15004 koorvereniging bergen a5 totaal lr

Medische behandelingen van o.a. huidkanker, eczeem, huidallergie, acne, couperose, aambeien, spataderen, open been, lymfoedeem en lipoedeem

Plastisch chirurgische ingrepen zoals ooglidcorrectie en facelift

Tijdelijke injectables zoals botox en fi llers

Huidverbeterende behandelingen zoals peelings en micro needling

Laserbehandeling van de huid voor o.a. pigmentvlekken en permanent ontharen

Pedicure behandeling

Behandeling van psychische problemen ten gevolge van huidziekten

Preventieve huidscan voor een tijdige signalering van huidkanker

Oplossingen tegen zweten blijvend (miraDry) of tijdelijk (botox)

Ruim 25 jaar biedt Centrum Oosterwal persoonlijke zorg van hogekwaliteit in een prettige omgeving. Centrum Oosterwal is dé kliniek inNoord-Holland voor behandeling van huidziekten en spataderen. Ookkunt u terecht voor cosmetische behandelingen. Hiervoor kunt u zonderverwijzing een vrijblijvende afspraak maken. Voor medische zorg wordtu doorverwezen door uw huisarts.

Het gedreven team van Centrum Oosterwal zorgt ervoor dat u volgens demeest optimale technieken en zo aangenaam mogelijk wordt behandeld.Ons team bestaat uit ervaren huidartsen, spataderspecialisten, chirurgen,plastisch chirurgen, cosmetisch artsen, huidtherapeuten, bandagisten,pedicuren, verpleegkundigen, doktersassistenten en een psycholoog.

Comeniusstraat 3 1817 MS Alkmaar 072 515 77 44 [email protected]

Centrum Oosterwal, waar medisch specialistische zorg én persoonlijke aandacht samenkomen

CO_Advert_A5CinebergenV5_sept2014.indd 1 25-09-14 10:24

Kookkunst in topvorm.

Exclusief en dealer

WWW.SCHUURMANKEUKENS.NL

2Matthäus Passion

Koorvereniging Bergen

Kinderkoor bestaande uit Bergense scholieren

Solisten

Jan van Elsacker Evangelist

Hans de Vries Christuspartij

Nienke Oostenrijk Sopraan

Lien Haegeman Alt

James Doing Tenor

Pieter Hendriks Bas

Begeleidingsorkest voor Noord-Holland

Dirigent

Pieter-Jan Olthof

www.koorverenigingbergen.nl

secretariaat: [email protected]

Coverontwerp: José Segerink

Opmaak binnenwerk: Martijn Brinks, MooiGeel, Amersfoort

Koorvereniging Bergen3

Welkom

Hartelijk welkom bij deze uitvoering van de Matthäus Passion.

Zoals u weet is het een traditie dat Koorvereniging Bergen samen met

het Begeleidingsorkest voor Noord-Holland om het jaar een passie van

Bach uitvoert. Meestal, en ook nu weer is dat de Matthäus Passion.

Het is altijd een voorrecht om dit prachtige werk te mogen zingen. Dat

velen van ons de noten inmiddels wel kennen is geen enkele garantie voor een mooie

uitvoering. In de muziek kun je geen genoegen nemen met een herhaling van wat je al

weet. Elk werk, en zeker de Matthäus Passion vraagt erom dat je je opnieuw openstelt voor

haar geheimen. Pieter-Jan Olthof, onze vaste dirigent, is zich daar als geen ander van

bewust. Repeteren op basis van routine is er dan ook niet bij.

Het koor is voor deze gelegenheid uitgebreid met 13 projectleden. Zij hebben in relatief

korte tijd hun partij ingestudeerd. We hopen dat ze zo geïnspireerd geraakt zijn dat ze ook

met ons volgende concert meezingen op 18 december. We voeren dan de Messiah van

Handel uit. Wilt u ook meezingen? U kunt zich nog inschrijven, maar u moet wel snel

zijn. Op 30 maart beginnen de stemtesten.

We hebben dit jaar een groot kinderkoor, bestaande uit leerlingen van basisscholen in

Bergen. Zij hebben wekenlang elke maandag trouw geoefend en het is voor hen een

bijzondere ervaring om met zo’n groot koor, orkest, dirigent en professionele solisten op

het podium te staan.

Tot slot: Ook nu zijn we er weer in geslaagd om gerenommeerde solisten te contracteren.

Solisten die hun sporen in binnen- en buitenland verdiend hebben. Zie voor meer

informatie over hen verderop in dit programmaboekje.

We hopen dat u vanavond samen met ons geniet en we zien u graag terug op een

repetitieavond of bij de uitvoering van de Messiah op 18 december.

Berenda Dekkers

Voorzitter

4Matthäus Passion

Koorvereniging Bergen

Koorvereniging Bergen is opgericht op 25 november 1919. Het repertoire beslaat de

periode van Bach tot en met de moderne componisten. Het koor, 110 zangers, wordt

altijd bijgestaan door het Noord-Hollands Begeleidingsorkest en professionele solisten.

De muzikale leiding is sinds 1972 in handen van Pieter-Jan Olthof.

Bijzondere gebeurtenissen in de koorgeschiedenis zijn de uitvoeringen met de zusterkoren

uit Schagen en Castricum in het Concertgebouw Amsterdam. Ook volgend jaar treden

de koren daar weer op en wel met het Requiem van Antonin Dvorák.

Dit jaar voert Koorvereniging Bergen voor de zesde keer de Matthäus Passion uit. Zoals in

het voorwoord reeds vermeld staat heeft een aantal enthousiaste zangers gebruik gemaakt

van de mogelijkheid om mee te zingen als project lid. Tevens is het koor voor de

gelegenheid uitgebreid met leden van de Castricumse Oratorium Vereniging. Een 40-tal

leerlingen van verschillende basisscholen vormt het kinderkoor.

Koorleden

Sopranen

Arianne Alijn, Carolien Boddaert, Nicky Brandwijk, Leenie van Breugel, Marga Brouwer,

Leida Buysman, Lous Croon, Marina Doedens, Ans Dronkers, Thera van Eikeren, Beatrijs

van Erdewijk, Jeanine de Graaf, Anja de Graaff, Let van ’t Hoff, Esther Hoogland, Saskia

Janssen, Petra Kamp, Rory Kraakman, Loekie Liefbroer, Andrea Mathlener, Jo-Anna

Meijer, Hanna Onkenhout, Mimi Pennings, Els Post, Lucie du Quesne, Jitske Roodbergen,

Annelies Schoonheim, Eva Schulz, Lies Sluis, Anneke Smit, Tatjana Tordoir, Lily Visser,

Joke Wals, Mansje Zijlma.

Alten

Marian Abbekerk, Mieke Albers, Emmy Bangert, Agnes Boerwinkel, Gea Boswinkel,

Ineke Brinkmann, Truus Bronkhorst, Berenda Dekkers, Tineke Dijk, Jenneke van Driel,

Nan Duinmaijer, Nellie Groot, Lida de Haan, Vera Hauwert, Jos Hendriks, Wyhne

Hornstra, Eva Huisingh, Truus van der Kaa, Danny van Keulen, Florie Keuning,

Jacqueline van de Klundert, Rosalie Konijn, Maria Koning, Gerrie Koster, Joke Kroon,

Mary Kürten, Marga van Lang, Erna Letsch, Jeannet van Leeuwen, Janny Liefting,

Mannen gezocht!

Koorvereniging Bergen is op zoek naar tenoren en bassen. Houd je van zingen en

wil je weten of het iets voor je is? Zing dan een keer vrijblijvend mee. Je kan je

aanmelden bij [email protected]


Coby Pannekoek, Manita Schrijvers, Aline Seinen, Anneke Snel, Edith van Soest,

Wies van Tilburg, Gré Tilstra, Greta Tromp, Ans Verhaar, Trudy Verlaat, Ineke de Vries,

Rita Verschuur, Renate Wokke, Jowien van der Zaag.

Tenoren

Jos Boekel, Bart Boersma, Menno Boorsma, Maarten Dahmen, Luck Dekker, Frank

Hoogland, Harry Jonkers, Fred Kueter, Dick Olie, Peter Polak, Pim Weeda.

Bassen

Jakob Brouwer, Iman François, Philip Hopman, Jeroen Kans, Ru Köhne,

Sander Muns, Jaap Schoen, Leo Scholte, Henk Schoonheim, Jan Tulp, Onno Walgien,

Pierre Wijnen, Rolf Wolschrijn.

Projectleden

Rob Hammink, Mick Hijdendaal, Meike Hornstra, Ed Houweling, Irene van der Hulst,

Marijke Kirpenstein, Evert Koning, Jan Prins, Trix Scherpenzeel, Gosien Schoonman,

José Segerink, Ans van Wilgenburg, Heleen Wouters.

Ondersteuning

Gertjan Arentsen, vocal coach; Felicity Goodwin, repetitor; Arianne Alijn, begeleiding

kinderkoor.

6Matthäus Passion

Jan van Elsacker - tenor

In 1996 werd Jan van Elsacker laureaat van het internationale concours

Musica Antiqua Brugge en was hij finalist bij de Erna Spoorenberg-

presentatie. Dit was de grote internationale doorbraak van de, dan nog

maar 31-jarige, Antwerpenaar, wiens grote voorliefde uitgaat naar de

vroeg Italiaanse barok. Jan van Elsacker heeft vooral in deze muziek,

naast zijn Passie-vertolkingen, een internationaal grote reputatie opgebouwd in

Nederland, Frankrijk, Duitsland, Spanje en Italië. In januari 2008 vertolkte hij in de

Nationale Opera van Polen (Warschau) nog de titelrol in Monteverdi’s “Orfeo” in

samenwerking met La Fenice.

In 2005 verscheen op CD “Il Combattimento di Tancredi e Clorinda” met Jan als verteller.

Bij hetzelfde label heeft hij de evangelistenpartij vertolkt in de grootste werken van

Heinrich Schütz. Deze opnames werden uitvoerig geprezen en bekroond in de bekende

Europese muziektijdschriften. Jan Van Elsacker werkt regelmatig samen met gereputeerde

gezelschappen als Akâdemia, Le Poème Harmonique, l’Arpeggiata, Weser Renaissance, la

Fenice, Ricercar Consort en andere. Met Jos van Immerseel, Claire Chevallier, Katia

Schoemaker en Tom Beghin bracht hij reeds meerdere liederrecitals.

Hans de Vries - bariton/bas

Hans de Vries begon zijn zangstudie aan het Twents Conservatorium

bij Henk Smit en zette deze voort bij Udo Reinemann te Utrecht. Hij

behaalde in 1989 “cum laude” het diploma Uitvoerend Musicus. Voorts

volgde hij verschillende cursussen o.a. bij Hans Hotter, Evalyn Lear,

Jekaterina Joffel en Tom Krause. In 1991 werd hij door Dietrich Fischer

Dieskau uitgenodigd om een cursus bij hem te volgen. Thans wordt hij gecoacht door

James McCray.

In Nederland is Hans vooral bekend als oratoriumzanger maar ook geeft hij graag recitals

en werkte hij mee aan enkele operaproducties. Als concertzanger was Hans te horen in

België, Frankrijk, Duitsland en Finland. Naast vele VARA-matinees en Zaterdagmiddag-

concerten in het Concertgebouw en Vredenburg, zong hij verschillende solistenrollen in


operaconcerten met dirigenten als Riccardo Chailly, Edo de Waart, Ingo Metzmacher,

Jean-Claude Malgoire, Alain Lombard en vele anderen.

Nienke Oostenrijk - sopraan

De sopraan Nienke Oostenrijk studeerde geschiedenis aan de

Rijksuniversiteit Groningen en daarna zang aan het Sweelinck

Conservatorium in Amsterdam bij Margreet Honig en Cora Canne

Meijer. Ze volgde masterclasses bij onder andere Arleen Auger, Elly

Ameling en Robert Holl. Nienke Oostenrijk is een veelgevraagd

concertsoliste. Met dirigenten als Jaap van Zweden, Frans Brüggen, Jac van Steen, John

Nelson, Jos van Veldhoven en Jan-Willem de Vriend was zij onder meer te horen in de

Matthäus Passion en het Weihnachtsoratorium van Bach, het Mozart Requiem, het Stabat

Mater van Pergolesi, de Sommernachtstraum van Mendelssohn, de Messiah van Handel

in de bewerking van Mozart en Egmont van Beethoven.

De CD “Bach aria’s voor sopraan en hobo”, die zij maakte met haar zus Pauline, werd in

de pers geprezen vanwege de stijlvastheid en virtuositeit van uitvoering.

In April 2004 soleerde Nienke tijdens het huwelijk van Prins Friso en Prinses Mabel in de

Oude Kerk te Delft, met de aria “Magna Res est Amor” van Hendrik Andriessen. In

november 2005 zong Nienke ter gelegenheid van het Zilveren Regeringsjubileum van

Koningin Beatrix in de Gotische Zaal van de Raad van State.

Lien Haegeman - alt/mezzo

De Belgische mezzosopraan Lien Haegeman begon haar opleiding bij

Lucienne Van Deyck aan het Koninklijk Conservatorium te Antwer-

pen. Zij voltooide haar muzikale vorming tot operazangeres bij Mya

Besselink aan het Maastrichts Conservatorium en volgde ook

Masterclasses bij Vera Rosza, Sarah Walker, Elly Ameling, Tom Krause

en Rachel Yakar.

Lien heeft vele kleine en grote rollen vertolkt in binnen- en buitenland, ze zong in Duitse

8Matthäus Passion

theaters in Mannheim, Kassel Schwerin, Nuernberg, Bielefeld, Weikersheim, Saarbrucken

en Aken. In eigen land was ze reeds te horen in “de Munt” te Brussel alsook meermaals in

“De Vlaamse opera”. Niet alleen voor het operarepertoire, maar ook voor concerten en

recitals is Lien Haegeman een veelgevraagd zangeres. Haar repertoire omvat werken uit de

barok-periode tot het hedendaagse oeuvre waarmee ze concerteerde in o.a. België,

Nederland, Frankrijk en Duitsland. Ze werkte samen met befaamde dirigenten als Sir

William Christie, Herve Nicquet en Jaap van Zweden.

James Doing- tenor

De Amerikaanse lyrische tenor James Doing, geboren in 1960,

voltooide zijn studie in zijn geboorteplaats Connecticut/USA. Hij

vestigde zich in Nederland en sloot zich aan bij de Studio van de

Nederlandse Opera (1984 tot 1987). Ook werd hij benoemd tot

Professor of Voice van de Universiteit van Wisconsin-Madison

(Verenigde Staten).

Met Amsterdam als thuisbasis, van 1984 tot 1995, en hier zeer regelmatig terugkerend, is

James Doing een veelgevraagd opera- en concertzanger in Nederland die inmiddels met

alle belangrijke operahuizen en orkesten heeft gezongen. James Doing is gespecialiseerd

in de opera’s van Mozart en in de barokke concertmuziek van J.S. Bach. In 1999 opende

hij het Holland Festival met Purcell’s King in Amsterdam met daaropvolgend een tournee

door Nederland.

Pieter Hendriks-bariton / bas

Pieter Hendriks volgde zijn opleiding aan het Koninklijk Conservato-

rium in Den Haag waar hij studeerde bij Herman Woltman en Wout

Oosterkamp. Na het behalen van zijn UM diploma, legde hij zich toe

op het oratoriumrepertoire waarin hij een veelzijdige reputatie heeft

opgebouwd. Naast het bekendere repertoire komen stukken als Szenen

aus Goethes Faust van Schumann, A survivor from Warsaw van Schönberg, het Stabat


Mater van Szymanowski, la Danse des Morts van Honegger en het Warrequiem van

Britten aan bod. In 1997 werd Pieter Hendriks prijswinnaar van de Erna Spoorenberg

Vocalisten-presentatie voor oratorium. Op cd verscheen een Nederlandse versie van

Mozarts Zauberflöte waarin hij de rol van Papageno zingt en op de onlangs uitgekomen

Matthäus Passion van Bach in een vertaling van Jan Rot zingt hij Bas 1. Hij werkte met

dirigenten als Ed Spanjaard, Jan Willem de Vriend, William Christie en Christian

Zacharias. In de kerstmatinee van het Koninklijk Concertgebouworkest o.l.v. Maris

Jansons zong hij de bas solo in Bernsteins Chichester Psalms.

Pieter-Jan Olthof - dirigent

Pieter-Jan Olthof werd in 1946 in Alkmaar geboren. Hij genoot zijn

opleiding aan het Koninklijk Conservatorium te Den Haag. Hij

studeerde piano bij Jan de Man, klavecimbel bij Janny van Wering,

koordirectie bij Frans Moonen en orkestdirectie bij Louis Stotijn.

Pieter-Jan geeft jaarlijks met het schoolkoor van de Adriaan Roland

Holstschool te Bergen een concertuitvoering.

Behalve het koor van de Bergense Koorvereniging leidt hij ook de koren van de Castri-

cumse Oratorium Vereniging en Het Oratoriumkoor Schagen. Hij is tevens de vaste

dirigent van het begeleidingsorkest voor Noord-Holland, dat behalve de begeleiding van

de uitvoeringen van deze drie koren ook veelal jaarlijks een eigen concertuitvoering geeft

waaraan vele gerenommeerde solisten hun medewerking hebben verleend. Ook leidde hij

jarenlang het Noord-Hollands Jeugdorkest, een 90 leden tellend symfonieorkest met de

meest talentvolle jonge muzikanten uit Noord-Holland. Van dit Noord-Hollands

Jeugdorkest is hij eredirigent.

10Matthäus Passion

Begeleidingsorkest voor Noord-Holland

In 1973 werd het begeleidingsorkest voor Noord-Holland opgericht om te voorzien in de

behoefte van orkestbegeleidingen bij de uitvoeringen van de talrijke koren in Noord-Hol-

land. Het orkest staat sinds de oprichting onder leiding van dirigent Pieter-Jan Olthof, die

tevens dirigent is van de oratoriumkoren in Schagen, Bergen en Castricum.

De vaste bezetting van het orkest bestaat uit goede amateurs en een aantal beroepsmusici.

Dankzij de deskundige leiding en adviezen van dirigent Olthof en concertmeester Loeki

van der Heide zijn koren en orkest goed op elkaar ingespeeld. Dat komt het niveau van de

uitvoeringen ten goede. Het orkest begeleidt niet alleen bovengenoemde koren maar ook

het schoolkoor van de Adriaan Roland Holstschool. Daarnaast organiseert het orkest

regelmatig zelf concerten.

Instrumentale solisten:

Loeki van der Heide - Concertmeester

Martin Gerkens - Fluit I

Marianne van Wagtendonk - Fluit II

Dorine Jansma Hobo - Oboe da Caccia, Oboe d´amore I

Sandra Zoer Hobo - Oboe da Caccia, Oboe d´amore II

Julien Beyer - Bas

Frank Rutgers - Cello

Coen Engelhard - Viola da Gamba, Cello

Jef Oosting - Fagot

Wim Voogd - Orgel

Op het moment van samenstelling van het programmaboekje was de solist voor Vioolsolo

Koor II nog niet bekend.


Het kinderkoor

In het eerste deel van de Matthäus Passion heeft Bach ook een partij geschreven voor een

kinderkoor. Het kinderkoor bij deze uitvoering bestaat uit kinderen van voornamelijk

Bergense basisscholen en is speciaal voor deze gelegenheid samengesteld. Er doen rond de

40 kinderen mee, veel meisjes en gelukkig ook een aantal jongens. De kinderen zijn tussen

de 8 en 12 jaar oud, en voor de meesten van hen is zingen in een koor een nieuwe

ervaring.

Er is met de kinderen zeven keer gerepeteerd in de Vrije School in Bergen onder leiding

van koorlid Arianne Allijn en dirigent Pieter-Jan Olthof. Meteen tijdens de eerste repetitie

werd er begonnen met het instuderen van de muziek van Bach. Zingen over het sterven

van Jezus: dat is voor kinderen best moeilijk en wel even wennen. Maar de kinderen

waren leergierig en pikten de gegeven informatie vlug op. Ze leerden om goed naar de

dirigent te kijken en ook wat zijn bewegingen betekenen. Ze stonden er onbevangen

tegenover en hadden weinig moeite met de Duitse tekst.

De weken erna hebben de kinderen hard gewerkt om alles in te studeren en de laatste twee

keer hebben ze samen met leden van het ‘grote’ koor geoefend. Zo konden zij ervaren hoe

het is om meerstemmig te zingen. Het is immers lastig om je te blijven concentreren op je

eigen partij als je zoveel stemmen om je heen hoort. Ook is met hen de praktische gang

van zaken rond het concert besproken: waar is je plek op het podium, wanneer moet je

gaan staan en wanneer mag je weer gaan zitten? En wat doe je als je even niets hoeft te

zingen?

De kinderen hebben op deze manier kennisgemaakt met zingen in een koor, ze hebben

iets geleerd over Bach en klassieke muziek en ze hebben met elkaar naar het concert

toegewerkt. Daar komt alles samen: het koor, het orkest, de solisten en het kinderkoor en

onder leiding van de dirigent wordt het één geheel. Het wordt vast een heel speciale

gebeurtenis, die de kinderen - en hun ouders en verdere familie - zich nog lang zullen

herinneren.

12Matthäus Passion

Deelnemende kinderen

Adriaan Roland Holstschool, Bergen

Bella Belonje, Eline Bergman, Maria Bouchez, Madelief Briët, Mirre Ebbers, Anouk de

Fouw, Jess Gaastra, Lucas Groot, Lara de Jager, Isabella Kramer, Querine de Landmeter,

Idris Ligthart, Dorian Ligthart, Rafaël Luijf, Ayla Mallee, Lili Mellema, Zoë Mulder,

Laura van Nuffelen, Bleyke Roth, Nynke Schrieken, Menno Sombroek, Anne-Florijn

Sondaar , Ottelijn Sondaar, Michiel Spaargaren, Noor Visser, Mayalinde Waalkens,

Gunnar Wangen.

Bosschool, Bergen

Karlijn Bax, Joan Bessem, Jan van Ierssel, Maya Hendriksen, Celeste Rietveld, Jessica de

Wit.

De Phoenix, Broek op Langedijk

Lotte Konijn, Felicia Nijland, Liene Siegel.

Van Reenenschool, Bergen

Renske de Roo.

Willem Alexanderschool, Bergen

Beerend Boersma, Sophie Boesten, Pearly Cornelissens, Emma Meereboer.


Programmatoelichting Matthäus-Passion

De Matthäus-Passion, BWV 244 van Johann Sebastian Bach (1685-1750), wordt gerekend

tot een van de hoogtepunten van onze Europese cultuur. Voor velen is het beluisteren van

de Matthäus-Passion een religieuze gebeurtenis, ook voor mensen die geen speciale band

met een kerkgenootschap hebben. Het werk is oorspronkelijk voor de Evangelisch

Lutherse kerk gecomponeerd. Het werd tijdens de middagkerkdienst van 14.00 uur tot

18.30 uur uitgevoerd: het eerste deel voor de preek, het tweede deel erna en dat voor

mensen die ook al ’s ochtends van 07.00 uur tot 11.00 uur naar de kerk waren gegaan.

In de kerk heeft een werk zoals dit zijn functie verloren. Toch blijft het onlosmakelijk met

de centrale gebeurtenis van het christendom verbonden.

Bij de beroemde heruitvoering in 1829 onder leiding van de 20-jarige Mendelssohn,

heeft men aangenomen dat de Matthäus-Passion in 1729 voor het eerst uitgevoerd is.

Sinds 1975 is na vele onderzoeken die gedachte achterhaald. Bach heeft het werk voor het

eerst op Goede Vrijdag 11 april 1727 uitgevoerd en herhaald in 1729, beide keren in de

zogenoemde Vroege Versie. In 1736 heeft hij enkele veranderingen aangebracht. Zo heeft

hij het slotkoor van het eerste deel ingevoegd, de gamba erin geschreven en de luit er uit

gehaald. Toen heeft hij ook de netschriftpartituur geschreven, die als de eindversie wordt

beschouwd. Het bijzondere aan die partituur is dat hij de Bijbeltekst met rode inkt

schrijft, waardoor deze er ook grafisch uitspringt. Bach heeft het werk nog een keer

uitgevoerd, waarschijnlijk in 1742. Over de indruk die het werk bij uitvoeringen op

de toehoorders gemaakt heeft, is niets bekend. In de lokale krant is niets te vinden.

Er zijn geen dagboeken, brieven, meningen van musici. Ook in de kerkboeken staat

niets. Niemand lijkt te beseffen waarvan zij getuige zijn geweest. Voor ons is dit

onbegrijpelijk!

De tekst van de Matthäus-Passion bestaat uit Mattheüs hoofdstuk 26 en 27. Wij voeren

het werk uit met de oorspronkelijke, door Bach getoonzette tekst, dus bijvoorbeeld

“Jüden” in plaats van “Juden”. Het bijzondere van Bach is dat hij het literaire verschil

tussen het Johannes- en het Mattheüs-evangelie in klanken weet om te zetten.

Christus is bij Johannes de Zoon van God en bij Mattheüs de Messias. Het is Mattheüs te

doen om het ontoereikende van het Joodse geloof aan te tonen en de rijkdom van het

14Matthäus Passion

geloof in Christus te prediken. De menselijke kant, het lijden, de toekomst, het visionaire

van Christus; dat wordt door Mattheüs belicht. Bach componeert de Matthäus-Passion in

de Italiaanse stijl, wat borg staat voor drama, betrokkenheid en emotie in alle vormen.

De vrije gedichten en beschouwingen zijn van de hand van de vaste tekstschrijver van

Bach: C.F. Heinrici (1700-1764), wiens artiestennaam Picander is. Het is een postbeambte

uit Leipzig. Hij bepaalde waar het Bijbelverhaal onderbroken werd, meestal door een

beschouwend, begeleid recitatief. Dit verbindt het recitatief van de Evangelist met de

daarop volgende aria. Daar staat vooral de beleving van het individu van het lijdens-

verhaal centraal. Soms voegt hij een koor toe, zoals in Sind Blitze sind Donner.

De tekstschrijver is altijd hevig bekritiseerd. Men verweet hem rijmelarij en sentimentali-

teit. De laatste jaren wordt Heinrici weer in ere hersteld door theologen die hem plaatsen

in zijn tijd. Er wordt sinds kort weer met respect over hem gesproken. Daarbij moeten

we niet vergeten dat Bach theologisch zeer goed onderlegd was. Zij erfenis telt maar liefst

81 theologische boeken, waaronder de belangrijkste van zijn tijd. Bach was blijkbaar

tevreden met het werk van Heinrici. Vooral bewonderaars van Bach en critici van

Heinrici moeten zich dat realiseren. Bach zelf voegde de koralen toe. Hij bepaalde

op welke plaats een lied of couplet kwam. De koralen zou je kunnen zien - wat tekst

betreft - als antwoord van de kerk op het passiegebeuren. Het verhaal speelt zich af tijdens

het begin van onze jaartelling, maar het commentaar is uit de Barok. Het koraal verbindt

alles met onze tijd. Bachs muziek is tijdloos en niet te overtreffen.

De Matthäus-Passion is zowel wat bezetting betreft, als qua lengte het grootste werk

van Bach. Het is een werk met twee vocale en twee instrumentale koren. Hij gebruikt

de twee koren als gelijkwaardige klankblokken in het herhalen van bepaalde vragen of

verwensingen: “Gegrüsset, Weissage” of “Ja, nicht auf das Fest”. Hierdoor krijgen deze

koren een aanschouwelijk en dramatisch karakter. Je bent rechtstreeks getuige van iets

wat lang geleden gebeurd is. Naast het dubbelkorige als bijzondere vorm, gebruikt

Bach het zogeheten responsoriaal gezang - vraag en antwoord - in het openingskoor en

als antwoord op een solist, bijvoorbeeld in het openingskoor van het tweede deel. Bij alle

koralen - op één na - zingen en spelen de twee koren samen. Twee solisten zijn gekoppeld

aan een vaste rol, dat zijn de Evangelist en Christus. De andere vier solisten zingen de

andere personen van het verhaal zoals Pilatus, Judas, Hogepriester en Vrouw van Pilatus.


Bij de beschouwende gedeeltes overheerst bij de sopraan dankbaarheid en toewijding.

Zij is bedroefd, maar weet zonder twijfel: “Aus Liebe will mein Heiland sterben”.

Bij de donkere altstem zijn de sleutelwoorden: boete, erbarmen, tranen en wenen. Ook

speciaal te noemen zijn de vele emotionele “ach”-verzuchtingen. De tenorbijdragen zijn

niet specifiek. Bij deze partij overheerst een zekere neutraliteit, soms wat belerend, zoals

in “Geduld”. De bas wordt als een aanhanger van Christus voorgesteld: “Gerne will ich

mich bequemen, Komm süsses Kreuz” of als milde commentator: “Der Heiland fällt vor

seinem Vater nieder” en “Am Abend da es kühle war”. Bach beschouwde zijn talent als van

God gegeven. Zijn muziek was als een taal om de religie te dienen. De componist, ten tijde

van de barok, was een emotioneel mens en moest bij de toehoorders die emotie oproepen.

Hij had een grote geestelijk hygiënische en morele verantwoordelijkheid om daar goed

mee om te gaan. Die emoties waren benoemd in die tijd: er waren er achttien: zoals haat,

liefde en verlangen. Ze hadden hun eigen muzikale figuren waarvan er tot over de

honderd bekend werden. Soms waren ze duidelijk herkenbaar zoals in de orkestrale

begeleiding van de geseling: “Erbarm es Gott”. Soms zijn ze wat moeilijker waarneembaar,

zoals in de aria van “Buss und Reu” en de tekst “Das die Tropfen meiner Zähren”, waarin

korte noten van de fluiten het vallen van de tranen symboliseren. Soms is het veel

moeilijker om een bepaald figuur te duiden. Die figurenleer in de barok is gekoppeld aan

de retoriek. Deze retoriek of voordrachtskunst in de zin van spreekvaardigheid, die terug

gaat tot Cicero, werd als onderdeel van de zeven vrije kunsten in de middeleeuwen op de

kloosterscholen en later op de universiteiten onderwezen tot in Bachs tijd. Het eerste koor

volgt die opbouw vrij exact.

Een andere manier om, op een niet nadrukkelijke wijze, emoties op te roepen was het

gebruik van een bepaalde toonsoort. Elke toonsoort heeft een speciale kleuring die in

Bachs tijd nauwkeurig beschreven was. Het eerste koor - in e kleine terts - wordt

beschreven als diepzinnig en treurig, schrijnend, maar met hoop op troost. Het slotkoor

- in c kleine terts - kan als triest en door zijn volle klank op den duur als licht slaperig

ervaren worden.

De kabbalistiek, een mystiek joodse getallenleer, werd ook door Bach beoefend.

Als Pilatus zegt dat hij geen schuld draagt voor het doden, dan spreekt het volk: “Sein

Op de hoogte blijven van onze activiteiten?

Als je op de hoogte wilt blijven van onze activiteiten meld je dan aan:

[email protected]

16Matthäus Passion

Blut komme über uns, und unser Kinder”. Het gehele koor zingt 36 keer de tekst: “Über

uns” en 34 keer “Und unsere Kinder”. Dat is samen 70 keer. De verwoesting van

Jeruzalem in het jaar 70 wordt theologisch - in Bachs tijd - als straf gezien voor het ter

dood brengen van Christus. Een ander voorbeeld is de aardbeving, als Christus gestorven

is. Na de tekst “Bis unten aus” klinken er 18 tonen in cello en orgel. Op de tekst: “Und die

Erde” klinken er 68 tonen en op “Unter die Gräber” 104 tonen. Die getallen corresponde-

ren met de desbetreffende psalm, waarin gesproken wordt van een aardbeving. Dit zijn

slechts twee niet ter discussie staande voorbeelden, maar er zijn er veel meer: sommige

duidelijk, andere te ver gezocht.

Uiteraard zijn bovengenoemde manieren en regelgeving ten aanzien van het componeren

geen garantie op succes. Alleen bij een genie als Bach kun je zonder daar iets over te

weten, oneindig genieten. Door het te weten neemt het respect alleen maar toe.

Pieter-Jan Olthof


Matthäus Passion - J.S.Bach

Eerste deel

1. Koor 1 en 2

Kommt ihr Töchter helft mir klagen. Kom dochters, help mij weeklagen.

Sehet - wen? - den Braütigam, Zie - wie? - de bruidegom,

Seht ihn - wie? - als wie ein Lamm, zie hem - hoe? - als een lam,

Sehet - was? - seht die Geduld, zie - wat? - zie het geduld,

Seht - wohin ? - auf unsre Schuld. zie - waarheen? - naar onze schuld.

Sehet ihn aus Lieb und Huld zie hem uit liefde en genade

Holz zum Kreuze selber tragen. zelf het kruishout dragen.

Koraal (kinderkoor)

O Lamm Gottes unschuldig O lam van God, onschuldig

Am Stamm des Kreuzes geschlachtet aan het kruishout geslacht,

Allzeit erfunden geduldig aldoor geduldig gebleven

Wiewohl du warest verachtet hoewel u veracht werd.

All Sünd hast du getragen Alle zonden hebt u gedragen

Sonst müssten wir verzagen. anders zouden wij de moed verloren hebben

Erbarm dich unser, o Jesu! O Jezus, ontferm u over ons!

2. Evangelie (Matth.26:1-2)

Evangelist

Da Jesus diese Rede vollendet hatte, Toen Jezus deze rede beëindigd had

Sprach er zu seinen Jüngern: zei hij tegen zijn leerlingen:

Jezus

Ihr wisset dass nach zweien Tagen Jullie weten dat het over twee dagen

Ostern wird und des Menschen Sohn Paasfeest is en dan zal de

Wird überantwortet werden, dass er mensenzoon worden overgeleverd

Gekreuziget werde. om te worden gekruisigd.

18Matthäus Passion

3. Koraal (koor 1 en 2)

Herzliebster Jesu, was hast du verbrochen, Allerliefste Jezus, wat hebt u misdaan

Dass man ein solch scharf Urteil hat dat men zo’n hard vonnis heeft

gesprochen? uitgesproken?

Was ist die Schuld, in was für Wat is uw schuld, in wat voor misdaden

Bist du geraten? bent u verzeild geraakt?

4. Evangelist (Matth.26:3-4)

Da versammleten sich die Hohenpriester Toen kwamen de hogepriesters en

Und Schriftgelehrten und die Ältesten im schriftgeleerden en de oudsten van het

Volk in den Palast des Hohenpriesters, volk bij elkaar in het paleis van de hoge-

Der da hiess Kaiphas, und hielten Rat priester, genaamd Kaïfas, en overlegden

Wie sie Jesum mit Listen griffen und hoe ze Jezus door een list konden

Töteten. Sie sprachen aber: grijpen en doden. Maar, zeiden ze

5. Koor 1 en 2 (Matth.26:5)

Ja nicht auf das Fest, auf dass nicht ein Vooral niet op het feest, opdat er geen

Aufruhr werde im Volk. oproer komt onder het volk.

6. Evangelist (Matth.26:6-8)

Da nun Jesus war zu Bethanien, im Hause Toen Jezus in Bethanië was, in het huis

Simonis des Aussätzigen, trat zu ihm ein van Simon de melaatse, kwam er een

Weib, die hatte ein Glas mit köstlichem vrouw naar hem toe met een flesje

Wasser und goss es auf sein Haupt, kostbaar reukwater en goot dat over

da er zu Tische sass. Da das seine Jünger zijn hoofd terwijl hij aan tafel zat.

sahen, wurden sie unwillig und sprachen: Toen zijn leerlingen dat zagen,

werden ze boos en zeiden:

7. Leerlingen (koor 1)(Matth.26:9)

Wozu dienet dieser Unrat? Dieses Wasser Waartoe dient deze verkwisting?

Hätte mögen teuer verkauft und den Dit water had duur verkocht en aan de

Armen gegeben werden. armen gegeven kunnen worden.



Evangelist

Da das Jesus merkete, sprach er zu ihnen: Toen Jezus dat merkte zei hij tegen hen:

Jezus

Was bekümmert ihr das Weib? Sie hat Waarom vallen jullie deze vrouw lastig?

Ein gut Werk an mir getan! Ihr habet Zij heeft een goede daad aan mij gedaan.

Allezeit Armen bei euch, mich aber Armen hebben jullie altijd bij je,

Habt ihr nicht allezeit. maar mij heb je niet altijd bij je.

Dass sie dies Wasser hat auf meinen Zij heeft dit water over mijn lichaam

Leib gegossen, hat sie getan, dass man gegoten om mijn begrafenis voor te

Mich begraben wird. Wahrlich, ich bereiden. Ik zal jullie eens wat zeggen:

Sage euch: wo dies Evangelium overal ter wereld waar dit evangelie

Geprediget wird in der ganzen Welt, verkondigd wordt, daar zal men ook

Da wird man auch sagen zu ihrem tot haar gedachtenis vertellen wat zij

Gedächtnis,was sie getan hat. gedaan heeft.

9. Recitatief (alt)

Du lieber Heiland, du Lieve heiland,

Wenn deine Jünger töricht streiten terwijl uw leerlingen erover bekvechten

Dass dieses fromme Weib dat deze vrome vrouw met zalf uw

Mit Salben deinen Leib lichaam wil klaarmaken voor het graf,

Zum Grabe will bereiten, laat mij dan intussen van de vloed van

So lasse mir inzwischen zu, tranen uit mijn ogen water over uw

Von meiner Augen Tränenflüssen hoofd gieten.

Ein Wasser auf dein Haupt zu giessen.

10. Aria (alt)

Buss und Reu Boete en berouw

Knirscht das Sündenherz entzwei, breken het zondige hart in tweeën,

Dass die Tropfen meiner Zähren trouwe Jezus, mogen de druppels

Angenehme Spezerei van mijn tranen u tot aangename

Treuer Jesu, dir gebären. spijze zijn.

20Matthäus Passion


Evangelist

Da ging hin der Zwölfen einer, Toen ging een van de twaalf,

Mit Namen Judas Ischariot, zu den genaamd Judas Iskariot, naar de

Hohenpriestern und sprach: hogepriesters en zei:

Judas

Was wollt ihr mir geben? Wat wilt u mij geven?

Ich will ihn euch verraten. Ik wil hem aan u verraden.

Evangelist

Und sie boten ihm dreissig Silberlinge. En zij boden hem dertig zilverlingen

Und von dem an suchte er Gelegenheit en van toen af aan zocht hij een

dass er ihn verriete. gelegenheid om hem te verraden.

12. Aria (sopraan)

Blute nur, du liebes Herz! Bloed nu, lief hart!

Ach, ein Kind, das du erzogen Ach, een kind dat jij hebt grootgebracht

Das an deiner Brust gesogen, dat aan jouw borst gedronken heeft

Droht den Pfleger zu ermorden, dreigt wie hem verzorgde te vermoorden,

Denn es ist zur Schlange worden. want het is een slang geworden.

13. Evangelist (Matth.26:17)

Aber am ersten Tage der süssen Brot Op de eerste dag van het feest van het

Traten die Jünger zu Jesu und ongezuurde brood gingen de leerlingen

Sprachen zu ihm: naar Jezus en zeiden tegen hem:

14. Leerlingen (koor 1)(Matth.26:17)

Wo willst du dass wir dir bereiten Waar wilt u dat wij voorbereidingen

Das Osterlamm zu essen? gaan treffen om het Paaslam te eten?



Evangelist

Er sprach: Hij zei:

Jezus

Gehet hin in die Stadt zu einem und Ga naar die-en-die in de stad en

Sprecht zu ihm: Der Meister lässt dir zeg hem: de meester laat u zeggen:

Sagen: meine Zeit ist hier, ich will bei het is mijn tijd, ik wil bij u het Paasfeest

Dir die Ostern halten mit meinen Jüngern. vieren met mijn leerlingen.

Evangelist

Und die Jünger täten wie ihnen Jesus En de leerlingen deden zoals Jezus hun

Befohlen hatte und bereiteten das had opgedragen en bereidden het

Osterlamm. Paaslam.

Und am Abend satzte er sich zu Tische En ’s avonds ging hij met de twaalf

Mit den Zwölfen.und da sie assen aan tafel en tijdens het eten zei hij:

sprach er:

Jezus

Wahrlich, ich sage euch: Einer unter Luister, ik zeg jullie: één van jullie

Euch wird mich verraten. zal mij verraden.

Evangelist

Und sie wurden sehr betrübt und En zij werden zeer bedroefd en

huben an,

Ein jeglicher unter ihnen und sagten begonnen ieder aan hem te vragen:

zu ihm:

Leerlingen (koor 1)

Herr, bin ich’s? Ben ik het, Heer ?

22Matthäus Passion


Ich bin’s, ich sollte büssen Ik ben het, ik zou moeten boeten

An Händen und an Füssen aan handen en voeten gebonden in de

Gebunden in der Höl. hel.

Die Geisseln und die Banden De zweepslagen en de boeien

Und was du ausgestanden en wat u doorstaan hebt

Das hat verdienet meine Seel. dat heeft mijn ziel verdiend.


Evangelist

Er antwortete und sprach: Hij antwoordde:

Jezus

Der mit der Hand mit mir in die Schüssel Degene die met mij zijn hand in de

Tauchet, der wird mich verraten. schaal doopt, die zal mij verraden.

Des Menschen Sohn gehet zwar dahin, De mensenzoon gaat weliswaar heen,

Wie von ihm geschrieben stehet, doch wehe zoals van hem geschreven staat, maar

Dem Menschen durch welchen wee de mens door wie de mensenzoon

des Menschen

Sohn verraten wird! Es wäre ihm verraden wordt. Het zou voor hem beter

besser dass

Derselbige Mensch noch nie geboren wäre. geweest zijn als hij niet geboren was.

Evangelist

Da antwortete Judas, der ihn verriet, Toen antwoordde Judas die hem verraden

und sprach: zou:

Judas

Bin ich’s, Rabbi? Ben ik het, rabbi?

Evangelist

Er sprach zu ihm: Hij zei tegen hem:


Jezus

Du sagest’s. Je zegt het.

Evangelist

Da sie aber assen, nahm Jesus das Brot, Terwijl zij aten nam Jezus het brood,

Dankete und brach’s und gab’s den dankte, brak het en gaf het aan de

Jüngern

Und sprach: leerlingen en zei:

Jezus

Nehmet, esset, das ist mein Leib. Neemt, eet, dit is mijn lichaam.

Evangelist

Und er nahm den Kelch und dankete, En hij nam de beker en dankte, gaf hun

Gab ihnen den und sprach: die en zei:

Jezus

Trinket alle daraus; das ist mein Blut Drinkt allen hieruit, dit is mijn bloed van

Des neuen Testaments welches het nieuwe verbond, dat voor velen zal

Vergossen wird für viele, zur Vergebung worden vergoten tot vergeving van

Der Sünden. Ich sage euch: Ich werde zonden. Ik zeg jullie: van nu af aan zal

Von nun an nicht mehr von diesem ik niet meer drinken van deze vrucht van

Gewächs des Weinstocks trinken de wijnstok, tot de dag dat ik haar nieuw

Bis an den Tag, da ich’s neu trinken zal drinken met jullie in het rijk van

Werde mit euch in meines Vaters Reich. mijn vader.

18. Recitatief (sopraan)

Wiewohl mein Herz in Tränen schwimmt, Hoewel mijn hart zwemt in tranen

Dass Jesus von mir Abschied nimmt, omdat Jezus afscheid van mij neemt,

So macht mich doch sein Testament schenkt zijn testament mij toch vreugde:

erfreut:

Sein Fleisch und Blut,o Kostbarkeit, zijn vlees en bloed - o kostbare schat -

vermacht er mir in meine Hände, laat hij mij in mijn handen na

24Matthäus Passion

wie er es auf der Welt mit denen Seinen zoals hij op aarde slechts het goede

nicht böse können meinen, voor had met de zijnen,

so liebt er sie bis an das Ende. zo heeft hij hen lief tot het einde.

19. Aria (sopraan)

Ich will dir mein Herze schenken, Ik wil mijn hart aan u geven,

Senke dich, mein Heil, hinein. laat u met mij in, mijn heil.

Ich will mich in dir versenken; Ik wil helemaal in u opgaan;

Ist dir gleich die Welt zu klein, Is de aarde voor u te klein,

Ei, so sollst du mir allein voor mij alleen zult u meer

Mehr als Welt und Himmel sein. dan hemel en aarde zijn.

20. Evangelie (Matth. 26:30-32)

Evangelist

Und da sie den Lobgesang gesprochen En toen ze de lofzang gezongen

Hatten,gingen sie hinaus an den Ölberg. hadden, gingen ze naar de Olijfberg.

Da sprach Jesus zu ihnen: Daar zei Jezus tegen hen:

Jezus

In dieser Nacht werdet ihr euch alle In deze nacht zullen jullie je

Ärgern an mir. Denn es steht geschrieben: allemaal aan mij ergeren.

Ich werde den Hirten schlagen und die Want er staat geschreven: ik zal

Schafe der Herde werden sich zerstreuen. de herder slaan en de schapen van

Wenn ich aber auferstehe, will ich vor de kudde zullen verstrooid worden.

Euch hingehen in Galiläam. Maar wanneer ik ben opgestaan

zal ik jullie voorgaan naar Galilea.


Erkenne mich mein Hüter, Erken mij, mijn behoeder

Mein Hirte, nimm mich an; mijn herder, neem mij aan.

Von dir, Quell aller Güter, Door u, bron van al het goede,

Ist mir viel Guts getan. is mij veel goeds gedaan.

Dein Mund hat mich gelabet Uw mond heeft mij gelaafd


Mit Milch und süsser Kost; met melk en zoete kost;

Dein Geist hat mich begabet uw geest heeft mij begiftigd

Mit mancher Himmelslust. met menig hemels genot.


Evangelist

Petrus aber antwortete und sprach zu ihm: Petrus antwoordde hem:

Petrus

Wenn sie auch alle sich an dir ärgerten, Ook wanneer ze zich allemaal aan u

So will ich mich doch nimmermehr ärgern. zouden ergeren, ik zal me nooit aan

u ergeren.

Evangelist

Jesus sprach zu ihm: Jezus zei tegen hem:

Jezus

Wahrlich, ich sage dir: in dieser Nacht, Let op, ik zeg je: in deze nacht,

Ehe der Hahn krähet, wirst du mich vóór de haan kraait, zul jij mij

Dreimal verleugnen. driemaal verloochenen.

Evangelist

Petrus sprach zu ihm: Petrus zei tegen hem:

Petrus

Und wenn ich mit dir sterben müsste, Al moest ik met u sterven,

So will ich dich nicht verleugnen. ik zal u niet verloochenen.

Evangelist

Desgleichen sagten auch alle Jünger. Iets dergelijks zeiden alle leerlingen.

23. Koraal (koor 1 en 2 )

Ich will hier bei dir stehen, Ik wil hier bij u blijven,

26Matthäus Passion

Verachte mich doch nicht! veracht mij toch niet!

Von dir will ich nicht gehen, Ik wil niet bij u weggaan

Wenn dir dein Herze bricht. wanneer uw hart breekt.

Wenn dein Herz wird erblassen Wanneer uw hart het zal begeven

Im letzten Todesstosz, op de drempel van de dood,

Alsdenn will ich dich fassen dan zal ik u vasthouden

In meinen Arm und Schoss. in mijn armen en mijn schoot.

24. Evangelie (Matth. 26: 36-38)

Evangelist

Da kam Jesus mit ihnen zu einem Hofe, Toen kwam Jezus met hen bij een hof,

Der hiess Gethsemane und sprach Gethsemane geheten, en hij zei tegen

Zu seinen Jüngern: zijn leerlingen:

Jezus

Setzet euch hie, bis dass ich dort Gaan jullie hier zitten

Hingehe und bete. terwijl ik verderop ga bidden.

Evangelist

Und nahm zu sich Petrum und die En hij nam Petrus en de twee zonen

Zween Söhne Zebedäi und fing an zu van Zebedeüs mee en hij begon

Trauern und zu zagen. bedroefd en angstig te worden.

Da sprach Jesus zu ihnen: Toen zei Jezus tegen hen:

Jezus

Meine Seele ist betrübt bis an den Tod; Mijn ziel is bedroefd, tot stervens toe.

Bleibet hie und wachet mit mir. Blijven jullie hier en waakt met mij.

25. Recitatief (tenor en koor)

Tenor

O Schmerz! Hier zittert das gequälte Herz. O smart! Hier beeft het gekwelde hart.

Wie sinkt es hin, wie bleicht sein Angesicht! Hoe zinkt het ineen, wat wordt het bleek!


Koraal (koor 2)

Was ist die Ursach aller solcher Plagen? Wat is de oorzaak van al deze kwellingen?

Tenor

Der Richter führt ihn vor Gericht. De rechter brengt hem voor het gerecht.

Da ist kein Trost, kein Helfer nicht. Er is geen troost; niemand die hem helpt.

Koraal (koor 2 )

Ach, meine Sünden haben dich geschlagen! Ach, mijn zonden hebben u geslagen!

Tenor

Er leidet alle Höllenqualen, Hij lijdt alle pijnen van de hel,

Er soll vor fremden Raub bezahlen. hij moet voor vreemde roof betalen.

Koraal (koor 1 en 2)

Ich , ach Herr Jesu, habe dies verschuldet, Ach Heer Jezus, ik ben schuldig

Was du erduldet! aan wat u lijden moet.

Tenor

Ach, könnte meine Liebe dir, mein Heil, Ach, als toch mijn liefde voor u, mijn heil,

Dein Zittern und dein Zagen uw grote angst zou kunnen verminderen of

Vermindern oder helfen tragen, helpen dragen,

Wie gerne blieb ich hier ! hoe graag zou ik hier dan blijven!

26. Aria (tenor en koor)

Tenor

Ich will bei meinem Jesu wachen Ik wil bij mijn Jezus de wacht houden.

Koor 2

So schlafen unsre Sünden ein. Dan slapen onze zonden in.

Tenor

Meinen Tod büsset seine Seelennot; Zijn zielennood doet nu boete voor

28Matthäus Passion

Sein Trauren machet mich voll Freuden. mijn dood; zijn droefheid vervult mij

met vreugde.

Koor 2

Drum muss uns sein verdienstlich Leiden Daarom moet zijn prijzenswaardig lijden

Recht bitter und doch süsse sein. voor ons echt bitter en toch zoet zijn.

27. Evangelie (Matth.26:39)

Evangelist

Und ging hin ein wenig, fiel nieder auf En hij liep een eindje verder,

Sein Angesicht und betete und sprach: knielde neer en bad:

Jezus

Mein Vater, ist’s möglich, so gehe dieser Mijn vader, indien het mogelijk is,

Kelch von mir; doch nicht wie ich will, laat deze beker dan aan mij voorbij gaan;

Sondern wie du willt. Echter, niet wat ik wil, maar wat u wilt.

28. Recitatief (bas)

Der Heiland fällt vor seinem Vater nieder; De heiland valt voor zijn vader neer.

Dadurch erhebt er mich und alle von Daardoor tilt hij mij en allen na onze

Unserm Falle hinauf zu Gottes Gnade val weer op naar Gods genade.

wieder.

Er ist bereit den Kelch des Todes Bitterkeit Hij is bereid de beker van de bittere dood

Zu trinken, in welchen Sünden dieser Welt te drinken waarin, omdat de lieve God

Gegossen sind und hässlich stinken, daar welgevallen aan heeft, de gemeen

Weil es dem lieben Gott gefällt. stinkende zonden van deze wereld gegoten zijn.

29. Aria (bas)

Gerne will ich mich bequemen Ik wil mij graag bereid verklaren om

Kreuz und Becher an zu nehmen, kruis en beker aan te nemen; dan drink

Trink ich doch dem Heiland nach. ik in navolging van mijn heiland.

Denn sein Mund der mit milch und Want zijn mond die vloeit van melk en

Honig fliesset, hat den Grund und des honing heeft de reden van het lijden en de

Leidens herbe Schmach durch den wrange smaak ervan door de eerste dronk


Ersten Trunk versüszet. verzacht.


Evangelist

Und er kam zu seinen Jüngern und fand sie En hij kwam bij zijn leerlingen en vond

Schlafend und sprach zu ihnen: hen slapend en zei tegen hen:

Jezus

Könnet ihr denn nicht eine Stunde mit mir Kunnen jullie dan niet één uur met mij

Wachen? waken?

Wachet und betet, dasz ihr Waakt en bidt dat jullie niet

nicht in in verzoeking

Anfechtung fallet. Der Geist ist willig komen. De geest is gewillig, maar het

Aber das Fleisch ist schwach. lichaam is zwak.

Evangelist

Zum andern Mal ging er hin, betete und Opnieuw ging hij weg en bad:

sprach:

Jezus

Mein Vater, ist’s nicht möglich dass dieser Mijn vader, als het niet mogelijk is dat

Kelch von mir gehe , ich trinke ihn denn; deze beker aan mij voorbij gaat, dan

So geschehe dein Wille. drink ik hem. Uw wil geschiede.


Was mein Gott will, das gescheh allzeit, Wat mijn God wil geschiede altijd,

Sein Will der ist der beste. wat hij wil is het beste.

Zu helfen den er ist bereit Hij is bereid om degenen die

Die an ihn gläuben feste; vast in hem geloven te helpen;

Er hilft aus Not, der fromme Gott De rechtvaardige God helpt uit de nood

Und züchtiget mit Massen. en hij is matig met straf.

Wer Gott vertraut, fest auf ihn baut, Wie God vertrouwt, vast op hem bouwt,

Den will er nicht verlassen. die zal hij niet in de steek laten.

30Matthäus Passion


Evangelist

Und er kam und fand sie aber schlafend En hij kwam terug maar vond hen slapend

Und ihre Augen waren voll Schlafs. en hun ogen waren zwaar van de slaap.

Und En hij

Er liess sie und ging abermal hin und liet hen nogmaals alleen en bad voor de derde

Betete zum drittenmal und redete maal met dezelfde woorden.

dieselbigen

Worte. Da kam er zu seinen Jüngern Toen ging hij naar zijn leerlingen

Und sprach zu ihnen: en zei tegen hen:

Jezus

Ach! Wollt ihr nun schlafen und ruhen? Ach, willen jullie nu slapen en uitrusten?

Siehe, die Stunde ist hie dass des Menschen Het is nota bene het moment dat de

Sohn in der Sünder Hände überantwortet mensenzoon in de handen van zondaren

wordt overgeleverd.

Wird. Stehet auf, lasset uns gehen; siehe, Sta op, laten we gaan, kijk, daar is hij die mij

Er ist da, der mich verrät. verraden zal.

Evangelist

Und als er noch redete, siehe, da kam Judas En terwijl hij nog sprak, kijk, daar kwam

Judas

Der zwölfen einer und mit ihm eine grosze een van de twaalf en een grote groep mensen

Schar mit Schwertern und mit Stangen, von met zwaarden en stokken die gestuurd waren

Den Hohenpriestern und Ältesten des Volks. door de hogepriesters en de oudsten van het

volk.

Und der Verräter hatte ihnen ein Zeichen En de verrader had hun een teken gegeven

Gegeben und gesagt: “Welchen ich küssen en gezegd: “degene die ik zal kussen, die is

het,

Werde, der ist’s, den greifet.” Und alsbald die moet je grijpen.” En hij liep meteen naar

Trat er zu Jesu und sprach: Jezus toe en zei:


Judas

Gegrüsset seist du, Rabbi! Gegroet, rabbi.

Evangelist

Und küssete ihn. Jesus aber sprach zu ihm: En hij kuste hem. Maar Jezus zei tegen hem:

Jezus

Mein Freund, warum bist du kommen? Mijn vriend, waarom ben je gekomen?

Evangelist

Da traten sie hinzu und legten die Hände Toen liepen ze op hem toe en pakten hem

An Jesum und griffen ihn. vast.

33. Duet (sopraan en alt, koor 1 en 2)

Sopraan en Alt

So ist mein Jesus nun gefangen. Zo is mijn Jezus nu gevangen genomen.

Koor 2

Lasst ihn, haltet, bindet nicht! Laat hem, houd op, bind hem niet vast!

Sopraan en Alt

Mond und Licht ist vor Schmerzen Het maanlicht is van verdriet ondergegaan

Untergangen, weil mein Jesus ist gefangen. omdat mijn Jezus gevangen genomen is.

Sie führen ihn, er ist gebunden. Ze voeren hem weg, hij is geboeid.

Koor 1 en 2

Sind Blitze, sind Donner in Wolken Zijn bliksem en donder in de wolken

Verschwunden? verdwenen?

Eröffne den feurigen Abgrund, o Hölle. Open uw vurige afgrond, o hel.

Zertrümmre, verschlinge, verderbe, Vernietig, verwoest, verbrijzel

Zerschelle mit plötzlicher Wut met één woedend gebaar

Den falschen Verräter, das mörd’rische de valse verrader, de moordenaar.

Blut.

32Matthäus Passion


Evangelist

Und siehe, einer aus denen die mit En zie, een van hen die bij Jezus

Jesu waren, rekkete die Hand aus und waren, strekte zijn hand uit en sloeg

Schlug des Hohenpriesters Knecht und de slaaf van de hogepriester een oor af.

Hieb ihm ein Ohr ab.Da sprach Jesus Daarop zei Jezus tegen hem:

Zu ihm:

Jezus

Stekke dein Schwert an seinen Ort; denn Steek je zwaard op zijn plaats, want wie

Wer das Schwert nimmt, der soll durchs het zwaard neemt, zal door het zwaard

Schwert umkommen. Oder meinest du omkomen. Of denk je dat ik mijn vader

Dass ich nicht könnte meinen Vater bitten niet zou kunnen vragen om mij meer

Dass er mir zuschickte mehr denn zwölf dan twaalf legioenen engelen te sturen?

Legion Engel? Wie würde aber die Schrift Maar hoe zou dan de Schift vervuld worden?

Erfüllet? Es muss also gehen. Het moet zo gaan.

Evangelist

Zu der Stund sprach Jesus zu den Scharen: Op dat ogenblik zei Jezus tegen de menigte:

Jezus

Ihr seid ausgegangen als zu einem Mörder, Als tegen een rover zijn jullie uitgetrokken,

Mit Schwerten und mit Stangen , mich met zwaarden en stokken om mij gevangen

Zu fahen; bin ich doch täglich bei euch te nemen. Ik zat jullie toch dagelijks les

Gesessen und habe gelehret im Tempel te geven in de tempel en jullie hebben mij

und ihr habt mich nicht gegriffen. niet gegrepen.

Aber das ist alles geschehen dass Maar dat is allemaal gebeurd opdat in

Erfüllet würden die Schriften der vervulling zou gaan wat geschreven staat

Propheten. bij de profeten.

Evangelist

Da verliessen ihn alle Jünger und flohen. Toen lieten alle leerlingen hem in de steek

en vluchtten weg.



O Mensch, bewein dein Sünde gross, O mens, huil om je grote zonde

Darum Christus sein’s Vaters Schoss waarom Christus de schoot van zijn

Äussert und kam auf Erden. vader verliet en op aarde kwam.

Von einer Jungfrau rein und zart Uit een zuivere, tere maagd werd hij

Für uns er hie geboren ward, voor ons hier geboren;

Er wollt der Mittler werden. Hij wilde middelaar worden.

Den Toten er das Leben gab Doden gaf hij het leven,

Und legt darbei all Krankheit ab, alle ziekte genas hij

Bis sich die Zeit herdrange totdat de tijd aanbrak

Dass er für uns geopfert würd, dat hij voor ons geofferd zou worden

Trüg unsrer Sünden schwere Bürd en hij de zware last van onze zonden

Wohl an dem Kreuze lange. aan het kruis zou dragen.

34Matthäus Passion

Tweede deel

36. Aria (alt en koor 2)

Alt

Ach, nun ist mein Jesus hin! Ach, nu is mijn Jezus weg!

Koor 2 (Hooglied 6:1)

Wo ist denn dein Freund hingegangen? Waar is je vriend naartoe gegaan,

O du schönste unter den Weibern? o mooiste onder de vrouwen?

Alt

Ist es möglich? Kann ich schauen? Is het mogelijk? Kan ik het zien?

Koor 2

Wo hat sich dein Freund hingewandt? Waar is je vriend naartoe gegaan?

Alt

Ach! Mein Lamm in Tigerklauen! Ach, mijn lam in de klauwen van de tijger!

Ach! Wo ist mein Jesus hin? Ach, waar is mijn Jezus heen?

Koor 2

So wollen wir mit dir ihn suchen. Wij willen hem samen met jou zoeken.

Alt

Ach! Was soll ich der Seele sagen Ach, wat moet ik mijn ziel zeggen

Wenn sie mich wird ängstlich fragen: wanneer zij mij angstig vragen zal:

Ach! Wo ist mein Jesus hin? Ach, waar is mijn Jezus heen?

37. Evangelist (Matth. 26:57-59)

Die aber Jesum gegriffen hatten, führeten Zij die Jezus gegrepen hadden

Ihn zu dem Hohenpriester Kaiphas dahin voerden hem naar de hogepriester

Die Schriftgelehrten und Ältesten sich Kajafas bij wie de schriftgeleerden


Versammlet hatten. Petrus aber folgete en oudsten bij elkaar gekomen waren.

Ihm nach von ferne, bis in den Palast Petrus echter volgde hem van verre

Des Hohenpriesters und ging hinein und tot in het paleis van de hogepriester

Satzte sich bei den Knechte, auf dass er en ging naar binnen en ging bij de slaven

Sähe wo es hinaus wollte. zitten om te zien hoe het zou aflopen.

Die Hohenpriester aber und Ältesten De hogepriesters en de oudsten en de

Und der ganze Rat suchten falsche hele Raad zochten naar een vals getuigenis

Zeugnis wider Jesum, auf dass sie ihn tegen Jezus om hem te kunnen doden,

Töteten, und funden keines. maar ze vonden er geen.


Mir hat die Welt trüglich gericht De wereld heeft mij oneerlijk gevonnist

Mit Lügen und mit falschem G’dicht, met leugens en een valse aanklacht;

Viel Netz und heimlich Strikke. ze heeft mij heimelijk in de val gelokt.

Herr, nimm mein wahr in dieser G’fahr, Heer, zie naar mij om in dit gevaar,

B’hüt mich für falschen Tükken. behoed mij voor gemene streken.


Evangelist

Und wiewohl viel falsche Zeugen herzu- En hoewel er veel valse getuigen

Traten, funden sie doch keins. Zuletzt naar voren kwamen, vonden ze toch niets.

Traten herzu zween falsche Zeugen Tenslotte kwamen er twee valse getuigen

Und sprachen: naar voren en zeiden:

Getuigen

Er hat gesagt: Ich kann den Tempel Hij heeft gezegd: Ik kan de tempel van

Gottes abbrechen und in dreien Tagen God afbreken en hem in drie dagen weer

Denselben bauen. opbouwen.

Evangelist

Und der Hohepriester stund auf En de hogepriester ging staan

Und sprach zu ihm: en zei tegen hem:

36Matthäus Passion

Hogepriester

Antwortest du nichts zu dem das Geeft u geen antwoord op wat

Diese wider dich zeugen? zij tegen u getuigen?

Evangelist

Aber Jesus schwieg stille. Maar Jezus zweeg.

40. Recitatief (tenor)

Mein Jesus schweigt zu falschen Lügen Mijn Jezus zwijgt bij valse leugens

Stille, um uns damit zu zeigen om ons daarmee te laten zien

Dass sein erbarmungsvolle Wille dat hij in zijn barmhartigheid

Vor uns zu Leiden sei geneigt, bereid is om voor ons te lijden

Und dass wir in dergleichen Pein en dat wij in zulke pijn

Ihm sollen ähnlich sein und in zouden zijn als hij

Verfolgung stille schweigen. en bij vervolging zouden zwijgen.

41. Aria (tenor)

Geduld, Geduld! Geduld, geduld!

Wenn mich falsche Zungen stechen, Wanneer valse tongen mij belagen,

Leid ich wider meine Schuld ik onschuldig smaad en

Schimpf und Spott, bespotting moet verdragen,

Ei, so mag der liebe Gott moge de lieve God dan

Meines Herzens Unschuld rächen. de onschuld van mijn hart wreken.


Evangelist

Und der Hohepriester antwortete De hogepriester antwoordde hem:

Und sprach zu ihm:

Hogepriester

Ich beschwöre dich bei dem lebendigen Ik doe een dringend beroep op u, bij de

Gott, dass du uns sagest ob du seiest levende God, dat u ons zegt of u Christus

Christus, der Sohn Gottes. bent, de zoon van God.


Evangelist

Jesus sprach zu ihm: Jezus zei tegen hem:

Jezus

Du sagest’s. Doch sage ich euch: U zegt het. Maar ik zeg u: van nu af aan

Von nun an wird’s geschehen dass ihr zult u de mensenzoon zien zitten aan de

Sehen werdet des Menschen Sohn rechterhand van de Almachtige

Sitzen zur Rechten der Kraft und kommen en u zult hem zien komen op de

In den Wolken des Himmels. wolken van de hemel.

Evangelist

Da zerriss der Hohepriester seine Toen scheurde de hogepriester

Kleider und sprach: zijn kleren en zei:

Hogepriester

Er hat Gott gelästert, was dürfen wir Hij heeft God gelasterd, wat hebben we

Weiter Zeugnis? Siehe, ietzt habt ihr nog voor getuigenis nodig? Jullie hebben

Seine Gotteslästerung gehöret. nu zijn godslastering gehoord.

Was dünket euch? Wat denken jullie ervan?

Evangelist

Sie antworteten und sprachen: Zij antwoordden:

Koor 1 en 2

Er ist des Todes schuldig! Hij verdient de doodstraf!


Evangelist

Da speieten sie aus in sein Angesicht Toen spuugden zij hem in zijn gezicht

Und schlugen ihn mit Fäusten. en sloegen hem met hun vuisten.

Etliche aber schlugen ihn ins Maar sommigen sloegen hem in

Angesicht und sprachen: zijn gezicht en zeiden:

38Matthäus Passion

Schriftgeleerden (koor 1 en 2)

Weissage uns, Christe, Profeteer ons, Christus,

Wer ist’s der dich schlug? wie is het die u sloeg?


Wer hat dich so geschlagen, mein Heil, Wie heeft u zo geslagen, mijn heil,

Und dich mit Plagen en u met plagen

So übel zugericht’ ? zo lelijk toegetakeld?

Du bist ja nicht ein Sünder U bent toch geen zondaar

Wie wir und unsre Kinder, zoals wij en onze kinderen,

Von Missetaten weisst du nicht. met misdadigheid hebt u niets te maken.


Evangelist

Petrus aber sass draussen im Palast und es Petrus zat ergens in het paleis en er

Trat zu ihm eine Magd und sprach: kwam een dienstmeisje naar hem toe

dat zei:

Dienstmeisje

Und du warest auch mit dem Jesu Jij was ook bij die Jezus uit Galilea.

Aus Galiläa.

Evangelist

Er leugnete aber vor ihnen allen Maar hij ontkende het ten aanhoren

und sprach: van allen en zei:

Petrus

Ich weiss nicht was du sagest. Ik weet niet waar je het over hebt.

Evangelist

Als er aber zur Tür hinausging, sahe Toen hij echter naar de deur liep om

Ihn eine andere und sprach zu denen naar buiten te gaan, zag een ander hem

Die da waren: en zei tegen hen die daar waren:


Dienstmeisje

Dieser war auch mit dem Jesu Deze man was ook bij Jezus van Nazareth.

von Nazareth.

Evangelist

Und er leugnete abermal En hij ontkende het opnieuw

und schwur dazu: en zwoer erbij:

Petrus

Ich kenne des Menschen nicht. Ik ken die man niet.

Evangelist

Und über eine kleine Weile traten hinzu En even later kwamen de omstanders

Die da standen und sprachen zu Petro: naar hem toe en zeiden tegen Petrus:

Soldaten

Wahrlich, du bist auch einer von denen, Wel waar! Jij bent ook een van hen

Denn deine Sprache verrät dich. want je uitspraak verraadt je.


Evangelist

Da hub er an sich zu verfluchen Toen begon hij zich te vervloeken

Und zu schwören: en hij zwoer:

Petrus

Ich kenne des Menschen nicht. Ik ken die man niet.

Evangelist

Und alsbald krähete der Hahn. Da dachte En onmiddellijk kraaide de haan.

Petrus an die Worte Jesu, da er zu ihm Toen dacht Petrus aan de woorden

Sagte: “Ehe der Hahn krähen wird, wirst die Jezus tegen hem gezegd had:

du mich dreimal verleugnen”, und ging “Eer de haan kraait zul je mij drie

heraus und weinete bitterlich. maal verloochenen”. En hij ging naar

40Matthäus Passion

buiten en huilde bittere tranen.

47. Aria (alt)

Erbarme dich, mein Gott Ontferm u over mij, mijn God

Um meiner Zähren willen! omwille van mijn tranen.

Schaue hier, Herz und Auge Zie hoe hart en ogen hier

Weint von dir bitterlich. bittere tranen om u huilen.


Bin ich gleich von dir gewichen, Hoewel ik zo ineens bij u ben weggegaan

Stell ich mich doch wieder ein. wil ik toch mijn plaats weer innemen.

Hat uns doch dein Sohn verglichen, Uw zoon is immers met ons tot een

Durch sein Angst und Todespein. vergelijk gekomen door de doodsangst

Ich verleugne nicht die Schuld, die hij doorstaan heeft.

Aber deine Gnad und Huld Ik ontken mijn schuld niet, maar uw

Ist viel grösser als die Sünde goedheid en genade zijn veel groter

Die ich stets in mir befinde. dan de zonde die ik in mijzelf

altijd weer tegenkom.


Evangelist

Des Morgens aber hielten alle Hohenpriester Toen het morgen geworden was, beraad-

Und die Ältesten des Volks einen Rat slaagden de hogepriesters en de oudsten

Über Jesum, dass sie ihn töteten. van het volk over Jezus, om hem te doden.

Und bunden ihn, führeten ihn hin und En ze boeiden hem, voerden hem weg en

Überantworteten ihn dem Landpfleger leverden hem over aan de landvoogd,

Pontio Pilato. Pontius Pilatus.

Da das sahe Judas, der ihn verraten hatte, Toen Judas, die hem had verraden, zag

Dass er verdammt war zum Tode, dat hij ter dood veroordeeld was, kreeg

Gereuete es ihn und brachte herwieder hij berouw en hij bracht de dertig

Die dreissig Silberlinge den Hohenpriestern zilverlingen terug bij de hogepriesters

Und Ältesten und sprach: en de oudsten en zei:


Judas

Ich habe übel getan, dass ich Ik heb iets vreselijks gedaan;

Unschuldig Blut verraten habe. Ik heb onschuldig bloed verraden.

Evangelist

Sie sprachen: Zij zeiden:

Hogepriesters (koor 1 en 2)

Was gehet uns das an? Wat gaat ons dat aan?

Da siehe du zu! Zoek het maar uit.


Evangelist

Und er warf die Silberlinge in den Tempel, En hij smeet de zilverlingen in de tempel,

Hub sich davon, ging hin und erhängete maakte zich uit de voeten en verhing zich.

Sich selbst. Aber die Hohenpriester Maar de hogepriesters pakten de

Nahmen die Silberlinge und sprachen: zilverlingen en zeiden:

Hogepriesters

Es taugt nicht dass wir sie in den We mogen ze niet in de offerkist

Gotteskasten legen, denn es ist Blutgeld. doen want het is bloedgeld.

51. Aria (bas)

Gebt mir meinen Jesum wieder! Geef mij mijn Jezus terug!

Seht, das Geld, den Mörderlohn Kijk, de verloren zoon

Wirft euch der verlor’ne Sohn gooit jullie het geld, het moordenaars-

Zu den Füssen nieder. loon voor de voeten.


Evangelist

Sie hielten aber einen Rat und kauften Zij overlegden en kochten een stuk land

Einen Töpfersakker darum, zum Begräbnis van een pottenbakker, als begraafplaats

Der Pilger. Daher ist derselbige Akker voor pelgrims. Daarom wordt dat land

42Matthäus Passion

Genennet der Blutakker bis auf den bloedakker genoemd, tot op de dag van

Heutigen Tag. Da ist erfüllet das gesagt ist vandaag. Toen is in vervulling gegaan wat

Durch den Propheten Jeremias, da door de profeet Jeremia gezegd is:

er spricht:

“Sie haben genommen dreissig Silberlinge, “Ze hebben dertig zilverlingen genomen

damit bezahlet ward der Verkaufte, waarmee het verkochte betaald werd dat ze

welchen

sie kauften von den Kindern Israel; kochten van de kinderen van Israël; en ze

und haben

sie gegeben um einen Töpfersakker, als mir hebben ze gegeven voor een stuk land van

der Herr befohlen hat.“ een pottenbakker, zoals de Here mij had

Jesus stund aber vor dem Landpfleger; opgedragen.” (vgl.Zacharia 11:12-13)

und derLandpfleger fragte ihn und sprach: Jezus nu stond voor de landvoogd;

en de landvoogd vroeg hem:

Pilatus

Bist du der Jüden König? Bent u de koning der Joden?

Evangelist

Jesus aber sprach: Jezus zei:

Jezus

Du sagest’s. U zegt het.

Evangelist

Und da er verklagt war von den Hohen- En toen hij aangeklaagd werd door

Priestern und Ältesten antwortete er nichts. de hogepriesters en de oudsten gaf hij

Da sprach Pilatus zu ihm: geen antwoord. Toen zei Pilatus tegen hem:

Pilatus

Hörest du nicht wie hart sie dich verklagen? Hoort u niet hoe zwaar ze u aanklagen?

Evangelist

Und er antwortete ihm nicht auf ein Wort, En hij antwoordde hem met geen woord,


Also dass sich auch der Landpfleger sehr zodat ook de landvoogd zeer verbaasd

Verwunderte. was.


Befiehl du deine Wege Beveel uw wegen

Und was dein Herze kränkt en wat uw hart bezeert

Der allertreusten Pflege maar toe aan de trouwe zorg

Des, der den Himmel lenkt; van hem die over de hemel regeert.

Der Wolken, Luft und Winden Die wolken, lucht en winden

Gibt Wege, lauf und Bahn, wijst spoor en loop en baan

Der wird auch Wege finden zal ook wel wegen vinden

Da dein Fuss gehen kann. waarlangs uw voet kan gaan.


Evangelist

Auf das Fest aber hatte der Landpfleger Nu was het de gewoonte van de

Gewohnheit dem Volk einen Gefangenen landvoogd om op het feest een

Los zu geben, welchen sie wollten. Er hatte gevangene vrij te laten naar de keus

Aber zu der Zeit einen Gefangenen, einen van het volk. Hij had nu een bijzondere

Sonderlichen vor andern, der hiess. gevangene, Barabbas genaamd.

Barabbas

Und da sie versammlet waren sprach En omdat ze bij elkaar waren

Pilatus Zu ihnen: zei Pilatus tegen hen:

Pilatus

Welchen wollt ihr dass ich euch losgebe? Wie willen jullie dat ik vrijlaat?

Barabbam oder Jesum von dem gesaget Barabbas of Jezus, van wie gezegd

Wird er sei Christus? wordt dat hij Christus is?

Evangelist

Denn er wusste wohl dass sie ihn aus Want hij wist wel dat ze hem uit

Neid überantwortet hatten. Und da er auf afgunst hadden overgeleverd. En terwijl

Dem Richtstuhl sass, schikkete sein Weib hij op de rechterstoel zat, zond zijn vrouw

44Matthäus Passion

zu ihm und liess ihm sagen: hem de boodschap:

Vrouw van Pilatus

Habe du nichts zu schaffen mit diesem Bemoei je niet met deze rechtvaardige;

Gerechten; ich habe heute viel erlitten Ik heb vandaag in een droom veel om

Im Traum von seinetwegen. hem geleden.

Evangelist

Aber die Hohenpriesters und die Ältesten Maar de hogepriesters en de oudsten

Überredeten das Volk dass sie um haalden het volk over om om

Barabbam Barabbas

Bitten sollten und Jesum umbrächten. te vragen en Jezus om het leven te brengen.

Da antwortete nun der Landpfleger und Toen antwoordde de landvoogd hun:

Sprach zu ihnen:

Pilatus

Welchen wollt ihr unter diesen zweien Wie van deze twee willen jullie dat

Den ich euch soll losgeben? Ik zal loslaten?

Evangelist

Sie sprachen: Zij zeiden:

Volk (koor 1 en 2)

Barabbam! Barabbas!

Evangelist

Pilatus sprach zu ihnen: Pilatus zei tegen hen:

Pilatus

Was soll ich denn machen mit Jesu Wat moet ik dan doen met Jezus van

Von dem gesagt wird er sei Christus? wie gezegd wordt dat hij Christus is?

Evangelist


Sie sprachen alle: Ze zeiden allemaal:

Volk (koor 1 en 2)

Lass ihn kreuzigen! Laat hem kruisigen!


Wie wunderbarlich ist doch diese Strafe! Hoe wonderlijk is toch deze straf!

Der gute Hirte leidet für die Schafe. De goede herder lijdt voor zijn schapen.

Die Schuld bezahlt der Herre, der Gerechte, De Heer, de rechtvaardige, betaalt

Für seine Knechte. de schuld voor zijn dienaren.

56. Evangelie (Matth.27:23)

Evangelist

Der Landpfleger sagte: De landvoogd zei:

Pilatus

Was hat er denn Übels getan? Wat heeft hij dan voor kwaad gedaan?

57. Recitatief (sopraan)

Er hat uns allen wohlgetan. Hij heeft ons allen welgedaan.

Den Blinden gab er das Gesicht, Blinden gaf hij het gezicht,

Die Lahmen macht’ er gehend. lammen deed hij lopen.

Er sagt’ uns seines Vaters Wort, Hij sprak tot ons het woord van zijn

Er trieb die Teufel fort; vader, hij dreef de duivels uit.

Betrübte hat er aufgericht’; Bedroefden heeft hij opgebeurd;

Er nahm die Sünder auf und an;. hij accepteerde zondaars.

Sonst hat mein Jesus nichts getan. Verder heeft mijn Jezus niets gedaan.

58. Aria (sopraan)

Aus Liebe will mein Heiland sterben, Uit liefde wil mijn heiland sterven

Von einer Sünde weiss er nichts. - van zonde heeft hij geen weet -

Dass das ewige Verderben opdat de eeuwige ondergang

Und die Strafe des Gerichts en de straf van het gerecht

Nicht auf meiner Seele bliebe. niet blijvend op mijn ziel zouden drukken.

46Matthäus Passion


Evangelist

Sie schrieen aber noch mehr und sprachen: Zij schreeuwden echter des te harder:

Volk (koor 1 en 2)

Lass ihn kreuzigen! Laat hem kruisigen!

Evangelist

Da aber Pilatus sahe dass er nichts Toen Pilatus zag dat hij niets bereikte

Schaffete, sondern dass ein viel grösser maar dat de opschudding nog groter werd,

Getümmel ward, nahm er Wasser und nam hij water, waste zijn handen voor de

Wusch die Hände vor dem Volk und sprach: ogen van het volk en zei:

Pilatus

Ich bin unschuldig an dem Blut dieses Ik ben onschuldig aan het bloed van deze

Gerechten; sehet ihr zu! rechtvaardige; zoeken jullie het maar uit!

Evangelist

Da antwortete das ganze Volk und sprach: Toen antwoordde het hele volk:

Volk (koor 1 en 2)

Sein Blut komme über uns und Zijn bloed kome over ons en onze kinderen!

Unsre Kinder!

Evangelist

Da gab er ihnen Barabbam los; Toen liet hij Barabbas vrij, maar Jezus

Aber Jesum liess er geisseln und liet hij geselen en hij gaf hem over om

Überantwortete ihn, dass er gekruisigd te worden.

Gekreuziget würde.

60. Recitatief (alt)

Erbarm es Gott! Moge God medelijden hebben!

Hier steht der Heiland angebunden. Hier staat de heiland vastgebonden.


O Geisselung, o Schläg, o Wunden! Geseling! Slaag! Wonden !

Ihr Henker, haltet ein! Beulen, houdt op!

Erweichet euch der Seelen Schmerz, Doet dit zielsverdriet, de aanblik

Der Anblick solches Jammers nicht? van zoveel ellende jullie niets?

Ach ja! ihr habt ein Herz das muss Ach natuurlijk! Jullie hebben een

Der Martersaüle gleich und noch viel hart dat nog veel harder moet zijn

Härter sein. Erbarmt euch, haltet ein! dan de folterpaal zelf. Hebt medelijden,

houdt toch op!

61. Aria (alt)

Können Tränen meiner Wangen nichts Als de tranen die over mijn wangen

Erlangen, o so nehmt mein Herz hinein! stromen niets kunnen uitrichten, neem dan

Aber lasst es bei den Fluten, mijn hart maar weg. Maar laat het bij het

Wenn die Wunden milde bluten, vloeien van het bloed uit de wonden ook

Auch die Opferschale sein. de offerschaal zijn.


Evangelist

Da nahmen die Kriegsknechte des Land- Toen namen de soldaten van de land-

pflegers Jesum zu sich in das Richthaus voogd Jezus mee in het gerechtsgebouw

und sammleten über ihn die ganze Schar en ze verzamelden de hele menigte om

und zogen ihn aus und legten ihm einen hem heen en ze kleedden hem uit en legden

Purpermantel an und flochten eine dornene een purperen mantel om hem heen en ze

Krone und satzten sie auf sein Haupt und vlochten een doornenkroon en zetten die

Ein Rohr in seine rechte Hand und beugeten op zijn hoofd en gaven hem een stok in zijn

Die Knie vor ihm und spotteten ihn und rechterhand en zij knielden voor hem en

Sprachen: bespotten hem en zeiden:

Soldaten (koor 1 en 2)

Gegrüsset seist du, Jüdenkönig! Wees gegroet, koning der Joden!

Evangelist

Und speieten ihn an und nahmen das Rohr En ze spuugden naar hem en ze namen

Und schlugen damit sein Haupt. de stok en sloegen daarmee op zijn hoofd.

48Matthäus Passion


O Haupt voll Blut und Wunden, O hoofd vol bloed en wonden,

Voll Schmerz und voller Hohn! overladen met smart en smaad!

O Haupt zu Spott gebunden O hoofd, tot spot omwonden

Mit einer Dornenkron. met een doornenkroon.

O Haupt, sonst schön gezieret O hoofd, anders zo mooi getooid

Mit höchster Her und Zier, met als sieraad de hoogste eer

Jetzt aber hoch schimpfieret, nu echter zó onteerd,

Gegrüsset seist du mir! ik breng u mijn groet!

Du edles Angesichte Edel gezicht,

dafür sonst schrickt und scheut waarvoor het grote wereldgericht

Das grosse Weltgerichte, anders schrikt en eerbiedig terugdeinst,

Wie bist du so bespeit. wat bent u bespuugd.

Wie bist du so erbleichet, Wat bent u bleek geworden.

Wer hat dein Augenlicht, Wie heeft het licht van uw ogen

Dem sonst kein Licht nicht gleichet, waarmee geen enkel ander licht zich

So schändlich zugericht’? meten kan, zo schandalig toegetakeld?


Und da sie ihn verspottet hatten, zogen En toen ze hem bespot hadden,trokken

Sie ihm den Mantel aus und zogen ihm ze hem de mantel uit, deden hem zijn

Seine Kleider an und führeten ihn hin eigen kleren aan en voerden hem weg

Dass sie ihn kreuzigten. Und indem sie om hem te kruisigen. En terwijl ze de

Hinausgingen, funden sie einen Menschen stad uitgingen, vonden ze een man uit

Von Kyrene, mit Namen Simon; den Cyrene, Simon geheten, die zij dwongen

Zwungen sie dass er ihm sein Kreuz trug. voor hem het kruis te dragen.


Ja! Freilich will in uns das Fleisch und Ja! Zeker wil ons vlees en bloed

Blut zum Kreuz gezwungen sein; Je mehr gedwongen worden het kruis te dragen.

Es unsrer Seele gut, je herber geht es ein. Hoe beter het onze ziel gaat, hoe harder het

aankomt.


66. Aria (bas)

Komm, süsses Kreuz, so will ich sagen, Kom, lief kruis, wil ik zeggen,

Mein Jesu, gib es immer her! Mijn Jezus, sta het altijd af!

Wird mir mein Leiden einst zu schwer, Wordt mij mijn lijden eens te zwaar,

So hilfst du mir es selber tragen. Helpt ú het mij dan dragen.


Evangelist

Und da sie an die Stätte kamen mit En toen zij op de plaats kwamen die

Namen Golgatha, das ist verdeutschet: Golgotha heet, wat betekent: Schedelplaats,

Schädelstätt’ gaben sie ihm Essig zu gaven zij hem azijn vermengd met gal

Trinken mit Gallen vermischet; und da te drinken. Maar toen hij het proefde,

Er’s schmekkete, wollte er’s nicht trinken. wilde hij het niet drinken.

Da sie ihn aber gekreuziget hatten, teilten Toen ze hem gekruisigd hadden, verdeelden

Sie seine Kleider und wurfen das Los darum, ze zijn kleren en lootten erom, opdat vervuld

Auf dass erfüllet würde das gesagt ist zou worden wat door de profeet gezegd is:

Durch den Propheten: ” Sie haben meine “Zij hebben mijn kleren onder elkaar

Kleider unter sich geteilet und über mein verdeeld en om mijn bovenkleed hebben

Gewand haben sie das Los geworfen.” zij geloot.” (vgl. Psalm 22:19)

Und sie sassen allda und hüteten sein. En ze bleven daar zitten en bewaakten hem.

Und oben zu seine Häupten hefteten sie En boven zijn hoofd bevestigden zij een

bordje

Die Ursach seines Todes beschrieben, waarop de reden van zijn dood stond, nl.:

Nämlich:” Dies ist Jesus, der Jüdenkönig.” Dit is Jezus, de koning der Joden.

Und da wurden zween Mörder mit ihm En met hem werden twee moordenaars

Gekreuziget, einer zu Rechten und einer gekruisigd, één rechts en één links van hem.

Zur Linken. Die aber vorübergingen, De voorbijgangers scholden hem uit en

Lästerten ihn und schüttelten ihre Köpfe schudden hun hoofd en zeiden:

Und sprachen:

Volk (koor 1 en 2)

Der du den Tempel Gottes zerbrichst und Jij die de tempel van God afbreekt en in

Bauest ihn in dreien Tage, hilf dir selber! drie dagen weer opbouwt, help jezelf!

50Matthäus Passion

Bist du Gottes Sohn, so steig herab vom Als je Gods zoon bent, kom dan van

Kreuz! het kruis af!

Evangelist

Desgleichen auch die Hohenpriester Zo bespotten ook de hogepriesters hem

Spotteten sein, samt den Schriftgelehrten samen met de schriftgeleerden en de

Und Ältesten und sprachen: oudsten en zeiden:

Hogepriesters (koor1 en 2)

Andern hat er geholfen und kann ihm Anderen heeft hij geholpen en zichzelf

Selber nicht helfen. Ist er der König kan hij niet helpen. Als hij de koning

Israel, so steige er nun vom Kreuz, so van Israël is, laat hij dan van het kruis

Wollen wir ihm glauben. Er hat Gott afkomen en wij zullen hem geloven.

vertrauet, der erlöse ihn nun, lüstet’s ihn; Hij heeft op God vertrouwd, laat die hem

Denn er hat gesagt: ich bin Gottes Sohn. nu bevrijden als hij daar zin in heeft;

want hij heeft gezegd: ik ben Gods zoon.

68. Evangelist (Matth.27:44)

Desgleichen schmäheten ihn auch die Op dezelfde manier dreven ook de moor-

Mörder die mit ihm gekreuziget waren. denaars die met hem gekruisigd waren de

spot met hem.

69. Recitatief (alt)

Ach Golgatha, unselges Golgatha! Ach Golgotha, onzalig Golgotha!

Der Herr der Herrlichkeit muss De heer der heerlijkheid moet hier

schimpflich hier verderben. in schande ten onder gaan.

Der Segen und das Heil der Welt De zegen en het heil der wereld

Wird als ein Fluch ans Kreuz gestellt. wordt als een vloek aan het kruis gehangen.

Der Schöpfer Himmels und der Erden Aan de schepper van hemel en aarde

Soll Erd’ und Luft entzogen werden. zal aarde en lucht ontnomen worden.

Die Unschuld muss hier schuldig sterben. De onschuld moet hier schuldig sterven,

Das gehet meiner Seele nah. dat gaat mij aan het hart.

Ach Golgatha, unselges Golgatha! Ach Golgotha, onzalig Golgotha!


70. Aria met koor

Alt

Sehet Jesus hat die Hand Kijk, Jezus heeft zijn hand

Uns zu fassen ausgespannt. Kommt! naar ons uitgestrekt. Kom!

Koor 2

Wohin? Waarheen?

Alt

In Jesu Armen. Sucht Erlösung, In Jezus’ armen. Zoek verlossing,

Nehmt Erbarmen, suchet ontvang ontferming, zoek

Koor 2

Wo? Waar?

Alt

In Jesu Armen. In Jezus’ armen.

Lebet, sterbet, ruhet hier, Leef, sterf, rust hier

Ihr verlassnen Küchlein ihr, bleibet jullie verlaten kinderen, blijf

Koor 2

Wo? Waar?

Alt

In Jesu Armen. In Jezus’ armen.


Evangelist

Und von der sechsten Stunde an war eine En vanaf het zesde uur kwam er

Finsternis über das ganze Land, bis zu der duisternis over het hele land, tot het

Neunten Stunde. Und um die neunten negende uur. En omstreeks het negende

Stunde Schriee Jesus laut und sprach: uur riep Jezus met luide stem:

52Matthäus Passion

Jezus

Eli, Eli, lama asabthani? Eli, Eli, lama sabachthani?

Evangelist

Das ist: Mein Gott, mein Gott, warum Dat is: mijn God, mijn God,

Hast du mich verlassen? Etliche aber die da waarom hebt u mij verlaten?

stunden, da sie das höreten, sprachen sie: Toen enige van de omstanders

dat hoorden, zeiden ze:

Volk (koor 1)

Der rufet dem Elias. Hij roept Elia.

Evangelist

Und bald lief einer unter ihnen, nahm En meteen liep een van hen naar voren,

Einen Schwamm und füllete ihn mit nam een spons, drenkte die in azijn,

Essig und stekkete ihn auf ein Rohr und stak hem op een stok en gaf hem

Tränkete ihn. Die andern aber sprachen: te drinken. Maar de anderen zeiden:

Volk (koor 2)

Halt, halt, lass sehen ob Elias komme Wacht, wacht, laten we kijken of

Und ihm helfe! Elia hem komt helpen!

Evangelist

Aber Jesus schriee abermals laut Maar Jezus riep nogmaals met luide stem

Und verschied. en gaf de geest.


Wenn ich einmal soll scheiden, Als eens mijn tijd gekomen is

So scheide nicht von mir; laat mij dan niet alleen.

Wenn ich den Tod soll leiden, Als ik de dood in de ogen moet zien

So tritt du denn herfür! sta mij dan terzijde.

Wenn mir am allerbängsten Als het mij vreselijk bang te moede

Wird um das Herze sein, wordt, bevrijd mij dan van mijn

So reiss mich aus den Ängsten, angsten, door uw angst en pijn.


Kraft deiner Angst und Pein.


Evangelist

Und siehe da, der Vorhang im Tempel En kijk, het voorhangsel in de tempel

Zerriss in zwei Stück, von oben an bis scheurde in tweeën, van boven tot onder.

Unten aus.Und die Erde erbebete und die En de aarde beefde, de rotsen scheurden,

Felsen zerrissen und die Gräber täten sich de graven gingen open en veel lichamen

Auf und standen auf viel Leiber van gestorven heiligen stonden op en

der Heiligen, Die da schliefen und gingen verlieten hun graven na zijn opstanding

aus den Gräbern

Nach seiner Auferstehung und kamen in die en kwamen in de heilige stad en verschenen

Heilige Stadt und erschienen vielen. aan velen.

Aber der Hauptman und die bei ihm waren Toen de hoofdman en degenen die bij hem

Und bewahreten Jesum, da sie sahen das waren en Jezus bewaakten de aardbeving

zagen,

Erdbeben und was da geschah, erschraken en wat er gebeurde, schrokken

Sie sehr und sprachen: ze erg en zeiden:

Soldaten (koor 1 en 2)

Wahrlich, dieser ist Gottes Sohn gewesen. Waarachtig, dit was een zoon van God.

Evangelist

Und es waren viel Weiber da, die von ferne Er waren daar veel vrouwen die vanuit de

Zusahen, die da waren nachgefolget aus verte toekeken, die hem gevolgd waren uit

Galiläa und hatten ihm gedienet, unter Galilea en hem gediend hadden, onder wie

welchen War Maria Magdalena und Maria Magdalena en Maria de moeder van

Maria, die Mutter Jacobi und Joses Jacobus en Jozef en

und die Mutter der Kinder de moeder van de kinderen

Zebedäi. Am Abend aber kam van Zebedeüs. ’s Avonds kwam er een rijke

ein reicher Mann Von Arimathia, man uit Arimathea, Jozef genaamd, die ook

der hiess Joseph, welcher auch

Ein Jünger Jesu war. Der ging zu Pilato und een leerling van Jezus was. Hij ging naar

54Matthäus Passion

Bat ihn um den Leichnam Jesu. Da befahl Pilatus en vroeg hem om het lichaam van

Jezus.

Pilatus man sollte ihm ihn geben. Toen gaf Pilatus opdracht het hem te geven.


Am Abend, da es kühle war, In de avond, in de koelte

War Adams Fallen offenbar. werd de val van Adam zichtbaar.

Am Abend drükket ihn der Heiland nieder; In de avond drukt de heiland hem neer;

Am Abend kam die Taube wieder In de avond kwam de duif terug

Und trug ein Ölblatt in dem Munde. en droeg een olijfblad in haar snavel.

O schöne Zeit, o Abendstunde! O prachtig tijdstip, o avonduur!

Der Friedensschluss ist nun mit Gott Nu is de vrede met God gesloten,

gemacht,

Denn Jesus hat sein Kreuz vollbracht. want Jezus heeft zijn kruis volbracht.

Sein Leichnam kömmt zur Ruh. Zijn lichaam komt tot rust.

Ach liebe Seele, bitte du, Ach lieve ziel, alsjeblieft, ga, laat

Geh, lasse dir den toten Jesum schenken, de dode Jezus jou tot een geschenk zijn,

O heilsames, o köstlichs Angedenken! een heilzaam, een kostbaar aandenken.

75. Aria (bas)

Mache dich, mein Herze, rein, Mijn hart, zuiver jezelf,

Ich will Jesum selbst begraben, ik wil zelf Jezus begraven

Denn er soll nunmehr in mir want hij zal nu in mij

Für und für seine süsse Ruhe haben, voor altijd zijn zoete rust hebben.

Welt geh aus, lass Jesum ein! Wereld, ga eruit, laat Jezus binnen!


Evangelist

Und Joseph nahm den Leib und wikkelte En Jozef nam het lichaam en wikkelde

Ihn in ein rein Leinwand. Und legte ihn in het in zuiver linnen en legde het in zijn

Sein eigen neu Grab, welches er hatte lassen eigen nieuwe graf dat hij in een rots had

In einen Fels hauen und wälzete einen laten uithakken. En hij rolde een grote steen

grossen Stein vor die Tür des Grabes und voor de ingang van het graf en ging weg.


ging davon.

Es war aber allda Maria Magdalena und die Daar waren echter Maria Magdalena en de

Andere Maria, die satzten sich gegen andere Maria en zij gingen tegenover het

das Grab.

Des andern Tages, der da folget nach dem graf zitten. De volgende dag, de dag na de

Rüsttage, kamen die Hohenpriester und rustdag, kwamen de hogepriesters en de

Pharisäer sämtlich zu Pilato und sprachen: Farizeeën gezamenlijk bij Pilatus en zeiden:

Hogepriesters (koor 1 en 2)

Herr, wir haben gedacht dass dieser Heer, wij dachten aan wat deze bedrieger zei

Verführer

Sprach da er noch lebete: “Ich will toen hij nog leefde: “Na drie dagen zal ik

nach dreien weer

Tagen wieder auferstehen.” Darum opstaan.” Geef daarom opdracht het graf te

befiehl dass

Man das Grab verwahre bis an den bewaken tot de derde dag, om te voorkomen

dritten Tag, dat

Auf dass nicht seine Jünger kommen zijn leerlingen hem komen stelen en tegen

und stehlen het

Ihn und sagen zu dem Volk: volk zullen zeggen: Hij is opgestaan uit de

Er ist auferstanden dood;

Von den Toten, und werde der en dat laatste bedrog zou erger zijn dan het

letzte Betrug Ärger denn der erste. eerste.

Evangelist

Pilatus sprach zu ihnen: Pilatus zei tegen hen:

Pilatus

Da habt ihr die Hüter; gehet hin und Hier hebben jullie de bewakers. Ga en

Verwahret’s wie ihr’s wisset. beveilig het zoals jullie denken dat het moet.

56Matthäus Passion

Evangelist

Sie gingen hin und verwahreten das Grab Ze gingen weg en beveiligden het graf met

Mit Hütern und versiegelten den Stein. bewakers en verzegelden de steen.

77. Solisten met koor.

Bas

Nun ist der Herr zu Ruh gebracht. Nu is de Heer tot rust gebracht.

Koor 2

Mein Jesu, gute Nacht. Mijn Jezus, goede nacht.

Tenor

Die Müh ist aus, die uns’re Sünden De last van onze zonden die op hem

Ihm gemacht. drukte is voorbij.

Koor 2


Alt

O selige Gebeine, seht wie ich euch O heilig lichaam, zie hoe ik om u

Mit Buss und Reu beweine, dass euch huil in boete en rouw, omdat mijn

Mein Fall in solche Not gebracht. zonde u zoveel ellende heeft gebracht.

Koor 2


Sopraan

Habt lebenslang vor euer Leiden Mijn leven lang breng ik u duizend

Tausend Dank, dass ihr mein Seelenheil maal dank, dat u geleden hebt omdat u

So wert geacht’. mijn zielenheil van zoveel waarde achtte.


Koor 2


78. Slotkoor (koor 1 en 2)

Wir setzen uns mit Tränen nieder In tranen gaan wij zitten bij het graf

Und rufen dir im Grabe zu: en roepen u toe:

Ruhe sanfte, sanfte ruh. Rust zacht.

Ruht, ihr ausgesognen Glieder, Rust nu, afgepeigerd lichaam,

Ruhet sanfte, ruhet wohl. Rust zacht, rust in vrede.

Euer Grab und Leichenstein Uw graf en grafsteen zullen

Soll dem ängstlichen Gewissen voor het bange geweten een

Ein bequemes Ruhekissen zacht kussen zijn

Und der Seelen Ruhstatt sein, en een rustplaats voor de zielen;

Höchst vergnügt schlummern da Met het grootste genoegen vallen

Die Augen ein. onze ogen er in slaap.

Wir setzen uns mit Tränen nieder In tranen gaan wij zitten bij het graf

Und rufen dir im Grabe zu: en roepen u toe:

Ruhe sanfte, sanfte ruh. Rust zacht.

58Matthäus Passion


Lid worden van Koorvereniging Bergen

Wil je lid worden van Koorvereniging Bergen? Dan is het nu een goed moment om in te

stappen. Je krijgt de kans om grote werken als de Messiah van Handel, en het Requiem

van Dvorák in te studeren. Dat laatste werk voeren we in november 2016 uit in het

Concertgebouw! In het voorjaar van 2017 staat de Matthäus Passion weer op het

programma.

Het lidmaatschap van het koor bedraagt € 45,- per kwartaal. Als je je opgeeft krijg je een

uitnodiging om langs te komen, zodat de dirigent kan bepalen of je stem past bij het koor

en in welke stemgroep je thuis hoort. De eerste gelegenheid om je stem te laten testen is

op 30 maart a.s.. Je kunt je daarvoor opgeven bij het secretariaat:

[email protected]

Voor meer informatie over het koor zie ook onze site: www.koorverenigingbergen.nl

Belangrijke data

18 december Concert Messiah van Handel

november 2016 Requiem van Dvorák in het Concertgebouw in Amsterdam

voorjaar 2017 Matthäus Passion

60Matthäus Passion

Vriend worden

Houd je van koormuziek en draag je Koorvereniging Bergen een warm hart toe? Wil je

voortaan bij elk concert van Koorvereniging Bergen verzekerd zijn van een goede plaats?

Word dan Vriend. Onze Vrienden ondersteunen ons zodat we mooie concerten kunnen

blijven geven in samenwerking met het Begeleidingsorkest voor Noord-Holland en

professionele solisten.

Je kunt vriend worden voor €15,- per jaar. Daarvoor krijg je twee gereserveerde plaatsen

bij aankoop van een concertkaart. Dus als een partner of vriend of vriendin ook een

kaartje koopt, kunnen jullie er van uitgaan dat je naast elkaar zit.

Als je Vriend wilt worden of meer wilt weten, vul dan ons aanmeldingsformulier in.

Voor informatie bel of mail je naar Rosalie Konijn: telefoon 0226-316 641,

[email protected]

Je kunt Koorvereniging Bergen ook steunen met een eenmalige donatie door een bedrag

over te maken op rekening NL44 INGB 0003 0484 23 t.n.v. Koorvereniging Bergen of door

te adverteren in ons programmaboekje.

We zijn blij met je bijdrage, niet alleen met het geld, maar ook met je belangstelling en je

bezoek aan onze concerten.


Meezingen met de Messiah?

Op 18 december 2015 voert Koorvereniging Bergen de Messiah uit. Voor deze uitvoering

nodigen we ook niet-leden uit om mee te zingen. De wekelijkse repetities van dit prachtige

oratorium van Georg Friedrich Handel starten op maandag 13 april a.s. en zijn van

20.00 - 22.00 uur. Het werk wordt in een korte tijd ingestudeerd, daarom mag je hooguit

twee repetities missen. De kosten bedragen e 135,00. Het aantal plaatsen is beperkt.

Heb je belangstelling, meld je dan aan via [email protected] De dirigent

bepaalt of je mee mag doen en in welke stemgroep je wordt ingedeeld. Het is een voordeel

als je de Messiah al eerder hebt gezongen, maar het is geen voorwaarde.

Belangrijke data

30 maart stemtest Messiah

13 april start projectkoor Messiah

62Matthäus Passion

muziekis ookfeijn

Matthäus Passion van René Jacobs bij inlevering van deze

advertentie van €23,99 voor maar:

€19,99

Boekhandel FeijnLaat 47 • 1811EB

Alkmaar • 072 5409944• [email protected] •

www.feijn.nl

POSTMA EN BEVEILIGING

Laat 99 | 1811 EC Alkmaar | T 072 511 54 26 | postmaenpostma.nl

Wilt u zich veilig voelen in én om uw huis? Zorg dan dat uw huis het Politie Keurmerk Veilig Wonen krijgt. Met een aantal aanpassingen verminderd u de kans op inbraak met 90%Bel voor een afspraak 072 511 54 26, of kom langs in onze winkel.


Dit concert werd mede mogelijk gemaakt door

Gemeente Bergen

Maremka BV, Van Borselenlaan 2, 1861 KE Bergen

Reisbureau Zonvaart, Jan Oldenburglaan 18, 1861 JT Bergen

Eerste Bergensche Boekhandel, Oude Prinsweg 11, 1861 CS Bergen

Wokke Groeten- en Fruithandel, Breelaan 8 - 8a, 1861 JT Bergen

Werners Kaas en Delicatessen, Jan Oldenburglaan 13, 1861 JS Bergen

Beko Interieurs, Ruïnelaan 18, 1861 TS Bergen

Stijl Kleding, Dorpsstraat 101, 1861 KW Bergen

Kraakman Versmarkt, Dorpsstraat 102, 1861 KW Bergen

Psychologenpraktijk Boswinkel, Natteweg 44, 1862 CZ Bergen

Shoe Box Bergen, Ruinelaan 6-8, 1861 LL Bergen

Salon De Schelp, praktijk voor huidverbetering, Dorpsstraat 51, 1861 KV Bergen

Kleding Atelier Willemijn, Kleine Dorpsstraat 13a, 1861 KN Bergen

Eetcafé de Lamoraal, Joke Smitsstraat 33, 1862 DD Bergen

64Matthäus Passion

66Matthäus Passion


Sinds 1913 uw vertrouwen waard

Gedenkstenen in de meest uiteenlopende uitvoeringen. Graniet, marmer, glas, rvs, etc.Ook uw eigen ontwerp.

Bezoek onze showroom – ruim 500 m 2.

Herculesstraat 28, 1812 PH Alkmaarmaandag t/m donderdag van 8.00 - 17.00 uur

vrijdag van 8.00 - 12.30 uur

Bel of mail ons voor een afspraak.Tel.: 072 - 540 2726 – [email protected]

www.hakernatuursteen.nl

I N S T A L L A T I E T E C H N I E K

o senioren sanitair o badkamers o zinken/koperen goten o decor radiatoren o centrale verwarming o diamantboringen o riolering o dakbedekking o riool inspectie met kleurencamera

www.hommaloodgieters.nl

Jan Oldenburglaan 36, Bergen 072-5812525

70Matthäus Passion


hotel – restaurant – brasserie

het adres voor traditioneel gastvrije verzorging van uw lunch, diner, buffet, feest of andere bijeenkomst

wenst u een aangename concertavond toe

Stationsstraat 2B │ 1861 GA BERGEN NH │ 0725897867

www.parkhotelbergen.nl │ [email protected]

Peperkamp BV

Koelmalaan 330

1812 PS Alkmaar

Tel. 072 - 515 06 41

[email protected] De Trendsetter in Tegels, Natuursteen en Sanitair

72Matthäus Passion

Boorsma Slijterijen BV

Onze website: www.werelddranken.nl

is uw bezoek meer dan waard.

Bij ons vindt u een prachtige, exclusieve

collectie dranken die u ONLINE kunt bestellen.

74Matthäus Passion

In Kardeis, de buurtwinkel en lunchroom vanScorlewald vindt u een ruim assortiment aanlevensmiddelen én ambachtelijke productenuit de 18 werkplaatsen:• Biologisch dynamisch brood en banket • Biologisch dynamische groenten en bloemen • Muziekinstrumenten, textiel en keramiek • Houten speelgoed en sieraden

Siersmeedwerk, tuinbanken, keramiek en weef-werk kunnen in opdracht worden gemaakt.

ScorlewaldWoon- werkgemeenschap voor mensen met een verstandelijke beperking

Kom eens langs op Scorlewald

In de lunchroom wordt uit eigen keuken en bakkerij geserveerd!

Valkenlaan 14, 1871 AV Schoorl 072 509 9444 [email protected] www.scorlewald.nl

Onderdeel van de Raphaëlstichting

Openingstijden Kardeis:ma t/m vrij 9.00 – 17.00 uur en za 10.00 – 15.00 uur

schoolkrant 16-11-2009 13:44 Pagina 1

072 509 9432

9.00 – 17.45 uur

[email protected] www.kardeis.nl

Wij bezorgen ook bij u thuis!

Piano’s • Vleugels • Keyboards • Kleine instrumentenGeluidsinstallaties • Hi-Fi apparatuur • Bladmuziek

Stemmen • Reparaties • Verhuur van piano’s en concertvleugels • Transporten

www.spanjaardmuziek.nl

Koorstraat 23 - 251811 GM AlkmaarT. (072) 515 43 44F. (072) 515 00 25E. [email protected]

SpanjaardMuziekinstrumentenhandelSinds 1882, écht alles voor U, waar muziek in zit!

Kookkunst in topvorm.

Exclusief en dealer

WWW.SCHUURMANKEUKENS.NL

Medische behandelingen van o.a. huidkanker, eczeem, huidallergie, acne, couperose, aambeien, spataderen, open been, lymfoedeem en lipoedeem

Plastisch chirurgische ingrepen zoals ooglidcorrectie en facelift

Tijdelijke injectables zoals botox en fi llers

Huidverbeterende behandelingen zoals peelings en micro needling

Laserbehandeling van de huid voor o.a. pigmentvlekken en permanent ontharen

Pedicure behandeling

Behandeling van psychische problemen ten gevolge van huidziekten

Preventieve huidscan voor een tijdige signalering van huidkanker

Oplossingen tegen zweten blijvend (miraDry) of tijdelijk (botox)

Ruim 25 jaar biedt Centrum Oosterwal persoonlijke zorg van hogekwaliteit in een prettige omgeving. Centrum Oosterwal is dé kliniek inNoord-Holland voor behandeling van huidziekten en spataderen. Ookkunt u terecht voor cosmetische behandelingen. Hiervoor kunt u zonderverwijzing een vrijblijvende afspraak maken. Voor medische zorg wordtu doorverwezen door uw huisarts.

Het gedreven team van Centrum Oosterwal zorgt ervoor dat u volgens demeest optimale technieken en zo aangenaam mogelijk wordt behandeld.Ons team bestaat uit ervaren huidartsen, spataderspecialisten, chirurgen,plastisch chirurgen, cosmetisch artsen, huidtherapeuten, bandagisten,pedicuren, verpleegkundigen, doktersassistenten en een psycholoog.

Comeniusstraat 3 1817 MS Alkmaar 072 515 77 44 [email protected]

Centrum Oosterwal, waar medisch specialistische zorg én persoonlijke aandacht samenkomen

CO_Advert_A5CinebergenV5_sept2014.indd 1 25-09-14 10:24

15004 koorvereniging bergen a5 totaal lr

Documents

Transcript of 15004 koorvereniging bergen a5 totaal lr