BifoliumNieuws over handschriften en oude drukkenISSN 0920-9360

Redactie pa Mediaevistiek MRS Rijksuniversiteit Groningen Postbus 716 9700 AS Groningen NL

OKTOBER 200S

Najaar en winter 2005 ~ 2006 brengen een hele reeks belangrijke tentoonstellingen Naast de inhoudelijk-thematische aanpak in om Amsterdam Utrecht enWolfenbiittel zijn er ook typische boekgebonden exposities varieumlrend van boekbanden van de vijftiende eeuw tot heden (Antwerpen Brussel Keulen) totboekverluchting (Cambridge Los Angeles New York Parijs) kalligrafica dan wel juist eenvoudige kloosterhandschriften (Amsterdam Nijmegen nadien TerApel) of over de begmdagen van boekdruk en houtsnede (New York Washington nadien Neurenberg) Ook worden bijzondere stukken uit bestaande collectiesgetoond (Apeldoom Deventer) Speciale aandacht moet andermaal gevestigd worden op het evenement rond de Gebroeders Van Limburg in Nijmegen zondertWIjfel een van de belangnJkste tentoonstellingen van het jaar Daar zijn om bladen van Les Belles Heures te zien die na deze expositie ~ om reden vanconservatorische aard - nooit meer in Europa getoond zullen worden

AMSTERDAMBPH Koning Arthur in Nederland (zie Bif 45) De mooietentoonstelling werd VERLE GD tot 21 oktober 2005 (pub MEUWESE)

AMSTERDAMUB Amsterdam PennekonSl Vijf eeuwen schoonschrij-ven in Nederland 23 september - 23 december 2005 Presentatie van derijke kalligrafiecoUectie van de Amsterdamse UB door deacute specialist op hetterrein oud-conservator Ton Croiset van Uchelen ZwaaItepunt ligt op dezeventiende eeuw Info wwwubauvanUactueeltentoonstellingencfm

ANTWERPENMuseum Plantin-Moretus Blind bestempeld en rijkverguld boekbanden uit ~es eeuwen bewaard in het Museum Planucircn-Moretus 15 oktober 2005 ~ 15 januari 2006 Over methodische esthe-tische en historische aspecten van boekband aan de hand van eigen beziten bruiklenen uit binnen- en buitenland Getoond worden ook echtePlantijn-banden Samengesteld door Elly Cockx-Indestege en Jan Stormvan Leeuwen Met pub ( 24 in Frans of Nederlands zie Bif 47)

TER APEL Kloostennuseum Rijkdom in eenvoud Laatmiddeleeuwsehandschriften uiT klooster Soeterbeeck 21 januri 2006 tot ca PinksterenEerder te zien in NIJMEGEN

APELDOORNPaleis het Loo Een bloemlezing uil de boekenverzamelingvan Het Loo 8 oktober 2005 - 19 maart 2006 De meest opmerkelijkewerken uit de museale collectie van het Paleis

BRUSSELBibliotheca Wittockiana Februari-maart 2006 De Neder-landse boekballd uit de achttiende eeuw (titel en data voorlopig) Presen-tatie resultaten van langdurig onderzoek door Jan Storm van LeeuwenBinnenkort ook in boekvorm gepubliceerd

CAMBRLDGEUniversity Library Fitzwilliam Museum The Cambridgeilllllninations Teil cenTuries of book productioll in the medieval West 26juli - 10 december 2005 Info wwwfitzmuseumcamacukexhibitionscifurthecinfohtm Met publicatie (zie BlNSKr) en CONGRES(dec 2005)

DEVENTERHistorisch Museum Deventer amp Stadsarchief enAthenaeum-bibliotheek Van de bovenste plallk 20 jaar bijzondereaanwinstelI SAB 23 september 2005 - 8 januari 2006 Met publicatie (1990) en lezingen-programmaIn fohtrp wwwsabdeventernUtentoonstellingen bo vensteplank

KEULEN Universiraumlts- und Stadrbibliothek SchaumllZe aus der Einballd-sammlung 22 seprember - 20 december 2006 Van vijftiende eeuw totheden Met pub (zie BOEFF)

LEEUWARDENTresoar De Franeker Academiebibliotheek in de zeven-tiende eeuw 10 september - 10 oktober 2005 Naar aanleiding vancolloquium en publicatie over catalogi tot 1694 (zie WIERDA)

Los ANGELESJ Paul Getty Center Painted prayers medieval andRenaissance books of hours from the Morgan LibrOlY 18 oktober 2005 - 8januari 2006 Met publicatie (zie KREN)

NEW YORK Public Library The Cutenberg Bibe 25 maart 2004 - 31december 2005 Info wwwnyporgresearchcalendm

NEW YORK Public Library The splendor of the Word medieval andRenaissance manuscripts at the New York Public Library 21 oktober 2005- II februari 2006 Toont 100 belangrijke handschrifren uit de grootste on-gecatalogiseerde verzameling van America Met pub (zie ALEXANDER)

NEURENBERGGermanisches Nationalmuseum Die Anfaumlnge der euro-paumlischen Druckgraphik Holzschnitte des 15 lahrhunderts und ihrCebrauch 15 december 2005 - 19 maalt 2006 Co-productie met NGA teWashington biedt fascinerende blik op de vroege geschiedenis Val]gedrukte prenten en hun gebruik (zie WASHlNGTO en PARSHALL)

IJMEGE Museum Het Valkhof De gebroeders Van LimburgNijmeegse meesters aan het Frallse hof(1400-1416) 30 augustus - 20november 2005 Info wwwmuseumhetvalkhofnlgvLtemplatesl Metpub (zie DUumlCIltERS)en vele activiteiten (zie ook CO GRESSEN)

NIJMEGENMuseum Stratemakerstoren Rijkdom in eenvoud Laat-middeleeuwse handschriften uit klooster SoeterbeeGk (than~-bewaard inUB Nijmegen) Nadien te zien in TER APEL Met pub (zie KrENHORST)

PARIJS Bibliothegraveque nationale de France Le bestiaire dans lenlumi-lIure meacutedieacutevale I I oktober 2005 - 8 januari 2006 (reist nadien nog doorFrankrijk) Met website httpexpositionsbnffrbestiaire indexhtm enpub (zie TESNIEgraveRE)

UTRECHT Museum Catharijneconvent De Kruistochten 3 september2005 - 8 januari 2006 Combinatie van historische voorwerpen amp replicasbelicht dit historische fenomeen vanuit verschillende religies Met pub

WASHINGTONNational Gallery of Art Origins ofEuropean print-making 15th-century woodcuts and their public 4 september 2005 - 27november 2005 In samenwerking met GNM te NEURENBERG(zie daar)

WOLFENBUumlTTELHerzog August Bibliothek Colts Verhengniss undseine Strafe - Seuchen 14 augustus - 13 november 2005 Met catalogus

Sint Miewel verslaat de draak Op de achtergrond de Mont Saint-MichelMiniatuur van gebroeders Van Limburg ca 141112-1416 (ChantillyMuseacutee Condeacute Ms 65101 195r) Zie DUumlCKERSvgl NIJMEGEN

NIEUWE EN AANG E KON D[GDELITERATUUR

ALEXA DER Jonathan JG Jim H Marrow amp Lucy Freeman-Sandler TheSplendor ofrhe Word Turnhout Brepo[s 2005 420 pp ills in kleur$ 65 bij de tentoonstelling te EW YORK $ 55

ALEXANDREJean-Louis Guy Lanoeuml ea (eds) Reliures meacutedieacutevalesdes bibliorhegraveques de France 3 Meacutediarhegraveque dOrleacuteans (Reliures meacutedieacute-vales des bibliothegraveques de France 3) Turnhout Brepols 2004 3 [8 ppills CD-Rom [SB 2 503 5 [192 9

AREFORDDavid S amp Nina A Rowe (eds) Excavating the medievalimage manuscripts artists audiences Essays in Honor of SandraHindman Aldershot Bur[ington VL Ashgate 2004 343 pp ills ISBN0754631435 f 50

BINSKI P amp S Panayotova (eds) The Cambridge Iluminarions TenCenturies of Book Production in rhe Medieval West Leuven Brepo[s2005416 pp ills in kleur ISBN [ 87250 I 59 I 75 Bij tentoonstellingte CAMBRrDGE

BOEFF Regine (ed) Schaumltze aus der Einbandsanunlung der Univer-sitaumlts- und Stadtbibliothek Koumlln (Schriften der USB 15) Keu[en USB2005 116 pp ills ISBN3 931596 28 I Verscheen bij tentoonstelling tgvlOe jaarvergadering van de AEB (Arbeitskreis fuumlr die Erfassung undErschlieBung histOlischer Einbaumlnde) Zie KEULEN

BOLLMANNAnnette Maria Frauenleben und Frauenlireratur in derDevotio modema volkssprachige Schwesrembiicher inliterarhisrorischerPerspekrive Groningen 2004 IX 692 pp Voortreffelijk proefschrift(RuG) waarin zusterboeken in [iterair- cultuur- en godsdiensthistorischecontext worden geplaatst Te bestellen bij auteur ambollmannrugnl

BOYLE Leonard E (t) amp PielTe-Marie Gy (eds) Aux origines de laliturgie dominicaine le manuscrir Sanra Sabina XIV L 1 (ColI de lEacutecolefranccedilaise de Rome 327) Paris CNRS 2004 460 pp ills geb ISBN2 271056322 55

COATES Alan Kristian Jensen Cristina Dondi Bettina Wagner amp HelenDixon A caralogue of books printed in rhe Fifteenrh CenrlllY now in rheBodleian Librw) Oxford Oxford UP 2005 6 delen (3088 pp) geb ISBo 199513732 Introductieprijs 600 Op voortreffelijke en met veleregisters en overzichten ontsloten collectie

COLLECTIEmiddelnederlandse enlarijnse geesrelijke liederen (ca 1500)Ed B Bouckaert ea Fac~imile en transcriptie van en wetenschappelijkeinleiding bij handschrift Brussel Koninklijke Bibliotheek Albert J ms IJ270 ff 121r-144v (Monumenta Flandriae musica 7) Neerpelt Alamire Leuven Alamire Foundation 2005 2 vols 132 en 52 pp ISBN90 6853[689 70

DEREZ Marc Guido Langouche en Anne Verbrugge (eds) DeCelestijnen-priorij te Heverlee Van klooster tot bibliotheek UniversitairePers Leuven 2005 Luxe uitgave geb 160 pp ills geb ISBN 905867472 X 50 Over een van de prachtig gehuisveste campusbibliothe-ken met bijdrage van Chris Coppens over de voormalige bibliotheek vanhet Heverleese Celestijnenklooster Ook in Engels The Celestine PriOl) atLeuven From Monastery ro Library ISBN90 5867473 8 (zelfde prijs)

DEROLEZ Albert Die komputistischen TafebI des Liberfloridus [GentUniversiteitsbibliotheek 92 (Mirreilungen und Verzeichnisse aus derBibliorhek des bisschoumlflichen Priesrerseminars zu Trier [6) TrierPaulinus 2003 48 pp iHs ISBN3 79020172 3

DOumlRI G Detlef Die Neuzeirlichen Handschriften der Nulgruppe (Ms0120- 0518) (Katalog der Handschriften der Universitaumlts-BibliothekLeipzig Neue Folge Bd J Teil 4) Wiesbaden Harrassowitz 2005 2[0pp regs geb [SB 344705205 8 98 Opmerkelijk snel afgewikkeldproject met een schat aan informatie voor centraal-Europese geleerden- enuniversiteitsgeschiedenis (sinds 2000 al het vierde en afsluitende boekdeelop basis van zijn voorwerk in de jaren 1982-1990)

DUumlCKERSRob amp Pieter Roe[ofs (eds) De Gebroeders van LimburgNijmeegse meesters aan het Franse hof(1400-1416) Gent Ludion 2005448 pp ills Boek is in het Nederlands Frans en Duits leverbaar ISBN(Ned) 9 0 5544 576 2 (pb) en 90 5544 593 2 9 (geb) 50 (tijdenstentoonstelling 3450) Schitterende bundel en catalogus bij formidabeleexpositie (zie NIJMEGEN)

FIORILLAMaurizio Marginaliafigurati nei colici di Perrarca (Biblio-teca di Lettere Italina 65) Firenze Olschki 2005 98 pp ills in kleurISBN88 222 5426 O 19

The FlRSTwriting script invenrion as hisrolY and process Ed StephenD Houston Cambridge Cambridge University Press 2004 417 pp illsISBN0 521 8386[ 4 50

FOERSTERHans Abriss der lateinischen Palaumlographie Derde drukvermeerderd met het hoofdstuk Die Schriften der Neuzeit door ThomasFrenz (Bibliothek des Buchwesens 15) Stuttgart Hiersemann 2004 363pp ills ISBN3 777 20410 2 98

FRANZ Guumlnther (ed) Der Egbert Codex Das Leben Jesu Ein

Houmlhepunkr der Buchmaerei vor 1000 Jalumiddoten Handschrift 24 der Sradr-bibliorhek Trier Luzern (Faksimile Verlag)-Darmstadt (WissenschaftlicheBuchgesellschaft) 2005 [geen ISB J In de Stadtbibliothek TRlER wordthet handschrift zelf tentoongesteld tot 8 januari 2006

FREEM -SANDLER Lucy The Lichrenthal Psalter and rhe manuscriprpaTlOllOgeofrile Bohunfamily (Studies in Medieval and Ear[y RenaissanceAlt History 38) London Harvey-Miller Publishers 2004 180 pp illsISB I 872501 133 90

GAMPER Rudolf amp Matthias Weishaupt (eds) Sammlung Carl Meyerin der Kanronsbibliothek Appenzell Ausserrhoden in Trogen Karalog derHandschriften und der Drucke bis 600 Dietikon-Zuumlrich Urs Graf Verlag2005 208 pp ills in kleur geb met CD-rom ISBN3 85951 2439 CHF134 Ontsluit op een aantrekkelijke manier opmerkelijke vrijwel onbeken-de collectie van verzamelaar Meyer ( 1873- J 947)

GEHIN Paul (ed) Lire le manuscrir meacutedieacuteval observer et deacutecrire(Collection U) Paris Armand Col in 2005 286 pp ills ISBN2 200 26978I 24 Behandelt diverse aspecten van het handgeschreven boek uit deMiddeleeuwen gepresenteerd door specialisten van het IRHT te Parijs

GIOVANNlNIA De tutela Iibrorum Die Erhaltung von Buumlchern undArchivalien Derde verbeterde en vermeerderde druk Genegraveve lES 2004607 pp ills fig ISBN 2 88224 065 I

HERMANSJosMM amp Marc Nelissen (eds) Charters of Foundarion ofthe Universities ofthe Coinbm Group Second revised edition LeuvenUniversity Press 2005 152 pp ills kleur geb ISBN90 5867 474 6 50Verzorgde uitgave met inleiding over oorsprong en ontwikkeling vanuniversiteitsstichtingen en bullen aan de hand van stukken uit en over 37universiteiten van Bologna en Oxford tot Praag Krakoacutew Thessaloniki enTattu vanaf ca 1088 tot 1948 bevat ook afb en volledige teksten

HOFTIJZERPaul G OS Lankhorst en HJM Nellen (eds) Papierenberrekkingen Zeventintig brieven uir de vroeglllodeme tijd NijmegenVan Tilt 2005 312 pp ills geb [SB 9077503 35 8 2490 Bijdragenvan promovendipromoti bij emeritaat van Hans Bots als hoogleraar in de[ntellectuele betrekkingen tussen de West-Europese landen in de nieuwetijd te ijmegen

HOLKE RTEDAnke The Sibyl and Her Sc ribes Manuscriprs andIllelpreration ofthe Larin Sybilla Tiburrina c 1050-1500 AldersholtAshgate 2005 ca 200 pp ills geb ISBN0 7546 3375 6 f 45 Intrige-rende tekst uit Oudheid in context van middeleeuwse transmissie bekeken

KARL der Grofte und seine GelelIren ZUIl11200 Todesjahr Alkuins(Icirc 804) Catalogus bij de tentoonstelling ia de Stiftsbihliothek aa StmiddotGallen (22 december 2003 - 13 november 2005) Ed E Tremp ea SLGallen Verlag am Klosterhof 2004 144 pp ills ISBN3 906616 65 7

KlENHORSTHans ea Rijkdom in eenvoud Laatmiddeleeuwsehandschriften uit klooster Soeterbeeck (Nijmeegse KunsthistorischeCahiers 11) Rotterdam () Nijmegen University Press 2005146 pp illsdeels kleur ISBN9057101637 1750 Diverse aspecten van vijf tiende-eeuwse handschriften die tot in de twintigste eeuw in kloostergebruikbleven Bij expositie in NIJMEGEN nadien TERAPEL

KISSELEVA Ludmilla amp Patricia Stirnemann Catalogue des manuscrirslI1eacutedieacutevaux en eacutecriture latine de la Bibliothegraveque de IAcadeacutemie des sciencesde Russie de Saint-Peacuterersbourg (Documents eacutetudes et reacutepertoires 73)Paris CNRS 2005 240 pp ills ISBN2 271 06264 o 45 Deze uitgavevervangt de in J 978 in het Russisch verschenen catalogus van 129 hss uitNederlanden en Vlaanderen Duitsland Frankrijk en Italieuml

KOumlN1NGSBERGERBuch- und Bibliorheksgeschichte Uitgegeven doorAxel E Walter (Aus Archiven Bibliotheken und Museen Mittel- und Ost-europas I) Keulen Boumlhlau 2005 822 pp ills tSBN 3 412 08502 25990

KRE Thomas Mark Evans Janet Backhouse amp Nancy Turner AMasterpiece Reconstrucled The Hours of Louis XlI Los Angeles J PaulGetty Museum 2005 I 12 pp ills ISB 139780892368297 $ 2995Bij tentoonstelling te Los AumlNGELES

KRUumlGERNiluumlfer Von der Klosrerdruckerei zur wissenschaftlicheuBibliothek Das Michaelisklosrer der Bruumlder von Gemeinsamen Leben inRosrock (Veroumlfferentlichungen der Universitaumltsbibliothek Rostock 134)Rostock Universitaumltsbibliothek Schriften-Tausch 2004 45 pp ills

LEMAIREJ-c Les reliures lI1eacutedieacutevales des manuscrits de laBibliothegraveque municipale de Lille Lille Universiteacute Charles de GaulleBibliothegraveque municipale 2004 ISO pp ills ISBN2844670636

MAITRE C[aire (ed) Caralogue des manuscrirs dAutun TurnhoutBrepols 2004 950 pp CD-rom ISBN2 503 51708 O 110 Vervangingvan de gebrekkige catalogus van Guillielmo Libri uit 1894 waarin 220middeleeuwse en 420 moderne handschriften zijn beschreven die wordenbewaard in de Bibliothegraveque municipale en de Socieacuteteacute Eduenne

MAITRE Claire Graduel de labbaye royale de Saint-Denis deacutebut xfsiegravecle Paris Bibliothegraveque Mazarine manuscrit 384 Arles Actes Sud2005 Facsimile 192 pp illslSBN 2 7427 5518 7 30 Te koop vialibrairieactes-sudfr

MARROWJames H amp M Logutova Liber Precum VollstaumlndigeFaksimile-Ausgabe der Handschrift Ms Lat 011 206 der RussischenNationalbibliothek in St Petersburg (Codices Selecti CVIII) 2 GrazADEVA2003 delen (facsimile en commentaardeel) Facsimile van een rijkverlucht Latijns gebedenboek uit Keulen ca 1485-1490 met commentaarin Duits en Engels

MARROW James H PictOlial illlel1lion in Netherlandish ManuscriptflIumination ofthe Late Middle Ages The Play of flIusion and Meaning(Corpus of llluminated Manuscripts 16 Low Countries Series II) LeuvenPeeters 2005 54 pp ills ISBN90 4291615 x 30 Stimulerende combi-natie van beelden in diverse handschriften-context

MAZAL Otto amp K MittendOIfer Inkunabelkatalog OumlNB A-B (Oumlster-reichische Nationalbibliothek Wien Inkunabelkatalog I) WiesbadenReichert 2005 792 pp ISBN3 895003867 248

MAumlZENATENTUMfuumlr Bibliotheken Philantropy for libraries Ed PeterVodosek ea (Wolfenbuumltteler Schriften zur Geschichte des Buchwesens39) Wiesbaden Harrassowitz 2005 304 pp ISBN3 447 05159 O 69

MEUWESE Martine (ed) King Arthur in the Netherlands AmsterdamIn de Pelikaan 2005 72 pp ills kleur Bestellen bphritmanlibrarynHeel verzorgde publicatie bij expositie in AMSTERDAM

MlELLE de Becdeliegravevre D Precirccher en silence Enquecircte codicologiquesur les manllscrits dil xtf siegravecle provellant de la Grallde Chartreuse(CERCOR Travaux et recherches 17) Saint-Etienne Publications delUniversiteacute Jean-Monnet 2004 589 pp ISBN2 86272 280 4

MONTECCHlG l libro nel Rinasci1l1ento Volume secondo Scritluraimmagine testo e contesto (I libri di Viella 48) Roma Vielia 2005 228pp ills ISBN88 8334 155 4 20

NEBBIAIDonatella La Bibliothegraveque de labbaye Sctint- Victor deMarseille xf - xv siegravecle (Documents eacutetudes et reacutepertoires 74) ParisCNRS 2005 341 pp ills geb ISBN2 271063272 55 Mooie studieover de collectie van zeer oude (vijfde-eeuwse) abdij in Zuid-Frankrijk

PARSHALLPeter W amp Rainer Schoch (eds) Origills of EuropeallPrintmakillg Fijteellth-CentUlY Woodcuts alld Their Publico New HavenYale UP 2005 xii + 372 pp ills geb Regs ISBN0300 113390 (engeditie) $65 ISBN3 936688 08 7 (duitse ed) Voortreffelijke bundel bijexpositie in WASHI GTO en nadien NEURE BERG

POWITZG Handschriftenlllld fruumlhe Drucke Ausgewaumlhlte Aufsaumltze Zllrmittelalterlichen Buch- und Bibliotheksgeschichte (Frankfurter Biblio-theksschriften 12) Frankfurt am Main KJosternlann 2005 230 pp illsISBN3 465 03423 6 19

PROVENIENZFORSCHUNGDe lezingen van het gelijknamige Arbeits-gespraumlch in de HAB te Wolfenbuumlttel in 2002 verschenen in de Wolfenbuumlt-teler Notizen zur Buchgeschichte 29 (2004) 1-2 de aflevering is apartleverbaar via de uitgeverij Harrassowitz in Wiesbaden ISSN0341-2253

60 httpwwwharrassowitz-verlagde

PULLIAMH Word and image in the Book of Kells Dublin FourCourts Press 2005 232 pp ills ISB 1851829253 55 $ 55

RAFFEL Eva 1lI1lstre Gaumlste Die Weimarer Illkunabelsa1l1111lung in derBadischen Landesbibliothek Katalog zur Ausstellung Karlsruhe BadischeLandesbibliothek2005 I 12 pp ills in kleur geb ISBN3 89065 055 4

15 Sedert april 2004 wordt een wetenschappelijke catalogus gemaaktvan de ca 450 incunabelen uit de Herzogin Anna A1nalia Bibliothek teWeimar een collectie die vrijwel onbekend was De boeken waren in Wei-mar afwezig tijdens de grote brand op 2 september 2004 (vg Bif 44) Eeneerste kennismaking in deze kleine maar verzorgde publicatie

RINASCIMENTOvirtlOle - Digitale Palimpsestforschung RediscoveringWrillen Records of a Hidden Cllltural Heritage Perspektiven desNemverks in den Beitrillslaumlndern Mittel- und Osteuropas und inangrellzenden StaatelI Berichtband der Konferenz des NetzwerksRinascimento Virtuale zur Digitalen Palimpsestforschung 28-29 Juni2002 Bratislava Ed D Harlfinger Bratislava Filozofickaacute FakultaUniverzity Komenskeacuteho 2002 155 pp ills

SCHAuml1ZEaus den Bibliotheken Nordrhein- Westfalens Tentoonstellings-catalogus uitgegeven door het Verband der Bibliotheken WeiierswistLandpresse 2005 184 pp ISBN3 935221 495 30

SCIPIONI S Codici u1l1anistici di Gellio (Filologia medievale eumanistica I) Roma Edizioni di storia e letteratura 2003 152 pp ISBN88 8498 1077

SHEPARDD lntroducing the Lambeth Bibe A Study ofText alld11l1agelYTurnhout Brepols 2004 ca 320 pp ills geb ca 105 ISBN2-503 51511 8 Studie van de tweedelige Lambeth Bible naar tekstueleopmaak en verluchting Tevens resultaten van onderzoek naar tekst enbeeld in meer dan honderd Engelse en continentale romaanse bijbels

SIDER David The LibrCIIY ofthe Villa dei Papiri at Herculanell1l1 LosAngeles J Paul Getty Museum 2005 128 pp ills ISBN 139780892367993 $ 40

SYBRANDYSybren Libben en wurkfan Aegidius Radaells de earsteprinter fan de akademy te Fljentsjer (Minsken en Boeken 25) Leeuwar-den Fryske Akademy 2005 72 pp ills 18 Radaeus was 1586-1613 deeerste academiedrukker van Franeker (gesticht (585)

TESNIEgraveREMarie-Helegravene Bestiaire 1I1eacutedieacuteval Enluminures Paris BnF200520 pp + 140 ills 40 Bij expositie zie PARIJS

TOCK B-M Scribes sOllscripteurs et teacutemoills dans les actes priveacutes enFrallce (Vtf - deacutebut du xtf siegravecle) (ARTEM 9) Turnhout Brepols 2005490 pp ills JSB 2503 5162S-9 60

VLIET Rietje van Elie Lllzac (1721-796 Boekverkoper van deVerlichting ca 704 pp ills Nijmegen Van Tilt 2005 ISBN90 77503 374 ca 3990 Dissertatie over eigenzinnige inteillationaal opererendeLeidenaar

WIERDA LS Annamemarium tOtitlS sapientiae - Een arsenaal vooralle wetenschap De Franeker academiebibliotheek in de zeventiendeeeuw Leeuwarden Fryske Akademy 2005 423 pp enkele ills ISBN906171 982 8 35 Cumulatieve becommentarieerde uitgave van catalogi tot1691-1694 met aantekeningen over bewaarde exemplaren (ca 95 van1770 boekdelen) diverse appendices en registers (om bezitters enschenkers) en voorzien van inleiding over geschiedenis en contekst

WILLLMANDaniel amp Karen Corsano Early provenances of Latinmanuscripts in the Vatican LibrGlY [Bibliotheca Apostolica Vaticana]Vaticani Latini and Borghesiani (Studi e test i 405) Cittagrave del VaticanoBibliotheca Apostolica Vaticana 2003 203 pp ISBN88 210 0734 O 25

WITTEK Martin lnventaire des malluscrits de papier du XVe siegraveclecOllserveacutes agrave la Bibliothegraveque Royale de Belgique et de leurs jiligranes IUManuscrits Dateacutes (1461-480) Bruxelles KBR 2005 2 delen 516 ppills (nagetekende watermerken) ISBN92 87093 153 O Sedel1 zijn emeri-taat in 1990 begon de oud-hoofdconservator van de KB te Brussel energiekaan het ontsluiten van de watermerken in de gedateerde handschriften vande KBB Sinds 2001 verschijnen de delen in hoog tempo

TECH ISCHEASPECTE VANHANDSCHRrFTEIn Coacuterdoba is op 6-8 oktober 2005 een inteillationaal congres over Crafttreatises and handbooksthe dissemination of technical knowledge in theMiddle Ages Een bundeling van de bijdragen is voorzien Infoca Icollrucoes

RELIGIEUZELEESCULTUURINNEDERLANDOp 14 oktober 2005 organiseerde de afdeling Handschriften en OudeDrukken Studiecentrum voor Protestantse Boekcultuur van de VUAmsterdam een symposium getiteld Omgang met vrome tekstenReligieuze leescultuur in Nederland Informatie odrubvuvunl

HANDSCHRIFTENCATALOGISERENIN INTERNATIONAALPERSPECTIEF24-26 oktober 200S is in de Bayerische Staatsbibliothek te Muumlnchen heteerstvolgende (driejaarlijkse) internationale congres van de zgn Hand-schriftenbearbeiter te weten de mensen die bezig zijn met de weten-schappelijke ontsluiting van middeleeuwse handschriften Info bij drBettina Wagner bettinawagnerbsb-muenchende programma enaanmelding via httpwwwbsb-muenchendehsstagungindexhtm

GEBROEDERSVANLIMBURGOp 17 en 18 november 200S wordt in Nijmegen een congres georganiseerdrond deze beroemde zonen van Nijmegen The Limbourg BrathersNijmegen Masters at the French Court 11400-1416 Programma enaanmelding mhvmuseumhetvalkhofnl

BOEKVERLUCHTINGOp 8 - 10 december 200S is de Cambridge Illuminations Conferencegepland een groot evenement ter afsluiting van dito expositie ter plaatseCf httpwwwcrasshcamac ukevents200S-6camilluminationshtmlvoor info en aanmelding dr Stella Panayotova (sdp26camacuk)

BOEKGESCHIEDENISTegelijk met het voornoemde congres wordt het tweede lustrum van deVlaamse Werkgroep Boekgeschiedenis gevierd met een studiedag waaruiteenlopende tradities van de boekgeschiedenis in dialoog treden metrecent onderzoek in Vlaanderen en Nederland Boekgeschiedenis in hetkwadraat Context en Casus zal op 9 december 200S plaats vinden in hetPaleis der Academieumln te Brussel Nadere informatie en aanmelding viaMaart je De Wilde maartjedewildeuaacbe

TEKSTEN BEELDIN EMBLEEMBOEKENDe Bibliographical Society of America roept op tot het insturen van papersvoor de 14de jaarlijkse conferentie van de Society for the History ofAuthorship Reading and Publishing (SHARP) die gehouden wordt inDen Haag van 12 tot 14 juli 2006 Sprekers dienen lid te zijn van zowelBSA als SHARP wanneer zij zich registreren voor de conferentieAbstracts (maximaal ISO woorden) en korte cvs moeten worden gestuurdnaar Michael Laird (bibliograohverizonnet) en James N Green(jgreenlibrarycompanyorg) Voor meer informatie over SHARP ziewwwsharpweborg

DISPLAYINGBYZANTIUMIn het Institute of Education te Londen vindt van 20 tot 26 augustus 2006het XXI International Byzantine Congress plaats De titels van enkelelezingen zijn al bekend Instrumenta studiorum door W Brandes Wordson the page door 1 Lowden Words inscribed door M LauxtermannWords for retrieval door B Mondrain Informatie via professor AnthonyBryer (Bryercompuservecom) of op wwwbyzantinecongressorguk

BRUSSELOnlangs is een officieumlle opvolger benoemd voor Pierre Cockshaw eenpositie die jaren werd waargenomen door dr Raphaeumll De Smedt Dehistoricus Patrick Lefevre (S2) sedert tien jaar aan het hoofd van hetLegermuseum is voor de duur van zes jaar de nieuwe hoofdconservatorvan de Koninklijke Bibliotheek van Belgieuml We wensen hem veel succes

DEN HAAGPer oktober 200S werd drs Ed van der Vlist aangesteld als conservatorhandschriften aan de Koninklijke Bibliotheek te Den Haag - naast dr AnneKorteweg die in 2007 de KB zal verlaten

ROTTERDAMHet Erasmus Center for Early Modern Studies opgericht in 200S is eeninitiatief van de Erasmus Universiteit Rotterdam en Bibliotheek Rotter-dam Deze laatste bezit een van de omvangrijkste Erasmusverzamelingenter wereld Een van de activiteiten van het Erasmus Center is de ontplooi-ing en cooumlrdinatie van activiteiten die gericht zijn op het behoud engebruik van dit erfgoed Hiertoe heeft het de kaartenbakken van deBibliotheek met een schat aan bibliografische beschrijvingen referentiesen tegenwoordige vindplaatsen gedigitaliseerd en beschikbaar gesteld opzijn website onder de naam Erasmus Online Deze database is aangevuldmet afbeeldingen van titelpaginas (vgl httpwwwerasmusorgl)

LEIDENPer 1 april werd dr AH (Adriaan) van der Weel benoemd op de Bohn-leerstoel aan de Universiteit Leiden De leeropdracht behelst de Modernegeschiedenis van het boek met name in de negentiende en twintigsteeeuw en van de bedrijfseconomische en technische ontwikkeling van deboeken-sector Deze bijzondere leerstoel is ondergebracht bij de nieuwemaster-opleiding Boek en Digitale Media en is - inmiddels de negende-hoogleraar die werd benoemd door de Dr PA Tiele-Stichting Dezeleerstoel wordt gesponsord door uitgeverij Bohn Stafleu Van Loghum tergelegenheid van het 2S0jarig jubileum van uitgeverij boekhandel Bohndie zich 17S2 te Haarlem vestigde

AMSTERDAMMet ingang van 1 september 200S is dr F1M (Frank) Huysmans benoemdtot bijzonder hoogleraar Bibliotheekwetenschap aan de Universiteit vanAmsterdam Deze leerstoel is ingesteld vanwege de Vereniging vanOpenbare Bibliotheken Een van de centrale themas in het onderzoek zalzijn hoe openbare bibliotheken hun rol als toegangspoort tot informatie encultuur zullen (blijven) vormgeven gelet op de veranderende behoeften inde maatschappij

LONDENPer I december 200S is Simon Eliot hoogleraar in Reading benoemd opde nieuw ingestelde leerstoel History of the Book aan de University ofLondon de eerste leerstoel op dit gebied in het Verenigd KoninkrijkTegelijkertijd wordt professor Eliot benoemd tot algemeen redacteur vaneen meerdelige geschiedenis var Oxford University Press Dit project biedttevens onderdak aan vier postdocs

Tijdens het IS congres van CIPLAPICES (Wenen sept 200S - vgl Bif4S) is een nieuw bestuur van het Comiteacute International de PaleacuteographieLatine gekozen Stefano Zamponi (Florence) werd voorzitter Marc Smith(Sorbonne Parijs) vice-voorzitter en Eef Overgaauw (Berlijn) is nuschatmeester Pamela Robinson (Londen) bleef secretaris Het Moderamenvan Apices bleef gelijk (tot de ledenvergadering in 2007 of 2008)

ZWITSERSEHANDSCHRIFTENOPHETINTERNETZomer 200S werd een website geopend over om handschriften catalogiprojecten en tentoonstellingen in Zwitserland Vernieuwend zijn de sectoren over handschriftenkunde en de mogelijkheden tot bestemming vangotisch en humanistisch schrift Zoals te verwachten is de sitehttpwwwcodicesch meertalig toegankelijk Details bijandristcodicesch

BIFOLIUMis een informatieblad over activiteiten rond handschriften en oude drukken Het bevat zoveel mogelijk gegevens over tentoonstellingen catalogi con-ferenties workshops bijeenkomsten van codicologen en bibliografenBifolium verschijnt tweemaal per jaar in april en oktober Een abonnement kost momen-teel 10 per vier nummers (twee jaargangen) over te maken naar girorekening 33 SO 78S (Postbank Arnhem-NL) Voor instellingen met gecompliceerdeadministratieve eisen is 10 per jaar verschuldigd Na opgave van naam en adres bij de redactie ontvangt men een rekening of acceptgirokaart

Mededeling voor onze abonnees in het buitenland Omdat de kosten voor buitenlands betalingsverkeer buitensporig hoog uitvallen vragen wij U om Uw be-taling bij voorkeur zo te regelen dat de transferkosten voor Uw rekening komen Voor internationaal bankverkeer is een referentie nodig naar mAN NL33 PSTB0003 3S07 8S BIC-CODE PSTBNL21 tnv Bifolium Afdeling Middeleeuwse en Renaissance Studies (MRS) RU Groningen Groningen) Dank U

Message for our Foreign subscribers As the charges for collecting your subscription are very high (up to 7 - 10 or even more) we would like to ask youto mention on your cheque or International PO-money order that the costs of transfer are yours For international banking references to mAN NL33 PSTB 00033S07 8S BIC-CODE PSTBNL21 in the name of Bifolium Department of Medieval amp Renaissance Studies PO Box 716 9700 AS Groningen - The Netherlandsare most helpful Thank youRedactie JosMM Hermans [+31] SO 3636114 fax 3637263 jmmhermansrugnl en WCM Wuumlstefeld wwustefeldzonnetnl