1

Verslag Kick off bijeenkomst Autisme & Eigen Kracht (AEK)

op 8 maart 2012

In aanwezigheid van 130 belangstellenden is op 8

maart 2012 de kick off gegeven aan Autisme &

Eigen Kracht (AEK). Angela Thissen, coördinator

van het samenwerkingsverband

autismehulpverlening Overijssel heet het

gemêleerde gezelschap, bestaande uit mensen

met autisme, ervaringsdeskundigen, professionals

en managers, van harte welkom in het Hoftheater

in Raalte. Dit mooie theater heeft een rijke

geschiedenis die door Dirk Verveda van Mediant

wordt toegelicht.

Opening

Tijdens de opening licht Angela Thissen de context van deze middag toe. Voor deze middag zijn

mensen met autisme uitgenodigd en professionals van de 21 instellingen die het convenant autisme

Overijssel hebben ondertekend:

NVA, Ambiq, Vitree, Bureau Jeugdzorg Overijssel, LSG-Rentray, Jarabee, Trias, MEE IJsseloevers, MEE

Twente, Karakter, RIBW Twente, RIBW IJssel Vecht, Baalderborggroep, Humanitas, Carint Reggeland

Groep, Speciaal Onderwijs Twente Oost Gelderland (SOTOG), Attendiz, Zwolse Samenwerkende

Expertisecentra, Aveleijn, De Twentse Zorgcentra, Dimence, Mediant, Trias Jeugdhulp

Dat er een brede nieuwsgierigheid is naar het thema van de middag “autisme en Eigen Kracht” blijkt

wel uit de vele aanwezigen elders uit het land. Aan iedereen een warm welkom!

Vervolgens gaat Angela Thissen in op het project AEK. Wat zijn de algemene associaties met Eigen

Kracht? Er zijn er heleboel:

• Zelf doen wat je kunt doen

• Mensen die dichtbij te staan vragen om mee te denken

• Inzoomen op mogelijkheden

• Recht van elke burger om eigen plan te maken

• Versterken oplossend vermogen burger

• Zelf de regie hebben over beslissingen die je eigen leven betreffen.

2

Dat invloed van een sociaal netwerk en de omgeving bepalend is voor wat werkt voor een cliënt is

aangetoond door onderzoek. De meerwaarde van een plan dat door familie en het netwerk zelf is

gemaakt staat ook niet ter discussie. Het AEK project heeft dan ook als doel het verkennen van Eigen

Kracht en Autisme door het opdoen van praktijkervaringen. De Provincie Overijssel heeft hiervoor

voor 2012 en 2013 subsidie toegekend.

Het AEK project is vertaald naar 5 deelprojecten:

Elk project is zojuist opgestart onder leiding van een trekker, ofwel projectleider. In april 2012 wordt

een eerste overall projectplan verwacht en in september 2012 zetten de trekkers de puntjes op de i

wat betreft het eigen Plan van Aanpak.

1. Deelproject Eigen Kracht

Trekker: Mirte Loeffen (Seinpost): 0612520948, m.loeffen@seinpost.com

2. Deelproject Multidisciplinaire consultteams

Trekker: Marije Vlaanderen (Dimence) : 0570 68 08 22, m.vlaanderen@dimence.nl

3. Deelproject Levenscoach

Trekker: Femke Palstra (MEE IJsseloevers): 038 4554646, f.palstra@meeijsseloevers.nl

4. Deelproject onderwijs

Trekker: Willeke Heideman (Mediant): 074-2563298, w.heideman@mediant.nl

5. Deelproject Arbeid en dagbesteding

Trekker: George Hudepohl (MEE Twente): 074 255 93 00, George.Hudepohl@meetwente.nl

3

Angela roept alle aanwezigen op om vooral ideeën kenbaar te maken. Hiervoor is in de bovenfoyer

een wand beschikbaar. Deze ideeën kunt u vinden in de bijlage, evenals de eerste citaten die uit de

quickscan komen.

Ervaringsdeskundigen aan het woord: en hoe!

Inspirerend waren de interviews met de ervaringsdeskundigen Jasper Wagteveld, Danny Teeken en

Gijs Horvers. De centrale vraag aan hen was: wat betekent voor jou “eigen kracht? “

Jasper benadrukt de noodzakelijke

gelijkwaardigheid tussen hulpverlener en de

cliënt met autisme. Een complicerende factor is

volgens Jasper het ontbreken van een sterk

sociaal netwerk. Dat is vaak het probleem bij

mensen met autisme. Ook in zijn eigen familie

komt autisme meer voor. Daardoor is een

persoon met autisme vaak aangewezen op de

hulpverlening. Naar zijn mening moeten er

concrete plannen gemaakt worden om een

Eigen Kracht conferentie te laten slagen.

Danny ziet voor- en nadelen aan eigen kracht. Het is belangrijk om ouders en vrienden erbij te

betrekken. Helaas heeft hij vaak gezien dat mensen helemaal niemand hebben en er alleen voor

staan . In een dergelijk geval wordt Eigen kracht bijzonder lastig. Om Eigen Kracht te laten slagen

moeten ouders en vrienden autisme begrijpen en accepteren. Danny heeft zelf een

levensloopbegeleider, deze is zeer belangrijk voor hem.

Gijs geeft aan dat hij al jaren uit Eigen kracht put. Dit doet hij

onder meer bij de Stichting Asociale Kaart. Deze stichting richt

zich op een vergeten doelgroep: de normaal tot hoog begaafde

mensen met autisme. Volgens Gijs moet je niet praten over

maar praten met mensen met autisme. Bij overprikkeling zijn er

drie fases. De eerste fase is de grazige weide, waarbij er rust is.

Hierop volgt een teveel aan prikkels, waarna de laatste fase

bestaat uit vechten, vluchten of verstijven. Volgens Gijs moet je

denken in mogelijkheden en moeten hulpverleners vragen

stellen en niet invullen. De hulpverlening biedt in veel gevallen

teveel hulp. In een plaatje laat Gijs zien dat hij maar voor 10%

een hulpvraag heeft, wat hij niet op eigen kracht of met eigen

netwerk, kan.

4

Gijs geeft een achttal stellingen prijs waar deze stichting voor wil

strijden:

• Autisme is geen stoornis

• Kennisoverdracht bij opleidingen (MBO/HBO)

• Beeldvorming in de media

• Kijken naar de oorzaak in plaats van gedrag

• Er is altijd een plan B

• Autisme “light” bestaat niet

• Niet praten over, maar praten met

• Mensen met autisme en niet “de autist”

Bekijk het filmpje van zijn presentatie tijdens de kick off bijeenkomst:

http://www.youtube.com/watch?v=-XZRceHDQ9M

Anke Siegers en Ria Bosch aan het woord

Anke Siegers van Eigen Kracht Centrale en Ria Bosch van de William Schrikker Groep gaven een

preview op hun visie over het werken met Eigen kracht conferenties. Beide sprekers zien grote

meerwaarde voor de cliënt als er meer gefocust wordt op Eigen Kracht. Een Eigen Kracht Centrale

produceert regie! Zelf ervaren, op eigen kracht, wat het beste is.

AEK logo’s gepresenteerd

Na deze sprekers wordt de ontwerper van

de logo’s AEK, Henk Jan van Ommen,

bedankt voor zijn creatieve bijdrage. Het

logo is handgeschreven, op eigen kracht

en vertoont de kleuren van de Overijsselse

vlag.

5

Workshops

De regie bij de cliënt leggen is makkelijk gezegd. Maar wat zijn praktijkervaringen hiermee? In vier

workshops gingen de deelnemers uiteen:

1. Ervaringen met het werken vanuit Sociale NetwerkStrategieën waarin

gezinnen samen met voor hen belangrijke leden uit de familie en het sociale

netwerk, zelf besluiten nemen, plannen maken en plannen uitvoeren door

middel van FamilieNetwerkBeraden en het samenwerken in een actieteam.

Door Riet Portengen (SoNeStra).

2. Ervaringen uit Overijsselse projecten zoals “Eigen Kracht in uitvoering” bij

Overijsselse jeugdzorginstellingen. Door Walter Heerink (Jarabee) en Mirte Loeffen (Seinpost).

Tijdens de workshop is de meerwaarde van het werken in kringen aangetoond: de vastgelopen

situatie van een jongen met autisme is tijdens de workshop opgelost! Het gaat inmiddels goed

met deze jongen!

3. Ervaringen met Eigen Kracht (conferenties). Hoe zorgen deze ervoor dat, voorheen onzichtbaar

betrokkenen/het netwerk, zichtbaar wordt? Dat de regie en de verantwoordelijkheid over wat er

nodig is voor de persoon of het gezin gedragen wordt door het netwerk,

ook op de lange termijn? Hoe kunnen hulpverleners optimaal

samenwerken met dit netwerk en een

gezamenlijk plan? Antwoorden op deze vragen

en meer. Door Anke Siegers (Eigen Kracht

Centrale)

4. Ervaringen van moeder van jongere met autisme en Eigen Kracht

conferentie: Door Ria Bosch (William Schrikker Groep).

Afsluiting

Aan het eind van de middag komt iedereen weer

bijeen in de bovenfoyer. Angela blikt kort terug op

de verschillende workshops. Hier heeft men zich

vol enthousiasme op de verschillende ervaringen

gestort. De ideeën worden verzameld , de

bloemen uitgedeeld. Tijdens een drankje wordt

nog nagepraat en het evaluatieformulier ingevuld,

zie bijlage. Al met al is het een bijzonder

inspirerende en geslaagde middag geweest, wat

zeker een vervolg zal krijgen!

Blijf op de hoogte voor de meest actuele ontwikkelingen op www.autismeoverijssel.nl

6

BIJLAGE EERSTE CITATEN UIT QUICKSCAN

7

BIJLAGE WORKSHOPS

Workshop “Het werken vanuit Sociale NetwerkStrategieen”

Presentatie Riet Portenger

Het werken vanuit Sociale NetwerkStrategieën is een basishouding en filosofie van waaruit een

professional denkt en handelt. Daar horen een aantal vaardigheden, instrumenten en technieken bij

zoals de kunst van het vragen stellen en de drieluik. Volwassenen, kinderen en gezinnen maken

samen met voor hen belangrijke mensen uit hun familie en sociaal netwerk een plan voor de

toekomst. Zij nemen besluiten, maken plannen en voeren deze plannen uit. De professional

faciliteert een netwerkverkenning en –analyse, een FamilieNetwerkBeraad en als het nodig is het

samenwerken in een actieteam. Tijdens het FamilieNetwerkBeraad ontvangen de deelnemers de

informatie die nodig is om tot een goed plan te komen. Tijdens de privé-tijd nemen zij besluiten,

maken een plan en concretiseren de uitvoering van het plan. Tevens besluiten zij welke professionals

een rol kunnen spelen om hun plan te realiseren en wie er deel uit gaan maken van het actieteam.

Workshop “Ervaringen uit eigen kracht projecten bij Overijsselse jeugdzorginstellingen”

Presentatie Walter Heerink en Mirte Loeffen

De jeugdzorginstellingen Trias Jeugdhulp, LSG Rentray Commujon en Jarabee hebben afgesproken

dat ze met ingang van 2012 werken op basis van netwerkplannen. Het netwerkplan is vervolgens

leidend voor professionele bemoeienis. Hulpverleners zijn faciliterend aan het plan dat iemand met

een hulpvraag heeft gemaakt samen met familie, vrienden en voor hem of haar belangrijke mensen

uit het eigen netwerk.

Workshop “Ervaringen met Eigen Kracht-conferenties (algemeen)”

Presentatie Anke Siegers

Een Eigen-kracht conferentie is een middel om op een unieke manier de kracht van mensen te

versterken, waardoor beter grip wordt verkregen op de eigen situatie. Eigen Kracht gaat uit van twee

principes namelijk, het versterken van het oplossend vermogen van de persoon en gebruik maken

van het netwerk. De jongere krijgt de mogelijkheid om samen met familie, vrienden en andere

bekenden een plan te maken. De betrokkenheid van de familie is op deze manier zo groot dat het

effect van de hulp beter gewaarborgd blijft. Er wordt een actieve houding gevraagd van mensen. Ze

worden niet afhankelijk gemaakt van hulp, maar nemen zelf de regie over hun leven.

Workshop “Ervaringen van moeder van jongere met autisme en Eigen Kracht-conferentie”

Presentatie Ria Bosch en Dennis Kragten

In de casestudy “Op eigen kracht uit handen van justitie” wordt onderzocht of een Eigen-kracht

conferentie er voor zou kunnen zorgen dat jongeren met ASS niet of niet meer in aanraking komen

met justitie.

8

Het aantal jongeren met een contactstoornis en/of lichtverstandelijke handicap dat in contact komt

met het jeugdstrafrecht lijkt de laatste jaren toe te nemen. Waarom hebben jongeren met ASS een

hoger risico op delinquent gedrag? Op deze vraag kan nog geen duidelijk antwoord worden gegeven.

Er zijn nog geen gestructureerde onderzoeken met grote steekproeven gedaan. Jongeren met ASS

blijken een verhoogd risico op delinquent gedrag te hebben als ze co-morbiditeit met

agressief/antisociaal gedrag en ADHD laten zien. Verder zijn hun sociale beperkingen en hun

bijzondere interesses/obsessies een risicofactor. Belangrijk is om autisme te herkennen en als er

sprake is van autisme, dan is het goed om dit vast te stellen. Het gaat om een groep kwetsbare

jongeren en ze zijn zeer kwetsbaar voor invloeden van buitenaf. Ze worden vaak gebruikt door

anderen. Ze moeten bijvoorbeeld op de uitkijk staan of worden gebruikt als katvanger.

9

BIJLAGE IDEEEN OPGEPLAKT OP PLAKWAND

Ik ben hulpverlener en probeer niet meer te geven dan die 10% op de manier die de persoon ook wil.

Maar ik moet dit nogal eens bevechten naar collega’s die vinden dat er meer moet gebeuren.

Dit geldt ook voor protocollen zoals “wat je moet vragen”, bv in een eerste gesprek al vragen naar

seksualiteit. Ik merk verschillen tussen collega’s; nieuwe collega’s leren weer nieuwe dingen.

Vragen:

Hoe kan ik zorgen dat mijn ouders goed voorgelicht worden en het ook begrijpen?

Wat als er geen acceptatie van de diagnose is?

Hoe voorkom je overprikkeling bij de mensen met autisme? Wat als er te snel gecommuniceerd

wordt?

� kennis en beeldvorming is belangrijk!

Ideeën voor organisaties:

Jobbuddy voor collega’s op werkplek

Schakel personen met ASS in in de hulpverlening als ervaringsdeskundigen

� aandacht voor coaching on the job

Ideeën voor hulpverleners

Regie bij persoon met autisme houden (= ervaringsdeskundige), sla geen stap over, het is soms een

lang proces.

Blijf ten allen tijden respectvol naar cliënten

Niet uitgaan van een beperking maar van mogelijkheden

Maak gebruik van de kennis naast de cliënt (zoals ouder, oma, zus/broer)

Wat doe jij bij ongelijkwaardigheid, grote niveau-/denkverschillen?

Geen eer opstrijken als hulpverlener voor dingen die de cliënt zelf geregeld heeft

Hoe kun je als hulpverlener ervoor zorgen dat je de privacy van je cliënt niet vrijgeeft?

10

Vergeet je niet te verplaatsen in personen met autisme

Bij ASS is het belangrijk verwerkingstijd te geven, bv om een voorstel te overdenken en dan pas te

antwoorden: wil ik dat ook?

Wat als iemand niet reële doelen wil realiseren?

� Verspreiden van deze opmerkingen onder deelnemers

Ideeën voor AEK project

Algemeen

Waaruit wordt AEK bekostigd?

Hoe krijg je een Eigen Kracht coördinator als je hem nodig hebt?

Is er een mogelijkheid om een contactblad voor autisme te maken?

Er is beeldmateriaal van EKc, dit zou een mooi middel zijn om het project in beeld te brengen, ter

aanvulling

� (Project)communicatie!

Expertbijeenkomsten van deelnemers Eigen Kracht-conferenties/mensen met autisme

Ervaringsdeskundigen als co-coördinatoren

Stimuleer lotgenotengroepen. Dit is iets anders dan los/vast lotgenotencontact. Deze groep kan de

functie van het veel gemiste netwerk krijgen.

� Organiseer (dialoog)bijeenkomsten met mensen met autisme (onderling en met professionals):

bv door een EK-c “voor te doen”

� geef ervaringsdeskundigen een rol binnen AEK

Steunpunten autisme onderwijs kunnen het onderwijsveld scholen en zo versterken (per 1 augustus

2013 worden deze opgeheven). Succes op school is nog te vaak niet te realiseren. Er zijn decanen

nodig middelbare scholen, middelbaar en hoger beroepsonderwijs.

Beroeps- of opleidingskeuzen (loopbaanvragen)

� Aandacht voor zorg en onderwijs binnen AEK

11

BIJLAGE EVALUATIE

Verbeterpunten:

� Meer interactie tijdens de workshop: input vanuit publiek vragen!

� Meer dan één workshopronde zodat je meer informatie kan ophalen (langere bijeenkomst en

workshops).

� Meer concrete handvaten, met name t.a.v. EKc.

� Wat wordt er van de AEK ambassadeurs verwacht in de toekomst?

� Wat is stand van zaken van deelprojecten?

� Uitdaging: uitwerking binnen eigen organisatie.

� Meer dialoog en discussie: veel meer praten met mensen met autisme i.p.v. over.

� Gemeenten uitnodigen voor een volgende keer.

� Aandacht voor verschillende soorten autisme.

� Hoe kom je binnen bij een EKc als je niet in de hulpverlening zit?

� AEK richt zich niet alleen op hulpverleners maar ook op mensen met autisme en hun naasten

� AEK: dialoog! Tussen organisaties en ervaringsdeskundigen en onderling

� AEK: mensen met autisme delen van het programma van vervolgbijeenkomsten (bv

workshops) zelf laten invullen

algemeen bijeenkomst 8,1

accommodatie 8,4

bereikbaarheid 7,9

gespreksleider 8,6

programma 7,8

ervaringsdeskundigen 8,5

Presentatie Anke Siegers 7,7

presentatie Ria Bosch 6,3

workshop Riet Portengen 6,3

workshop Anke Siegers 7,6

workshop Mirte Loeffen 8,0

workshop Ria Bosch 7,0

workshop ? 7,4