of mensen die wel willen maar misschien niet weten waar ze moeten beginnen: de T.C. biedt hulp. Vragen kunnen zowel schriftelijk als telefonisch gesteld worden.

Verwacht geen kant en klare oplossingen, Eric en Gert-Jan zullen je een stap op weg helpen zodat je zelf weer verder kan. Bel s.v.p. alleen op de aangegeven dagen en tijden. E-mailen kan natuurlijk altijd.

Eric Bartels is in principe altijd bereikbaar op zijn mobiel. Bel hem echter bij voorkeur niet op ‘onchristelijke’ tijden (na 22:00 of op zon- en feestdagen).

Maandag & Vrijdagavond Dinsdag & Donderdagavond(19:00-21:30) (19:00-21:30)

Gert-Jan de Haan Eric BartelsTelefoon Telefoon06-27456890 of 06-53520486058-2661514

E-mail [email protected] [email protected]

NFV Technische Commissie

bovenflippers worden gedisabled. Anders breken de droptargets misschien af, de bal komt dan van een heel andere kant. Geen probleem, dat programmeer ik wel, maar dat betekent dus dat de nieuwe droptargets doorgaans naar beneden staan en

alleen tijdens een bepaalde mode omhoog komen.

Sowieso doe ik al wat met artwork waardoor stonehenge duidelijk naar voren gaat komen. Hiernaast staat een schets van het artwork hoe de speler het zal moeten gaan zien.Wel leuk om een stonehenge te hebben van 6 droptargets, maar ik weet niet of het wel mooi wordt in het speelveld en met de rest van het spel.

Wat zal ik doen?

Volg ook de totstandkoming van Book of Kells online:www.pinball.beautyvof.com

(advertentie)

www.huifkar.deDe slimme eBay kruiwagen voor Duitsland, België en Nederland

NIEUW!

- moneyorder betalingen in USA

- postadres USA

- ophaalservice binnen Duits-land

- paypalbetalingen worldwide

- EBAY problemsolving Duitsland


De techniek staat voor niets:Geluid

Richard Baan

Van de flippervereniging heb ik een Black Knight te logeren gekregen. Vroeger heb ik zelf een Black Knight 2000 gehad, vond ik altijd een leuke kast, en zodoende heb ik zijn voorganger eens geleend van de vereniging om hem eens op te knappen. Een kast uit 1980 die toch een en ander aan spraak moest hebben. “The Black Knight will slay you” zou hij bijvoorbeeld moeten zeggen. Deze deed dat echter niet.

De pingels en dergelijke deed hij wel, zowel in het spel als in de test. Met die pingels konden ze in 1980 toch al leuke “kataklop”-geluiden maken alsof er een paard voorbij komt. En een fluittoon die bouwvakkers maken als er een jongedame met lang blond haar voorbij loopt als de extra ball lit is. Maar geen spraak dus…

De printenOm geluid uit de speaker te krijgen heb je een aantal printen nodig. Allereerst natuurlijk de geluidsprint. Die produceert het geluid, maar dat moet ook worden afgestemd met het spel. Als de kast een jackpot zou hebben zou je toch het jackpotmelodietje bij de jackpot verwachten nietwaar? De CPU moet daarvoor dus een signaal geven aan het geluidsprintje.Williams heeft in de jaren ’80 kasten gemaakt met en zonder spraak, ze hebben een geluidsprint gemaakt en een spraakbordje. Via wat jumpers konden ze de print zo instellen dat er wel of geen spraak was. Een geluidsprint was er toch altijd, maar spraak niet.

De opzetDe globale opzet van zo’n ontwerpje zie je in het schema hieronder. Groen zijn de commando’s van de CPU naar het geluidsbordje, bijvoorbeeld een commando om een bepaalde stem te laten horen. Als de processor zo’n commando binnen krijgt volgt hij zijn programma om het vervolgens uit te voeren (blauw aangegeven). De pingels en ander gewoon geluid (paars in het schema) worden op een iets andere manier geproduceerd dan de spraak (rood), maar toch is het basisprincipe wel het zelfde. Beide signalen worden digitaal aan een IC-tje aangeboden die er vervolgens een analoog signaal van maakt. Die � analoge signalen worden dan voor-versterkt en samengevoegd in het mix-gedeelte, en dat wordt versterkt in de eindversterker zodat het ook goed uit de luidspreker komt.

SoundbordHet soundbord is een redelijk op zich staand bordje. Er zitten een aantal voedingen op, een 1�V en -1�V voor de geluids-

IC’s, en 5V voor de logische IC’s. Er zit een processor op, met een RAM-IC voor het tijdelijke geheugen, en een ROM waar de geluidsdata in opgeslagen zit. En een PIA. Zoals in een eerder artikel uitgelegd zorgt een PIA voor de communicatie naar de buitenwereld, vanuit de processor gezien natuurlijk.Dat zijn in het geval van het soundbord verscheidene IC’s. Enerzijds dus de communicatie met de CPU-print, een mogelijkheid om pingels af te spelen en spraak, maar een testknopje en wat dipswitch-settings (wat toch ook op een geluidsprint zit) moet immers ook werken.

Communicatie met CPUOp de CPU print zorgt een PIA, door uitgangen hoog en laag te zetten, voor communicatie met het soundbord. Het soundbord zelf heeft ook een PIA, en daar zijn diezelfde signalen ingangen, deze luistert dus naar wat de CPU te zeggen heeft en zo weet het soundbord welke pingels of stemmen hij moet produceren. In het schema is het groen uitgebeeld.

Mocht daar dus een verbinding slecht zijn zullen de verkeerde pingels afgespeeld kunnen worden, of juist helemaal niet. Hmmm… ik heb vroeger eens een Eight Ball Deluxe gespeeld die 13-ball niet zei, en dan alleen nog in het spel. Toen vond ik het vreemd…

PingelsKlein probleempje: een processor is digitaal, daarvan zijn de signalen nulletjes en ééntjes. En een luidspreker verwacht een analoog signaal om geluid te kunnen laten horen. Dat moet omgezet worden van de data die in de rommen opgeslagen zit naar een signaal wat je kan laten horen. Daar zijn gelukkig kant en klare IC-tjes voor: een D/A converter (afgekort tot DAC), een digitaal naar analoog omzetter.

Een DAC geeft een analoge spanning op de uitgang afhankelijk van wat hij digitaal binnen krijgt. Dat is dan gerelateerd aan zijn voedingsspanning. De digitale ingangen zijn nulletjes en ééntjes wat parallel door de PIA wordt aangeboden. Dat wordt binair opgeteld: als je � ingangen hebt, zijn dat 4 mogelijkheden. 3 ingangen geeft 8 mogelijkheden, en elke ingang extra geeft een verdubbeling van het aantal mogelijkheden. 8 ingangen geeft 28 = 256 mogelijkheden en dus is elke stap 1/256e van de voedingsspanning. De hoogte is dus met 1/256e deel van de spanning hoger te maken door één stapje hoger aan te sturen. Is de ingang 0 zal de uitgang 0V geven. Is deze 256, dan zal deze de maximale spanning geven.

Een geluidsgolf is een vloeiende golf met een boel verschillende frequenties door elkaar heen. Dat geeft een gecombineerde golf en als je dat op een luidspreker aanbiedt hoor je geluid. De blauwe lijn hiernaast geeft een voorbeeld.

Zoals hierboven staat uitgebeeld wordt een geluidsgolf gesimuleerd door allemaal stapjes te maken van een analoge


waarde. De rode lijn is wat de uitgang van de DAC probeert te maken. Dit zijn stapjes met verschillende hoogte en een bepaalde breedte. Hoe beter de hoogtes en breedtes te definiëren zijn, hoe beter het signaal is weer te geven, en dus hoe beter de kwaliteit van het geluid is.

Als je nu een 6-bits DAC hebt kun je 64 verschillende stapjes in de hoogte maken, erg weinig voor geluid. Een 8-bits DAC geeft al wat meer mogelijkheden: 256 verschillende waarden. Dat wordt in de flipperkast gebruikt.

De breedte van de puls is altijd gelijk en is afhankelijk van de snelheid van de processor. De PIA geeft aan de D/A converter de digitale data door en hoe sneller dat gebeurt hoe meer verschillende stapjes in de breedte je kunt definiëren.En het programma probeert daar zo goed mogelijk geluid van te maken. Eén nadeel: veel verschillende stapjes geeft weliswaar een mooiere kwaliteit geluid, maar kost ook meer geheugen om in op te slaan. En dat was in 1980 erg duur.

Spraak De spraak werkt toch nèt even wat anders: er is een speciaal IC voor. De PIA geeft seriëel de data door aan het spraak-IC wat de spraak produceert. De MC3417 is een IC-tje wat gebruikt kan worden voor telefonie en seriële data omzet in een analoog signaal en vice versa. Je kan er dus een microfoon op aansluiten, en dan zal hij seriële data produceren, om vervolgens weer te communiceren met zijn tegenhanger die seriële data omzet in geluid.

Ze noemen het een CVSD-spraak-chip, maar je moet het een beetje voorstellen als een soort D/A converter die dan specifiek voor spraak is gemaakt. Hij is vermoedelijk in 1980 ook gebruikt om de spraak op te nemen en in de rommen op te slaan, maar in de flipperkast wordt hij alleen gebruikt om de spraak te produceren.Hierboven het schema van het spraakbord. Vanaf de geluidsprint komen de speech-data en speech-clock en zitten aangesloten op IC1, het spraak IC. Dit spraak IC heeft meerdere pootjes die niet gebruikt worden. Dat is logisch want het IC dient er ook voor om een analoog signaal om te zetten naar digitale pulsjes.

De seriële signalen zijn vergelijkbaar met een USB of netwerkverbinding van een PC. Een data-signaal en een clock-signaal zijn in de seriële IC’s redelijk standaard: het IC

accepteert een pulsje van de data als de clock ook wordt aangestuurd. Als dan de data hoog is op het moment dat de clock een pulsje geeft wordt dat herkend als een ‘1’ en als de data laag is wordt dat een ‘0’. De totale combinatie moet door het IC herkend en vertaald worden en

moet uiteindelijk zorgen voor een zeer zacht analoog spraak-signaal aan de uitgang van het IC.

VersterkerIC3, twee kleine voorversterkertjes achter elkaar, versterkt het signaal vervolgens en wordt aangeboden aan de mixer bij IC�. Op deze mixer komen ook de analoge pingels vanaf het geluidsbord. Deze mixer is via een potmeter in te stellen en mengt de pingels en kataklop-geluiden met de spraak.

Het gemixte analoge signaal gaat terug naar de geluidsprint en wordt daar aangeboden op een TDA 2002, de eindversterker die het signaal aan de luidspreker doorgeeft. En daar hoor je het geluid.

Black KnightDe Black Knight was alleen sprakeloos. Het IC wat voor de spraak zorgt was goed. Althans ik had het test-knopje ingedrukt en op de uitgang van het IC gemeten. Nadat de pingels gespeeld waren bleef het even stil. Aan de uitgang zag ik “juist toen” wat signalen pulseren op mijn nieuwe logic probe en kon dus concluderen dat dit IC goed was. Echter aan de ingang van het volgende IC, de voorversterker, gebeurde niets, en daar stond maar liefst -11V. Ik heb het IC-tje vervangen en de Black Knight heeft zijn stem terug.

Dit principe werd door Williams een behoorlijke tijd gebruikt. Zeker tot en met Comet en Space Shuttle. Hierbij moet wel vermeld worden dat het geluidsgedeelte bij die kasten op de CPU-print geïntegreerd zit.

Later, toen er meer IC’s werden ontwikkeld, werden er vele andere technieken toegepast. Er kwamen ook speciale geluids-IC’s op de markt zoals de Yamaha YM-2151, waarmee je allerlei tonen kan genereren. Ik moet zeggen dat de Road Kings wat dat betreft erg mooie muziek had.

Weer wat later had je een zingende Black Knight 2000, een Funhouse die je de oren van het hoofd praat, en een Indiana Jones met geluid op CD-kwaliteit. Is het niet geweldig?


LezenNu is het verifiëren mislukt en wil je graag weten of de eprom nou wel wat data heeft. Met de read knop kan je ze uitlezen. Als je allemaal 00 .. 00 .. in je scherm krijgt kan het � dingen zijn. Je programmer staat niet goed ingesteld of de eprom is stuk. Eproms gaan makkelijk stuk als je ze verkeerd om in de socket stopt! Het beste kan je een andere eprom proberen om na te gaan of het echt aan de eprom zelf ligt.

SchrijvenEn dan nu het leuke stukje. Een nieuwe eprom schrijven! Let er op dat je het goeie type eprom selecteerd zodat je ook de juiste programmer spanning hebt. Check bij de aankoop van je brander of deze de types ondersteunt die jij wil gaan branden! Je laadt de eprom software in het programma en dan druk je op de knop. Ik persoonlijk kies altijd de Standard manier van branden en niet de Fast manier. Helemaal met oude eproms wil dat niet werken. Als alles goed gaat geeft de brander na het branden van de data netjes aan : Eprom Succesfully Programmed.

Je kan een 2732 gebruiken ipv een 2716. De 2716 eproms zijn schaars geworden, daarom is het gebruk van een 2732 meestal goedkoper. Een simpel DOS commando is de oplossing. Stel de naam van de eprom is U2.716. Dan gebruik je dit commando. COPY /B U2.716 + U2.716 U2.732. Dus COPY /B [Bestandsnaam EPROM 2716] + [Bestandsnaam EPROM 2716] [[Bestandsnaam EPROM 2732]. De software wordt nu verdubbeld waardoor het bovenste en onderste gedeelte van de eprom beschreven wordt en dus bruikbaar is zonder aanpassing op je printplaat. Alle Bally EPROMS op 2732 formaat kan je downloaden op http://www.pinrepair.com/bally/roms/bly2732.zip

De verschillende programmeer pulsen waarmee de eprom gebrand wordt. Standaard programmeerpuls is 50ms. De programmer schrijft om de 50ms een stukje data weg en

dat wordt aan het einde van de rit geverifieerd. De “Fast” programmeerpuls is vele malen sneller. Dit gaat met een datapuls per 1ms. Het stukje data wordt dan meteen geverifieerd. Als deze niet goed wordt bevonden wordt het zelfde stukje data nogmaals weggeschreven maar dan met een puls die 3x zo lang is. Dit tot maximaal 25ms. Lukt het dan niet, dan wordt de eprom als defect beschouwd. Nogmaals ik persoonlijk gebruik altijd de Standard programmeerpuls.Data op de eprom Elk adres waar data staat is makkenlijk te benaderen door de processor. Een 2716 heeft als laatste adres 007FF en een 2732 (2x zoveel) 00FFF.

Al deze rare cijfers zijn hexidecimalen. Dit is het 16 tallig stelsel. Waar wij tot 10 tellen is dat in hexidecimalen tot 16!! Je telt dan dus 0 t/m 9 ABCDEF. Op het plaatje zie je een voorbeeld. Alle combinaties van FF D8 FF E0 zijn hexidecimalen die refereren naar een binaire code.

Ik heb geprobeerd zo kort en simpel mogelijk een verhaal te maken over de EPROMS. De theorie achter eproms is eindeloos en voor mij veelste ingewikkeld om allemaal uit te leggen. Ik hoop dat met deze basis je iets wijzer wordt in de wereld van de EPROM.

Voor iedereen die veel repareert zijn EPROMS een belangrijk onderdeel. Zonder EPROM programmer blijft het altijd een raadsel of een EPROM nou wel of niet goed is. De inverstering in een programmer is dan ook naar mijn mening een must! Eerst even wat uitleg over de EPROM. De afkorting Erasable Programmable Read Only Memory (EPROM) staat voor wisbaar programeerbaar alleen lezen geheugen. Kortom een de processor kan alleen maar de data lezen uit de EPROM en niet daarna toe schrijven. De cpu schrijft gegevens zoals je hiscore en welke bal er nu aan de beurt is weg in de Random Access Memory (RAM). Dit staat voor willekeurig benaderbaar geheugen.

In dit stukje gaan we het hebben over de wat oudere eproms voor oa. Bally en Williams kasten. Dit zijn de 2716 en de 2732. Deze oude EPROM’s hebben meestal een Vpp (programmeerspanning) van 25 Volt en een Vcc (voedingsspanning) van 5 volt. De Vpp en Vcc zorgen ervoor dat de eprom schrijvbaar wordt. Dit kan alleen als een EPROM leeg is. Het wissen van een EPROM doe je met een ultraviolet wisser, want EPROMS zijn UV wisbaar. Hiervoor heb je een UV bron nodig. Als je veel met eproms gaat werken dan raad ik aan te inversteren in een echte UV eraser, maar ik heb me laten vertellen dat een gezichtsbruiner ook werkt. De tijd die een eprom nodig heeft om geheel te wissen veschilt, maar meestal is 10 a 15 minuten voldoende.

En dan de grootste investering van allemaal! De EPROM programmer. Mijn eerste programmer was een imitatie Willem eprom programmer. Die was 15 euro en werkte opzich wel netjes. Helaas was de support 0,0 en heeft deze het niet lang uitgehouden. Zelf gebruik ik nu een Willem Universel Programmer. Veel mensen zullen dit afraden, maar voor 75 euro hoef je niet te verwachten dat je elke eprom kan branden die er bestaat! Deze programmer kan je bestellen op www.willem.org. Het voordeel van deze programmer is dat je netjes support en garantie hebt en de software werkt onder Windows. De seriele uitvoering is een tikkie beter dan de USB uitvoering.

VerifiërenStel we hebben een Bally. Deze mpu’s gebruiken meestal meerdere ROMS. Mijn advies is alles om te jumperen naar �x 2732. Dit scheelt je eproms en een hoop soldeerwerk als je de voetjes moet vervangen. De software die op de eproms moet kan je downloaden van pinrepair.com of van de Internet Pinball Data Base. We gaan er gemakshalve even van uit dat we een U2 en U6 hebben die al gebrand zijn en deze willen verifieren of ze nog goed zijn, Eerst moet je de programmers software instellen op de goede eprom. In dit geval dus 2732. Let op dat de meeste eproms veel moeite hebben met de 2732 en ik raad dus aan om 2732A eproms te kopen. Die hebben een iets lagere programmeer spanning en dit geeft minder problemen. In de software kan je duidelijk ziet hoe de eprom in de socket op de programmer moet. Nu laad je de software van de eprom in het programma en klikt op de verify knop. Als je de goede software hebt geladen en de eproms is oke dan krijg je netjes de melding Verification Complete. Dit betekend dat je eprom goed is en het probleem hier niet zal liggen! Als je een error krijgt heb je of de verkeerde software geladen of de eprom niet goed in de socket! Sommige kasten hebben meerdere versies van hun software, je kan dus ook met oude software te maken hebben!

Techniek:EPROMS bakken en braden

Ben Boogaard


Club van nieuws

Sponsordag in het NFV clubhuis

Op zaterdag 28 februari 2009 vond de eerste Club van 100 sponsordag plaats in het NFV clubhuis. De Club van 100 is een initiatief van Gerard van der Sanden, wat ondersteund wordt door het NFV bestuur. Gerard is coördinator van de club van 100. De Club van 100 is ontstaan tijdens de verbouwing van ons clubhuis in Ederveen, met als idee om extra geld ter beschikking te hebben om de noodzakelijke faciliteiten in ons clubhuis te verwezenlijken. Zoals het bouwen van een keuken-ruimte, toiletten, stroomvoorziening en verwarming.

Hoe werkt de club van 100?Door een storting van minimaal €100,00 kun je lid worden van de club van 100 met de bijbehorende voordelen hiervan. De voordelen op een rij zijn: - verloting van een weekend in de watertoren in Vlissingen met je gezin (max ca. 10 personen)- gratis toegang bij evenementen in ons clubhuis gedurende de periode van lidmaatschap tot 1 april van het daarop volgend jaar(1 persoon per evenement indien het lidmaatschap CV100 met meerder personen is betaald)- logo op de website en aan de wand in ons clubhuis - een presentje

Ook het meemaken van een sponsordag kan als een voordeel worden gezien, want deze zaterdag was een fijne dag en ex-clusief voor sponsoren.

In 2008 zijn ruim 50 leden, oud leden, enthousiaste klussers, financieel draagkrachtige leden en sponsoren lid geworden van de club van 100. Op de uitnodiging om voor een leuke dag met spel, wedstrijd en ontspanning zijn er ca. 25 van de genodig-den naar Ederveen gekomen. Hier is aan hen getoond, en met hen ervaren, wat er met de Club van 100 inkomsten is gedaan en wat de plannen zijn voor komend jaar. Hoogtepunt van de dag was de verloting van een weekendje in de Watertoren in Vlissingen. Deze prijs werd gewonnen door Anton van Daal van In Summa. Voor alle leden was er de troostprijs. Het presentje, een uniek instrument om licht te blijven zien als het donker wordt. Voor de leden van de club van 100 over 2008 die niet aanwezig waren op de sponsordag is dit presentje af te halen in ons clubhuis, vraag naar Jan Meijer, Arie Pijl of Bas Vis.

Na de uiteenzetting over het doel en voortgang van de club van 100 werd er duo-teamwed-strijd gehouden. Uiteindelijk bleken er � teams (beide met 14 punten) te gaan strijden voor de finale: team 1 bestaande uit Barry Stolp en Jonathan Joosten en team � met Rene Timmer en Arno Punt. De finale op de Fun-house is na een zinderend spel gewonnen door een geweldige 3e bal door het team van Rene Timmer en Arno Punt. Na het samen eten van het diner heeft de sponsor van de hoofdprijs,

Peter Noorlander de prijzen van de duo-teamwedstrijden uit-gereikt, beide spelers ontvingen een rijkelijk gevulde mand met heerlijke vleeswaren.

De club van 100 zal ook in 2009 worden voortgezet, het extra geld zal worden gebruikt voor de verdere opbouw van ons club-huis en een verbetering van de flipperkasten. Het lidmaatschap loopt van 1 april 2009 tot en met 31 maart 2010. De sponsor bijdrage kan in geld (bij voorkeur) of in materialen zijn, maar dienen minstens de waarde van €100 euro te zijn. Het spon-sorgeld van de club van 100 over 2009 zal worden gebruikt voor het afronden van het NFV Funhouse (oa. verwarming, heater, afwerking keuken en entree) en optimalisatie van de flipperkasten collectie (kwaliteitsverbetering).

Een rondgang over het continueren over het sponsorschap heeft inmiddels de volgende lijst van sponsors voor komend jaar opgeleverd:- Flipperkastverhuur.nl (Gerard & Barry)- Huifkar (Guus Arens)- Watertoren Vilssingen (Peter Noorlander)- Sandens Schildewerk (gerard) nieuw- PrintXpress (Rob Capel)- END (Edwin Nijs)- Ronald Knor - André Vd Elst- Arno Punt- Jos Koemeester- Insumma (Anton van Daalen)- Webdashboard (Anton van Daalen)- Dieter van Es- Privileged View (Ronald Sijberen)- Jord Knapen- Monique Beerens- Tom Thalhammer- Eric Andries (Eric pinball) Nieuw- Stefan Parmentier- John & Ruby- Ronald de Boer- Frank Douwenga- Bart Bartolomeus- Brenn Oosterbaan

Mocht u na het lezen van dit artikel overwegen ook lid te wil-len worden van de club van 100 of mogen we u nogmaals be-groeten als deelnemer hieraan dan kunt u dit via een E-mail of telefoontje naar Gerard van der Sanden op [email protected] of 0621464697 laten weten. Wellicht bent u dan volgend jaar ook op de sponsordag van de partij.

Arie Pijl


Finale verslag: Battle for the Kingdom 2008Bas Vis

Op 18 januari werd in de Gameroom van René Timmer in Ommen de Battle for the Kingdom gehouden. Deze jaarlijkse flipperwedstrijd voor topflipperaars werd de afgelopen jaren door Theo van Vroenhoven georganiseerd. Dit jaar namen René Timmer en Ronald Oenema het stokje van hem over. Bas Vis beschreef het verloop van de finale:

De finale op de MM was spannend tot de laatste bal. Zoals vrijwel altijd, maar daar zag het in het begin zeker niet naar uit. Spelers: Taco Wouters, Lieven Engelbeen, Brenn Oosterbaan en Roy Wils.

Taco trof het lot om te moeten beginnen. Het publiek ging er eens goed voor zitten. Maar de bal was binnen luttele seconden verdwenen. Snelle kasten bij René, maar dit was toch wel heel extreem. Een kreet, een gesmoorde Limburgse vloek en ook veel geluid uit het publiek. Maar nog 4 ballen om het recht te zetten. Lieven veegde zijn handen nog eens droog, kromde zijn rug, bracht zijn bal in het spel en…. zat nog geen halve minuut later naast Taco. Vol ongeloof over zo’n slechte start van de belangrijkste partij van de dag. Brenn begon een stuk beter. Iets meer rust in zijn spel, veel geslaagde schoten maar toch ook: geen superbal. Dat leek veel kansen te bieden voor Roy. Ondanks zijn ervaring met het winnen van finales liep het bij hem ook niet zo als gewenst. Tussenstand na bal 1: Taco 780K, Lieven 600K, Brenn 4,5M en Roy 2,1M.

Getergd meldde Taco zich voor zijn 2e bal achter de kast. Afschieten, schot maken, redding, nog een redding en … bal weg. Gejoel bij het publiek en nu een duidelijk hoorbare verwensing in het Limburg. Terwijl er nog nagepraat werd over de korte baltijd en de lage score had Lieven zijn bal alweer verspeeld. Op deze manier zou het een heel korte finale worden. Maar zoals wel vaker bij wedstrijden: dat gevoel veranderde snel. Brenn speelde een superbal en zag zijn totaal aantal punten snel stijgen. Tijdens de multiball leek het alsof de schoten die op de poort van het kasteel kwamen niet geregistreerd werden. Brenn speelde door, probeerde het toen hij nog één bal had nog één keer en wist het toen zeker: een storing. Bal vasthouden en wedstrijdleider Ronald Oenema de trap op naar boven, gevolgd door gastheer René. Kort overleg: om het te verhelpen moet het speelveld omhoog. Dat betekent risico’s, bv. op een slamtilt. Brenn stond intussen rond de 24M en wilde graag verder spelen met dit spel. Maar dan wel met een poort die registreert. Dus: aan de slag. De andere spelers vonden het ook prima, maar die hoopten wellicht dat er juist een nieuw spel gestart zou moeten worden…

De ‘operatie’ slaagde (klasse René) en Brenn kon verder spelen. En deed dat alsof er niets gebeurd was. Uiteindelijk kwam hij tot 41,4m en had dus een duidelijke voorsprong genomen. Roy leek wat geïntimideerd door zoveel achterstand en speelde een redelijke �e bal, maar niet meer dan dat. Tussenstand na bal �: Taco 1,1M, Lieven 1,1M, Brenn 41,4M en Roy 7,2M.

Bal 3 van Taco was dramatisch, die van Lieven hoopgevend, die van Brenn solide en die van Roy heel behoorlijk. Tussenstand na bal 3: Taco 1,3M, Lieven 11,4M, Brenn 57,4M en Roy 31,8M.

Bij bal 4 deed Taco een poging om toch nog iets van zijn finalepartij te maken. Hij haalde multiball, maar daarbij niet de vereiste superscore om terug mee te doen in de eindstrijd. Lieven leek te zeer gebrand om de achterstand verder te verkleinen en forceerde. Bij Brenn was het zelfvertrouwen in een goede afloop sterk gegroeid en hij leek heel ontspannen te spelen. Er volgde een fantastische 4e bal. Alle registers open. Het eindspel (net niet helemaal afgerond), een zeer geslaagde Barnyard multiball en veel applaus van het publiek. Roy keek tegen een achterstand van > 100m aan en dat werkte niet motiverend… Tussenstand na bal 4: Taco 12,1M, Lieven 12,9M, Brenn 142,9M(!) en Roy 37,0M.

Bij bal 5 was het voor Taco al duidelijk: dat zwaard ging niet mee naar Limburg. Hij probeerde om ieder geval een fatsoenlijke score te halen, maar je kon het aan hem zien: hij had die bal net zo lief niet gespeeld… Wat bij Lieven niet ging bij bal 1 t/m 4, lukte bij de laatste bal opeens wel. Toen bij 26m de ballen na een multiball achter elkaar verdwenen kwam er een even onverwachte als welkome ‘ball save’. Eindspel, multiball en heel hard werken later stond er een fraaie 82,0m op het socrebord. Niet voldoende voor de overwinning maar wel een heel behoorlijke score. Brenn mocht ook nog één keer terug achter de kast en perste er nog 6m extra uit, voordat Roy mocht beginnen aan wat een ‘mission impossible’ bleek te zijn. Als afsluiting van de partij mocht Brenn zijn initialen invoeren als ‘Grand Champion’. Heeft René ook weer een uitdaging…

Eindstand finale BFTK 2008: (Medieval Madness, 5 ballen, tournament mode, geen extra ballen)- 1e Brenn Oosterbaan, 148.815.900- �e Lieven Engelbeen, 81.977.830- 3e Roy Wils, 44.926.600- 4e Taco Wouters, 19.845.000

Opmerking van de redactie: Ad Jonker had op verzoek ook een verslag van zijn beleving van de Battle for the Kingdom 2008 geschreven. Wegens ruimtegebrek is dit verslag uiteindelijk niet geplaatst.


Funhouse Fridays: Full house! Bas Vis

Funhouse Fridays- vrijdag 24 april- vrijdag 22 mei- vrijdag 26 juni- vrijdag 21 augustus

NFV Funhouse - Ederveen

In het nieuwe clubhuis in Ederveen begint het al een beetje een begrip te worden: de Funhouse Friday. Dat is de maandelijkse openstelling op vrijdag. Vanaf 15.30 tot laat is er gelegenheid om te flipperen op de NFV collectie. In de komende maanden staan er weer 4 op de agenda.

Het idee achter vrijdag = flipperdagEr zijn op vrijdag in de regel geen speciale programma onderdelen, er is gewoon gelegenheid om lekker te flipperen op de uitgebreide collectie in het clubhuis. Alleen of met elkaar. Je kunt natuurlijk met iemand afspreken om een paar ranking partijen te spelen. Of anders is er altijd wel iemand die de uitdaging aan wil gaan.

In de nieuwe ‘zithoek’ bij de bar kun je met andere NFV-leden over de hobby praten. Of is er iemand die met je kan meedenken over de oplossing voor technische problemen. En als klussen je hobby is en je energie over hebt: er zijn nog flink wat NFV flipperkasten die wel wat extra aandacht en zorg kunnen gebruiken.

Met een ruime openstelling is het zelfs voor leden die van wat verder moeten komen de moeite om de rit naar Ederveen te maken. Een leuke manier om een ADV-dag te besteden. En vooral ook voor de grote groep flipperaars met familie- en/of sportverplichtingen in het weekeinde kan de vrijdag de uitkomst zijn om ook wat aan de flipperhobby te doen…

De openstellingDe opzet is simpel:- vanaf 15.30 uur is de deur van het NFV Funhouse open- er staan ruim 70 flipperkasten speelkaar opgesteld- entree 3 Euro, introducé 7,50 Euro

De agenda voor de Funhouse Friday’s van de komende maanden:- vrijdag 27 maart- vrijdag �4 april- vrijdag �� mei- vrijdag 26 juni

In wisselende samenstelling zal er een NFV-team de leden ontvangen. Medewerkers zijn Ben Bogaard, Ad Jonker, Arie Pijl, Ronald Knor, Edwin Nijs, Jonathan Joosten en Jan & Tonia Meijer. Wil je ook meewerken om dit initiatief tot een succes te maken, stuur dan een mail naar [email protected]

Jan & Tonia verzorgen op verzoek ook voor een maaltijd. Er is een keuze menu (3 keuzes). Bij voorinschrijving is de prijs van het menu € 6,50, aan de balie op de dag zelf betaal je € 8,00.

Ervaringen & reactiesHet voorlopige hoogtepunt was de Funhouse Friday in januari 2009 toen bijna 70 NFV-ers (en introducees) naar Ederveen kwamen. De catering ploeg draaide ook op volle toeren: niet minder dan 45 warme maaltijden gingen over de toonbank. Een ware topprestatie.

Bij de eerste winter edities was het wat fris, intussen werkt de verwarming. Ook bleek de TL-verlichting voor hinderlijke reflectie te zorgen. Ook dat aandachtspunt wordt opgepakt !

Wat reacties van bezoekers van de edities van de voorbije maanden:Jonathan Joosten: Het was behoorlijk druk. 67 personen over de hele avond en de keuken was uitverkocht. Geen bal gehakt of schnitzel meer over. Ad Jonker had weer een paar nieuwe kasten opgezet die door oa. Ben Boogaard waren nagekeken. Prima sfeertje, erg leuke avond.

René van Egmond: Het was zeker weer een super avond! Lekker gegeten, Jan en Tonia; Bedankt! En eeh,.....sorry dat ik er weer als laatste uitgeveegd moest worden! Wel jammer dat er nu een paar toppers defect waren. Leuk om te zien dat

Ronald de hele avond letterlijk IN de kasten zat. Kon me maar moeilijk beheersen, om me er niet mee te bemoeien!

Koen Hetzel: Het was weer een erg leuke middag en avond! Alle lof voor de catering en de aanwezige

kastencommissie! Patrick Blijleven: Wat een drukte vanavond. Maar

weer een succes als je het mij vraagt. Gezellig.

Mark Heine: Het was gezellig en koud. Volgens mij is de Fridaypinball een succesnummer! Zie dat de potjes ook al zijn bijgewerkt, petje af hoor!

Jaap Valent: Het was zeer geslaagd gisteren volgende keer probeer ik er weer bij te zijn Gerard van de Sanden: Koud was het zeker niet, ahoewel ik sommige mensen met bontjassen en ijsbeermutsen op zag lopen. Hoe moet het dan als het ooit echt koud word!!!.

Ruud Wouters: Na 3 afleveringen van de Funhouse Friday mogen we zeker spreken over een enorm succes, buiten de bijna 50 opgegeven leden zag ik ook een hoop mensen die op de bonnefooi waren gekomen. Moeten er denk ik wel een stuk of 70 zijn geweest in totaal.

Ronald Knor: Voor Ruud werd het pas gezellig toen ik, speciaal voor hem, het volume van de Centaur helemaal open gooide. Zag hem eens genieten Laurens Linssen: Het was weer leuk Lekkere hap, warm genoeg en vooral veel gespeeld.

Koen Martens: Heb me helemaal sufgeflipperd ! Echt een flipperwalhalla, kan niet wachten tot de volgende. Wel wat jammer van die tl-verlichting die zo in sommige van de kasten voor nare reflectie zorgde...


DUTCH PINBALL MASTERS:

Holland vs. The rest of Europe Begin juni 2009 zal het NFV Funhouse het terrein zijn van de beste flipperaars van Europa. Op uitnodiging van de NFV komen dan flipperaars uit diverse landen in Europa naar Ederveen om te proberen de sterkste spelers uit Nederland en België te verslaan. We hebben met overwinningen van Taco, Paul, Albert en Dirk in de voorbije jaren een reputatie opgebouwd door toernooien in oa. Denemarken, Duitsland, Engeland en Zweden te winnen.

Vanzelfsprekend zullen spelers uit die landen proberen om de Nederlandse gastheren te verslaan. Binnen de NFV is er een uitstekende samenwerking tussen de Nederlanders en Belgen, maar voor deze gelegenheid zullen de Belgische spelers tot opponenten van de spelers uit NL behoren. Let the games begin...

DUTCH PINBALL MASTERS (DPM) – Holland vs. The rest of Europe

Datum kwalificatie (max 64 spelers): zaterdag 6 juni 2009 Datum finale (32 spelers): zondag 7 juni 2009

Deelname: entree 5 Euro, deelname wedstrijd 12,50 Euro Openingstijden: zaterdag van 10.30 uur tot 23.00 uur zondag van 10.30 uur tot 19.00 uur

Hoofdprijs: Titel Dutch Pinball Master + trofee EPC support cheque (twv 250 Euro)

Voorkwalificatie: indien nodig op diverse locaties in mei 2009 Het uitgangspunt bij de opzet van het toernooi is dat er net zoveel buitenlandse als Nederlandse spelers mee doen (50%-50%). Dankzij de goede contacten is al duidelijk dat het deelnemersveld vanuit het buitenland maximaal bezet zal zijn: er zijn al > �8 aanmeldingen vanuit oa. Zweden, Duitsland, Frankrijk, Zwitserland, Polen en Finland. De Britten hebben zich nog niet aangemeld, maar dat ongetwijfeld nog gebeuren. Als warming-up voor het EPC wat eind juli in de omgeving van Londen gehouden gaat worden…

De diverse RPL leagues mogen hun beste 4 spelers afvaardigen. Deze spelers krijgen dan een uitnodiging voor de kwalificatie op zaterdag 6 juni. Gezien het verwachte aantal inschrijvingen zullen er in Nederland en België in mei voorkwalificatiewedstrijden voor de resterende tickets voor de kwalificatiedag van het toernooi op 6 juni.

Alle NFV-leden kunnen zich voor het toernooi inschrijven. Inschrijven kan tot 1 mei 2009 via de speciale website

voor dit toernooi: www.dutchpinballmasters.nl. Daar staan alle details over de opzet van de wedstrijd, de aanvangstijden en ook eventuele overnachtingsmogelijkheden in de omgeving van Ederveen. Ook de spelers die via de RPL reeds geplaatst zijn dienen zich vooraf in te schrijven.

Als het aantal inschrijvingen in NL op 1 mei groter is dan de beschikbare plaatsen (aantal inschrijvingen begin maart: 18) dan komen er dus voorkwalificaties op een aantal locaties. Ook in België is dat het geval. De voorlopige planning voor de voorkwalificatie is als volgt:

Dutch Pinball Masters (DPM) Voorkwalificatie

NL Midden / Zuid (min 4 – max 8 tickets) Ederveen / NFV Funhouse zaterdag 9 mei 2009

NL Noord / Oost (min 4 – max 8 tickets) Ommen / Gameroom René Timmer zondag 17 mei 2009

België (4 plaatsen) Steunpunt Deinze / Gentbrugge vrij/za 15/16 mei 2009

Alle leden die zich inschrijven voor het toernooi krijgen persoonlijk bericht over de voorkwalificatie. Nadere informatie is te vinden op de speciale website van het toernooi (www.dutchpinballmasters.nl).

Kwalificatie: zaterdag 6 juni 2009, vanaf 11.00 uur Aan het toernooi kunnen maximaal 64 spelers deelnemen. Het speelschema voor de zaterdag is als volgt: - verdelen in 8 groepen van maximaal 8 spelers; - 4 groepen spelen tussen 11.00 - 14.30 uur; 4 groepen spelen tussen 14.30-18.00 uur - elke speler speelt in de groep 1x tegen elke andere tegenstander (head-to-head, 7 partijen) - van elk van de groepen gaan de beste 4 spelers naar de finale

In deze vorm van spelen gaat het om winnen van wedstrijden, niet om het halen van een hoge score. De kasten zullen ingesteld worden op 4 ballen en tournament mode, geen extra ballen.

’s Avonds is er een teamwedstrijd waaraan maximaal 8 teams kunnen deelnemen.

Finale: zondag 7 juni 2009, vanaf 11.00 uur De opzet van de finale is eenvoudig: ‘head-to head’ in een ‘best-of-three’. Het gevecht van man tegen man.

Geen ingewikkeld schema. Eén slechte partij is nog geen exit, maar dan moet je wel de volgende twee winnen. Zelfs een verloren 3-kamp is nog niet het einde van het toernooi, maar dan moet je als speler verder wel alles winnen in de ‘herkansingen’. Extra uitdaging: daarin wordt slechts 1 partij gespeeld.

Bas Vis

6 - 7 juni2009


UITNODIGING:

NFV BBQ & ALV 2009NFV Funhouse (Ederveen)

Zaterdag 4 juli 2009 van 12:00 uur tot laat, start ALV 16:00 uur

75 flipperkasten op ‘free play’Uit de NFV collectie:

>30 dotmatrix flipperkasten (1992- heden)>30 solid state flipperkasten (1977-1991)

>15 elektro mechanische flipperkasten (<1977)+ als extra:

The Challenge: ‘Set the High Score’ op de Stern CSI (2008) en 24 (2009) onder voorbehoud

Wedstrijd: Pro-Am Duo wedstrijd

koppeling van Prof en Amateur (voorinschrijving, start om 14.00 uur)

Entree: 5 euroDeelname BBQ : 12,50 euro

Inclusief 2 pogingen voor ‘Set the highscore’

Adres: Nieuweweg 75 - EderveenMeer info en routebeschrijving op www.nfvpin-

ball.nl/clubhuis

Workshop: ‘FLIPPEREN KUN JE LEREN’ - 9 mei 2009

Er zijn flipperaars die talent hebben. Daar word je mee geboren. Er zijn ook flipperaars die door veel oefening hun vaardigheden verbeteren. Veel liefhebbers binnen onze vereniging kunnen een aardig balletje spelen. Soms lukt het goed, heel af en toe gaat het

geweldig, maar veel vaker levert een spelletje frustratie op. Omdat je wel weet wat je moet doen, maar het gewoon niet wil lukken… Zelf oefenen helpt, maar het rendement is niet zo hoog. Het is net zoals bij vele andere sporten: als je gericht oefent / traint, kun je je niveau sterk verbeteren.

Ontstaan van idee voor de workshopOnze vereniging heeft een flink aantal leden dat de hobby zeer serieus beoefent. Topspelers, met een goede flippertechniek, geweldige kastenkennis en vaak ook tactisch sterk. Je wint niet voor niets grote toernooien als een wereldkampioenschap of europees kampioenschap.

Met de opkomst van de diverse competities en de ranking is het aantal spelers dat regelmatig een partij ‘voor de punten’ wil spelen, sterk gegroeid. Die spelen allemaal ook een heel behoorlijke partij: goede amateurs. Maar voor een constante prestatie met goede partijen is meer nodig dan enthousiasme. Er zijn er bij die zich willen verbeteren. Nu is dat vooral door zelf te oefenen, maar met wat gerichte aanwijzingen gaan ze ongetwijfeld zich veel meer verbeteren.

We filosofeerden hierover en bedachten: wat ‘gerichte oefenstof’ en een demonstratie zou zeker kunnen helpen. De meeste spelers zijn leergierig… Op de valreep van 2008 legden we een vraag neer bij het Dutch Pinball Team: zouden jullie als DPT in mei 2009 een ‘workshop’ willen geven aan NFV-leden die willen leren hoe ze (nog) beter flipperwedstrijden kunnen spelen?. De reactie van Albert was snel en het antwoord positief, dus:WORKSHOP ‘FLIPPEREN KUN JE LEREN’ – techniek & tactiek door het Dutch Pinball Team (DPT)Datum: zaterdag 9 mei 2009Doelgroep: (beginnende) amateur wedstrijdspelers (dus niet de BFTK deelnemers)Deelname: minimaal 12, maximaal 24 deelnemers; entree 5 Euro Opzet: theorie (uitleg / vragen), demonstratie, praktijk / oefenenOpeningstijden: NFV Funhouse open vanaf 11.00 uur to t 19.00 uur, Workshop vanaf 12.00 uur

Opbouw van de workshopEen jaar of 10 geleden bracht de NFV een video uit ‘Hoe word ik wereldkampioen flipperen’. Iedere speler weet dat je met balbeheersing een veel betere partij kunt spelen, maar tussen weten en doen is nog een heleboel te leren. De techniek is de basis van een goede wedstrijdspeler. Daar begint de workshop dan ook mee. Pas als je de techniek goed beheerst, kun je verder gaan met

de tactiek. Kastenkennis is een onmisbaar element, maar alleen daarmee ben je er niet. Je moet keuzes maken: degelijk of gedurfd spelen ? Risico mijden of risico nemen ? Aan de hand van één of meer voorbeelden zal dit geïllustreerd worden. Een ‘workshop’ dus met aandacht voor techniek & tactiek, voor theorie & praktijk. Want dat is het grote verschil met de video: we kunnen daarna oefenen.

Het programma in grote lijnen:

• Inleiding techniek• Demonstatie techniek • Oefenen techniek door deelnemersPauze• Inleiding tactiek• Vraag & antwoord• Oefenen techniek & tactiek deelnemers

Aanmelden voor de workshopNatuurlijk zijn we nieuwsgierig hoeveel animo er is voor dit nieuwe initiatief. Afspraak met het DPT is dat de workshop alleen doorgaat als er minimaal 1� deelnemers zijn. Om de demonstratie en het praktijkdeel overzichtelijk te kunnen houden, is ook een maximum aantal deelnemers bepaald: �4.

Aanmelden kan per mail: stuur je reactie naar [email protected] of via het NFV Forum (vanaf medio maart).Uiterste inschrijfdatum: 1 mei 2009.

Bas Vis


(advertentie)HET SPEELAUTOMATEN ARCHIEF

Ruil, in- en verkoop van:FLYERS serviceboeken, schema’s, bondsbladen, boeken enz. over flippers, jukeboxen etc.Inlichtingen: HET SPEELAUTOMATEN ARCHIEF Klaas Boomsma Tel/Fax: 058 213 9054 (na 19:00 uur) Mobiel: 06 22 07 64 24 E-mail: [email protected]

Positie Naam Punten1 Brenn Oosterbaan 19792 Taco Wouters 19513 Lieven Engelbeen 19214 Dirk Klaver 19175 Paul Jongma 19126 Ralph Beckers 18897 Roy Wils 18888 John van der Wulp 18659 Albert Nomden 186210 Mark van der Gugten 183611 René van Gool 183212 René Timmer 182613 Martijn van Amsterdam 180214 Mark Heine 179215 Roger Wijnands 178516 George Bulte 177517 Martijn van Aken 175318 Stefan Proot 175119 Helen de Haan-Verbeek 173720 Richard van Tienen 173521 Bart Bartholomeus 173422 Edwin Baelen 173123 Arno Punt 172324 Glenn Verhoosele 170625 Michel van den Elzen 170526 Bas Vis 170127 Robin van Mourik 168028 Patrick Blijleven 167729 Arjan Lugthart 167630 John Vertooren 167531 Peter van den Bergh 167532 Erwin Bouma 167533 Thomas v Vroenhoven 167334 Glenn Pellis 167235 Bart Bremen 166336 Barry de Wit 165937 Ruud Hijlkema 165838 Norbert Broman 165639 Nico Schaap 165440 Antony Croes-Lacroix 165041 Jasper van Eeden 165042 Tim Pennings 165043 Arthur de Jong 164444 Steven van der Staaij 164345 David Deturck 164346 Klaas Oenema 164347 Ad Jonker 164248 Mart Oenema 164049 Laurens Linssen 163750 Edwin Nijs 163751 Ruud Kooij 163452 Ciske Vreuls 163253 Rob de Cler 163054 Henri van Dal 163055 William van de Zand 162756 Bert-Jan Brinkhuis 162757 Eric Buysen 162358 John Snel 162159 Ivan Geentjens 162160 Peter Noorlander 161561 Jaap Valent 161262 Winfred de Ruijter 160763 Tom Loomans 160764 Quint van Kessel 1606

65 Jan-Herman van de Pol 160666 Astrid Verburg 160367 Bas Schwarz 160168 Ronald Oenema 160069 Lida de Haan 159870 Arie Pijl 159571 Melchior Appels 159472 Egbert van Vulpen 159373 Eric Hetem 159274 David de Vries 159075 Wilbert der Kinderen 158776 Koen Martens 158377 Jos Deboosere 158278 Theo van Vroenhoven 158179 Eric Starkenburg 158080 Koen Willocx 157481 Wilko Wieffering 157382 Dennis Verleyen 157383 Jan van der Bij 157284 Ronald Blaas 156785 Armando Sleeking 156786 Stanley Noorlander 156487 Tom Geneyn 155788 Rob Willemsen 155389 Jonathan Joosten 155090 Bart van Dijk 154591 Gerard van de Sanden 154392 Ronald Knor 154193 Ruud Wouters 153994 Norma van Rij 153695 Pascal v Wonterghem 152796 Sascha Voskuil 152597 Kevin Roelants 152598 Matthijs v Vroenhoven 152299 Rob Capel 1516100 Eduard Talstra 1515101 Jacques Peters 1514102 Manuel Delafortrie 1513103 Richard Tensen 1513104 Ronald de Boer 1511105 Marko ten Klooster 1510106 Barry Stolp 1509107 Mirko Carton 1506108 Eric Verburg 1505109 Patrick Blakenburg 1503110 Richard Westerhof 1500111 Kris van Clapdorp 1492112 Jos Koemeester 1491113 Sander de Munter 1490114 Janick Pauwels 1483115 Kees Roos 1482116 Tom Vis 1480117 Andy Bostyn 1475118 Ruby Plasschaert 1468119 Wido de Bonth 1454120 Frank Oomen 14421�1 Jan Vandesompele 14411�� Wendy Hoogervorst 143�1�3 Dimitri Verhoosele 14�4124 Jan Meijer 1419125 Patrick Lemmens 1417126 Paul Loerakker 1401127 Ben Boogaard 1400128 Wilco Kieftenbeld 1356

NFV Ranking(16 maart 2009)

FINALE LFC 2008

Locatie : NFV Funhouse in EderveenDatum : zaterdag 20 december 2008

Na een jaar van competitie mochten uiteindelijk 21 poules een deelnemer naar de finale afvaardigen. Er kwamen er uiteindelijk 19 en als gevolg van de last minute afzeggingen was er plaats voor twee ‘lucky losers’.

Deelnemers aan deze editie (op volgorde van spelersnummer): 1 Winfred de Ruiter � Arjan Lugthart 3 John vd Wulp 4 Lieven Engelbeen 5 Ronald Blaas 6 Brenn Oosterbaan 7 Arno Punt 8 Peter vd Bergh 9 Glenn Pellis 10 Eric Starkenburg 11 Stefan Proot 1� Bart Bartholomeus 13 Bas Vis 14 Erwin Bouma 15 Wilko Wiefering 16 Mel Appels 17 Mark vd Gugten 18 Albert Nomden 19 Mark Heine 20 Edwin Nijs �1 Ronald de Boer

Alle deelnemers speelden in de kwalificatie in ieder geval 5 partijen: één partij tegen telkens � tegenstanders. In totaal speelde iedereen dus tegen 10 van de 20 tegenstanders. Na de 5e ronde vielen 3 deelnemers af en gingen er 18 spelers door naar de KO fase. Opzet in de KO fase: 3 spelers, � gaan door. De uiteindelijke finale speelden we met 4 spelers.

De opzet met spelen in drietallen werkte leuk in de kwalificatie en ook in de knock-out fase (speelde redelijk snel door, waardoor je relatief veel partijen kon spelen), maar voor een volgende editie zullen we samen met de nieuwe coördinator (Martijn) nog even nadenken hoe we omgaan met aantallen die niet deelbaar zijn door drie… Het werd een geslaagde flippermiddag. Zelfs voor Bart, die na problemen met zijn navigatiesysteem moeite had om de Nieuweweg in Ederveen te vinden Qua temperaturen was er nog wel wat te wensen: het was op die zaterdag in december lekker fris. Maar vergeleken bij de EM-dag in november waren het zeer schappelijke temperaturen. Gelukkig is de verwarming intussen geïnstalleerd en kunnen we sinds de Nieuwjaarsbijeenkomst onze gasten wel een warm welkom geven... Jan & Tonia hadden gezorgd voor geweldige erwtensoep en AdJo zorgde ongevraagd voor vuurwerk: hij stak de stekker in het stopcontact en zette een kast (Alien Poker) aan en toen… zat half Gelderland zonder licht. Gelukkig waren er niet teveel partijen aan de aan gang.

De wedstrijd verliep redelijk op schema. Dat we uiteindelijk toch iets later eindigden dan volgens schema kwam niet door de duur van de finale. In een eerder fase speelden Brenn en Mark een memorabele partij op de CFTBL, de finale op de CV was kort maar hevig. De uitslag: 1. Brenn Oosterbaan �3,4 Mio 2. Mark van de Gugten 21,9 Mio 3. Stefan Proot 17,8 Mio 4. Mark Heine 12,6 Mio Felicitaties aan Brenn ! Na een periode van �e plaatsen weet hij nu wat winnen is…

Lokale Flipper Competitie 2008

Bas Vis


Lokale Flipper Competitie 2009

Martijn van AmsterdamDe Lokale Flippercompetitie (LFC) is een interlokale flipperwedstrijd voor leden van de Nederlandse Flippervereniging waarbij gezelligheid voorop staat. Per regio wordt geprobeerd een poule van vijf spelers samen te stellen. De bedoeling is om thuis bij elke speler één maal in competitieverband te spelen.

Dit alles onder het genot van een hapje en een drankje. Na afloop van het seizoen volgt de finale waarbij de poulewinnaars het tegen elkaar opnemen. Heb je zin in een paar leuke flipperavonden met spelers uit je eigen regio, schrijf je dan nu in via de site van de NFV.

Hoe gaat het in z’n werk? Schrijf jezelf eerst in, dat gaat via de NFV-site of een mail naar [email protected]. Op de NFV-site kun je ook zien welke poules er al gevormd zijn. Een deel van de poules is al volledig bezet (= 5 deelnemers), maar in de omgeving van Amsterdam, Alkmaar, Antwerpen , Den Haag, Fryslân, Lelystad, Haarlem, Rotterdam en de Mijnstreek zijn al poules opgezet waar nog een aantal spelers voor gezocht worden. Is er nog geen poule in jouw omgeving: je kan natuurlijk ook zelf een nieuwe poule laten maken waarvoor anderen zich kunnen aanmelden. Voor start van het seizoen (uiterste inschrijfdatum: eind april 2009) worden alle poules voor zover mogelijk compleet gemaakt. Momenteel zijn er al �1 poules opgezet maar dat moeten er natuurlijk veel meer worden.

Iedereen die lid is van de NFV kan zich inschrijven. Zodra een poule compleet is wordt door de coördinator een poule captain aangewezen. Deze captain benadert de spelers en informeert wanneer het hen uitkomt om de eerste competitieavond/middag te organiseren en bij welke speler. Dit is dus even onderling elkaars agenda’s afstemmen. Er dient ongeveer elke zes weken een competitieronde georganiseerd te worden.

Iedere speler is één maal gastheer voor zijn poulegenoten. De gastheer speelt op die avond zelf niet mee maar fungeert

als ‘score keeper’. Zodoende is er dus geen sprake van thuisvoordeel. Per avond wordt een aantal spelletjes gespeeld op de door de gastheer beschikbaar gestelde flipperkast(en). De gastheer/dame geeft kastuitleg voor zover dat nodig is. De puntentotalen worden doorgegeven aan de coördinator, zodat tijdens het seizoen de actuele tussenstanden hier zijn terug te vinden.

De finale : januari 2010Na vijf competitie-avonden is in iedere poule een winnaar bekend. Voor deze poulewinnaars wordt in januari 2010 een finale georganiseerd. In het geval dat de speler die de poule wint ook wordt uitgenodigd om naar The Battle for the Kingdom te gaan zal de speler moeten kiezen waaraan hij of zij deel wilt nemen (LFC finale of BftK). Voor alle poulewinnaars ligt dan tevens een leuke attentie klaar. De top 3 wint een beker en de winnaar neemt daarnaast de felbegeerde LFC-titel en wisseltrofee (nieuw!) mee naar huis.

Veel voorkomende vragenIk wil graag meespelen samen met een ander gezinslid Dat kan. In geval van duo-spelers (twee spelers op één adres) worden er per competitie-avond vier spelletjes gespeeld in plaats van drie. Als de duoleden gastheer zijn, spelen beide spelers niet mee. Er is in dat geval dus één speelmiddag/avond minder.

Ik wil graag meespelen, maar heb zelf geen kasten Ook hier is aan gedacht. Geef bij je inschrijving aan of je over een eigen flipperkast beschikt of niet. Voor de spelers zonder flippercollectie worden aparte poules opgericht, waar in overleg met de Steunpunthouders wordt bekeken of voor de competitierondes gebruik kan worden gemaakt van een Steunpunt.

Samenvattend • Poules van vijf spelers uit de regio, waarvan één captain is• Één keer per zes weken gezellig een middag of avond flipperen, data onderling af te spreken • In totaal dus vier of vijf bijeenkomsten per poule • Iedere deelnemer verzorgt een bijeenkomst en is dus één keer gastheer • Poulewinnaars gaan door naar de finale in januari 2010

(advertentie)


Dr. DudeDe speelt 100% OK, enkele plastics missen stukjes (boven slingshots en bij heart). Verder is de kast aan de buitenzijde ietswat lichter verkleurd. Ook heeft de vorige eigenaar bij de “Dude-o-meter” enkele kleine sneetjes gemaakt.....€ 500,- Martin Linders - [email protected] Februari 2009 Zeldzame Southpark 1999Een goede zeldzame Southpark flipperkast van SEGA (1999). Het Speelveld is in superstaat, met alleen de bekende gebruikerssporen rond de flipperbuttons. Hij gaat weg omdat we er gewoonweg niet meer op spelen.€ 1800,- Robert de Vries - [email protected] Februari 2009 Powerdriverboard WPC - 95In uitstekende staat. 100% werkend. Prijs inclusief verzenden EUR 180€ 175,- Powerdriverboard WPC - 89In uitstekende staat. 100% werkend. Prijs inclusief verzenden EUR 150.€ 145,- René Timmer [email protected] Februari 2009

Speelveld Big IndianGezocht net speelbord van de Big Indian van Gottlieb. Mag leeggehaald bord zijn, als de lak maar in goede staat is. Ronald Blom - [email protected], 0113-4044347 Maart 2009 FathomWie o wie heeft een mooie Fathom voor mij? Aswin Bouwmeester - [email protected], 024 36093037 Maart 2009

Spinnertjes (vraag en aanbod)

Spinnertjes zijn Vraag en Aanbod advertenties van NFV leden. Het plaatsen van een advertentie is gratis voor leden. Alleen niet commerciële Spinnertjes worden geplaatst.

Voor commerciële of ‘bulk’ advertenties (> 3 flipperkasten) gelden de advertentie tarieven die voor in het blad staan.

Spinnertjes aanmelden kan via de webstie van de NFV: www.nfvpinball.nl/spinnertjes. Alle criteria dienen ingevuld te worden.

Op de website is het ook mogelijk om een foto bij een advertentie te plaatsen.

Op deze pagina’s staat een selectie van de meest recente Spinnertjes, zoals ze op de website stonden vlak voor het ter perse gaan van dit magazine. De redactie maakt een selectie op basis van actualiteit. Afhankelijk van het aanbod kan de redactie

beslissen om geen foto bij een advertentie te plaatsen. Kijk voor de meest recente Spinnertjes op de website van de NFV: www.nfvpinball.nl

Te koop

Gezocht

ELVIS flipperkast van Stern 2005Te koop de ELVIS flipperkast van Stern, een kast van eind 2005 met de rock & roll liedjes van Elvis. Kast is in perfecte staat, geheel geshopt en nieuw berubberd. geen beschadigingen op het kabinet, 1 plastic gebroken, maar gerepareerd. Met originele manual erbij. Laatste versie van de software. Met electrocische muntproever voor 0,5, 1 en 2 euro Vraag om detail foto’s of meer informatie Kan in overleg ook thuis bezorgd worden€ 2550,- Arie Pijl - [email protected], 0318-54890111 Maart 2009 Fireball€ 700,- Richard Heidinga - De [email protected] Maart 2009 Royal Rumble (Data East, 1994)Data East’s eerste Widebody. Een erg leuk spel op een originele layout. De kast is uit elkaar geweest, schoongemaakt en gerubberd. Hij verkeert in goede staat en speelt erg lekker. Voorzien van de meest recente software en een NTC tegen piekspanningen. Het display is 100% in orde. Kortom, een goede en leuke Dot Matrix voor een relatief lage prijs. Mail me voor meer foto’s.€ 675,- Jasper van Eeden - [email protected], 06 148650317 Maart 2009 Spider Man - Black EditionHUO Spider Man Black Edition. Helemaal in perfecte staat. Altijd leg protectors op gezeten. Met certificaat en zakje reserve plastics. Originele doos nog beschikbaar. Bellen of mailen, ook voor meer foto’s.€ 4200,- Richard van Tienen - Dordrecht [email protected], 06-30387731 4 Maart 2009 Test bank WilliamsFabrieks testbank van Williams compleet met boards , CPU, driver ,sound ,power, en displays Werkend in prima staat. voor boards van type 3tot6 + 7 Voor type 7 zijn er extra kabels bij en een stel extra 7 digit display’s€ 1000,- Leon Borré – Gent (B)[email protected] Februari 2009

Fruitautomaat-rol voor “Who Dunnit”Hoewel er 3 rollen in de kast horen, zou ik al blij zijn met een aanbieding voor 1 ervan. Indien er tóch gekozen moet worden: de meest linker rol. Linker slingshot-plastic “Scared Stiff”En ik zoek een linker slingshotplastic voor “Scared Stiff”. Niko Groenewegen - [email protected], 010 47758784 Maart 2009 Bally Old Chicago ApronIk ben op zoek naar een Bally Old Chicago Apron in goede staat of eventueel decals ervan. Stuur foto en vraagprijs naar me op.Ruud Kooij - Spijkenisse [email protected], 0651001079 4 Maart 2009 Gezocht Popbumperkap Williams Grand PrixHoi, Ik zoek een popbumperkap voor een Wiiliams Grand Prix (1976). Heb je er een liggen of weet je waar ze te koop zijn, dan stel ik het op prijs als je mij dat laat weten. Groeten! JanJan Izaks - [email protected], 0545-47722325 Februari 2009 Gottlieb(Premier) apronik ben op zoek naar een bepaalde apron voor een Gottlieb(premier) flipperkast: ZWARTE APRON MET GEEL EN RODE OPDRUK(ZIE FOTO),zou wel nog in mooie staat moeten zijn. Als je er nog zo een te koop hebt,dan hoor ik het graag.Sven Mathijs – Hasselt (B)[email protected] 25 Februari 2009 Diverse onderdelen voor een Sega frankensteinHeeft iemand voor mij (te koop)? Een nette lockbar. Het plastic rondom frankenstein? Het plastic bij de targets A.N.K. (net onder de sacrofagus) Eventueel ook de plastics boven de scoops sacrofagus en Geneva. Alvast bedankt

Ruud Wouters - [email protected], 06 5394248125 Februari 2009


Funhouse Fridays

- vrijdag 24 april

- vrijdag 22 mei

- vrijdag 26 juni

- vrijdag 21 augustus


Dutch

Pinball Masters

Weekend 6/7 juni


NFV BBQ

ALV 2009Duo wedstrijd

Zaterdag 4 juli


Early SpringPinball Party

recreatief evenementmet sidegames

Zaterdag 4 aprilNFV Funhouse - Ederveen

Voor alle evenementen geldt:

meer informatie is te vindenin de Agenda op

WWW.NFVPINBALL.NL

Learn FromThe Masters

+ tech workshop

zaterdag 9 meiNFV Funhouse - Ederveen

NFV Agenda voorjaar 2009


DE VIJFDE SPELER

Thema’s

‘Het bedenken en beslissen over thema’s voor flipperkasten is het moeilijkste dat er is’ verzuchtte Gary Stern in de vorige Spinner. De woorden van Stern zijn waarheid als een koe, want ik kan nou niet bepaald warmlopen voor de thema’s die Stern drie keer per jaar aan een kast koppelt. Stern heeft nu bijna tien jaar een monopolypositie in de wereld van flipperkasten en de goede thema’s zijn op een hand te tellen. Waar het aan ligt weet ik niet, maar de keuze van een goed thema is vaak het halve werk; als het spel dan ook nog een beetje aardig is, verkoop je zo een paar duizend kasten meer. De grootste Stern hit die het zowel bij spelers als distributeurs goed heeft gedaan heet The Lord of the Rings. Op dit thema is helemaal niets af te dingen. Toen ook de kast er ook nog bijzonder aantrekkelijk uitzag en hij ook een diepe rulesheet bleek te bezitten, was het de eerste Stern kast die zich serieus met een machine van Bally/Williams mocht meten.

Monopoly was de eerste Stern kast waar ik echt heel veel van verwachtte. Dat lag aan het thema dat in mijn ogen in een woord geweldig is. Monopoly is een bordspel dat wereldwijd al decennia lang door verschillende generaties met heel veel plezier wordt gespeeld. Iedereen kent Monopoly, dus de kans is groot dat als je als achteloze voorbijganger een Monopoly kast ziet staan, er ook zonder twijfel een euro in gooit. Toch viel de kast een beetje tegen. John Youssi heeft wat mij betreft nog erg mooi artwork aangeleverd, alleen senior ontwerper Pat Lawlor was blijkbaar niet in vorm. Sowieso blijkt de combinatie Lawlor-Stern een ongelukkige te zijn. Ten tijde van de release van de Roller Coaster kast dacht Lawlor zo ongeveer meer machines dan The Addams Family te gaan verkopen, maar RTC was een dikke hit als computerspel en een absolute flop als flipperkast.

Bekendheid of -om in marketing termen te blijven- een a-merk zorgt er voor dat je kast het goed doet en een succes wordt. Sterns grootste afzetmarkten zijn die van Amerika en Europa. Nu wordt er vreemd genoeg helemaal nooit rekening gehouden met de Europese afzetmarkt; dat is niet alleen jammer, maar kan uiteindelijk ook het einde van de laatste flipperfabriek betekenen. Van een kast als Ripley believe it or not waren de verwachtingen in Europa nul en dat bleek bij nader inzien een terecht vooroordeel te zijn geweest. Het zelfde geldt voor Family Guy. De gemiddelde Amerikaan zit gekluisterd aan de buis als Family Guy op tv komt, maar hier in Europa kende helemaal niemand het thema. Gevolg was dat Stern te elfder ure de kast liet ombouwen tot een Shrek kast; een geweldig thema, maar van die kast werden er slechts 500 gemaakt die vooral voor de thuismarkt werden geproduceerd.

Het wordt tijd dat onze vrienden van Stern meer rekening gaan houden met de Europese markt, en dat vind ik niet alleen, maar ook vele bezoekers van het forum. Nu weet ik dat Gary Stern een fervente lezer van de Spinner is, dus helemaal gratis krijgt hij hier van mij een aantal thema’s die mijns inziens zonder meer geschikt zijn als flipperkast. Voor de jongere generatie zijn Disney, Sesamstraat en de helemaal hippe Barabapapa in een woord geweldig, die het ook qua artwork goed zouden doen. Als je commercieel wil gaan denken, moet je een deal sluiten met Coca Cola, Mac Donalds, Google of een van de aanbieders van mobiele telefonie. Geld zal bij deze partijen, ondanks de kredietcrisis, geen probleem zijn, waardoor de ontwerpers zich weer een keer echt kunnen uitleven. Muziek en flipperkasten is altijd een prima combinatie geweest, dus waar blijft de nieuwe Metallica of U� kast? Het ultieme thema voor een kast lijkt is zonder twijfel Harry Potter. De boeken van Potter vliegen als warme broodjes over de toonbank en alle films zijn kaskrakers. Zowel op gebied van artwork, als rule sheet en videomodes kan je wel tien kasten van dit thema maken. Vandaar mijn verzoek aan Gary Stern: aan het werk en over 13 maanden willen we op een Harry Potter kast spelen.


Club vanIn maart 2008 introduceerde de NFV, in nauwe samenwerk-ing met Gerard van de Sanden, de Club van 100. Dit initia-tief is door de leden warm ontvangen en heeft inmiddels 48 deelnemers opgeleverd. Het principe is simpel: deelnemers be-talen € 100,- voor deelname van 12 maanden. Hiervoor krijgt men een vermelding op de Club van 100 pagina in het Spinner Magazine, de Club van 100 webpagina (met link), een ingeli-jst logo op A4 formaat in het NFV Funhouse en gratis toegang tot evenementen in het NFV Funhouse (1 toegangsbewijs per funder). Ieder jaar is er tevens een speciale bijeenkomst voor de deelnemers van de Club van 100.

De Club van 100 houdt zich bezig met het werven van finan-ciële fondsen, die de vereniging kunnen helpen. Iedereen die de NFV een warm hart toedraagt kan lid worden: leden, niet-leden, vrienden clubs, bedrijven, sponsors en anderen. In 2008 worden de inkomsten van de Club van 100 vooral gebruikt om de kosten van de verbouwing van het NFV Funhouse in Ederveen te dekken.

Lid worden van de Club van 100 is eenvoudig: stuur een email naar Gerard van de Sanden ([email protected]) of Bas Vis ([email protected]) en zij helpen u verder.

StefanParmentier

Han Hagens

2009 - 01 - Spinner Magazine

Documents

Transcript of 2009 - 01 - Spinner Magazine