18 jaar! En dan?

Een handig document voor jongvolwassenen

met een beperking

2

Inhoud

1. Checklist - in het kort ...................................................................................................................... 3

‘Weetjes’ en ‘informatiepakket’ ................................................................................................................. 3

2. Weetjes ............................................................................................................................................ 5

Opvoeding en ontwikkeling ........................................................................................................................ 5

Leren en werken ........................................................................................................................................ 6

Geldzaken en regelgeving .......................................................................................................................... 7

Wonen en samenleven ............................................................................................................................... 9

3. Informatiepakket ............................................................................................................................ 10

Opvoeding en ontwikkeling ...................................................................................................................... 10

Leren en werken ...................................................................................................................................... 11

Wonen en samenleven ............................................................................................................................. 18

Geldzaken en regelgeving ........................................................................................................................ 21

4. Handige sites en telefoonnummers ............................................................................................... 23

3

1. Checklist - in het kort

In deze checklist kun je zien wat er allemaal geregeld moet worden als je 18 jaar wordt en een

beperking hebt of wat je opeens allemaal mag als je 18 jaar bent. De bolletjes aan de linkerkant kun je

inkleuren als je meer wilt weten over het onderwerp, of als je hier hulp bij nodig hebt als je 18 jaar

wordt. De bolletjes aan de rechterkant van de bladzijde kleur je in als je het al geregeld hebt, of als je

er genoeg van weet. Achter de onderwerpen staat een nummer tussen haakjes. Dit nummer is de

bladzijde waar je het onderwerp kunt vinden. Kom je er alleen niet uit? Dan kun je hulp vragen aan de

consulent bij MEE Gelderse Poort die je deze checklist heeft gegeven, of bellen met het algemene

nummer van onze Servicedesk: 088-6330000.

‘Weetjes’ en ‘informatiepakket’

De checklist is opgedeeld in zogenaamde ‘weetjes’ en het ‘informatiepakket’. Bij de weetjes kun je

onderwerpen vinden die gewoon handig zijn om te weten, maar waar je niet direct iets mee moet doen.

Bij het informatiepakket vind je dingen waar je direct mee aan de slag moet als je 18 wordt.

• Checklist ‘Weetjes’

Hier heb ik vragen over… Dit regel ik zelf.

Opvoeding en ontwikkeling:

O Acceptatie beperking (pag. 5) O

O Anticonceptiemiddelen (pag. 5) O

O TOG en Kinderbijslag (pag. 5) O

O Vrijetijdsbesteding (pag. 5) O

Leren en werken:

O Bijbaantje en terugvragen belasting (pag. 6) O

O Dagbesteding (pag. 6) O

O School/opleiding (pag. 6) O

Geldzaken en regelgeving:

O Arnhem-card/Gelre-pas (pag. 7) O

O Digi-D (pag. 7) O

O Eigen bankrekening (pag. 7) O

O Financiën/inkomen (pag. 7) O

O Identiteitsbewijs of paspoort (pag. 7) O

O Rijbewijs (pag. 8) O

O Stemrecht (pag. 8) O

O Verzekeringen (pag. 8) O

Wonen en samenleven:

O Inschrijven bij Entree (pag. 9) O

O Samenleven/trouwen (pag. 9) O

O Zelfstandig/begeleid wonen (pag. 9) O

4

• Checklist ‘MEE-informatiepakket’

Hier heb ik vragen over… Dit regel ik zelf.

Opvoeding en ontwikkeling:

O Kinderwens (pag. 10) O

Leren en werken:

O Tegemoetkoming scholieren of studiefinanciering (pag. 11) O

O Werk (pag. 13) O

O Wajong (pag. 15) O

O WWB (Wet WIJ) (pag. 16) O

O Wet Werken naar Vermogen (pag. 17) O

O WSW (pag. 17) O

O Arbeidsondersteuning (pag. 17) O

Wonen en samenleven:

O OV-Chipkaart (pag. 18) O

Regelgeving en geldzaken:

O Zorgverzekering en zorgtoeslag (pag. 21) O

O Bewindvoering, mentorschap, curatele (pag. 22) O

5

2. Weetjes

In dit onderdeel vind je onderwerpen die gewoon handig zijn om te weten, maar waar je niet direct

mee aan de slag hoeft. Het kan zijn dat je deze weetjes doorleest en iets tegenkomt waar je graag

meer informatie over wilt ontvangen. In dat geval kun je hulp vragen aan de consulent van MEE

Gelderse Poort die je dit document heeft gegeven of bellen met het algemene nummer : 088-6330000.

Opvoeding en ontwikkeling

• Acceptatie van je beperking

Vind je het lastig om met je beperking om te gaan of het te accepteren? Dan kan MEE

Gelderse Poort je helpen. Hier werken mensen die je hier goed bij kunnen helpen.

• Anticonceptiemiddelen

Anticonceptiemiddelen zijn middelen die ervoor kunnen zorgen dat de kans dat je zwanger

raakt heel klein is. Hiervoor zijn verschillende middelen. Een bekende is bijvoorbeeld de pil.

Het is verstandig om naar je huisarts te gaan. Aan je huisarts kun je vragen welk

anticonceptiemiddel het beste bij jou past.

Een aantal voorbeelden van anticonceptiemiddelen zijn:

- Pil

- Prikpil

- Spiraaltje

- Condoom

• TOG en Kinderbijslag

Wanneer je ouders voor je 18e jaar recht hadden op Tegemoetkoming Ouders van thuis

wonende Gehandicapte kinderen (TOG) en/of Kinderbijslag is het belangrijk om te weten dat

dit vanaf je 18e jaar stopt.

• Vrijetijdsbesteding

Ga je naar school of werk je, maar heb je nog tijd over en wil je graag iets leuks doen? Dan kan

je op zoek gaan naar vrijetijdsbesteding. Dit kun je doen door in je buurt te kijken of er een

(sport)club is die bij jou past, of door op www.vrijetijdsportaal.nl te kijken.

6

Leren en werken

• Bijbaantje

Het kan zijn dat je al een bijbaantje hebt. Wanneer je 18 jaar bent is het handig dat je zelf je

geld gaat verdienen. Je bent nog jong en alles wat je wilt kost geld. Uitgaan, shoppen of een

computerspel. Als je een bijbaantje hebt kun je sparen voor dingen die je graag wilt. Wil je

weten wat handig is voor het zoeken naar een bijbaantje? Kijk dan in de bijlage onder

‘bijbaantje’.

• Terugvragen van belasting

Als je werkt of een uitkering krijgt dan wordt daar belasting van ingehouden. Vaak kun je deze

belasting terugvragen. Dit noemen ze belastingaangifte. Om te kijken of jij belasting

terugkrijgt kun je het aangifteprogramma op www.belastingdienst.nl downloaden. Om het via

internet terug te vragen heb je een Digi-D code nodig. Je kunt tot 5 jaar terug nog belasting

terugvragen.

• Dagbesteding

Wanneer je niet (meer) naar school gaat, kun je overdag iets anders doen. Er zijn veel

verschillende dingen die je kunt doen, zoals helpen op een boerderij of iets creatiefs doen. Je

kunt je aanmelden bij MEE Gelderse Poort om samen te kijken naar iets wat bij jou past. Er

wordt dan ook gekeken of er een indicatie aangevraagd moet worden.

• School/opleiding

Tot je 18e ben je verplicht om naar school te gaan. Wanneer je goed kunt leren en je vindt het

leuk, kun je ook na je 18e gewoon naar school blijven gaan. Als je een opleiding kunt afronden

is dat handig om te doen, omdat je met een diploma een betere kans hebt op een baan.

Wanneer je leren lastig vindt en je liever in de praktijk aan de slag gaat, kun je denken aan

dagbesteding of een praktijkschool.

7

Geldzaken en regelgeving

• Arnhem-card/Gelre-pas

Misschien ken je hem wel, de Arnhem-card? Dit is nu de Gelre-pas geworden. De Gelre-pas is

voor alle inwoners van Arnhem, Duiven en Westervoort met een laag inkomen. Inwoners met

een inkomen dat ongeveer net zo hoog is als de bijstand. Met deze pas krijg je kortingen,

bijvoorbeeld op de contributie van een sportclub en het lidmaatschap van de bieb. Je kunt hem

aanvragen op www.rijnstad.nl/arnhem_card. Hier kan je het aanvraagformulier downloaden

en invullen. In de bijlage kun je meer informatie vinden over wat je allemaal kunt met de

Gelre-pas.

• Digi-D

Wanneer je bijvoorbeeld naar het ziekenhuis gaat, kun je laten zien wie je bent door je ID-

kaart te laten zien. Op internet kun je laten zien wie je bent door je Digi-D naam en

wachtwoord in te typen op de computer. Het wordt gebruikt door de overheid. Het hebben van

een Digi-D is niet verplicht. Op www.digid.nl kun je een Digi-D aanmaken en meer lezen over

Digi-D.

Let op: Geef je wachtwoord nooit aan anderen!

Wil je graag een filmpje zien over hoe je een Digi-D aan kunt vragen en activeren? Kijk dan op:

www.ib-groep.nl/particulieren/studiefinanciering/sfmbo/aanvragen/aanvragen.asp

• Eigen bankrekening

Als je 18 jaar bent mag je een eigen bankrekening openen. Je kunt ervoor kiezen om dit te

doen bij de bank waar je ouders ook een bankrekening hebben. Maar je kunt er ook voor

kiezen om dit bij een andere bank bij jou in de buurt te doen.

Je kunt een rekening openen via internet. Je kunt dan naar de site van de bank gaan. Maar je

kunt ook een rekening openen door bij de bank langs te gaan. Zij helpen je dan met het

openen van een rekening en leggen je uit welke rekening het beste bij jou past.

• Financiën/inkomen

Als je 18 jaar wordt krijg je zelf post over financiële zaken, brieven die over geld gaan. De ene

keer moet je geld overmaken, de andere keer een formulier invullen of soms weer iets

anders. Vind je het lastig om hier een overzicht in te krijgen? Dan kun je deze vraag aan MEE

Gelderse Poort stellen. Hier werken mensen die je hierbij kunnen helpen.

Tip: Je kunt mappen kopen in de winkel waar je tabbladen in doet. Op die tabbladen schrijf je

welke brieven je achter het tabblad hebt. Zo kan je makkelijk alles terugvinden en krijg je een

beter overzicht.

• Identiteitsbewijs of paspoort

Als je 14 jaar of ouder bent moet je kunnen laten zien wie je bent door een ID-kaart of een

paspoort te hebben. Je kunt je ID-kaart of paspoort aanvragen bij de gemeente waar je woont.

8

• Rijbewijs

Je kunt vanaf je 18e verjaardag proberen om je rijbewijs voor de auto te halen. Daarvoor moet

je een theorie-examen halen waarvoor je de verkeersregels moet kennen. Om te leren

autorijden volg je rijlessen. Daarna doe je een praktijkexamen om te kijken of je je rijbewijs

mag krijgen.

Vanaf november 2011 kun je al vanaf 17 jaar beginnen met rijlessen. Het halen van een

rijbewijs kost veel geld. Je kunt een rijschool bij jou in de buurt vragen hoeveel geld het

ongeveer kost.

Om te kijken of je met je beperking een rijbewijs kunt halen, moet je een aantal formulieren

invullen. Kijk op www.cbr.nl voor verdere uitleg onder het kopje ‘Medische keuring’ bij

‘Rijbewijs halen met handicap of beperking’.

• Stemrecht

Twee weken voordat er verkiezingen zijn krijg je een stempas thuisgestuurd. Iedere

Nederlander van 18 jaar en ouders mag stemmen. Ook wanneer je onder curatele staat.

• Verzekeringen

Een verzekering is een overeenkomst (afspraak op papier) tussen jou en een verzekeraar. Je

spreekt daarin af dat de verzekeraar jouw kosten betaalt als jou iets vervelends overkomt.

Bijvoorbeeld als je door brand de spullen in je huis kwijtraakt. In ruil daarvoor betaal jij de

verzekeraar iedere maand premie (een vast geldbedrag).

Er zijn verschillende soorten verzekeringen, bijvoorbeeld:

- Levensverzekering

- Schadeverzekering

- Zorgverzekering

- Uitvaartverzekering

Het is belangrijk dat je je altijd goed laat informeren, voordat je een verzekering afsluit. Dit

kun je doen bij de verzekeraar of op internet zoeken. Wanneer je er niet uitkomt kun je hulp

vragen bij MEE Gelderse Poort.

9

Wonen en samenleven

• Inschrijven bij Entree

Wanneer je 18 bent en je woont nog niet op jezelf is het altijd handig om je in te schrijven bij

Entree. Je staat dan ingeschreven bij Entree en dit betekent dat je op zoek bent naar een

woning in Gelderland. Het is handig om je al in te schrijven ook al ben je nog niet op zoek naar

een huis. Wanneer je een langere tijd staat ingeschreven heb je later meer kans op een

woning. Kijk voor meer informatie op www.entree.nu of vraag MEE Gelderse Poort om hulp.

• Samenleven/Trouwen

Als je 18 jaar of ouder bent mag je met iemand trouwen of een geregistreerd partnerschap

aangaan. Wanneer je onder curatele staat, heb je toestemming nodig van de curator of de

kantonrechter.

• Zelfstandig/begeleid wonen

Wanneer je graag zelfstandig of begeleid wilt wonen moet je eerst een indicatie aanvragen bij

het CIZ (Centrum Indicatiestelling Zorg). Daarvoor moet je een lijst invullen met wat je al wel

zelfstandig kan of waar je nog hulp bij nodig hebt. Een consulent bij MEE Gelderse Poort kan

je helpen met deze lijst in te vullen.

Wanneer de lijst is ingevuld wordt deze naar het CIZ verstuurd, zij gaan kijken welke indicatie

jij nodig hebt. Dus wat jij nodig hebt om zelfstandig of begeleid te gaan wonen. Als je de

indicatie gekregen hebt kun je op zoek naar een woonruimte. Dit kan bij verschillende

instellingen, bijvoorbeeld:

- Siza

- Philadelphia

- De Driestroom

Wanneer ze een woonruimte hebben die bij jouw indicatie past kun je komen kijken. Maar dat

betekent nog niet dat er meteen plek voor je is.

10

3. Informatiepakket

In dit hoofdstuk staat informatie waarmee je aan de slag moet. Het zijn zaken die handig zijn om

geregeld te hebben als je 18 jaar wordt en een beperking hebt. Wanneer je niet genoeg hebt aan de

informatie die in het pakket staat of als het niet lukt om het zelf te regelen dan kun je hulp vragen bij

de consulent van MEE Gelderse Poort die je dit pakket heeft gegeven. Je kunt ook bellen met het

algemene nummer van de Servicedesk: 088-6330000.

Opvoeding en ontwikkeling

• Kinderwens

Wanneer je een beperking hebt, kan het zijn dat kinderen krijgen en/of opvoeden lastig is. Er

kunnen meer problemen of zorgen zijn over jou en het kind.

Bij MEE Gelderse Poort is er een speciaal ‘kinderwens-traject’. In dit traject worden er

verschillende werkvormen gebruikt om samen te kijken naar wat het krijgen van een kind

inhoudt. Zo is er een speciaal spel ontwikkeld waarmee samen wordt gekeken naar wat

kinderen nodig hebben en wat het vraagt van ouders.

Een belangrijk onderdeel is inzicht krijgen en

bespreken van het hebben of niet hebben van

bepaalde vaardigheden. Er wordt dan een

sterkte/zwakte analyse gemaakt om te zien

wat je sterke en zwakke punten zijn.

Daarnaast wordt er ook een netwerkanalyse

gedaan om te zien wat de mensen om je heen

kunnen betekenen voor jou en je kind. Dan

wordt er samen gekeken naar wat het vraagt

en wat er nodig is van je omgeving wanneer er

een kind zou komen. Een ander onderdeel van

het ‘kinderwens-traject’ is de oefenpop. Dit is

een pop, die net als een echte baby huilt,

voeding nodig heeft, verschoont en getroost

moet worden.

11

Leren en werken

• Tegemoetkoming scholieren

Je wordt 18 jaar en als je dan een opleiding op de middelbare school of op een praktijkschool

of speciaal onderwijs volgt, dan heb je recht op tegemoetkoming scholieren. Je moet voor

school verschillende dingen kopen. Je ouders krijgen geen kinderbijslag, daarom kun je

maandelijks een tegemoetkoming krijgen in de kosten van je opleiding. Als je recht hebt op de

tegemoetkoming scholieren, krijg je een basistoelage. Stel dat je ouders niet genoeg

verdienen om hiervan je school te betalen, dan kan het zijn dat je ook recht hebt op een

aanvullende toelage.

Basistoelage

Je krijgt een basistoelage als je een voltijdopleiding (je gaat alle dagen naar school) doet in

het:

- Voortgezet onderwijs (mavo, havo, vwo, vmbo-tl, lwoo en praktijkonderwijs)

- Voorgezet algemeen volwassenonderwijs (een- en tweejarige mavo, havo en vwo)

- Voorgezet speciaal onderwijs

Verder moet je tussen de 18 en 30 jaar zijn en een Nederlandse nationaliteit hebben. Hoeveel

basistoelage je krijgt is afhankelijk van je woonsituatie. Woon je bij je ouders dan krijg je een

basistoelage van €103,77. Woon je niet bij je ouders, dan krijg je €241,93.

Aanvullende toelage

Je kunt alleen een aanvullende toelage krijgen als je ook recht hebt op de basistoelage. Een

aanvullende toelage is:

- De tegemoetkoming in het lesgeld

- De tegemoetkoming in de schoolkosten

Of je een aanvullende toelage krijgt en hoe hoog deze is ligt aan hoeveel je ouders verdienen.

Hoeveel kinderen je ouders moeten verzorgen heeft ook te maken met de hoogte van je

aanvullende toelage. Ook ligt het eraan welke opleiding je volgt.

Aanvragen

Vraag je tegemoetkoming scholieren aan drie maanden voordat je 18 jaar wordt. Dit kun je

doen met het formulier Aanvraag tegemoetkoming scholieren dat je kunt downloaden van

www.duo.nl. Als je in de zoek-balk typt: aanvraag tegemoetkoming scholieren krijg je een link

te zien met het formulier dat je moet downloaden. Als je op de link klikt krijg je het formulier.

Als je recht hebt op de tegemoetkoming scholieren, gaat het op de eerste dag van het

kwartaal nadat je 18 bent geworden in. Dat is dus 1 januari, 1 april, 1 juli of 1 oktober. Ben je

bijvoorbeeld 23 januari jarig dan krijg je 1 april de eerste keer je tegemoetkoming scholieren.

Je tegemoetkoming ontvang je aan het eind van de maand.

12

• Studiefinanciering

Ga je naar de Universiteit, het HBO of MBO en doe je een niveau 1,2, 3 of 4 opleiding en ben je

18 jaar of ouder dan heb je recht op studiefinanciering. Je krijgt je studiefinanciering van de

overheid, dit hoef je dus niet terug te betalen. Met dit geld kun je een deel van je studiekosten

betalen. Je studiefinanciering moet je aanvragen 3 maanden voordat je 18 jaar wordt, je krijgt

het niet automatisch. Je studiefinanciering bestaat altijd uit een basisbeurs en een

reisproduct. Dit reisproduct is je OV-chipkaart. Je kunt ook een aanvullende beurs krijgen als

je ouders niet genoeg verdienen om mee te betalen aan je studie.

Andere mogelijkheden zijn:

- Een lening aanvragen

- Partnertoeslag aanvragen

- Eénoudertoeslag aanvragen

Meer informatie hierover vindt je op:

www.ib-groep.nl/particulieren/studiefinanciering/sfmbo/aanvragen/aanvragen.asp

Basisbeurs

Je krijgt alleen studiefinanciering voor een voltijd bol-opleiding van één jaar of langer. Je

moet een Nederlandse nationaliteit hebben. Heb je geen Nederlandse nationaliteit en wil je

toch een basisbeurs ontvangen kijk dan voor meer informatie op:

www.ib-groep.nl/particulieren/studiefinanciering/sfmbo/voorwaarden.asp

Hoeveel basisbeurs je ontvangt ligt aan je woonsituatie. Wanneer je niet meer bij je ouders

woont krijg je meer basisbeurs omdat je meer kosten hebt.

Aanvullende beurs

Als je studiefinanciering aanvraagt kun je meteen een aanvullende beurs aanvragen. Maar je

kunt ook een aanvullende beurs aanvragen als je al studiefinanciering krijgt. Je kunt dan het

formulier wijziging doorgeven gebruiken op

www.ib-groep.nl/particulieren/klantenservice/formulieren/studiefinanciering_mbo.asp

Je krijgt een aanvullende beurs als je ouders niet genoeg verdienen om mee te betalen aan je

schoolkosten.

Wat moet je doen en wat doet DUO:

- Jij vraagt een aanvullende beurs aan met het aanvraagformulier

- DUO stuurt je twee OO-formulieren (opgave oudergegevens)

- Jij laat je ouders de OO-formulieren invullen

- Je stuurt de ingevulde formulieren terug naar DUO

- DUO registreert de gegevens van je ouders

- DUO vraagt bij de Belastingdienst hoeveel je ouders verdienen

- DUO stuurt een bericht over je aanvullende beurs zodra ze van de Belastingdienst

weten hoeveel je ouders verdienen

13

Aanvragen

Vraag je studiefinanciering drie maanden voordat je 18 jaar wordt aan. Dit kun je doen door in

te loggen met je Digi-D. Kun je niet inloggen met je Digi-D of heb je er geen dan kun je het

aanvraagformulier downloaden op:

www.ib-groep.nl/particulieren/klantenservice/formulieren/studiefinanciering_mbo.asp

Als je het formulier in hebt gevuld, stuur het dan op naar Dienst Uitvoering Onderwijs, Postbus

50061 DA Groningen.

Wil je graag een filmpje zien over hoe je een Digi-D aan kunt vragen en activeren of hoe je

studiefinanciering aan kunt vragen? Kijk dan op:

www.ib-groep.nl/particulieren/studiefinanciering/sfmbo/aanvragen/aanvragen.asp

Als je recht hebt op studiefinanciering en je hebt het aangevraagd dan krijg je het op de eerste

dag van het kwartaal nadat je 18 jaar bent geworden. Dat is dus 1 januari, 1 april, 1 juli of 1

oktober. Ben je bijvoorbeeld 23 januari jarig dan krijg je de eerste keer studiefinanciering op 1

april. Je krijgt het geld aan het einde van de maand.

• Werk zoeken en solliciteren

Als je niet naar school gaat dan is het belangrijk dat je je eigen geld verdient. Je bent nog jong

en alles wat je wilt kost geld. Uitgaan, shoppen of een computerspel. Als je werk hebt kun je

sparen voor dingen die je graag wilt. Soms is het moeilijk om werk te vinden, niet al het werk

past bij je. Hieronder kun je stap voor stap lezen wat handig is voor het zoeken van werk:

Oriënteren

Kijk wat er bij je in de buurt zit en waar je graag wilt werken. Dan kun je contact opnemen met

dat bedrijf, dit kun je doen door:

- Te bellen

- Langs te gaan

- Een sollicitatiebrief te schrijven

- Een mailtje te sturen

Als dit goed gaat word je uitgenodigd voor een gesprek en daarna soms voor nog een gesprek.

Daarna hoor je door een brief of over de telefoon of je aangenomen bent.

Bellen

Bedenk voordat je gaat bellen wat je wilt vertellen en vragen, als je het fijn vindt kun je dat

voor jezelf op papier zetten. Wanneer je naar het bedrijf belt zorg dan dat je eerst de goede

persoon aan de telefoon krijgt.

Tips:

- Zorg dat ze je naam kennen, stel jezelf voor

- Wees beleefd, zeg u

- Zorg dat je een professioneel e-mail adres hebt als ze hierna vragen. Bijvoorbeeld met

je voor en achternaam en niet: zuiperd@hotmail.com of knuffeltje@hotmail.com.

Het kan zijn dat deze persoon je meteen vraagt of je langskomt, je hebt dan wel

minder tijd om je voor te bereiden. Maar het kan ook zijn dat deze persoon vraagt of je

nog een e-mail of brief wil sturen.

14

Langsgaan

Kijk voordat je erheen gaat hoe je er moet komen en hoeveel tijd het je kost. Bereid van

tevoren je gesprek voor, wat wil je weten en wat wil je vertellen. Zorg dat je de goede persoon

te spreken krijgt en dat je een goede nette indruk achterlaat.

Een sollicitatiebrief of e-mail schrijven

Op veel plekken kun je leren hoe je een goede brief of e-mail schrijft. Bijvoorbeeld uit een

boek van de bibliotheek of op internet staan veel voorbeeldbrieven maar je kunt het ook aan je

ouders vragen. In de brief schrijf je waarom jij de juiste persoon bent voor de baan en waarom

ze juist jou moeten uitnodigen voor een gesprek.

Tips:

- Zorg dat de brief er goed en verzorgd uitziet

- Probeer een beetje origineel te zijn, zo springt je brief eruit

- Vertel je goede eigenschappen maar overdrijf niet

- Lieg nooit

Wanneer de brief of e-mail klaar is kun je het door iemand na laten lezen, bijvoorbeeld één

van je ouders.

Curriculum Vitae

Bij iedere sollicitatie wordt er naar je curriculum vitae gevraagd, afgekort je CV. Hierin staan

al je gegevens die belangrijk kunnen zijn voor de baan. Op internet staan veel voorbeelden van

een curriculum vitae.

Tips:

- Geef een overzicht van je opleiding(en), je mag je basisschool overslaan

- Als je nog weinig werkervaring hebt vertel dan over je weekend- of vakantiebaantjes

- Laat vooral zien dat je niet lui bent

- Schrijf iets over je vaardigheden, bijvoorbeeld nauwkeurige werker

Bij een brief of e-mail kun je je eigen curriculum vitae als bijlage toevoegen achter je brief of

e-mail.

Jobstap is een bedrijf dat je kan helpen bij het zoeken naar werk en ondersteunt je tijdens dit

werk. Kijk op www.jobstap.nl en kijk of het wat voor je is.

Op internet kan je ook veel dingen over solliciteren vinden. Sites waar je misschien iets aan

hebt:

www.werkenmeteenbeperking.nl

www.werk.nl

Kijk ook bij Arbeidsondersteuning, Wajong, WSW, Wet WIJ en Wet Werken naar Vermogen.

15

• Wajong

De Wet werk en arbeidsondersteuning jonggehandicapten (Wajong) biedt jonggehandicapten

en studenten, die tijdens de studie gehandicapt zijn geraakt, ondersteuning bij het vinden en

behouden van een baan bij een reguliere werkgever. Indien zij hiermee niet voldoende kunnen

verdienen, komen zij in aanmerking voor inkomensondersteuning.

Wie komt ervoor in aanmerking

De Wajong is bedoeld voor mensen die op jonge leeftijd een langdurige ziekte of handicap

hebben gekregen.

Iemand kan een Wajong-uitkering aanvragen als hij :

- op z’n 17e verjaardag een langdurige ziekte of handicap heeft of

- vóór z’n 30e verjaardag een langdurige ziekte heeft en in het jaar daarvoor minimaal 6

maanden een opleiding volgde.

De overige voorwaarden zijn:

- waarschijnlijk niet binnen 1 jaar volledig herstel van de ziekte of handicap

- wonend in Nederland

- door de langdurige ziekte of handicap kan meer dan 52 aaneengesloten weken,

minder dan 75% van het minimumloon worden verdiend

De uitkering gaat op z'n vroegst in vanaf het achttiende jaar en eindigt op z’n laatst als hij 65

jaar wordt.

Hoe hoog is de uitkering

De Wajong-inkomensondersteuning is een aanvulling op het loon dat de jonggehandicapte

verdient met werk. De inkomensondersteuning wordt berekend aan de hand van de hoogte

van het loon dat een jonggehandicapte verdient. Het totale inkomen is minimaal 75% van het

minimumloon.

Tot het 27e levensjaar wordt het loon deels verrekend met de inkomensondersteuning. Het

totale inkomen zal dus altijd hoger worden, als een jonggehandicapte meer gaat verdienen.

Vanaf het 27e levensjaar wordt het inkomen uit arbeid aangevuld tot 100% van het wettelijk

minimumloon als iemand werkt naar vermogen.

Studenten en scholieren ontvangen een inkomensondersteuning van 25%.

Jonggehandicapten die volledig en duurzaam arbeidsongeschikt zijn ontvangen een

inkomensondersteuning van 75%. Als de jonggehandicapte zo hulpbehoevend is dat geregeld

verzorging nodig is, kan de uitkering worden verhoogd tot maximaal 100% van de grondslag.

Dit geldt niet als de betrokkene in een instelling is opgenomen en de kosten daarvan door een

verzekeraar worden betaald.

De link om Wajong via internet aan te vragen is:

www.uwv.nl/wajong/actueel/Wajong_aanvragen_via_internet.aspx

16

• Wet werk en bijstand (WWB)

De Wet werk en bijstand geeft aan iedereen die in Nederland woont en die niet zelf kan

werken een minimuminkomen. Het minimuminkomen ontvang je totdat je een baan hebt

gevonden.

Je moet er wel alles aan doen om een baan te vinden en je bent verplicht al het werk aan te

nemen. Lukt het je niet om werk te vinden dan kunnen de sociale dienst, UWV WERKbedrijf

en/of een re-integratiebedrijf ondersteuning bieden bij het vinden van werk of scholing.

Ben je tussen de 18 tot 27 jaar dan val je vanaf 2012 onder de Wet werk en bijstand. Je hebt

dan recht op een bijstandsuitkering. De Wet Investeren in Jongeren (WIJ) is per in januari 2012

afgeschaft. Als je een bijstandsuitkering aan wilt vragen dan moet je eerst 4 weken actief op

zoek naar werk (vanaf 1 juli 2012 ook naar onderwijs). De zoekperiode van 4 weken gaat in op

de dag dat je je bij UWV WERKbedrijf meldt. Als je in die 4 weken actief op zoek bent geweest

naar werk of een opleiding maar niets gevonden hebt dan kun je een bijstandsuitkering

aanvragen. Als je ouder bent dan 27 geldt die zoektijd niet. Wil je hier hulp bij dan kun je dit

vragen aan de consulent van MEE Gelderse Poort die je dit document heeft gegeven of bellen

met de Servicedesk: 088-6330000.

Hoeveel je ontvangt is afhankelijk van hoe je woont, alleen of samen of bij je ouders.

Je kunt de exacte bedragen vinden op:

www.st-ab.nl/bijstandsnorm.htm

• Wet WIJ

De WIJ (Wet Investeren in Jongeren) zorgde ervoor dat alle jongeren (tot 27 jaar) een opleiding

volgden of werken. De WIJ is per 1 januari 2012 afgeschaft.

Dit heeft gevolgen als je:

- jonger dan 27 jaar bent

- een werkleeraanbod hebt

- een uitkering hebt

Je gaat dan met ingang van 1 januari 2012 over naar de bijstand (WWB, Wet Werk en Bijstand).

Uitkering voor jongeren

Je (aanvullende) uitkering voor jongeren loopt ook gewoon door. Je krijgt alleen geen

uitkering meer op grond van de WIJ, maar op grond van de WWB. Het hangt wel van je

woonsituatie af of je in 2012 dezelfde uitkering houdt. Vanaf 2012 gelden er namelijk nieuwe

regels voor ‘gezin’. Ook kijkt de gemeente in 2012 of je niet te veel vermogen hebt.

17

• Wet Werken naar Vermogen

De Wet Werken naar Vermogen is een nieuwe wet die nog goedgekeurd moet worden door de

Tweede en Eerste Kamer. Het kabinet wilde de wet op 1 januari 2013 invoeren. Op dit moment

is er geen kabinet, daarom is het niet duidelijk of deze wet er komt.

Als je een Wajong aan wilt vragen of als je een Wajong hebt dan veranderen er dingen door

deze wet.

De belangrijkste punten uit deze wet:

- Wie kan werken, moet zoveel mogelijk aan de slag.

- Als dit nodig is, kunnen mensen hun gemeente vragen om hulp bij het vinden van

werk.

- Iedereen die kan werken valt onder de regels van de bijstandswet (WWB). Dit betekent

dat er ook naar eigen vermogen en het inkomen binnen je huishouden wordt gekeken

(ook naar het inkomen van je ouders als je nog thuis woont).

- Werkgevers kunnen van de gemeente ondersteuning krijgen om mensen met een

ziekte of handicap aan te nemen.

• WSW

Wet Sociale Werkvoorziening. Door deze wet kunnen mensen met een arbeidshandicap werk

doen dat past bij hun mogelijkheden en beperkingen. Er kan sprake zijn van een

arbeidshandicap als iemand een lichamelijke, psychische of verstandelijke beperking heeft. Of

een combinatie van deze beperkingen. Voor de sociale werkvoorziening is een indicatie nodig,

deze wordt aangevraagd bij het WERKbedrijf.

Voor meer informatie en het aanmeldingsformulier indicatie WSW:

www.werk.nl/werk_nl/werknemer/meer_weten/kansen_vergroten/socialewerkvoorziening

• Arbeidsondersteuning

De instantie waar jij een uitkering van krijgt, is verantwoordelijk voor de

arbeidsondersteuning. Het UWV bijvoorbeeld vraagt vaak een reïntegratiebedrijf om te helpen

bij het vinden en behouden van werk. Er zijn verschillende mogelijkheden om aan het werk te

gaan. Voor de een moet het heel laagdrempelig zijn en is het al een hele opgave om op tijd op

het werk te zijn. Een ander kan weer problemen hebben tijdens het werk, dan kan een

jobcoach misschien wat betekenen. Als je wilt weten wat het beste bij je past, kan een

consulent met het aandachtsgebied leren en werken je meer vertellen over de mogelijkheden.

18

Wonen en samenleven

• OV-Chipkaart

De OV-Chipkaart is een kaart waar je geld op kunt zetten. Met dit geld kun je reizen met het

openbaar vervoer in Nederland. Normaal koop je een kaartje of een strippenkaart, als je een

OV-chipkaart hebt is dit niet meer nodig. Hieronder is uitgelegd hoe je de OV-Chipkaart moet

gebruiken als je:

- student bent en studiefinanciering ontvangt

- geen student bent die studiefinanciering ontvangt

OV-Chipkaart voor studenten die studiefinanciering ontvangen

Wanneer je studiefinanciering aanvraagt krijg je een formulier thuis dat je in moet vullen en

terug moet sturen. Daarna krijg je je OV-Chipkaart thuisgestuurd.

Opladen

Voordat je je OV-chipkaart kunt gebruiken moet je hem eerst klaarmaken om te gebruiken, dit

noemen ze ‘ophalen’. Je kunt dit op verschillende plekken doen. Kijk op het lijstje van

oplaadpunten welke het dichtst bij jou in de buurt is. Een oplaadpunt ziet eruit zoals op het

plaatje hieronder. De lijst met oplaadpunten in de buurt kun je vinden op:

www.ov-chipkaart.nl/klantenservice/adresvinder/?servicetype=3&radius=5

1. Steek je OV-Chip- 2. Druk op ‘ophalen bestelling’ om je kaart te activeren

kaart in de pasinvoer

Je OV-Chipkaart staat op weekabonnement. Dit betekent dat je van maandag t/m vrijdag gratis

mag reizen met de trein, bus, tram, metro. Wil je in het weekend reizen vergeet dan niet om

geld op je OV-Chipkaart te zetten. Dit doe je met je pinpas en door op het knopje ‘opladen

saldo’ te drukken.

Een voorbeeldfilmpje om te kijken hoe je je OV-Chipkaart klaarmaakt voor gebruik vind je op:

www.studentenreisproduct.nl/hoe-werkt-de-ophaalautomaat.aspx

Kies voor ‘demo ophalen studentreisproduct’.

19

Gebruiken van je OV-Chipkaart

Als je gaat reizen met de trein, bus, tram of metro moet je eerst inchecken. Dit doe je door je

OV-Chipkaart voor dit apparaat in de bus te houden. Bij het uitchecken doe je hetzelfde

wanneer je de bus uitstapt.

Als je met de trein reist staat de paal op het rechterplaatje op het station. Hier moet je

inchecken door je OV-Chipkaart voor het roze rondje te houden. Bij het uitchecken doe je

hetzelfde wanneer je het station uitgaat.

Let op: Wanneer je geen studiefinanciering meer ontvangt mag je ook niet meer gratis reizen

met je OV-Chipkaart! Stopzetten doe je bij DUO, bel de DUO stoplijn (088) 424 76 99 (lokaal

tarief).

OV-Chipkaart gebruiken als je geen student bent die studiefinanciering krijgt

Als je graag met een OV-Chipkaart wilt reizen kun je deze aanvragen via de site. Hiervoor

moet je wel een pasfoto op je computer hebben en kunnen betalen via de computer. Dit kan

via www.ov-chipkaart.nl/aanvragen. Wanneer je dit niet hebt of wanneer het je niet lukt via de

computer kan je ook naar een servicepunt gaan om een aanvraagformulier te vragen.

Waar de servicepunten zitten kun je vinden op: https://www.ov-

chipkaart.nl/klantenservice/adresvinder/?servicetype=4&radius=5. Op het station Arnhem

Centraal zit bijvoorbeeld een servicepunt, de openingstijden van dit servicepunt zijn:

Openingstijden

Ma: 6:30 - 21:00 Vr: 6:30 - 21:00

Di: 6:30 - 21:00 Za: 7:00 - 22:00

Wo: 6:30 - 21:00 Zo: 7:45 - 22:00

Do: 6:30 - 21:00

Wanneer je het aanvraagformulier hebt ingevuld en opgestuurd krijg je binnen 7 werkdagen

de OV-Chipkaart thuisgestuurd.

Voordat je de OV-Chipkaart kan gebruiken moet je er eerst geld (saldo) opzetten. Dit kun je op

verschillende plekken doen. Kijk op het lijstje van oplaadpunten welke het dichtst bij jou in de

buurt is. De lijst met oplaadpunten in de buurt kun je vinden op: https://www.ov-

chipkaart.nl/klantenservice/adresvinder/?servicetype=3&radius=5

20

1. Steek je OV-Chip- 2. Druk op ‘opladen saldo’ om je kaart te activeren

kaart in de pasinvoer

Je huidige saldo komt in beeld te staan. Wanneer je dit voor de eerste keer doet staat er dus

€0,00. Je kunt dan het bedrag kiezen dat je op je OV-Chipkaart wil zetten door op één van de

knoppen aan de zijkant te drukken. Dan vraagt de automaat of je je betaalpas in wil voeren. Je

kan dan je pinpas in de automaat stoppen. De pinpas mag je er meteen weer uithalen en dan

kun je je pincode intypen. Op het scherm staat dat de betaling voltooid is en dan mag je je OV-

Chipkaart uit de automaat nemen.

Een voorbeeldfilmpje over hoe je geld op je OV-Chipkaart kunt zetten is te zien op:

www.studentenreisproduct.nl/hoe-werkt-de-ophaalautomaat.aspx. Kies dan voor demo saldo

opladen.

Gebruiken van je OV-Chipkaart

Als je gaat reizen met de trein, bus, tram of metro moet je eerst inchecken. Dit doe je door je

OV-Chipkaart voor dit apparaat in de bus te houden. Bij het uitchecken doe je hetzelfde

wanneer je de bus uitstapt.

Als je met de trein reist staat de paal op het rechterplaatje op het station. Hier moet je

inchecken door je OV-Chipkaart voor het roze rondje te houden. Bij het uitchecken doe je

hetzelfde wanneer je het station uitgaat.

21

Geldzaken en regelgeving

• Zorgverzekering en zorgtoeslag

Een zorgverzekering is een verzekering tegen ziektekosten. Ziektekosten zijn kosten die je

maakt of krijgt als je ziek bent. Iedereen die in Nederland woont of werkt is wettelijk verplicht

zich te verzekeren voor het basispakket van de zorgverzekering. Als je geen zorgverzekering

hebt krijg je een boete. Je kunt een zorgverzekering afsluiten bij een zorgverzekeraar die je

zelf uitkiest. Let op: de eigen bijdrage die je moet betalen als je een eigen zorgverzekering

hebt.

Basispakket

Het basispakket van de zorgverzekering vergoedt voor het grootste deel je ziektekosten. De

overheid beslist wat er in het basispakket zit, dit is bij iedere verzekeraar hetzelfde.

Zorgverzekeraars hebben een acceptatieplicht. Dat betekent dat ze je voor het basispakket

moeten accepteren. Ook al heb je een slechte gezondheid of moet je vaker naar het

ziekenhuis. Na het afsluiten van een polis ben je verzekerd voor zorg uit het basispakket.

Aanvullende verzekering

Omdat het basispakket niet alle kosten vergoedt, zijn er ook aanvullende verzekeringen.

Bijvoorbeeld een aanvullende verzekering voor tandartskosten als je 18 jaar of ouder bent. Je

kunt je aanvullend verzekeren bij je zorgverzekeraar. Een aanvullende verzekering is niet

verplicht en de verzekeraar heeft voor de aanvullende verzekering geen wettelijke

acceptatieplicht. Een zorgverzekeraar mag jou dus weigeren voor een aanvullende

verzekering.

Zorgtoeslag aanvragen

Heb je een laag inkomen, dan kun je de kosten van de basisverzekering misschien voor een

deel vergoed krijgen. Je kunt hiervoor zorgtoeslag aanvragen bij de belastingdienst via een

papieren formulier. Dit formulier kun je telefonisch aanvragen. Houd je burgerservicenummer

/ sofinummer bij de hand. Dit staat op je paspoort, identiteitskaart, loonstrook of rijbewijs. Je

kunt de toeslag ook digitaal aanvragen via:

www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/zorgtoeslag/vraag-en-antwoord/hoe-kan-ik-zorgtoeslag-

aanvragen-of-wijzigen.html

Ik wil hulp bij het aanvragen van een toeslag

Voor hulp bij het aanvragen van een toeslag kun je terecht bij je belastingkantoor of een ander

toeslagenservicepunt bij jou in de buurt. In de checklist gegevens staat welke gegevens je dan

moet meenemen. De balies van de belastingkantoren zijn open op werkdagen van 8:00 tot

17:00 uur. Ga je langs bij de balie van je belastingkantoor of bij een ander

toeslagenservicepunt? Dan heb je een aantal gegevens nodig:

- Naam- en adresgegevens, geboortedatum, burgerservicenummer/sofinummer en

inkomensgegevens van jezelf en eventueel je partner

- Rekeningnummer waarop de toeslag mag worden overgemaakt

22

• Bewindvoering, mentorschap, curatele

Bewindvoering: als je het lastig vindt om met geld om te gaan, kun je een bewindvoerder

krijgen. Dit is iemand die namens jou beslissingen neemt op financieel gebied.

Mentorschap: het kan zijn dat je zelf geen beslissingen kunt nemen op persoonlijk vlak,

bijvoorbeeld over behandelingen en zorg die je krijgt. Dan kun je een ‘mentor’ krijgen die deze

beslissingen voor jou neemt.

Curatele: een curator neemt alle beslissingen samen met jou, omdat je niet alle beslissingen

zelf kan en/of mag nemen. De curator kijkt welke beslissing goed bij je past en neemt

uiteindelijk het besluit.

Aanvragen bewindvoering/mentorschap/curatele

Jijzelf, je partner of je familie (ouders, grootouders, kinderen en kleinkinderen, broers en

zussen, ooms en tantes en neven en nichten) kunnen bij de kantonrechter vragen om

mentorschap, bewindvoering of curatele. Hiervoor heb je geen advocaat nodig. Mentorschap

kan ook worden aangevraagd door een instelling of woonvoorziening.

Als je nog minderjarig bent en een voogd hebt kan deze voogd de maatregel ook aanvragen.

Ook kan de bewindvoerder mentorschap aanvragen en de mentor kan bewindvoering

aanvragen. Voor het aanvragen heb je speciale formulieren nodig, deze zijn hier te vinden:

www.rechtspraak.nl/naar-de-rechter/formulieren/pages/Curatele-bewind-mentorschap.aspx

23

4. Handige sites en telefoonnummers (op alfabetische volgorde)

Arbeidsondersteuning

Reïntegratiebureau´s

www.jobstap.nl

www.agens.nl

Vacatures

www.wajongwerkt.nl

www.werk.nl

www.indeed.nl

Arnhem-card/Gelre-pas

Aanvragen van je Gelre-pas

www.rijnstad.nl/arnhem_card

Belastingdienst

Terugvragen van je belasting

www.belastingdienst.nl

Bewindvoerder, mentorschap, curator

Formulieren voor het aanvragen

www.rechtspraak.nl/naar-de-

rechter/formulieren/pages/Curatele-bewind-

mentorschap.aspx

Digi-D

Aanvragen van een Digi-D

www.digid.nl

Filmpje over hoe je Digi-D kan aanvragen

www.ib-

groep.nl/particulieren/studiefinanciering/sfmbo/aanvrage

n/aanvragen.asp

MEE Gelderse Poort

Servicedesk: 088-6330000

OV-chipkaart

Aanvragen OV-chipkaart

http://ov-chipkaart.nl/aanvragen/

Algemene informatie over de OV-Chipkaart

www.ov-chipkaart.nl

DUO stoplijn

088-4247699

Een lijst met oplaadpunten in je buurt

www.ov-

chipkaart.nl/klantenservice/adresvinder/?servicetype=3&r

adius=5

Voorbeeldfilmpjes

www.studentenreisproduct.nl/hoe-werkt-de-

ophaalautomaat.aspx

Rijbewijs halen

www.cbr.nl

Studiefinanciering

Aanvraagformulier aanvullende beurs

www.ib-

groep.nl/particulieren/klantenservice/formulieren/studiefi

nanciering_mbo.asp

Aanvraagformulier studiefinanciering

www.ib-

groep.nl/particulieren/klantenservice/formulieren/studiefi

nanciering_mbo.asp

Adres DUO

Dienst Uitvoering Onderwijs

Postbus 50061

DA Groningen

Informatie over een basisbeurs bij geen Nederlandse

nationaliteit

www.ib-

groep.nl/particulieren/studiefinanciering/sfmbo/voorwaar

den.asp

Informatie over mogelijkheden wanneer je recht hebt op

studiefinanciering

www.ib-

groep.nl/particulieren/studiefinanciering/sfmbo/aanvrage

n.asp

Tegemoetkoming scholieren

Aanvragen tegemoetkoming scholieren

www.duo.nl

Verzekeringen

Informatie over verzekeringen

www.afm.nl/nl/consumenten/producten/verzekering.aspx

Vrijetijdsportaal

Informatie over vrijetijdsbesteding in Provincie Gelderland

www.vrijetijdsportaal.nl

Wajong

Aanvragen van Wajong:

www.uwv.nl/wajong/actueel/Wajong_aanvragen_via_inter

net.aspx

Werk

Informatie over Jobstap: www.jobstap.nl

Informatie over zoeken naar werk en solliciteren

www.werkenmeteenbeperking.nl

www.werk.nl

Wonen

Inschrijven bij Entree: www.entree.nu

WSW

Informatie en aanvragen van WSW

https://www.werk.nl/werk_nl/werknemer/meer_weten/ka

nsen_vergroten/socialewerkvoorziening

Zorgtoeslag

Aanvragen van zorgtoeslag

www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/zorgtoeslag/vraag-en-

antwoord/hoe-kan-ik-zorgtoeslag-aanvragen-of-

wijzigen.html

24