]aarUjks kieten vijftien academici voor het

Fellows-programma van McKinsey & Campany.

Dit twee tot drie jaar durende programma biedt een snelle

persoonlijke gmei en een vceltijdige carrieres tart.

McKinsey & Campany zockt voor dit bijzondere programma

vcelzijdige en nieuwsgierige tearnspelers die niet alleen

uitblinken in hun studie, maar die daarnaast ook

inspirerende en sterkc persoonlijkheden zijn. Mensen die er

plezier in hebben am in teamverband problemen uit elkaar te

rafelen en creatieve oplossingen te ontwikkelen.

Wil je meer weten over het Fellows-pro!,'Tarmna,

vraag dan onte brochure aan bij Clara Vrielink,

McKinsey & Campany, Arnstel344, 1017 AS Amsterdam,

telefoon (020) 5513700.

Email: AM-Recruiting@McKinsey.cam.

Internet: w-ww.McKinsey.nL

"Sommigen verk laren mij soms voor gek als ik weer eens een aantal mensen heb uitgenodigd voor een goede maaltijd. Een hele dag in de keuken is dan namelijk het gevolg. Maar als ik dan zie dat al mijn vrienden -die elkaar dan niet of nauwelijks kennen­een fantastische avond met elkaar hebben, dan maakt dat het vele werk ruimschoots de moeite waard.

Die gastvrijheid heb ik van huis uit meegekregen. Ik heb er plezier in: kijken naar andere mensen. Zien hoe ogenschijnlijk verschillende mensen elkaar ontdekken. Die interactie tussen mensen blijft me intrigeren. Helemaal als zo'n etentje ook nog eens vroeg in de morgen eindigt met indrukwekkende gesprekken."

Peter Hanekamp Fellow sinds januari 1998

R e a ct De Rostra-redactie heeft onvermoede kanten. Dat

heeft de komst van een extra agendapunt duidelijk

gemaakt. Op verzoek van de nieuwste redacteur is

het puntje "wilde ideeen" toegevoegd. Een tamelijk

lusteloos gezelschap leefde op bij dit idee. Een

minuut daarvoor spraken ze nog voor de zoveelste

keer over problemen bij het verkrijgen van adressen,

maar nu ging het opeens over reisjes naar Afrika, HIV­

baby's en moederkoeken op de cover. Sindsdien lijkt

het of sommige redactieleden de rest van de week

gebruiken om op de vergadering een

voorstel voor een ranzig verhaal

of een gore foto te kunnen doen.

Dat er tussen al het onkruid ook

een mooie bloem kan groeien,

bewijst deze Rostra. Want ook

deze euro-special was ooit een

wild idee. Nu spreken sommigen

zelfs al van het euro-bewaarnum­

mer. En bewaard worden, moet

deze Rostra zeker. Is het niet van­

wege aile interessante stukken

over de euro, dan toch wei vanwe­

ge een zeer speciale bijdrage.

Op weg naar de perfecte Schiphol­

foto's ontweek onze hoffotograaf

hekken, sprong hij over metersbre­

de sloten en negeerde hij overspannen

megafoongeroep. Toen hij door pure volharding de

landingsbaan tot op enkele meters genaderd was,

gebeurde iets dat de natte droom moet zijn van elke

economie-studente: hij werd stevig vastgepakt en

meegenomen door een vijftal potente Hollandse

marechaussees. Het persoonlijk lot van onze dappere

fotograaf is onduidelijk, maar de foto die hij nam is

te vinden op bladzijde 29.

Nu dan over naar de zakelijke mededelingen. Een

recensent mag het gerecenseerde boek meestal hou­

den. Een Rostra-redacteur heeft dat nu ook ontdekt.

In plaats van het verzameld werk van Gerard Reve of

JANUARI 1999

-Ion e e I de gehele Winkler Prins aan te vragen, heeft zij het

"Groot Schimpnamenboek van Nederland" aange­

vraagd, waarin staat dat Amsterdammers ook stoepe­

schijters genoemd worden. Om dit tamelijk saaie flut­

boek voor de Rostra te behouden, moet hier dus

staan: "Koop dat boek." Heel interessant al die

schimpnamen. Een perfect geschenk voor mensen die

je nooit meer wilt zien.

In het geval van de bekende Amsterdamse boekhan-

del S. heeft dit geen zin. Zij beta len

voor een advertentie van een

halve pagina en willen dan een

recensie van hun bestverkochte

economieboek op de andere helft.

Dat boek moet, eenmaal gerecen­

seerd, onmiddellijk en onbescha­

digd bij S. worden ingeleverd. Dat

vraagt om rebellie. Een mogelijk­

heid die wij overwegen is het

onbeschadigde boek te verpakken

in onbeschadigd dynamiet.

Andere ideeen welkom op de

Sefakamer.

Toch was dit nog niet eens het

ergste verzoek dat wij kregen. Die

twijfelachtige eer staat op naam

van het Hoofdbedrijfschap Detailhan­

del, in hun woorden "een publiekrechtelijk samen­

werkingsverband van de centrale ondernemers- en

werknemersorganisaties in de detailhandel ... " Dit

bedrijfschap benaderde ons met het verzoek om aan­

dacht te besteden aan hun prijswinnende scriptie. In

deze scriptie wordt onderzocht wat de toegevoegde

waarde is van de verschillende leisure-elementen in

de attractie- en transactiewaarde in winkelcentra.

Tegen dat soort verzoeken van mallotige organisaties

betreffende onzinscripties zeggen wij met liefde:

"Nee, bedankt." Er zijn grenzen.

Zelfs voor de Rostra-redactie.

3

4

EN VERDER: Redactioneel Column: Toen & Nu Van florijn tot euro

De bedreigingen voor Londen als financieel

centrum van Euroland

Interview Fase & Vendrik

Operatie euro-drop

De groei van Schiphol is al bepaald door

Den Haag

3 5 6

De euro: nieuwe kansen voor het bedrijfsleven De kleine ondernemer checkt de euro Informatie Bureau Internationalisering

18 24 27 31 32 35 37 38 43

Rostra Damus Facts & Figures: Thomas Thijssen Column: Student-en-Leven Sefa pagina Studieverenigingen Roetersstraat 11

• ~.--~. -

ROSTRA

ECONOMICA

JAN UARI

1999 J AARGANG 44

N R. 229

VOORPAGINA

FOTO: MARco VAN H AL ETALAGE VOORLJCHTlNGSWINKEL

EUROPESE COMMISSIE TEGENOVER

HET BI NNENHOF IN D EN HAAG

ROSTRA ECONOMICA

Natuurlijk zijn de verschillen enorm tussen de huidige economische faculteit en de faculteit in mijn studiejaren 1951-1956. Laat ik eens de aandacht richten op het hoofdvak: de algemene of theoretische economie. De centrale figuur was in die jaren Prof. Dr. P. Hennipman. Hij gaf de colleges geschiedenis en methodologie van de economie, prijstheorie en welvaarts­theorie. Hennipman overzag het hele vak, beschikte over een enorme kennis van de literatuur en stimuleerde de studenten kennis te nemen van recente geschriften op het vakgebied. Deze wijze van beoefening van de economie wordt thans nog zelden aangetroffen. Een voor­beeld van een Hennipmaniaanse breedheid en diepgang van kennis is Professor Dr. M. Fase, die daarnaast ook als econometrist kan worden aangeduid. Fase is dan ook nog een rechtstreekse leerling van Hennipman. Het is in de faculteit onduidelijk wie nu eigenlijk de centrale theoreticus is. Op deelgebieden zijn er hier en daar wei enkele opvallende figuren, maar er ontbreekt samenhang. Het kan niet anders of ook het onderwijs is erg fragmentarisch. Bovendien is het erg verbrokkeld over hoog­leraren en medewerkers. Er zijn genoeg studenten met grote belangstelling, maar in de behoef­te aan diepgaande kennis wordt niet of nauwelijks voorzien. De komende jaren zal weer gewerkt moeten worden aan het opleiden van breed georienteerde economen, die theoretische en wiskundige economie weten te integreren. Hier ligt een taak voor de nieuwe decaan Professor Dr. J. van der Gaag. Deze verbetering van kwaliteit kan ook een positief effect hebben op het niveau van de colle­ges van andere docenten op het brede terrein van de algemene economie. Docenten van de eco­nomie van de publieke sector, de internationale economische betrekkingen of de vervoerseco­nomie blijken veelal niet op de hoogte van de hoofdlijnen van de welvaartstheorie. De misver­standen die hierdoor ontstaan blokkeren het effectief toepassen van de theorie in practische situaties. Het is beschamend wat soms aan derden wordt voorgelegd. Misschien is wei het belangrijkste verschil tussen vroeger en nu dat je vroeger bij iemand stu­deerde en nu in een stad. Studenten studeren tegenwoordig economie in Groningen, Tilburg, Rotterdam of Amsterdam. Wij studeerden bij Hennipman, Goedhart, Delfgaauw, Van der Schroef, Meij en Brugmans. Het is duidelijk waar mijn voorkeur naar uit gaat. Studenten hebben recht op een persoonlijk getinte overdracht van kennis en inzicht. Anders kunnen zij net zo goed via inter­net de voornaamste leerstukken van de economie bestuderen. Van der Gaag moet op zoek naar een all-round algemeen econoom, die een stempel drukt op de carriere van een volgende generatie economen. Een persoonlijkheid die bijdraagt aan het publieke debat op grond van een brede kennis van de hoofdlijnen van de economie. Kortom, iemand die zelf ook nog eens een boek koopt en niet met een klapper volstaat.

A. Heertje

JANUARI 1<)<19

5

• Van o r I n Op 1 januari 1999 is de Europese Economische en Monetaire Unie (de EMU) van start gegaan. Toch zijn velen van ons nog niet echt bezig met de euro. Het de euro

is van ons allernaal-gevoel heerst nog niet in de gemeen­schap. Dat is ook niet 'lo vreemd, want men laat een natio­

nale munt niet gemakkelijk los als deze al zo lang met de vaderlandse geschiedenis is verweven.

Het is 674 jaar geleden dat Jan III de eersce gulden sloeg in Brabant; een gulden met leliemotief. De naam was afgeleid van de Florentijnse gulden, een gouden mum die vanwege het leliemotief ook wei florino d' oro werd genoemd (flore betekent bloem). De naam 'florijn' is hiervan afgeleid en ook het J-teken slaat hierop terug. In 1521 introduceerde Karel V een Nederlands muntstelsel door uitgifte van de gouden karolusgulden en in 1544 volgde de zilveren karolusgulden, waarop voor het eerst een gelijkend portret van een regerend vorst te zien was. In schematische vorm ziet de historie van de gulden er als voigt uit:

1325 Jan III slaat de eerste gulden in Brabant. 1378 Albrecht van Beieren introduceert de ee rste

1521 gulden in Holland. Karel V voert het Nederlandse muntstelsel in en geeft de gouden karolusgulden uit.

1544 Uitgifte van de zilveren karolusgulden, d.ie even als de gouden karolusgulden 20 sruivers waard is.

1694 lnvoering van de zilveren statengulden met de Nederlandse Maagd op de beeldenaar.

1816 Het pas gevormde koninkrijk slaat guldens met het porrret van regerend vorst W illem 1.

1942 O nder D uitse bezetting worden de zilveren

1954 1967

guldens buiten omloop gesteld en vervangen door muntbiljetten. Heruitgifte van iets verkleinde zilveren guldens. Vervanging van de zilveren gulden door de nikkelen gulden.

Ondanks deze lange historie wordt de gulden in 2002 dan toch vervangen door een nieuwe munt: de euro. Zoals aIle veranderingen die goed moeten verlopen, zal ook deze

overgang 'lo geleidelijk mogelijk plaatsvinden. Het Iijkt misschien de ver-van-mijn-bed-show, maar dat is het niet. De munten van de 11 deeInemende landen worden binnen afzienbare tijd vervangen door die ene Europese munt. Menigeen zal aI direct met de euro te maken krijgen. Zo

6

zijn de beurskoersen reeds in euro's omgezet en vermelden banken de saldo's op rekeningoverzichten nu ook in euro's. Bedrijven kunnen internationale handel op rekening in euro's voeren. Alleen op rekening want, ook aI is de eerste euro-munt in Nederland al op 8 december 1998 geslagen door Koningin Beatrix, pas in 2002 zal de euro in de hand worden gehouden, uit de pin-automaat worden getrokken en in de kassa klinken.

Een reden voor veel mensen om afstand te houden van de euro 'lOU kunnen zijn dat zij niet weten welke gevoIgen de munrunie met zich meebrengt. De angst voor het onbe­kende vermindert wellicht als men weet dat de EMU niet de eerste monetaire unie is. De voorgangers waren de Duits-Oostenrijkse Muntunie (1857-1867), Latij nse Munrunie (1865-1926), Scandinaviscne Muntunie (1872-1931), Iers-Britse monetaire associatie 0921-1979) en de Belgiscn -Luxem burgse Economische U nie 0921-2002). De laatste wordt aIs meest succesvol beschouwd omdat deze het langst stand neeft gehouden. In 1992 is deze monetaire associatie \veer met 10 jaar verlengd (toe 2002) maar verde­re verlenging zal niet nodig zijn omdat de "Bleu" zal opgaan

in de EMU. Deze versmeIting is eigenIijk al op 1 januari van dit jaar verwezenlijkt met de ingang van de EMU. Echter, omdat de euro-munt chartaal pas in 2002 van start gaat, is net offlciele einde van de "Bleu" ook in 2002.

Een niet eerder genoemde, maar niet minder belangrijke monetaire unie is de monetaire eenheid in de Verenigde Staten. De weg naar deze monetaire eenheid, de nu voor­

aanstaande Am erikaanse dollar, ging echter niet over rozen. Pas in 1935, 159 jaar na de onamankelijkheidsverklaring, was de monetaire unie een feit. Met de EM zal het naar

aJle waarschijnlijkheid niet 'lo lang duren. Aile besproken muntunies functioneerden zander een supranationale autoriteit. Geen van de verdragen was erop gericht om een overkoepelende centrale bank op te rich ten. Bij de Europese monetaire unie is er weI sprake van een vol­

ledige overdracht van bevoegdheden op monetair terrein. Dit komt vooral tot uitdrukking in de vorm van het supra­nationale Europese Stelsel van Centrale Banken, met aan

het hoofd de Europese Centrale Bank. Juist in dat supranationale element en in de vormgeving van de monetaire autoriteit onderscheidt de EMU zicn van eerdere monetaire unies. De economische en politi eke samenhang russen de deelnemende lidstaten is groter dan

ROSTRA ECONONJICA

tot bij de eerdere monetaire unies, met name door de langdu­rige, ge'institutionaliseerde samenwerking in het kader van de EG. Daarentegen is op monetair terrein sprake van een soevereiniteitsoverdracht aan een onafhankelijke instelling, die geen historische voorganger kent. Dat vergroot de levenskansen van de EM U. Bij de overgang naar de monetaire unie zal wat betreft monetaire beleidsautonomie voor Nederland sprake zijn van een gradueel verschil. H et beleid is reeds lange tijd gericht op een wisselkoersdoelstelling: de vaste koppeling aan de Duitse mark. Ons monetaire beleid is dus al langer in hoge mate bepaald door externe factoren. De beperkte binnenlandse speelruimte die wij nu nog kennen zal echter in de monetaire unie geheel verdwenen zijn. De Neder­landse financieIe marktpartijen, sociale partners en burgers zijn gewend aan een stabiel monetair kl imaat en de vorm­geving van de Europese Centrale Bank moet er garant voor staan dat dit zo blijft.

D e gevolgen van de invoering van de euro voor het bedrijfsleven en het bankwezen zijn niet gering. De kosten zullen voor een groot deel neerslaan op het bankwezen. Dit geldt vooral voor banken die actief zijn in het massale retailverkeer, waar een aanzienlijke automatiseringsinspan­ning vereist is. De tijdsdruk is enorm, met name omdat d doorlooptijd van de bouw en verandering van geautomati­seerde systemen groot is. Berekeningen van de k05 t de omschakeling op de euro laten zien dat deze voo banken vrij aanzienlijk zijn, zeker in v rgelijking me e kos ten voor het bedrijfsleven. Behalve de omschakeli ngs­kosten, hebben de banken ook te maken me~ h.¢ \yegvallen van provisi -inkomsten uit de valutahandel en dekkingr;­transacties en met marges onder d ruk Voor het bed rijfsl cven miljard gulden ger'aarna~

op de schouders kome!;,}. Yoor aileen op lange termijn re bedrijven zal de concurremi

<'1,;;, ..... ,--.

voorbeeld is de grenswi~~!=r hun omzet zullen verli# en prijsdifferentiatie doen, rakin een bedrijf het zich nog wei vero r vel OI,TI r"scufferen­tiatie toe te passen als overal dezelfde mun dlt? bedrijven zullen op tijd een nieuwe strategie m

JANUARI I!m

AUDREY BRUNINGS

o bedenken om het hoofd boven water te kunnen houden. Natuurlijk staan tegenover de nadelen ook voordelen. Zo zullen verhoogde efficientie en schaalvoordelen tot kosten­besparingen leiden. Bovendien zuIlen er nieuwe kansen zijn voor het wholesale-bedrijf. Ook zal het investeringslclimaat in Europa verbeteren en de mobiliteit van kapitaal toene­men.

Dan zijn er nog de consequenties voor particulieren. Op de korte termijn zijn dit er niet veel. Prijzen worden immers nog in guldens vermeld en betalingen kunnen nog in gul­dens worden gedaan. Alleen de particuliere beleggers - en dat zijn er overigens steeds meer - worden direct met de euro geconfronteerd. Op de lange termijn zullen Europ se markten en prijzen ook voor particulieren doorzichtiger worden. Bovendien is er het vaak genoemde voordeel van niet geld te hoeven wis­selen als je op vakantie gaat. H er is dan ook niet verwon­derlijk dat 'de gewone mens' steeds positiever denkt over de euro. Uit de Eurobarometer, de enquete die De Nederlandsche Bank halfjaarlijks Iaat uitvoeren, komt naar voren dat nu 69% van het publiek de euro een aanvaard­baar alternatief vindt voor de gulden. [i]

7

Op 1 januari 1999 werden de wisselkoersen van de munt­

eenheden van Nederland, 8elgie, Luxemburg,

Duitsland, Frankrijk, Finland, Italie, Spanje, Portugal,

lerland en Oostenrijk aan elkaar vastgeklonken.

Handel in die landen is dan aileen nog mogelijk met die ene Europese munt, de euro.

De invoering van de euro creeert veel nieuwe moge­

lijkheden voor financiele markten. Voor Londen, de financiele hoofdstad van

Europa, wordt de introductie van de euro echter ook als

een mogelijke bedreiging gezien.

SIMCHAJONG

8

l E

Londen is op dit moment het onomstreden hart van de Europese financiele wereld. De eurobondmarkt is gevestigd in Londen, de London International Financial Futures and Options Exchange (LIFFE) is na de Chicago Board of Trade de groo(S[e handelaar in futures ter wereld, nergens ter wereld worden zoveel buiten­landse valuta verhandeld als in Londen en aile gerenommeerde investment-banken zijn gevestigd in Londen. Het Verenigd Koninkrijk heeft besloten niet mee te doen aan de euro en er zijn mensen die vrezen dat dit schadelijk kan zijn voor Londen als financieel centrum. Volgens deze mensen wIlen een groot aantal financide activireiten verhuizen naar Frankfu[[, de grote concurrent van Londen en de vestigingsplaats van de Euro pese Centrale Bank (ECB). De laatste jaren kan inderdaad een verschlliving worden waargenomen van een aantal financide activiteiten van Londen naar Frankfurt. Anderen denken echter nier dat de invoering van de euro een gevaar zal opleveren voor de leidende positie van Londen. Zij redeneren dat Londen zo groot is dar er niet regen op re concllrreren valt. Her is inderdaad zo dar er in Londen meer mensen in de financide secror werk­zaam zijn dan de bevolking van Frankfurt zielen relt. Dir artikel zal nader ingaan op de krachren die Londen tot de financieJe hoofdsrad van Europa maakten en de krachten die deze positie kllnnen bedreigen.

Het succes van Londen Het succes van Londen moet bestudeerd worden tegen de ach­rergrond van de globalisering van de wereldeconomie. De globa­lisering van prodllctieprocessen en de mogelijkheid een wereld­wijde aft.ermarkt re bedienen zorgden aan het eind van de jaren zeventig voor een behoefte aan gecentraliseerd , zeer hoog gekwa­lificeerd ropmanagement. Sindsdien kan een concentratie waar­genomen worden van de hoofdkanroren van de grote multina­tionals in een klein aantal grote steden. Rond deze hoofdkanro­ren concenrreerden zich de zeer specialistische services die nodig zijn voor het beheersen van wereldwijd opererende bedrijven. G ezegd kan worden dat deze diensrverleners zich concenrreerden in New York, Tokio en Londen. Vooral waar her gaar om finan­cide diensten wist Londen een leidinggevende positie op re bou­wen. Dit was mogelijk dankzij de hisrorische achtergrond van

ROSTRA ECONOMICA

e bedre-g­ ge als rna o e -clee

n r 111 van

Londen en de Big Bang van 1986. Londen was sinds de negenriende eeuw niet aileen de hoofdstad van het Verenigd Koninkrijk maar ook van een gigantisch wereldomvattend handelsnet\'lerk. De meesre banken en andere financieie instellingen hebben zich aan her postkoloniale rijdperk weten aan re pas-sen. In 1986 werd de posirie van Londen enorm versrerkt door de Big Bang die door de Tharcher-regering werd doorge­voerd. In een klap werd al het financieie verkeer in her Verenigd Koninkrijk gedereguleerd. Met de technologische voorsprong die de Londense beurzen wisren op re bouwen, zorgde deze ont­wikkeling ervoor dar Londen tot het financiele hart van Europa kon uitgroei­en. Echrer, andere landen volgden het voorbeeld van Londen en begonnen ook te innoveren en te dereguleren. Sinds een paar jaar lukt her een aantal beur­zen, in her bijzonder de Deutsche Borse in Frankfurt, eindelijk om stukje bij beerje marktaandeel terug te veroveren op Londen.

Veranderingen in het beurzenlandchap Nieuwe informatierechnologieen en de invoering van de euro brengen een aantal structurele veranderingen teweeg in de Europese beurzenwereld. Tien jaar geleden waren er meer dan veertig verschillende beurzen in Europa. Elk land had zijn eigen beurzen voor aandelen en derivaten. Buitenlandse markten waren niet of moeilijk toegankelijk dankzij wisselkoersen, belemmerende wergeving en hoge kosten. Nieuwe informarierechnologieen en de invoering van de euro doen deze barrieres grotendeels verdwijnen. Nier het land, maar de kosten en de liquiditeir van een beurs wilen bepalen waar financiele activiteiten zich afspe­len. Deze ont\'likkeling zal de concurrentie tussen de beur­zen veel heviger maken en zal uiteindelijk leiden tot de

JANUARI 1999

concentratie van het gros van de financiele aCtlVltelten rond een of t\'Iee Europese beurzen. Gedurende de tachtiger jaren en aan her begin van de jaren negentig was Londen de enige echte internationale beurs van Europa. Nog sreeds domineert Londen het Europese

beurzenlandschap: de rorale waarde van de Londense effectenbeurs is meer dan t\'Iee keer zo groor als die van de groor­ste Europese concurrent, de Deutsche Borse van Frankfurt. Echter, Londen heeft de laatsre jaren een significanr marktaandeel moeren afstaan aan met name de opkomende beurs van Frankfurr. Een belangrijke rol speelt hierbij een nieuw elektronisch systeem dat de aandelen- en termijnhandel op de Deutsche Borse het afgelopen jaar veel efficienter en betrouwbaarder heeft gemaakr. Het is de beurs van Frankfurt reeds gelukt om de leidende positie in de lucratieve marin v~~r fu tures op Duitse sraatsobligaties over re nemen van Londen. Verder dreigt voor Londen het gevaar dat na de invoering van de euro de City

een van haar financiele boegbeelden ver­liesr. Jarenlang was de London Interbank Offered Rate (Libor) de onbet\'liste wereldwijde standaard v~~r interna­tionale rransacries. Een aantal grote continentale banken probeerr echrer zijn voordeel te behalen met de inrroductie van de euro. Met polirieke steun ont\'likkelen deze banken nu een eigen standaard, Euribor genaamd. Euribor zal 4 januari worden gelanceerd, op dezelfde dag als Libors ecu­standaard wordt geconverteerd naar euro's. De strijd tussen Euribor en Libor is belangrijk, gezien de politieke energie die erin is gestoken. Een aantal Europese centrale banken die achter de schermen een campagne v~~r Euribor zijn begonnen, hebben al duidelijk gemaakr dat banken die Libor blijven gebruiken zich niet populair wilen maken.

9

"In Londen zlJn meer mensen In

de financiele sec­tor werkzaam zijn dan de bevolking

van Frankfurt zielen telt"

Een recente enquete heeft aangetoond dat zeventig procent van de banken in de euro-zone van plan is Euribor te gaan hanteren als srandaard voor internationale transacties. Als Euribor de overhand krijgt, zal dat in de financieie wereld een enorme deuk betekenen voor het imago van Londen als financieel centrum. Verder Iigt het voor de hand dat een groot deel van de leningen- en derivatenhandel uit Londen naar Frankfurt verhuist. De Deutsche Borse heeft reeds een groot aantal future contracten gdntroduceerd die zijn gekoppeld aan Euribor. Al met al is het Frankfurt gelukt om Londen in defensief te drijven. Dit wordt des te meer duidelijk als in ogenschouw wordt genomen dat Londen Stock Exchanges, alhoewel twee keer zo groot, akkoord is gegaan met een aandee! van vijftig procent in de in juli opgestarte strategische alliantie met Deutsche Borse.

De hindernissen voor Frankfurt Een aantal factoren verhindert de belangrijke financieie instellingen om de verschuiving van een aantal f1nancieie activiteiten naar Frankfurt achterna te reizen. Het succes van Londen is grotendeels te danken aan de gunstige wet­geving voor financide instelling n in het Verenigd Koninkrijk en voorlopig lijkt de nieuwe Dui tse regering niet van plan om op dit gebied met Londen de concurren­tle aan te gaan. Ten eerste moeten in Duitsland gevestigde instellingen 46 procent meer vennootschapsbelasting betalen dan instellin­gen gevestigd in Londen. Aangekondigde Duitse belas­tinghervormingen zijn niet drastisch genoeg om dit ver­schil te doen verdwijnen. Een tweede probleem voor Frankfurt is de hoge Duitse inkomensbe!asting. Al met al is het twee keer zo duur om een hooggekwalificeerde mede­werker in Frankfurt aan te stellen als het is om eenzelfde persoon in Londen aan te stellen. Een andere factor die niet bevorderlijk is voor de ont\vikkeling van Frankfurt als financieel centrum, is een voorstel van de nieuwe Iinkse Duitse regering om winsten van beleggingsfondsen twee keer te belasten. Gevreesd wordt dat hierdoor de liquiditeit

10

"Niet aileen de hoofdstad van het VK maar ook van

een gigantisch wereldomvattend handelsnetwerk"

en de performance van de Frankfurtse beurs zal afnemen en dat een aantal fondsen uit Duitsland zal wegtrekken. Verder zal de invoering van de euro naar aile waarschijn­lijkheid een srerke groei betekenen voor een aantal markten waar Londen reeds een zeer sterke positie heeft opgebouwd. Londen is op dit moment de plaats waar het meest in bui­tenlandse val uta wordt gehande!d. Deze markt zal naar ver­wachting sterk groeien omdat de euro naar aile waarschijn­lijkheid een van de belangrijke reservevaluta wordt. Het is de vraag of Frankfurt zich op de kone termijn in deze markt kan profileren. Ook zal de focus in Europa verschui­yen van valutarisico's naar kredietrisico's. Dit zal op de lange termijn lei den tot een sterke groei in de markt voor bedrijfsobligaties, een markt die in het Verenigd Koninkrijk, net als in Amerika, veel verder ontwikkeld is dan op het continent.

De toekomst Of Frankfurt een reeJe bedreiging zal vormen voor de lei­dende financieie positie van Londen, zal afhangen van een aantal factoren. Ten eerste zal de nieuwe Duitse regering meer achter de financieJe ambities van Frankfurt moeten gaan staan. O ngu nst ige wetgeving voor fi nancieIe instellin­gen zal zo sne! mogelijk moeten verdwijnen. Als dit gebeurt ziet de positie van Frankfurt er niet onrooskleurig uit. Als het zou lukken om de efficientie en betrouwbaarheid in vergelijking met Londen verder te verbeteren, wilen meer en meer financieJe instellingen geneigd zijn de ovemeek over het Kanaal te wagen. Voorwaarde is wei dat Frankfurt ook de nieuwe, door de euro ontstane financieJe marhen, naar zich toe weer te trekken. Verder zal de invoering van de euro Londen meer en meer tot een outsider maken. Het verlies van prestigieuze zaken als de Libor-standaard kunnen het gevolg zijn. Als het Verenigd Koninkrijk niet op korte termijn besluit toch met de euro mee te doen, kan dat negatieve gevolgen hebben voor de financiele sector in dat land. [i]

ROSIRA ECONOMICA

lilt

vat de r

~~_~~~~~~~lng

s a Waar willen zr gaan experimenterrn?! .Ie manager bij Rabobank International legt het

drir landbouwuniversiteiten, twee ruimtevaarrorganisaties en enkele instituten voor

de eer om daarvoor de strategie uit te stippelen. En een nieuwe dimensie toe te voepid aan de food

koker~

Of je zo'n project mag verwachten, kunnen we uiteraard niet voorspellen. Maar dat er bij ons een Iftileic:ncle

International, durven we wei te stellen. De opties zijn legio. Waarschijnlijk ken je de lokale Rabobanken. Maar wat

toonaangevend in de werdd op het gebicd van healthcare, food & agribusiness? Of Rabobank Nederland, de

voor de Rabobankcn in het land. Rabofacet, bron van innovaties op ICT- en facilitair terrein.

keltingn!IGCIQ£·.·~ on andere -

Maar de beste garantie voor jouw toekomst is onze mentaliteit. Wij investeren in duurzame relaties. Met klanten. Met mede­

werkcrs. Je krijgt de tijd om cerst aan je basis te werken en daarop je toekomst te bouwen. Rechtstreeks in een startfunctie.

Of via een van de vde traineeships die we biedrn. We zijn heniruwd naar je ideren.

Bd voor meer informatie (030) 216 1146. Of kijk op Internet: http://www.rahohank.nllwerken

et ~amflet van de eventig economen was lauwel<ul

De Amerikaanse econoom Paul Krugman heeft grote kritiek geleverd op de EMU, omdat de Europese Centrale Bank als enige beleidsdoelstelling het handhaven prijsstabiliteit heeft. De Amerikaanse centrale bank, de Fed, moet in de uitvoel'ing van haar beleid we! rekening houden met de hoogte van de werkloosheid. Waarom? Dat is metcc;} een moeilijke vraag. De Fed is weliswaar opgericht in 1913, maar kreeg pas haar definitieve vorm ten tijde van de crisis in de jaren dertig. Daarom kijkt zij mis­schien ook naar werkgelegenheid. Her verdrag van Maastricht biedt geen ruimte voor andere doelstellin­gen dan prijsstabiliteit. Landen heb­ben daarover overeenstemming bereikt en daarom staat dat daar. Achterliggende gedachte is dat prijs­stabiliteit op den duur leidt tot hoge­re groei. Dat heb je nodig voor werk­gelegenheid.

Toch heeft de Amerikaanse econoom Robert Barro berekend dat een inflatie die een procentpunt hoger !igt, sLechts Leidt tot een dating van economische gToei van 0,03 procentpunt. Dat onderzoek ken ik wei, maar de rcsultaten zijn veel genuanceerder. Een klein beetje inflatie is niet schadelijk, maar een inflatie van 20% is desastreus voor de groei. Vanaf een procent of acht wordt inflatie verve­lend. Maar om acht proceOl Le berei­kC:l, begin je altijd met kleine stapjes. Dat is een rechrvaardiging voor heL streven naar prijsstabilitclL

Aan het eind van de jaren zeventig

JANUARI 1m

heeft Fed-president Vo!cker geprobeerd om een heel hoge inflatie te do en ver­dwijnen ... ... wat gelukr is ... maar dat is we! het begin geweest van massawerkLoosheid. Het terugbrengen van de inflatie en het ontstaan van de hoge werkloos­heid gingen inderdaad samen. Al in de jaren zestig was er een geweldige uitstoot van industriearbeid. De groei van de dienstensector kon die uitstoot aanvankelijk opvangen, maar dat kon niet eindeloos zo door­gaan. Aan het eind van de jaren zeventig we I'd dar zichtbaar. Toen ook overheden niet langer expan­deerden, kon de uitstoot niet meer worden gecompenseerd. Toevalliger­wijs ging dat gepaard met die oplo­pen de inflatie. Het was een samen­loop van omstandigheden. Maar als t"vee verschijnselen samengaan, vind ik het wat gevaarlijk om direct een causaal verband te ieggen. Op theoretische gronden zou ik een verband tussen werkloosheid en inflatie ook willen uitsluiten. Anders zou er een afruil kunnen plaatsvin­den tussen inflatie en werkloosheid. De Phillips-curve bestaat namelijk niet. Het idee van de Phillips-curve, een verticale lijn trouwens, ontstond in de jaren vijftig. Als je naar grafie­ken van die tijd kijkt, zie je dat de curve die bestond in de jaren zestig langzaam verdwijnt, dat is heel grap­pig. Belangrijker is dat voor de ve;[!­cale Phillips-curve een theoretische rechtvaardiging bestaat, zoals elk modern monetair leerboek demon­streen.

PIETER VAN DER STRAATEN

Bij an nu!-inflatie is het niet moge!ijk om !onen nominaa! te !aten stijgen, terwij! ze reee! ge!ijk bLijven. Dat zou het lastiger kunnen maken om !onen !angdurig te matigen. Die redenering ken ik niet. Ik zie dat verband niet zoo Het verhogen van lonen is gerechrvaardigd bij een stij­ging van arbeidsproductiviteit. Vakbonden zullen ervoor strijden dat de baten van productiviteitsstijgin­gen ook bij werknemers terechtko­men. Als er bovendien sprake is van inflatie, zullen ze crnaar streven om daling van rede Ion en te voorkomen. Je kunt je voorstellen dat vakbonden daarin niet volledig slagen als hun positie zwak is. Dit is bijvoorbeeld het geval in situaties met hoge werk­loosheid.

Anderhaif jaar ge!eden protesteerden 70 economen met an pamflet tegen invoering van de euro. Na invoering zou je geen instrumenten meer hebben om werkLoosheid te bestrijden. Dat Leidt tot mis!ukking van de euro. Dat pamflet heb ik echt flauwekul gevonden. Niet omdat ze niet tegen mogen zijn -iedereen mag het met invoering oneens zijn- maar 0l!ldat ze hun kritiek niet op het juiste moment uitten. De zaken hadden hun beslag al gekregen. De slapers werden wakker uit hun slaap, maar -hcbas- de beslissingen waren al genomen. De kans dat de monetaire unie mis­lulu is natuurlijk vrij gering, omdat de politieke wil er is om het lOL een succes te maken. De landen waar bleek dat de politieke wil er niet was,

13

doen nier mee. Kijk naar Groor­Sriuannie en Denemarken. Je kan her weI berer weren dan de poJiriek her uirspreekt, maar in feite is dar uitermare ondemocratisch. We ZIJn geen rechnocraren. Her verdrag van Maastricht is van diplomaren, niet van economen. Daarom is er economisch ook wel het een en ander op aan te merken . De normen uir het verdrag van Maastricht zijn weliswaar niet wille­keurig, maar wel enigszins arbirrair. Her zijn redelijke, besruurlijke nor­men. Het zijn geen uitkomsten uir een zorgvuldige werenschappelijke analyse.

Waarom zijn die richtLijnen uit het verdrag van Maastricht nodig: Als je een wandeling maakt in onbe­kend gebied, heb je een wandelkaart nodig. Als je besruurt, heb je richrlij­nen nodig, waar je je mer z'n allen op kunt richren. Oat is een algemeen ervaringsfeit. Her verdrag van Maastricht is zo'n richtlijn. De richrlijnen van Maasuichr heb­ben een geweldige convergerende werking gehad. A1s je een sportclub hebr en je wilr roegelaren worden tot een bepaalde divisie, moet je er naar streven om re voldoen aan de no('­men die gesreld worden voor toela­ring. Je creeen een mechanisme waaraan her gedrag zich aanpasr.

Als je een eenheidsmunt invoat, is het logisch dat het rentepei! en de injlatie in de deelnemende Landen aan bepaaL­de voorwaarden moeten voLdoen. Maar waarom zijn die andere normen, hoog­stens 3% financieringstekort en 60% staatsschuLd, zo strikt: Nou, die drie procent vind ik nog vrij hoog. Je moet die normen in het licht zien van de financieringsrekor­ren van zeven tot achr procenr, die de gewoonte waren. Ik denk rrouwens dar je bij die normen een onder­scheid moer maken tussen verschil­lende landen. Selgie en halie zijn de

landen mer de hoogsre sraarsschul­den . Ik denk dat de discipline om de sraarsschuld terug re brengen in Selgie toch war hoger is dan in lralie. Dan is her nier zo erg dar de staars­schuld in Selgie war hoger is dan in hal ie, dar op dir terrein een minder goede staat van dienst heeft. Sij de sraarsschuld is een zekere vorm van souplesse mogelijk, afhankelijk van de nationale conduiresraar.

Na de tijdelijke convergentiecriteria uit het verdrag van Maastricht kwam er ook nog een stabititeitspact dat deelne­mende landen dwingt om ook na invoering van de euro hoge financie­ringstekorten koste wat kost te vermij­den. Waarom: Economisch beleid rust op drie pij­lers: fiscaal beleid, loon- en inko­mensbeleid en monerai r beleid. Monerair beleid is vrij rechnisch , maar flexibel toe re passen. Dar geldr nier voor de [Wee anderen. A1s de zaak uir de hand loopr, krijgr mone­rail' beleid de volle last te dragen. Dar is een overscharring van de krachr van monerair beleid. Om een moneraire unie voeten re geven moet je dus afspraken maken op die andere twee terreinen. Voor loonbeleid heefr men dat nler gedaan. Kennelijk vindt men dat nier nodig en verwachr men dar de markt zijn werk wei zal doen. Sij het begro­tingsbeleid heeft men weI afspraken gemaakt. Anders zou je eisen krijgen aan het moneraire beleid die niet gehonoreerd zouden kunnen wor­den.

De kritie/< van de zeventig economen is dat het stabititeitspact sterk procydisch werkt. Het verergert recessies. Waarom er dan toch aan vasthouden: Iralie had kunsr-en-vliegwerk nodig om aan de normen van Maastricht te voldoen. Her srabiliteirspact is nodig om re voorkomen dar aIle bezuini­gingsmaarregelen weer ongedaan worden gemaakt.

Wat zouden de gevolgen zijn als DuitsLand zich niet aan het stabiliteits­pact kan houden: Ziet u het gebeuren dat Duitsland een boete opgelegd krijgt, die dat land nog verda in de puree drukt: De afspraak is dat men het doer. Ik moet ervan uir gaan dat men zich houdr aan de afspraken, maar ik weer nier of dar ook daadwerkelijk gebeurr. Ik hoop dar het goed gaar. Maar de werkloosheid is er natuurlijk heel hoog.

Is het voor het we!slagen van de euro noodzakel~jk dat Europa een mea federaal bestuurlijk ste/sel /<rijgt: Je kunt nier zeggen dar een polirieke unie alrijd noodzakelijk is voor een mUJ1(unie. De Scandinavische mun­runie, die nier gepaard ging mer een polirieke unie, is uit elkaar gebarsren, maar de Amerikaanse munrunie was er eerder dan de politieke unie. Maar ik geloof er niets van dar Europa ooir meer federaal zal worden besruurd.

Wat vindt u het grootste voordeeL van de eum: Dar is opnieuw een heellasrige vraag. De Europese integrarie heefr grore welvaarrsvoordelen gebrachr. De euro zal dar ondersreunen, dus in die zin is het niet ongunsrig. Her grootste voordeel is puur geopo­liriek. Door deze moneraire unie is Europa als economische eenheid op de kaarr gekomen, naasr de VS en het Aziatische blok onder leiding van Japan. De Verenigde Staren hebben zich nooir zorgen gemaakr om de koersonrwikkeling van de dollar, behalve wanneer hun presrige in het geding was. Europa kan nu herzelfde beleid gaan volgen. Q

bende Hoe ben je betrokken geraakt bij het pamflet van de zeventig economen? AI tijdens mijn srudie heb ik mij veel bezig gehouden mer internarionale economische betrekkingen. Nog voor het verdrag van Maastrichr in 1991 tot srand kwam, heb ik als medewerker

van Paul Rosenmbller een kamerdebat over de EMU georganiseerd. De voor­stellen om tor een EMU re komen waren toen net uitgekomen.

Her onderwerp was moeilijk grijpbaar, monetair beleid kun je immers niet eren. Rond 1995 kwam ik in contact met Roberr Went, Geert Reuren en een aantal andere cririci. Samen

begonnen we heel onschuldig mer her maken van een srukje reksr over wat er nou mis was met de EMU. Die acrie lekte voorrijdig uit en haalde onmid­

dellijk aile voorpagina's.

Kwamen juLLie niet vijfjaar te Laat met het feveren van kritiek?

Ik was nota bene de eersre die in de her parlement een debar over de EMU organiseerde, ook over de crireria! Niemand moer mij vertellen dat wij te laar waren, want dan kaars ik de bal

gewoon hard terug: wij waren hier in

1991 ook al mee bezig. Natuurlijk was in die tijd nog niet bekend dat er na het verdrag van

Maastricht ook een srabiliteitspact zou komen. Pas in 1995 begon zich dar uit re krisralliseren. Niemand kon in 1991 de regels van het stabiliteirspact voor­

zien en de problemen die dat vooral in Duirsland met zich mee zou brengen.

Waar zit de pijn van het stabifiteitspact? Het gaar om de duur van de criteria uir her verdrag van Maastricht. De criteria

over staatssch uld en financieringste­kort bleken niet rijdelijk re zijn, maar blijvend. Als je doer alsof de economi­sche rheorie van vandaag -geef een

hoge boete bij een hoog financierings­rekort- eeuwigheidswaarde heefr, ga je

slecht om met economisch inzicht. Economisch beleid wordr bepaald door de omsrandigheden. Her is nier van God gegeven.

Als de conjuncruur srraks even regen zit, wi je zien dar polirici aan handen en voeren worden gebonden door dat pact. De ruimte om poliriek re maken wordr heel klein.

Kijk naar her debar over war er in Japan moer gebeuren. Je hebr daar een negarieve rente. Je bent er gek als je je geld vasrhoudr op de bank zet. Monetair beleid doer er geen flikker

meer. Daar moet je dus heel onortho­dox beleid voeren en door conventies heen breken. Japan heeft al een finan­

cieringsrekort van 6 of 7 procenc en toch roepen wij dat her omhoog moet. Dat is een heel idiote siruarie. Als dat

zich in Europa voor zou doen, zitten

we met dar stabilireirspact opge­

scheept. En ook over Japan is alrijd gezegd dar zo'n crisis onmogelijk zou

ZIJ n.

Heb je een aLternatief Ik zie veel liever andere afspraken.

Waarom is er niet vastgelegd dar flnan­cieringstekorten moeren worden ver­laagd, maar dat daarbij heel nauwkeu­

rig wordr gekeken naar de conjunc­tuur? Bij opgaande conjunctuur Stop je dan extra geld in verlaging van flnan­cieringstekort. In Nederland zie je juisr het omgekeerde. De conjuncruur zar mee, de verkiezingen waren in zichr,

dus gooide het kabinet nog even een paar miljard in de samenleving onder de noemer generieke lastenverlichring.

Dar geld had je beter in aflossing van de sraarsschuld kunnen steken. Her srabilireitspacr helpt landen die al in de moeilijkheden zinen, nog eens

• lew Kees Vendrik PIETER VAN DER STRAATEN

JANUARI 15 I'l'N

extra in de moeilijkheden. Landen

moeren snijden wanneer ze her juisr

roch al moeilijk hebben. Dar is buiren­

gevvoon onversrandig beleid. Je zou

daarom landen waar her slecht gaar,

moeten helpen met belasringherverde­

ling op federaal niveau. Tor nu roe

wordr in Europa aile heil verwachr van

f1exibilisering van de arbeidsmarkt.

Het is buirengewoon vervelend als dat

leidende poliriek wordt.

In Frankrijk wordt vreselijk neergekeken op deeltijdwerk. Dan is daar dus nog een wereld te winnen op het gebied van jlexi­bilisering. Dar is waar, maar de f1exibilisering

waar de bankiers over praten, is een

heel andere: verregaande inperking van

ontslagbeperkingen, het organiseren van lagere loonkosten, CAO's niet lan­

ger algemeen verbindend verklaren ,

CAO's buiren werking stell en. En dat

alles vooral aan de onderkant van de

arbeidsmarkt. Daar richren zicll helaas

de meeste pijlen op. Ik zie daar geen

heil in. Ik verwachr veel meer van rusr

op de arbeidsmarkr, van goede arbeids­

verhoudingen en van zekerheid voor

werknemers. Dar werkr aIJemaal bui­

tengewoon producrivireirsverhogend.

Naar aanleiding van het pamjlet heb je met Went en Reuten een essaybundel samengesteld met de tite! 'De prijs van de euro: Daarin schrijf je over het gebrek aan democratische co ntm Ie op de Europese Centrale Bank. Op welk manier zou zulke controle een hufp kun­nen zijn bij het voeren van goed mone­tair beleid? Je moer heel sterke argumenten heb­

ben om een publieke insrantie aan

democrarische controle re onttrekken.

Zo hebben we in Nederland een

rechrssraar opgebouwd mer een schei­

ding der machten. De rechrerlijke

machr is bewusr nier democrarisch

georganiseerd . Rechrerlijke roersing

moer immers onafhankelijk plaars

kunnen vinden. Ik zie geen enkele

reden waarom hetzelfde zou gelden

voor centrale banken.

Ook als centrale banken vroeger in

naam onathankelijk waren, was er vaak

een lijntje naar democrarische insritu­

ren, waren er aanwijzingsbevoegdhe­

den of funcrioneerden die banken in

16

een insrirurioneel nerwerk. De

Nederlandsche Bank was veranrwoor­

ding schuldig aan de minister van

Financien en was dus nier echr onaf­

hankelijk. Ook andere belangen dan

prijssrabilireir hadden in her beleid

hun plek. Bij de ECB is er formeel en informeel geen democrarische COntro­

Ie.

Centrale banken zijn toch best in staat om onafhankelijk de beleidsdoelstellingen uit te voeren, die hun door de politiek worden opgelegd? Nee. In Europa wordt ten onrechte de

rheorie van Friedman gevolgd. Hij srel­

de dat monetair beleid neutraal is. Als

dar za is, is er de facro geen sprake van

beleid, omdar je geen keuzen hoefr re

maken . Je hebr dan aileen een paar

mensen nodig die dat werk uirvoeren,

op een manier die vergelijkbaar is met

bijvoorbeeld uirkeringsi nstan ries. Zi j

doen wat de wer hen op draagt. Punt.

Hun beleidsruimte is heel beperkt.

Bij monerair beleid is er wei degelijk

sprake van her maken van keuzen. Er

zijn geen kasren vol mer werrelijke

voorschrifren waar centrale ban kiers

zich aan hebben te houden. Her mone­

raire beleid wordt sinds 1 januari

gemaakr op basis van een velletje

papier. Dar wordr meegegeven aan de

ECB en die zoekr het verder maar uit.

~arover zou de Europese bevolking iets te zeggen moeten hebben? De beleidsdoelsrelling van de ECB

heefr berrekking op prijsstabilireit, met

inachmeming van bepaalde economi­

sche randvoorwaarden. Maar houdr

dat in, dar prijsstabiliteir alrijd voor

gaar? Als je dar aan Duisenberg vraagr

zal hij nee zeggen. Er zijn economische

siruaries denkbaar, waarin prijssrabili­

reir minder belangrijk wordt. En om

die siruaries gaar het nu juist.

Wordt monetair beleid werkelijk beter met democratische controle? Her gaat mij niet om de mogelijkheid

om de bankdirecteur te kunnen beris­

pen. Her gaar erom dat monetair

beleid niet neurraal is. Kijk naar de

jaren rachrig in Amerika. Daar is onder

bankpresident Volcker een gruwelijk

experiment ui rgevoerd. Hij heeft de

inflarie zo hard bestreden dar her rallo-

ze landen gigantische schulden heeh

opgeleverd. Daar zijn dus duidelijk

keuzen gemaakr zander dat ooir de

vraag aan de orde is gekomen of het

Amerikaanse volk dar wel wilde. Her

volk heeft geen ja of nee kunnen zeg­

gen. Ze hebben aileen maar mogen

toekijken hoe Volcker her beleid rigou­

reus omgooide.

Maar inmiddels hebben we zoiets aLs de rationete verwachtingen-theorie. Als werkgevers en werknemers inzien dat de inflatie laag zal blijven, zuLlen ze hun onderhandelingseisen daaraan aanpas­sen. Eind jaren zeventig was het onge-100Jwaardig dat de hoge inflatie spoedig zou verdwijnen en dus waren er geen gematigde looneisen. In dat licht bezien is het toch juist heel prettig dat het beteid gelooJwaardig is en geen onzekerheden kent? Maar daarbij ga je er automatisch van

uit, dar onafhankelijke banken geen

onzekerheden laten bestaan, terwijl

afhankelijke banken zich laten leiden

door de waan van de dag. De suggesrie

dar afhankelij ke banken sneller de

prijsstabilireir laren verwateren, is per­

tinent onjuist. Voor zover er onderzaek

is gedaan naar de presraries van athan­

kelijke en onathankelijke centrale ban­

ken, is er geen enkel bewijs gevonden

voor de stelling dat onafhankelijke

banken her beter doen. Oat is dus een

geloofsartikel. Polirici worden als een

schimmige beroepsgroep re kakken

gezer, want die zorgen met hun roep

om werkgelegenheid voor onzekerlleid

in de economie.

Maar, als polirici slechts luisteren naar

de waan van de dag en louter 'leuke

dingen voor de mensen' willen, waar­

om hebben we dan in de jaren rachrig

en negentig zaveel saneringsronden

gehad in de sociale zekerheid'

Her is

dus kennelijk wel degelijk mogelijk om

mer democrarische besl u i tvorm i ng

pijnlijke besJissingen te nemen. Als

moneraire stabilireir zo belangrijk is,

kunnen politici ervoor kiezen om die

in hun afweging heel belangrij k te

maken en monetair beleid slechts op

afstand re sturen. Het is echt niet zo

dat politici er altijd een bende van

maken. [i]

ROSTRA ECONOMICA

Monitor Company is a strategy consul ting firm with a global network of offices, employing 1100 professionals in over

30 countries. For the summer of 1999, we offer an internship program in our London and Boston offices. This is a

unique opportunity for outstanding students to experience strategy consul ting and Monitor.

Call MarieLle Francken for an appl ication form before February 28, 1999 at (020) 5703603 . MON ITOR COMPANY

. only optimists change worlds·

D

D @ @lli][J@ D ITUD@ D

Negen jaar na het rapport Werner van oktober 1970, werd onder leiding van de Belgische minis­ter-president Leo Tindemans het European Monetary System (EMS) gelanceerd. Nu, bijna twintig jaar na deze lancering en na de ondertekening van het Verdrag van Maastricht, nadert de vol­tooiing van de derde fase van de EMU met de invoering van de euro. Het is een feit. De conversiekoers van de euro zal op het moment van verschijnen van dit artikel bepaald zijn, daarmee een nieuwe stap in een onomkeerbaar proces markerend. Binnen afzienba­re tijd zullen we afscheid moeten nemen van onze vertrouwde gulden en deze inruilen tegen de euro. Over de omschakelingsperiode is de afgelopen maanden veel geschreven. De detailhandel pleit nog steeds voor een omschakeling ineens (big-bang scenario). Het kabinet vindt dit, in navol­ging van het Nationaal Forum, evenwel onverantwoordelijk en stelt dat de omschakeling in maxi­maal vier weken plaats zal moeten vinden. In dit artikel wil ik me echter niet in dergelijk vaar­water begeven, maar me in het bijzonder beperken tot de effecten van de euro voor onderne­mingen.

Het meest in her oog springend voordeel van de euro is dat er een einde komt aan de fluctuaties tussen Europese valuta. Vanaf 1januari 1999 elimineert de euro de effecten van fl uctuerende wissel koersen en biedt de ondernemer aldus meer zekerheid en stabiliteit. Tevens heeft de ondernemer het voordeel van lagere kosren door het wegvallen van omwissclkost n en her verminderd aantal financiele transacties. Een ander zichtbaar effect van de euro is dar de marin doorzichtiger wordt. Niet enkel de prijs van pro­ducten zal transparanrer worden. Ook verschillen russen EU-lidstaten in bijvoorbee!d arbeidsvoorwaarden, wer- en regelgeving ten aanzien van arbeid (lonen, cao's, arbeidsomstan­digheden, erc.) wilen dllidelijker naar voren komen. Concllrrentie tllS­sen landen zal toenemen op grond van Aexibilisering van de arbeids­markt. Binnen de EMU zullen omwisselkos­ten wegvallen, erbuiten echter niet.

18

Toch kan de euro ook hier een posi­rief effect opleveren v~~r ondcrnc­mingen. Op dit moment zijn de yen en dollar nog de toonaangevende intern arionale valuta. Verwacht wordt dat de euro een geduchte con­current wordt van de grote (Wee. In combinatie met het wegvallen van wisselkoersrisico's kllnnen de finan­ciele risico's van vooral Ellropese mul tination<l ls afnemen. Ellropcse bedrijven wilen over het geheel gcnomen minder gevoclig worden voor de instabiliteiten van de were!d­marh. De kosten voor het lenen van geld of het aantrekken van eigen vermogen zllllen eveneens dalen. Er za l een Europese kapitaalmarkt ontstaan waar meer concurrentie plaarsvindt tussen de narionale en internarionale vermogensverschaffers. Verwacht wordt dat de overheidsrekorten zul­len dalen ten gevolge van het stabili­teitspact en er een lage inAarie z:11 heersen (hierbij spee!t de Europese Centrale Bank een grore rol). Naar

aile waarschijnlijk zal her algemene renteniveau dalen . De toegang van ondernemingen tot eigen of vreemd kapitaal zal gemakkelijker worden.

Een rijdige aanpassing van de onder­neming en een positieve houding jegens de eum kllnnen belangrijk zijn v~~r het imago van een onderne­mingo De jaren 1999-2002 kunnen gebruikt worde n :tIs leslperiode ('mag wei, hoeft niet'-credo). Naarmate 2002 nadert, zullen de markten ondernemingen steeds vaker beoordelen op hun voorberei­ding op de euro. Dir kan een effect hebben op bijvoorbeeld de aandeel­koersen van een bedrijE. War berrefr de interne bedrijfsorgani­satie kan de invoering van de eum een unieke mogelijkheid bieden effi­cienrer te werk re gaan. De euro raakr immers vee! aspecten van de bedrijfs­voenng. De conrinu'ireir van bestaande con­rracren in het bedrijfsleven, geba­seerd op het recht van een EU-lid-

ROSTRA ECONOMICA

staat, is van rechtswege gewaarborgd. In het kielzog van de vergrote prijs­transparantie zullen de verschillen in nationale bdastingrarieven duidelij­ker worden. Naar mijn mening zal op lange termijn de nationale ruinne voor belastingheffing verminderen. Een systeem van Europese belasting­tarieven is echter op kone termijn niet te verwachten.

Natuurlijk is het zo dat de euro voor de Nederlandse ondernemingen niet louter voordelen oplevert. Op kone termijn zal het bedrijfsleven over moeten gaan tot her aanpassen van het bedrijf aan de euro. De meest voorkomende kosten zijn onder andere kosten voor de aanpassing van software, het tijdelijk voeren van dubbele administratie, het investeren in nieuwc apparatuur en de rraining van medewerkers. Verwacht wordt dat de kosten van de euro v~~r het Nederlandse bedrijfsleven ongeveer 5 miljard zullen zijn. Kosten die ondernemingen aanmer­ken als zakelijke kosten, zijn gewoon aftrekbaar in het jaar waarin ze zijn gemaakr. Vooral op de kosten voor aanpassing in de automatisering kan bespaard worden door tijdig te inventariseren en te reageren op evenruele knelpunten. Op die manier kan worden voorkomen dat men als gevolg van schaarse (automa­tiserings)capaciteit voor extra kosten komt te staan.

Het is duidelijk dat voor bedrijven de invoering van de euro en de EMU een positief effect kan opleveren. Er zal een stabiel macro-economisch en dus gunstig ondernemers- en investe­ringsklimaat tot stand gebracht wor­den. Met behulp van de instirutione-

JANUARI 19,)')

Ie instrumenten - een op prijsstabili­teit gerichte, onafhankelijke ECB, het stabiliteitspacr en strenge toepas­sing van de convcrgentiecrireria - zal de EMU een stabiliteirszone worden. De EMU zet de kroon op de interne markt. Dit betekent echter niet dat op kone termijn fiscale harmonisatie te verwachten valt. Het zal nog wei enige tijd duren eer het zover is. In het kon kunnen de mogelijkhe­den samengevat worden als het ver­trouwen op een ge"integreerde markt, vermindering van wisselkoersrisico's en het vereenvoudigen van procedu­res en organisatie. De onvermijdelij­ke kosten en risico's kunnen aileen dan geminimaliseerd worden indien vroegtijdig met de voorbereiding wordt begonnen. Samenwerking met banken, overheid en andere sectoren kan bijdragen aan een minimalisatie van de kosten die gepaard gaan met de euro. Het is op dit vlak waar voor het NFE een taak ligr. Overleg met aile betrokken sectoren, passend bin­nen het zogeheten poldermodel, met als doel het Nederlandse bedrijfsle­ven bewust te maken van de voorde­len van de euro.

Een uitvoerige analyse van onder­zoeksresultaten van zowel externe als interne informatieverschaffers kan inzicht verschaffen in de ontwikke­lingen in het bedrijfsleven ten aan­zien van de euro. Rapporten als die van de Deutsche Bank ("Opinion Flash: 100 days to the euro", septem­ber 1998), de Rabobank ("Cijfers & Trends", juli 1998) en onlangs nog de in het NRC gepubliceerde "Euro Enquete" (4 november 1998) geven weer dat mer name de grote bedrij­ven zich aan het voorbereiden waren of reeds hadden voorbereid op de

JOAO VASCO RODRIGUES

euro. Ook kleinere ondernemingcn heb­ben baat bij aanpassingen (voorberei­den personeel, vergroten van bijvoor­beeld electronische betalingsmoge­lijkheden). Als men in ogenschouw neemt dar de Europese organisatie van de derailhandel, EuroCom­merce, de kosten voor deze sector op 300 miljoen gulden inschat, dan lijkt het mij zaak dat ook hier zo snel mogelijk wordt gestart met voorbe­reidingen en investeringen. Op die manier zullen de kosten beperkt blij­ven en zal ook deze sector ongetwij­feld gaan profiteren van de euro en de EMU. Aan de ene kant is te begrijpen dat sommige bedrijven de aanpassing van hun bedrijf aan de euro en de vanzelfsprekende kosten zo ver mogelijk voor zich uit schui­ven tot zowel de girale als chartale euro een feit is. Aan de andere kant neemt dit echter niet weg dat wie het op die manier aanpakt, binnen afzienbare tijd onaangenaam verrast wordt als de kosten nog hoger uitval­len dan aanvankelijk ingeschar. ill

Drs. Joiio vasco Rodrigues (postdoc. A.S.1.R., UvA) is stagiair bij het Euroteam, directie Binnenlands Geldwezen, ministerie van Financien. Dit artikel is geschreven op persoonlijke tite!'

19

... .. ••

. .' ~ I •

• • .. .

. . . .. . ..

CAHGIU

Ope at e euro-drop

Een grote operatie is een rela­tief begrip. Voor sommige stu­

denten is het opruimen van hun kamer een te grote operatie.

Voor bepaalde vrouwen zou het laten weghalen van al hun vet

een grote operatie zijn. Maar dat het drukken, slaan, opslaan

en distribueren van de euro een grote operatie is, lijkt boven

iedere twijfel verheven. loals zo vaak bij grote operaties zijn er sensatiezoekende journalisten,

die alles willen gaan omrekenen in termen van voetbalvelden,

vrachtauto's en waterbedden. Het lijkt alsof ze maar wat ver­

zinnen. loch is er al heel veer bekend over de fysieke gevol­gen van de invoering van de

Euro. Het verhaal van die invoering is vooral een

gigantische hoeveelheid saaie, grappige en interes­

sante weetjes.

PAUL ROOS

JANUARI 1999

Aileen al over de naam is erg veel gebakkeleid . De Nederlanders wilden de florijn, de Fransen de franc en zo had iedereen waL In ambcelijke srukken heecce de geza­menlijke mum alcijd de ecu (European Currency Unir), maar daar hadden vooral de Duitsers bezwaar regen, wam een ecu heer in her Duits ein Ecu, en dar klonk coch wei

koe). Hetzelfde pro-bleem hadden de Grieken met de euro, want euro leek coch wei erg vee I op uro, en dar heefr inderdaad war met unne re maken. Maar Duitsland is machti­ger dan Griekenland, dar

heel erg als eine Kuh (een

nier eens mag meedoen aan de gezamenlijke mum, dus hebben we

nu een euro en geen ecu. De Nederlandse delegarie kon vol rrors vertel-

len dat de cent weer terugkeert, want eenhon­derdste euro gaar een eurocent heren. Her belangrijksre weerje is naruurlijk her aamal munten en biljerren. In heel Europa gaar her om het vervangen van twaalf mil­

jard biljetten en 70 miljard munten . Voor Nederland gaat her om her

vervangen van 350 miljoen biljetten en 3 miljard munten. De munten wor­den geslagen bij de Nederlandse Munt

te Utrecht. Her nikkel ver­dwijnt bijna helemaal uir de

munten. Oat heeft onder andere te maken met het feit dat sommige mensen allergisch zijn voor nikkel. De munten van 1, 2 en 5 eurocent worden gemaakt van staal en zijn bedekt met koper. De munten van 10, 20 en 50 eurocent zijn gemaakt van een materiaal dat Noors goud heet. Dit is een legering van 89% koper, 5% aluminium, 5% zink en 1 % tin. De munten van 1 en 2 euro bevatten nog wei nikkel en daarnaast ook Noors goud. Zoals nu wei blijkt, verschijnt ons fraaie stelsel met kwarten. Het kwartje, het brief]e van 25 en de vuurtoren verdwijnen, want in Europa telt men 1,2,5. Alle munten zijn ontworpen door de Belg Luc Luycx. Hij heeft een weinig opwindend ontwerp gemaakt met wat cijfertjes, sterretjes en landjes. Oat staat op de Europese kant, want de nationale zijde is ontworpen door Bruno Ninaber van Eyben. Die heeft het niet aangedurfd om een tulp, een molen of een grote joint op onze munt te zetten, maar hield het bij een Beatrix-profiel. Ook de zijkant is een nationale kant, dus God zij nog steeds met ons. Op de munten van 1 en 2 euro dan. Koningin Beatrix heeft onlangs haar eigen profiel in het metaal geramd, bij het slaan van de eerste munt. Begin 1999 begint het echte productieproces en dat gaat door tot 2002. In Frankrijk waren ze iets te vroeg aan het slaan, want nadat er met de productie begonnen was, hebben de ministers de maat van de munten nog ver­anderd. Ook in Duitsland konden ze gaan smelten, omdar

ze de sterretjes op de munten recht hadden geslagen in plaats van in een bochtje.

Voor de Dagobert Ducks is het leuk om te weten hoeveel geld

ze moeten hebben om in een bad vol euro's te zitten. Een gemiddelde Nederlander laat een li ter of 80 in zijn bad stro­men. Een munt van 1 euro-

cent heeft een doorsnee van 16.25 millimeter en is 1.36 mil­

limeter diep. Een munt heeft dus een volume van van 3.14 *

(16.25/2)1\2 * 1.36 is 281.91 kubieke millimeter. In een bad gaan dus 80 * 1000 * 1000/ 281.91= 283778 muntjes. Dus je moet ongeveer 2837 euro bezitten om ermee in bad te kunnen.

Vanzelfsprekend heb je wat meer nodig als je in een bad vol eurobankbiljetten wilt zitten. Maar erg fijn zou dat niet zijn. Want de bankbiljetten mochten vol gens de voor­schriften niet op bestaande zaken lijken. Dat is wei te mer­ken, want de eurobiljetten lijken nergens op. Officieel gaat

22

het om een afbeelding van zeven stijlperioden, maar gebou­wen in de mist dekt de lading beter. Want er is weinig te zien op de redelijk saaie ontwerpen van de Oostentijker Robert Kalina. En hierbij kan de narionale kant geen red­ding bieden, want die bestaat niet bij de biljetten. Johan Enschede te Haarlem gaat al die biljetten (van 5, 10, 20, 50, 100, 200 en 500 euro) drukken vanaf februari 1999.

Naar verwachting worden er 600 miljoen nleuwe biljetten

gedrukt. Al die munten en biljetten

moeten natuurlijk in de

tussen­tijd ergens worden opgesla­gen. De Nederlandsche Bank zou de meest logische plaats zijn voor die opslag. Maar dan zou het hele gebouw langzaam de grond in zakken en komt er een soort roren van Pisa aan het Frederiksplein. Daarom worden aileen de bankbiljetten, die samen 600 ron wegen, opgeslagen bij De Nederlandsche Bank. Voor de opslag van de munten, die 15000 ton wegen, is een nieuw opslag- en distributiecen­trum (ODC) gebouwd in Lelystad. Oat ligt centraal, wat

ROSTRA ECONOM1CA

handig is voor de distributie, en vooral dichtbij ~::::..tU Utrecht, zodat de munten niet lang onderweg zijn.

De mensen van architectenbureau BOG, de ontwer-pers van het ODC, hebben zich een beetje laten inspireren door een sjoelbak, te zien aan de genummerde poortjes. Aan de veiligheid mag nog wei wat gedaan worden. Want hoewel sommigen dit al het Fort Knox van Flevoland noe­men, staat er op het ontwerp een simpel hekje voor het gebouw, waar een student zijn fiets nog niet aan zou vast­zetten.

Gelukkig is het gebouw weI multifunctioneel: als de

'},.<::J euro er eenmaal is, wilen hier ook nog even de

guldens, kwartjes en aile andere oude

munten worden opgeslagen, voordat die

worden smolten. Oat

omge­duurt

maximaal vier jaar en daarna is het gebouw zonder vee I aanpas­

singen ook uitermate geschikt voor andere doeleinden.

500

Het zal dan wei een

5

Op 1 januari 2002, waarvoor de dubieu­ze term E-day IS

bedacht, begint de invasie van de euro.

In totaal wilen 10000 vrachtwagenritten nodig zijn vanaf Lelystad om het geld door heel Nederland te verspreiden. Ook hierbij moet worden nagedacht over de verdeling, want een vrachtwagen vol munten zakt door zijn assen. In rotaal zijn er ongeveer 350 geldtransportwagens, dus het is duidelijk dat de verspreiding niet op een dag kan gebeuren. Daarom ziet het er op dit moment naar uit dat gedurende

JANUARI 1999

de eerste vier weken van 2002 zowel de gulden als de euro geldige betaalmiddelen wilen zijn. Het alternatief, invoe­ring op een dag, zou betekenen dat al eerder moet worden begonnen met de verspreiding van de biljetten en munten. Oat zou juridisch een probleem opleveren, omdat DNB dan geld moet gaan verspreiden dat op dat moment niet geldig is. Niet aileen op het logistieke gebied ontstaan er dus aparte situaties, ook op tal van andere gebieden. De koers van de euro, via een speciale weging afhankelijk van de koers van aIle elf de deelnemende landen, ligt op dit moment rond de 2,23 gulden. Op het moment van schrijven is die koers niet definitief, want de definitieve koers werd bepaald op 1 januari 1999, maar veel zal het niet veranderen. Nominaal wordt dus de studiefinanciering meer dan gehalveerd, maar ook de rijken hebben een probleem. Duizenden miljonairs kunnen weer opnieuw beginnen. De echte rijken, de mul­timiljonairs, blijft dit treurige moment natuurlijk bespaard. De auromatenbranche heeft eveneens treurige momenten, omdat 85000 parkeer-, condoom- en sigarettenautomaten moeten worden aangepast. Een probleem waar veel meer mensen mee te maken hebben is het feit dat het symbool van de ellro, in woorden een epsilon met een dubbel streep­je, op weinig toetsenborden beschikbaar is. Nederland zou Nederland niet zijn als voor dat soort pro­blemen geen organisatie zou zijn opgericht. "Het Nationaal Forum voor de introductie van de euro" is de weinig hand­zame naam van deze organisatie. Die heeft een servi­cenummer, de gratis Eurolijn (0800-1521), en een website (www.euro.nl). vanwaar het euro­symbool gedownload kan worden. Maar daar zijn ook antwoorden verkrijgbaar op interessan­te en typisch Hollandse vragen als "Moet ik de fysieke stukken inleveren als deze worden gerede­nomineerd?" en "Kan ik verliezen of juist winnen

door afrondingsverschillen bij de omrekening van nationa­Ie EM -valuta's naar ellro's?".

Voor vragen over dat soon mogel ijke gevolgen is er dus een instantie. Over het laatste gevolg dat besproken moet wor­den, hoor je die instantie echter niet. Het is een gevolg waar je uberhaupt weinig over hoore Toch is het verdwij­nen van veel Bargoense termen als het heitje, het joetje, de knaak, de rooie rug en het geeltje wei degelijk belangrijk. Een stukje geschiedenis gaat verloren. De volksmond zal dus nieuwe woorden moeten bedenken. Het is moeilijk te voorspellen wat er gaat gebeuren, maar een ding lijkt onontkoombaar: zeiken over geld zal wei eurineren gaan heten. [J

Met dank aan drs. A. G. Groothoff en drs. H. A. j. M. Eijpe van De Nederlandsche Bank.

23

DE KLEINE

ONDER EM

CHECKY DE EU 0

Euro-checklist: leidraad voor het MKB

PETER FECHTER

Op 1 januari 2002 is het zo ver, dan is de euro eeht van ons allemaal; zowel giraal als ehartaal. De partieu­Iier hoeft aan de invoering van de euro weinig te doen. Het saldo van de girorekening is al omgerekend in euro's en in winkels zullen steeds meer dubbel geprijsde producten te vinden zijn. Op een geleidelijke manier zal de eonsument steeds meer wennen aan de euro tOt, bij de daad­werkelijke invoering, het euro-geo­rienteerd den ken een auromatisme geworden is. Yoor ondernemend Nederland daar­entegen, zal de overgang van de gul­den naar de euro minder vanzelfspre­kend verlopen. De kJeine onderne­ming, vaak aileen binnen de Nederlandse grenzen opererend, heeft voor de invoering van de euro over het algemeen de minsre midde­len besehikbaar. Meestal komt het er binnen kleine ondernemingen op neer dat de direeteurleigenaar zelf zorg draagt voor de invoering van de euro, al dan niet met hulp van ande­reno

24

De aenes die de kleine ondernemer russen 1 januari 1999 en januari 2002 moet ondernemen om de invoering van de euro binnen zijn (of haar) bedrijf tOt een succes te maken, kunnen opgedeeld worden in twee eategorieen. Enerzijds zijn er de aeties rond het verstrekken en verga­ren van inFormatie over veranderin­gen die verband houden met de invoering van de euro, met name binnen de direete omgeving van de onderneming. Anderzijds zijn er de aeties die direct in verband staan met de veranderende valuta-eenheid bin­nen het bedrijf.

De eerste aerie kan, bij een goede verwerking, de oplossing bieden voor een tijdige en weinig rumulrueuze invoering van de euro. De onderne­mer zal de informarie van her Nationaal Forum voor de Inrroduetie van de Euro moeren aanvragen en vervolgens doornemen. Deze infor­matie is nier op aile punren even vol­ledig, maar is een goede start bij het vormen van een gestructureerd beeld

van hoe een succesvolle inrroductie van de euro moet verlopen. Wanneer deze informatie is verwerkt, kan de ondernemer een lijst maken van aile punten die naar zijn mening moeten veranderen binnen de onder­nemll1g. Deze zelfonrwikkelde checldist moet nu getest worden op volledigheid. Door de directe omge­ving van de onderneming te confron­teren met de checklist (en de check­list met de omgeving) kan een gede­gen indruk ontstaan over hoe de checldist moer worden aangepast. De checklist wordt als eerste voorge­legd aan het personeel, voor zover aanwezig binnen een kleine onderne­mingo Buiten de directeurleigenaar, hebben de personeelsleden over het algemeen het meest volledige beeld van de onderneming. levens worden zij zo op de hoogte gesteld van de veranderingen die de euro met zich meebrengt, en kunnen zij inschatten of het voor het uitoefenen van hun functie nuttig is zieh meer te verdie­pen in de ingebruikname van de euro.

ROSTRA E ONOMICA

De checklist zal nu geconfronteerd worden met de tweede groep, de directe leveranciers en afnemers van de onderneming. Als het de concur­rentie-positie van de onderneming niet in gevaar brengt, kan de onder­nemer de gehele checklist aan de deze groep voorleggen. De afnemers en leveranciers krijgen za een beeld van de veranderingen die binnen de onderneming wilen plaatsvinden en kunnen, indien nodig, hierop inspe­len. Het is handig als de ondernemer bij het voorleggen van de checklist meteen vraagt om een gelijk­soo rtig overzicht van de veranderingen die gaan plaatsvinden bij de klant of leve­ranCier. Als laarsre zal de checklisr voorgelegd moeren worden aan de overheidinsrel­lingen waarbij de onderneming be­trokken is. Dir is voor iedere onderne­ming in ieder geval de belastingdienst. De ondernemer kan de checklist voorleg­gen aan de contact­persoon bij de bel as­tingdienst. De con­tactpersoon zal ver­volgens aangeven welke eisen de belas­ringdienst stelt aan een overgang naar de euro. Aan de hand van deze eisen kunnen dan afspraken gemaakr worden omrrent bijvoorbeeld aangif­ten. Als de checklist voorgelegd is aan de groepen die betrokken zijn bij de onderneming, en aile aanpassingen op de checklist hebben plaatsgevon­den, kan worden begonnen met de invoering van de euro.

De meesr in her oog springende ver­andering voor de onderneming is het veranderen van de valura waarin de

JANUARI 1999

adminisrrarie gevoerd wordt. In prin­cipe kan de ondernemer zelf kiezen wanneer deze verandering plaats­vindt. Her is verstandig om dit te doen bij her openen van een nieuw boekjaar. Ten eerste moet het boek­houdkundig sysreem aangepast wor­den aan de nieuwe munt; dit komt erop neer dat her guldenteken wordt vera nderd in het euroreken. Als dit is gebeurd, moeren de balanswaarden

worden omgerekend in euro's en moer de boekhouding worden gevoerd in euro's. Ten t\veede moeren de prijzen die de onderneming hanteert, worden omgerekend en opgegeven in euro's. Op zich is ook dit niet moeilijk, al zal wel rekening gehouden moeten wor­den met het effect dat de prijssrelling op de consument heeft. Hoe maak je bijvoorbeeld van f2,99 een mooie europrijs, zander dat klant of leve­rancier hier wezenlijk op gaat inleve­reno Daarnaast zullen contracten moe ten

worden gecontroleerd en eventueel aangepast als er een valma in is opge­nomen. Voor de meeste contracten hoeft slechts de valuta te worden omgezet, toch is het noodzakelijk alles even te controleren. Er moet verder ook rekening worden gehouden met het veranderen van de fYsieke geldstroom. Er komen bij­voorbeeld meer munten en briefgeld, waardoor huidige kassalades onge-

schikr kunnen wor­den. Naast de bovenge­noemde (grorere) punten, zal de kleine onderneming bij de lI1voenng van de euro nog andere hin­dem issen regenko­men ; zaken die spe­cifiek kunnen zijn voor de branche of bedrijfsvoering van de onderneming. Enige crearivireir en flexibiliteir za l nodig zijn om in de loop van de tijd oplossin­gen re vinden v~~r

deze problemen.

De manier waarop de informatie omtrenr de invoe­ring van de euro ver­streb en vergaard wordt, lijkt omslach­tig. Her is echter wel

,. de enige manier om de euro volledig en

rijdig in re voeren . Bovendien kan de ondernemer op deze wijze (dure) consultants overbodig maken. De informatie die door her Narionaal Forum verso·ekt wordr, is handig als basis v~~r het opstellen de zelfge­maakte checklist. Helaas is her taal­gebruik in het informariepakket te technisch voor de meesre kleine ondernemers. De kleine ondernemer zal her dus moeren hebben van zowel een goed intern overgangsprogram­rna als van een goede coord ina tie van activiteiten met haar leveranciers, klanten en overheidsinsrellingen. al

25

Het trainingspal< van ICE

Intermediair Competition in Excellence Het e ~ nde van je studie is in zicht. Dsarna

wacht de arbeidsmarkt. Wat wil Je? Wat kun je? Waar sta js? Om daar meer zieht op te krijgen , organiseert 1ntermediair in samenwerking met toonaangevende ondernemingen 8en competitie voor ambitieuze stu­denten : de Intermediair Competition in E)(cellence. Kortom, ICE . Een kraehlmeting van zowel je indivi­duele capaciteiten als je prestaties in teamverband.

Bewijs jezell als manager in spe, tijdens de praktijkgerichte assessments en managementgames.

Je verdedigt je beslissingen en presenteert je eigen strategische plannen . Met als kritische jury de top van het bedrijfsleven.

Wie zich goed staande houdt in het praktijk­geweld van ICE. kdjgl daar heel wat voor lerug. En dan hebben we het niet aileen over de eerste prij. van 20.000 gulden voor een summer course in het bui­ten land . Wat dacht je van de ervaring en niet te ver­gelen de contacten die je opdoet? Bovendien is de2e beproeving natuurlijk een mooia aanvulling op je cv,

Om mee te doen aan ICE, is je karakter belangrijker dan je studie·richting. Schrijl je in v60r 2B februB'; 1999. Bel naar Intermediair 10201 4875878 voor de lolder met het inschrijlformulier. Je kunt je natuurliik oak inschrijven via internet: www.intermediair.nl/student/ice.

De warming-up voor je loopbaan

Bureau Internationalisering

Studeren in het buitenland Bureau Internationalisering coordineert de internationale uitwisselingsprogramma's van de FEE. Aile FEE-studenten die derde- of vierdejaars zijn (dat wil zeggen minimaal 84 studiepunten hebben behaald) kunnen in aanmerking komen om een peri ode op een buitenlandse universiteit te studeren. De FEE heeft met 36 universiteiten in bijna aile landen van de Europese Unie samenwerkingsovereenkomsten afgesloten in het kader van het Erasmus/-Socratesprogramma. Bovendien heeft de FEE een bilateraal netwerk met universiteiten in Canada, China, Chili, Japan en Maleisie. Tevens heeft de Universiteit van Amsterdam een netwerk van buitenlandse universiteiten waarmee studenten worden uitgewisseld. Dit zijn onder andere universiteiten in Australie, de Verenigde Staten, Zuid-Afrika en Zuid-Korea.

Voor meer informatie:

• Spreekuren Bureau Internationalisering: maandag van 13.00-14.00 uur en woensdag 11.00-12.00 uur in kamer E-1.1 4.

• Brochures die Bureau Internationalisering heeft uitgebracht: - Studeren in het buitenland: wegwijzer voor FEE-studenten, 1999-2000 - Een onvergetel ijke ervaring: FEE-studenten in het buitenland Deze brochures zijn te verkrijgen bij de Onderwijsbalie van de FEE.

• Voorlichtingsbijeenkomsten op 26 januari en op 9 maart van 15.00-17.00 uur in de Marinus Behrens Zaal (E-0.20).

• Voorlichting van de UvA: Internationale week - loopbaan, studie en stage in het buitenland. Dit vindt plaats in de week van 15 - 19 februari . Houd de Folia in de gaten voor meer informatie.

* Scheitellla

Koningsplein 20 (020) 523 14 11

Sarpathistraat 135 (020) 420 53 67

Amsterdam

ledereen heeft wei een mening over de uitbreiding van Schiphol, of men er nou voor is of tegen. Slechts weinigen hebben echter helder zicht op het gehele vraag­stuk. Feiten en cijfers die door Schiphol worden gebruikt, zijn te rooskleurig; cijfers van Milieudefensie te negatief en de cijfers die de overheid gebruikt, worden zelfs met kamervragen aangevallen. De mening van Jan­met-de-pet wordt dus bepaald door zijn mening over de persoon die een bepaald stand punt verkon­digt. Waar hebben we het nu eigenlijk over?

De mening van Schiphol en van de overheid is dar Schiphol om een aan­ral redenen moer worden uirgebreid. De eersre reden is dat Schiphol in de toekomst zonder uitbreiding nier meer aan de toenemende vraag naar vliegverkeer zal kunnen voldoen. Een rweede reden is dat Schiphol anders nier kan uirgroeien tot een van de vier of vijf mainportS die in Europa gecreeerd wilen worden. Verder heersr er angsr over de positie van de KLM als luchrvaanmaatschappij, de werkgelegenheid die Schiphol gene­reen, her Nederlandse invesrerings­klimaar en her imago van Nederland als handelsland. Tegensranders van uirbreiding van Schiphol uiren immer als eersre argu­ment het milieu: uitbreiding zorgr simpelweg voor meer milieuvervui­ling. Ten rweede zal er meer geluids­overlasr komen voor de omwonen­den van Schiphol. Verder wordt gerwijfeld aan de noodzaak tot uit­breiding: is het echt noodzakelijk om uir re breiden om in de toekomst aan de vraag te voldoen, et cetera.

De laatste jaren zijn een aamal plan­nen naar voren gekomen met wijzen waarop Schiphol in de toekomst aan de vraag zou kunnen blijven voldoen. Het meesr ambitieuze plan dar op tafel is gebracht, is om een rweede luchthaven in de Noordzee te bou­wen. Ook een aantal minder ambiti­euze plannen, zoals bouwen in de

28

Flevopolder en uirbreiden op de hui­dige locarie in de Haarlemmermeer, zijn als serieuze mogelijkheden behandeld. In hoeverre zijn deze opties reee! re noemen? In eerste insrJmie lijken de meesre partijen voorkeur re hebben voor uir­breiding op de huidige locarie. Simpel gesteld levert her de lucht­vaan de voordelen op van concentra­rie van werkzaamheden, hoeft de overheid geen enOrm grote investe­ringen te doen en is het milieu erbij

baan wordt aangelegd. Bovendien wordt de Zwanenburgbaan gedraaid en ook parallel aan deze baan een junior-baan aangelegd. Tenslone ZOll in deze optie de Aalsmeerbaan kun­nen worden gesloren. Een junior­baan is een landingsbaan die korter is dan gebruikelijk. Een reguliere baan op het huidige Schiphol is 3300 meter lang, een junior-baan slechts 2600 meter. De lengte van deze banen is voldoen­de om de meeste vliegruigen in de

Groei van SchiJ door Den Haag JEROEN VAN UZERLOO

gebaat omdat niet nog een miJieuge­bied als luchthaven zal worden gebruikt. Het feit dat een plan als bouwen in de Noordzee door de overheid naar voren is gehaald, doet in dit verband erg denken aan een oude onderhandelingsmethode: veel eisen zodat je veel kan toegeven . Mer de komsr van her plan van de PvdA, het zogenaamde junior-banenstelsel, lijkt de overheid deze merhode ook werkelijk re hebben toegepast. Het junior-banensrelsel houdr in dar parallel aan de Kaagbaan een junior-

meeste weersomstandigheden re laten stijgen en dalen. Voorbeelden van dergelijke vliegvelden zijn er in het buitenland genoeg. In New York gebruiken beide vliegvelden (LaGuardia en John F. Kennedy) banen, die nog korter zijn dan de geplande junior-banen van Schiphol. Ook London Heathrow gebrllikt kortere banen, evenals Parijs, Chicago en Zurich. De besre mogelijkheid lijkt dus re liggen in llitbreiding op de huidige locatie. Echrer, de manier waarop dir

ROSTRA ECONOMICA

idee naar boven wordt gebracht, doet ons vergeten waar de hele discussie over Schiphol nu werkelijk om draait. Willen we wel dat Schiphol uitbreidt? Om op deze vraag een ant­woord te kunnen geven, zal men moeten kijken naar wat er overblijft van de voor- en nadelen als er wordr gekeken naar de feiten in plaats van naar de meningen lOals naar voren worden gebracht door de verschillen­de belangengroepen.

De voordelen van het uitbreiden van Schiphol liggen in het feit dat er anders kansen gemist wIlen worden, voornamelijk op economisch vIak. Als Schiphol moet blijven steken op het hllidige maximum aantal passa­giers en vluchten -een maximum dat overigens jaarlijks wordt overschre­den- zal het in de toekomst inder­daad achterblijven bij de andere grote I uch thavens 111 de reglo (Londen, Frankfurt en Parijs). Schiphol wil mee kunnen gaan met de groei van de luchtvaart lOals die

JANUARI 1999

de laatste jaren heeft plaatsgevonden. Bovendien zal de KLM het zeer moeilijk krijgen om partnerships met andere luchtvaartmaatschappijen aan te gaan, als zij deze parrners niet vol­doende vluchten op haar thuisbasis kan aanbieden. Het groorsre nadeel van uitbreiding is dat meer vi uch ten leiden tot meer geluidsoverl as t. De hoofdreden om uitbreiding te stoppen, het milieu, valt voor een groot deel weg omdat milieuvervuiling v~~r het grootste

deel globaal is en slechts ten dele regionaa!. Of er in de toekomst wel behoefte is aan meer vliegverkeer lijkt in eerste instantie een overbodige vraag, maar is dat niet als men bedenkt dar er in Duirsland steeds meer stemmen opgaan om kerosine te gaan belasten. Dit lOU een enorme prijsstijging kunnen veroorzaken, waardoor viieg­verkeer in de toekomst juist lOU kun­nen afnemen, in plaars van toene­men.

De hoofdafWeging is dus die cussen de noodzaak tot uitbreiding en de geluidsoverlasL Volgens de plannen van het jllnior-banenstelsel lOU de geluidsoverlast zelfs afnemen bij de grenzen die zijn gesteld aan de perio­de waarin vliegverkeer mag plaatsvin­den. Waarschijnlijk is dit een te roos­kleurig beeld van de stand van zaken. Desondanks lijkt het tach logisch dat de overlast niet veel za l toenemen, aangezien er meer vanuit dezelfde richtingen zal worden gevlogen. Er zal dus wel meer last zijn, maar voor minder mensen . Dan blijft over de kwestie van nood­zaak. Mocht her voorstel voor een accijns op kerosine doorgaan, dan zal deze belasting binnen afzienbare tijd v~~r geheel Europa gelden en zouden we dus te maken kunnen krijgen met een vermindering van her vliegver­keer. Het is echter zo dar bijvoor­beeld Boeing op dit moment bezig is met het onrwikkelen van winigere en grotere vliegtuigen . Aannemende dat ook deze onrwikkeling zich voortzet, is het logisch te veronder­sreJlen dar de prijzen van de vluchten weer wilen dalen en dat er dus behoefre ontstaar aan meer verkeer.

Her grootste probleem bij het vor­men van een mening is het feit dar wat gisreren nog als waarheid gold, morgen achrerhaald is. Te veel facto­ren zijn niet te voorspellen: de vraag naar vliegverkeer noch de technolo­gische onrwikkelingen . De overheid claimt te kunnen voorzien met hoe­veel de vraag naar vluchten zal toene­men, evenals de hoeveelheid geluids­overlast die een bepaald uitbreidings­plan zal veroorzaken. Iedere student weer n3 her fiasco met de week- en weekend-OV's, dat voorspellen niet de sterksre kant van de overheid is. Ook de 'feiten' die de miliellorgani­saties gebruiken, zijn niet de meesr betrollwbare. Een ding lijkt echter zeker: Schiphol zal uitgebreid worden. En als dar niet gebeurt wegens de noodzaak tOr uir­breiding, dan tach wel wegens de ijzersterke lobby en her goede politie­ke spel dat Den Haag de afgelopen jaren heeft gespeeld. ill

29

There's no bette r way to see what a company's really like than to look ilt it Ii'om the in side .

At Shell, Premium Placements - whetller purely as vaeatio n worl, or as part of YOUI' stuuy -

are open to students of all disciplines in their last 2 years 01' study. You'll g-e t th e opportunity to take

responsibility fe)]' a real project in an int('rnational env ironment, poss ibly outs iue your hOlllo country.

You'll confront complex husiness issues, s tre tch your abiliti es and test yo ur manag-ernent po tential.

For a bl'Ochure and applicati on forlll, call +:3 1 (0 )70,'3 77 RO I 5.

Deadline f()\ ' a Premiulll Place rnent in th e summer or 1999 is Januilry ;Jlst 1999.

To Gnd out what last ye a l's ' Placement stucients thoug ht, visit our recrui tment website on wllw.sllell.co m

Rostra Damus goes Fin de Siecle

Rostra Damus zit in een diepe dip. Gerard Reve is nu al 75 jaar en de Dood zal hem snel halen. Het millenium loopt op zijn laatste benen. (En zijn de sterrenbeelden wei milleniumproof?). Aile Goede Tijden komen tot een eind. Ja, onze Damusje van Alles krijgt last van het bevreesde fin de siecle-gevoel. Vandaar in dit nummer niet de gebruikelijke voor­spellingen, maar een overdenking. In deze overdenking is voor iedereen (studerend aan de Faculteit der Economie en Econometrie van de Universiteit van Amsterdam) een persoonlijke boodschap te lezen.

Hoofdstuk 1 1. Zullen je kinderen je kunnen begrijpen in 2013, als jij ze vertelt over het gevoel dat je krijgt bij Superhits of the 80's? Zal de Tweede Wereldoorlog of de val van de Berlijnse Muur net zoiets worden als het verlies van Napoleon bij Waterloo? Waarschijnlijk weI. 2. Zaak is, te onderkennen dat het begin van je leven aan het einde ervan het meest vergeten zal zijn. Een eeuweinde kan vroegtijdige realisatie hiervan tot gevolg hebben. 3. Wanneer Het tot je komt zal je schrikken. Je zal het gelei­delijke verlies van herinneringen verwarren met de sudden­death van je jeugd. Maar vrees niet, na 2000 ben je nog steeds jong geweest. Bijna niemand wordt in een nacht grijs. 4. Deze ervaring zal je je leven beter doen leven. Je zal stil staan bij het veri eden en het heden. "Het heden is de toe­komst van het verleden." Realiseer om te leven. 5. Je zal ervoor moeten zorgen dat je na deze intense levensveranderende ervaring niet terugvalt in de allesver­dringende oppervlakkigheid van het dagelijks leven. 6. Na al dit kan het zijn dat je je geestelijk en lichamelijk uit­gewrongen voelt. Loop dan naar de automaat en neem een Cup-a- Soup. "Cup-a-Soup, als succes je motto is!"

Hoofdstuk 2 1. Het verleden dat kwijtraakt is tot daar aan toe, maar wat zal de toekomst ons brengen? Hoever kom jij het nieuwe millennium in?

JANUARI )<)99

2. Nieuwe technologieen brengen wereldgeluk, eten voor iedereen en zij verhelpen de geluidsoverlast die Schiphol momenteel voortbrengt. 3. En tot slot: epidemieen, rampen, oorlogen? Kan Jezus weer bij nul beginnen of mogen we blijven leven? 4. Vrees ook hier niet voor. Laat Het tot je komen. Ervaar alles, vergeet niets (anders heb je bij de overgang naar het volgende millennium weer hetzelfde probleem). 5. Begrijp dat de muziek waar je kinderen over vijftien jaar naar luisteren over dertigjaar hun Superhits of the 80's zul­len zijn. "Nothing changes, really!"

Hoofdstuk 3 1. " ." 'Zeven, acht, negen,' telde hij bij zichzelf. Langzaam vie len de tonen van het voorspel. Daarna was er twee tel­len stilte. De slagen begonnen. Buiten gingen de sirenes loeien. 'Een gelukkig nieuwjaar, jongen,' zei zijn moeder, zijn vader bij de hand vattend. 'Gelukkig nieuwjaar,' zei deze. Ze kusten elkaar. 'Een gelukkig nieuwjaar, moeder,' zei Frits, toen zijn ouders elkaar hadden losgelaten. Zijn moeder trok hem aan zijn arm naar zich toe en gat hem een kus op zijn wang en in zijn nek. 'Een gelukkig nieuwjaar,' zei ze ... " 2. " ... 'Alles is voorbij,' fluisterde hij, 'het is overgegaan. Het jaar is er niet meer. Konijn, ik ben levend. Ik adem, en ik beweeg, dus ik leef. Is dat duidelijk? Welke beproeving ook kome, ik leef.' Hij zoog de borst vol adem en stapte in bed. 'Het is gezien,' mompelde hij, 'het is niet onopgemerkt gebleven.' Hij strek­te zich uit en viel in een diepe slaap."

Hoofdstuk 4 1 . Gelukkig nieuwjaar, iedereen!

31

32

ures

, .

JORIS DE VREEDE &

DIMITRY VAN DEN BERG

Johannes Petrus Thomas Thijssen is zakelijk directeur van het Anton Dreesman n Institute for Infopreneurship. Ais manager van innovaties was hij al geruime tijd projectmatig betrokken bij de Faculteit der Economische Wetenschappen en Econometrie, onder andere bij de sector BIK en de leerstoelgroep Actuariaat. Hij is getrouwd met Saskia en ze hebben twee zonen: Thomas jr (18) en Alexander (16).

Wie was Anton Dreesmann? Oprichter van Vroom & Dreesmann, (emeritus) hoogleraar Economie aan deze faculteit. Op 7 mei 1998, ter gelegenheid van zijn 75e verjaardag, werd hij door zijn gezin en door de Universiteit van Amsterdam verrast met een wetenschappelijk lnstituut dat naar hem genoemd is: het Anton Dreesmann Institute for Infopreneurship.

Wat is infopreneurship? Een infopreneur is een entrepreneur die 'informatie' gebruikt als een toegevoegde grondstof en ICT (Informatie- en (ommunicatietechnolgie) gebruikt als gereedschap bij het ondernemen.

Wat zljn de be/angnjkste ontwikke/ingen op het gebied van inf­opreneurship? Door de opkomst van generieke informatie infrastructuren, lOals internet, intranet en extra net, ontstaan vee I nieuwe kan­sen voor ondernemerschap. Er ontstaan nieuwe elektronische diensten. De EU verwacht dat er in 2002 zo'n 80 miljoen Europese internet-gebruikers zijn (momenteel zijn dat er 30 miljoen). Bovendien wordt verwacht dat er in 2002 voor 500 miljard euro via het internet wordt omgezet; 6% van het geschatte bruto Europees product van dat jaar. Het informatie­tijdperk zal een ongekende invloed hebben op de wereldeco­nomie. Zij die daar succesvol op inspelen zijn de huidige pio­niers op het gebied van 'infopreneurship'. Binnenkort kunnen we onafhankelijk van plaats en tijd overal ter wereld mobiel communiceren en transacties plegen. Deze vrijheid schept mogelijkheden en bedreigingen die we nu vaak nog niet kunnen overzien. De wereld wordt uitermate transpa­rant met daarbij zowel voor- als nadelen. Toegang tot kennis wordt eenvoudiger en de rol van onderwijsinstellingen zal zeker veranderen.

Wat is uw bee/d van de toekomst? Ik vind dat het grootste gedeelte van de bevolking maar matig is voorbereid op de toekomst. Recent onderzoek (Diebold) toont aan dat geen enkele branche ontkomt aan de concurren­tie van internet. Het hardst getroffen worden de bedrijven die hun klanten geen toegevoegde waarde weten te bieden. Er zal i I toenemende mate gebruik worden gemaakt van informatie en ICT om de klant sneller, beter en goedkoper te bedienen. In die zin heeft electronic commerce in de komende 10 jaar een gouden toekomst.

ROSTRA FCONOMICi\

•

In

_ Vall de re a III kokerJL Waar willen ze gaan experimenteren?! .Ie manager bij Rabobank International legt

drie landbouwuniversiteiten, twee ruimtevaartorganisaties en enkele instituten voor

de eer om daarvoor de strategie uit te stippelen. En een nieuwe dimensie toe te voe_ aan de food

Of je zo'n project mag verwachten, kunnen we uiteraard niet voorspellen. Maar dat er bij ons eelll 'Ift)c:iellde toc:k()mlst~,or je in het verschiet ligt,

durven we weI te stellen. De opties zijn legio. Waarschijnlijk ken je de lokale Rabobanken.

toonaangevend in de wereld op het gebied van healthcare, food & agribusiness? Of Rabobank Nederland, de

voor de Rabobankcn in het land. Rabofacet, bron van innovaties op ICT- en facilitair terrein.

Maar de bcste garantie voor jouw toekomst is onze mentaliteit. Wij investeren in duurzame relaties. Met kIanten. Met mede-

werkers. Je krijgt de tijd om cerst aan je basis te werken en daarop je toekomst te bouwen. Rechtstrecks in een startfunctie.

Of via een van de vele traineeships die we bieden. We zijn benicuwd naar je ideeen.

BcI voor meer informatie (030) 216 II 46. Of kijk op Internet: http://www.rabobank.nl/werken

International,

Amsterdamse Carriere Dagen Heb je interesse in een leuke stage of baan? De

Amsterdamse Carriere Dagen zijn een niet

Phillip Morris. Dit bezoek is met name bedoeld voor eerste- en tweedejaarsstudenten, om alvast kennis te

kunnen maken met het bedrijfsleven. Je te missen kans voor een goede orientatie op de arbeidsmarkt. Door middel van presentaties, workshops en cases van meer dan dertig toonaangevende bedrij ­ven zul je je een beter beeld kunnen vor­men van een bedrijf, om een betere keuze te kunnen maken uit het grote aan-

De Amsterdamse Carriere Dagen vinden plaats op 9, 10 en 11

februari 1999.

kunt je hiervoor inschrijven bij de Sefa­balie, tegen het torenhoge tarief van f 0,00. Doe het snel, want de capaciteit is beperkt.

Binnenkort gaan de vo/gende commis­sies van start:

bod van stages en vacatures. Ook is er de gelegenheid trainingen te volgen, toegespitst op internatio­naal solliciteren, analyse van je sterke en zwakke punten, intelligentietests en het verbeteren van je persoonlijke pre­sentatie tijdens een sollicitatieprocedure. Op de derde dag kun je orienterende en selecterende gesprekken voeren met recruiters van de verschillende bedrijven.

De eerste dag van de Amsterdamse Carriere Dagen zal den geopend door Wim Dik, president-directeur van KPN. de tweede dag komt Arnout Wellink, president van Nederlandsche Bank. Op aile dagen is er einde van de dag stand in de E-hal,

MKB-dag Veel economi baan in het

der!

Studiereis

er wei te zetten. et blijft

ag zullen verschillende rijven er allemaal op financieel, belas­

en commercieel gebied bij je een eigen bedrijf gaat oprichten . Ook vertellen over hun eigen ervaringen uit

n bedrijf oprichtten. weten over het MKB, dan is de MKB-dag een

Samen met M&O Linking Pin organiseert de Sefa dit jaar een studiereis naar Madrid. Aldaar zal worden onderzocht wat de rol is van Spanje in de handel tussen Noord-Afrika en de EU. Daarnaast zal een aantal algemene bedrijfsbezoeken worden georganiseerd. Het is de bedoeling dat je vervolgens over dit onderwerp je doctoraalwerkstuk schrijft. Heb je interesse? Meld je dan vanaf januari aan bij de Sefa-balie of kom langs op de kamer.

Bedrijfsbezoek Phillip Morris Op 27 januari zal er een bedrijfsbezoek plaatsvinden bij

JANUARI 1')1)<)

Search 2000 De 'South East Asia Research Chain' zal maart 1999 beginnen met de organisatie van de Aziatische onderzoeksreis. Gedurende twee maanden zal onderzoek worden gedaan in Zuidoost-Azie of China, voor het bedrijfsleven en onder bege­leiding van een aantal hoogleraren. SEARCH zal in het jaar

p OOo vertrekken. Over dit onderzoek schrijf je vervolgens je afstudeerscriptie. Heb je een uitdaging, en beschik je over doorzetti meld je dan aan.

AVE U) een businessweek

zal mensen uit de studen­en het bedrijfsleven op actieve

r brengen. Een voorbeeld is een case­worden gegeven die gemaakt zijn door

nt, die daarin ondersteund wordt door mensen uit ijfsleven en een hoogleraar. Heb je zin om aan de

organisatie van de businessweek mee te doen, geef je dan op bij Marlies van Doorn (020-6279653 of info@sefa.nl), of kom even langs bij de balie.

• Introductieweekend commissie 1999 • Amsterdamse Carriere Dagen commissie 2000 • Internationale Stage Voorlichtingsdag 1999 • Nieuwe Media en Systeembeheer commissie • Promotiecommissie (lay-out ervaring gewenst)

Ook zoeken we nog mensen die JAVA-script beheersen, voor het opzetten van een reserveringssysteem voor boeken via internet en om de boekenverkoop via internet zelf mede op te zetten .

Heb je interesse in een van de genoemde activiteiten, bel dan 020-6279653 en vraag naar Marlies van Doorn. Je kunt ook een mailtje sturen naar info@sefa.nl. Wil je meer weten over activiteiten van de Sefa kijk dan op www.sefa.nl.

Age Nobas Age Nobas zet zich in voor de belangenbehartiging van aile studenten aan de FEE. Om de belangen van studenten opti­maal te kunnen behartigen, vaardigt Age Nobas studenten af voor de Facultaire Studentenraad. Heb je interesse om zitting te nemen in de studentenraad, of wil je een politieke activi­teit organiseren, meld je dan aan bij Joris de Vreede: tel 020-5254024 of mail naar info@sefa.nl.

37

Als student kijk je uit naar de top.

Welke route kies je? Zodra je bent afgestudeerd kun je overal aan de

slag. Leg daarom nu al de mogelijkheden van verschil­

lende financiele dienstverleners naast elkaar.

Dan zal het je opvallen dat je bij Deloitte & Touche

al direct zelfstandig gaat werken. Je krijgt het snelste

contact met clienten . En je kunt diverse opleidings­

programma's volgen.

Daarnaast geeft onze accountants- en adviesorga-

nisatie je ook nog de grootst mogelijke zekerheid over

perspectieven die verder rei ken dan je eerste jaar.

Kom daarover praten. Bel Raymond Eilander, Recruiter,

telefoon: 020 - 582 40 00.

Hij maakt dan binnen onze organisatie graag een

afspraak voor een helder gesprek over de manier

waarop je bij Deloitte & Touche aan de slag kan :

Ondernemend & Alert.

ACCOUNTANTS· BELASTINGADVISEURS • CONSULTANTS

Deloitte& Touche

Mee r dan 70 vestigingen in Nederland. Inte rnel: www.de lo itte. nl

c «

Het is dinsdagochtend. We kijken op de wekker in Arjans kamer en noteren 7:45. Arjan lag al een uur wakker in zijn bed, omdat de hond van de onderbuur­man op de begane grond al een uur aan een stuk aan het blaffen was. De onder­buurman had een stoma, dat altijd goed zichtbaar was, aangezien hij altijd hetzelfde 'witte' t-shirt droeg, dat nog niet de helft van zijn bierbuik bedekte. Andere opvallende ken mer­ken aan deze buurman zijn het feit dat hij ongeveer de helft van zijn leven besteedt aan het poetsen van zijn tegeltjes in de tuin met een hogedrukreiniger, het lassen van barbecues en het slaan van zijn vrouw. Het is een man die maar ~ een ding liefheeft in zijn ~ leven: zijn hond Wolf. De ;; liefde van zijn baas deed 8 Wolf blijkbaar niet veel ~ goed, aangezien hij al ~ meerdere dagen achtereen ~ de omgeving terroriseerde u...

met ononderbroken geblaf. 'Die Stoma heeft vol gens mij een gloeiende kachel­pook in de aars van zijn hond

• I

gestoken', mokte Arjan, terwijl hij uit zijn bed kwam. 'Typisch voorbeeld van een psycho die zijn eigen frustraties op zijn omgeving projecteert in de vorm van 150 decibel geblaf, psy­chologiseerde hij op deze vroege morgen. 'Hij is godverdomme zijn omgeving naar zijn hand aan het zetten door middel van terreur: het is gewoon een klein dictatortje. Dit is pas het begin. Hij gebruikt nu biologische wapens in de vorm van een gemar­telde hond die aan een stuk blaft en hij schendt de mensen­rechten van de bevolking in zijn huis, getuige de blauwe plek­ken op het gezicht van zijn vrouw.' Arjan werd nu echt parano"l­de: 'Dit alles is nog niet zo erg. Maar stel je eens voor dat hij aile stomazakjes van de afgelopen 10 jaar in zijn kelder heeft opge­slagen, dan is er een allesvernietigende chemische wapenfa­briek op 10 meter van mijn bed gesitueerd. En bij hem weet je een ding zeker: Hij gaat ze gebruiken!!' 'Deze dictator moet

35

aangepakt worden en wei onmiddellijk. En hoe kan dat beter dan door middel van ........... BOMBARDE-MENTEN!!' Hij balanceerde zich een weg tussen de stapels kranten en kleren naar de keuken. In de ijskast ston­den nog twee dingen: een pak melk en een doGS met 24 eieren van niet nader gedefinieerde datum. Arjan pakte de doGS met eieren en installeerde zich bij het raam. Hij opende het raam en lokaliseerde de blaffende hond in de achtertuin van de dictator. Arjan hield het eerste ei 10 centimeter voor zijn ogen en gooide het van vier hoog naar beneden, een halve meter naast de hondo 'De precisie ont­breekt nog', mopperde hij, terwijl het volgende ei zich nu 11 centimeter voor zijn ogen bevond. Hij gooide het ei met een subtiele boog een meter naast de hond, op de barbecue van De Stoma. Gefrustreerd door zijn apraxie pakte

Arjan het derde ei en smeet het op zeer agressieve wijze

met enorme vaart op de rug van het blaffende object. Een groen-gele brij verscheen terstond op zijn zwarte vacht. Geschrokken rende het beest enkele rondjes over de keurig wit gepoetste tegeltjes, om na enkele seconden het volgende ei op te vangen met zijn lijf. Dit was een mooie knal. Het ei spatte uit­een en bevlekte niet aileen de hond, maar ook de tegeltjes eromheen. De hond was nu nog heviger aan het blaffen dan hiervoor. Enkele buren kwamen hun balkonnetjes opgelopen om het schouwspel te bewonderen. Een oud vrouwtje aan de over­kant sloot zich als bondgenoot bij Arjan aan en goo ide met augurken en uien. De aanval ging tot in de late ochtend door. Arjan had de slaap toen al hervat en droomde van zijn onder­buurman, die zijn hond schoonmaakte met een hogedrukreini­ger.

JdV

ROSTRA ECONOMICA

s eve e Financiele Studievereniging Amsterdam (FSA) De Financiele Studievereniging Amsterdam

• I

(FSA) is de studievereniging voor studenten Accountancy en Financiering aan de Universiteit van Amsterdam en de Vrije Universiteit. Om de kloof tussen theorie en praktijk te verklei­nen, organiseert de FSA jaarlijks tal van activiteiten, zoals bedrijvendagen en congressen. In de afgelopen maanden zijn er al diverse activiteiten geweest. Een van deze activiteiten is het Landelijk Accountancy Congres. Een succesvol congres op landelijk niveau. Ook hebben we de Informatiedag Financiele Beroepen al achter de rug. Een orientatiedag voor aile financiele economen die met grote belangstelling werd bezocht. Consultition, een nieuw ambitieus project, bleek een must voor vele studenten met interesse in de consultancybranche. De accountancystudenten kwamen ook aan hun trekken in de vorm van een accountancyweek. Gedurende deze week werden vooraanstaande accountancykantoren en interne accountantsdiensten bezocht. Ons eerste internationale project, de London Banking Tour, is eveneens succesvol verlopen. De meest recente activiteit was ons Seminar Research Project Mexico; Dit was het wat betreft 1998, in het nieuwe jaar zullen er nog meer interessante bmetBU2

~ 11, 1018WBAmsterdarn TeIefoonlfax: 02N220816

i-mall' infoOfsa.nl

activiteiten volgen.

Hier voigt een korte opsomming: - FSA Congres: vakinhoudelijk congres over "Shake-out in financial services"; - Beleggersdag: informatiedag over trends en ontwikkelingen op financiele markten; - Finance Week: nieuw en ambitieus project van de FSA; - Accountancy Reis London: studiereis voor aile accountancystudenten om ervaring op te

do en in het buitenland;

Internet http:Hwww.fsa.nl Qpt!nlngstijden dagilgtcs van 9-17 uur

Udmaatschappen vanaf /10,-

- Research Project Brazilie: internationaal onderzoeksproject naar een (re-)emerging market. Dit project wordt jaarlijks afgeslo­ten met een seminar waarin de export- en investeringsmogelijkheden voor ge'interesseerden uit het bedrijfsleven aan bod komen;

- Amsterdam Mutual Fund (AMF): beleggingsfonds met een groot beheerd vermogen; - Fiducie: vakspecialistisch tijdschrift, verschijnt vier keer per jaar; - Workshops, skilltrainingen, business courses en internationale stages.

De FSA wenst jullie een succesvol 1999!!!

M&O linking Pin De studievereniging voor Management & Organisatie en Arbeids- en Organisatiepsychologie

LlMG (Landelijk Internet Management Game) Begin februari 1999 organiseert M&O Nederland voor de tweede keer het Ll MG. Het LlMG is een IT-managementsi ­mulatie die geheel via het Internet wordt gespeeld. In deze simulatie worden studenten in staat gesteld hun kennis van management en economie toe te passen op de besluitvor­ming binnen een virtueel bedrijf.

Het winnende team gaat naar huis met een verzorgde reis naar New York ! De tweede en derde prijs zijn respectievelijk drie bustickets naar Londen en een overnachting met ontbijt in het Grand-Hotel Krasnapolsky in Amsterdam.

150 Studenten zullen in teams van drie personen tegen elkaar strijden in een professionele managementsimulatie, die ook in het bedrijfsleven wordt gebruikt om managers te trainen. Dit zal gebeuren via de internet-site van het LlMG (www.moned.nl/limg). De strijd bestaat uit twee voorron­den die elk een week duren. De zes teams met de beste resultaten gaan door naar de finale op 18 februari in Amsterdam. Op deze finaledag nemen zij het op tegen elkaar en tegen zes teams van gerenommeerde bedrijven.

38

Activiteiten 19 januari : Managementcafe CBE Consultants, 20:00 uur Cafe De Schutter 22/23 januari: Trainingsweekend in de Baak 26 januari: Aigemene Ledenvereniging, 19:30 uur Cafe De Schutter 30 januari: Schaatsen met de oudleden, 14:00 uur Jaap Edenbaan

ROSTRA ECC )N01\ l ICA

•

VIAE Vereniging voor In~ernationale en Aigemene Economle

De VIAE heeft voor begin 1999 weer een aantal zeer interessante activiteiten op stapel staan. Op 18 januari vindt een economencafe plaats met als onderwerp het land van bestemming van onze studiereis: Cuba. Tijdens dit economencafe zal worden besproken de invloed van de huidige regeringsvorm op het land. Ook zal aan bod komen wat de invloed is van de sancties die de Verenigde Staten bedrijven opleggen die handel voeren met Cuba.

Op 21 januari organiseert onze landelijke stichting voor Aigemene Economie-verenigingen AEolus een inhou­se-middag bij het ministerie van Financien. Op deze dag zal worden getoond wat de loopbaanmogelijkheden zijn voor algemeen economen bij dit ministerie. Met onze collega's uit Groningen, Rotterdam en Utrecht zul­len we inzicht krijgen in de structuur van Financien en zullen we naar aanleiding van een case duidelijkheid krijgen over de werkzaamheden die bij Financien worden uitgevoerd.

Vanaf 4 februari zijn twintig gelukkige VIAE-ers voor anderhalve week in Cuba om daar aan den lijve te ondervinden wat dit land aan economische mogelijkheden te bieden heeft. AI het nieuws dat ons bereikt via BBC World geeft een vertekend (westers) beeld van Cuba. De VIAE zal de waar- en onwaarheden naar boven halen en na 16 februari zijn wij allen te bereiken om mondeling verslag te doen van deze reis.

Op de lange termijn heeft de VIAE twee andere grote activiteiten in petto. De ArbeidsMarktDagen zullen dit jaar plaatsvinden op 21 en 22 april. Voor een goede start in het bedrijfsleven is het absoluut noodzakelijk hierbij aanwezig te zijn. Op 19 mei organiseert de VIAE haar eerste lustrumcongres. Onderwerp zal zijn de invloed van de internationale kapitaalstromen: heeft de huidige vrijheid van kapitaalstromen de Azie-crises versterkt en moet er iets aan die vrijheid gedaan worden.

Ben je ge'interesseerd in de VIAE en haar activiteiten, kom dan langs op kamer EO.02 of bel 020-6279653 en ~"---III!IV!l!lIAII!I!!IE----""" vraag naar een VIAE-bestuurslid. Ais lid krijg je korting bi j onze activiteiten en

ontvang je zes maal per jaar ons blad, de onovertroffen Curriculum VIAE. Kamer EO.02

Telefoon: 020 6279653 Vraag naar een VIAE-bestuurslid. Panta Rhei

Vereniging voor IT-geinteresserden

Panta Rhei, de interfa- ....... -----------------.... ,.. cultaire studievereniging voor informatiekundigen aan de UvA, heeft dit jaar nog niet veel van zich laten horen . Dit is jammer, want lo krijgen de studenten die ge'interesseerd zijn in informatiekunde misschien niet zo'n goed beeld van wat er in het bedrijfs leven speelt. Dit probeert Panta Rhei namelijk: studenten die ge'lnteresseerd zijn in informatiekunde te laten zien wat er in het bedrijfsleven speelt via bijvoorbeeld gastcolleges, bedrijfsbezoeken en work-

Februari: 3edrijfsbezoek 18 februari:

shops. Via deze activiteiten probeert Panta Rhei een brug te slaan tussen de theorie, zoals die in de universi teitsbanken wordt gedoceerd, en de praktijk, lOals het er in het bedri'jfsleven aan toe gaat. Dit lijkt een nobel streven en voor dit soort zaken bestaat beslist animo. Waarom heeft Panta Rhei dan nog zo weinig van zich laten horen? Hier zijn een aantal redenen voor, waarvan je de belangrijkste hieronder vindt:

:inale Landelijk Internet Management Game 18 februari: :eest

18 mei: :ongres scenariomanagement Z9 mei: ~eilweekend

M&O Linking Pin Kamer EO.02,

Telefoon: 020-6279653 E-mail: Linkingpin@moned.nl

Internet: http://www.moned.nl/iinkingpin

Lidmaatschap va. Fl.l 0, ""

JANUARI 1900

Panta Rh ei heeft op dit moment grote moeite bij het vinden van actieve leden, of we I leden die willen helpen bij het organiseren van de activiteiten, Zonder actieve leden is het voor het bestuur aileen erg moeilijk om veel activiteiten te organiseren. Ook kunnen er zo geen grote activiteiten worden georganiseerd. Het bestuur van Panta Rhei is eigenlijk nog steeds niet compleet. We proberen de bestuurl ijke taken met zijn drieen te verdelen, maar eigenlijk zou het bestuur moeten bestaan uit vijf personen. Toch proberen we van dit jaar ook een succesvol jaar voor Panta Rhei te maken. Want zeker in de dynamische, snel veranderende en mooie wereld van IT is Panta Rhei de beste leerschool! In de hoop de Rostra -Iezer zo genoeg te hebben ge'informeerd.

Met vriendelijke groet, Het bestuur van Panta Rhei Mathieu Hommes, Jeroen Opmeer,

Jerre Veltman

Panta Rhei Kamer EO.06

E-mail: pantarhei@wins.uva.nl www: surf.to/pantarhei

VSAE ( \.

VERENIGING STUDENTEN ACTUARIAAT. ECONOMETRIE EN OPERATIONELE

RESEARCH & MANAGEMENT (VSAE)

op de informatie-technologie in de 21 e eeuw. """" Gehouden in de Tijgerzaal te Artis.

De VSAE is opgericht in 1963 en maakt onderdeel uit van de Faculteit der Economische Wetenschappen en Econometrie aan de Universiteit van Amsterdam.

• De Actuariaatdag, met twaalf deelnemende bedrijven, wordt gehouden in het Victoriahotel.

De VSAE vertegenwoordigt de belangen van de studenten Actuariaat, Econometrie en Operationele Research & Management. Zij is met bijna 350 leden de grootste en meest actieve vereniging op haar vakgebied. De VSAE stelt zichzelf tot doe I activiteiten te organiseren met betrekking tot de studie. Daarnaast fungeert zij als intermediair tussen het bedrijfsleven en de studenten. De VSAE wordt bij haar vele activiteiten ondersteund door de Board of Faculty Relations, het wetenschappelijk adviesorgaan van de VSAE.

• De National Econometric Game 1999 (N.E.G. '99), waar 30 studenten uit het gehele land in samenwerking met bedrijven cases uitwerken op financieel gebied.

ACTIVITEITEN

• De studiereis naar New York. Bedrijfsbezoeken naar o.a. Merrill Lynch, Northwest Airlines, Fed en Wall Street. • Het Congres met als titel 'Risk Management'.

EN VERDER ... • Uitgifte van het vakspecialistisch tijdschrift AENORM. • De Stagebank. • Veelvoud aan bedrijfsbezoeken. • De wekelijkse maandagavondborrel in cafe het Kremlin,

Spuistraat 109. • Uitgave van het ledenblad Suite 13 en een jaarlijkse

almanak. • De Carrieredag, welke tot doe I heeft de studenten in con­tact te brengen met eventuele toekomstige werkgevers. Dit gebeurt middels workshops, cases, one-to-one gesprekken, stage-voorlichting en bedrijfspresentaties.

• Sport- en speltoernooien maar ook het Trimesterfeest.

Neem voor meer informatie contact met ons op.

, VSAE """'III \..Het IT-symposium, waarbij vijf bedrijven hun visie geven

Marketing Associatie <f}>Amsterdam

Allereerst wenst de Marketing Associatie Amsterdam aile Rostra lezers een gezond en succesvol 1999 toe. Op 13 januari heeft onze nieuwjaarsreceptie in Theater Paradiso plaatsgevonden. Hier gaf een marketeer van Telfort zijn visie op het nieuwe telecom-jaar. Vervolgens hield niemand minder dan PETER LUSSE zijn MAA-Nieuwjaarsconference.

Het nieuwe jaar zal voor de MAA in het teken staan van een breed scala aan activiteiten, met als klap op de vuurpijl de studiereis naar Mexico. Op 27 januari beginnen de voorrondes van de MAN­dag, waar we in teams gaan strijden voor een finaleplaats op 10 februari in Groningen. Aldaar zal na een uitgebrei­de case-dag een groots feest losbarsten, waarna we allen in hetzelfde hotel over­nachten. Inschrijving is mogelijk tot 8 januari.

Op 5 februari gaan we met de "auto-

40

freaks" onder ons naar de Auto RAI, waar we te woord zullen worden gestaan door marketeers van onder andere SMART en RAI. 18 Februari is de dag waarop ABN AMRO haar titel 'Squashkoning' zal moeten verdedigen tegen de sportieve uitdagers van de Marketing Associatie Amsterdam. In de week van 22 februari beginnen onze Masterclasses Fast Moving Consumer Goods. Met een select gezelschap bezoeken we de drie vaderlandse giganten uit deze sector, namelijk: Heineken, Unilever en Koninklijke Ahold NV. Aangezien de Masterclass Dienstenmarketing een suc­ces was, zijn de verwachtingen voar deze Masterclass hooggespannen. Kortom, de eerste maanden van het jaar bel oven veel goeds.

, Roetersstraat 11 Kamer EO.13

1018 WB Amsterdam Telefoon: 020 - 525 4134

\:.-mail : vsae@yahoo.co~

Landelijk Stagenetwerk De Marketing Associatie Amsterdam vormt samen met Tilburg, Eindhoven, Groningen, Maastricht en Rotterdam de Marketing Associatie Nederland (MAN). De MAN behelst ook een samenwerking tussen aile stagecommissies van aile marketing associaties. Voordelen: Een breed en landelijk stageaanbod dat gemakkelijk bereikbaar is. Meer weten? Bezoek dan de nieuwe stagesite: www.marketingstages.nl of loop even binnen op de MAA kamer. Wil je meer informatie over de MAA en al haar activiteiten surf even langs op www.ma-amsterdam.demon.nl. Gewoon binnenlopen op de kamer kan ook.

MAA Roetersstraat 11, kamer EO.06

1018 WB Amsterdam Telefoon: 020 - 5254154

Internet: www.ma-amsterdam.demon.nl

ROSTRA ECONOMICA

4

EN VERDER: Redactioneel Column: Toen & Nu Van florijn tot euro

De bedreigingen voor Londen als financieel

centrum van Euroland

Interview Fase & Vendrik

Operatie euro-drop

De groei van Schiphol is al bepaald door

Den Haag

3 5 6

De euro: nieuwe kansen voor het bedrijfsleven De kleine ondernemer checkt de euro Informatie Bureau Internationalisering

18 24 27 31 32 35 37 38 43

Rostra Damus Facts & Figures: Thomas Thijssen Column: Student-en-Leven Sefa pagina Studieverenigingen Roetersstraat 11

• ~.--~. -

ROSTRA

ECONOMICA

JAN UARI

1999 J AARGANG 44

N R. 229

VOORPAGINA

FOTO: MARco VAN H AL ETALAGE VOORLJCHTlNGSWINKEL

EUROPESE COMMISSIE TEGENOVER

HET BI NNENHOF IN D EN HAAG

ROSTRA ECONOMICA

~ r z

ROETE Volgens de Folia en enkele kranten heeft de politie ons op de hoogte gesteld van De Messensteker die, hier op het Roeterseiland, onschuldige mensen beroofd en daarna ook nog eens lekker in hun rug steekt. lemand die nooit de Folia of een krant leest, zal dit ongetwijfeld niet eens weten. De politie heeft namelijk de voorkeur gegeven aan het volhangen van de faculteit met allerlei papiertjes met daarop de mededeling dat je je fiets In de fietsenrekken moet zetten omdat ie anders wordt weggehaald. Boeien dat je fiets wordt weggehaald en dat je hem op vertoon van sleutel en legitimatiebewijs gewoon weer kan ophalen op een plaats die hier

~ .... -... o u ex: « ~

§ u-

nag geen eens 3 minuten lopen van­daan ligt. Belangrijker is het natuur­lijk dat we weten dat we een mes in ons rug gedouwd kunnen krijgen als we niet oppassen . Tja, de politie is je beste vriend .. . Nu er op het Rembrandtsplein een hoopje politie­agenten staat om het wildplassen tegen te gaan, is het onnodige geweld aileen maar toegenomen, aileen worden de criminele acties tegen de politie gericht in plaats van tegen de medefeestvierders.

Trouwens, wat moet De Messensteker nou hier?! ledereen weet toch dat studenten niet eens geld hebben om

JANUARI 11)99

in hun eigen levensbehoeften te voor­zien, we eten toch niet voor niets elke avond spaghetti. Heus niet omdat we het zo lekker vinden, maar omdat het zo goedkoop is en we daardoor geld uitsparen om een biertje te gaan drin­ken met de andere sloebers. Nee, onze tijd moet nag komen! Hoe komt die kerel er dus bij am te proberen van een student geld los te krijgen? Ais hij echt zo graag geld wil hebben, kan hij beter zijn agressie op de poli ­tie botvieren. Zij hebben immers de laatste maanden echt geld gespaard. Reken maar na: een gemiddelde avond op het Rembrandtplein draagt zorg voor enkele duizenden openbaar urinerende mannen. Dit is in potentie

meer dan 160.000,- per avond. Dan hebben we het nog niet eens over de honderden beledigingen die zij naar hun kop geslingerd krijgen: 'Jij stond zeker in je broek te pissen toen mijn studerende zus op de Roetersstraat werd neergestoken?', zal een net bekeurde openbaar urinerende dron­ken lap kunnen zeggen. Weer 500 piek voor de politie. Je gaat me niet vertel­len dat er niet een aantal van die piekies in de broekzak van de bekeu­rende politieagent zullen verdwijnen . Misschien een leuke tip voor onze grote vriend De Messensteker?! Zijn wfj tenminste van hem at. [il

JW

COLOFON Periodiek von de Facultei t der

Economische Wetenschappen en Econometrie aon de Unlversi teil von Amsterdam, uitgegeven door de Sefo.

Hoofdredadie Josmiln Weenink Eindredactie Liesbeth den Toom Jeroen von Uzerloo Redactie Michael Entzinger (coordinator Sela) Peter Fechter Paul Roos Pieter von der Stroaten Joris de Vreede Vormgeving Robin Bakker Rogier Mars Verder werkle aan dil nummer mee Dimitry von den Berg Audrey Brunings Arnold Heerlje Simcho Jong Jooo Vasco Rodrigues Fotografie Marco von Hal

Adreswijzigingen Studen tenadministratie BinnengasthuisstlOat 9 101 2 ZA Amsterdam Jaarabonnement 6 nummers voor I 30,.

Voor readies, brieven en open sollicitalies is de redactie bereikbaar op Roetersstroat 11 , kamer m05 10 18 WB Amsterdam Telefoon: Rostra (020) 525 42 97 of Sefa (020) 627 96 53 (vraag naar Jasmi jn Weenink) E'mail adres: rostra@fee.uva.nl

Niets uit dele uilgave mag lander toestemming van de redoctie of de externe auteur overgenomen worden. De redoctie is niet verontwoordelijk voor de inhoud von inge­londen stukken en behoudt lich het recht voor deze in te korten.

Oplage 4500

Adverlenties Torieven op aanvraag verkri jgbaor. Opdrochten schriftelijk ter onentie vall ocquisiteur Selo, Arik Suisso, teleloon (020) 525 40 24

Advertenlies in deze uilgave BHV Monitor Com pony Cargill Moret Ernst & Young Deloine & Touche Rabobank ING Ronds tad KLM Scheitema McKinsey Shell

Zet- en drukwerk Mebo Print BV, Amsterdam

43

Wat heet,

internationaal vverkveld ... • •

lI1'iG

Argentinie Australie

• •

lING

Groot Brittannie Honga rije

• •

Iho 'nOG Japan Mexico

• •

lING INa

Singapore Spanje

Levensverzekeringen verkopen in

Roemenie. Introductie van telebank­

ing in Canada. Een toonaangevende

bank kopen in EngeJand. Een verze­

keringsmaatsc happij overncmen III

de Verenigde Staten. Debt conversion

tocpassen in Brazilie. Emerging mar­

kets st i m ulere n in Tha il and,

Oekra'ine, Argenti ni e ..

ING Groep heeft e igen ves ti g in­

gen in maar li efst 59 landen. Nu .

Want morgen kunnen dat er meer

z ijn . Ondernemersc hap ke nt nauwe­

lijks nog grenze n. En het is o nze

overtuiging dat je a ls financieJe

dienstverlener zo dicht moge lijk bij

je markt moet z it ten. Ook al is het

... dat heet:

~

- •

lING

Brazilie

• •

IIl\t

Hong Kong

• •

Nederland

II!' •

lING

Tsjechie

aan de andere kant van de wereld.

Oat is een van de aantrekkelijke

punten van werken bij ING Groep.

Want niet aileen de functies en taken

varie ren enorm, h1aar ook het

inter na tionaa l kader. De socia le en

academici vIm

maatschappelijke sit uat ie in een land .

De economische omstandigheden.

De manier van zake n doen .

Werken in het bllitenl and bin ze lfs

al deel uitmaken van je traineeship.

Wa nt [NG Groep investeert fors in

de pro fess ionele en persoonlijke ont-

-lING lIN!

China Frankrijk

•

IIl\'() lING

Indonesie Italie

IN\;

Polen Russische Federatie

-

Venezue la Verenigde St aten

wikkeling van aankomende managers.

Daarb ij kun Je kieze n ui t vier

in s troom traj ecten; manage men t,

professional , marketing/sales en

facilit y management/operations.

Spreekt dit je aan, heb je affi niteit

met financiele dienstverlening en stu­

deer je binnenkort af? Bezoek dan onze

internetsite: www.recruitment. in!WJ.1.,

Je kunt ook a l metcen een so li i­

citat iebr ief met cv stllren naar ING

Groep , Management Deve lop ment/

Recruitm ent, mevrOllW mr. A.M.T.

van Oss, (WT 16.32) , Postbus 8 10,

1000 AV Am sterdam, te lefoon:

(020) 541 65 18 .

ING GROEP