160905 cc 71 10 jaar HSP-Verandering-verrassing LL€¦ · je met HSP Vlaanderen de hand om stap...

De Cocon jrg. 12 nr. 71 | 1

10 jaar HSP Vlaanderen vzw

De psychologie van veranderen

Verrassingen

Oktober 2016 - Jrg. 12 nr. 71

De Cocon

Tweemaandelijks magazine

van HSP Vlaanderen,

Vlaamse Vereniging voor

Hooggevoelige Personen vzw

Dit magazine maakt deel uit

van het lidmaatschap

Verantwoordelijke uitgever

Vlaamse Vereniging voor

Hooggevoelige Personen vzw

Prudens Van Duyseplein 12a

9000 Gent

www.hspvlaanderen.be

Redactie

Ilse Van den Daele

Yves Deroubaix

Lien Loeys

Ann Denys

tel: 09 324 81 99

e-mail: [email protected]

Medewerkers

Pol Goossen

Ilse Van den Daele

Monique Van Mossevelde

Carine De Smet

Anne Meeuwis

en nog vele anderen...

Leden en Abonnementen

tel 09 324 81 99

[email protected]

IBAN: BE08 7370 1952 3113

BIC: KREDBEBB

©2016 Alle rechten voorbehouden

Niets uit deze uitgave mag worden verveel-

voudigd en/of openbaar gemaakt d.m.v. druk,

fotokopie, microfilm of op welke andere wijze

ook, zonder schriftelijke toestemming van de

uitgever.

Nieuwe Rubriek: Geluid & co


Abonnement op

De Cocon

= Lid van HSP Vlaanderen

Lid worden van HSP Vlaanderen is je laten mee-

nemen in een verhaal van steun en begrip, van

thuiskomen en advies op maat ontvangen. Stap

voor stap nemen onze activiteiten en ons maga-

zine De Cocon je mee om je eigen weg te zoe-

ken. Zo leer je omgaan met de dualiteit tussen

jezelf te zijn en je aan te passen aan de maat-

schappij. Laat je meenemen, met vallen en op-

staan, maar niet alleen.

Terwijl facebookgroepen over HSP vaak in een

negatieve klaagzang blijven hangen, reiken we

je met HSP Vlaanderen de hand om stap voor

stap een gids te zijn, om je persoonlijke ontwik-

kelingen een duwtje in de rug te geven en je

sterktes en talenten (terug) te vinden.

Lid worden kan in twee eenvoudige stappen

1. Registreer je op www.hspvlaanderen.be

(lidmaatschap -> ik word graag lid').

2. Je lidgeld maak je over op het rekeningnum-

mer van HSP Vlaanderen. Van zodra je lid-

geld is gestort ben je officieel lid en ontvang

je tweemaandelijks de Cocon, in papieren of

digitale versie.

Het lidgeld bedraagt

• jaarlijks € 31,90, indien je opteert voor

het magazine De Cocon per email

(pdf-versie, in kleur)

• jaarlijks € 42,90, indien je opteert voor

het magazine 'De Cocon' per post

Wat omvat je lidmaatschap?

Je ontvangt tweemaandelijks ons uitgebreid en

kwalitatief magazine De Cocon.

Met korting op activiteiten, seizoens-extraatjes,

je wordt op de hoogte gehouden van talloze

activiteiten rond HSP en nog veel meer...

Betalingswijze

HSP Vlaanderen vzw

IBAN: BE08 7370 1952 3113

BIC: KREDBEBB

Met vermelding ‘nieuw lid’

Verhuisd?

..

Bezorg ons zo gauw mogelijk je nieuwe adres.

Ook indien je De Cocon per mail krijgt, hebben

we je nieuwe thuisadres nodig voor de oproep

tot vernieuwing van je lidmaatschap.

Mail ‘nieuw adres – lid’ naar

[email protected] en vermeld dui-

delijk zowel je oude als je nieuwe adres.

-> Schenk op dezelfde

manier een abonnement

op de Cocon aan familie

of vrienden!

.

Wist je dat?

Ben je op zoek naar geschikte literatuur rond

hooggevoeligheid voor jezelf of je kinderen? Kan

je wat advies gebruiken? Wil je een doorverwijzing

naar een therapeut met kennis van hooggevoelig-

heid? Onze e-maildienstverlening staat tot je

dienst.

Mail je vraag naar via www.hspvlaanderen.be.

Links in de menubalk klik je op ‘contact’. Zowel je

gegevens als de inhoud van je mail worden in alle

discretie behandeld.


Ilse Van den Daele

Ilse Van den Daele


Lien

Carine

Ilse Van den Daele

Ilse Van den Daele

Carine

Charlotte Wortel

Anoniempje

Redactie

Redactie

Redactie

Anne Meeuwis

Voorwoord en Pols citaat ............................................................. 4

10 jaar HSP Vlaanderen als VZW .................................................. 5

Bedankt! .................................................................................. 6

Dank u HSP Vlaanderen! ............................................................. 7

Een onbekend verhaal in de marge van 10 jaar HSP Vlaanderen ....... 8

De psychologie van veranderen .................................................... 11

Verrassing! ............................................................................... 12

Zigeuners ................................................................................. 13

Houdt een vrijgezellen vrijgezellig ................................................ 13

Instinkertje ............................................................................... 14

Wie goed hoort blijft langer gezond .............................................. 15

Boekentip: This is me—doeboek ................................................... 17

Doen! Stiltewandeling ................................................................. 17

Anne’s column: Never change a winning team ................................ 18

Oproep: Vrijwilligers gezocht ....................................................... 19

Lezersbrief: Transsurfing............................................................. 20

Oproep: BV’s ............................................................................. 20

Sensinfo ................................................................................... 21

Schrijf mee ............................................................................... 22

Agenda activiteiten .................................................................... 23

Alle gepubliceerde teksten werden herwerkt door de redactie

met respect voor de inhoudelijke eigenheid.


Foto Ann De Wulf

Voorwoord

naar wat ik vond over de moeilijkheden die mensen

met verrassingen ondervonden. Geloof het of niet,

maar ik vond daar bitter weinig, om niet te zeggen

niets, van terug. Zo zie je maar, we zijn niet de meest

doorsnee persoon. Maar dat hoef ik wellicht niet meer

te zeggen.

Dit najaar gaan weer initiatieven voor goede doelen

van start, als Music for Life en Rode Neuzendag. Bij

een initiatief met acties in het kader van Music for Life

zorg je ervoor dat jouw steun rechtstreeks naar HSP

Vlaanderen gaat. Twijfel je nog? Lees dan zeker ver-

der bij 10 jaar HSP Vlaanderen.

Veel lees- en najaars-wandelgenot,

Ilse

Lieve gevoelige leden,

Op dit eigenste ogenblik is het begin september en

kunnen we nog genieten van een lekker warm zonne-

tje en temperaturen boven de 24 graden. Niks nog

geen dikke truien of jassen, gelukkig maar. Niettemin,

het mooie liedje zal niet lang meer duren, het najaar

staat voor de deur. Ik merk dat de avonden al begin-

nen korten, het wordt vroeger donker en dat stemt

me minder vrolijk. Maar zoals gewoonlijk zal ik me

daarbij moeten neerleggen. Naast het feit dat ik het

niet fijn vind dat het minder lang licht is, vind ik de

herfst toch steeds een geweldig seizoen. Mistige och-

tenden, vooraleer het zonnetje doorbreekt, lange

wandelingen maken door de ruisende bladeren, pom-

poensoep smullen en de mooiste kleuren aan de bo-

men bewonderen, dat stemt me wel vrolijk.

De herfst staat ook voor een nieuw seizoen in onze

activiteitenprogrammatie. De HSP-Praatkaffees star-

ten weer op. Onze medewerkers verwelkomen je met

open armen om je je ervaringen als gevoelig persoon

te laten delen.

In deze editie van de Cocon staan we even stil bij 10

jaar HSP Vlaanderen als VZW. Jawel, 10 jaar van ijve-

ren voor aandacht voor de hoogsensitieve persoon in

deze woelige en veel te snelle tijden. IJveren voor

meer begrip en steun, voor meer verdraagzaamheid

en zachtheid in het omgaan met elkaar, onder kin-

deren, naar kinderen, onder volwassenen, in gezin-

nen, op school en op het werk. Hoe is dit allemaal

ontstaan? Welk parcours hebben we afgelegd? Welke

aandacht schenken we aan wetenschappelijk onder-

bouwde informatie? We gaan er graag wat dieper op

in. Daarnaast lees je ook een aantal getuigenissen van

leden, voor wie HSP Vlaanderen heel wat heeft bete-

kend. Wil jij ook graag jouw ervaring kwijt? Dan kan

je ons je getuigenis steeds bezorgen.

We hebben het ditmaal ook graag over veranderingen

en wat dat bij ons teweeg brengt. Een noodzakelijk

kwaad of bron van nieuwe kansen? Het is maar hoe je

het bekijkt. We staan huiverig tegen veranderingen,

maar het zijn net de veranderingen die ons een stapje

verder kunnen brengen in onze zelfontplooiing en evo-

lutie. Zo krijgen we als het ware een haat-

liefdeverhouding met veranderingen.

We sluiten daar graag naadloos op aan met het thema

verrassingen. Want ook verrassingen zijn een soort

van veranderingen, plotse hevige aanvallen op ons

kabbelend leventje. Een verstoring van onze uitgeba-

lanceerde planning. Verrassingen lijken voor de mees-

te mensen leuk te zijn, voor de hoogsensitieve per-

soon zijn ze dat meestal niet. Ik heb even gegoogeld

Pols citaat Peter Pol Goossen deelt een opmerkelijk citaat

Pol Goossen

“Het open kantoor kan leiden tot burn-out. Het

open kantoor is ruim en licht. Het belichaamt

de nieuwe stijl van werken, maar de overdaad

aan prikkels putten ons uit. Tientallen mensen

in een krappe ruimte, dicht bij mekaar, zodat je

van iedereen kan horen wat hij te vertellen

heeft. Geen ontsnappingsroutes, geen stille

ruimtes, geen aparte hokken. Een kakafonie

van telefoons die staan te rinkelen op onbe-

mande bureaus, ratelende printers en lawaaie-

rige koffieapparaten. Kwaliteit van de dag die

omgekeerd evenredig is met de hoeveelheid

drukte en lawaai. En als je er een opmerking

over maakt wordt je bestempeld als

‘hysterisch’.”

Uit De Standaard van 12/3/2016

The small but intense pleasure of walking

through dry leaves and kicking them up as you

go … they rustle, they brustle, they crackle

From Walking through leaves, Vita Sackville-W

Sissinghurst Castle


Dossier 10 jaar HSP Vlaanderen vzw

10 jaar HSP Vlaanderen

als VZW

De tijd vliegt. Zeg dat wel, het lijkt precies gisteren en

intussen staan we tien jaar verder.

Ongelooflijk is het – als ik zie wat HSP Vlaanderen

bereikt heeft, wetend dat het ontstaan is uit een

sprankje hoop, buikgevoel volgen en inzet van een

totaal verzwakte en quasi weggekwijnde CVS-

patiënte. Tegelijk een bewijs ook dat het KAN. Het is

geen garantie, maar het geeft hoop. Je kàn erbovenop

raken. Niet van de ene dag op de andere, niet door de

makkelijkste weg te volgen maar door je passie te

vinden, te volgen en te geloven in jezelf, in je eigen

doel. Het is een weg met vallen en opstaan, met stil-

staan en doorgaan, allemaal op je eigen tempo. Maar

als het JOUW weg is, is het de juiste.

Toen ik in ’99 gecrashed ben met een burn-out die

later in CVS uitmondde, stortte mijn wereld in. Als

gedreven vrouw van 29 met een zoontje van 5 kon ik

me er niet zomaar bij neerleggen dat het licht was

uitgegaan. Ik bleef zoeken naar het hoe en waarom

van de crash, in de mate van het mogelijke. Een be-

vriend therapeut zei me dat ik ‘gevoelig’ was. Daar

had ik nooit bij stilgestaan. Ik begon te zoeken naar

wat ik zoal kon terugvinden over ‘gevoeligheid’ en

belandde, zoals zovelen onder jullie, bij de site van

Elaine Aron. Haar eerste boek was voor mij een ware

eye-opener. Die dame aan de andere kant van de

oceaan vertelde hoe mijn leven in elkaar zat, hoe ik

functioneerde, hoe ik reageerde en hoe ik de dingen

in de wereld aanvoelde. Stel je voor. Ik kon eindelijk

mezelf zijn, want er was zelfs een boek over mij als

persoon geschreven.

Ik vond het vreemd dat in Vlaanderen geen informatie

beschikbaar was over hoogsensitiviteit. Dit had intus-

sen zoveel voor mij betekent. Ik voelde de drang om

dit bekend te maken. Nog ziek en in pyjama achter

mijn bureautje, startte ik met technische hulp van een

vriend, de website www.hspvlaanderen.be op. Wie

had ooit gedacht dat deze stap de start was van wat

de vereniging vandaag betekent voor zovele mensen.

De laatste 10 jaar hebben we als wetenschappelijk

onderbouwd platform voor hoogsensitieve personen

grote stappen gezet. Tal van activiteiten zijn orga-

nisch gegroeid, door de wil om mensen te helpen

‘stappen te zetten’, door begrip, informatie en onder-

steuning te bieden. De activiteiten werden na verloop

van tijd verder uitgewerkt en verankerd, met groot

succes.

Niettemin was en blijft dit een hobbelig parcours ge-

zien de weinige middelen waarover de vereniging be-

schikt. HSP Vlaanderen ontvangt enkel een aanmoe-

dingingssubsidie van de Stad Gent. In deze economi-

sche crisistijden wordt er overal bezuinigd en ge-

snoeid, waardoor de hoop op subsidies niet realistisch

is, of moet ik zeggen ‘nog niet’? Als vrijwilligerswerking

hebben we intussen kunnen rekenen op honderden

geweldige mensen, elk met hun eigen sterktes, kracht

en inzet. Hun passie om mee deel te uit te maken van

dit verhaal is bewonderenswaardig. Alleen dit al is een

fantastische beleving. Om met zovele mensen te kun-

nen samenwerken vanuit hùn individuele talenten. Een

dikke dankjewel daarvoor, aan eenieder die ooit iets

voor HSP Vlaanderen heeft gedaan.

In het bijzonder wil ik ook mijn beste vriendin bedan-

ken. Sinds de geboorte van HSP Vlaanderen heeft zij

alle ups en downs meegemaakt, bood zij een luiste-

rend oor voor alle troubles die we zijn tegengekomen

en was ze dolenthousiast met mij, telkens wanneer er

weer een succes(je) werd bereikt. Haar nuchtere kijk

op de zaken bracht me van tijd tot tijd weer met beide

voeten op de grond. Zij is mijn sparringpartner, steun

en toeverlaat. Bedankt K.

HSP Vlaanderen kon tijdens deze jaren rekenen op de

medewerking van professor Elke Van Hoof, waarvoor

wij haar uiteraard willen bedanken. Zij begeleidde ons

in gesprekken met het Vlaams Ministerie van Welzijn,

Volksgezondheid en Gezin, sprak op de ‘Dag van het

Gevoel’ in 2009 en 2013 en lanceerde samen met ons

de eerste aanzetten tot het wetenschappelijk onder-

zoek (enquêtes op de Dag van het Gevoel 2013). Een

onderzoek dat ze inmiddels verder uitwerkte en bin-

nenkort voorstelt aan de pers.

In 2014 resulteerde dit in een samenwerkingsverband

met de VUB en professor Van Hoof. De postacademi-

sche vorming ‘HSP voor professionals’, werd een feit.

Het doel was om een minimale standaard te creëren

die de begeleiding en zorg van hoogsensitieve perso-

nen verbetert. Gezien hoogsensitiviteit nog niet vol-

doende gekend is bij professionele hulpverleners, leer-

krachten en artsen, is dit een belangrijke stap in het

parcours naar de (h)erkenning van hoogsensitieve per-

sonen.

Binnenkort komt ook het eerste wetenschappelijke

boek van Vlaamse bodem rond hoogsensitiviteit uit.

Professor Van Hoof verwerkt hierin haar inzichten en

de resultaten van haar wetenschappelijk onderzoek.

Een aanrader. (zie ook pagina 21!)

We werken in Vlaanderen al die jaren al succesvol sa-

men met de Gezinsbond, CM, Ziekenzorg/Ariadne, De

Voorzorg, Pedic, Bibliotheken, Vormingpluscentra,

scholen, de Taborgroep, Lannoo, SCV, Stad Gent en

Provincie Oost-Vlaanderen, enzovoort.

HSP Vlaanderen maakt zich intussen op voor de ko-

mende 10 jaar en zal zich verder inzetten om de


doelstellingen die zij inmiddels grotendeels heeft ver-wezenlijkt, verder kwalitatief uit te bouwen. Wij hopen hiervoor ook op jouw steun te mogen blijven rekenen.

Hou ons dit komende feestjaar 2017 in het oog! Je hoort nog van ons.

Ilse Van den Daele, uw Voorzitter Het is een eer al 10 jaar voorzitter te zijn van HSP Vlaanderen !

Al vanaf mijn prille jeugd voelde ik me anders. Als

kind bekeek ik de drukdoenerij van mijn leeftijdsge-

noten niet-begrijpend van op een afstand. Ik las lie-

ver rustig een boek dan mee te doen met hun ruwe

spelletjes. Volgens mijn ouders was ik stil en verle-

gen.

Ik groeide op in de sixties, de tijd van flowerpower en

uitbundigheid. Er broeide iets onder de jeugd. Ik wil-

de zo graag deel uitmaken van deze nieuwe genera-

tie. Jongeren wilden de wereld veranderen en rebel-

leerden tegen de maatschappij. Zij durfden, ik niet! Ik

keek toe vanaf de zijlijn.

De meeste mensen bestempelden mij als lief en spon-

taan. Ik vond mezelf toen een “kruidje-roer-me-niet”,

overgevoelig en introvert. Iemand noemde mij ooit

“een seut”. Die opmerking kwam toen hard aan. Ze

werd echter gemaakt door een laaggevoelige, luid-

ruchtige en oppervlakkige vrouw.

Na een huwelijk van 14 jaar met een narcist bleef ik

jaren alleen. Ik wilde niet meer gekwetst worden.

Mijn kinderen voedde ik alleen op. Het was een moei-

lijke periode want elk probleem diende ik alleen op te

lossen. Ik was op zoek naar antwoorden, naar de zin

van mijn bestaan. In die periode verloor ik mezelf.

Het antwoord kwam toen ik meer dan 10 jaar geleden

een tijdschrift aan het lezen was. Daar stond een arti-

kel over hooggevoeligheid in, geschreven door Susan

Marletta-Hart. Eindelijk kreeg ik inzicht over mijn ei-

gen persoonlijkheid. Mijn ziel jubelde.

Ik zocht op de computer zoveel mogelijk informatie

over hooggevoeligheid. Zo ben ik uiteindelijk terecht

gekomen bij HSP Vlaanderen. Er ging een universum

voor mij open. Eerst was mijn wereld “50 tinten

grijs”, nu plots opende zich een spectrum van de

meest intense kleuren.

Bedankt, oprichters en medewerkers van De

Cocon:

om mijn leven te verrijken met inzicht, begrip over

hoe wij, hooggevoelige mensen in het leven staan.

om me te tonen dat ik allesbehalve een seut ben,

maar een intelligente, sterke en gevoelige vrouw.


Bedankt!

STEUN HSP VLAANDEREN

Help jij ons ook om dit verhaal verder te ze�en en

hoogsensi�viteit de aandacht te geven die het ver-

dient, bij de dokter, in scholen, op de werkvloer, bij

het beleid?

Preven �e van stressgerelateerde aandoeningen

(depressie, fibromyalgie, burnout, CVS, …) is onze

drijfveer. Want iedereen wil zich begrepen voelen en

zich gewoon goed voelen in zijn vel.

Steun ons met je gi' !

Hoe je dat doet vind je op www.hspvlaanderen.be

Niets dan voordelen: Met een fiscaal a2est krijg je

45% terugbetaald op je geschonken bedrag.

De fiscus betaalt je gi5 immers graag mee. Voor een

bijdrage van 40 euro of meer op jaarbasis aan HSP

Vlaanderen, krijg je een fiscaal a2est. Zo worden je

gi5en voor 45% fiscaal a5rekbaar. Een gi5 van 40

euro komt dan maar op 22 euro, want je krijgt op die

manier 18 euro terug.

Of zet een leuke ac�e met je vrienden op in het ka-

der van Music for Life voor HSP Vlaanderen of voor

Rode Neuzendag.

Of zamel Rode Centjes (rosse centjes) in zoals vorige

jaren.

Haal ze op bij vrienden, familie, collega’s, leerkrach-

ten, … en laat het ons weten. Dan zoeken we samen

een manier om ze tot bij ons te brengen. Vorig jaar

was dit goed voor 350 euro, dit jaar doen we beter!

Alvast bedankt om mee verder te bouwen aan de

komende 10 jaar !

Ze wisten niet dat het onmogelijk was,

dus hebben ze het gedaan

Mark Twain


Als dochter van zelfstandigen heb ik altijd zien en

horen werken. Deel uitmakend van de grote bedrij-

vigheid zou je kunnen zeggen dat werkethiek me met

de paplepel is ingegeven. Mijn verlangen naar zelfont-

plooiing, goedkeuring, voldoening en eigenwaarde

was gedurende mijn carrière dan ook heel groot. Tot

op bepaalde hoogte heb ik dat ook steeds in mijn

functies kunnen verwezenlijken. Het ogenblik dat mijn

perfectionisme zich tegen me heeft gekant, heb ik

nog wat rond gesputterd op de arbeidsmarkt. Volledig

in de ontkenning dat een burn-out me als het zwaard

van Damocles boven het hoofd hing, ging na mijn

laatste ontslag het licht compleet uit.

Je kan dus gerust stellen dat ‘werk’ in vele opzichten

een sterke invloed heeft gehad op mijn leven.

Ik, die nog steeds zeg dat werken mij altijd geestelijk

gezond hield, had plots geen doel meer, geen motiva-

tie om zelfs nog door te gaan met dit leven. Mijn refe-

rentiekader dat zich—in mijn privéleven—de laatste

jaren had gevormd, was overwoekerd door nare situ-

aties, mentale uitputting, verlies en desillusies. Ik ben

echt heel diep gaan zoeken naar iets wat mijn leven

terug zin zou geven. Niet moeilijk dan, dat ik er na

het grote zwarte gat zo’n haat-liefde verhouding met

werk aan overhield.

Twee jaar heeft het me gekost om terug op een leef-

baar niveau te komen… Enkele crisisvrije maanden

wakkerden mijn prestatiedrang weer aan. Na overleg

met de huisarts en toestemming van de controlearts

mocht ik opnieuw dromen van doelstellingen, realisa-

ties en evaluaties. Dat vond ik geweldig.

In mijn daaropvolgende zoektocht naar vrijwilligers-

werk ben ik op HSP Vlaanderen gestoten. De term

HSP was mij toen nog totaal onbekend, maar toen ik

de site had opgezocht en besefte dat ik ook hoogseni-

tief was, kon mijn vreugde niet op en wilde ik abso-

luut deel uitmaken van deze educatieve organisatie!

om ons te laten zien dat de wereld niet alleen bestaat

uit luidruchtige, arrogante betweters met een grote

mond, maar dat er ook veel gelijkgestemde zielen

rondlopen op deze aardbol.

om hooggevoeligheid onder de aandacht te brengen

van hulpverleners en wetenschappers.

om mijn negatieve zelfbeeld om te vormen tot zelf-

aanvaarding en zelfbewustzijn, zodat ik mezelf kan

aanvaarden zoals ik ben.

om ons tips te geven hoe we moeten omgaan met

deze soms moeilijke, maar ook prachtige, unieke ga-

ve.

Proficiat:

voor jullie inzet gedurende 10 jaar. Kleinschalig be-

gonnen, maar uitgegroeid tot een volwaardige, fan-

tastische organisatie.

voor het organiseren van de kinderkampen en aan-

dacht te besteden aan de noden van deze fijngevoeli-

ge zieltjes. Wat een verschil met toen ik jong was.

Twee keer ben ik als kind op kamp geweest. Nu 50

jaar later kan ik me nog steeds die enorme eenzaam-

heid herinneren. Alleen, tussen zoveel luidruchtige

kinderen, vreselijk vond ik dat. Jullie initiatief kan ik

dus alleen maar toejuichen!

Bedankt dat ik er bijna vanaf het begin bij mocht ho-

ren en van op de achtergrond mijn kleine bijdrage kan

leveren aan jullie prachtige tijdschrift. Mijn artikels

zijn geen literaire hoogstandjes, maar komen wel

recht uit mijn hart.

Door jullie ben ik nu trots op mijn hooggevoeligheid.

Het is een eigenschap waarvoor ik me niet langer

schaam, maar waar ik trots op ben. Ik mag eindelijk

tonen wie ik ben.



Dank u HSP Vlaanderen!

Door jullie ben ik nu trots

op mijn hooggevoeligheid


Na een enthousiast kennismakingsgesprek ben ik dan

ook meteen uit de startblokken gevlogen. Mijn eerste

taak uitgevoerd, stroomde mijn hart weer over van

eigenwaarde! Ik was zo blij dat ik nog eens mocht

proeven van hoe het voelde om waardevol te zijn.

Sensaties zoals appreciatie, eigenwaarde, begrip,

steun, gevoel van bij te dragen tot een organisatie

waar ik voor 200% achter sta, dat heeft mijn zelfver-

trouwen en eigenwaarde een enorme boost gegeven!

Aan de andere kant is ook duidelijk naar boven geko-

men dat ik me nooit of te nimmer meer aan de échte

arbeidsmarkt zal kunnen aanpassen: omgaan met die

prestatiedruk, concentratie, overprikkeling, verant-

woording afleggen, begriploze en veroordelende colle-

ga’s.

Alle voordelen op een rijtje, heeft HSP een zeer waar-

devolle betekenis in mijn leven: het laat me toe te

doen waar ik goed in ben, zonder mijn valkuilen uit

het oog te verliezen.

Lien

Stilletjes maar heel vurig hoop ik dat mijn gezondheid

nog een lange tijd behoorlijk goed mag blijven en dat

ik nog vele prachtjaren met mijn gezin, familie en

vrienden mag meemaken. Ik weet het: de meeste

mensen koesteren wellicht datzelfde verlangen, en

toch... Ik ben ervan overtuigd dat het bij mij heel diep

zit, bijzonder bewust. Zo’n levenswens wijst er natuur-

lijk op dat het met mij niet zo slecht gaat en dat is ook

zo, alleen is dat lange tijd wel even anders geweest.

Mijn vader bouwde langzaam maar zeker een mooie

loopbaan uit zodat ik vooral door mijn moeder werd

opgevoed. Oh, ze deed dat voortreffelijk hoor. Of ons

pa nu thuis was of niet, het huishouden draaide goed.

Als kinderen kwamen we niets tekort, noch materieel,

noch geestelijk. Mijn moeder is altijd een sterke vrouw

geweest. Ze had dan ook als kind de tweede wereld-

oorlog meegemaakt, en wel van heel nabij. Doordat

mijn grootouders, samen met hun kinderen, in een

buurt woonden waar veel gebombardeerd werd, zag

het gezin zich verplicht de vlucht te nemen en een

tijdelijk onderkomen elders te zoeken. Nodeloos te

melden dat de oorlog diepe sporen bij mijn moeder

achterliet.

Als geen ander weet ze dat het leven hard kan zijn en

dat je daarom maar beter sterk bent. Bij de opvoeding

speelden dus niet alleen de huishoudelijke zorg en

moedertoewijding een rol, maar zeker even belangrijk

voor haar was de boodschap dat we sterk moesten

zijn, niet verwend mochten worden en dat we tegen

een stoot moesten kunnen. Laat dat nu net een punt

zijn dat niet meteen heel duidelijk bij mij als hoogge-

voelig kind te merken was en dat in een tijd waarin

nog hoegenaamd niets over HSP bekend was. Als klein

kind kon ik best een begeleidende hand en wat troos-

tende woorden gebruiken om mijn zelfvertrouwen uit

te bouwen, gevoelig als ik was voor opmerkingen en

kritiek van anderen. Mijn moeder maakte zich vaak

boos alleen omdat ik was wie ik was. Ik maakte niets


Een onbekend verhaal

in de marge van 10 jaar

HSP Vlaanderen

Dank je wel !

Een sprekend moment om je eens te laten weten

dat ik de e-maildienstverlening van HSP Vlaanderen

als aangenaam ervaar: open en rustig, in het eigen

ritme. Ik hou ervan. Je stelt een vraag en je ontvangt

begrip en vrijblijvend advies.

In de beginjaren van HSP Vlaanderen volgde ik een

cursus (vijf voormiddagen) rond hooggevoeligheid.

Deze bijeenkomsten zijn met hart en ziel gedeeld.

Ze blijven me bij - net als het werk van Elaine Aron -

als een thuiskomen.

Ik ben daar erg dankbaar om!

Riet


nodige steun te vinden wanneer het tegenzat: HSP

Vlaanderen vzw. Ik surfte op de website, las gretig

de teksten en uitleg, kocht aangeprezen boeken en

vond er ook gegevens van een psychologe die gespe-

cialiseerd is in hoogsensitiviteit. Ik leerde bij haar

mijn gevoeligheid te bestuderen en facetten ervan “in

kaart te brengen”. Ik beleefde er alles opnieuw, maar

terzelfdertijd verwerkte ik, beredeneerde ik als een

volwassene. En niet langer als een onwetend kind,

dat zonder ervaring en zonder afgewerkte studies

alles letterlijk opneemt, zoals een nieuwe spons elke

druppel Dreft opzuigt. Als dat jaren gebeurt, hoelang

moet je dan niet naspoelen om alle overtollige Dreft

uit de spons te krijgen?

Ik heb een pad afgelegd, ja, maar vandaag kan ik

zeggen dat ik me echt goed voel. Ik bijt meer van me

af, herken vlugger mijn hooggevoelige eigenschappen

en ga er dan ook gemakkelijker mee om. Mijn relatie

met mijn man is uitgediept: we zijn nu meer elkaars

partners in de volle zin van het woord. Mijn omgang

met de kinderen is erop verbeterd en mijn werksitua-

tie is ook beter geworden. Zoals ik al zei: ik hoop echt

dat deze mooie tijd nog een tijdje mag voortduren.

Terzelfdertijd voel ik ook de behoefte om mijn verhaal

eens kwijt te kunnen. Niet langer meer omdat ik er-

mee zit, maar wel in de hoop dat het anderen mis-

schien kan helpen: ouders bij de opvoeding van kin-

deren, of HSP’s die ook één en ander moeten verwer-

ken. De wereld is er één van HSP’s en niet-HSP’s, en

beiden gaan hand in hand. De één vult de ander aan.

Daarom is HSP Vlaanderen vzw voor mij de ideale

plek om het op te nemen voor hooggevoeligheid, als

infobron, als steun voor wie het nodig heeft, maar

niet als doel op zich. De ganse wereld kan mooi zijn

zoals ze is, als er wederzijds begrip en respect is, als

iedereen mag zijn wie hij of zij is!

Carine

kapot, ik gehoorzaamde, en toch deed ik het vaak

niet goed genoeg. “Alle anderen ..., maar jij .... !”

De communicatie tussen ons is volledig uitgevallen,

dat wil zeggen: ik vertelde nog banaliteiten, speelde

de lachende meid, maar alles wat mij enigszins raak-

te, hield ik angstvallig voor mezelf om aan de nor-

men te voldoen. Zo werd mijn leven een theater, en

had ik een chronisch gebrek aan zelfvertrouwen. Het

was immers wel beangstigend om vast te stellen dat

als ik iets dacht of zei of deed zonder een echte fout

te maken, dat dat toch vaak afgekeurd werd. Het

was precies alsof ik verkeerd op de wereld was ge-

zet. Ik liet me natuurlijk wel door anderen uit het

lood slaan en op zich vind ik het ook goed dat kin-

deren aangeleerd worden om sterk te zijn maar de

manier waarop dat gebeurt, is daarbij wel belangrijk.

Ik ben er vandaag vast van overtuigd dat ik sneller

zou zijn open gebloeid mits wat begrip en gesprekjes

en uitleg op kindermaat, een luisterend oor, de

boodschap dat nog anderen niet zo assertief zijn en

daarin moeten groeien, of via een beetje training.

Door mezelf echter goed af te schermen voor de kri-

tiek die ik altijd kreeg, bleef ik met alles zitten en

evolueerde ik niet echt. Ook was ik voortdurend be-

zig met hoe ik moest zijn, met wat mij opgedragen

werd, terwijl ik niet uit mezelf leefde. Maar wanneer

groeit je zelfvertrouwen, wanneer ben je sterk ge-

noeg om anderen van weerwoord te dienen? Is dat

niet net wanneer je goed in het vel zit? Daarvoor

moet je je natuurlijk focussen op jezelf, en ben jijzelf

het beginpunt van alles!

Het onvermijdelijke gebeurde dan ook bij mij: het

draaide niet meer goed rond in mijn leven en ik

kreeg er maar geen vat op. Het leidt me te ver om

hier elk detail van mijn leven haarfijn te beschrijven

maar laat dit duidelijk zijn: de aanpak van mijn ge-

voeligheid, zeg maar de afwijzing of terechtwijzing

ervan, was nefast voor de uitbouw van mijn persoon-

lijkheid, een deel van mijn studies, enz ...

Ik ben een heel zelfstandig mens. Als het even kan,

dan houd ik liefst de touwtjes van mijn leven in ei-

gen handen. Maar vast als ik zat, zag ik me op de

duur genoodzaakt om met een psycholoog te praten,

dat heeft geleid tot het blootleggen van mijn pro-

bleem. Daarmee ben ik dan getrokken naar de enige

plaats die volgens mij geschikt was om verder aan

mezelf te werken, om mijn gevoeligheid te doorgron-

den, een (mooie) plaats te geven in mijn leven en de

De ganse wereld

kan mooi zijn

zoals ze is,

als er wederzijds begrip

en respect is,

als iedereen mag zijn

wie hij of zij is!


Hartelijk dank HSP Vlaanderen


gezochte en nergens op gebaseerde argumenten

gaan tellen ('Rokers zijn leukere mensen'). Wanneer

we uiteindelijk besluiten te veranderen dan worden

we nog steeds tegengehouden doordat we onze doe-

len vaag houden en gaan uitstellen ('Na mijn 30ste

stop ik echt').

2. De tweede truc, de attributiefout, heeft te maken

met het beschermen van ons zelfbeeld. Mensen nei-

gen er over het algemeen toe om succes aan zichzelf

toe te schrijven en mislukkingen aan de buitenwereld.

Ons zelfbeeld komt op die manier niet in gevaar en

dat beschermt ons tegen depressie en negatieve,

pijnlijke gedachten. Deze truc zorgt er echter voor dat

wij 'ontspannen' omdat we toch niets aan de

'mislukkingen' kunnen doen. Het ligt aan je partner,

de economische crisis, het feit dat je met ADHD bent

gediagnosticeerd of je vader ook altijd vreemdging.

Het is niet echt jouw verantwoordelijkheid, denk je.

3. Het hebben van klachten of slechte gewoonten

heeft, naast de voor de hand liggende voordelen,

vaak ook andere, minder opzichtige, fijne kanten.

Soms krijgen we daardoor extra aandacht of privile-

ges en worden we van vervelende taken en verplich-

tingen ontheven. 'Ah, jammer dat je je zo belabberd

voelt, ik kook vanavond wel.' Dit mechanisme noe-

men we ziektewinst. Het kan ervoor zorgen dat we

uiteindelijk niet zo gemotiveerd zijn om de klachten

echt aan te pakken. Vaak is ook de identificatie met

een groep - en het daarbij willen horen - een reden

waarom we dingen doen die we van nature liever niet

zouden willen doen. Veel rokers zijn bijvoorbeeld zo

begonnen. Dit 'groepslidmaatschap' maakt verande-

ring ook extra lastig.

Om te veranderen moet de kracht van deze trucs en

excuses tijdelijk worden geannuleerd. En dat betekent

het verwelkomen van een periode van leren, ploete-

ren, twijfelen, terugvallen en doorzetten. De snelste

route naar gedragsverandering is: je gedrag werkelijk

veranderen. Een tijdlang, zodat de veranderingen in

je hersenen verankerd raken.

Bewerking door Ilse Van den Daele

Bron:http://www.psychologisch.nu/content/de-

psychologie-van-veranderen

Waarom is het zo verbazingwekkend lastig destructie-

ve gewoonten te veranderen? Zelfs als je heus wel

beseft dat drinken meer kapot maakt dan je lief is,

dat je schurende ademhaling rechtstreeks met de si-

garet te maken heeft en het eeuwige piekeren je echt

niet verder helpt. Veel mensen beseffen wel wat er

mis is en toch is dat inzicht zelden genoeg om te ver-

anderen.

Ons brein is 'gebouwd' om verandering te weerstaan.

Onze hersenen zijn geëvolueerd om gedrag te auto-

matiseren in de hersenstam zodat we er verder niet

over na hoeven te denken. Dat vergroot de overle-

vingskans. De diepere, dierlijke hersengebieden die

we delen met reptielen en zoogdieren, zijn veel bepa-

lender voor ons gedrag dan de jongere, meer aan de

oppervlakte gelegen hersengebieden (frontaalschors).

Het idee dat ons gezond verstand het voor het zeggen

heeft is een misverstand. Pas als de 'dierlijke hersen-

gebieden' noodzaak voelen om te veranderen - bij-

voorbeeld door een levensbedreigende situatie of

sterk lijden - zijn we geneigd daadwerkelijk te veran-

deren. Omdat dat gelukkig niet zo vaak gebeurt, moe-

ten we onze hersenen een handje helpen als we de-

structieve gewoonten willen aanpakken.

De hersenen hebben een aantal slimme trucs die we

kunnen doorzien. Zij zijn namelijk geneigd om

(1.) lijdensdruk te verlagen zodat we geen noodzaak

voelen om te veranderen (dit heeft te maken met

cognitieve dissonantie*).

(2.) ons te laten geloven dat wij toch niks kunnen of

hoeven te doen om te veranderen (dit heeft te maken

met de attributiefout**).

(3.) Daarnaast hebben onze gewoonten en klachten

soms een belonende functie in sociaal verband.

1. Cognitieve dissonantie

We weten maar al te goed dat ons gedrag ons op de

lange termijn beschadigt (zoals roken). Om dat harde

besef te verzachten, proberen we zolang mogelijk vol

te houden dat de 'schade' wel zal meevallen ('Mijn

stokoude opa rookte ook'). We blijven oreren dat de

voordelen uiteindelijk zwaarder wegen dan de nadelen

('Wat is het leven waard als je niet geniet?'). Ook ver-

Dossier Veranderingen

De psychologie

van veranderen

Ons brein is 'gebouwd'

om verandering te weerstaan


Vele mensen hebben het niet zo voor verrassingen. Het

overweldigt hen, irriteert hen en zorgt voor verwarring.

Het brengt hen van hun stuk. Nochtans, wanneer we

het woord ‘verrassen’ opzoeken op Google vinden we

hierover enkel positieve dingen terug. Je vindt talloze

links terug in het genre van ‘10 tips om je partner te

verrassen’, maar niets als het gaat om wat verrassin-

gen eigenlijk met jou doen. ‘Iets waarmee je iemand

onverwachts blij maakt’ wordt aangegeven als uitleg

rond verrassingen. Maar ook ‘iemand overvallen met

iets’ of zoals het in Vandale ook vermeld staat ‘een

onverhoedse aanval’. En ik denk dat het net dat laatste

is waar hoogsensitieve mensen het moeilijk mee heb-

ben. Het onverwachte, overvallende karakter van ver-

rassingen maakt dat zij uit evenwicht raken. Vaak voe-

len ze zich het beste in hun element wanneer ze weten

wat er gaat gebeuren. Planning en voldoende geïnfor-

meerd zijn over gebeurtenissen is dan ook van wezen-

lijk belang. Ze weten graag wat ze mogen verwachten.

Een kleine verrassing, zoals het krijgen van een ca-

deautje, kan fijn zijn. Maar onverwacht na je drukke

werkdag geconfronteerd worden met 30 joelende

vrienden in je huis, kan een overrompelende indruk

nalaten en je helemaal van streek maken. Voor veel

mensen is ‘een verrassing’ dan ook helemaal niet iets,

waarmee je iemand onverwacht blij maakt, maar eer-

der iets waar je iemand onverwacht mee uit z’n lood

slaat. ‘Bezint dus vooraleer ge begint’, zou ik je aanra-

den bij het inplannen van een verrassingsfeestje. Je

kan bij hoogsensitieve mensen wel wat kleinere verras-

singselementen op een vooraf gepland en meegedeeld

feestje voorzien, maar niet in die mate dat hun dag-

planning/weekplanning en rustbehoeften volledig uit

evenwicht worden gebracht.

Ook voor kinderen kunnen verrassingen teveel van het

goede zijn. Toen ik mijn zoon van acht jaar, twee we-

ken voor Kerst zei dat ik zijn cadeautje al had gekocht,

was hij in alle staten. Hij kon er niet mee om dat hij

nog niet mocht weten wat het was en maakte het zo

bont, dat ik het hem wel moèst vertellen. Tot zover het

van tevoren meedelen dat ik een cadeautje koop.

Wanneer je van jezelf weet dat je moeite hebt met

verrassingen, laat dan op een gepast moment gerust

weten aan je huisgenoten dat je dit absoluut niet fijn

zou vinden. Het kan immers in die mate stress veroor-

zaken dat je weken nodig hebt om op je plooi te ko-

men.

Ilse Van den Daele—Redactiemedewerker

Dossier verrassingen

Verrassing!

* Het begrip cognitieve dissonantie door auteur

Carol Tavris – sociaal psycholoog

Tavris: "Cognitieve dissonantie is het ongemakkelijke

gevoel dat we hebben als iets wat we geloven of ho-

pen wordt tegengesproken door de feiten, of als ons

gedrag niet overeenkomt met het positieve beeld dat

we van onszelf hebben. Of als we twee verschillende

ideeën hebben die elkaar wederzijds uitsluiten. Dis-

sonerende cognities zijn 'stukjes kennis' of 'stukjes

bewustzijn' die wrijving veroorzaken doordat ze el-

kaar tegenspreken. Elke roker bijvoorbeeld kent dat

gevoel. Je rookt, maar je weet dat je eraan dood kan

gaan. Dat veroorzaakt een ongelukkig gevoel, dus je

moet deze dissonantie proberen op te lossen. Dat

doe je door de een of andere manier het bewijs dat

roken dodelijk kan zijn te verzachten of te negeren,

of anders moet je stoppen met roken."

** Het begrip attributiefout

Het begrip attributiefout komt uit de sociale psycho-

logie, die de wijze waarop mensen het gedrag van

zichzelf en van anderen verklaren in termen van oor-

zaak en gevolg, en hoe dit van invloed is op hun mo-

tivatie, wil begrijpen. De Oostenrijkse Amerikaan

Fritz Heider was hiervan in 1958 een belangrijke

grondlegger.

De theorie verdeelt de manier waarop mensen attri-

bueren (dat wil zeggen: oorzaken toekennen) in

twee typen:

Van externe attributie is sprake als oorzaken worden

gezien als liggend buiten de betrokkene. Wanneer

iemand zakt voor een examen dan kan die volgende

verklaring geven “dat komt doordat de verwarming

zo hoog stond dat ik me niet kon concentreren” een

voorbeeld van externe attributie.

Van interne attributie is sprake als oorzaken worden

gezien als liggend binnen de betrokkene. Wanneer

iemand zakt voor een examen dan is de uitspraak

“dat komt doordat ik te dom ben voor dit examen”

een voorbeeld van interne attributie.

Mensen hebben de neiging om te attribueren op een

wijze die prettig is voor het eigen zelfbeeld. Bij pret-

tige gebeurtenissen wordt er meestal intern geattri-

bueerd, terwijl bij vervelende gebeurtenissen meest-

al extern geattribueerd wordt.


De vraag “En wat wil jij later worden?” werd jou als

kind vast ook wel eens gesteld. Er waren voor mij

persoonlijk drie mogelijkheden: 1) secretaresse, 2)

mezelf, 3) verhuisplanner. Het eerste antwoordde ik

steevast en dat is gelukkig mijn beroep geworden.

Het tweede antwoord zou ook zeer correct zijn ge-

weest, maar daar sta je als kind helemaal nog niet bij

stil.

Optie drie is andere koek. Dat zit zo: als mijn vader

zaliger thuiskwam en enthousiast zei dat hij een leuk

rijtjeshuis te koop had gezien, dan wisten we hoe laat

het was. Een verhuizing was op til. Alweer. Niet dat

we er beter van werden. Meestal sleepte hij ons mee

naar een andere koekendoos, niet veel groter dan de

vorige woning. Zijn intenties waren goed en hij werk-

te hard, dus persten we ons vierkoppig gezin zonder

morren in een te klein stulpje. Maar daar gaat het

niet om. Nee, verhuizen was heerlijk, het zat in ons

bloed. We leken wel een zigeunerfamilie of een gezin

dat een of andere lugubere maffiaclan had verraden,

en steeds op de vlucht was met een nieuwe identiteit

onder de vorm van een getuigenbeschermingspro-

gramma.

We genoten ervan om ruim vooraf verhuisdozen te

verzamelen uit de supermarkt, onze spullen in te pak-

ken, dozen te etiketteren, en oude spullen weg te

gooien. Of om meubelen op te meten en plattegron-

den uit te tekenen. Tenslotte moest alles passen in

die compacte koekendooskamers, en financieel had-

den we het niet breed. Door allerlei omstandigheden

heb ik die verhuistraditie verdergezet. Dat brengt de

teller op elf keer gedurende een tijdspanne van 49

jaar. Aardig toch? Schuurtjes en rommelplaatsen uit-

ruimen, een interieur volledig opnieuw inrichten, de

boel herplannen en omgooien… kom maar op! Op

onze zolder staan alle spullen genummerd in dozen,

de inhoud genoteerd in een schrift. Orde in de chaos

brengen, brengt rust in mijn hoogsensitiviteit. Maar

goed, dat ging over langetermijnsveranderingen…

Als HSP houd ik niet van verrassingen of onverwachte

wijzigingen op korte termijn, ze gooien mijn tijdsplan-

ning en hoofd in de war. Veel veranderingen brengen

we zelf tot stand: een nieuwe baan, woning, relaties...

Alles in ons leven verandert doorlopend. Ook ongewild.

Niets blijft hetzelfde en dat is goed, want stel je voor

dat je nooit iets nieuws beleefde? Het zou onze zelf-

ontwikkeling belemmeren zonder levenservaring op te

doen. En we maken het onszelf alleen maar moeilijk

om weerstand te bieden aan onverwachte veranderin-

gen. Ikzelf heb relaties, woningen en banen achter me

gelaten en ben er telkens beter van geworden. Niet te

veel omkijken, gewoon doorgaan. Verandering kun je

niet tegenhouden, dus kun je er maar beter het beste

van maken en oplossingen zoeken die voor jou een

uitkomst bieden. En die zijn er altijd, geloof me.

Carine

Een vrijgezellenfeest anno 2016 klinkt niet als een leuk

feestje in de oren van een gevoelig iemand. De vragen

‘wie, wat en waar’ blijven vaak onbeantwoord tot op D

-day en bezorgen de vrijgezel meer stress dan ont-

spanning. Want niet alleen op de dag zelf staat de ene

na de andere verrassing je op te wachten. Ook in de

voorbereidende weken kun je plots overvallen worden

door rare opdrachten en/of cryptische berichten.

“Meenemen op je vrijgezellenavond: konijnenpak,

duikbril, zaklamp, helm, paspoort, tien paar sokken en

een glitteroutfit”.

PARTY*PARTY*PARTY*PARTY*PARTY*PARTY*PARTY*

Voor het organiserende team is de voorpret vaak nog

het grootst, maar niet iedere vrijgezel wordt daar even

enthousiast van. Zo ook niet mijn beste vriendin Wen-

dy. Drie jaar geleden gaf zij het jawoord aan haar

prins op het witte paard, maar dat betekende ook dat

ze eerst haar eigen vrijgezellenavond moest door-

staan. Als getuige kreeg ik destijds de eer om die voor

haar te organiseren. Door onze vele gelijkenissen qua

karakter, was het voor mij niet zo moeilijk om in te

schatten hoe een leuke vrijgezellenavond er voor haar

uit zou zien. Het was tenslotte alsof ik mijn eigen

Dossier veranderingen en verrassingen

Zigeuners


Houdt een vrijgezellen

vrijgezellig!


feestje organiseerde. Toch hebben we besloten om

van tevoren even samen te zitten en haar voornaam-

ste stressfactoren te bespreken.

De activiteiten. Welke activiteiten zou ze écht

een verschrikking vinden? In een konijnenpak over de

Meir in Antwerpen lopen, kusjes verzamelen van wild-

vreemde mannen, een striptease krijgen van één of

andere politieagent en karaoke in een overvolle bar

tot diep in de nacht (lees: ochtend) waren echt een

‘no go’.

De genodigden. W ie w il je er graag bij hebben

en wie liever niet? Kunnen ze ook onderling met el-

kaar overweg of ga je je de gehele dag in tienen

moeten splitsen? En hoeveel mensen wil je eigenlijk

in totaal uitnodigen? Want de uitspraak ‘hoe meer

zielen, hoe meer vreugd’ gaat voor een HSP niet altijd

op. Hoe meer mensen waarover jij je aandacht moet

zien te verdelen, hoe vierkanter je hoofd aan het ein-

de van de dag. Allemaal vragen die toch even de re-

vue zijn gepasseerd.

De datum. Je staat nét op het punt om ‘zogezegd’

met je partner naar de supermarkt te vertrekken, je

opent de deur en er staan tien vrouwen met een

feesthoedje op voor je neus, met de mededeling dat

ze je komen ontvoeren. Dat leek haar niet echt een

geslaagd idee en ik kon haar geen ongelijk geven. Elk

weekend opnieuw de spanning dat het dan wel eens

zou kunnen gebeuren, dat gingen we elimineren door

enkele data te kiezen die voor haar goed uitkwamen.

Via een doodle kon er eenvoudig worden bepaald

wanneer de meeste vrouwen aanwezig konden zijn.

Zo kon Wendy zichzelf voorbereiden op die dag en

wist ze met hoeveel personen we in totaal zouden

zijn.

De locatie. Hoe verder, hoe beter? Niet in het

geval van HSP Wendy! Liever geen locatie waar een

paspoort, buitenlands geld en een vliegtuig aan te

pas moeten komen.

De prijs. Als een typisch empathische HSP vroeg

Wendy mij rekening te houden met de portefeuille

van haar vriendinnen, voornamelijk degenen die nog

studeerden. Zo hoefde de prijs van een gezellige dag

niet overeen te komen met een 7-gangendiner voor

vier personen in een sterrenrestaurant. Maar ook

voor de werkende mens was een schappelijk budget

voor een vrijgezellenavond zeer welkom!

Dit lijstje gaf ons beiden de nodige rust; zij wist dat

ze niet voor onaangename verrassingen kwam te

staan en ik wist of ik met mijn ideeën op de goede

weg zat. Door haar zorgen van tevoren te bespreken,

hebben we haar spanning flink kunnen verminderen.

Zo kon ze tenminste uitkijken naar haar vrijgezellen-

avond! Dat betekende echter niet dat ze alles al wist.

Alle activiteiten waren stuk voor stuk een verrassing,

maar wel van het soort dat zij écht leuk vond. Voor

een niet-HSP zal het hoogstwaarschijnlijk te gewoon-

tjes zijn geweest, maar daar ging het niet om. Het

was een hele gezellige dag met leuke herinneringen

en dát was voor haar het allerbelangrijkste. Missie

volbracht!

Charlotte Wortel

PARTY*PARTY*PARTY*PARTY*PARTY*PARTY*PARTY*

Toen ik na de lange dag werken thuis aankwam, zat

mijn vriend mij al op te wachten. Hij fluisterde in mijn

oor dat hij een verrassing voor mij had. Ik werd met-

een dolenthousiast, want ik ben gek op verrassingen.

Hij zei dat hij mij moest blinddoeken en na dat te heb-

ben gedaan begeleidde hij mij naar onze eettafel. Ter-

wijl ik daar zat ging de telefoon. Mijn vriend excuseer-

de zich en gaf aan dat hij die echt even moest opne-

men, want het kon belangrijk zijn. Hij drukte mij op

mijn hart dat ik de blinddoek niet mocht afzetten. Hij

rommelde nog een tijdje met de telefoon aan zijn oor

in de eetkamer, waar ik netjes met mijn handjes op

mijn schoot geblinddoekt zat te wachten. Na een tijdje

hoorde ik de deur dichtslaan van de eetkamer en mijn

vriend in een andere kamer het telefoongesprek voort-

zetten.

Terwijl ik daar netjes op aan het wachten was begon-

nen de bruine bonen van vanmiddag in mijn buik op te

spelen. Na even tegen het gevoel te vechten kon ik

het niet laten. Ik helde een beetje naar de linkerkant

en liet een windje vliegen. Ik schrok van mezelf, want

de stank die daarvan af kwam was niet normaal. Daar-

entegen was het gevoel van opluchting bijna net zo

onbeschrijfelijk.

Ik wist dat dit mijn kans was om van het gerommel in

mijn buik af te komen zonder dat ik mijn vriend zou

‘verblijden’ met mijn gasexplosie. De een na de ander

liet ik vliegen en voelde mij bij elk windje een beetje

meer opgelucht.

Toen ik mijn vriend het gesprek hoorde afronden in de

andere kamer, pakte ik mijn servet van mijn schoot en

begon vluchtig heen en weer te wapperen. Toen hij de

eetkamerdeur opende legde ik netjes mijn servet terug

op mijn schoot. Mijn gezicht was de onschuld zelve.

Mijn vriend liep naar mij toe en vroeg of ik de blind-

doek niet had afgedaan. Ik verzekerde hem dat ik dat

niet had gedaan met een glimlach op mijn gezicht.

Opgetogen haalde mijn vriend de blinddoek van mijn

gezicht af. Ik opende mijn ogen. 12 gasten zowel fami-

lie als vrienden zaten om de tafel heen. Allen met hun

hand voor de neus. Ze keken mij aan en riepen in

koor: ‘Gelukkige verjaardag!’.

Anoniempje ;-)


Instinkertje


Stress

Actieve mensen met licht gehoorverlies worden sneller

moe, krijgen barstende hoofdpijn, maar hebben zelf

niet door wat de oorzaak van hun gezondheidsproble-

men is. Vaak wijten ze die symptomen aan stress: 26

procent van alle mensen met onbehandeld gehoorver-

lies lijdt aan stress-gerelateerde ziektes. Bij mensen

zonder gehoorproblemen is dat slechts 7 procent.

Twee derden van alle mensen met gehoorverlies is

nog lang niet aan hun pensioen toe. Twintig procent

van alle actieve vijftigers heeft het lastig om gesprek-

ken op de werkvloer te volgen.

Roels echtgenote

“Veertigers en vijftigers met licht gehoorverlies zijn

vaak de laatsten om te beseffen dat hun lichamelijke

klachten een gevolg zijn van de steeds grotere luister-

inspanning die ze moeten leveren”, Audicien Roel

spreekt uit eigen ervaring. “Mijn vrouw is 43. Sinds

december 2015 draagt zij gehoorapparaten en haar

levenscomfort is nu terug hersteld. In de maanden

voor ze haar gehoorapparaten had, klaagde ze over

vermoeidheid. Ik raadde haar aan haar gehoor te la-

ten testen. Licht gehoorverlies, luidde de diagnose.

Daardoor moest ze zich veel meer dan vroeger con-

centreren om tijdens de groepsgesprekken de draad

niet te verliezen. Die verhoogde luisterinspanning put-

te haar uit.” Roels vrouw zag gehoorapparaten eerst

niet zitten.” Ze voelde zich plots heel erg oud. Ze wou

er een half jaar rustig over nadenken. Ik was dan ook

erg verrast toen ze een week na de diagnose al aan-

kondigde dat ze de gehoorapparaten toch wilde uit-

proberen.”

Ogen én oren testen

Waarom veranderde ze zo snel van gedacht? Het ver-

band tussen horen en lichamelijke klachten trok haar

over de streep. Veertigers die tijdens het turen naar

een scherm last krijgen van hoofd- of nekpijn, vinden

het vanzelfsprekend hun ogen te laten testen en een

bril te dragen. Ze vinden het heel wat minder vanzelf-

sprekend om bij vermoeidheid of hoofdpijn hun oren

te laten testen. Terwijl een verminderd gehoor en ver-

hoogde luisterinspanning ook aan de basis kunnen

liggen van energieverlies. Het geestelijk welbevinden

van mensen gaat erop vooruit als ze toestellen dragen

die tijdig aangepast worden aan hun gehoorverlies.

Licht gehoorverlies bij veertigers en vijftigers kan ern-

stige gevolgen hebben: van klachten als hoofdpijn en

vermoeidheid tot depressie. Maar er is hoop, want re-

cent grootschalig onderzoek toont aan dat gehoorap-

paraten die achteruitgang helpen afblokken.

Vijfentwintig jaar lang volgde het team van de Franse

professor Hélène Amieva van de Universiteit van Bor-

deaux bijna 4000 65-plussers met en zonder gehoor-

problemen. Met haar onderzoek wou ze het verband in

kaart brengen tussen gehoorverlies en de achteruit-

gang in onze cognitieve vaardigheden, ons vermogen

om te begrijpen en te leren. Tegelijk wilde ze onder-

zoeken in hoeverre gehoorapparaten die achteruitgang

helpen temperen.

Resultaten

De resultaten liegen er niet om: mensen met toene-

mende gehoorproblemen die geen gehoorapparaten

droegen, voelden hun cognitieve vaardigheden achter-

uitgaan. Luisteren kostte hun steeds meer inspanning,

waardoor ze sneller vermoeid raakten, zich geïsoleerd

voelden en soms zelfs in een depressie belandden. Bij

mensen die wel gehoorapparaten gebruikten, werd in

de kwarteeuw dat het onderzoek duurde, geen drama-

tische cognitieve achteruitgang vastgesteld. Zowel hun

oren als hun brein bleven tot op hoge leeftijd uitste-

kend functioneren.

Leeftijd

“Gehoorverlies leidt niet alleen bij 65-plussers tot een

snelle cognitieve achteruitgang” zegt Roel Van Gelder,

opleidingsverantwoordelijke van de Lappere-audiciens

en zelf ook audicien. “Al vanaf 40 komt er sleet op

onze cognitieve vaardigheden. Iemand van 30 zonder

gehoorverlies houdt na een hele dag vergaderen ’s

avonds nog voldoende energie over om te gaan spor-

ten of met vrienden een stapje in de wereld te zetten.

Een collega van 45 met licht gehoorverlies is na een

dag vergaderen bekaf.”

Geluid & Co !Nieuwe rubriek!

Wie goed hoort

blijft langer gezond

‘De luisterinspanning van iemand

met licht gehoorverlies

in een lawaaierige omgeving

is niet te onderschatten.

Dat vreet energie’

‘Veertigers en vijftigers

met licht gehoorverlies

zijn vaak de laatsten om te beseffen

dat hun lichamelijke klachten

een gevolg zijn

van de steeds grotere luisterinspanning

die ze moeten leveren.’


Een deel van de burn-outs kan zo zelfs vermeden

worden.

Luisterinspanningstest

Hoe wordt het verband tussen cognitieve capaciteiten

en gehoor getest? Roel Van Gelder: “Door tegelijk ons

gehoor te testen en de werking van onze drie cogni-

tieve functies: werkgeheugen, verwerkingssnelheid en

selectieve aandacht. De Universiteit van Gent heeft

daarvoor een speciale luisterinspanningstest in ont-

wikkeling.”

Ballast overboord

Hoe gaat het nu met mevrouw Van Gelder? “Dankzij

haar gehoorapparaten werkt ze overdag geconcen-

treerder en voelt ze zich ’s avonds veel minder moe.

Haar levenskwaliteit én haar arbeidsvreugde zijn er

zienderogen op vooruit gegaan.” Sinds mamma haar

toestelletjes heeft, is ze minder snel boos zeggen on-

ze kinderen van elf en acht. Je mag de luisterinspan-

ning van iemand met licht gehoorverlies in een la-

waaierige omgeving echt niet onderschatten. Dat

vreet energie. Goed afgestelde gehoorapparaten filte-

ren alle ballast weg, waardoor frustraties verdwijnen

en het dagelijkse leven voor iedereen veel aangena-

mer wordt.”

Bron: Lapperre magazine nr. 15 van Juni 2016

Uit onderzoek blijkt dat mensen met licht

gehoorverlies:

−Een hoger risico lopen op depressie veroorzaakt

door frustratie, vermoeidheid en isolatie.

−Meer moeite hebben met leren en onthouden

−De neiging vertonen om groepen te vermijden

−Op het werk vaker afwezig zijn wegens ziekte

−Sneller het slachtoffer worden van een burn-out

Jonger dan je denkt

2/3

Van de mensen met gehoorverlies zijn nog

lang niet aan hun pensioen toe

20%

Van alle actieve vijftigers heeft het lastig om

gesprekken op de werkvloer te volgen

Gehoorbescherming is niet alleen belangrijk voor wie

vaak naar festivals of concerten gaat. Eén (te) luid

concert kan genoeg zijn om je levenslang hoorproble-

men te bezorgen. Daarom deze 8 tips om zorgeloos

van je muziek te genieten.

Oordoppen. Kies de juiste oordoppen en zorg

ervoor dat je ze steevast op zak hebt.

Rust. Na blootstelling aan lawaai verdienen je

oren rust. De uitwendige haarcellen in het slakken-

huis worden letterlijk omver geblazen bij veel lawaai.

Rust en stilte helpen hen weer “overeind” te komen.

x 4. Reken in viervoud. Stond je gisterenavond 4

uur in lawaai? Zoek daarna 16u stilte op.

Afstand. Mijd de luidsprekers. Hou voldoende

afstand.

Even geen muziek. Ben je op weg naar een con-

cert of kom je net terug? Laat je mp3-speler dan

even uit of zet de autoradio uit.

Zachter. Gebruik de volumebegrenzer op je mp3

-speler. Zet het volume een tikje zachter dan je ge-

wend bent. Zelfs een klein verschil kan het risico op

beschadiging flink verminderen.

Vermijd oortjes. Ze zijn lekker onopvallend,

maar de oortjes brengen het geluid wel een stuk die-

per in je oor binnen. Geef de voorkeur aan een hoofd-

telefoon. En die vind je vandaag ook in superhippe

uitvoeringen.

Een goede hoofdtelefoon. Gebruik muziek niet

om vervelend omgevingsgeluid (bijvoorbeeld geklets

of treingeluid) weg te drukken. Ga voor een betere

hoofdtelefoon.

Bron : Laperre magazine nr. 15 van Juni 2016

Geluid & Co

ZO DOE JE HET GOED

8 SLIMME MUZIEKTIPS


Wat is een stiltewandeling?

Vlaanderen telt officieel 14 stiltewandelingen. Plekken

waar je enkel gestoord wordt door de geluiden van de

natuur. Tijdens een stiltewandeling is het de bedoe-

ling dat je echt tot jezelf komt.

Gerhagen

Het wandelpad in Gerhagen is geen gewoon wandel-

pad, dit is een parcours waarbij je al je zintuigen wor-

den bediend. Het is 6 km lang en duurt ongeveer

2u30. Je start aan het Bosmuseum Zavelberg 10 Tes-

senderlo. Je kan hier een rugzak lenen met spulletjes

die je helpen om nog meer tot rust te komen.

Bornem

In Bornem wisselen natuur en stiltemomenten elkaar

af. Uniek is de ligging langs de Schelde, de hangmat-

ten onderweg waar je kunt genieten van de geluiden

van het landschap en de mogelijkheid om een stilte-

wandeling met gids te maken.

Info : www.rlsd.be of contacteer stiltegids Luc De

Wachter, peter van het stiltegebied.

Landschap De Liereman

Is gelegen in Oud-Turnhout en omgeving. De omge-

ving is stil genoeg om tot rust te komen maar tegelijk

rijk aan natuurlijke geluiden. Stiltestenen met de

spreuk “Stilte is hier een geluid” markeren het gebied.

Info : www.natuurpunt.be/bezoekerscentrum/

landschap-de-liereman-oud-turnhout

Dender-Mark

Is gelegen op het grondgebied van de gemeente Gal-

maarden en de steden Geraardsbergen en Ninove en

doorkruist de provincies Oost-Vlaanderen en Vlaams-

Brabant. Je vindt er vier stiltelussen genoemd naar de

vier windstreken. In dit gebied geniet je vooral van

het typische glooiende landschap met bloemrijke ber-

men en landschapselementen. Info: www.dehelix.be

Bron: Libelle, juli 2016

Doen!

Stiltewandeling

Boekentip

‘This is me’

doeboek

‘This is me’, een inspirerend

invulboek voor een creatieve

zoektocht naar jezelf.

Dawn Devries Sokol – Deltas Uitgeverij – 16,95 €

Zelfinzicht is een van de belangrijkste pijlers in het

beter leren omgaan met je gevoelige aard. Van natu-

re zijn HSP’s observerend en hebben ze het nodig om

het pauze-en-controlesysteem te gebruiken zodat ze

zich veilig en geborgen voelen in alles wat ze onder-

nemen. Het pauze-en-controlesysteem zorgt er im-

mers voor dat ze de kat uit de boom kunnen kijken,

voldoende geïnformeerd zijn, in het eigen tempo en

ritme kunnen beslissen wat ze gaan doen en op wel-

ke manier. Dat kost tijd en in de maatschappij waar-

in we leven is het begrip tijd een ware luxe. Het ge-

vaar schuilt er dan ook in dat ze geen beroep meer

kunnen doen op het pauze-en-controlesysteem. Dat

de tijd voorbij raast en er geen mogelijkheid meer is

om alles rustig te observeren alvorens actie te on-

dernemen.

We ervaren de dingen al alsof we niet voldoende tijd

hebben om alles rond te krijgen. Dat ligt voorname-

lijk aan het te veel hooi op de vork nemen, geen nee

kunnen zeggen en geen bewuste keuzes kunnen ma-

ken. Laat staan dat er nog tijd rest om even stil te

staan bij onszelf. Net daar wringt het schoentje.

Tip

Het doe-boek ‘This is me’ helpt je wekelijks wat tijd

voor jezelf in te bouwen. Wanneer je standaard een

half uurtje tot een uurtje per week inplant om je

hierin te verdiepen, trek je telkens wat tijd uit voor

innerlijke reflectie en het verder werken aan je zelf-

inzicht. Dit plan je best steeds op hetzelfde moment

in, zo kan je er beter rekening mee houden, vergeet

je het minder snel en houd je het langer vol.

O.m. te verkrijgen bij HSP Vlaanderen en in de bete-

re boekhandel.

Ilse Van den Daele

Redactiemedewerker

AANRADER

Consulteer je graag een actuele lijst van boe-

ken en /of DVD’s dan verwijzen we je graag

door naar onze website

http://www.hspvlaanderen.be,

tabblad ‘Boeken/DVD’s’


Over veranderingen gesproken, sinds 1 april heb ik

een andere functie opgenomen binnen mijn bedrijf,

ondertussen al mijn 8ste nieuwe uitdaging, heb ik

uitgerekend. Mobiele inzetbaarheid begint hoe langer

hoe meer aan belang te winnen in onze huidige ma-

nier van werken. Flexibiliteit is het kernwoord en veel

uiterlijke tekenen van deze werkwijze zijn overal

zichtbaar: in elke gang hangen schermen met inter-

views over wat er allemaal beweegt, wie er beweegt

en hoe tof het is om te bewegen.

Een heuse News-room met reuze flat-screen, tijd-

schriften en kranten wordt regelmatig bezocht want

alle media, sociale en andere zijn hyperbelangrijk.

Nieuws verspreid zich immers vandaag als een ver-

snelde vuurketting. Vergaderzalen zijn uitgerust met

de meest moderne apparatuur zodat iedereen, waar

en wanneer ter wereld kan meevolgen en overal ten

velde vind je ‘bubbles’ waar je je even kan terugtrek-

ken. Het gaat vooruit zou je denken maar toch merk

ik dat er een discrepantie bestaat tussen de uiterlijk-

heden en hoe sommige mensen nog intrinsiek den-

ken. Een mind verander je niet zomaar in 1 2 3.

Soms verbaast het mij dat collega’s, waar ik 30 jaar

geleden mee ben begonnen, nog steeds in dezelfde

dienst werken als toen. Ik merk 2 soorten werkne-

mers: zij die bewegen en al heel wat verschillende

jobs hebben gedaan en zij die niet bewegen en in hun

veilige cocon blijven. Als ik vraag waarom ze nog

nooit eens iets anders hebben geprobeerd is dan ook

steevast het antwoord: dit ken ik, hier weet ik wat ik

moet doen, dit geeft mij een veilig vertrouwd gevoel.

Misschien heeft een bedrijf deze 2 types werknemers

wel nodig, zo krijg je enerzijds de creatievelingen en

anderzijds de experten. Samen kan dat vonken ge-

ven.

Gedaan met ‘werken’ nu, het is zondag en dat bete-

kent dat Floore naar de scouts is. Vandaag is het ‘den

overgang’ wat betekent dat iedereen overgaat naar

een volgende groep, voor sommigen binnen de huidi-

ge tak maar een jaartje ouder, anderen moeten heuse

Annes Column

Anne is hoogsensitief en

moeder van twee dochters

Never change

a winning team

overgangsproeven doen, ze verhuizen naar een hoge-

re tak.

En dat staat Floore op dit moment te wachten, ze gaat

over van de Joka’s naar de Jonggidsen. Straks om

14.00u is het opendeur en mogen ouders en familie

komen genieten van een hapje en drankje en worden

de nieuwe leidingploegen voorgesteld. Ook voor Caro-

line is er verandering: zij verlaat de gewone leiding en

gaat naar de oud-leiding, na 8 jaar hangt ze eindelijk

haar das aan de scoutshaak.

En ik ben in tussentijd helemaal mee met Smart-

school, de middelbare school-tool waar je als ouder

kan inloggen en volgen wat er reilt en zeilt in de

school. Nog nooit heb ik aan het begin van het school-

jaar zoveel informatie gekregen. Als ik aan Floore

vraag hoe het was, is het antwoord meestal ‘goed’.

Lessen en huiswerk doet ze zelf, daar moet ik mij dus

niet mee moeien en de schoolagenda mag enkel inge-

keken worden als zij het nodig acht of als hij dient

getekend te worden.

Ha, ha, die tijd is nu finaal voorbij want ik weet wat er

in de agenda hoort te staan, welke lessen ze heeft,

hoe de leerkrachten heten, welke activiteiten wanneer

gepland zijn (ik lees nu dat maandag de schoolfoto-

graaf komt, wist ik niet), en wanneer er toetsen zijn.

Geen geheimen meer voor moe of va, dat was wel

anders in de tijd van Caroline en eerlijk, ik juich deze

vorm van modernisering toe. Benieuwd wat dat hier

ten huize Meeuwis gaat geven, ik hou mijn hart een

beetje vast….

Anne Meeuwis

Je leven wordt niet per toeval beter,

maar het wordt beter door verandering

Contactplatform

Ben jij op zoek naar een warme vriendschap of contact met iemand

met gelijkaardige hobby’s en interesses in jouw buurt?

Dan plaatsen wij je oproep graag in ons contactplatform.


Een beter statuut, minder papierwerk en minder re-gels, dat zijn de basisingrediënten in het Vlaamse ac-tieplan om vrijwilligerswerk toegankelijker te maken. Op 8 juli 2016 werd het actieplan van Vlaams minister-president Geert Bourgeois (N-VA) en minister van Jeugd Sven Gatz (Open VLD) goedgekeurd door de Vlaamse regering.

De drie doelstellingen van dit plan zijn:

− een beter wetgevend kader en statuut,

− betere informatie en ondersteuning en

− minder regels.

Vlaanderen telt zo'n 750.000 vrijwilligers in organisa-ties en verenigingen in allerlei sectoren. Maar mensen botsen nog te vaak op drempels. Die drempels weer-houden sommigen er zelfs van zich als vrijwilliger aan te melden. Het gaat dan bijvoorbeeld om onduidelijk-heid over het statuut, ingewikkelde regelgeving of een berg papierwerk.

Daar willen ministers Bourgeois en Gatz met hun ac-tieplan iets aan doen. Het plan moet het vrijwilligers-werk vooral toegankelijker maken.

Het is de bedoeling de administratieve rompslomp in te perken, het Vlaams Steunpunt Vrijwilligerswerk te versterken en de website voor het vrijwilligerswerk bekender te maken.

Meer info: www.vlaanderenvrijwilligt.be

Oproep

Het Vlaamse actieplan wil

vrijwilligerswerk

toegankelijker maken

Wij zoeken enthousiaste vrijwillige kinderkamp-

begeleiders

− voor lee5ijdsgroepen van 8 tot 12 jaar, van

12 tot 15j, en voor jongeren van 14 tot 20 j.

− Ga je graag met kinderen/jongeren om?

− Ben je empathisch ingesteld?

− Heb je ervaring in het jeugdwerk, scouts, chi-

ro?

− Volg je eventueel een studie als leerkracht,

psycholoog, psychotherapeut, pedagoog,

ergotherapeut, …?

Dan ben jij wellicht een van onze volgende kin-

der– en jongerenkampbegeleiders voor de zo-

mervakan�e van 2017.

Mail [email protected] met vermelding

van ‘kandidaat KK beg. + lee5ijdsgroep’

HSP Vlaanderen zoekt vrijwilligers

Wens jij ook deel uit te maken van die 750.000

vrijwilligers die zich engageren voor het goede

doel?

Wij zoeken enthousiaste vrijwillige HSP-

Praatkaffee begeleiders:

− Heb je al een heel proces doorgemaakt als

HSP en ben je er sterker uitgekomen?

− Kan je goed en aandach�g luisteren naar je

medemens?

− Staat je eigen verhaal niet op de voorgrond,

maar wil je naar anderen luisteren?

− Kan je gesprekken wat bijsturen op een

vriendelijke, asser�eve manier?

Dan ben jij wellicht onze volgende HSP-

Praatkaffee begeleider voor Oostende, Brugge,

Gent, Antwerpen, Mechelen, Leuven, Hasselt

Mail [email protected] met vermelding

van ‘kandidaat PK beg. + stad’


Oproep

BV

Heb jij bij bepaalde BV’s al gedacht: ‘dit

moet een echte HSP zijn’ ?

Laat het ons weten, wij nemen graag

contact met hem/haar op voor een inter-

view.

mail: [email protected] met in het onder-

werp: BV

Oproep

Werkgroep acties sponsoring

Werk jij graag inzamelacties uit, vind je

het leuk om tussen de mensen te komen

voor een goed doel? Ben je creatief en

heb je het hart op de juiste plaats?

Wij zijn naar jou op zoek voor onze werk-

groep acties sponsoring.

mail: [email protected] met in het onder-

werp: werkgroep acties sponsoring

Lezersbrieven en

reacties

Deze zomer las ik een boek over Transsurfing. Trans-

surfing is een revolutionair instrument voor persoon-

lijke ontwikkeling, gebaseerd op de principes van de

kwantumfysica en op punt gesteld door Vadim Zeland,

een Russisch Fysicus.

Ik las het boek, omdat ik nog steeds op zoek ben naar

mezelf, sinds ik het vermoeden heb HSP te zijn. Ik

heb nog steeds het gevoel dat ik geleefd word door

het snelle ritme van deze overweldigende wereld,

compleet in strijd met mijn eigen bioritme.

De auteur beweert dat zijn boek, bewust of onbewust,

een verandering teweeg brengt in het denkpatroon

van iedereen die het leest. En net omdat HSP’s net

iets meer moeite hebben om overeind te blijven in de

wereld van vandaag, wou ik deze theorie graag met

jullie delen. Om even stil te staan bij het belang om

dicht bij jezelf te blijven, om het even wat er gebeurt.

Anders loopt het vroeg of laat toch eens fout.

Transsurfing:

Op het moment dat we worden geboren, begint onze

eigen levenslijn. Deze levenslijnen maken deel uit van

een werkelijkheid die zich aan ons manifesteert in al

zijn veelzijdigheid. Het aantal varianten binnen die

wekelijkheid is oneindig.

Alles wat gebeurde voor onze geboorte blijft bestaan,

maar ook alles wat nog op het punt staat te gebeuren

in de toekomst bestaat eigenlijk al.

Afhankelijk van welk willekeurig uitgangspunt we kie-

zen, volgt een ketting van oorzakelijke verbanden, die

resoneert in één of geen manifestatie van de werke-

lijkheid.

We maken allemaal fouten in het leven. Vaak zijn het

net die zaken waar we het meest uit leren. En daar

wringt bij de meeste onder ons het schoentje. Van

kleins af, onder invloed van omstandigheden en op-

voeding, berekent en plant ons brein alles van tevo-

ren. En als er dan iets misloopt probeert het brein

alsnog alles te sturen zodat we passen binnen het

scenario dat van ons wordt verwacht. En in feite heeft

het brein helemaal geen vat op die gebeurtenissen,

want de werkelijkheid bestaat al. Dus moeten we ver-

anderen van tactiek!

Verander daarom de focus van controle naar waarne-

ming en wordt eerder een passagier in plaats van een

Transsurfing

Heb jij een verhaal of ervaring die je graag wil de-len naar aanleiding van de verschenen onderwer-pen in deze Cocon?

Mail ons jouw reactie. Op die manier maken we dit magazine steeds opnieuw boeiend en verrijkend.

Mail naar [email protected].

Vermeld 'artikel cc71, titel van je tekst, je naam’, voor 14 oktober.

kapitein van het leven.

Leef volgens je eigen ritme!!!! Go with the flow! En je

zult datgene krijgen wat je toekomt. Daar geloof ik

wel in!

Katia

Boek: Transsurfing van Vadim Zeland


De wereldgezondheidsorganisatie (WHO) zegt “There

is no health without mental health” ("geen gezondheid

zonder geestelijke gezondheid"). Je psychisch goed

voelen heeft namelijk gevolgen op alle levensdomei-

nen. Zo zal je beter om kunnen gaan met dagelijk-

se stress en levensgebeurtenissen. Je zal productie-

ver en vruchtbaarder werken en je zelfs ook beter

ontplooien. Het is dus heel belangrijk om voldoende

aandacht te geven aan de positieve geestelijke ge-

zondheid en aan de veerkracht van mensen.

Meer info over de werelddag geestelijke gezondheid

vind je op :

http://www.geestelijkgezondvlaanderen.be/werelddag

-2016-meer-info

Sensinfo

Werelddag van de

Geestelijke Gezondheid,

10 oktober 2016:

"Samen Veerkrachtig"

Groeikracht, ruimte voor jezelf: 12 - 15 jarigen 13/08/2017 – 18/08/2017 - 15:00 - CJT Ten Berg - Bergstraat 16 - 9820 Merelbeke - Door begeleiders: Ilse, Bram, Liese, Jana.

Groeikracht, ruimte voor jezelf. 8 - 12 jarigen

13/08/2017 – 18/08/2017 - 15:00 - CJT Ten Berg - Bergstraat 16 9820 Merelbeke. Door begeleiders: Ni-cole, Ans, Karlijn, ...

A !"#$ %&#' (##! #% )*+!&,- ,# .&%/ NU &%!

Sensinfo

Succesformule:

kinderkampen Groeikracht

Hoogsensitiviteit is in de eerste plaats een ken-

merk, geen ziekte. Heel vaak zijn mensen zich zelfs

niet bewust van hun hoogsensitiviteit of herkennen ze

het niet bij anderen.

We spreken al snel over 'overgevoeligheid', 'burn-out'

of 'depressie' om onze stemming te duiden. Dit boek

wil een rechtmatige plaats opeisen voor hoogsensitivi-

teit als volwaardige diagnose en ijvert voor een juist

begrip van deze karaktertrek. Bovendien reikt het

praktische tips aan die helpen om met hoogsensitivi-

teit om te gaan, bij jezelf en bij anderen.

Het handboek voor professionele hulpverleners

‘Hoogsensitief’

door Prof. Elke Van Hoof ,

Lannoo Campus,

verschijnt in oktober

Sensinfo

Hoogsensitiviteit wetenschappelijk

bekeken: ‘Hoogsensitief’

VOORDEELACTIE

ENKEL

VOOR LEDEN VAN

HSP VLAANDEREN

HSP Vlaanderen en Lannoo Campus geven

25 duotickets weg voor het mini-event van het boek

‘Hoogsensitief’ op de boekenbeurs te Antwerpen.

Je neemt deel aan het event op de beurs met lezing

van Prof. Elke Van Hoof en ontvangt een boek naar

jouw keuze (uit assortiment).

Zend NU een e-mail naar [email protected]

en maak kans

op één van de 25 gratis duo-tickets


persoonlijke ervaringen als HSP in de medische we-

reld.

De kunst van het nietsdoen: Doorgaans ligt de

klemtoon van het dagelijkse leven op 'doen', en zelfs

tijdens de weekends wordt ons weinig rust gegund,

met veel stress en vermoeidheid tot gevolg.

Daarom is nietsdoen op tijd en stond een must voor

onze lichamelijke en geestelijke balans. Maar, is dat

wel zo eenvoudig als het klinkt voor generaties die

vaak opgevoed werden met de leuze ‘werken, werken

werken’? Wat als ontspannen een hele inspanning

wordt, door bijvoorbeeld een schuldgevoel dat diep

geworteld ligt wanneer je niet ‘werkt’? Hoe slagen

jullie erin toch rustmomenten te nemen? Hoe ervaren

jullie die, wat zijn jullie rituelen, welke tips en getui-

genissen willen jullie delen?

Mail naar [email protected]. Vermeld 'artikel

cc73, titel van je tekst, je naam’ en dit voor 12 de-

cember.

Schrijf mee aan De Cocon. Op die manier maken we

dit magazine steeds opnieuw boeiend en verrijkend.

Hieronder vind je alvast enkele thema's voor de vol-

gende edities.

Schrijf mee !

Humor: Humor is een zeer subjectief fenomeen.

Wat één iemand hilarisch vindt, is voor een ander

flauw, ongepast of onbegrijpelijk. Individuele verschil-

len spelen een belangrijke rol, zoals verschillen in cul-

tuur, leeftijd en opleidingsniveau, alhoewel ook hier

geen algemene lijn kan worden getrokken. Maar hu-

mor zorgt ook voor een boost in ons relativeringsver-

mogen. Het haalt de scherpe kantjes van een slecht

humeur of een irritant gegeven. Het brengt ons bij

overprikkeling weer wat met de voetjes op de grond.

Vind jij humor belangrijk? Kan je het toepassen en

waarderen wanneer het je allemaal een beetje teveel

wordt? Vertel ons wat humor met je doet. Wanneer

het kan, maar ook wanneer het niet kan. Laat ons

weten of je humor als ontwapening voor jezelf kan

gebruiken, ...

Kerstblues: De kerstperiode wordt wel eens "de

leukste tijd van het jaar" genoemd, maar het einde

van december gaat niet noodzakelijk voor iedereen

gepaard met feestvreugde. Familieruzies, een recente

scheiding of financiële problemen kunnen voor pijnlij-

ke momenten zorgen. Tel daarbij het koude weer en

gebrek aan zonlicht en je zou voor minder een dipje

krijgen.

Vertel ons hoe jij omgaat met de Kerstblues. Heb je

misschien tips voor wat voor sommigen de donkerste

periode van het jaar is?

Mail naar [email protected]. Vermeld 'artikel

cc72, titel van je tekst, je naam’ en dit voor 10 okto-

ber.

HSP's als patiënt en de medische wereld: Wat

missen de HSP’s als patiënt vanuit de medische we-

reld? Wat verwachten zij van een behandeling bij de

huisarts? Wat zijn onze ervaringen? Wat verwachten

wij als resultaat? Tot waar ben je bereid te gaan om

soelaas te vinden? Waarom stapt men over naar alter-

natieve behandelwijzen? Wat bieden zij dat de klassie-

ke geneeskunde niet of minder biedt?

In deze editie proberen we een antwoord te vinden op

al deze vragen, dus help mee en verrijk ons met jullie

Februari 2017 - Cocon 73

December 2016 - Cocon 72

Heb je onze Facebookpagina al gevonden? Al onze

Facebookcommunicatie verloopt via de pagina

‘HSP Vlaanderen vzw Vereniging voor Hooggevoe-

lige Personen’. Allen daarheen!

Heb jij een vraag over

hoogsensitiviteit?

Maak dan gebruik van onze e-maildienst-

verlening via ‘contact’ op onze site!

www.hspvlaanderen.be

Wij behandelen jouw vraag

in alle vertrouwelijkheid.

Deze dienst werkt met vrijwilligers

uit de hulpsector

die je graag ten dienste staan.


Voor de volledige omschrijving van de infoavond of cursus, raadpleeg www.hspvlaanderen.be

V012345 6001 P1078993048:8 H;:<681:84819

Wachtlijst Vorming voor professionals-VUB

30/09/2016 - 30/09/2016 VUB Brussel - campus E2erbeek Pleinlaan 2 1050 Elsene - Of ander adres, nog niet gekend.

Door o.a. Prof. Elke Van Hoof. Hoe ga je als professionele hulp- en zorgverlener om met hoogsensi�eve personen? Met

deze postacademische vorming willen we tegemoet komen aan de veelvuldig gestelde vraag: “Waar naartoe met mijn

klachten en problemen als hoogsensi�ef persoon?”. Het doel is een minimale standaard te creëren die de begeleiding

van en zorg voor hoogsensi�eve personen verbetert. Coördinator en Verantwoordelijke Vorming: Prof. dr. Elke Van

Hoof, Organisator: Vrije Universiteit Brussel in samenwerking met HSP Vlaanderen vzw. De volgende vorming zal pas in

het voorjaar 2017 doorgaan. Indien u interesse hee5, schrijf dan zeker in op de wachtlijst. Concrete inschrijvin-

gen: [email protected] met een mo�va�ebrief en cv. Meer info: www.vub.ac.be/werken-studeren/HSP - data en plaats

kunnen afwijken - vraag info voor de correcte gegevens. Max aantal deelnemers: 20

C;19;9984 6001 60:@A998484

3-delige cursus Hooggevoeligheid, vermoeidheid, zelfzorg te Halle - VOLZET

04/10/2016 - 18/10/2016 | 18.00 - 20:30 Waar? CC 't Vondel Leide 3 - 1500 Halle - Door Ilse Van den Daele. Deze 3-

delige cursus gaat door op dinsdag 04/10, 11/10 en 18/10, telkens van 18u00 tot 20u30. Toegangsprijzen: CM lid (20

eur), Niet CM lid (40 eur), VT (10 eur). Info [email protected] of op 02 / 240 85 04.

3-delige cursus Hooggevoeligheid, vermoeidheid, zelfzorg te Geel - VOLZET

04/10/2016 - 18/10/2016 | 18.00 - 20:30 ACW-gebouw, Sta�onsstraat 158, 2440 Geel Door Christel Stubbe.

Deze 3-delige cursus gaat door op dinsdag 04/10, 11/10 en 18/10, telkens van 18u00 tot 20u30.

5 delige workshop - Zelfcoaching voor (hoog)gevoelige personen te Gent

13/01/2017 - 21/04/2017 | 10:00 - 16:30 Zaal Cocon bij HSP Vlaanderen Prudens Van Duyseplein 12 A, 9000 Gent (bel

'praatkaffee' gebruiken aub) Door Nancy De Mits - We gaan samen op zoek naar jouw eigen kracht, talenten en innerlij-

ke flow. Voor het beter leren omgaan met je hooggevoeligheid! We werken uitgebreid rond volgende thema's: Wat be-

tekent hooggevoelig zijn voor mij! Gedachten zijn krachten: over zelUeeld en zelfzorg, Ken jezelf, Communica�e en rela-

�es, Intuï�e en zingeving, Voeding en beweging, Relaxa�etechnieken. Min. 10, max 14 deelnemers. Drankjes inbegre-

pen. Data: 5 vrijdagen 13/01 - 27/01 - 10/02 - 10/03 - 24/03 - 21/4=reservedatum vrij te houden. Info en inschrijvingen:

www.hspvlaanderen.be -> agenda

5 delige workshop - Zelfcoaching voor (hoog)gevoelige personen te Gent

21/01/2017 - 22/04/2017 | 10:00 - 16:30 Zaal Cocon bij HSP Vlaanderen Prudens Van Duyseplein 12 A, 9000 Gent (bel

'praatkaffee' gebruiken aub) Door Linda T'Kindt – idem hierboven. Min. 10, max 14 deelnemers. Drankjes inbegrepen.

Data: 5 zaterdagen 21/1 - 4/2 - 18/2 - 11/3 - 25/3 - 22/4=reservedatum vrij te houden. Info en inschrijvingen:


3-delige cursus Hooggevoeligheid, vermoeidheid, zelfzorg te Kortrijk

29/01/2017 - 29/01/2017 | 10:00 - 12:00 Vormingplus Kortrijk, Wandelweg 11, 8500 Kortrijk, Door Linda T'Kindt Deze 3-

delige cursus gaat door op zondag 29/01, 05/02 en 19/02, telkens van 10u00 tot 12u00 - Voor meer info omtrent even-

tuele wachtlijst contacteer Vorming+ via onderstaande link of via 056/ 260 600.

I47020284K84 – I470A604L84 (V0:@A998484)

Omgaan met je Hoogsensi�viteit te Gent

07/12/2016 - 07/12/2016 | 19:30 - 22:00 De Abt (Kapi2elzaal) Lange Kruisstraat 4, 9000 Gent, Door Anja Claeys. In deze

lezing krijg je informa�e over wat hoogsensi�viteit is en hoe je er bewuster mee kan omgaan. Info en inschrijvingen:


Hooggevoeligheid, wat is dat? te Riemst

11/10/2016 - 11/10/2016 | 19.00 u - 21.30 u Dienstencentrum De Linde, Paenhuisstraat 11, 3770 Riemst - Door Reinhil-

Agenda activiteiten


de Vermeulen- Inschrijven telefonisch 011/560.100

Omgaan met (je) hooggevoeligheid te Kortrijk

18/10/2016 - 18/10/2016 | 19:30 - 21:30 - Vormingplus Kortrijk, Wandelweg 11, 8500 Kortrijk - Door Linda T'Kindt.

Inschrijven via organisator (www.vormingplusmzw.be of 056/ 260 600).

Omgaan met (je) hooggevoeligheid te Ravels

20/10/2016 - 20/10/2016 | 19:30 - 22:00 - Bibliotheek Ravels, Kloosterstraat 4, 2380 Ravels - Door Christel Stubbe -

Inschrijven voor deze lezing kan via Bibliotheek Ravels op 014/652156 of via [email protected]

Omgaan met (je) hooggevoeligheid te Hasselt

15/11/2016 - 15/11/2016 | 20:00 - 22:00 - CM Limburg Prins Bisschopssingel 75, 3500 Hasselt - Door Reinhilde Ver-

meulen. Inschrijven kan via [email protected] of op 011 280 280.

HSP@work te Kortrijk

08/12/2016 - 08/12/2016 | 19.30 - 21:30 - Vormingplus Kortrijk, Wandelweg 11, 8500 Kortrijk - Door Linda T'Kindt,

Inschrijven op tel. nr. 056 260 600.

Hooggevoeligheid, wat is dat? te Zonhoven

26/01/2017 - 26/01/2017 | TBA Gemeenschapscentrum Tentakel, Kneuterweg 2, 3520 Zonhoven - Door Reinhilde Ver-

meulen - Inschrijven is momenteel nog niet mogelijk.

I47020284K84 – I470A604L84 (0681 N34L8184)

Omgaan met hooggevoelige kinderen te Maaseik

05/10/2016 - 05/10/2016 | 20.00 - 22:00 - Campus Harlindis – Relindis, Weertersteenweg 135a, 3680 Maaseik

Door Reinhilde Vermeulen - Inschrijven kan via [email protected] of op 011 280 280.

Mijn kind is hooggevoelig, e�ket of nieuwe start? te Herk de Stad

06/10/2016 - 06/10/2016 | 19:30 - 22:00 - Gemeenschapscentrum De Markthallen, Markt 2, 3540 Herk de Stad

Door Reinhilde Vermeulen, Inschrijven bij Vormingplus Limburg 011/560.100.

Hooggevoelige kinderen. Hoe herken je ze? Hoe ga je ermee om?

09/11/2016 - 09/11/2016 | 14.00 - 17:00 - Sint-Baafshuis, Biezekapelstraat 2, 9000 Gent, Lokaal 2.06 - Door Ilse Van

den Daele. Deze lezing wordt georganiseerd door PEdagogisch DIdac�sch Centrum Gent (PEDIC Gent). Inschrijven kan

via de website van PEDIC .

Omgaan met hooggevoelige kinderen te Gent

29/11/2016 - 29/11/2016 | 19:30 - 22:00 - De Abt (Kapi2elzaal), Lange Kruisstraat 4, 9000 Gent - Door Anja Claeys -

Info en inschrijvingen: www.hspvlaanderen.be -> agenda

HSP-Gespreksplek voor jongeren van 14-20 jaar

HSP-Gespreksplek voor Jongeren !

29/10/2016 | 11:00 - 17:00

3 of 4 januari 2017 | 11:00 - 17:00 (check via www.hspvlaanderen.be wat het is geworden)

HSP Vlaanderen, Coconzaal, Prudens Van Duyseplein 12 a, 9000 Gent - Door Elise, Celine, Florence, William, Liese...

Een HSP-Praatkaffee maar dan voor jongeren van 14/15 tot 20 jaar. Maximum 15 , minimum 5 deelnemers. Info en

inschrijvingen: www.hspvlaanderen.be -> agenda


Kinderkamp

Groeikracht, ruimte voor jezelf. 8 - 12 jarigen

13/08/2017 - 18/08/2017 - 15:00 - CJT Ten Berg Bergstraat 16, 9820 Merelbeke, Door begeleiders: Ilse, Nicole, Karlijn,

Jonas - Je groeit als zachtheid en kracht samengaan! Een zomerkamp, enig in z'n soort voor (hoog)gevoelige kinderen.

Wij bieden een verzorgde begeleiding van uw gevoelige kind, met aandacht voor z’n persoonlijke ontwikkeling en no-

den en s�mulans van het eigen Zijn, zodat hij/zij sterker staat bij de terugkeer naar school. Het geheel gaat door in een

groene, bosrijke omgeving in Merelbeke. Gezonde voeding met aandacht voor specifieke voedingsvereisten (allergieën,

lactose-intoleran�e, ...). Er wordt ruimte voorzien voor de specifieke behoe5en aan rust of rustgevende ac�viteiten.

Waar? Kasteeldomein Ten Berg, ruim 5 ha groot. Wanneer? Aankomen op zondagnamiddag 13/8/2017 om 15u! Het

kamp wordt afgesloten op vrijdag 18/8/2017 om 14u30u s�pt. Het aantal plaatsen blij5 beperkt, dit om de nodige indi-

viduele aandacht te kunnen schenken aan elk kind. Vroege-vogel-kor�ng 5% voor inschrijving én betaling vóór 31 de-

cember 2016.

Groeikracht, ruimte voor jezelf. 12 - 15 jarigen - Er zijn nog enkele plaatsen vrij

13/08/2017 - 18/08/2017 | 15:00 - CJT Ten Berg - Bergstraat 16, 9820 Merelbeke- Door begeleiders: Bram, Liese, Jana,

Camille – Idem zie hiervoor. Vroege-vogel-kor�ng 5% voor inschrijving én betaling vóór 31 december 2016.

Wie wil verandering?

Wie wil veranderen?


Zin in een vrijblijvende babbel met mensen zoals jij? Kom gerust eens langs! Gelieve op tijd te zijn voor een

vlot verloop! Voor leden: €1,00 - niet-leden: €4,00 - ter plaatse te betalen. Inschrijven hoeft niet maar kan wel.

Voor inschrijvingen: www.hspvlaanderen.be -> agenda. Daar vind je ook info over verbindingen met open-

baar vervoer, parkeermogelijkheden en meer.

Raadpleeg steeds de website voor eventuele last-minute wijzigingen!

HSP Praatkaffee te Antwerpen | 20:00 - 22:00 | Annick, Seppe, Mar�ne

12/10/2016 | 9/11/2016 | 14/12/2016 | 11/01/2017

Taverne De Nachtegaal, Middelheim 71, 2020 Antwerpen

HSP Praatkaffee te Brugge | 19:30 - 21:30 | Céline

Opgelet! Nieuwe loca�e vanaf september

27/10/2016 | 24/11/2016 | 22/12/2016

Biekorf Cultuurcafé, Naaldenstraat 4, 8000 Brugge

Neem parking Biekorf. Neem uitgang Naaldenstraat en dan links.

HSP Praatkaffee te Gent | 19:30 - 22:00 | Nouchka, Adel, Jasmine

11/10/2016 | 08/11/2016 | 13/12/2016 | 10/01/2017

HSP Vlaanderen, P. Van Duyseplein 12a, 9000 Gent

HSP Praatkaffee te Hasselt | 19:30 - 22:00 | Heidi, Emile, Els

20/10/2016 | 17/11/2016 | 15/12/2016 | 19/01/2017

De Vogelsanck, Demerstraat 99, 3500 Hasselt

HSP Praatkaffee te Kortrijk (Marke) | 19:30 - 22:00 | Inge, Marleen

13/10/2016 | 10/11/2016 | 08/12/2016

School De Levensboom Bruyningstraat 56b - 8510 Marke

HSP Praatkaffee te Leuven | 20:00 - 22:00 | Johan, Jasmijn

Opgelet! Nieuwe loca�e vanaf september

19/09/2016 | 17/10/2016 | 21/11/2016 | 19/12/2016 | 16/01/2017

Café Sport (naast concertzaal Het Depot) In het gezellige zaaltje boven!

Martelarenplein 13 | 3000 Leuven

HSP Praatkaffee te Mechelen | 20:00 - 22:00 | Johan, Els, Erwin, Seppe

Opgelet! Nieuwe loca�e vanaf oktober

04/10/2016 | 08/11/2016 | 06/12/2016 | 10/01/2017

!Nieuwe loca�e nog niet bekend—wordt asap meegedeeld op onze site!

HSP Praatkaffee te Oostende | 19:30 - 21:30 | Anne, Danjel

18/10/2016 | 15/11/2016

't Leeshuus, Groentenmarkt 3, 8400 Oostende

HSP Praatkaffee te Sint-Niklaas | 20:00 - 22:00 | Dirk, Inga, Lut

19/10/2016 | 23/11/2016 | 21/12/2016 | 25/01/2017

Agenda HSP-Praatkaffees


Met de steun van, met dank aan

met dank aan Peter Pol Goossen

160905 cc 71 10 jaar HSP-Verandering-verrassing LL€¦ · je met HSP Vlaanderen de hand om stap...

Documents

Transcript of 160905 cc 71 10 jaar HSP-Verandering-verrassing LL€¦ · je met HSP Vlaanderen de hand om stap...