15. Haghorst in oorlogstijd 1940-1945 · Donkers - Van der Avoirt. De vader, Nol Donkers, was...

22
Haghorst ons dorp pagina 248 15. Haghorst in oorlogstijd 1940-1945 Cees van Bijsterveldt

Transcript of 15. Haghorst in oorlogstijd 1940-1945 · Donkers - Van der Avoirt. De vader, Nol Donkers, was...

Page 1: 15. Haghorst in oorlogstijd 1940-1945 · Donkers - Van der Avoirt. De vader, Nol Donkers, was tijdens de bevalling bij zijn legeronderdeel in Oss. Hij werd per taxi door vrienden

Haghorst ons dorp pagina 248

15. Haghorst in oorlogstijd 1940-1945Cees van Bijsterveldt

Oorlogsschade aan de boerderij van de familie van der Aa

Page 2: 15. Haghorst in oorlogstijd 1940-1945 · Donkers - Van der Avoirt. De vader, Nol Donkers, was tijdens de bevalling bij zijn legeronderdeel in Oss. Hij werd per taxi door vrienden

Haghorst ons dorp pagina 249

MobilisatieHet begon allemaal al veel eerder natuurlijk. Door de dreigende houding van de Duitsers zat de schrik er al goed in in 1938 en 1939. Voor veel mannen begon het met de mobilisatie in 1939. Bij die mobilisatie werden de dienstplichtige mannen opgeroepen zich te melden bij hun legeronderdeel. Hierdoor werden in Haghorst veel boerenknechten uit hun werk gehaald, maar nog erger, ook vaders moesten hun gezin verlaten om zich bij een legeronderdeel te melden. Jan Gosens, die dikwijls hielp op de boerderij van zijn oom Janus van Bijsterveldt, moest zich melden in “De Neerkant”, een plaatsje in Oost-Brabant. Voordat hij gaat, pikt hij nog net het huwelijksfeest van zijn jongere broer mee. Erger was het voor Koos Evers, die zijn hoogzwangere vrouw in verwachting van de eerste baby, alleen achter moest laten en op weg ging naar zijn legeronderdeel in Ossendrecht. Toen op 9 mei 1940 de baby zich aankondigde, kwamen dokter en wijkzuster om te helpen bij de bevalling, maar omdat het nog wel even kon duren, gingen ze ook weer onverrichter zake weg. Intussen hield de buurvrouw Adriana van Bijsterveldt-Mertens de wacht. Gelukkig maar, want een weinig tijd na het vertrek van de dokter en zuster zette de bevalling door en werd de eerste dochter, Tonnie, van Koos Evers en Anna Poppelaars geboren in de handen van de wakende buurvrouw. Snel werden dokter en wijkverpleegster weer opgetrommeld en de vader in Ossendrecht van de geboorte op de hoogte gesteld, zodat een snelle thuiskomst geregeld kon worden. Een ander vooroorlogskind op het nippertje zonder bijzijn van de vader werd geboren bij de familie Donkers - Van der Avoirt. De vader, Nol Donkers, was tijdens de bevalling bij zijn legeronderdeel in Oss. Hij werd per taxi door vrienden opgehaald om zijn gezinsuitbreiding mee te kunnen vieren. Het waren moeilijke tijden voor de mannen die als een zootje ongeregeld en slecht bewapend naar het oorlogsgeweld werden gestuurd alsof het een leger was. Het was ongeloofl ijk dat Nederland dacht enige weerstand te kunnen bieden aan de goed geoliede oorlogsmachine van de Duitsers. De meeste soldaten van het Nederlandse leger zijn zonder ook maar één schot te lossen krijgsgevangen genomen

of stiekem naar huis gevlucht. Van de Haghorstenaren is bekend dat ze allemaal betrekkelijk snel weer ongeschonden thuis waren, al had Bert Reiijnen wel even de schrik van zijn leven toen hij oog in oog stond met een Duits vuurpeloton. Wonder boven wonder werd er op het laatste nippertje toch niet geschoten en kon ook Bert Reijnen naar huis. Een ander staaltje van toeval overkwam Jan Thomassen en Marie Klaassen: zij trouwden nog net op het nippertje op 9 mei 1940 voordat de oorlog uitbrak. Dat betekende dat de oorlog losbarsste juist in hun eerste huwelijksnacht. Geen aantrekkelijk moment om voor de eerste keer in je nieuwe boerderij aan de Oirschotsedijk in Haghorst te trekken.

Eerste oorlogshandelingenZoals aangegeven drongen de eerste oorlogshandelingen in de vroege morgen van 10 mei 1940 ook in Haghorst door. Wakker geschrokken door het oorlogsgeluid stapte menigeen rond de klok van vieren uit bed om naar de radio te luisteren. Zo gebeurde dat ook bij Willeke Diepstraten aan de kanaaldijk, waar ze samen met de buren aan de radio gekluisterd zaten om het nieuws op de voet te volgen. Geruststellende woorden van de Duitsers dat de Nederlanders niets zou gebeuren als ze zich rustig hielden, klonken niet overtuigend. De oorlog was een feit. De Duitsers trokken langs de zuidkant van het kanaal Haghorst binnen en van daaruit verder in westelijke richting. Even later werd ook de noordkant van het kanaal bezet gebied. Om soldaten van het op de vlucht geslagen Nederlandse leger te helpen bij hun vlucht werden burgerkleren ingezameld om de vluchtelingen als normaal burger hun weg naar huis te laten vervolgen. Er was geen groot oorlogsgeweld op Haghorst, maar het kende wel zijn incidenten tijdens de bezetting. Het oorlogsgeweld dat in Diessen plaatsvond tussen Franse en Duitse soldaten, werd op Haghorst op afstand met gemengde gevoelens gevolgd; het waren immers dorpsgenoten.

De bezetting en het verzetNa de overgave van het Nederlandse leger, nestelden de Duitsers zich op Nederlandse bodem. Dit ging ook op Haghorst zo. In verschillende boerderijen werden Duitse

Page 3: 15. Haghorst in oorlogstijd 1940-1945 · Donkers - Van der Avoirt. De vader, Nol Donkers, was tijdens de bevalling bij zijn legeronderdeel in Oss. Hij werd per taxi door vrienden

Haghorst ons dorp pagina 250

De opgeblazen stuwsluis

Een troosteloos gezicht

Flinke beschadigingen

Page 4: 15. Haghorst in oorlogstijd 1940-1945 · Donkers - Van der Avoirt. De vader, Nol Donkers, was tijdens de bevalling bij zijn legeronderdeel in Oss. Hij werd per taxi door vrienden

Haghorst ons dorp pagina 251

Ook veel schade . . . . . . . . aan de ophaalbrug.

Let op de W op de stuwsluis De Kattenbergse brug compleet vernield

Page 5: 15. Haghorst in oorlogstijd 1940-1945 · Donkers - Van der Avoirt. De vader, Nol Donkers, was tijdens de bevalling bij zijn legeronderdeel in Oss. Hij werd per taxi door vrienden

Haghorst ons dorp pagina 252

Fusialladeplaats Kamp Vught met de namen van de verzetslieden

De namen van de verzetslieden die in Haghorst verbleven

Page 6: 15. Haghorst in oorlogstijd 1940-1945 · Donkers - Van der Avoirt. De vader, Nol Donkers, was tijdens de bevalling bij zijn legeronderdeel in Oss. Hij werd per taxi door vrienden

Haghorst ons dorp pagina 253

soldaten ingekwartierd. De gevechten waren voorbij, maar het verzet tegen de bezetter nam steeds toe. Terwijl de Engelse en Duitse vliegtuigen heen en weer vlogen boven Haghorst, haalde de bezetter de teugels steeds strakker aan. Haghorst had het geluk dat sluiswachter Toon Maas, toen 44 jaar, getrouwd was met een Duitse vrouw van 40 jaar, Anna Weissenfelds uit Uerdingen. Haghorstenaren konden met de hulp van Toon en zijn vrouw met de bezetter communiceren. Anna Weissenfelds zou dikwijls als tolk optreden als de bevolking van Haghorst noodgedwongen wat met de Duitse commandant te bespreken had. Intussen groeide het verzet en werden opdrachten van de Duitsers niet of nauwelijks uitgevoerd. Eerst waren het de ondergedoken Nederlandse soldaten die onderduikadressen nodig hadden. Later ging het om gestrande Engelse piloten van wie het vliegtuig was neergeschoten, en Poolse soldaten die uit het Duitse leger deserteerden. In Haghorst namen enkele jonge mannen het initiatief om mee te werken aan een ondergronds netwerk. Een van hen was Janus Verhoeven, die behalve boer en veehandelaar ook caféhouder en winkelier was. Hij had dus veel gelegenheid met allerlei mensen contacten te onderhouden. Goede informatie was dikwijls van levensbelang voor onderduikers. Zijn knecht Piet van Bijsterveldt en diens broers Jan en Quirijn, allemaal Pietzn, waren aan het ondergrondse verzet verbonden en werkten goed samen. Er was ook een goede samenwerking met Piet Leermakers uit Biest-Houtakker en de ondergrondse uit Spoordonk. Via dit netwerk zijn er volgens Jan van Bijsterveldt zeker meer dan 65 onderduikers goed geholpen aan een onderduikadres en doorgestuurd naar veiliger oorden, nog afgezien van het andere werk dat zij deden voor de vluchtelingen, zoals het verzorgen van de bonnen voor levensmiddelen.

Levensonderhoud zwaarderNaarmate de oorlog vorderde, werd de bezetter lastiger. Op zeker moment kwam de opdracht dat alle granen die geoogst en gedorsd werden aan de overheid geleverd moesten worden. Later zouden de boeren daarvan een deel terug krijgen voor eigen gebruik. Dit deel was bijlange

na niet genoeg voor de grote gezinnen in Haghorst om in het levensonderhoud te voorzien. Tijdens het dorsen stond er een strenge controleur naast de dorsmachine te tellen hoeveel zakken graan er uit de machine kwamen. Maar ja, die controleurs waren ook maar mensen, die een lekker kopje koffi e aangeboden door een jonge boerin natuurlijk niet afsloegen. Intussen verdwenen de nodige zakken graan naar duistere plaatsen buiten het zicht van de controleur. Zo ging dat met alles wat noodzakelijk was voor de eerste levensbehoeften. Varkens werden vetgemest in het struikgewas achter op de boerderij, slachtvee werd in doodse stilte in het geheim geslacht. Tijdens zo’n clandestiene slachtpartij van een rund, werd de boerderij waar dit gebeurde eens getroffen door een granaat waardoor de petroleumlamp van het plafond naar beneden kwam, precies op het pasgeslachte rund. Al het vlees was naar de fi listijnen, een strop van betekenis. Een ander incident dat door de Engelsen veroorzaakt werd, zorgde onverwacht voor vers vlees in de buurtschap ten noorden van het kanaal. Om te voorkomen dat zijn paard gestolen zou worden, had Koos Evers het met kar en tuig verborgen in de struiken achter in de boerenstee. Zoals gebruikelijk had hij de burries op poten schuin naar bovengericht neergezet om later het paard weer gemakkelijker in te kunnen spannen. Juist deze manier van wegzetten leek op luchtafweergeschut, waardoor de Engelsen gedacht moeten hebben dat dit Duits geschut was. Het gevaarte werd vanuit de lucht beschoten met als resultaat dat het paard zo zwaar gewond werd, dat het afgemaakt moest worden, en op de slachttafel terechtkwam. Zoveel en zo lekker paardenvlees kwam de buurt wel van pas. Daarom kocht iedereen wat zodat de strop voor Koos Evers ook wat minder groot was. Koos hield wat mooie stukken over voor zijn gezin en hing die in de schouw om te roken. Helaas, toen het onderhand gereed was voor consumptie bleek het door de Duitsers uit de schouw gestolen te zijn. Goede buren hielpen elkaar. Zo ook in dit geval en buren deelden van hun vlees mee aan het gezin Evers. Het verzet tegen de bezetters werd steeds beter georganiseerd en ook steeds gevaarlijker.

Page 7: 15. Haghorst in oorlogstijd 1940-1945 · Donkers - Van der Avoirt. De vader, Nol Donkers, was tijdens de bevalling bij zijn legeronderdeel in Oss. Hij werd per taxi door vrienden

Haghorst ons dorp pagina 254

Theo Woltering, Gerard Dercks en Bernard de Wijs graven in ‘t Stuk een schuilkelder voor de opvang van piloten

Page 8: 15. Haghorst in oorlogstijd 1940-1945 · Donkers - Van der Avoirt. De vader, Nol Donkers, was tijdens de bevalling bij zijn legeronderdeel in Oss. Hij werd per taxi door vrienden

Haghorst ons dorp pagina 255

Verzetslieden en onderduikersZo kwam Frans van Spreeuwel op de Lage Haghorst ongewild in grote moeilijkheden door onderdak te geven aan twee onderduikers. Deze mannen, Bernard de Wijs en Gerard Dercks, bleken zeer actief te zijn in het verzet, wat voor het gezin van Spreeuwel te gevaarlijk was. De mensen van de ondergrondse, zoals het verzet genoemd werd, zagen het gevaar ook en bouwden een ondergronds onderkomen in het bosgebied “Het Stuk” van waaruit zij verder hun werk uitoefenden. Op 29 augustus 1944 liepen deze mannen in Utrecht in de val en zijn er door de Duitsers gevangen genomen. Op 5 september dat jaar werden zij gefusilleerd in Vught. Toen dit bericht Frans van Spreeuwel bereikte, zorgde hij er samen met anderen voor dat alle achtergebleven bewijzen van hun aanwezigheid werden opgeruimd. Onder dat bewijsmateriaal waren duizenden exemplaren van het illegale blad “De Stem”. Voor de veiligheid werden de kranten op de boerderij begraven. Later moesten deze in allerijl weer opgegraven worden omdat er Duitse soldaten werden ingekwartierd bij de familie Van Spreeuwel die op de boerderij splinterputjes gingen graven. Het risico dat de bladen gevonden zouden worden, was te groot. Daarom liet Frans die in de beerput verdwijnen.

Naderende bevrijdingDe landing van de geallieerden op 6 juni in 1944 op Normandië maakte de Duitse bezetter steeds zenuwachtiger. Op Haghorst was dat ook goed te merken. Het eerste signaal was de opdracht aan gemeentesecretaris Kees de Loos om mannen op te roepen voor het graven van Duitse stellingen bij het Wilhelminakanaal. Kees de Loos wilde daar niet aan meewerken en dook onder. Hij zat al met het probleem, dat hij naast de gemeenteadministratie van Diessen ook de Hilvarenbeekse gemeenteadministratie bij moest houden in opdracht van de Duitsers. Dit werd ten onrechte gezien als collaboratie, gelukkig zonder gevolgen. De nerveuze houding van de Duitsers was aanleiding voor de inwoners van Haghorst om schuilkelders te bouwen. De kelders onder de woningen werden niet voldoende geacht voor de veiligheid. Er werd een gat gegraven waarover balken met

balen stro er op waar weer mutserds (bundels takken uit de houtwallen) werden gelegd. Het bouwwerk bestond uit verschillende lagen en werd afgedekt met een stevige laag zand. Loopgraven werden aangelegd vanuit de woning van de boerderij naar de schuilkelder en van de schuilkelder naar de schuilkelder van de buren. De Duitse soldaten groeven zich in de kanaaldijk van het Wilhelminakanaal in. Op 26 september werd het schip de `Mathilde` bij de loswal tot zinken gebracht, dat pas vijf maanden later door schipper Pardoel weer leeggepompt kon worden en ging drijven. De Duitsers plaatsten landmijnen rond de brug en de sluis en op andere strategische punten langs het kanaal en bij de boerderij van Van Onzenoord aan de Sint Josephstraat. Vanuit de boerderijen was door de verrekijker van de Duitsers te zien hoe de Engelsen de kerktoren van Oirschot beschoten. De drie aardappelschepen die bij de loswal lagen, werden door de Engelsen tot zinken gebracht. Kennelijk waren ze bang dat het Duitse munitieschepen waren. Tijdens de beschieting van die schepen moesten de mensen die op de boerderijen aan het werk waren, dekking zoeken in de sloten. De kinderen waren hierin al getraind door oefeningen die door de ouders waren gehouden. Dat wil niet zeggen dat iedereen meteen de sloot in dook: sommigen waren te nieuwsgierig en keken naar de omtrekkende bewegingen van de vliegtuigen die de beschietingen uitvoerden. Ook het luchtafweergeschut van de Duitsers dat in de bosjes langs het kanaal nabij de Opslag stond opgesteld, werd beschoten. De Engelsen waren in aantocht. Janus Verhoeven en Piet van Bijsterveldt Pz zagen op 3 oktober 1944 de Engelsen Haghorst naderen via “Het Stuk”. Ze rukten op tot het kanaal. Daar kwam een nieuw front tot stand. Ondanks de aanwezigheid van de Engelsen aan de zuidkant van het kanaal was het nog niet veilig. Volgens Tinus Linnemans, die aan de zuidkant van het kanaal woonde in de Frankenstraat, trokken de Engelsen zich ‘s nachts terug naar Diessen en trokken de Duitsers dan rovend door het niemandsland dat daardoor ontstond. Alles wat bruikbaar was om zich voort te bewegen werd meegenomen. Bij Joaneke de Bakker werden 5 paarden meegenomen. De bewoners aan de noordkant van het kanaal werden

Page 9: 15. Haghorst in oorlogstijd 1940-1945 · Donkers - Van der Avoirt. De vader, Nol Donkers, was tijdens de bevalling bij zijn legeronderdeel in Oss. Hij werd per taxi door vrienden

Haghorst ons dorp pagina 256

De graven van de omgekomen engelse soldaten

De Engelse soldaten sneuvelden hier

De oorlogsbegraafplaats

De stuwsluis volledig hersteld

Page 10: 15. Haghorst in oorlogstijd 1940-1945 · Donkers - Van der Avoirt. De vader, Nol Donkers, was tijdens de bevalling bij zijn legeronderdeel in Oss. Hij werd per taxi door vrienden

Haghorst ons dorp pagina 257

Page 11: 15. Haghorst in oorlogstijd 1940-1945 · Donkers - Van der Avoirt. De vader, Nol Donkers, was tijdens de bevalling bij zijn legeronderdeel in Oss. Hij werd per taxi door vrienden

Haghorst ons dorp pagina 258

vooraf gewaarschuwd door de vrouw van Toon Maas, de sluiswachter, dat de bruggen en de sluis opgeblazen zouden worden. Iedereen dook de schuilkelders in. Liggend op de buik voor de ingang van de schuilkelder waren we getuigen van vliegend roodgloeiend metaal dat over onze boerderij terechtkwam in de boomgaard. Na een korte maar spannende tijd konden we op zoek naar het gevaarte dat zich achter in de boomgaard praktisch helemaal onder de grond had gewrongen. Na weging bleek het een deel van de sluiskelderdeksel van 40 kilo te zijn. De brug over het Wilhelminakanaal, de brug over het zijkanaal en de sluiskelders waren door de Duitsers opgeblazen. Ook de spuisluis werd beschadigd waardoor het regelen van de waterstand niet meer mogelijk was. Het water liep grotendeels uit het kanaal dat daardoor veranderde in een brede sloot. Duitse stellingen in de kanaaldijk werden ingenomen. De commandanten van de Duitsers lagen ingekwartierd bij Toon van der Aa en bij Sjak Rombouts in de kelders. Er volgden wat schermutselingen over en weer tussen Engelsen en Duitsers. Zo moest je ook maar geluk hebben als er granaten door de Engelsen werden afgeschoten richting Duitsers. Het kwam voor dat een koe waar de melker net onder vandaan was, door granaatscherven werd geraakt. Er was een verhaal dat op verschillende manieren verteld werd, maar wel altijd op hetzelfde neerkwam. Jos van Bijsterveldt Piet zn. werkte bij Reinier de Wit in bezet gebied. Hij wilde heel graag naar huis, waar de Engelsen zaten, maar moest daarvoor het kanaal over. Dat kon alleen zwemmend of met toestemming van de Duitsers per boot. Er lag een roeiboot bij Piet Reijnen voor de deur in het kanaal. Op een avond gaan Jos van Bijsterveldt en Gerrit van Dorst naar de boot om overgezet te worden. Op dat moment komt er een vreemdeling aan die zich ”de zoon van de Baron van Vught”noemde. Ook hij mocht mee naar de overkant. Het duurde niet lang of de boerderijen van Toon van der Aa en van Sjak Rombouts met de ingekwartierde commandanten werden vanuit Diessen beschoten. De ravage was groot, maar er deden zich geen persoonlijke ongelukken voor onder de bevolking. Wel werden er Duitse soldaten gewond

en volgens sommigen ook wel gedood, die afgevoerd werden op brancards onder langs de kanaaldijk naar de Moergestelseweg. Waarschijnlijk was die zogenaamde baron een spion die de Engelsen had verteld waar het commando van de Duitse verdediging zat. Een van de soldaten in het Duitse leger, een Pool, had er genoeg van en hoopte te kunnen deserteren. Hij sprak daar de jonge mannen uit de buurt op aan. Na overleg met hun vader werd ergens een overal weggehangen die de Pool kon gebruiken als hij wilde deserteren. Ook werd hem een stromijt gewezen die hol gebouwd was om onderduikers onderdak te geven. Na een paar dagen was de overal verdwenen en lag een hoopje Duits uniform langs het kanaal. Dit was het signaal dat de Pool was gedeserteerd en er eten gebracht moest worden naar de stromijt waar hij ondergedoken zat.

Evacutie noordkantOp 17 oktober kwam het Duitse bevel dat alle inwoners van de boerderijen langs de noordkant van het kanaal moesten vertrekken, verder bezet gebied in, naar Moergestel. De animo was niet groot, zeker niet omdat iedereen zich veilig waande in de schuilkelders en de Engelsen op zo’n korte afstand zaten. Verschillende gezinnen zochten naar een goed plaatsje om af te wachten. De familie Adrianus van Bijsterveldt trok naar de schuilkelder van Piet Reijnen, die wel was vertrokken. Koos Evers bleef gewoon zitten waar hij zat, in zijn schuilkelder dus. Hij wilde graag ´s nachts zijn vee voeren en de koeien melken. Op 18 oktober besloot de familie Van Bijsterveldt toch te vertrekken naar Moergestel. Even gingen ze nog langs de boerderij, maar daar hadden de Duitse soldaten al erg huisgehouden in de woning. De kippen waren geslacht en zelfs waren er jonge varkens geslacht. Samen vertrokken ze met de familie Diepstraten en Van Oosterwijk, die blijkbaar ook even hadden afgewacht. Ze trokken met een geladen handkar door de weilanden naar Moergestel. Onderweg sloot zich plotseling een vreemdeling bij de groep aan en die begon mee te trekken aan de kar. Er werd geen woord gewisseld, maar de blikken die elkaar troffen, vertelden dat het de gedeserteerde Pool was die zich na het vertrek van de bewoners niet meer veilig

Page 12: 15. Haghorst in oorlogstijd 1940-1945 · Donkers - Van der Avoirt. De vader, Nol Donkers, was tijdens de bevalling bij zijn legeronderdeel in Oss. Hij werd per taxi door vrienden

Haghorst ons dorp pagina 259

voelde in de stromijt. Onderweg moesten de gezinnen nog een Duitse controlepost passeren met de angstaanjagende aankondiging `wie verder gaat, wordt doodgeschoten`. Gelukkig lieten de Duitsers het gezelschap met veel kinderen en weinig spullen ongehinderd door. Ze hadden eens moeten weten dat er een Poolse deserteur bij liep, dan was het leed niet te overzien geweest. Het gezelschap vond onderdak bij de familie Dusseldorf in de schuur midden in het veld in Moergestel. Varkensstallen zorgden voor gescheiden woon- en slaapgedeelten voor de families. De Pool kreeg weer een plekje onder een hooimijt en deelde in de maaltijden die gezamenlijk klaar werden gemaakt door alle aanwezigen. Eerder waren al drie andere gezinnen uit Haghorst aangekomen in de schuur. Een paar dagen later ontdekten de Duitsers dat Koos Evers niet vertrokken was. Hij werd onder bedreiging van een vuurwapen gesommeerd te vertrekken. Omdat de Duitsers wel inzagen dat hij met zijn gezin niet zomaar op kon krassen, mocht hij eerst hulp halen. Hij kwam bij de schuur in Moergestel aan waar de andere buurtbewoners al waren. Een aantal mannen gingen mee om het gezin op te halen. Tegelijkertijd werden alle

koeien en een vet varken mee opgedreven naar Moergestel. Er was dus genoeg melk zelfs nog om boter te maken. Het varken werd geslacht. Dus er was ook genoeg vlees voor de ruim 50 inwoners van de stallen en de schuur.

Doden bij het ruimen van landmijnenEr kwam een tijd lang niet veel nieuws van het front op Haghorst. Het was afwachten. Aan de zuidkant konden de Engelsen beginnen met het ruimen van de landmijnen. Twee Engelse soldaten waren bezig een mijn op te ruimen die bij de boerderij van Van Onzenoord lag. Het projectiel ging voortijdig af waardoor de twee soldaten sneuvelden. Het waren James Jones en Arthur John Ongar. Beiden hadden de rang van Trooper van het Oyal Armoured Corps, 1ste Royal Dragoons. Ze zijn gesneuveld op 24 oktober 1944 en tijdelijk begraven aan de Sint-Joshepstraat op Haghorst. Ze zijn later overgebracht naar de begraafplaats in Bergen op Zoom, “War Cemetery”. Rond de vernielde brug en de sluis hadden de nu vrije mannen, Janus Verhoeven en de gebroeders Van Bijsterveldt, al zo´n twintig landmijnen geruimd. Het waren mijnen die

Het jaagpad voor de vernieling

Page 13: 15. Haghorst in oorlogstijd 1940-1945 · Donkers - Van der Avoirt. De vader, Nol Donkers, was tijdens de bevalling bij zijn legeronderdeel in Oss. Hij werd per taxi door vrienden

Haghorst ons dorp pagina 260

De familie Spanjers-van Erp

Page 14: 15. Haghorst in oorlogstijd 1940-1945 · Donkers - Van der Avoirt. De vader, Nol Donkers, was tijdens de bevalling bij zijn legeronderdeel in Oss. Hij werd per taxi door vrienden

Haghorst ons dorp pagina 261

Page 15: 15. Haghorst in oorlogstijd 1940-1945 · Donkers - Van der Avoirt. De vader, Nol Donkers, was tijdens de bevalling bij zijn legeronderdeel in Oss. Hij werd per taxi door vrienden

Haghorst ons dorp pagina 262

Page 16: 15. Haghorst in oorlogstijd 1940-1945 · Donkers - Van der Avoirt. De vader, Nol Donkers, was tijdens de bevalling bij zijn legeronderdeel in Oss. Hij werd per taxi door vrienden

Haghorst ons dorp pagina 263

Page 17: 15. Haghorst in oorlogstijd 1940-1945 · Donkers - Van der Avoirt. De vader, Nol Donkers, was tijdens de bevalling bij zijn legeronderdeel in Oss. Hij werd per taxi door vrienden

Haghorst ons dorp pagina 264

Alles was op de bon De Kattenbergse brug ligt in het kanaal

Het jeugdkamp

Men had overal een vergunning voor nodig

Page 18: 15. Haghorst in oorlogstijd 1940-1945 · Donkers - Van der Avoirt. De vader, Nol Donkers, was tijdens de bevalling bij zijn legeronderdeel in Oss. Hij werd per taxi door vrienden

Haghorst ons dorp pagina 265

Hoefi jzerboom

Als je van Moergestel naar Haghort rijdt staat er terhoogte van de splitsing Broekzijde/de Zelt bij café de Ster/café Bos een hoefijzerboom. Deze naam herrinert aan de oorlog. Willem Snoetjes uit Haghorst moest toen van de duitsers , onder protest, hoefijzers bevestigen aan deze boom. Vanuit deze boom kon men richting Haghorst de Engelse troepenbewegingen gade slaan. Een waarnemer kom vandaar uit ook gegevens doorseinen aan het geschut, wat opgesteld stond bij de Hild om de Engelsen met granaten te bestoken.

Page 19: 15. Haghorst in oorlogstijd 1940-1945 · Donkers - Van der Avoirt. De vader, Nol Donkers, was tijdens de bevalling bij zijn legeronderdeel in Oss. Hij werd per taxi door vrienden

Haghorst ons dorp pagina 266

De Indiëgangers

Page 20: 15. Haghorst in oorlogstijd 1940-1945 · Donkers - Van der Avoirt. De vader, Nol Donkers, was tijdens de bevalling bij zijn legeronderdeel in Oss. Hij werd per taxi door vrienden

Haghorst ons dorp pagina 267

alleen afgingen als er zwaar verkeer over zou rijden. Met een spekhaak, waarmee hammen in de schouw werden gehangen om te roken, en achtergebleven meterslange telefoondraden van de Duitsers, werden de mijnen naar een lager gelegen stuk getrokken. De afstand tussen de mijnen, die de naam peperkoeken hadden gekregen wegens hun vorm en kleur, en de mannen die aan de draad trokken was minstens een paar honderd meter. Later werden die mijnen opgeruimd door de Engelse soldaten. Intussen waren de Duitsers ook al verdwenen bij de boerderij en de schuur waar de Haghorstenaren zich bevonden. Dat maakte natuurlijk heel nieuwsgierig. Enkele jonge mannen gingen bij het kanaal kijken hoe de zaken er voor stonden. Het werd een zorgelijke avond voor de ouders toen de mannen ´s avonds niet op kwamen dagen. Later bleek dat ze door de Engelsen waren aangehouden en niet meer terug mochten. Het gebied van Haghorst ten zuiden van het Wilhelminakaal werd als eerste op 3 oktober bevrijd. Het eerste bericht dat in Moergestel doordrong dat Haghorst noord offi cieel op 25 oktober bevrijd was, kwam twee dagen later via Jan de Weijs, een boer die om een of andere reden door de Duitsers met rust gelaten was. Hij vertelde dat hij een boodschap van de Engelsen kwam brengen dat ze terug moesten komen. Het laatste zetje dat nodig was om terug te keren naar de kanaaldijk kregen ze door twee onderduikers van de zuidkant van het kanaal, die de boodschap van Jan de Weijs bevestigden.Een voor een trokken de gezinnen terug naar hun boerderijen aan de kanaaldijk. Met paard en kar voorop geladen met het beetje huisraad, en de baby achter op de kar, gingen ze op de kanaaldijk aan. Om niet verrast te worden door landmijnen reed de kar voorop en liepen ze met zijn allen er achteraan door het karrenspoor. Vlak voor aankomst bij het kanaal fl oten de granaten vanuit bezet gebied de mensen nog een keer om de oren. Iedereen dook het bosje bij de sluis in of lag aan de kant van de kanaaldijk, behalve de baby op de kar, die vergeten was. Het waren de laatste wapenfeiten van de bezetter die de Haghorstenaren meemaakten. Het was een overweldigend moment waarop mensen uit bevrijd gebied hun dorpsgenoten uit bezet gebied kwamen

begroeten.Er waren gezinnen die rechtstreeks naar hun familie of kennissen aan de Engelse kant van het kanaal gingen, in afwachting van wat de Duitsers nog in petto hadden. Het zou nog maanden duren voordat heel Nederland bevrijd was. In die maanden kwamen er evacués uit Elst Gelderland, dat nog bezet gebied was met veel oorlogsgeweld, onder andere naar Haghorst om een veilig onderkomen te vinden. Op 5 mei 1945 was het weer groot feest in Haghorst, maar nu omdat de Duitse bezetter voorgoed verdreven was.

Page 21: 15. Haghorst in oorlogstijd 1940-1945 · Donkers - Van der Avoirt. De vader, Nol Donkers, was tijdens de bevalling bij zijn legeronderdeel in Oss. Hij werd per taxi door vrienden

Haghorst ons dorp pagina 268

’s uit Gelderland

Page 22: 15. Haghorst in oorlogstijd 1940-1945 · Donkers - Van der Avoirt. De vader, Nol Donkers, was tijdens de bevalling bij zijn legeronderdeel in Oss. Hij werd per taxi door vrienden

Haghorst ons dorp pagina 269