1 Notatie & toonstelsel - Popschool...
12
A‐examen voor snare drum theorieboek joost‐visser.nl producties 1/12 augustus 2010 Binnenkort ga je het A‐examen doen voor kleine trom. Hier ga je bewijzen dat je inmiddels al heel goed kunt spelen. Maar er worden ook meer dingen getest, bij‐ voorbeeld of je wel weet hoe alle noten heten die je speelt. En dat je iets af weet van hoe je trommel in elkaar zit. Hiervoor moet je naast je praktijk‐examen ook een theorie‐examen doen. Alles wat daar gevraagd kan worden vind je in dit boekje. Zorg dus dat je alle onderde‐ len (en zeker de vetgedrukte woorden) goed kent. Succes! 1 Notatie & toonstelsel 1.1 notenbalk Voor het schrijven van muziek wordt gebruik gemaakt van 5 lijnen, die we de notenbalk noemen. De onderste lijn is de eerste lijn. Op de notenbalk worden de noten geplaatst. Ze kunnen tussen twee lijnen of dwars door een lijn staan. Nten buiten de notenbalk worden met hulplijntjes genoteerd. Voor de benaming van de tonen wordt gebruik gemaakt van de eerste zeven let‐ ters van het alfabet: A B C D E F G. Deze tonen worden de stamtonen genoemd. Je ziet ze hierboven tussen de twee notenbalken staan. Zoals je ziet maakt het eigenlijk niet uit of de noten naar boven of naar beneden worden geschreven. Wat is nu het verschil tussen een noot en een toon? Het is de noot die op papier staat, maar het is de toon die je hoort. De toon is dus geluid, deze kan hard of zacht zijn, hoog of laag. Voor instrumenten zonder verschillende toonhoogtes (bijv. triangel, claves, cow‐ bell, enz.) wordt soms een notenbalk gebruikt die maar 1 lijn heeft. Maar hierbij moet de componist dan wel altijd schrijven welk instrument er be‐ doeld wordt (bijv. triangel, claves, cowbell, enz.). & ? ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ G A B C D E F G A B C D E F G A B C ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ã
Transcript of 1 Notatie & toonstelsel - Popschool...
A‐examenvoorsnaredrum theorieboek
joost‐visser.nlproducties 1/12augustus2010
BinnenkortgajehetA‐examendoenvoorkleinetrom.Hiergajebewijzendatjeinmiddelsalheelgoedkuntspelen.Maarerwordenookmeerdingengetest,bij‐voorbeeldofjewelweethoeallenotenhetendiejespeelt.Endatjeietsafweetvanhoejetrommelinelkaarzit.Hiervoormoetjenaastjepraktijk‐examenookeentheorie‐examendoen.Alleswatdaargevraagdkanwordenvindjeinditboekje.Zorgdusdatjealleonderde‐len(enzekerdevetgedruktewoorden)goedkent.Succes!
1 Notatie&toonstelsel
1.1 notenbalkVoorhetschrijvenvanmuziekwordtgebruikgemaaktvan5lijnen,diewedenotenbalknoemen.Deonderstelijnisdeeerstelijn.Opdenotenbalkwordendenotengeplaatst.Zekunnentussentweelijnenofdwarsdooreenlijnstaan.Ntenbuitendenotenbalkwordenmethulplijntjesgenoteerd.
Voordebenamingvandetonenwordtgebruikgemaaktvandeeerstezevenlet‐tersvanhetalfabet:ABCDEFG.Dezetonenwordendestamtonengenoemd.Jezietzehierboventussendetweenotenbalkenstaan.Zoalsjezietmaaktheteigenlijknietuitofdenotennaarbovenofnaarbenedenwordengeschreven.Watisnuhetverschiltusseneennooteneentoon?Hetisdenootdieoppapierstaat,maarhetisdetoondiejehoort.Detoonisdusgeluid,dezekanhardofzachtzijn,hoogoflaag.Voorinstrumentenzonderverschillendetoonhoogtes(bijv.triangel,claves,cow‐bell,enz.)wordtsomseennotenbalkgebruiktdiemaar1lijnheeft.
Maarhierbijmoetdecomponistdanwelaltijdschrijvenwelkinstrumenterbe‐doeldwordt(bijv.triangel,claves,cowbell,enz.).
&
?˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙
˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙˙ ˙
G A B C D E F G A B C D E F G A B C
˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙ ˙
©
ã
©
A‐examenvoorsnaredrum theorieboek
joost‐visser.nlproducties 2/12augustus2010
1.2 sleutelsOmaantegevenhoedenotenhetenwordenerverschillendesleutelsgebruikt.
Devioolsleutel(G‐sleutel)wordtvoordehogetonengebruikt.Hetuiteindevandesleutelwijstdetweedelijnvandenotenbalkaan,delijnwaaropdetoonGgeschrevenwordt.Debassleutel(F‐sleutel)wordtvoordelagetonengebruikt.DelijntussendetweestippenisdelijnvoordetoonF.DeDosleutel(C‐sleutel)kanopverschillendeplaatsenstaan.HetmiddenvandezesleutelwijstdeplaatsaanvandetoonC.Deslagwerksleuteliseenbijzondere,wantdezegeeftnietsaan.Elkenootmoetnueenbijzondereuitlegkrijgen.Decomponistzaldusbijelkeritmemoetenschrijvenwelkinstrumentgebruiktmoetworden(triangel,claves,cowbell,enz.).
1.3 noten&rustenDeverhoudingtussendenotenwordtduidelijkinhetvolgendeschema:
Elkemaatzitnuvol,tussendemaatstrepenzijnalle4tellengevuld.noot/rust lengtein4/4helenoot/helerust 4tellenhalvenoot/halverust 2tellenkwartnoot/kwartrust 1telachtstenoot/achtsterust ½telzestiendenoot/zestienderust ¼tel
&
?
B
ã
viool-sleutel(G-sleutel)
bas-sleutel(F-sleutel)
Do-sleutel(C-sleutel)
slagwerk-sleutel
!
!
!
!
©
&
&
44
44noten
rusten
w
!
˙ ˙
Ó Ó
œ œ œ œ
Œ Œ Œ Œ
jœ jœ œ œ œ œ œ œ
‰ ‰ ‰ ‰ ‰ ‰ ‰ ‰
rœ rœ rœ rœ œ œ œ œœ œ œ œ œœ œ œ
" " " " """"""""""""
©
A‐examenvoorsnaredrum theorieboek
joost‐visser.nlproducties 3/12augustus2010
Metdekwart,achtsteenzestiendenotenkunnenweveelcombinatiesmaken.
Naastaldezebouwstenenkennenweroffelsineen2/4,3/4of4/4maatsoort.
Enroffelsineen3/8,6/8of9/8maatsoort.
& 43 42.œ Jœ œ1 je 3
{A}
Jœ .œ œ1 ne 3
Jœ œ Jœ œ1 ne je 3
& 424
œ œ œ œ œ1 te ne te 2
{B}
œ œ œ œ1 ne te 2
œ œ œ œ1 te ne 2
œ œ œ œ1 te te 2
& 868
.œ œ œ1 te 2
œ .œ œ1 te 2
‰ œ œ œne te 2
œ œ ‰ œ1 te 2
& 8612
œ œ œ .œ11
2ne
3me
42
{C}
œ Jœ .œ11
3me
42
œ œ œ œ œ œ .œ11
neke
2ne
jeke
3me
jeke
42
œ œ œ œ œ .œ11
neke
2ne
jeke
3me
42
œ œ œ œ œ .œ11
2ne
jeke
3me
jeke
42
&17
œ œ œ œ .œ11
neke
2ne
3me
42
œ œ œ œ .œ11
2ne
jeke
3me
42
œ œ œ œ .œ11
2ne
3me
jeke
42
œ œ œ œ œ .œ11
neke
2ne
3me
jeke
42
©
& œ œ@ œ œ@ œ œ œæ œ æ̇ œ .æ̇ œ wæ œ
©
& .œæ .œ œ jœ@ .œ œ@ œ œ .œ œ œ@ œ .œ œ œ œ@ .œ
©
A‐examenvoorsnaredrum theorieboek
joost‐visser.nlproducties 4/12augustus2010
Alleroffelshebbennamendieovereenkomenhetaantalslagenophetvel.Zoraakteenroffelvan5hetvel5keer,eneenroffelvan9raakthetvelprecies9keer.
Naastdezenormalebouwstenenenroffelskennenweookeentriool.Ditbete‐kentdater3notenindetijdvan2zitten.Duswaarnormaalmaar(bijv.)2achtstenotenpassen,wordenernu3opgeschreven.
Dooreenstipachterdenoottezettenwordtdezemetdehelftverlengt.Nor‐maalduurteenhalvenoot2tellen,maarmeteenstiperachterduurtdenoot3tellen.Ditzelfdekunnenwedoenvooralleanderenoten.
& œ@ œ œr r l
œ œ œ œ œ œr r l l r l
& œæ œr r
œ œ œ œ œ œ œ œ œr r l l r r l l r
& .œæ .œr r
œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ .œr r l l r r l l r r l l r
& æ̇ œr r
œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œr r l l r r l l r r l l r r l l r
& .æ̇ œr r
œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œr r l l r r l l r r l l r r l l r r l l r r l l r
& wæ œr r
œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œr r l l r r l l r r l l r r l l r r l l r r l l r r l l r r l l r
©
roffel van 5
roffel van 9
roffel van 13
roffel van 17
roffel van 25
roffel van 33
& 44 œ œ œ œ œ œ œ œ œ3
1 ne 2 je 3 ne me 4 re
©
& ˙ .˙
©
2 tellen 3 tellen
A‐examenvoorsnaredrum theorieboek
joost‐visser.nlproducties 5/12augustus2010
Dooreenverbindingsboogtegebruikenwordendezenotenaanelkaargespeeld,als1langenoot.
Dooreenfermatebovendenoottezettenwordtdenootzolanggemaaktalsdemuzikant(ofdirigent)zelfwil(wellanger,nooitkorter).Demuzikantstoptzelfsevenmetmeetellen.
Dezetriool,stip,verbindingsboogenfermatekunnenopallenotengebruiktworden,dusopdehelenoot,dehalvenoot,dekwartnoot,deachtstenootenopdezestiendenoot.
2 Maat&ritme
2.1 maatsoortenAlsjenaarhettikkenvandeklokluistert,dankunjehorendatdezeheelregelmatigdoortikt.Hetisdannetalsofdetijdispreciesgelijkestukjeswordtver‐deeld.Zokunnenweookhetbegripmaatvastleggen.Wantmaatisdeindelingvandetijdindelenvangelijketijdsduur.Datbetekentdatelkemaatevenlangduurt.Demaatwordtopdenotenbalkzichtbaardoordemaatstrepen.Deruimtetus‐sentweemaatstrepeniseenmaat.Aanheteindvaneenmuziekstukwordteendubbelemaatstreepgetekend,ditisheteindvanhetmuzikaleverhaal.Somswordtmiddenineenmuziekstukweleenseendunnedubbelemaatstreepneergezet,hierbeginteigenlijkeennieuwealineainhetmuzikaleverhaal.
Ritmebetekent:deafwisselingvanlangeenkortenotenineenmuziekstuk.Demaatsoortwordtaangegevenmet2cijfers(ofdooreenletter).Hetbovenstecijfergeeftaanhoeveeltellenerinelkemaatkomen.Hetonderstecijfergeeftaanwelkenoot1telduurt.
& ˙ ˙ œ
©
2 tellen 3 tellen
& ˙U
˙ œ
©
& 44 42œ œ ˙ œ œ œ ˙U
œ œ œ œ œ œ œ œ œ ˙
©
A‐examenvoorsnaredrum theorieboek
joost‐visser.nlproducties 6/12augustus2010
Ineen2/4,3/4of4/4duurtelkekwartnoot1tel.Datisgoedtezieninhetonderstaandevoorbeeld.
Somswordt4/4ookgenoteerdalseenletterC.
In3/8,6/8of9/8duurtelkeachtstenoot1tel.Ditisgoedtezieninhetonder‐staandevoorbeeld.
Wanneerhettempohogerwordtishetnietmeeropdezemaniertetellen.Danwordtovergestaptopdevolgendemanier.
In2/2of3/2duurtelkehalvenoot1tel.Ditisgoedtezieninhetonderstaandevoorbeeld.
Somswordt2/2ookgenoteerdalseenletterCmeteenstreeperdoorheen,daaromwordtdezemaatsoortookweldoorgesnedenmaatsoortofallabrevegenoemd.
& 44 43 42œ œ œ œ1 2 3 4
œ œ œ œ œ œ œ œ1 ne 2 te ne te 3 4
œ œ œ1 2 3
œ œ œ œ œ œ œ1 ne 2 te ne te 3
œ œ œ1 2 je
œ œ œ œ œ1 te ne te 2
©
& c 43 42œ œ œ œ1 2 3 4
œ œ œ œ œ œ œ œ1 ne 2 te ne te 3 4
œ œ œ1 2 3
œ œ œ œ œ œ œ1 ne 2 te ne te 3
œ œ œ1 2 je
œ œ œ œ œ1 te ne te 2
©
& 89 86 83œ œ œ œ œ œ œ œ œ1 2 3 4 5 6 7 8 9
œ œ œ œ œ œ œ œ œ .œ1 ne 2 je 3 je 4 5 6 7(89)
œ œ œ œ œ œ1 2 3 4 5 6
œ œ œ œ œ œ .œ1 ne 2 je 3 je4(56)
œ œ œ1 2 3
.œ1(23)
©
& 89 86 83œ œ œ œ œ œ œ œ œ1 ne me 2 ne me 3 ne me
œ œ œ œ œ œ œ œ œ .œ1 ke ne ke me ke 2 ne me 3
œ œ œ œ œ œ1 ne me 2 ne me
œ œ œ œ œ œ .œ1 ke ne ke me ke 2
œ œ œ1 ne me
.œ1
©
& 23 22˙ ˙ ˙1 2 3
œ œ œ œ œ œ ˙1 ne 2 te ne te 3
˙ ˙1 2
œ œ ˙1 ne 2
©
& 23 C˙ ˙ ˙1 2 3
œ œ œ œ œ œ ˙1 ne 2 te ne te 3
˙ ˙1 2
œ œ ˙1 ne 2
©
A‐examenvoorsnaredrum theorieboek
joost‐visser.nlproducties 7/12augustus2010
2.2 enkelvoudig&samengesteldVoorelkemaatsoortgeldtdatopde1stetelvandemaateenaccentvalt,hethoofdaccentofmaataccentwordtditgenoemd.Ineenmaatsoortmet2of3tellenhoorjealleenditeneaccent.Wesprekendanvaneenenkelvoudigemaatsoort.
Wanneereenmaatsoortmeerdan3tellenheeft,volgternogeentweedeaccent,hetnevenaccent.Hetnevenaccentklinktlichterdanhethoofdaccent.Maatsoortenmetmeerdan1accenthetensamengesteldemaatsoorten.
Somskomthetvoordatdeeerstemaatvaneenmuziekstukniethelemaalvolis.Ditwordtdaneenopmaatgenoemd.Jezultdanziendatdelaatstemaatookniethelemaalvolis.Deeersteendelaatstemaatmoetenopgeteldwelweereenvollemaatzijn.Zoheefthetmuziekstuktochweereenkloppendelengte.
3 Uitvoeringsaanwijzingen
3.1 dynamiekDynamiekisdetoonsterkte,dushoeluidofhoezachtdetoongespeeldmoetworden.Bijstabieledynamiekblijftdetoonsterktegelijk.afkorting volledig betekenispp pianissimo zeerzachtp piano zachtmp mezzopiano halfzachtmf mezzoforte halfluid(halfhard)f forte luid(hard)ff fortissimo zeerluid(zeerhard)
& 42 43œ> œ œ œ> œ œ œ> œ œ œ œ> œ œ œ œ
©
& 44 86œ> œ œ œ- œ œ œ> œ œ œ œ œ œ- œ œ œ> œ œ œ- Jœ œ>Jœ .œ-
©
& 44 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
©
A‐examenvoorsnaredrum theorieboek
joost‐visser.nlproducties 8/12augustus2010
Bijovergangsdynamiekverandertdetoonsterkte.crescendo(cresc.)=steedsluiderspelendecrescendo(decresc.)=steedszachterspelendiminuendo(dim.)=steedszachterspelenmorendo(mor.)=uitstervendsmorzando(smorz.)=wegstervend
3.2 tempoHetmeervoudvantempoistempi.Detempiwordeningedeeldin5groepen.
dezeerlangzamebeweginglargo=breed,ernstig,edellento=slependadagio=langzaammetuitdrukkinggrave=zwaar,gewichtig
dematiglangzamebeweginglarghetto=langzaamandantino=eenbeetjelangzaamandante=gaande(wandeltempo)
dematigsnellebewegingmoderato=matig(rustig)allegretto=eenbeetjelevendigallegromoderato=matiglevendig
desnellebewegingallegro=levendig,vrolijk,vlug
dezeersnellebewegingallegrovivace=zeerlevendigvivace=zeerlevendigpresto=zeersnelVerderkomenookvoor:tempodimarcia=inhettempovandemarstempodimenuetto=inhettempovaneenmenuettempodivalse=inhettempovandewalsMaarhettempokanookwordenveranderdterwijljeaanhetspelenbent.accelerando(accel.)=versnellenritenuto(rit.)=vertragenrallentando(rall.)=langzamerwordenallargando(allarg.)=brederworden
A‐examenvoorsnaredrum theorieboek
joost‐visser.nlproducties 9/12augustus2010
AlsjehiernaweerterugmoetnaarhetoorspronkelijketempowordtditTempoPrimoofATempogenoemd.Inplaatsvandewoordenalsallegro,ofmoderato,ziejesomsookeendirectetempo‐aanduiding,zoalshier.
Ditbetekentdandaterprecies120kwartnotenperminuutmoetenwordenge‐speeld.Metbehulpvaneenmetronoomkunjehorenhoesnelditdanis.
3.3 herhalings‐&verwijzingstekensOm1of2matenteherhalenwordteensoortprocent‐tekengebruikt.
Omeenbepaaldfragmentteherhalenwordende2herhalingstekensgebruikt.
& 44 œ œ œ œ œq = 120
œ œ œ œ œ œ œ œ œ
©
& 44 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ ‘ œ œ œ œ œ
©
& 44 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ «2
©
& 44 .. ..œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ
©
& 44 .. ..œ œ œ œ œ 1.œ œ œ œ œ œ œ œ œ 2.œ œ ˙
©
A‐examenvoorsnaredrum theorieboek
joost‐visser.nlproducties 10/12augustus2010
Maarvooringewikkeldesituatieswordendevolgendewoordengebruikt.DaCapo(D.C.)=vanafhetbeginDalSegno(D.S.)=vanafhetsengotekenAlCoda=springbijhetcodatekendoornaarhetslotstuk(coda=slot)AlFine=totFine
4 VersieringenSomsversierenwedenoten,daardoenwedanietsextra’smee.Hetbekendstevoorbeeldhiervanisdeflamofdeenkelvoudigevoorslag.
& 44 œ œ jœ œ jœ œR L l R r L
©
A‐examenvoorsnaredrum theorieboek
joost‐visser.nlproducties 11/12augustus2010
Maarookderoffelissomszo’nversiering,wantmeteenbeetjefantasieiseenroffelvan5eenviervoudigevoorslag.
Notenkunnenookversierdwordendoorzeanderstespelen,destokkenzullenhierdoorsierlijkerbewegendannormaal,ditnoemenweeenparadiddle.Debe‐langrijkesingleparadiddleszijn:
5 OrkestscholingGeluidisalleswatjemetjeorenhoort.Geluidontstaatdoortrillingen.Eenvoorwerpdattottrillingwordtgebracht,brengtzijntrillingviadeluchtovernaaronsoor.Zonderluchtzoujenietshoren!Alsjetrillingenregelmatigzijn,dannoemenwediteentoon.Alsietslangzaamtrilt,danveroorzaaktditeenlagetoon.Alsietssneltrilthorenweditalseenhogetoon.Dattrillengaatsupersnel,veelsnellerdandatwekun‐nenzien.DetoonAhorenwealsiets440keerpersecondeop‐en‐neerbeweegt.Wekunnenzelfstonenhorendie20000keerpersecondeop‐en‐neerbewegen.Ineenorkestofbandkennenweverschillendeinstrument‐groepen.
• koperenblaasinstrumenten(bijv.trompet,tuba)• houtenblaasinstrumenten(bijv.saxofoon,hobo,fluit)• snaarinstrumenten(bijv.gitaar,viool,piano)• slagwerkinstrumenten
Bijslagwerkinstrumentenontstaathetgeluiddooreropteslaan,ofermeeteschudden.Slagwerkinstrumentenkunnenweindelenintweegroepen,namelijkinstrumentenmetbepaaldetoonhoogte:
• klokkenspel• xylofoon• marimba• pauken
& 44 œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œ œR L r r l l R r r l l R
©
œ œ œ œ œ œ œ œ
r
r
r
r l
l
r
l
r
l
l
r
r
r
r
l
l
l
l
l
r
r
l
r
l
r
r
l
l
l
l
r
©
A‐examenvoorsnaredrum theorieboek
joost‐visser.nlproducties 12/12augustus2010
Eninstrumentenzondereenbepaaldetoonhoogte:• kleinetrom• grotetrom• tamboerijn• bekkens• triangel• claves• cowbell
Eenkleinetrom(deEngelsenaamsnaredrumwordtookvaakgebruikt)iseenmuziekinstrumentdatbestaatuiteenketel(klankkast),eenslagvel(bovenvel)eneenresonantievel(ondervel).Ophetresonantievelkaneensnaarmat(vanijzerofvannylon)wordengedruktwaardoordekleinetromeenscherpgeluidproduceert.Viahetsnaarmechaniekkandesnaarmatookvanhetresonantie‐velwordengehaald,danproduceertdetromeendofgeluid.Detromwordtdoorgaansbespeeldmettrommelstokken,maarsomsookmetbijvoorbeeldbrushes(uitschuifbarekwastenmetmeerderedunnemetalenuiteindes).Degrotevariantvandekleinetromisdeparadetrom.Dezeziejevooralbijdrumbands,fanfaresenmalletbands.Doordatdezevarianteendiepereketelheeft,isdeparadetromietsbetergeschiktvoorindeopenlucht.Detromprodu‐ceertnamelijkmeervolumeenklinktietsminderscherp.Vaakwordtdeketelvandetromsgemaaktvanmetaalofhout.Erzijnkleinetrommenvanbijnaallesoortenhout,koper,messing,aluminiumenzelfsenkelebijzonderemodellenvancarbonfiber(=kunststof)enzelfsmassiefgoud.
