PPP-NIEUWSBRIEF

April 2010/4 Jaargang 4

Inleiding De evaluatie van het zorgprogramma ligt op stoom. De werkgroep die hiervoor in het leven is geroepen onder leiding van Frank van Es (UCP, hoofd Psychosenafdeling) kan zomaar bij u langs komen met de vraag: die interventie van u, beschrijf die nu eens zodat clinten het begrijpen wat u doet, en dan nog eens de familieleden van deze clint en of u dan ook nog maar eens schriftelijk kunt uitleggen wat u doet voor behandelaren. En of u ook wilt aangeven of de effectiviteit van uw interventie, beste behandelaar, ook is onderzocht. De kern van het nieuwe zorgprogramma is daarmee vastgelegd. Een toegankelijke beschrijving van elke module en van de uitgangspunten voor de drie genoemde doelgroepen is het streven. Een transparant systeem, waarin clinten ook de tekst bestemd voor de behandelaar of hun naasten kunnen lezen. Deze evaluatie hangt natuurlijk nauw samen met de ontwikkelingen rond de nieuwe richtlijn schizofrenie, waarbij menig Groninger wetenschapper is betrokken. Daardoor kunnen we gelijk optrekken. Wilt u meer weten over de huidige stand van zaken rond de nieuwe richtlijn, lees dan het overzichtsartikel van Durk Wiersma over de psychosociale interventies.

Gezinsinterventies bij schizofrenie

Rene Keet 18-2-2010 Voordracht op het verpleegkundig symposium te Ede as the world turns. FMI Familietraining Motiverende en Interactievaardigheden Evidence based psychosociale interventies bij schizofrenie zijn (F)ACT, gezinsinterventies, Individual Placement and Support (IPS), Sociale vaardigheidstraining, Cognitieve gedragstherapie (CGT) en gentegreerde zorg van verslaving (Mueser Seminar Lancet 2004). Er is een cochrane review uit 2007 naar de effectiviteit van gezinsinterventies (Cochrane Review Pharaow et al 2007). Er zijn meer dan 43 internationale studies gedaan. Conclusies uit de meta-analyse zijn dat gezinsinterventies terugval (een recidief psychose) uitstellen, medicatietrouw bevorderen, algeheel sociaal functioneren verbeteren, de Expressed Emotion (EE*) verlagen en de kans op sucide niet verhogen. Van de mensen met dubbele diagnosen leven 25-25% van de patinten bij hun ouders en nog meer hebben (vaak de enige) contacten met hen (Muesea e.a. 2003). Patinten die in contact staan met hun gezin functioneren over het algemeen beter. Lastig is om oorzaak en gevolg hierbij te weten. In Amsterdam is door Maarten Smeerwijk en Ren Keet een

U leest de maandelijkse nieuwsbrief van de Provinciale Programmagroep Psychotische stoornissen (kortweg: PPP). De programmagroep is een

samenwerkingsverband tussen Lentis/Linis, UMCG/UCP

en het RGOC. Deze samenwerking heeft als

doel een gezamenlijk zorgprogramma te

implementeren en te komen tot een clintvolgsysteem voor

mensen met een psychotische stoornis.

Programma Psychotische Stoornissen

Programmaleider: Rob Versteden

Voorzitter Provinciale Programmagroep: Rikus Knegtering Secretariaat: Ellen Klein Adres:

Laan Corpus den Hoorn 102 9728 JR Groningen tel. 050 522 35 83

www.pppgroningen.nl

Leden van de Provinciale Programmagroep Psychotische

stoornissen: Wim Bloemers

Ineke Koopmans Henny ten Hove

Hein Bokern Anita Jonkers Astrid Kuster Anne Miedema

Pieter Jan Mulder Janneke Nieuwland

Nynke de Boer Harald Schneider

Ellen Siegert Gosse Venema Bertil Bakker

Peter Reuvekamp Harma Peetsma Frank van Es Gert Wolters Hans Pompe

Jacqeline Cambier

E-mail: Programma Psychose/GGZGRN

ppp@lentis.nl Redactie:

Rob Versteden Janneke Nieuwland

Ellen Klein

gezinsinterventie ontwikkeld voor patinten met schizofrenie die cannabis gebruiken. Cannabis gebruik is een belangrijke factor die een ongunstig beloop van schizofrenie voorspelt. Cannabis gebruik gaat gepaard met extra stress en conflicten in gezinnen. De hoge druk van ouders op patinten om cannabis te stoppen is vaak weinig helpend en roept soms tegenreacties op bij patinten om juist wat meer te gaan gebruiken. Hoe is deze dynamiek te doorbreken? Motiverende gespreksvoering is een goed onderzochte techniek bij het onder controle krijgen van middelengebruik (Barkhof e.a. 2006). Bij comorbide middelengebruik tonen 5 van de 7 gecontroleerde studie een vermindering van drugsgebruik aan. Barrowclough (2001) deed een succesvolle interventie waarin motiverende gespreksvoering gecombineerd werd met CGT en familie interventies. In Amsterdam werd een interventie ontworpen gericht op de ouders genaamd Familietraining Motiverende en Interactievaardigheden (FMI). Patinten weten wel dat ouders de interventie krijgen maar krijgen zelf geen directe interventie. Ouders werden getraind in de beginselen van motiverende gesprekvoering. Gedacht werd dat indirect hierdoor cannabisgebruik zou afnemen en dat het zou leiden tot minder stress en verhoogd welbevinden van familieleden. Ouders (of verzorgers) werden gerandomiseerd naar alleen psycho-educatie of de FMI interventie. Om voor het onderzoek in aanmerking te komen moesten patinten minstens twee keer per week cannabis gebruiken en in contact zijn met de ouders. De interventie bestond voor de ouders uit 2 x psychoeducatie, 4 sessie communicatietraining van Gordon (1998) (De MAT) en 6 sessies met motivationale gespreksvoering. Bij de MAT worden gezinssituaties ingedeeld aanvaardbaar en onaanvaardbaar gedrag waarbij gezocht wordt naar samenwerkingsgebieden. Er werd daarna een lekentraining gegeven in motiverende gespreksvoering, waarin basale kennis ontstaat bij de ouders van stadia van gedragsverandering (Prochaska&Diclemente 1992). De cirkel van Prochaska werd versimpeld tot vier stadia; Niet denken, Denken, Doen, Terugval. (Globale opzet van de interventie: Sessie 1, Motivatie als veranderbare toestand, wiel van verandering (vereenvoudigde versie Prochaska), benaderingswijzen per fase (wiel), rollenspel. Sessie 2 t/m 5 Uitlokken en reageren op verandertaal door LSD (Luisteren, Samenvatten, Doorvragen). Rollenspellen. Wat zijn de nadelen van gebruik), strategien in omgaan met weerstand. Zitting 6 bestaat uit evaluatie). Bij de uitvoering werden de trainers getraind door Bas van Raay. Er werden voorlichtingsmiddagen gehouden voor het personeel. Er is een behandelprotocol ontwikkeld en powerpoints ter ondersteuning. Ouders (N=omstreeks 100) gaven aan dat de training leidt tot minder emotionele benadering, meer acceptatie en een verhoging van het probleemoplossend vermogen via de MAT en FMI. Uitgedrukt in milligram cannabis gebruik ging het gebruik van 800 mg terug naar 250 mg/dag cannabis. In de controlegroep bleef het cannabisgebruik onveranderd. In de FMI groep nam ook craving (verlangen naar cannabis) significant af. Ouders gaven niet aan dat zij het beter maakten bij FMI, dit i.t.t. de verwachting en de schijnbare tevredenheid van de ouders. Klik hier voor de powerpoint presentatie Meer weten r.keet@ggz-nhn.nl Rikus Knegtering, Stynke Castelein, met dank aan Ren Keet

VERWIJZERTJES

SAMENWERKING

Lentis Linis UMCG

Universitair Centrum Psychiatrie Rob Giel Onderzoekcentrum

KENNISCENTRA

www.kenniscentrumphrenos.nl

CLINTEN, PATINTEN EN NAASTBETROKKENEN

Ypsilon Anoiksis

labyrint/in perspectief Tien sleutelfactoren voor herstel Stichting Recovery Nederland Meer weten over psychosen en

schizofrenie? Kinderen van ouders met psychiatrische problemen

Stichting Nieuw Nabuurschap Maatjesproject van Humanitas

ALGEMENE INFO

Netwerk Vroege Psychose Pandora

ONDERZOEK EN WETENSCHAP

medscape Richtlijn schizofrenie

ZORGPROGRAMMA PSYCHOTISCHE STOORNISSEN Klik hier voor het rapport

www.phamous.nl

Expressed Emotion (EE): Bij Expressed Emotion (EE) gaat het om een wat ouder, maar zeker niet achterhaald idee, om het gedrag van ouders ten opzichte van hun zoon of dochter met een psychose, in kaart de brengen. EE bestaat uit een score die een maat is voor kritiek, vijandigheid en overbezorgdheid van de ouders t.o.v. hun zoon of dochter. Gezinsinterventies verlagen de factoren kritiek en vijandigheid van ouders en dragen waarschijnlijk mede hierdoor bij, samen met antipsychotica, tot verlagen van het recidief risico op een nieuwe psychose.

Website PPPGroningen groeit

De website www.pppgroningen.nl mag zich verheugen in een groeiende belangstelling. Als websitebeheerder is het prettig om onze inspanningen beloond te zien. In die functie is het mogelijk om achter de schermen van de site te kijken. Bijna een jaar na de start is dat ook een evaluatiemoment. We laten u even meekijken op een aantal aspecten. Een belangrijk gegeven is het aantal bezoekers per dag. Bezoekers zijn serieuze, zoekende gasten, die ook daadwerkelijk paginas openen. Aanvankelijk waren er dat 6 per dag, maar in april 2010 ontvingen we al 59 bezoekers per dag.

Op 19 april 2010 leverde dat het volgende beeld op:

Het aanhouden van archieven op de website blijkt ook zinvol. Zo zijn de PPP-Nieuwsbrieven al 2126 keer gelezen of gedownload. De meeste bezoekers komen rechtstreeks op de site, maar u kunt hieronder ook zien hoeveel mensen ons via Google weten te vinden. Om die reden is de website dan ook aangemeld bij Google, die vervolgens de content beoordeeld. Afhankelijk daarvan en het onderhoud van de site zijn we in hun bestand als zinvolle referentie opgenomen.

De gasten op onze site zijn natuurlijk voornamelijk Nederlanders en werkers bij Lentis en het UCP. Maar de internationale belangstelling is soms toch verbluffend:

Een aantal van deze landen nemen we niet al te zwaar, maar Canada vinden wij toch wel verrassend. Ten behoeve van de evaluatie van de site is ook belangrijk te weten welke vragen worden gesteld aan zoekmachines om vervolgens bij onze site te arriveren.