HET PRODUCERENVAN EEN SPEELFILMOF EEN DOCUMENTAIRE

27paraplu 27paraplu26

lezerskoop special DOOR JEROEN LEZER

Elke speelfilm begint met

• Concept en budgettering. • Fondsen werven.• De research wat 1 á 2 maanden kan duren dus dat zijn de maanden februari

en maart. • De scenario ontwikkeling begint in april, wat meestal een half jaar en in

enkele gevallen zelfs een jaar kan duren. Maar mijn ervaring is een half jaar dus dan is de scenarioschrijver zijn script aan het ontwikkelen tot en met september.

• De pre-productie die 2 maanden duurt komt hierna, dus dan zitten we al in oktober en november.

• De productie, oftewel de opnames op de filmset, wat normaliter 1 maand duurt maar er zijn ook uitzonderingen van 3 á 4 maanden met films die langer dan twee uur duren. De Gordel Van Smaragd was zo’n voorbeeld; de productie duurde 4 maanden. Op onze kalender gaan we van 1 maand uit dus de maand december is zo vol.

• Voor de post-productie oftewel het ontwikkelen, afwerken en monteren van de film in het laboratorium rest de maand januari nog. Zo werk je een jaar keihard voor je geld en produceer je een speelfilm waar ik 15 jaar succesvol ervaring mee heb.

Tot de grote dag komt na één jaar en dan komt eindelijk de première voor het grote publiek.

Er bestaat veel verwarring over wat

een filmproductie betekent, wat

een regisseur of een producent

is. Men heeft dikwijls de klokken

horen luiden, maar weet niet waar

de klepel hangt. Het is ook best

wel logisch dat het een onbekend

fenomeen is want filmproductie is

niet transparant voor de Nederlandse

bevolking. Wat is produceren nou

eigenlijk? Het is ervoor zorgen dat

alles tegelijk werkt en functioneert

op dezelfde plaats. Het is de

logistiek. Hoe ziet een productie

eruit als je het op een kalender

projecteert. Nou, ga er maar rustig

vanuit dat dat een tijdslijn van een

heel jaar inhoudt. Dus stel dat we

nu aan een nieuwe speelfilm zouden

beginnen dan strekt de start van de

film zich uit van februari 2013 tot en

met januari 2014.

Jeroen Lezer is al meer dan 15 jaar werkzaam in de filmindustrie waar

hij speelfilms en documentaires in Indonesië produceert. Hij is mede-

eigenaar van twee productiemaatschappijen CHF en RKK Productions.

Naast zijn werk als producent acteert hij af en toe in Indonesische

soaps en TV commercials. Voor De Paraplu heeft hij t/m 2011, vijf jaar

lang over film geschreven.

paraplu 29

lezerskoop special DOOR JEROEN LEZER

CONCEPT EN BUDGETTERING: het begin van een film is wanneer het idee wordt geboren. De structuur van de film wordt dan op papier uitgewerkt en gelijk wordt een gedetailleerde calculatie van het productiebudget gemaakt. Elke kostenpost, elke cent die uitgegeven wordt, komt op papier te staan. Dit wordt respectievelijk gemaakt door de producer en de executive producer. Tegelijkertijd worden ook de titels van de films ontworpen. Dat doet de regisseur of de scenarioschrijver. Als voorbeeld: in onze film over straatkinderen heet deze geen ’Straatkinderen’ maar ’Leaf On A Pillow’. Dat is poëtisch. De bladeren zijn de straatkinderen, die dartelen, fladderen en labiel zijn en met elke wind meewaaien. Het kussen is Christine, mijn vrouw, die de surrogaat moeder speelt, standvastig is en veel liefde geeft.

FONDSEN WERVEN: eigenlijk is er geen standaard module om het moment te bepalen wanneer je op zoek gaat naar financiering. Ideaal is natuurlijk dat je daarmee begint voor de research en dat je het geld compleet bij elkaar hebt voor de productiefase begint. Maar zo werkt het helaas niet altijd in de praktijk. Om een consortium bij elkaar te krijgen is het zo dat je meestal het geld uit vijf verschillende potjes haalt. Je zult zelden, behalve bij een documentaire, je productiebudget verkrijgen van één

sponsor. Stel dat de film $1 miljoen kost. Bij al onze films kregen we 20% van het ministerie van cultuur, 20% van een filmfonds, 20% via pre sales bij een tv omroep en nog 2x 20% van een bank of bedrijf. In onze films stonden de financierders altijd op de aftiteling. Nooit kreeg je een Garuda toestel of een lichtbak van een hotel te zien tijdens de film, want we doen niet aan sluikreclame.

RESEARCH: voor onze film ‘Leaf On A Pillow’ die over straatkinderen in Yogyakarta ging, hebben wij eerst een documentaire van de populaire regisseur Garin Nugroho over straatkinderen gezien. Door deze documentaire hadden we een goede indruk over hoe de denkwereld van een straatkind in elkaar zit: hoe hij leeft en wat hij doet. Daarna zijn we met een productie manager en de regisseur gaan researchen op verschillende plekken in Yogyakarta. De straatkinderen uit onze film kwamen allemaal uit Jakarta uit gebroken gezinnen (alcohol en drugsfamilies), waar de kinderen pittig geslagen werden. Zo zijn ze allen door leed en ellende naar Yogya gevlucht en daar op straat gaan leven. Het fascinerende van deze kinderen was dat ze zichzelf waren in de film. Ze speelden geen karakter na en ze hadden helemaal geen ervaring maar deden het desondanks fantastisch. Al onze films en documentaires zijn politiek, sociaal en cultureel getint. Dat maakt het uitzonderlijk.

SCENARIO ONTWIKKELING: onze films zijn telkens door een scenarioschrijver en regisseur geschreven. Het schrijven van een scenario is niet zomaar een verhaal op papier zetten. Het heeft een bepaalde format. Zo weet de crew waar en wanneer de opnames zijn; de situatie en wat de camera moet filmen wordt nauwkeurig beschreven.

PRE-PRODUCTIE: tijdens de pre-productie worden verschillende zaken gedaan. O.a. het zoeken van de geschikte locaties, door de locatiescouts, waar gefilmd moet worden. Toen we onze speelfilm ‘Whispering Sands’ wilden filmen zijn we gaan zoeken naar een bergachtig gebied en uiteindelijk zijn we bij de Bromo uitgekomen. De beelden zijn echt schitterend geworden met al die mooie natuur. Verder wordt de casting gehouden voor alle rollen van de karakters die geportretteerd moeten worden. Daarvoor is de casting director aanwezig om te beoordelen of dit de juiste acteur is.

PRODUCTIE: in de productiefase komt alles tezamen wat in al die maanden zo lang en nauwkeurig is ontwikkeld en voorbereid. Een maand lang wordt er op de set gefilmd en zijn er een man of 70 dagelijks aanwezig om keihard te werken. Tijdens elke film die we geschoten hebben, hadden we een administratiekantoor in het hotel. Hier zit de executive producer die de financiën bijhoudt. Het administratief personeel zorgt voor call sheets om de acteurs, figuranten en crew op te roepen voor de opname van de volgende dag. ‘s Avonds wordt er zo’n call sheet onder de deur van je kamer geschoven. Er staat op vermeld hoe laat je aanwezig moet zijn, met welke chauffeur je rijdt, het nummer van de scene etc. Ik heb zowel Nederlandse, Indonesische als andere buitenlandse regisseurs meegemaakt. Ze zijn er natuurlijk niet alleen voor om leiding te geven aan het draaiboek, ze coachen de acteurs ook mentaal, ze willen de grenzen opzoeken op het gebied van de capaciteiten van hun acteurs, ze willen tot de bodem gaan van hun kunnen. Ik heb vaak gezien dat dit tot een uitstekend resultaat qua acteren van de hoofdrolspeler leidt. Dan is er een duidelijke wisselwerking tussen beiden. Maar ik heb ook meegemaakt dat het tot luidruchtige huilpartijen leidt. Dan werd het te zwaar, helaas. Een regisseur zie ik als een coach, een vader, een trainer en een directeur. Ik heb zelf in Indonesische soaps en tv-commercials gespeeld sinds 1997. Een regisseur weet je scherp te zetten en het beste aan acteerwerk uit je te halen.

POST-PRODUCTIE: dit is de afsluitende fase waar in het laboratorium al het beeldmateriaal wordt ontwikkeld

en afgewerkt. Ik bespaar je een technische opsomming maar schrik niet als ik je vertel dat de post-productie 50% van het hele productiebudget in beslag neemt.

Première: dit is de grote dag waar een heel jaar lang naar toe gewacht is. Stel onze speelfilm op onze kalender zou af zijn in januari 2014. Dan is de première in februari 2014. Dit wordt 3 maanden van tevoren georganiseerd. Kijken wat de capaciteit is in één van de Première 21 cinema’s zoals dat heet. Uitnodigingen versturen, televisie en andere media uitnodigen, hoogwaardigheidsbekleders en soms de president. Er is een dresscode namelijk smoking of batik en er is natuurlijk een rode loper. Na de press screening komt de publiciteitsmolen flink op gang. Je hebt goede kritiek en recensies nodig om reclame te maken bij het publiek. Naast deze screening heb je tenslotte een market screening waar verkopers en distributeurs op af komen om de film te kopen. We hebben een miljoen dollar aan kosten gemaakt dus moet je eerst quitte spelen en dan winst maken. Dan pas heb je een voldaan gevoel, anders zou je een idealist heten i.p.v. een realist.

Marketing/Sales/Distributie: de meest efficiënte marketing vorm is films naar filmfestivals sturen. Cannes is de meest prestigieuze en vooraanstaande. Als je een palm van hen op je DVD hebt staan, staat de telefoon de hele dag roodgloeiend. Heb je geen palm, moet je zelf de boer op om verkopers en distributeurs te vinden om je film te verkopen. Wij hebben 3 soorten klanten: bioscooptheaters, televisiestations en dvd-producenten.

Documentaires: Een documentaire maken is veel kleinschaliger dan een speelfilm. Je hoeft niet naar financierders te zoeken want meestal gaat het in opdracht van een ministerie van cultuur die je productiebudget betaalt. Ook tijdens de sales vallen de bioscooptheaters weg. Je crew is veel kleiner en je hoeft geen dure acteurs te betalen. Met 3 ton kun je al een documentaire produceren.

Alle films en documentaires die wij gemaakt hebben leveren mijns inziens een bijdrage aan een goed klimaat in de filmcultuur.

Wil je een fragment zien van ‘Leaf On A Pillow’: http://www.youtube.com/watch?v=kAb9YV9u8eE&listAls je nog vragen hebt over filmproductie kun je mailen naar mijn e-mailadres j_lezer@yahoo.com en zal ik je e-mail zo spoedig mogelijk beantwoorden. Jeroen Lezer

Her

u en

Kan

cil u

it de

film

“Le

af O

n A

Pill

ow”

paraplu28