06 pro144 boekje kleinschalig wonen a5

9
kleinschalig wonen volgens de visie van pro senectute

description

 

Transcript of 06 pro144 boekje kleinschalig wonen a5

kleinschalig wonen

volgens de visie van pro senectute

2 3

COLOFON

Eindredactie

Eveline Leopold, Manager PR &

Communicatie, Stichting Pro Senectute

Concept en vormgeving

Zabriski Media, Leiden

FotografieMarc de Haan, Marijke van Ewijk

Drukwerk

Vanwijk, Oostzaan

Pro Senectute

Cronenburg 75, 1081 GM Amsterdam

T. 020 540 01 50

E. [email protected]

W. www.pro-senectute.nl

I INLEIDING 4

II VISIEVORMING 5

III DE DRIE PIJLERS VAN DE VISIE OP KLEINSCHALIG WONEN 6 3.1 vrijheid 6 3.2 huiselijkheid 6 3.3 veiligheid 7

IV KADERS VAN PRO SENECTUTE BINNEN DE DRIE PIJLERS KLEINSCHALIG WONEN 8 4.1 vrijheid 8 4.2 huiselijkheid 9 4.3 veiligheid 14

LOCATIES 16

inhoudsopgave

4 5

Pro Senectute is zich al enige jaren aan

het voorbereiden om de meeste zorg-

locaties gereed te maken voor opvang

van de zwaardere zorgvraag voor ouderen

met dementie (psychogeriatrische

ouderen). Hierbij anticiperen wij op de

veranderende demogra fische- en maat-

schappelijke ontwikkelingen en op de

regelgeving vanuit de overheid die meer

inzet op het scheiden van wonen en

zorg. Dit heeft voor de huidige zorg-

locaties het gevolg dat nieuwe bewoners

van onze zorglocaties, een zwaardere

zorgvraag hebben. De zorglocaties die

De visievorming kleinschalig wonen

binnen Pro Senectute, zoals beschreven

in deze brochure, is gevormd door een

projectgroep bestaande uit 33 mede-

werkers van Pro Senectute. Bijgestaan

door Jan van der Hammen als extern

adviseur, hebben wij drie zorgorganisa-

ties bezocht die reeds werken met klein-

schalig wonen. Op basis van uitwisseling

van ideeën, kennis en ervaring hebben

Visie op kleinschalig wonen binnen Pro SenectuteHet ritme van de dag wordt bepaald door de behoeften van de bewoners met

dementie die met elkaar in een kleinschalige groep wonen. Dit alles rondom de

drie pijlers: Vrijheid, Huiselijkheid en Veiligheid.

vanuit bouwkundig functionele noodzaak

toe zijn aan renovatie, dan wel nieuw-

bouw, maken we gereed om geschikte

huisvesting te kunnen bieden aan onze

doelgroep met deze zwaardere zorgvraag.

Oranjestein beschikt sinds de renovatie

van 2012 over zes kleinschalige wonin-

gen (11 bewoners per woning), waarvan

er voor de zwaardere zorg op dit

moment drie als zodanig in gebruik zijn.

In Haarlem beschikt verpleegunit

Tussenhout op het terrein van Spaar en

Hout over drie kleinschalige woningen.

Het monumentale gebouw Spaar en

Hout zelf voldoet niet helemaal aan de

bouw kundige eisen die voor de zwaar-

dere zorgvraag nodig zijn. Deze locatie

leent zich daarom het best voor verhuur

van appartementen in combinatie met

een service-, zorg- en dienstverlenings-

pakket. In Tusselerhof is onlangs een

kleinschalige woning gerealiseerd.

De overige zorg locaties: Wildhoef

en Emmahof zijn eveneens toe aan

renovatie, dan wel herhuisvesting.

i inleiding

wij onze mening kunnen vormen.

Resultaat hiervan is een gefundeerde

basis waarmee we kleinschalig wonen

vorm willen geven voor onze bewoners.

De ontstane visie delen wij graag met

een brede groep belangstellenden.

Deze en andere versies zijn in te zien

op onze website (extern) en ons digitale

kwaliteitshandboek (intern).

ii visievorming

6 7

III DE DRIE PIJLERS VAN DE VISIE OP KLEINSCHALIG WONEN

Vrijheid in eigen keuzes en eigen regie

staat hoog in het vaandel binnen Pro

Senectute in het algemeen en binnen

kleinschalig wonen in het bijzonder.

“Hoe laat staat u op, hoe laat gaat u

naar bed? Wat wilt u graag eten of

welke kleding draagt u het liefste?

Op welke momenten wilt u het liefst

bezoek ontvangen?”

Vrijheid in keuzes is voor ieder mens,

geconfronteerd met dementie of niet,

een basisrecht en van belang om je ook

daadwerkelijk mens te voelen. De keu-

zes maken we in overleg met de bewo-

ner en/of een familielid/contactpersoon.

Binnen de kleinschalige woningen

streven wij ernaar om de bewoner met

dementie maximaal de gelegenheid te

bieden zijn of haar leven op eigen wijze

zin te geven.

De vrijheid in keuze die de bewoner

heeft om zijn of haar eigen ritme te

bepalen is in principe leidend. Door per-

soonlijke, organisatorische of medische

omstandigheden, zal de eigen keuze

echter helaas in voorkomende gevallen,

beperkt worden. Soms moeten wij de

bewoner beschermen. Bij alle keuzes,

die anders zijn dan de keuze van de

bewoner, maakt de zorgprofessional een

zorgvuldige afweging en neemt daarvoor

verantwoording.

3.1 vrijheid

3.2 huiselijkheid

3.3 veiligheid

Angst en onzekerheid bij de bewoner en

zijn/haar familie kunnen verminderen

wanneer men de medewerker nabij voelt.

Het verliezen van houvast tijdens het

proces van dementie roept onzekerheid

en angst op. Een vertrouwde omgeving

die huiselijkheid en herkenbaarheid uit-

straalt, is van groot belang. Daarin pas-

sen een eigen stoel, eigen schilderijen

en andere herkenbare en vertrouwde

zaken in het eigen appartement.

Huiselijkheid betekent in onze visie ook

dat er zo weinig mogelijk regels zijn voor

de bewoners. Huiselijkheid ontstaat ook

door gezamenlijk te ontbijten, gelegen-

heid te krijgen zelf de boterham te

smeren, het eigen bord op te scheppen,

samen televisie te kijken of gewoon

even niets te doen.

Vaak denkt men binnen kleinschalig

wonen aan het draaien van een com-

pleet huishouden. Pro Senectute gaat

hier anders mee om, rekening houdend

met de doelgroep. Zo wordt koken,

wassen en strijken uitbesteed, zodat de

nadruk ligt op kwaliteitsmomenten van

activiteiten met bewoners. Met andere

woorden, er is een mogelijkheid om te

koken, maar we zijn er niet van afhan-

kelijk. Bewoners binnen onze groepen

stellen het bijvoorbeeld op prijs om naar

een goed concert te luisteren, daarom

bieden wij hen die mogelijkheid graag.

Nabijheid door geen afstand te nemen,

zowel in letterlijke als figuurlijke zin.

Een arm om iemand heen slaan als dat

gewenst is, troosten bij verdriet, maar

ook samen plezier maken en lachen.

Nabijheid is de ervaring van dat moment

met elkaar delen. Veiligheid kunnen we

creëren door de bewoner te respecteren

en te accepteren.

Ook het teamlid dat binnen de groeps-

woning werkzaam is, moet zich veilig

kunnen voelen binnen het team. Er moet

sprake zijn van een open sfeer met

ruimte voor humor, collegialiteit en res-

pect. Bij ingrijpende gebeurtenissen is

er ruimte en begrip voor het tonen van

emoties. De zorg die men heeft voor

de bewoners en hun familie, heeft men

ook voor elkaar. Dit mag echter niet

ten koste gaan van de professionaliteit

en kwaliteit.

Een open sfeer betekent immers ook

elkaar aanspreken op gedrag en werk-

zaamheden (feedback geven en ont-

vangen), zowel positief als negatief.

8 9

Voor wie?Kleinschalig wonen is toegankelijk voor

alle bewoners die behoren tot de doel-

groep van Pro Senectute, met een

passende zorgzwaarte-indicatie van het

CIZ voor psychogeriatrische ouderen.

De dynamiek van de bewoners is

bepalend voor de sfeer. Deze kan

dagelijks wisselen, afhankelijk van tal

van factoren. Het team van medewerkers

binnen de woning past de activiteiten en

zorgmomenten aan op de behoeften van

bewoners. Dit alles binnen de profes-

sionele kaders.

ActiviteitenIn iedere woning vinden activiteiten

plaats voor (en door) de bewoners.

Iedere bewoner heeft de vrijheid om

daar wel of niet aan mee te doen. Het

team, werkzaam binnen de woning,

zorgt voor activiteitenplannen die passen

bij de wensen en mogelijkheden van de

bewoners van de groep. Er is in principe

sprake van een vaste wekelijkse cyclus

in aanbod van activiteiten. Bijvoorbeeld

maandag muziek, dinsdag beweging, etc.

Ook dagelijkse bezigheden zoals het

voorlezen van de krant is een ingeplande

activiteit. De activiteitenbegeleidster van

de locatie houdt toezicht op de opgestel-

de plannen en geeft waar nodig advies.

De activiteitenbegeleidster ziet er tevens

op toe dat de middelen voorhanden zijn

en voorziet in professionele ondersteu-

ning, zodat elke medewerker in staat is

de activiteiten op de juiste wijze uit te

voeren. Woongroep over stijgende acti-

viteiten worden door de activiteiten-

begeleiders gecoördineerd. De input

voor dergelijke activiteiten verzamelt

de activiteitenbegeleidster vanuit mede-

werkers en bewoners.

DagindelingDe dagindeling wordt afgestemd op

het ritme van de groep bewoners.

Medewerkers hebben hier continu oog

voor. De drie maaltijdmomenten vormen

hierbij een belangrijke leidraad. Globaal

is het als volgt ingedeeld:

- Ontbijt tussen 8.00 en 9.30 uur

- Lunch tussen 12.30 en 13.30 uur

- Diner tussen 17.30 en 18.30 uur

De groep bepaalt het moment van de

warme maaltijd. Een flexibel dagritme

is ook van toepassing voor het opstaan

’s ochtends, rusten ’s middags en

’s avonds naar bed gaan.

Non-fixatiebeleidPro Senectute hanteert een non-fixatie-

beleid. Wij geloven erin dat mensen

beter tot hun recht komen indien zij hun

bewegingsvrijheid behouden. In de

gevallen dat mensen de controle daar-

over dreigen te verliezen, hebben wij

aandacht daarvoor en zullen wij in over-

leg met specialisten alternatieven aan-

dragen die in het belang van de persoon

in kwestie zijn.

GroepsgrootteBinnen de visie van kleinschalig wonen

van Pro Senectute, passen woningen

met een groepsgrootte van 8 tot 11

bewoners. De grootte van de woningen

zijn afhankelijk van de gebouwen die wij

hebben en de bouwtechnische mogelijk-

heden. Wij geloven dat het creëren van

een huiselijke sfeer mogelijk is, zowel bij

woningen met 8 bewoners als met 11.

De wasDe ‘grote’ was wordt in principe niet

in de woning gedaan omdat het niet

direct te bestempelen is als een activi-

4.1 vrijheid

4.2 huiselijkheid

Binnen kleinschalig wonen is de profes­sionele zorg geborgd. Er komt alleen niet meer zo’n witte wolk voorbij.” Tilja van der Haag, manager Wonen, Welzijn en Zorg.

IV KADERS VAN PRO SENECTUTE BINNEN DE DRIE PIJLERS KLEINSCHALIG WONEN

10 11

teit voor onze doelgroep. Een handwas

kan eventueel wel in de woning worden

gedaan.

MaaltijdenDe drie maaltijden per dag worden bin-

nen de eigen groepswoning genoten.

In de open keuken in de woning wordt

gekookt, met kwalitatief hoogwaardige

gedeeltelijk voorbereide maaltijden. Het

team zorgt voor de bestellingen van de

maaltijden, conform de richtlijnen die

hiervoor gelden. Denk hierbij aan lever-

tijden en budget. De geleverde producten

worden vervolgens conform voorge-

schreven bereidingswijze opgediend.

De inrichting van de keuken van elke

huiskamer is compleet genoeg om er

een maaltijd voor het aantal bewoners,

medewerkers en eventuele gasten te

bereiden en te presenteren.

Medewerkers van de woning zijn

geschoold om de producten te bereiden

en op te dienen. Gasten van bewoners

zijn in principe welkom om deel te

nemen aan een maaltijd. Medewerkers

eten meestal mee, in eerste instantie

om de huiselijkheid te benadrukken.

De drie maaltijdmomenten op de dag

vormen een centraal rustpunt.

Inrichting woonkamer van de kleinschalige woningDe woonkamers en de algemene ruim-

ten zijn op basis van de visie op de

psychogeriatrische doelgroep ingericht,

passend bij de stijl van Pro Senectute.

De woningen beschikken over verschil-

lende hoekjes, die mogelijkheden bieden

voor rust of activiteit, afhankelijk van de

behoefte van de bewoner.

De tuin Uitgangspunt is dat het gehele huis toe-

gankelijk moet zijn voor de bewoners,

ook de tuin. Voorwaarde is dat het veilig

en overzichtelijk is. Bewoners die komen

wonen bij Pro Senectute hebben zelf

vaak in grote huizen gewoond met flinke

tuinen. Activiteiten in de tuin deed men

deels zelf en deels werd dit door de

tuinman gedaan. In de tuinen van Pro

Senectute is het reguliere onderhoud

uitbesteed. Bewoners kunnen optimaal

genieten van de tuin vanuit de eigen

(woon)kamer, dan wel door een wande-

ling te maken. De aanwezigheid van een

loopcircuit, geen giftige planten, even-

tueel eetbare en plukplanten en delen

waar bewoners zelf kunnen ‘rommelen’

maakt dat de tuin actief gebruikt kan

worden. Er zal een duidelijk loopcircuit

zijn waarbij men altijd weer uitkomt bij de

ingang, mogelijk ondersteund door beweg-

wijzering in tekst en pictogram. Ook zal

de tuin voorzien zijn van een omheining.

Om de tuin als activiteit in te zetten, zijn

er plantenbakken op werkhoogte zodat

bewoners er in kunnen ‘werken’ en kun-

nen voelen en ruiken. De aanwezigheid

van bijvoorbeeld bessenstruiken of

ander eetbaar fruit prikkelt de zintuigen.

De rustplekken in de tuin zijn voorzien

van herkenbaar meubilair dat stevig is

en er ook stevig uitziet.

Het terras of balkonHet terras of balkon strekt zich uit tot

buiten de muren van de kleinschalige

woning. Openschuivende deuren (zonder

drempels) maken het zelfs mogelijk een

bed naar buiten te rijden. Op het terras

kunnen bewoners met plantjes ‘werken’.

Het terras of balkon moet veilig zijn,

zo nodig afgeschermd tegen de wind,

waarbij er op gelet moet worden dat bij

gebruik van glas dit niet tot de vloer door-

loopt. Dit geeft angst en verwarring bij

bewoners met dementie. Het terras of

balkon biedt meestal uitzicht op de tuin

De overstap naar kleinschalig wonen bood mijn moeder direct een structuur en ritme van dagelijkse activitei­ten wat haar stimuleert om weer mee te doen. Thuis deed ze steeds minder. Hier helpt ze mee met het ontbijt en andere zaken en we zien dat het haar goed doet.Het kleinschalig wonen geeft mijn moeder de plek om te zijn wie ze is.” Mevrouw Schram, dochter van bewoonster in Oranjestein.

““

12 13

zodat men de seizoenen kan volgen. Voor

alle terrassen en balkons gebruiken we

één kleur, omdat vlakken met verschillen-

de kleuren onzekerheid opwekken.

Gemeenschappelijke ruimtenIn de grote gemeenschappelijke ruimte

vinden veelal activiteiten plaats zoals

films, bewegingsactiviteiten, zang, etc.

Soms is er ook een bibliotheek aanwezig.

De liftenhallen zijn ingericht als buiten-

ruimte om te benadrukken dat men zich

buiten de woning bevindt. In de alge-

mene ruimten is het licht helder en is

de inrichting zoveel mogelijk in de kleur

groen. De temperatuur mag hier ook kou-

der zijn dan in de woning. De voordeuren

naar de kleinschalige woning krijgen een

huisnummer met daarnaast bordjes met

de namen van de bewoners.

DienstkledingMedewerkers dragen eigen kleding.

Voor specifieke werkzaamheden is

beschermende kleding beschikbaar. Zo

zijn er voor de zorgmomenten uniform-

jasjes en voor kookwerkzaamheden zijn

er keukenschorten. De beschermende

kleding blijft op het werk aanwezig en

wordt conform protocol gewassen.

MantelzorgWe betrekken zoveel als mogelijk man-

telzorgers (de familie en naasten van de

bewoners) bij de activiteiten die plaats-

14 15

het verzorgen volgens de afspraken in

het leefplan, maar ze zorgen er ook voor

dat de leefomgeving van de bewoners

voldoet aan de eisen die de zorg stelt.

Hieronder valt onder andere de schoon-

maak en de zorg voor meubilair en

materiaal. Tussen kleinschalige woningen

onderling zullen medewerkers elkaar

helpen de piekmomenten of de momen-

ten van mindere bezetting op te vangen.

HygiënePro Senectute houdt zich aan de hygiëne-

richtlijnen van de Inspectie voor de

Volksgezondheid.

HACCPDe maaltijden vinden plaats in de klein-

schalige woning. Alle medewerkers van

het team kunnen ingezet worden om de

maaltijden te bereiden. We kennen een

menucyclus waarbinnen gekozen en

besteld kan worden. De medewerkers

die de maaltijden verzorgen, zijn op de

vinden. Mantelzorgers kunnen een waar-

devolle aanvulling zijn voor de bewoner

in het zorg- en welzijnsproces. De Eerst

Verantwoordelijke Verzorgenden (EVV-

ers) van de woning stemmen afspraken

hierover onderling af.

VrijwilligersOok onze vrijwilligers betrekken we

actief bij de activiteiten van de woon-

groepen. De vrijwilligerscoördinator zorgt

voor afstemming tussen de gewenste

bijdragen van vrijwilligers.

Team kleinschalig wonenWe werken zoveel als mogelijk met een

vast team medewerkers op een klein-

schalige woning. Deze medewerkers

(van verschillende niveaus) zijn ‘all

rounders’. Zij weten veel over een klein

aantal bewoners. En dat draagt bij aan

een gevoel van veiligheid, zekerheid en

rust voor de bewoners.

Het team is verantwoordelijk voor de

bewoners van de kleinschalige woning

en voor de leef- en woonomgeving.

Ze zijn niet alleen verantwoordelijk voor

4.3 veiligheid

Iedere dag die ik begin, weet ik nooit hoe die dag gaat worden. Dat vind ik een van de mooiste dingen van mijn werk binnen het kleinschalig wonen.” Gerrie van Wijnbergen, woonassistent.

“ hoogte van de HACCP-richtlijnen. De

facilitaire dienst op de locatie zorgt voor

de nodige scholing en uitwerking van

procedures op het gebied van bewaking

en controle van de voedingseisen.

Gespecialiseerd Verzorgende Psychogeriatrie (GVP)Binnen de locaties van Pro Senectute

zijn GVP-ers in dienst. Zij hebben met

hun expertise en ervaring een advise-

rende rol bij reguliere vraagstukken ten

aanzien van dementie maar ook in bij-

zondere casussen. Het hebben van

deze expertise en de mogelijkheid hier

op terug te vallen, vult een veilige,

profes sionele werkomgeving voor onze

medewerkers aan. Bewoners en familie

van bewoners hebben belang bij hun

deskundigheid. Afspraken in de zorg-

en leefplannen kunnen door hen beter

worden afgestemd op behoeften en

mogelijkheden die gepaard gaan met

de specifieke kenmerken van dementie.

www.pro-senectute.nl

locaties woonlocaties zorglocatiesHoog LangenBarchemseweg 85a-117

7241 JC Lochem

T. 0573 256 231

Oranjepark Vredehofstraat 30

3761 HC Soest

T. 035 601 04 10

StadenbosStadenbos 1-20

7241 KV Lochem

T. 0573 256 231

WaalsdorpJan Muschlaan 157

2597 TS Den Haag

T. 070 324 50 47

ZuidkwartierEosstraat 460

1076 DT Amsterdam

T. 06 380 808 30

EmmahofEmmastraat 33-37

1071 JB Amsterdam

T. 020 679 60 69

OranjesteinOranjelaan 7

3941 DR Doorn

T. 0343 473 636

Spaar en Hout Kleine Houtweg 139

2012 CG Haarlem

T. 023 531 55 55

TusselerhofTusseler 115

7241 KD Lochem

T. 0573 256 231

WildhoefDonkerelaan 285

2061 JZ Bloemendaal

T. 023 510 07 30