MemorandumFederaleverkiezingen2019

I. Organiseerhetmigratiebeleidmetmedewerkingvanalleactoren...................................................3

! EenMigratiewetboekaannemendatdebestaandewetgevingverduidelijktendegrondrechtenversterkt,endatnaeenbreedgedragendebatmetallebelanghebbenden.............................................3

! Eenpermanenteinterministeriëleconferentieorganiserenovermigratieenintegratie...........................4

II. Maakvanmensenhandeleenprioriteitophetterrein......................................................................5

III. Focusopdestrafrechtelijkeaanpakvanmensensmokkelaars,nietopdestrijdtegendeslachtoffersvandiesmokkel..................................................................................................................................6

IV. Respecteerhetrechtopgezinsleven..................................................................................................7

! Hetrechtopprivé-,familie-engezinslevenvanbegunstigdenvaninternationalebeschermingfaciliteren.....................................................................................................................................................................7

! Hetrechtopgezinslevenvoorpersonenmeteenhandicapvrijwaren.......................................................8

V. Omkaderbeterdeadministratievedetentievanvreemdelingen......................................................9

! Alternatievenvoordetentieontwikkelen...................................................................................................9

! EennationaalenonafhankelijkmechanismeoppotenzettenvoordecontrolevandedetentieinBelgiëzoalsvoorziendoorhetfacultatieveAnti-FolterverdragvandeVerenigdeNaties..................................11

VI. MaakeenbetereanalysevandemigratiestromenenvreemdelingenpopulatieinBelgiëmogelijk12

! OnderzoekstimulerendoordekwaliteitentoegankelijkheidvangegevensuithetRijksregisterteverbeteren.................................................................................................................................................12

! InitiërenenfinancierenvaneengrootnationaalonderzoekomdekennisvanmigratiestromenendeaanwezigheidvanvreemdelingeninBelgiëteverbeteren.......................................................................13

VII. CreëereenNationaalmensenrechteninstituutopvolgensdePrincipesvanParijs.........................14

VIII. StabiliseerenbestendigMyria..........................................................................................................15

Inleiding

MyriaishetFederaalMigratiecentrum.Sinds15maart2014vervulthetalsautonomeopenbareinstellinginalleonafhankelijkheiddriecomplementairewettelijkeopdrachten:

• wakenoverhetrespectvoordegrondrechtenvanvreemdelingen• informerenoverdeaardendeomvangvandemigratiestromen• destrijdtegenmensenhandelenmensensmokkelstimuleren

Myriawildeoverheidendeburgereenbeterinzichtbijbrengenvandieonderwerpeneneenbenaderingopbasisvanrespectvoordemensenrechtenenkennisvandefeiten.Hetdoetdatineengeestvandialoog,samenwerkingenrespect.

Myriastaatinhetmiddenvandeinstitutionele,politiekeenwetenschappelijkeuitdagingendiemigratie,degrondrechtenvanvreemdelingenenmensenhandelstellen.Hetheefteennatuurlijkebandmetállelagenvandemaatschappij:overheid,onderzoekscentra,verenigingen,ngo’s,burgers.

DeafgelopenjarenwerdMyriageconfronteerdmeteenzeerintenseaandachtvoordezematerie,endatbinneneenmoeilijkecontext.Deuitdagingeninzakemigratie,mensensmokkelenmensenhandelzijnbelangrijkerdanooit.Devraagnaarbetrouwbarecijferseninformatieisgroot,zowelbijhetbeleidalsbijhetgrotepubliekenbijdepers.InEuropagroeitdebezorgdheidrondmigratieendeantwoordenliggennietvoordehand.

Wellichtbestaatdegrootsteuitdagingerinteaccepterendatmigratie,mensensmokkelenmensenhandelcomplexerealiteitenzijn,metmeerdereaspectendienieteenvoudigoptelossenzijn.Hetmoetookgezegddatditvooreenoverheideenvandemoeilijkstemateriesisomtebehandelen.Hetgaatimmersomhetbereikenvaneenprecairevenwichttussenrespectvoordegrondrechtenenrespectvoordewetensoevereiniteit.Bovendienneigtdehuidigetijdsgeestgemakkelijknaarvereenvoudigingenenhetzoekennaarzondebokken.Enhetblijftperslotvanrekeningindeeersteplaatsommensentegaan.

Myriaheeftsindshetbeginvanzijnbestaantalrijkerapportenenstudiesgepubliceerd.Elkvandezepublicatiesisinzekerezineenmemorandum.Methetzichtopdefederale,regionaleenEuropeseverkiezingenvan26mei2019beslootMyriaomzijnbelangrijkstevoorstellentebundelenineenmemorandummetachtaanbevelingen.Westurenditnaardeverschillendepolitiekepartijenindehoopdathethenkaninspirerentijdensdeontwikkelingvanhunprogramma's.Maarwewillenditmemorandumookpubliekdelenenzobijdragenaaneenvolgensonseffectieverbeleidinzakehetrespectvoordegrondrechtenendebestrijdingvanmensenhandelenmensensmokkelopbasisvantoegankelijkeenbetrouwbaregegevens.

FrançoisDeSmetDirecteur

I. Organiseerhetmigratiebeleidmetmedewerkingvanalleactoren

EenMigratiewetboekaannemendatdebestaandewetgevingverduidelijktendegrondrechtenversterkt,endatnaeenbreedgedragendebatmetallebelanghebbenden

Devreemdelingenwetdateertvan15december1980enisnaontelbarewijzigingeneenondoorzichtigensomstegenstrijdiginstrumentgeworden.

Hetregeerakkoordvanoktober2014voorzietindeaannamevaneenMigratiewetboek.Sindsdienverloopthetontwikkelingsprocesvanditwetboekopniet-transparantewijzeenzonderoverlegmetallebetrokkenactoren.

Aanbevelingen

Myriabeveeltaanom,opbasisvaneenvoorstelvaneencomitévandeskundigenennauitvoerigoverlegmetallerelevantestakeholders–institutioneleenngo’s–eenMigratiewetboekaantenemendatderechtenvanvreemdelingenmoetverduidelijken,metname:

- eentransversalebepalingdiezoweldeadministratiealshetjuridischedomeinverplichtdebelangenvanhetkindinaanmerkingtenemeninallezakendiehetaangaanenomdemeningtehorenvandekinderenopdeleeftijddesonderscheidsvóórelkebeslissingdiehenaangaat;

- detoepassingvanhetrechtopeeneffectiefberoepbijdeRaadvoorVreemdelingenbetwistingen,metnamedoortevoorzienineenautomatischschorsendewerkingbijberoepentegenverwijderingsbesluiten,wanneerereenrisicoopfoltering,onmenselijkeofvernederendebehandelingbestaat;

- detoepassingvanhetrechtgehoordtewordendatelkevreemdelingdemogelijkheidgarandeertdeautoriteitenderelevanteinformatieoverhunpersoonlijkesituatie(familie,gezondheid,enz.)teverstrekkenvoordateenbeslissingtotverwijderingofinreisverbodwordtgenomen;

- eenverblijfsstatusvoorerkendestaatlozen.

Eenpermanenteinterministeriëleconferentieorganiserenovermigratieenintegratie

MigratieenintegratiewordensindslangafzonderlijkengedifferentieerdbenaderdinBelgië.Enerzijdszijnsindsdeopeenvolgendestaatshervormingendebevoegdeautoriteitenverschillend.Anderzijdsstelthistorischgeziendekwestievanintegratiezichzeldentegelijkertijdmetdievanmigratie.

Dehuidigecomplexiteitengevoeligheidvanmigratiekwestiestonenechterdateffectiefoverlegtussendebevoegdepolitiekeenadministratieveoverhedeninhetvoordeelvaniedereenkanzijn:zowelvandebetrokkenautoriteitenalsspecifiekedoelgroepen.

Sommigesamenwerkingenkwamengedurendedevorigelegislatuuradhoctotstand:denkmaaraanhetwerkmetbetrekkingtotdeuitvoeringvandesinglepermitofronddenieuwkomersverklaring(waarden).Diesamenwerkingkanmeergeorganiseerdenstructureelgebeuren.

Erzijntenminstedriethema'swaaroverlegtussenfederaleengefedereerdeoverhedennuttigzoukunnenzijn:

• Integratie:bewijsvanintegratievereistalsonderdeelvandeverlengingvanhetverblijf;coherentieenmogelijkeharmonisatievandeverschillendeintegratietrajectenzoalsvoorgestelddoordegewesten;verklaringvandenalevingvanwaarden.

• Economischemigratie:hoemoeteeneconomischmigratiebeleidwordengevoerddatisaangepastaandeeconomischeendemografischebehoeftenvandeverschillendegewesten?Wiekanhetinitiatiefnemen?

• Fundamentelerechtenvanvreemdelingenzonderverblijf:dringendemedischehulp,wederzijdsehulp,onderwijs...

Erbestondreedseeninterministeriëleconferentieovermigratie.Myriasteltvooromtijdensdevolgendelegislatuurzulkepermanenteinterministeriëleconferentievoormigratieenintegratieopterichten,opinitiatiefvandefederaleministerdiebevoegdisvoormigratie,inclusiefdeministersvandegefedereerdeentiteitendiebevoegdzijnvoorintegratie,methetoogophetaangaanvaneendialoogovergemeenschappelijkekwesties.Myriaisbereidindatgevalzijnplatformdienstenvooreendergelijkinitiatiefterbeschikkingtestellen.

II. Maakvanmensenhandeleenprioriteitophetterrein

Volgenshetnationaleveiligheidsplan2016-2019isdestrijdtegenmensenhandeleenvandetienprioritaireveiligheidsfenomenenwaaraandepolitieenanderebetrokkeninstantiesbijzondereaandachtschenken.Destrijdtegenmensenhandelisookeengeliefdthemavoorhetcollegevanprocureurs-generaal.Deprocureur-generaalvanLuikisspecifiekbelastmetditonderwerp.Tegelijkertijdbestaatereenexpertisenetwerkdatdereferentiemagistratenindiekwestiesamenbrengt.

OphetterreinheeftMyriaechtergeconstateerddatmenselijkeenmateriëlemiddelenontbrekenomdezestrijdtegenmensenhandeltoteenechteprioriteittemaken,ondermeeromhetgebruikvannieuwetechnologieëndiedoormensensmokkelaarswordengebruikt,aantepakken.Daarnaastzijnerlacunesophetterreininzakeslachtofferdetectie,metnameminderjarigen.

Eenanderebezorgdheidisdehervormingvandesocialeinspectie.Sinds1juli2017zijndeinspectiedienstvandeRSZendesocialeinspectievandeFODSocialeZekerheidgehergroepeerdtotééninspectiedienstbinnendeRSZ,metalsdoeldewerkingervanterationaliseren.Deafgelopentienjaarheeftdesocialeinspectieechterhetbelangaangetoondvanhetdetecterenvaneconomischeuitbuiting.GRETA(dedeskundigengroepvandeRaadvanEuropavoordefollow-upvanhetVerdragvandeRaadvanEuropainzakemensenhandel)heeftookherhaaldelijkdevooruitstrevendeaanpakvanBelgiëgeprezen,meerinhetbijzonderderolenspecialisatievandedienstenvandevoormaligesocialeinspectie.

Tenslottemoetdestrijdtegenmensenhandelookoppolitiekniveaueenprioriteitblijven.Inditverbandbestaatereenactieplanvoor2015-2019.Maarditverschijnselzouookhetonderwerpmoetenzijnvanvoortdurendeparlementaireaandacht.Invorigelegislaturenwaseenspecifiekewerkgroepgewijdaanditthema.

Aanbevelingen

Myriabeveeltaan:

- depolitieenmagistratentevoorzienvandenodigemenselijkeentechnischemiddelenomeeneffectievebestrijdingvanmensenhandelteverzekeren(metnameominternetensocialenetwerkenalsonderzoeksmethodetekunnengebruiken);

- versterkingvandeopleidingvaneerstelijnsdienstenvooreenbetereopsporingenopvangvanslachtoffersvanmensenhandel,metnamemetbetrekkingtotminderjarige(vermeende)slachtoffers;

- ervoortezorgendatdebestrijdingvanmensenhandeleenvandeprioriteitenvandenieuweRSZ-inspectiedienstblijft,voorzienvandenodigemiddelen;

- eenparlementairecommissieofwerkgroepinhetlevenroepenomspecifiektoezichttehoudenopditthema.

- deopvangcentravoorslachtoffersvanmensenhandeltevoorzienvanvoldoendeenduurzamemiddelen

Meerweten?

JaarverslagenMensenhandelenmensensmokkelvanMyria

III. Focusopdestrafrechtelijkeaanpakvanmensensmokkelaars,nietopdestrijdtegendeslachtoffersvandiesmokkel

HetBelgischmodelvoordestrijdtegenmensenhandelisgebaseerdopeenstrafrechtelijkebenaderingvanmensensmokkelwaarbijdefocusligtopdestrijdtegendesmokkelaarsenniettegendegesmokkeldepersonen.Daarbijishetessentieelomhetinternationaalsmokkelnetwerkfinancieeldroogteleggenenteontmantelen.Daarnaastgebruikenjustitieenpolitiesocialemediaeninternetalsonderzoeksmethodebijhunspeurwerk.Zo’naanpakdoorbreekthetbusinessmodelvandesmokkelaars.

Hetinstrumentariumvooreensuccesvollebestrijdingvanmensensmokkelisvoorhanden.Datmodelmagnietontregeldwordendoorbeleidskeuzesdieloutergerichtzoudenzijnopdeverstoringvandesmokkelmarktdooreenstrijdtegaanvoerentegentransmigranteninhetkadervaneenzogenaamde‘jachtopillegalen’.Eenloutereoverlastbestrijdinginhetkadervanordehandhavingmagdusnietindeplaatskomenvandesmokkelbestrijding.Ditzouzelfscontraproductiefzijnvoordestrafrechtelijkeaanpakvandemensensmokkel.InditopzichtmogendepolitiedienstendesmokkelslachtoffersnietbeschouwenalspersoneninirregulierverblijfdiezosnelmogelijkvanhetBelgischegrondgebiedmoetenverwijderdwordenmaarjuistalsmensendieeenbelangrijkeinformatiebronzijnindestrijdtegendemensensmokkelaars.

Bijeenstrafrechtelijkeaanpakvanmensensmokkelmoetdefocusgelegdwordenophetverzamelenvanbewijsmateriaaltegendesmokkelaars.Gerichtepolitiecontrolesopplaatsenwaardesmokkelaarsopheterdaadkunnenbetraptwordenleverendaarbijhetmeesteop.

Aanbeveling

Myriabeveeltaantefocussenopdestrafrechtelijkeaanpakvandesmokkelaars,nietindestrijdtegenmensensmokkelslachtoffers.Daarvoorheeftdepolitievoldoenderecherchecapaciteitnodig.

Meerweten?

JaarverslagenMensenhandelenmensensmokkelvanMyria

IV. Respecteerhetrechtopgezinsleven

Hetrechtopprivé-,familie-engezinslevenvanbegunstigdenvaninternationalebeschermingfaciliteren

BijvoorbeelddoorhetmogelijktemakendatdebegunstigdevaninternationalebeschermingzelfdeaanvraaggezinshereniginginBelgiëkanindieneninplaatsvanzijnfamilieledeninhetbuitenland

Myriaissinds2017partnervanUNHCRinzakegezinsherenigingvanerkendevluchtelingenensubsidiairbeschermden.Ditiseenbijzonderethematiek,dieaanbelangheeftgewonnenomdatdegroeppersonendieinternationalebescherminggenietsterkisgegroeid.Inhunherkomstland,ineenderdelandofonderwegzijnvluchtelingenfamiliesvaakgescheiden,enditnietuitvrijewil.Gezinsherenigingbrengtvoordezegroepbijzonderehindernissenmee,ondanksdeinternationaleconsensusoverhetfeitdatdespecifiekesituatievanvluchtelingennoopttoteensnelle,soepeleendoeltreffendegezinsherenigingsprocedure.Hetgemisvandefamilieendebezorgdheidoverhen,staathunintegratieinBelgiëbovendienindeweg.

InBelgiëmoetdeaanvraaggezinsherenigingbijeenBelgischediplomatiekepostwordeningediend,maarfamilieledenondervindenvaakgrotepraktischemoeilijkhedenomdattedoen.Belgiëheeftnietinelklandeendiplomatiekeposteneenconflictsituatieleidtvaaktoteensluitingvandepost.Gezinsledenmoetenmeestallangeafstandenafleggennaarambassadesenditvaakmeerderekerenvoordeverschillendestappenindeprocedure.

DeEuropesegezinsherenigingsrichtlijnvoorzietdekeuzemogelijkheidvoordelidstatenomtebepalenofdeaanvraaggezinsherenigingdoordegezinsherenigerindelidstaat,danweldoorhetgezinslidinhetbuitenlandmoetwordeningediend.DeEuropeseCommissiesteltdatlidstatendezemogelijkheidzoudenmoetenaanbiedenwanneerlidstateneenuiterstetermijntoepassenwaarbinnenzevangunstigerevoorwaardenkunnengenieten.OokUNHCRvestigtdeaandachtopdezemogelijkheid,eneenaantallandenzoalsNederlandpassendezemogelijkheidaljarenmetsuccestoe.

EenindieningmogelijkmakeninBelgiëbrengtmeedat:

• Familieledenmindergevaarlopenvanwegedelangereiswegennaardeambassade,waarbijhetvaakdelicaatofonmogelijkisombepaaldegrenzenovertesteken.Ditisinhetbijzondervanbelanginconflictsituatiesenvoorkwetsbarepersonen;

• Determijnvanéénjaaromdeaanvraagintedienenomtekunnengenietenvangunstigerevoorwaardenzoalseenvrijstellingvandeinkomstenvoorwaarde,mindereenbelemmeringvormt;

• Dekostenverminderenaangezienmeerderereiswegenmetgrenscontrolesnaardeambassade,eneventueelverblijfterplaatsetijdensdelangeprocedure,vermedenkunnenworden;

• Decapaciteitvandeambassadesminderopdeproefgesteldwordt,zekerbijeenplotsverhoogdaantalaanvragen,hetgeenvaakvoorkomtinconflictsituatieswaarbijernetmeernoodisaanspoedigeprocedures.

• DecomplexeprocedureopdiemanierbeterbegeleidkanwordenvanuitondersteunendeorganisatiesinBelgië,dieontbrekenopdeplaatsvanindieningbijdeBelgischeambassade.Ditvermijdtopzijnbeurthetontstaanvaneeninformelebusinessvantussenpersonenronddeambassade.

Daarnaastkomenvelefamilieledennietinaanmerkingvooreengezinshereniging,zelfsnietwanneerzeafhankelijkzijnendeeluitmakenvandegezinseenheid.DeEuropesegezinsherenigingsrichtlijnvoorzietnochtansdemogelijkheidvoorlidstatenomhetrechtopgezinshereniginguittebreidennaaranderegezinsledendietenlastezijnvaneenvluchteling.

Aanbevelingen

MyriavraagtBelgiëomdegezinsherenigingvoorbegunstigdenvaninternationalebeschermingtefaciliterenenformuleerdeindiezintalvanaanbevelingen,waaronder:

- degezinshereniginguittebreidennaarbepaaldefamilieledendiebehorentotdegezinseenheid-entenlastezijn-vandebegunstigdevaninternationalebescherming,en;

- demogelijkheidtebiedenaanbegunstigdenvaninternationalebeschermingomzelfdeaanvraaggezinsherenigingvoordefamilieledeninBelgiëintedienen.

Meerweten?• GezamenlijkenotaMyria–UNHCR,juni2018• Migratieincijfersenrechten2018,p.71-125

• Myriadoc4:Humanitairevisa,mei2017

Hetrechtopgezinslevenvoorpersonenmeteenhandicapvrijwaren

Bijvoorbeelddoordetegemoetkomingvoorpersonenmeteenhandicapnietuittesluitenvoorhetberekenenvanhetniveauvandebestaansmiddelenbijeenverzoektotgezinshereniging.

Myriavolgtsinds2015hetrechtopgezinslevenvanpersonenmeteenhandicapvanzeernabijop.SindsdienaanvaardtdeDienstVreemdelingenzakendetegemoetkomingenvoorpersonenmeteenhandicapnietlangervoorhetberekenenvanhetniveauvandebestaansmiddelenbijeenverzoektotgezinshereniging.

DeEuropesegezinsherenigingsrichtlijnvoorzietdatdelidstatendegezinsherenigerkunnenvragenomaantetonendathijoverstabiele,regelmatigeenvoldoendeinkomstenbeschiktomzichzelfenzijngezinsledenteonderhouden,zonderberoeptedoenophetstelselvoorsocialebijstand.Maarvoorzietookhetgebodgeenonderscheidtemakenopgrondvano.a.handicapenlaatdemogelijkheidaanlidstatenomgunstigerebepalingenvastteleggen.Daarnaastmoetendelidstatenrekeninghoudenmetdeaardendehechtheidvandegezinsbandvandebetrokkenpersooninelkebeslissing(positiefofnegatief).OokhetEuropeesVerdragvoordeRechtenvandeMens(EVRM)voorzieteendergelijkonderzoek,waarbijdeoverheideen“fairbalance”-toetsmoetuitvoerenwaarbijzeeenbillijkeafwegingtussendeindividuelebelangenendievandesamenlevingmoetmaken.

HetHofvanJustitievandeEuropeseUnieherinnerdeinzijnarrestChakrouneraandatdegezinsherenigingeenrechtis:“Debeoordelingsmargedieaandelidstatenwerdtoegekendmagnietgebruiktwordenopeenmanierdiededoelstellingvanderichtlijn,metnamehetbevorderenvandegezinshereniging,ondermijntenafbreukdoetaanhetnuttigeffectervan”.

DeonderschrijvingvanhetVN-VerdragvoorpersonenmeteenhandicapverplichtdeBelgischestaatomderechtenvanpersonenmeteenhandicaptebeschermen.Volgensditverdraghebbenpersonenmeteenhandicaprechtopmaatregelendiehunzelfstandigheid,hunmaatschappelijkeenberoepsintegratieenhundeelnameaanhetgemeenschapslevenbewerkstelligen.

VoordefamilieledenvanBelgengeldtdaarenboven,sinds2016,datdetegemoetkomingvoorpersonenmeteenhandicapnietkunnenwordenuitgeslotenalsbewijsvanvoldoendebestaansmiddelen,alsgevolgvandeaanpassingendiedewetvan4mei2016aanbrachtaandeVreemdelingenwet.(RvV15mei2017,nr.186.791).Ditstandpuntwerdin2018bevestigddoordeRaadvanState(RvS6februari2018,nr.12.702).DeDienstVreemdelingenzakenwijzigtzijnpraktijkechternietinafwachtingvancassatieproceduresbijdeRvS.

Aanbeveling

Myriavraagtpersonenmeteenhandicapnietlangertediscriminereninhunrechtopeengezinsleven,doordetegemoetkomingenvanpersonenmeteenhandicapteaanvaardenvoorhetberekenenvanhetniveauvandebestaansmiddelenbijeenverzoektotgezinshereniging.

Meerweten?

Jaarverslag2017Migratieincijferseninrechten,pp.129-133

V. Omkaderbeterdeadministratievedetentievanvreemdelingen

Alternatievenvoordetentieontwikkelen

Talrijkestudiesbenadrukkenwaaromalternatievenvoordetentiemoetenwordenoverwogen:ineffectiefdetentiebeleidomirregulieremigratiestromenteverminderen,hogekosten,nadeligegevolgenvoordegezondheid,negatievegevolgenvoortoekomstigeintegratieinhetgevalvanhetverkrijgenvaneenverblijfentenslotte,eenhogematevaneffectiviteitvanalternatieven,vooralalsdezegeïndividualiseerdeondersteuningenjuridischeondersteuningomvatten.

HetEuropesewettelijkekadermoedigtookdeintroductievanalternatievenaan.

Zovermeldtdeterugkeerrichtlijndatdetentiemoetwordenbeschouwdalseenlaatsteoptie.Hoewelhetalszodanignietverplichtisomalternatieventeontwikkelen,vermeldthethandboekoverterugkeer,ontwikkelddoordeEuropeseCommissiein2015enbijgewerktin2017,datdezebepalingimpliceertdatelkelidstaatalternatievenmoetbiedenvoordetentieinzijnnationalewetgeving.Dezealternatievenkunnenuiteraardalleenaandevreemdelingwordenopgelegdbijirregulierverblijfwanneerdevrijwilligevertrekperiodeisverstreken.

Daarnaastvermeldtdeopvangrichtlijn,omgezetdooreenwetdieinmaart2018inwerkingtrad,explicietdatstatenmoetenvoorzieninalternatievemaatregelenvoordedetentievanasielzoekers,zoals“deverplichtingomregelmatigaandeautoriteitenterapporteren,hetstortenvaneenfinanciëlegarantieofdeverplichtingomopeenspecifiekeplaatsteblijven".Hetkoninklijkbesluitdatdezealternatievenmoetimplementeren,isnognietgoedgekeurd.Omaandeopvangrichtlijntevoldoen,moetendezealternatievemaatregelenookgeldenvoorasielzoekersaandegrens.

Belgiëheeftmomenteelgeenalternatievenvoordetentieineengeslotencentrumvoorvolwassenen.Nietteminzoumeninspiratiekunnenvindeninmaatregelenindewetgevinggenomenomhetrisicooponderduikentegentegaan(regelmatigerapporteringaandegemeentelijkeautoriteiten,afgiftevaneenkopievaneenidentiteitsbewijs,financiëlegaranties);maatregelendienogonvoldoendegeïmplementeerdwerden.Anderealternatievemaatregelenbestaanoverdehelewereld,zoalsdekeuzevaneengarant,deselectievaneendomicilie,eengedesigneerdeverblijfplaats,eenverblijfingemeenschapofhuisarrest.

Tweesoortenalternatievenwerdendaarentegengeïmplementeerdvoorgezinnenmetminderjarigekinderen.Dezezijnthuisverblijfinhetkadervaneenovereenkomstenterugkeerwoningen.

Metbetrekkingtotthuisverblijfinhetkadervaneenovereenkomst,kunnengezinneninirregulierverblijfendieinstaatzijnomzichzelfteonderhouden,thuiswonenalseenalternatiefvoordetentiedoorzichteonderwerpenaanbepaaldevoorwaardenmetsanctiesingevalvanniet-naleving.

Watdeterugkeerhuizenbetreft,kunnensinds2008gezinneninirregulierverblijfdiehetvoorwerpzijnvaneenbeslissingtotverwijdering,ofdiewerdenteruggeleidnaardegrensenaanwieeenbeslissingtotdetentiewerdmeegedeeld,erwordenondergebracht.Ditvormteenalternatiefvoorhundetentieineengeslotencentrum.

In2017werdener171gezinnen,ofintotaal567personen(327kinderenen240volwassenen)invastgehouden.148familiesverlieteneenterugkeerhuis.Hiervanwerd37%verwijderd,34%ontsnapteen29%werdvrijgelaten.Vande51familiesdieuiteenterugkeerhuisontsnapten,werdener33aangehoudenophetgrondgebied,14aandegrensen4warenDublin-gevallen.

Myriaheeftaleenaantalproblematischepuntennaarvorengebrachtindeuitvoeringvanditproject(gebrekaanmateriaal,beperktetoegangtotonderwijs,metnamesecundaironderwijs,beperktesocialesteun,enz.).Myriaisechtervanmeningdat,alsdezetekortkomingennegatievegevolgenhebbenvoordesituatievanminderjarigen,ditalternatiefonontbeerlijkblijftvoorBelgiëomeenbeleidinzakemenselijkemigratietevoerendatinternationaleverplichtingenrespecteert.

Terwijldeautoriteitenwijzenophetbeperkteaantaluitwijzingenvanuitdezeterugkeerwoningen,moetenweervooroplettendezecijfersnietpuurrekenkundigtezien:eenaantalgezinnenaccepteert,viadezeterugkeerwoningen,eenfrustrerendeindevaneenlangmigratieproject,datperdefinitieergmoeilijkis.

Aanbevelingen

Myriawenstzijnprincipiëlebezwarentegendedetentievangezinnenmetkinderenteherhalen.

Myriabeveeltaan:

- demiddelenteversterkenvoordealternatievenvoordetentie- hetopzettenvaneenregelmatigeentransparanteevaluatievanbestaandealternatievenomeen

verbeteringmogelijktemaken- deontwikkelingvananderealternatieven,zoalsregelmatigrapporterenbijdeautoriteiten,deafgiftevan

eenidentiteitsbewijs,ofdestortingvaneenfinanciëlegarantie,dekeuzevaneengarant,eenaangewezenverblijfplaats,gemeenschappelijkwonen,etc.

- datdealternatievennietuitsluitendvoorbehoudenwordenvoorgezinnenmetkinderen,maarookvoorvolwassenenzonderkinderen(personeninirregulierverblijfenaanvragersvaninternationalebeschermingophetgrondgebiedofaandegrens)

Meerweten?

Myria,Migratieincijferseninrechten,2016,pp.230-232.

EennationaalenonafhankelijkmechanismeoppotenzettenvoordecontrolevandedetentieinBelgiëzoalsvoorziendoorhetfacultatieveAnti-FolterverdragvandeVerenigdeNaties

HetfacultatieveprotocolbijhetVerdragvandeVerenigdeNatiestegenfolteringenanderewrede,onmenselijkeofvernederendebehandelingenofbestraffingen(OPCAT)werdin2002doordeAlgemeneVergaderingvandeVerenigdeNatiesaangenomenentradin2006inwerking.Hetheeftalsdoelhetinstellenvaneensysteemvanregelmatigebezoekenaanplaatsenwaarpersonenwordenvastgehoudenomfolteringenanderewrede,onmenselijkeofvernederendebehandelingenofbestraffingentevoorkomen.Dezebezoekenwordenuitgevoerddooreeninternationaalorgaan,hetSubcomitévoordevoorkomingvanfolteringeneennogopterichtennationaleinstantie,hetnationalepreventiemechanisme(NPM).

DeNPMmoeteenaantalkenmerkenhebben:

• Onbeperktetoegangtotalleplaatsenvandetentie(art.4en20OPCAT);• Onafhankelijkheidbijhetuitoefenenvanfunctiesenwatbetreftpersoneel(art.18OPCAT);• Bredeexpertise(art.18OPCAT);• Functies(art.19OPCAT):

o Regelmatigdesituatieonderzoekenvanpersonendievanhunvrijheidberoofdzijn;o Aanbevelingendoen;o Voorstellenenopmerkingenindienenoverbestaandewetgevingofwetsontwerpenterzake.

• Toegangtotinformatie,documenten,demogelijkheidhebbenompersoonlijkeinterviews(art.20OPCAT).

DePrincipesvanParijsmoeteninaanmerkingwordengenomenendenodigemiddelenmoetenwordentoegewezendoordeparticiperendestaat.

DemeesteEuropeselandenhebbendeOPCATgeratificeerd.Belgiëondertekendeop24oktober2005ditprotocol,echterzonderergevolgaantegeven.

DeKamerheeftuiteindelijkop19juli2018eenwetsontwerpinzakedebekrachtigingvandeOPCATgoedgekeurd.

DeOPCATbepaaltdatdeNPMuiterlijkeenjaarnadeinwerkingtredingofbekrachtigingvandeOPCATmoetwordeningevoerd.

Meerinhetbijzonderwatbetreftdekwestievandeadministratieveaanhoudingvanvreemdelingen,moetdecontroleervanduselkeplaats/tijdvanadministratievedetentieomvatten,namelijkgeslotencentra,terugkeerhuizen,maarookhavens,luchthavens,gevangenissen,cellen,hetretourprocesinzijngeheel,etc.

Probleem:

Deafwezigheidvaneenonafhankelijkcontrolemechanismeoverdetentieheeftnadeligegevolgenvoorderechtenvandeaangehoudenen.Geenenkelorgaanheefteentoezichthoudenderoloverhundetentievoorwaarden.Zulkepreventievemonitoringheeftinvloedophetvoorkomenvanfolteringenonmenselijkeenvernederendebehandeling.InternationaalonderscheidtBelgiëzichvanandereEuropesestaten,waarvandemeestedezeconventiehebbengeratificeerd.

Aanbevelingen

MyriabeveeltaanhetfacultatieveprotocolbijhetVerdragtegenfoltering(OPCAT)teratificereneneennationaalpreventiemechanismeintevoerendatvoldoetaanhetvereisteonafhankelijkheidscriteriumenprofessionalisme.Ditmechanismemoetalledetentieplaatsenkunnencontroleren,inclusiefdeadministratievedetentievanvreemdelingen.

Meerweten?

Myria,Migratieincijferseninrechten,2016,p.237

VI. MaakeenbetereanalysevandemigratiestromenenvreemdelingenpopulatieinBelgiëmogelijk

OnderzoekstimulerendoordekwaliteitentoegankelijkheidvangegevensuithetRijksregisterteverbeteren

Belgiëbeschiktmomenteeloveradministratievedatabankenmetzeeruitgebreideinformatieoverzijnbevolking.ZodradeanonimiteitvandegegevensisgewaarborgdennagoedkeuringvandePrivacycommissie,ishetbijvoorbeeldmogelijkdankzijhetDatawarehousevandeKruispuntbankvoorSocialeZekerheidomgedetailleerdestudiesuittevoerenoverzakenalsdeintegratieopdearbeidsmarkt.GegevensuithetRijksregister(RR)bevattenookeenschataaninformatieoververschillendeonderwerpen,zoalshetadministratieveenfamilialetrajectvanmigranten,ofhetnuasielzoekerszijnofniet.Dezegegevenswordennogteweiniggebruiktdooronderzoekers,afkomstigvanopenbareofacademischeorganisaties,vanwegehungebrekaantoegankelijkheid,dezeerlangewachttijdenendezeerhogegerelateerdekosten.Dekwaliteitvandegegevens,enmetnamedeontbrekendeinformatieoverbepaaldesleutelvariabelen,vormtookeengrootobstakel.

Aanbevelingen

OmhetonderzoektestimulerenenkennisoverRR-gegevensteontwikkelen,steltMyriavooreenprojectoptezettenom:

- dekwaliteitvandegegevensinhetRRverbeteren,- hetopzettenvancontactpersonentussendeonderzoekersendetechnischespecialistenvanhetRR

diededoelstellingenvandeonderzoekerskunnenverbindenmetdetechnischecompetentiesvanhetRR,

- verlagingvandekostprijsvandegegevensvoordeopenbareonderzoeksorganisatiesendeuniversiteitenen

- gratistoegangbiedentotdezegegevensvooropenbareinstellingendiezegebruikeninhetkadervanhunwettelijkemissies,zoalsMyria.

InitiërenenfinancierenvaneengrootnationaalonderzoekomdekennisvanmigratiestromenendeaanwezigheidvanvreemdelingeninBelgiëteverbeteren

Administratievedatabaseszijneenrijkebronvaninformatievoorhetbestuderenvandemigratiestromenendemografischekenmerkenvanimmigranten,vreemdelingenofmensenvanvreemdeorigine(zieVI(a)).Dezevannatureadministratievegegevenshebbenechterbeperkingen,metnamealshetgaatomhetbestuderenvanonderwerpenvanmeersubjectieveaard.Beidesoortenvangegevenszijncomplementaireinformatiebronnen.

Ommigratiestromendiepgaandtebestuderen,tekwantificerenenteanalyseren,ishetooknodigomgebruiktemakenvanenquêtes,dieeenmeergedetailleerdhulpmiddelzijnvoorhetverkrijgenvangediversifieerdeinformatievandemensenzelf.Zemakenhetmogelijkomzichteconcentrerenopzowelobjectieveelementenbetreffendehettrajectvanindividuen(administratievestatus,leefomstandigheden,integratieopdearbeidsmarkt,enz.)alssubjectieveelementen(ambities,levensprojecten,identiteit,enz.).

DeafgelopenjarenhebbenveelEuropeselandenenquêtesoverditonderwerpuitgevoerdendankzijhetgebruikvangegevenshieruitkunnendeverschillendeactorenopeenmeerpreciezeenrigoureuzeentegelijkookgenuanceerderemanierophetonderwerpmigratiewerken.

Aanbevelingen

Myriabeveeltaandat:

- depubliekeinstantieseengrootlandelijkonderzoeknaardegeïmmigreerdebevolking,vreemdelingenenpersonenvanvreemdeafkomstopzetenfinanciert.Ditonderzoekmoetgebaseerdzijnopeengrotesteekproef,dierepresentatiefisvoordebestudeerdesubpopulaties.

- ditonderzoeksprojectwordtuitgedachtenuitgevoerdinsamenwerkingtussenuniversitaireactoren,overheidsinstantiesenactoreninhetveld.

VII. CreëereenNationaalmensenrechteninstituutopvolgensdePrincipesvanParijsBelgiëheeftaleenreeksfederale,gewestelijke,gemeenschappelijkeofinterfederaleinstellingenwaarvanhetstatuut,hetmandaatendebevoegdhedentraditioneelovereenkomenmetdievaneenNationaalmensenrechteninstituut(NMRI),maarhetheeftnoggeeninstituutalsdusdanig.DeVN-organenradenBelgiëechteraljarenherhaaldelijkaanomeendergelijkinstituutopterichten.

Sinds1999hebbenopeenvolgenderegeringendeoprichtingvanzo’ninstituutophunwerkprogrammastaan.9Belgiëherhaaldedezebeloftein2011en2016formeelvoordeVN-MensenrechtenraadendeeddatopnieuwnamensdeministervanJustitieop27maart2015inzijnVerklaringvanBrussel.10DeministerwerkttegenwoordigsamenmetdestaatssecretarisvoorGelijkeKansenaanplannenvooreenonafhankelijknationaalmensenrechteninstituut.Deoprichtinghiervanisaangekondigdvoor2019,voorheteindevandelegislatuur.11

UniawerdonlangsdoordeInternationalealliantievanmensenrechteninstituten(GANHRI)alsnationalemensenrechteninstellingmetstatusBerkend.12Terherinnering:tot2014-hetjaarvandeopsplitsinginUniaenMyria-washetvoormaligeCentrumvoorgelijkheidvankansenenvoorracismebestrijdingerkendalsmensenrechteninstellingmetstatusB.

Alsvoorheteindevandelegislatuurgeennationaalmensenrechteninstituutwordtopgericht,moetendevolgenderegeringenenparlementendezeoudebeloftewaarmaken.

VoorUniaenMyriamoeteennationaalmensenrechteninstituutdevolgendekenmerkenhebben:

• rechtspersoonlijkheid;• eigenmiddelenenpersoneel;• interfederaalstatuutdooreensamenwerkingsakkoordtussenalleentiteiten;• voldoenaandePrincipesvanParijs(mandaat,structuurenz.)zodathetmeteenstatusAkanworden

erkend;• rekeninghoudenmetdebestaandeinstellingendiequastatuutenmandaatdeelsvoor

mensenrechten14verantwoordelijkzijnenhenbijditinstituutbetrekken;• oprichtingvanhetinstituutgebeurtinoverlegmethetmaatschappelijkmiddenveld.

Watdestructuurvanhetmensenrechteninstituutbetreft,zijnUniaenMyriavoorstandervanhetbehoudendeconsolideringvandebestaandeinstellingenomdatdieleidttotmeerzichtbaarheidencontactmetburgersenspecifiekedoelgroepen.Bovendienblijvenhundeskundigheidenspecifiekemethodeszobehouden.Eendergelijkinstituutkomtooktegemoetaandeuitdagingdatinstantiesvanverschillendebeleidsniveauseropeengelijkwaardigemanieraankunnenparticiperen.

Hetmandaat,hetstatuutendebevoegdhedenvanaldezemensenrechteninstellingenmoetenhelemaalwordenerkend.Ditmoetgepaardgaanmetdeoprichtingvaneenmechanismedatdeactiesvandezeinstellingenmoetcoördinerenvoordieaspectendietotdeopdrachtvaneennationaalmensenrechteninstituutbehoren.Eendergelijkmechanismetreedtopinternationaalvlakopalsdespreekbuisvandeverschillendeinstellingen(VN-comités,RaadvoordeRechtenvandeMensenz.).

VIII. StabiliseerenbestendigMyriametinbegripvandeopdrachtendietemakenhebbenmethetomzettenvandeRichtlijn2014/54/EUinverbandmethetvrijverkeervanEUburgers

Sindsdecember2014moetMyriaafrekenenmetbudgettairebesparingendiedoordefederaleregeringzijnbeslistinhetkadervanhaarlineairebesparingen2015-2019.Zowerdbeslist,opeenmomentdatMyrianogmaarnetwasopgericht,eenbesparingvan20%opteleggenopzijnmiddelendierechtstreekstenlastevandefederalestaatvallen(watneerkomtopongeveer10%vanzijntotaleinkomsten),dienogelkjaartoeneemttotin2019.Bijonswetenisgeenenkeleandereinstellingmetgelijkaardigebevoegdhedengeconfronteerdmeteenbesparingvandieomvang.

Tochishetopmerkelijkvasttestellendatoverdiezelfdeperiodedeissuesrondmigratie,mensenhandelenmensensmokkelaanzienlijkaanbelanghebbengewonnen.

Wijzijnnietalleenvanmeningdatdewettelijkeenreglementairebasisvandezebesparingnietinregelismethetwettelijkekadervanonzedotatie,maarwestellenonseveneensvragenwatbetreftdeverenigbaarheidvandezeeenzijdigeinperkingmetdeonafhankelijkheiddiedewetgeverheeftverleendaanhetfederaalMigratiecentrum(Myria)bijhaarcreatieop15maart2014.

• Erbestaateenwezenlijkennoodzakelijkverbandtussenonzeonafhankelijkheidendewettelijkedotatie,zoalsingeschreveninhetkoninklijkbesluitoverMyria.Verschillendewettelijkeenreglementairebepalingentonenaandatonzeinstellingalsonafhankelijkwerdopgevatendatdeopdrachtenwaarmeehetbelastis,vereisendathetbescherminggeniettenaanzienvanbudgettairemaatregelengenomendoordefederaleregering.Ditwordtonderstreeptdoor,onderandere,onzeorganiekewet,detoekenningvandebevoegdheidvanNationaalRapporteurindestrijdtegenmensenhandelenmensensmokkel,alsmededebepalingendieonseentoezichthoudendebevoegdheidtoekennenwatbetrefthetverwijderingsbeleid.

• Dedoordefederaleregeringindecember2014beslotenbesparingenzijnnietreglementair.Zezijninelkgevalintegenspraakmethetkoninklijkbesluitvan29juli2013dateenper1januarigeïndexeerdedotatievanéénmiljoenEurogarandeert.

• DebesparingenhebbeneendirecteinvloedophetwerkvanMyria,datzichafspeeltineencontextdiesterkbepaaldwordtdoorvraagstukkenalsdegrondrechtenvanvreemdelingenendestrijdtegenmensenhandelenmensensmokkel.

Ookaldeeddefederaleregeringenkeleinspanningenomdattecompenseren,tochwerdhetprincipevandiebesparingopzichnooitinvraaggesteld,watschadelijkisvooronzeopdrachten.

WedeleneveneensmeedatdeoverheidnieuwebevoegdhedenaanMyriatoebedeeldinverbandmetderichtlijn2014/54betreffendehetvrijeverkeer,zonderdenodigemiddelenomzetevervullen,induidelijketegenspraakmetdevermelderichtlijn.

BelgiëmoestRichtlijn2014/54/EUvoor21mei2016omzetten.DezerichtlijnwileeneindemakenaandestruikelblokkenvoorhetvrijverkeervanEU-werknemersenhunfamilieleden.Daarnaastmoestookeeneindewordengemaaktaandiscriminatieopgrondvannationaliteit,enditinverschillendedomeinenzoalswerk,onderwijs,huisvesting,fiscaliteitensocialevoordelen.

Omdittebereiken,voorzietderichtlijnindeoprichtingofaanduidingvaneenofmeeronafhankelijkeinstantiesomgelijkebehandelingtebevorderenenEU-werknemerstesteunen.Unia(voorkwestiesdieonderdebevoegdheidvandegewestenengemeenschappenvallen)enMyria(voorkwestiesdieonderdebevoegdheidvandefederaleoverheidvallen)werdenalsreferentie-instantiesaangeduid.

Aanbevelingen

- Myriapleitvooreeneindeaandelineairebesparingentegen2020,endathetkoninklijkbesluitvan29juli2013vollediggerespecteerdwordt.

- UniaenMyriavragendeBelgischeoverhedenomderichtlijn2014/54nauwgezetomtezettenenomdebeideaangeduideraadgevendeinstantiesopeenvoldoendeenduurzamemaniertefinancierenzodatzehunnieuwetakenkunnenvervullen.

- Myriaschatdatdezemissieeenaanvullendefinancieringvan€200.000/jaarvereist.

Meerweten?Migratieincijferseninrechten2017,pp10-12

Colofon

Deredactievanditmemorandumwerdafgerondinnovember2018.

UitgeverenauteurMyriaKoningsstraat1381000BrusselTel.:022123000Fax:022123030myria@myria.bewww.myria.be

Redactie:hetheleteamvanMyria.

Lay-outvandekaft:Myria

Verantwoordelijkeuitgever:FrançoisDeSmet

DezepublicatieisbeschikbaarinhetFransenhetNederlandsopdewebsite:www.myria.be.

Myriajuichtdeverspreidingvankennistoe,maardringtaanoprespectvoordesamenstellersenauteursvanallebijdragenindezepublicatie.Hetgebruikvantekstenuitdezepublicatiealsinformatiebronisenkeltoegestaanmitsuitdrukkelijkevermeldingvandeauteurendebron.Degeheleofgedeeltelijkereproductie,commerciëleaanwending,publicatieofaanpassingvandeteksten,foto’s,grafischeillustratiesofeenderwelkanderauteursrechtelijkbeschermdelementisniettoegelatenzonderdevoorafgaandeschriftelijketoelatingvanMyria.NeemvoorelkegebruikvanhetbeeldmateriaalcontactopmetMyria.