PPP-NIEUWSBRIEF

April 2010/4 Jaargang 4

Inleiding De evaluatie van het zorgprogramma ligt op stoom. De werkgroep die hiervoor in het leven is geroepen onder leiding van Frank van Es (UCP, hoofd Psychosenafdeling) kan zomaar bij u langs komen met de vraag: die interventie van u, beschrijf die nu eens zodat cliënten het begrijpen wat u doet, en dan nog eens de familieleden van deze cliënt en of u dan ook nog maar eens schriftelijk kunt uitleggen wat u doet voor behandelaren. En of u ook wilt aangeven of de effectiviteit van uw interventie, beste behandelaar, ook is onderzocht. De kern van het nieuwe zorgprogramma is daarmee vastgelegd. Een toegankelijke beschrijving van elke module en van de uitgangspunten voor de drie genoemde doelgroepen is het streven. Een transparant systeem, waarin cliënten ook de tekst bestemd voor de behandelaar of hun naasten kunnen lezen. Deze evaluatie hangt natuurlijk nauw samen met de ontwikkelingen rond de nieuwe richtlijn schizofrenie, waarbij menig Groninger wetenschapper is betrokken. Daardoor kunnen we gelijk optrekken. Wilt u meer weten over de huidige stand van zaken rond de nieuwe richtlijn, lees dan het overzichtsartikel van Durk Wiersma over de psychosociale interventies.

Gezinsinterventies bij schizofrenie

Rene Keet 18-2-2010 Voordracht op het verpleegkundig symposium te Ede “as the world turns”. FMI Familietraining Motiverende en Interactievaardigheden Evidence based psychosociale interventies bij schizofrenie zijn (F)ACT, gezinsinterventies, Individual Placement and Support (IPS), Sociale vaardigheidstraining, Cognitieve gedragstherapie (CGT) en geïntegreerde zorg van verslaving (Mueser Seminar Lancet 2004). Er is een cochrane review uit 2007 naar de effectiviteit van gezinsinterventies (Cochrane Review Pharaow et al 2007). Er zijn meer dan 43 internationale studies gedaan. Conclusies uit de meta-analyse zijn dat gezinsinterventies terugval (een recidief psychose) uitstellen, medicatietrouw bevorderen, algeheel sociaal functioneren verbeteren, de Expressed Emotion (EE*) verlagen en de kans op suïcide niet verhogen. Van de mensen met dubbele diagnosen leven 25-25% van de patiënten bij hun ouders en nog meer hebben (vaak de enige) contacten met hen (Muesea e.a. 2003). Patiënten die in contact staan met hun gezin functioneren over het algemeen beter. Lastig is om oorzaak en gevolg hierbij te weten. In Amsterdam is door Maarten Smeerwijk en René Keet een

U leest de maandelijkse nieuwsbrief van de Provinciale Programmagroep Psychotische stoornissen (kortweg: PPP). De programmagroep is een

samenwerkingsverband tussen Lentis/Linis, UMCG/UCP

en het RGOC. Deze samenwerking heeft als

doel een gezamenlijk zorgprogramma te

implementeren en te komen tot een cliëntvolgsysteem voor

mensen met een psychotische stoornis.

Programma Psychotische Stoornissen

Programmaleider: Rob Versteden

Voorzitter Provinciale Programmagroep: Rikus Knegtering Secretariaat: Ellen Klein Adres:

Laan Corpus den Hoorn 102 9728 JR Groningen tel. 050 –522 35 83

www.pppgroningen.nl

Leden van de Provinciale Programmagroep Psychotische

stoornissen: Wim Bloemers

Ineke Koopmans Henny ten Hove

Hein Bokern Anita Jonkers Astrid Kuster Anne Miedema

Pieter Jan Mulder Janneke Nieuwland

Nynke de Boer Harald Schneider

Ellen Siegert Gosse Venema Bertil Bakker

Peter Reuvekamp Harma Peetsma Frank van Es Gert Wolters Hans Pompe

Jacqeline Cambier

E-mail: Programma Psychose/GGZGRN

ppp@lentis.nl Redactie:

Rob Versteden Janneke Nieuwland

Ellen Klein

gezinsinterventie ontwikkeld voor patiënten met schizofrenie die cannabis gebruiken. Cannabis gebruik is een belangrijke factor die een ongunstig beloop van schizofrenie voorspelt. Cannabis gebruik gaat gepaard met extra stress en conflicten in gezinnen. De hoge druk van ouders op patiënten om cannabis te stoppen is vaak weinig helpend en roept soms tegenreacties op bij patiënten om juist wat meer te gaan gebruiken. Hoe is deze dynamiek te doorbreken? Motiverende gespreksvoering is een goed onderzochte techniek bij het onder controle krijgen van middelengebruik (Barkhof e.a. 2006). Bij comorbide middelengebruik tonen 5 van de 7 gecontroleerde studie een vermindering van drugsgebruik aan. Barrowclough (2001) deed een succesvolle interventie waarin motiverende gespreksvoering gecombineerd werd met CGT en familie interventies. In Amsterdam werd een interventie ontworpen gericht op de ouders genaamd Familietraining Motiverende en Interactievaardigheden (FMI). Patiënten weten wel dat ouders de interventie krijgen maar krijgen zelf geen directe interventie. Ouders werden getraind in de beginselen van motiverende gesprekvoering. Gedacht werd dat indirect hierdoor cannabisgebruik zou afnemen en dat het zou leiden tot minder stress en verhoogd welbevinden van familieleden. Ouders (of verzorgers) werden gerandomiseerd naar alleen psycho-educatie of de FMI interventie. Om voor het onderzoek in aanmerking te komen moesten patiënten minstens twee keer per week cannabis gebruiken en in contact zijn met de ouders. De interventie bestond voor de ouders uit 2 x psychoeducatie, 4 sessie communicatietraining van Gordon (1998) (De MAT) en 6 sessies met motivationale gespreksvoering. Bij de MAT worden gezinssituaties ingedeeld aanvaardbaar en onaanvaardbaar gedrag waarbij gezocht wordt naar samenwerkingsgebieden. Er werd daarna een lekentraining gegeven in motiverende gespreksvoering, waarin basale kennis ontstaat bij de ouders van stadia van gedragsverandering (Prochaska&Diclemente 1992). De cirkel van Prochaska werd versimpeld tot vier stadia; Niet denken, Denken, Doen, Terugval. (Globale opzet van de interventie: Sessie 1, Motivatie als veranderbare toestand, wiel van verandering (vereenvoudigde versie Prochaska), benaderingswijzen per fase (wiel), rollenspel. Sessie 2 t/m 5 Uitlokken en reageren op verandertaal door LSD (Luisteren, Samenvatten, Doorvragen). Rollenspellen. “Wat zijn de nadelen van gebruik”), strategieën in omgaan met weerstand. Zitting 6 bestaat uit evaluatie). Bij de uitvoering werden de trainers getraind door Bas van Raay. Er werden voorlichtingsmiddagen gehouden voor het personeel. Er is een behandelprotocol ontwikkeld en powerpoints ter ondersteuning. Ouders (N=omstreeks 100) gaven aan dat de training leidt tot minder emotionele benadering, meer acceptatie en een verhoging van het probleemoplossend vermogen via de MAT en FMI. Uitgedrukt in milligram cannabis gebruik ging het gebruik van 800 mg terug naar 250 mg/dag cannabis. In de controlegroep bleef het cannabisgebruik onveranderd. In de FMI groep nam ook craving (verlangen naar cannabis) significant af. Ouders gaven niet aan dat zij het beter maakten bij FMI, dit i.t.t. de verwachting en de schijnbare tevredenheid van de ouders. Klik hier voor de powerpoint presentatie Meer weten r.keet@ggz-nhn.nl Rikus Knegtering, Stynke Castelein, met dank aan René Keet

VERWIJZERTJES

SAMENWERKING

Lentis Linis UMCG

Universitair Centrum Psychiatrie Rob Giel Onderzoekcentrum

KENNISCENTRA

www.kenniscentrumphrenos.nl

CLIËNTEN, PATIËNTEN EN NAASTBETROKKENEN

Ypsilon Anoiksis

labyrint/in perspectief Tien sleutelfactoren voor herstel Stichting Recovery Nederland Meer weten over psychosen en

schizofrenie? Kinderen van ouders met psychiatrische problemen

Stichting Nieuw Nabuurschap Maatjesproject van Humanitas

ALGEMENE INFO

Netwerk Vroege Psychose Pandora

ONDERZOEK EN WETENSCHAP

medscape Richtlijn schizofrenie

ZORGPROGRAMMA PSYCHOTISCHE STOORNISSEN Klik hier voor het rapport

www.phamous.nl

Expressed Emotion (EE): Bij Expressed Emotion (EE) gaat het om een wat ouder, maar zeker niet achterhaald idee, om het gedrag van ouders ten opzichte van hun zoon of dochter met een psychose, in kaart de brengen. EE bestaat uit een score die een maat is voor kritiek, vijandigheid en overbezorgdheid van de ouders t.o.v. hun zoon of dochter. Gezinsinterventies verlagen de factoren kritiek en vijandigheid van ouders en dragen waarschijnlijk mede hierdoor bij, samen met antipsychotica, tot verlagen van het recidief risico op een nieuwe psychose.

Website PPPGroningen groeit

De website www.pppgroningen.nl mag zich verheugen in een groeiende belangstelling. Als websitebeheerder is het prettig om onze inspanningen beloond te zien. In die functie is het mogelijk om achter de schermen van de site te kijken. Bijna een jaar na de start is dat ook een evaluatiemoment. We laten u even meekijken op een aantal aspecten. Een belangrijk gegeven is het aantal bezoekers per dag. Bezoekers zijn serieuze, zoekende gasten, die ook daadwerkelijk pagina’s openen. Aanvankelijk waren er dat 6 per dag, maar in april 2010 ontvingen we al 59 bezoekers per dag.

Op 19 april 2010 leverde dat het volgende beeld op:

Het aanhouden van archieven op de website blijkt ook zinvol. Zo zijn de PPP-Nieuwsbrieven al 2126 keer gelezen of gedownload. De meeste bezoekers komen rechtstreeks op de site, maar u kunt hieronder ook zien hoeveel mensen ons via Google weten te vinden. Om die reden is de website dan ook aangemeld bij Google, die vervolgens de content beoordeeld. Afhankelijk daarvan en het onderhoud van de site zijn we in hun bestand als “zinvolle referentie” opgenomen.

De gasten op onze site zijn natuurlijk voornamelijk Nederlanders en werkers bij Lentis en het UCP. Maar de internationale belangstelling is soms toch verbluffend:

Een aantal van deze landen nemen we niet al te zwaar, maar Canada vinden wij toch wel verrassend. Ten behoeve van de evaluatie van de site is ook belangrijk te weten welke vragen worden gesteld aan zoekmachines om vervolgens bij onze site te arriveren. Daar kunnen vragen tussen zitten waarmee we misschien wat moeten doen. Een aantal vragen over het afgelopen half jaar hebben we samengevat, omdat ze erg op elkaar leken en daaruit de top dertig genomen. Het valt meteen op dat de meest gezochte termen ook daadwerkelijk tot een antwoord hebben geleid. Er zijn natuurlijk altijd mensen die worden gezocht en die op onze site gevonden worden. Soms zelfs uit de tekst van een PPP-Nieuwsbrief. De veelgezochte Madeleine Prinsen is een lid van het HEE-team die in de Nieuwsbrief van december 2009 een aantal uitspraken doet. Leden van de Provinciale Programmagroep Psychotische stoornissen worden altijd gevonden omdat ze in het colofon van diezelfde Nieuwsbrief staan. Vragen rond crises zijn er redelijk veel en we zullen dan ook kijken of we deze kunnen “opvangen” met een verwijzing.

Deze gegevens zullen wij in ieder geval als redactie gebruiken om naar de toekomst van de site te kijken. Wij roepen ook iedereen op om nieuws rondom de doelgroep mensen met psychotische stoornissen aan ons te melden. Wij letten zelf ook op, maar niet alles komt bij ons terecht. En met 59 bezoekers per dag is dat jammer.

Nieuw op de website pppgroningen in April 2010��

Nieuw op de website in April 2010

In April 2010 is een groot aantal zaken toegevoegd aan de website.

Veel folders zijn nu te downloaden en te printen. Er zijn folders over:

Libermangroepen

Onderzoek

Rijbewijs en psychose

Factteam

Psychiatrische ziektebeelden

Verder zijn er toegevoegd onder "wetenschap en research":

2 publicaties

1 video waarin André Aleman uitleg geeft over onderzoek in het Neuro Imaging Center

Een voorproefje van de evaluatie en revisie van het zorgprogramma is te zien in het hoofdmenu onder "update 2010"

De redactie van de website is uitgebreid met Leonie Bais, onderzoeksmedewerker Lentis, die "wetenschap en research" onder haar hoede heeft genomen.

Update Multidisciplinaire Richtlijn Schizofrenie: Verpleegkundige zorg

Lezing Berno van Meijel, Lector GGz-verpleegkunde, Hogeschool INHolland Congres “As the World turns” 18-2-2010. Berno van Meijel rapporteert over de nieuwe multidisciplinaire richtlijn schizofrenie, die thans in ontwikkeling is. De vorige multidisciplinaire richtlijn schizofrenie dateert uit 2005. Deze richtlijn is nogal wetenschappelijk en daardoor minder leesbaar. De vraag is hoe de aanbevelingen uit de richtlijn kunnen worden geïmplementeerd. In de richtlijn van 2005 was weinig aandacht voor verpleegkundige en agogisch georiënteerde zorg. Een richtlijn is erg georiënteerd op wetenschappelijk bewijs. Rond verpleegkundig interventies is weinig wetenschappelijk bewijs. Systematische literatuur overzichten zoals meta-analyses vormen de beste bewijsgronden voor richtlijnen. Rond verpleegkundige interventies zijn er geen meta-analyses en ook weinig vergelijkende (gecontroleerde of cohort) onderzoeken. Het wetenschappelijk bewijs beperkt zich veelal tot niet-vergelijkende onderzoeken en meningen van experts, die in de wetenschappelijke wereld als minder bewijzend worden gezien. Het professionele standpunt ter beoordeling van of iets werkt of niet wordt gebaseerd op een mix van wetenschappelijk bewijs, professionele inschatting dan wel vanuit de wens of behoefte van de individuele patiënt. Alleen iets doen als aangetoond is dat het werkt, schiet de verpleegkundige zorg tekort.

Bijdrage: H. Knegtering en S. Castelein

De presentie benadering is de laatste jaren centraler komen te staan (Baart & Grypdonck, verpleegkunde en presentie 2008). In de definitie van Baart luidt deze “een praktijk waarbij de zorgverlener zich aandachtig en toegewijd op de ander betrekt en met hem interacteert…’. Als metafoor ‘de verpleegkundige als reisgenoot van de patiënt’. De verpleegkundige is aanwezig, luistert, ziet, begrijpt, zorgt, toon medelijden en ondersteunt…. Berno breekt een lans voor de verpleegkunde die meer is dan de som van evidence based interventies. Het gaat om een mengeling van evidence en presentie. Uitgangsvragen voor de verpleegkundige aspecten van de multidisciplaire richtlijn zijn:

1. Welke kenmerken van de therapeutische alliantie tussen hulpverlener en de patiënt dragen bij aan positieve behandeluitkomsten?

2. Welke evidence en best practice staan de verpleegkundigen ter beschikking?

Stynke Castelein (RGOc, Lentis) is bezig de in het Trimbos-instituut verzamelde literatuur rond therapeutische alliantie en interventies kritisch te ordenen en beoordelen. Een werkgroep bepaalt uiteindelijk hoe de teksten in de richtlijn komen. Hier een kort overzicht van enkele interventies die worden beschouwd in het verpleegkundig deel van de multidisciplinaire richtlijn. Wat betreft de therapeutische relatie en communicatie van de patiënt toon Jim van Os (e.a. 2004) aan dat met de 2-COM lijst de communicatie tussen patiënt en behandelaar is te verbeteren. Wat betreft counseling en steunende psychotherapie, gespreksvormen waarbij de sessies met name door patiënten worden bepaald, blijkt dat er geen effecten op psychiatrische symptomen en de consequenties van psychiatrische symptomen werden gevonden bij mensen met schizofrenie. Seksuele voorlichting leidt tot meer kennis bij patiënten, meer anticonceptiegebruik en verantwoorde seksuele hygiëne. Rond suïcidaliteit geeft de literatuur geen handvaten voor effectieve interventies, wel is er een, deel op de Amerikaanse geënte, richtlijn ontwikkeld (van Meijel e.a. 2008). Mensen met schizofrenie roken drie keer zo vaak in vergelijking met de normale populatie. Er zijn geen onderzoeken bij patiënten met schizofrenie rond stoppen met roken. Wel zijn er succesvolle interventies bij patiënten die niet aan schizofrenie lijden. Het is nog onduidelijk of er verpleegkundige interventies zijn die leiden tot betere therapietrouw. Verpleegkundigen kunnen onder supervisie van een psycholoog met succes cognitieve gedragstherapie toepassen, het metabool syndroom opsporen en interventies doen op het gebied van leefstijl. Berno van Meijel concludeert dat hij rapporteert over werk in uitvoering en graag suggesties heeft vanuit het werkveld ter verbetering of aanvulling. NICE

X

De komende tijd zal in de PPP-Nieuwsbrief aandacht worden besteed aan de richtlijn schizofrenie zoals die in maart 2009 in het Verenigd Koninkrijk is gepubliceerd. Zoals u in het logo kunt lezen staat NICE, de instelling die verantwoordelijk is voor de richtlijnen, voor National Institute for Health and Clinical Excellence. Het NICE is een onderdeel van de National Health Service (NHS). We bespreken onderdelen uit de richtlijn “Schizophrenia” die in maart 2009 uitkwam.

Psychodynamische en psychoanalytische therapieën

Psychoanalyse en psychodynamische therapievormen beogen het bewustmaken van onbewuste psychologische processen en de daarbij behorende afweerprocessen. Het doel hiervan is om deze processen in het bewuste te kunnen bespreken. De psychoanalyse van Freud is in de volksmond het bekendst. De NICE-richtlijn stelt als voorwaarden om beide therapievormen op te nemen in hun review voor psychodynamische therapie: Regelmatige sessie gebaseerd op een psychoanalytisch of psychodynamisch model, waarbij gebruik gemaakt kan worden van een veelheid aan strategieën, zoals op inzicht gerichte exploratie en ondersteunende of directieve activiteiten die flexibel worden ingezet. Er wordt in een goed gedefinieerde psychodynamische therapie gewerkt vanuit overdrachtsprincipes en onbewuste psychische processen. Voor psychoanalyse geldt: Dat er sprake is van regelmatige sessies die voortgaan voor ten minste één jaar en die worden verzorgd door een analyticus die de strikte psychoanalytische techniek hanteert. Uiteraard dient er gewerkt te worden met het onbewuste en met de kind/volwassene-relatie. De schrijvers van de NICE-richtlijn komen uiteindelijk op vier random controlled trials uit, één meer dan in de oude richtlijn. Het nieuwe onderzoek betrof een vergelijking met Cognitieve Gedragstherapie, maar kon geen effect aantonen voor de psychodynamische benaderingen, niet op symptomen, niet op het functioneren en niet op de Quality of Life.

Deze NICE werd verzorgd door Rob Versteden

De Britse richtlijn voor Schizofrenie wordt dus niet aangepast. De toepassing van psychoanalyse of psychodynamische therapieën wordt daardoor ook in deze nieuwe richtlijn niet aanbevolen. De richtlijn geeft wel aan dat psychoanalytische of psychodynamische principes wel kunnen worden gebruikt door behandelaren om een beter begrip te krijgen van de ervaringen van mensen met psychosen, hun relaties inclusief de therapeutische relatie. In de onderzoeken, met name op het gebied van psychodynamische therapieën is geen gebruik gemaakt van nieuwe ontwikkelingen op dit gebied. Het is door gebrek aan onderzoek dus onbekend of hierbij sprake is van verbeteringen in deze interventie die mogelijk voor mensen met psychosen wel geschikt zijn. Of het dan ook gecontraïndiceerd is om deze therapievormen te gebruiken als interventie bij mensen met schizofrenie wordt niet met zoveel woorden gezegd. Daarvoor moeten we naar andere richtlijnen, die ze óf gewoon niet noemen óf kwalificeren als: “er is enige evidentie dat inzichtgevende therapievormen schadelijk kunnen zijn” (de weliswaar verouderde (2004) Amerikaanse richtlijn van de APA).

Linis FACT Uithuizen is verhuisd naar…. Schoolstraat 39 in uithuizen (ingang wierdstraat). Openhuis is op donderdag 20 mei 2010 tussen 15.00 uur en 17.00 uur Het FACT team van Uithuizen heeft circa 200 cliënten in zorg die wonen in de gemeenten Bedum, Eemsmond, De Marne en Winsum. Daarnaast is het team actief in de Openbare Geestelijke Gezondheidszorg (OGGz).

Anoiksis

Ypsilon Een goede samenwerking tussen hulpverlener, cliënt en familie levert de beste zorg op’ DE TRIADEKAART:

§ is een hulpmiddel om de hulp, inbreng en bemoeienis van familie of naasten vast te leggen

§ helpt je om afspraken te maken over een goede taakverdeling § is ook voor jou beschikbaar

Wil je een eigen (gratis) exemplaar bestellen? Neem dan contact op met het secretariaat van Anoiksis, tel. (030) 25

Klik op deze link voor meer informatie over Anoiksis Klik op deze link voor meer informatie over Ypsilon

46 113 of stuur een e-mail naar: anoiksis@anoiksis.nl o.v.v. ‘Triadekaart’. Voor meer informatie: www.triadekaart.nl of Open Geest juni 2010.

CongressenImplementatie van herstelondersteunende zorg in de GGZ Door Mary O’Hagan Waar en wanneer: dinsdag 25 mei 2010 in de jaarbeurs te Utrecht. Groepen Lotgenotengroep De afdeling Psychosen van het UCP organiseert lotgenotencontact voor patiënten die een psychose hebben meegemaakt en die graag in contact willen komen met anderen. Lotgenotencontact is voor veel patiënten een bron van herkenning, erkenning, steun en informatie. Het kan ondersteuning bieden bij het verwerken van een psychotische stoornis en bij het leren leven met een deze stoornis. Bijeenkomsten In aanwezigheid van een hulpverlener wordt tijdens acht of meer bijeenkomsten in een ontspannen sfeer gesproken over onderwerpen die door de groep worden ingebracht. Iedereen kan op zijn eigen manier meedoen. Als u vooral veel wilt luisteren of juist vertellen, is dat mogelijk. Als u het moeilijk vindt om in een groep te praten, dan wordt daar rekening mee gehouden. Waar en wanneer Eens per twee weken is er op dinsdag van 17.00 tot 18.30 uur een bijeenkomst. De bijeenkomsten vinden plaats in het UCP Libermanmodules Training Liberman: leren omgaan met verslaving Doelstelling: " Nee “ zeggen tegen alcohol/drugs en "ja" tegen gezonde genoegens. Doelgroep: De training is bedoeld voor mensen met een psychiatrische handicap

Meer info:

Klik op deze link voor meer informatie over de lotgenotengroep

en afhankelijkheid van alcohol en/of drugs. Frequentie: Je gaat twee keer per week naar een groepstraining. De training bestaat uit een basistraining van zestien bijeenkomsten van 2 uur incl. pauze Start: Eind mei 2010 zal de training van start gaan. Precieze datum is nog niet bekend. Er zijn 6 Libermanmodules namelijk: Module 1: Omgaan met antipsychotische medicatie. Module 2: Omgaan met psychotische symptomen. Module 3: Omgaan met vrije tijd. Module 4: Omgaan met verslaving. Module 5: Omgaan met werk. Module 6: Omgaan met sociale relaties en intimiteit: Deel 1: het aangaan en onderhouden van sociale relaties. Deel 2: het aangaan en onderhouden van een intieme relatie. Health 4U Health 4U: voor wie is het? Health 4U is speciaal ontwikkeld voor mensen die medicatie gebruiken omdat ze last hebben van psychische klachten. Vaak leiden deze klachten, in combinatie met medicatie, tot een ongezonde levensstijl waardoor mensen zwaarder worden en de lichamelijke conditie kan verslechteren. Deze training is ontwikkeld om hier wat aan te doen. Health 4U: wat is het? Health 4U is een unieke combinatie van verschillende trainingen die kunnen helpen om ongezonde gewoonten te veranderen, overgewicht te bestrijden en uw conditie te verbeteren. Het uitgangspunt is dat overgewicht en de kans op ziekte, ook als deze ontstaan door bijwerkingen van medicatie, vooral samenhangen met eenzaamheid, negatieve gevoelens en vervelende gedachten. Deze leiden vaak tot ongezonde gewoonten zoals veel roken, teveel eten en onvoldoende beweging. Familieavonden De afdeling Psychosen van het UCP organiseert regelmatig informatie-bijeenkomsten voor familieleden van patiënten die psychotisch zijn of zijn geweest. U vindt hier meer informatie over deze bijeenkomsten. Voor wie en waarom Psychotische klachten beïnvloeden niet alleen het leven van de patiënt, maar ook dat van de mensen uit zijn omgeving. De psychotische klachten kunnen bij de partner, kinderen, ouders, broers en zussen bijvoorbeeld leiden tot zorg, onzekerheid, spanning en angst. Voorlichting over psychosen en het uitwisselen van ervaringen met anderen, kunnen dan nuttig zijn en steun bieden.

Informatie/aanmelden: Manuela Veenstra Linis FACT team 3 Telefoonnummer: 050-523723 E-mail: mk.veenstra@lentis.nl Meer weten over Health 4U, klik op deze link Informatie bij: Secretariaat Linis FACT team 5 Marian Kanon Telefoon: 050-5223349 E.mail: m.kanon@lentis.nl Klik op deze link voor meer informatie over de familieavonden

De familieavonden kunnen helpen beter met eventuele problemen om te gaan. Tijdens de familieavonden zijn er leden van Ypsilon aanwezig. Dit is de patiëntenvereniging voor familieleden van psychotische patiënten. De leden houden voordrachten en beantwoorden vragen vanuit hun eigen ervaringen. Ook vertellen zij welke activiteiten de vereniging organiseert. Psycho-educatie De afdeling Psychosen van het UCP organiseert wekelijks voorlichtings-bijeenkomsten. Tijdens deze bijeenkomsten krijgt u informatie over de oorzaken, de behandeling en de preventie van psychosen. Voor wie De voorlichtingsbijeenkomsten zijn bedoeld voor mensen die mogelijk psychotische verschijnselen hebben of hebben gehad. De gegeven informatie helpt bij het uitzoeken of er psychotische symptomen zijn of zijn geweest. Ook helpt de informatie beter met psychische klachten om te gaan en te weten wat er aan te doen is. De bijeenkomsten zijn vrij toegankelijk voor patiënten van het UCP en daarbuiten. Waar en wanneer De bijeenkomsten zijn elke vrijdagmiddag (m.u.v. van feestdagen) van 13.30 tot 14.30 in het Universitair Centrum Psychiatrie van het UMCG. Goldstein sociale vaardigheden Start trainingen winter en voorjaar 2010 Groningen 25 mei 2010 - Uiten van boosheid Er zijn 8 verschillende trainingen namelijk:

1. Een praatje maken; 2. Luisteren; 3. Iets bespreken; 4. Opkomen voor je mening; 5. Uiten van waardering en genegenheid; 6. Reageren op waardering en genegenheid; 7. Uiten van boosheid en irritatie; 8. Reageren op boosheid en irritatie.

Omgaan met schizofrenie Met enige regelmaat wordt de cursus 'Omgaan met schizofrenie' voor directbetrokkenen aangeboden (minimaal 8, maximaal 12 deelnemers). Schizofrenie ontwricht het leven van degene bij wie de diagnose is gesteld én van directbetrokkenen. Uit onderzoek naar de cursus blijkt dat deelnemers zowel op de korte als langere termijn minder belasting ervaren en beter in hun vel zitten. De cursus De volgende onderwerpen komen in de cursus aan bod: Informatie over ziekte en behandelingsmogelijkheden, probleemoplossende vaardigheden, noodplan/crisiskaart, sociale steun, praten over de

Aanmelden bij: Secretariaat Psychosen van het Universitair Centrum Psychiatrie Telefoon: 050-3612132 of via e-mail psychosen@psy.umcg.nl Klik op deze link voor meer informatie over de voorlichtingsbijeenkomsten Aanmelden bij: Secretariaat Psychosen van het Universitair Centrum Psychiatrie Telefoon: 050-3612132 of via e-mail psychosen@psy.umcg.nl Informatie/opgave bij: Secretariaat Linis FACT team 4 Alda Arts Telefoon: 050-5223213

E.mail��ad.arts@lentis.nl�

�

�

�

�

�

�

�

ziekte met ‘de buitenwereld’, zorg voor uzelf, omgaan met de hulpverlening.

Praktische informatie - De cursus bestaat uit elf bijeenkomsten van twee uur. - Er wordt gewerkt met een cursistenwerkboek en het boek ‘Leven met een psychotische stoornis’ van Martin Appelo (2004). - De deelnamekosten zijn € 36,- (voor cursusmateriaal).

Overzicht PMT groepen

Maandag 11.00 – 11.50 Tennisgroep Sionskerk Patrick 11.00 – 12.00 Nordic Walking Wisselende

vertrekpunten Peter

12.00 – 13.15 Fitnessgroep Stichting Kelderwerk (Hamburgerstraat)

Patrick

13.30 – 14.30 Voetbalgroep Sionskerk Korreweg Peter 13.30 – 14.15 Fitnessgroep Hereweg Patrick 14.30 – 16.00 Badmintongroep

gevorderd Sionskerk Korreweg Peter

14.30 – 15.30 Wandelgroep Stadspark Patrick 16.00 – 17.00 Sport/ spelgroep

H4Y Hereweg Patrick

Dinsdag 9.45-11.00 Zwemmen Scharlakenhof

Haren Peter

13.00 – 14.00 Sport/ spelgroep Sionskerk Korreweg

Peter

14.30 – 15.30 Badminton Sionskerk Korreweg

Peter

16.00 – 16.45 Eugeria Sport-Spel Sporthal Chopinlaan

Peter

Woensdag 10.30 – 12.00

Zwemmen (gemengd)

De Parrel Eikenlaan

Peter

13.00 – 15.00

Nordic Walking Wisselende vertrek punten

Peter

Donderdag 12.00 – 12.45 Fitnessgroep Hereweg Patrick 13.00 – 14.00 Fitnessgroep Stichting Kelderwerk

(Hamburgerstraat) Patrick

14.15 – 15.15 Sport/spelgroep (dames)

Sionskerk Korreweg

Patrick

Naast de groeps-PMT is er ruimte voor individuele PMT De aanmelding gaat via de casemanager of persoonlijk begeleider.

�

�meer info en aanmelden: Welnis Preventie, telefoon (050) 522 32 98 of mail naar preventie@lentis.nl�

�

�

� Informatie bij: Patrick Jeras: 06-12188245 aanwezig op maandag en donderdag E- mail: ap.jeras@lentis.nl Peter v/d Berg: 06-12189342 aanwezig maandag t/m woensdag E-mail: pj.vandenberg@lentis.nl

�

Wanneer iemand is aangemeld hebben wij een kennismakingsgesprek waar wensen en doelen besproken worden.

�