VOEDING BEWEGING LEVENSSTIJL

Met zijn no-nonsense aanpak laat Jesse van der Velde zien hoe je, zonder dieet, een gezonder en vooral jonger lichaam kunt krijgen, waardoor je je weer fan-tastisch zult voelen. Voor altijd jong is een toegankelijk en haalbaar stap-voor-stapplan dat direct effect zal hebben. Een unieke totaalaanpak met aan dacht voor levensstijl, voeding en beweging.

JESSE VAN DER VELDE begon zijn loopbaan als personal trainer. Tijdens de trainingen realiseerde hij zich dat een gezonde levensstijl veel meer omvat dan alleen beweging. Hij ging zich ook toeleggen op voeding en psyche. Inmiddels heeft hij zich ontwikkeld tot verjongingscoach. Via zijn website bereikt hij met zijn succesvolle werkwijze een groot publiek en het aantal fans neemt nog steeds toe.

ISBN 978-900031287-0

VOORALTIJDJONG

DE EERSTE NEDERLANDSE V E RJ O N G I N G S C OAC H

JESSE VAN DER VELDE | WWW.JESSEVANDERVELDE.COM

DÉ VERJONGINGSCOACH VAN NEDERLAND EN VLAANDEREN

SPECTRUM MAAKT DEEL UIT VAN UITGEVERIJ UNIEBOEK | HET SPECTRUM BV, HOUTEN – ANTWERPEN | WWW.UNIEBOEKSPECTRUM.NL

INCLUSIEF DVD MET

TRAININGS-SCHEMA’S OP DRIE NIVEAUS

WWW.JESSEVANDERVELDE.COM

Geschikt voor mannen & vrouwen

van alle leeftijden!

VO

OR

ALT

IJD JO

NG

JESSE VAN D

ER VELDE

NUR 860 + DVD MET TRAININGS-PROGRAMMA

VOEDING BEWEGING LEVENSSTIJL

VOORALTIJDJONG

JESSE VAN DER VELDE

UITGEVERIJ UNIEBOEK | HET SPECTRUM BV, HOUTEN – ANTWERPEN

2

ColofonSpectrum maakt deel uit van Uitgeverij Unieboek | Het Spectrum bvPostbus 97 | 3990 DB Houten

www.unieboekspectrum.nl | www.jessevandervelde.com

Ontwerp en opmaak van omslag en binnenwerk Oranje VormgeversFoto’s auteur Lieke Heijn & Pim Janswaard - Cameron studio

ISBN 978 90 00 31287 0NUR 860

© 2012 Jesse van der Velde© 2012 Uitgeverij Unieboek | Het Spectrum bv, Houten – Antwerpen

Dit boek is bedoeld als naslagwerk, niet als medische handleiding. De verstrekte informatie dient als hulp

bij het nemen van afgewogen beslissingen over het eigen welzijn. Het is niet bruikbaar als vervanging van

welke medische behandeling dan ook. Raadpleeg bij vragen of lichamelijke problemen een arts. De uitgever

en auteur zijn niet aansprakelijk voor nadelige gevolgen die door gebruik van dit boek ontstaan.

Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geauto-

matiseerd gegevensbestand, of openbaar gemaakt, in enige vorm of op enige wijze, hetzij elektronisch,

mechanisch, door fotokopieën, opnamen, of enige andere manier, zonder voorafgaande schriftelijke toe-

stemming van de uitgever.

Voor zover het maken van kopieën uit deze uitgave is toegestaan op grond van artikel 16 Auteurswet 1912,

juncto het Besluit van 20 juni 1974, Stb. 351, zoals gewijzigd bij het Besluit van 23 augustus 1985, Stb. 471

en artikel 17 Auteurswet 1912, dient men de daarvoor wettelijk verschuldigde vergoedingen te voldoen aan

de Stichting Reprorecht (Postbus 3051, 2130 KB, Hoofddorp). Voor het overnemen van gedeelte(n) uit deze

uitgave in bloemlezingen, readers en andere compilatiewerken dient men zich tot de uitgever te wenden.

3

Inhoudsopgave

Hoofdstuk 1 Vergeet het dieet! 5Hoofdstuk 2 Het onbehagen over ons voedsel 17Hoofdstuk 3 Eten met gevoel 33Hoofdstuk 4 Denk mee met je darmen 55Hoofdstuk 5 Hormonen op hol 83Hoofdstuk 6 Houd jezelf een suikerspiegel voor 103Hoofdstuk 7 Schildpad van een schildklier 123Hoofdstuk 8 Op avontuur met gezond voedsel 139Hoofdstuk 9 Gezond gewoontedier 163Hoofdstuk 10 Genieten van beweging 181Hoofdstuk 11 Maak het blijvend 197

Bronnenlijst 204Nawoord Ralph Moorman 205Register 206Fotoverantwoording 208

4

Als Personal Trainer bracht ik eerst in praktijk wat ik had geleerd tijdens mijn opleiding: calo-rieën tellen en cardiotraining. Maar daarmee bereikten mijn cliënten geen resultaat! Ik ging mij daarom verdiepen in voedingsleer – en ik ontwikkelde een totaal andere aanpak, die wél werkt. Een gezonde manier van voeden en be-wegen die 100% past bij de natuurlijke behoeften van je eigen lichaam.

DEEL I CONNECT!

5

VERGEET HET DIEET!

6

Ja, dat lees je goed. Dit is níet het zoveelste dieetboek. Voor altijd jong gaat over ge-zond en fit worden en over weer volop genieten van het leven en van je lichaam. Je kunt hier lezen wat je er zelf aan kunt doen om vroegtijdige veroudering tegen te gaan. Ik laat je in dit boek zien dat je andere keuzes kunt maken in je leven: voor een gezondere levensstijl en een andere kijk op voeding. Alles wat je gaat lezen draait om het versterken en verbeteren van jouw gezondheid. Dat je lichaam daarvan ook slanker wordt is een neveneffect, een gevolg van een betere gezondheid. HOE STAAT HET ER NU VOOR MET JOUW GEZONDHEID? VOEL JE JE FIT? ZIT JE OP DIT MOMENT LEKKER IN JE VEL? BEN JE TEVREDEN OVER JE GEWICHT EN OMVANG?

Mijn gok is dat je dit boek hebt aangeschaft omdat je iets wilt veranderen.

VOOR ALTIJD JONG

7

VOOR ALTIJD JONG

Begin NU, vandaag nog!Dit is een praktisch boek, boordevol tips en overzichtelijke stappen om verbeteringen aan te brengen in je gezondheid. Ik durf je de keiharde garantie te geven dat je je gezonder en energieker gaat voelen en dat je er beter gaat uitziet, met elke stap die je zet. Het is een kwestie van een besluit nemen om het gewoon te gaan doen. Ik daag je uit om het te proberen!

Wacht niet op het ideale moment, begin NU. Gewoon, met een kleine verandering die NU gemakkelijk in je dagelijks leven is in te passen, bijvoorbeeld de dag beginnen met een groene smoothie. Want als je heel nadrukkelijk een begindatum gaat prikken, ‘over een paar dagen’ bijvoorbeeld, dan pak je het aan alsof je gaat diëten: ‘Morgen begin ik met…’ Onbewust denk je dan ook aan een einddatum, waarop je dan ‘niet meer hoeft’. Maar het gaat nu anders: van mij moet je namelijk helemaal niets. Ik laat je al-leen maar zien welke mogelijkheden je zélf hebt om aan je gezondheid te werken. Mijn methode kent wel een begin, maar geen einde. Je kunt heel veel van mijn adviezen opvolgen, maar ook een paar. Probeer zelf wat bij jou past. Welke tips je opvolgt, bepaal je zelf. Elke stap, hoe klein ook, zal je gezondheidswinst opleveren. Je zult het al heel snel voelen!Alle adviezen in dit boek in één keer opvolgen werkt naar mijn idee niet. Dan leg je jezelf iets op. Je gaat verkrampt aan de slag met veel te hoge verwachtingen. De kans is groot dat het resultaat dan tegenvalt en dat je het erbij laat zitten vanuit de gedachte: dit werkt ook weer niet. Je krijgt nooit een ander lichaam in één nachtje slapen. Geleidelijk je levensstijl veranderen is het enige wat echt werkt – en waarbij je een goed humeur houdt. Bedenk dat afvallen nooit in één rechte lijn verloopt: een kilo eraf, twee weken stabiel, een kilo erbij, dan weer twee kilo eraf. Juist die verwachting dat het een lineair proces is, klopt niet met de werkelijkheid. Het is veel gezonder om geduldig stap voor stap gezonde gewoontes op te nemen in je leven. Van één kleine verbetering zul je al resultaat ervaren. Als je uit dit boek een beginpunt kiest dat bij jou past, kun je het ge-makkelijk volhouden.

8

Vreemd genoeg denken we niet zo na over onze gezondheid. Als je gezond bent, ervaar je dat als normaal. Pas als er iets aan hapert, ontdekken we wat gezondheid voor ons betekent. Als je eens een dag of week heel slecht eet omdat je op reis bent of op je werk veel overuren moet maken, merk je meteen wat slechte voeding en stress doen met je energieniveau en je weerstand. Omgekeerd geldt dat ook: je mist niet wat je nooit hebt gehad. Zoals je je gewoon dage-lijks voelt, is je referentiekader. Je staat er niet bij stil dat je veel meer uit je gezondheid kunt halen. Ik verzeker je dat er een hoger gezondheidsniveau voor je is weggelegd dan dat je op dit moment ervaart.

Je gezondheidsniveau

NIEUWE GEZONDE GEWOONTES

Hoe fit ben je nu? Kom je ’s morgens gemakkelijk uit bed, vol energie voor de komende dag? Kun je wel uren doorgaan en ben je snel weer uitgerust? Ben je vaak een dagje ziek of helemaal nooit? Hoe lang blijft een verkoud-heid bij jou hangen?

De aanpak is eenvoudig: je bouwt gezonde gewoontes op. Elke week of elke maand voeg je een nieuwe gezonde gewoonte toe. Je begint bijvoorbeeld met puur gezond ontbijten in het weekend. Ga dit twee weken volhouden voordat je een andere tip in de praktijk brengt. De maand daarop start je met één keer per week sporten, wat je de vierde maand uitbreidt tot twee keer per week, enzovoort. Je stopt niet met het vorige als je met iets nieuws begint: het gaat om het stapelen van gewoontes die bijdragen aan ge-zondheid en aan het lichaam dat je wilt. Begin met wat je aanspreekt. Aan de kant van voeding, of aan de kant van bewegen, dat maakt niet uit. Begin in elk geval. Doordat je andere keuzes gaat maken, verandert je leven, ga je je beter voelen. Dat kun je alleen maar ervaren door het zelf in praktijk te brengen. Een coach of trainer kan het je zeggen, maar je eigen lichaam vertelt het je pas echt. Je herkent het: hé, dit is waar ik het echt voor doe! Dit is pas leven!

9

Als je gezonder gaat eten, lekker sport en beter omgaat met stress, ligt er nog heel wat voor je in het verschiet: MEER ENERGIE DIEPER SLAPEN FIT EN UITGERUST WAKKER WORDEN EEN GEZOND LIBIDO GLANZENDE HUID EN HAREN EEN SLANK EN GEZOND LICHAAM

Pas als je een hoger gezondheidsniveau hebt bereikt en je valt terug, herken je dat je op een hoger gezond-heidsniveau zat.

10ONS LICHAAM

Op zich heeft ons lichaam de mogelijkheid om 100 tot 120 jaar oud te worden. Ik durf te stellen dat wij ons lichaam in een zodanige conditie kunnen brengen dat alle voor-waarden er zijn om die hoge leeftijd ook te bereiken. En om in elk geval in de jaren die daaraan voorafgaan, fit en energiek door het leven te gaan. Gezonde voeding zorgt er-voor dat de processen die veroudering versnellen, geen kans krijgen. Voeding heeft vooral impact op de hormoonbalans in ons lichaam, waardoor de een kan eten wat hij wil en dun blijft, terwijl de ander weinig eet en toch maar aankomt. Dit hoef je niet te accepteren als een gegeven: met de juiste voeding kun je de disbalans in je hormoon-huishouding herstellen en krijg je er een gezond functionerend lichaam voor terug.Neem jezelf in gedachten toen je jong was. Denk aan een moment in je kindertijd of jeugd dat je lichaam bruiste van energie en dat het leven je toelachte. Probeer in je gedachten weer helemaal terug te gaan naar dat moment. Zelfs al liggen er misschien veel jaren tussen dat moment en nu, jij bent toch dezelfde. Met meer ervaring, maar met dezelfde persoonlijkheid. Intussen is je lichaam al een paar keer vernieuwd. Elk jaar wordt circa 90% van je lichaamscellen vernieuwd. De bouwstoffen daarvoor haalt je lichaam uitsluitend uit je voeding. Niet zo moeilijk om te bedenken dat echt goede voeding de beste basis vormt voor je gezondheid. Het gaat erom je lichaam op celniveau te geven wat het nodig heeft. Een lichaamscel heeft in essentie maar drie dingen nodig om te overleven: zuurstof, voedingsstoffen en de gelegenheid om afvalstoffen af te voe-ren. Misschien kom je er tijdens het lezen van dit boek achter dat het meeste wat je nu op een dag eet, je lichaamscellen eerder belast dan opbouwt. Daarom is mijn eerste advies: vraag je bij alles wat je eet de komende dagen af: wat voegt dit toe aan mijn gezondheid? Deze simpele vraag kan jou enorm helpen bij lastige keuzemomenten. Denk daaraan als je boodschappen gaat doen. Als je blik in het tankstation glijdt langs de candybars, de zakjes drop en de saucijzenbroodjes - en je toch kiest voor de minito-maatjes! Of wanneer je met familie in het restaurant zit en in plaats van pizza of la-sagne kiest voor de maaltijdsalade. Gezond eten is net zo gezellig!

Voor altijd jongEen sprookje? Een bereikbaar doel! In elk geval vind je in dit boek adviezen waarmee je dat doel voor 90% kunt bereiken. Je vindt hier alles wat je er zelf aan kunt doen om vroegtijdige veroudering tegen te gaan.

11ONS LICHAAM

Doe de weegschaal desnoods de deur uit, want die fixatie op je gewicht brengt je in een faalpatroon. Je gaat altijd maar weer op die weegschaal staan, en die is nooit goed genoeg. Je frustreert jezelf, want je bent alleen maar bezig met dat lijnen. Dan ben je wéér aangekomen en baal je van jezelf. Je dwingt jezelf om nog minder te eten, waardoor je tekorten opbouwt. Dit kun je niet volhouden. Die worsteling met jezelf roept zo veel spanning op dat je op een gegeven moment jezelf gaat troosten met een extra-tje: ‘dit heb ik nu echt wel verdiend’. Dan eet je jezelf vol met troep - en voel je je de volgende dag weer vreselijk wanneer je op de weegschaal gaat staan. Veel mensen gaan wel eens een tijdje op dieet. Als het streefgewicht eenmaal is bereikt, ‘mogen’ ze van zichzelf weer ‘gewoon’ eten. Met het voorspelbare resultaat: als je eet zoals je voorheen altijd deed, krijg je ook weer het lichaam dat je had. Herken je dit? Zie je de jojo? Stop dan meteen met lijnen en begin eens aan de andere kant: wat kun je vandaag aan je gezondheid toevoegen? Ga eten wat gezond en lekker is. Proef kritisch en luister naar wat je lichaam écht van je verlangt. Begin NU met een verandering voor de rest van je leven. Doe het relaxed: je hoeft niets van jezelf. Test rustig stap voor stap wat bij jouw leven en lichaam past. Begin met één gezonde gewoonte – en je zult binnen 6 weken het resultaat in de spiegel zien. Maak het jezelf gemakkelijk. Kleine verbeteringen geven energie en positieve bevesti-ging. Focus op die kleine verbeteringen: dat je meer energie hebt, dat je je gezonder voelt, dat er weer een beetje vet af gaat. Je bouwt meer zelfvertrouwen en meer weer-stand op. Je mentaliteit verandert. Je ontwikkelt je van ‘ik wil het wel, maar ik mag het niet’ naar ‘ik mag het wel, maar ik wil het niet.’

Nooit meer jojoënHeb je veel diëten gedaan? Stop met die worsteling met je gewicht. Want het gáát niet over je gewicht. Alles draait om je gezondheid.

12

We weten rationeel uitstekend wat goed voor ons is. Toch laten we ons gedrag vaak sturen door onbewuste processen. Iedereen kent die onbewuste eetpatronen: je loopt ’s middags uit het treinstation op weg naar huis langs fastfoodtentjes en broodjeszaken. Je bent moe van je werk en je ruikt al die heerlijke geuren. Die werken rechtstreeks in op je gevoel van trek. Wat doe je dan? Je eerste impuls is om te denken: ik heb de hele dag hard gewerkt, ik heb het wel verdiend! En je koopt die snack en werkt hem naar binnen.Misschien heb je daar tijdens het kauwen al meteen spijt van, als je bedenkt: wat doet dit hapje voor mijn gezondheid? Is dit wat ik echt wil? Beloon ik mezelf hiermee wel echt? Misschien is je antwoord: ja, ik had echt trek, dit moest even. Dan is dat prima, als het tenminste in lijn is met wat je op lange termijn wilt met jezelf. Of is het eigenlijk een excuus? Meestal zul je erkennen dat je vooral hebt gegeten om jezelf te belonen. Of om je eventjes lekker te voelen.Gemaksvoedsel wordt bijna overal aangeboden. Je hoeft alleen maar toe te tasten en het weg te werken. Wat helpt is ervoor te zorgen dat je thuis in je koelkast altijd vol-doende ingrediënten hebt klaarliggen voor een heerlijke, gezonde maaltijd. Vergelijk die maaltijd in de koelkast waaraan jij precies jouw smaak kunt geven, met wat je hier in de eetgelegenheid wordt aangeboden. Ga ook de confrontatie aan met je eigen onbewuste beslismomenten. Waaróm beloon je jezelf met iets lekkers? Verderop in het boek ga ik in op de mechanismen waardoor eten kan uitgroeien tot een verslaving. En hoe jouw hongergevoel wellicht aangeeft dat je tekorten hebt die je moet aanvullen (dat is dus wat anders dan jezelf volstoppen). Vraag je af of je eigenlijk niet gewoon dorst hebt. We hebben vaker dorst dan trek, want we zijn chronisch gedehydreerd omdat we te weinig water drinken.

Eten is de basisBesteed aandacht aan het bereiden van eten en aan het eten zelf.Denk erover na en maak bewuste keuzes. Hoe je met eten omgaat, heeft meteen effect op je gezondheid. MOTIVATIE

13

MOTIVATIE

Als je aan de buitenkant iets wilt veranderen, zul je aan de binnenkant moeten begin-nen. Wat is de oorzaak van je huidige zwaarlijvigheid? Hoe kan het dat je van een klein beetje eten al zo veel aankomt? Waardoor voel je je zo moe? Bijna altijd is er een spe-cifiek hormoon uit balans. Vaak ligt de oorzaak in een tekort aan voedingsstoffen, aan stress of aan een toxische omgeving. Krachtige en gezonde voeding kan die balans herstellen. In dit boek vind je een overzicht van wat voeding met je lichaam doet. Je krijgt ook een essentiële gereedschapskist aangeboden om je gezondheid mee te ver-beteren – en er daardoor beter uit te zien.

MOOI

Succes en faalfactorenElk resultaat is je grootste motivatie om weer verder te gaan. Elke volgende stap wordt gemakkelijker om te zetten, want je voelt je steeds beter. Natuurlijk zijn er ook momenten waarop je terugvalt. Werken aan je mentale instelling is dan ook de helft van het verhaal, zoals je zult lezen. Terugval is op zich niet erg, als je maar weet hoe het óók kan en hoe blij je was met het resultaat. Word je al moe als je alleen al dénkt aan spor-ten? Dat moment komt altijd. Je hebt geen zin om te sporten, je ligt nu zo lekker onder-uit op de bank. Nu even niet! Je ziet op tegen het omkleden, helemaal naar de sport-school gaan, al dat gedoe… Bereid je alvast mentaal voor op dat moment. Bedenk, nu je gemotiveerd bent, alvast een strategie om jezelf op dat moment van de bank te krijgen.

Gezond vanbinnen, mooi vanbuiten

14

GEZOND TE ETEN GOED OM TE GAAN MET STRESS IN

JE LEVEN VOLDOENDE TE BEWEGEN TEKORTEN IN JE LICHAAM AAN TE

VULLEN

ECHT GEZOND LEVEN BEREIK JE DOOR

Het maakt niet uit waar je begint, met voeding of met training. Als je maar een bewuste keuze maakt en de eerste stap zet. Stel het niet uit, maar begin gewoon. Ontdek zelf welke rechtstreekse invloed je hebt op je lichaam. Je krijgt langzaam maar zeker de controle over je gezondheid. Je wilt nooit meer terug!

Begin de dag goedVoeding heeft invloed op hoe je je voelt. Voeding kan jou meteen stabiele energie geven voor meerdere uren. Dat mag je verwachten van een gezond ontbijt. Of: voeding kan je juist een piek in je energie geven en daarna weer een dal. Dat ervaar je bij het eten van een candybar of een andere snack.

Begin morgen je dag eens met een groene smoothie. Die geeft je onmiddellijk ener-gie, maar ook een gevuld gevoel, dankzij de vezels van de bladgroenten en voldoende water. Zo voorkom je met een smoothie dat je later op de ochtend trek in iets lekkers krijgt. De groenten in de smoothie geven ons mineralen, uit het verse fruit halen we vitamines. Met een groene smoothie voldoe je in één klap aan de aanbevolen dagelijkse hoeveelheid groenten en fruit van het Voedingscentrum! Ik raad je aan om als eerste te starten met de groene smoothie. Het is de gemakkelijkste verbetering waarmee je kunt beginnen, met het grootste effect op je gezondheid.

15

200 G DAGVERSE BLADGROENTEN (spinazie, sla, andijvie)

2 STUKS FRUIT (appel, peer, banaan, sinaasappel)

2-5 FLINKE BEKERS WATER

WAT HEB JE NODIG?

EEN GOED BEGIN IS

HET HALVE WERK

Proost!

Doe alles bij elkaar in de blender en mix het tot een stevige shake.

16

17

HET ONBEHAGEN

OVER ONS VOEDSEL

18

Mariëtte (49) had met succes een dieet gevolgd: ze was weer slank en voelde zich veel

beter. Toch bleef ze zich zorgen maken over haar gezondheid. Ze betwijfelde of ze met het gebruik

van de dieetvoedingsproducten wel haar hele leven door kon gaan. Het leek haar niet gezond. Zij

besloot zich meer te gaan verdiepen in voeding en te zoeken naar een andere manier van eten,

waardoor ze slank zou blijven en toch gezonde voeding binnen kreeg. Zo kwam ze op mijn site

terecht en sloot ze zich aan bij de ledencommunity: ‘Bij Jesse is de focus gericht op gezondheid,

het afvallen was secundair. Die andere lichaamssamenstelling krijg je vanzelf. Ik vond zijn methode

goed wetenschappelijk onderbouwd, het kwam niet uit de lucht vallen.’ Mariëtte probeert uit wat bij

haar past. ‘Met deze levensstijl ga je terug naar de basis, waar wij als mensen vroeger zaten met

eten. En je smaak wordt weer puur.’ Ze verlegt steeds haar grenzen: ‘Inmiddels eet ik gluten-, suiker-

en zuivelvrij.’ Toch is haar dagelijkse menu alles behalve spartaans: ‘Je kunt een heleboel lekkere

dingen zelf maken: taartjes, koekjes, chips. Zo is chocola een traktatie! Dat maakt het gemakkelijk, ik

hoef me geen dingen te ontzeggen. Je kunt er snel thuis mee aan de slag, het kost je weinig tijd en

het is goed in te passen in je dagritme.’

JE SMAAK WORDT WEER PUUR

19

Zoals zo veel mensen maakte Mariëtte zich zorgen over de kwaliteit van haar voe-ding. Wat krijg ik eigenlijk binnen elke dag? In de loop der jaren was Mariëtte veel te zwaar geworden, terwijl ze niet bijzonder veel of vet at. Gelukkig ging ze niet bij de pak-ken neerzitten. Ze ging op onderzoek uit en nam zelf het heft in handen om op te komen voor haar eigen gezondheid. Na het strenge dieet met kunstmatige voedingscompo-nenten besloot ze te kiezen voor natuurlijke voeding, waar haar lichaam alles uit kon halen wat het nodig heeft om gezond te blijven. Het is zo herkenbaar. Heel geleidelijk komen veel mensen elk jaar een pondje aan. Het gaat ongemerkt, totdat je opeens wordt geconfronteerd met een punt dat je nooit had willen bereiken. Je bent verwon-derd: wat is er in de afgelopen jaren met me gebeurd dat ik er zo uitzie? Op dit keerpunt wil je het roer omgooien. Misschien laat je het niet zo ver komen en begin je eerder met je levensstijl veranderen. Want dat is toch de kern: onze levensstijl kost ons onze ge-zondheid. We eten niet gezond genoeg en we bewegen te weinig. Hoe je dat kunt om-buigen kun je lezen in dit boek en op mijn website. Overigens ook op tal van andere websites, maar het verschil is dat mijn adviezen niet aan één voedingstheorie vastzitten. Daardoor is mijn aanpak breder en kunnen meer mensen een ingang vinden die bij ze past. Hoe hebben we het zo ver laten komen met onze voeding en gezondheid? En wat is een logische oplossing? In dit hoofdstuk ga ik in op de ontwikkeling van welvaartsziekten, onze oorsprong als mens en de invloed van de voedingsindustrie. De rest van dit boek gaat over wat ons eigen antwoord hierop kan zijn, welke keuzes we zelf hebben om onze gezondheid op een hoger peil te brengen en te houden.

De tsunami van overgewichtIn de animatiefilm WALL.E van Pixar Studios reizen de laatste mensen van onze aar-de rond in een ruimtecruiseschip. Ze liggen de hele dag op zwevende bedden, terwijl robots ze voortdurend eten en drinken geven. Als ze zich voortbewegen is dat in een soort karretjes, ze zijn vergeten dat ze met hun eigen lichaam kunnen lopen. Dit som-bere sciencefictionbeeld is niet helemaal uit de lucht gegrepen. We worden steeds zwaarder en we bewegen steeds minder. Wetenschappers en artsen waarschuwen voor een wereldwijde epidemie van het metaboolsyndroom dat op ons afkomt. Het meta-boolsyndroom is een combinatie van overgewicht, hoge bloeddruk, insulineresistentie

20

of diabetes type 2, en verhoogd cholesterolgehalte. Het ontstaat door een disbalans tussen voedselopname en lichamelijke activiteit: veel mensen eten meer dan ze ver-branden. Bovendien eten mensen voedsel waaruit het lichaam niet de juiste voedings-stoffen kan halen. Hierdoor raakt de stofwisseling van deze mensen volkomen van slag en komen ze in een vicieuze cirkel van nog meer ongezonde dingen eten (trek in zoet) en nog minder bewegen (want het beweegt niet lekker als je heel dik bent). In onze westerse samenlevingen komt dit beeld steeds vaker voor, maar ook in toenemende mate in de opkomende economieën van China en India. Het gaat duidelijk om een wel-vaartsziekte, waarbij de oorzaken liggen in de voortdurende beschikbaarheid van ge-maksvoedsel en een gebrek aan beweging. De basis wordt al gelegd in de kinderjaren. Kinderen worden veilig in de auto naar school gebracht, drinken de hele dag frisdran-ken en energydrinks, eten veel chips en fastfood. Sporten in de buitenlucht vinden ze minder cool dan gamen op de bank. Anders dan je zou denken, is het verschijnsel dat ik hierboven beschrijf niet nieuw. In het decadente Rome waren het de rijken die last kre-gen van overgewicht en gezondheidsproblemen door hun overvloedige maaltijden, waarbij ze enorme hoeveelheden gebraden vlees verorberden en daarbij wijn vermengd met honing dronken. En dat liggend op een bank! Ook in de middeleeuwen was er een groep die veel at en relatief weinig bewoog: de kloosterlingen (dit met uitzondering van de kloosterorden waarbij expliciet armoede en soberheid tot de grondregels behoor-den, en waarbij veel op het land en in de kloostertuinen werd gewerkt; zie ook wat ik hier verderop in de tekst over zeg). De kerken en kloosters bevonden zich in die tijd op de toppen van hun macht en ze waren over het algemeen schatrijk. Die overvloed was terug te vinden in het bourgondische menu dat rijkelijk werd besprenkeld met bier en wijn. De smulpapen in de kloosters leidden bovendien een overwegend zittend bestaan, gekenmerkt door activiteiten als bidden, studeren, lezen en schrijven. Uit recent onder-zoek blijkt dat hun levensstijl leidde tot skeletafwijkingen die tegenwoordig alleen voorko-men bij zwaarlijvige diabeten. De grote verandering is dat nu wereldwijd veel meer men-sen met dit gezondheidsprobleem worden geconfronteerd. Hoe komt dat? En wat kunnen we eraan doen? Veel wetenschappers, diëtisten, gezondheidscoaches en na-tuurartsen hebben hierover nagedacht en hebben er onderzoek naar gedaan, dat uit-mondde in diverse theorieën en oplossingen. Mijn methode is gebaseerd op enkele hoofdstromingen in het denken over voeding en gezondheid die in dit hoofdstuk aan de bod komen: 1. Mindset 2. Onze oorsprong 3. Voedselkwaliteit 4. Toxiciteit in het milieu 5. De beperkingen van de geneeskunde.

21

MindsetWaarom werden niet álle rijke Romeinen of middeleeuwse kloosterlingen moddervet? Een deel van hen deed eenvoudig niet mee aan het eindeloos eten. Als deze Romeinen of kloosterlingen genoeg hadden gegeten, hielden ze gewoon op met eten.

In de Romeinse tijd was er een filosofische stroming, de Stoa, die zich ten doel stelde om de mens gelukkig te maken. Tegenover de onontkoombaarheid van het lot stelden de aanhangers, de stoïcijnen, dat je als mens de vrije keuze hebt. Hoe je zélf reageerde op de gebeurtenissen in je leven, was volgens hen bepalend voor het menselijk geluk. Hierbij word je als mens geholpen door het inzicht dat het leven nu eenmaal zo kan lopen en dat het goed is zoals het is. Het helpt volgens de Stoa wanneer je leeft in over-eenstemming met de natuur, niet alleen om te overleven, maar ook om goed te zijn voor anderen. In de middeleeuwen kwamen er steeds meer kloosterordes op waarin de geestelijken zich afzetten tegen het ‘rijke Roomse leven’ en om religieuze redenen so-berder gingen leven.Je instelling is naar mijn idee cruciaal. Graag help ik je om je ervan bewust te worden dat je meer keuzes hebt dan dat je nu misschien ziet voor jezelf. Wij zijn geen speelbal van onze eigen eetlust of slachtoffers van een samenzwering van de voedingsindustrie. Goed, de omstandigheden kunnen tegenzitten. Maar wij hebben zelf een keuze. Om nee te zeggen. Om ons leven anders in te richten. Om onszelf gelukkig, gezond en slank te maken. Soms heb je daarbij een zetje nodig. Zelf ben ik sterk geïnspireerd door het werk van de gedreven Amerikaanse lifecoach Tony Robbins, die onder andere met NLP-technieken laat zien hoe je zelf verantwoordelijkheid kunt nemen en dat dit de sleutel is tot oneindig veel meer mogelijkheden om je leven vorm te geven. Ook de Nederlandse levenscoach Albert Sonnevelt geeft goede tools die helpen om moeilijkheden te over-winnen die je tegenkomt op weg naar een gezondere levensstijl. Ik geloof niet in een zware lijdensweg, om bijvoorbeeld puur op wilskracht één doel te bereiken. Zie het als een reis, waarin je onderweg steeds nieuwe verrassingen en uit-dagingen tegenkomt, in de buitenwereld, in je gezinssituatie, in je werk maar vooral ook binnen jezelf. Mijn uitgangspunt is dat jij gewoon oké bent, goed genoeg voor jezelf en

22

je omgeving. Je hoeft jezelf niet te veranderen. Maar als je dat zelf wilt, kun je wél je levensstijl veranderen. Vanuit dat zelfrespect kun je gaan proberen wat bij jou past. Spelenderwijs ontdek je nieuwe kanten aan jezelf, aan wat voeding en beweging doen met jouw lichaam en geest. Je hebt er veel bij te winnen, maar jij bepaalt zelf het tempo en hoe ver je wilt gaan. Alle mannen en vrouwen die als voorbeeld in dit boek voorko-men, waren en zijn nog altijd verrast over hun eigen omschakeling. De een is tevreden met een kleine verandering in zijn levensstijl die al grote gezondheidswinst opleverde. De ander gaat steeds een stapje verder in het ontdekken van gezonde voedingspatro-nen. Ik ga niet zeggen wat precies de juiste levensstijl is. Wat ik in dit boek laat zien is welke mogelijkheden er zijn. De keuze is verder aan jou. Jij bepaalt zelf hoe je leven en je gezondheid worden vormgegeven. FOCUS OP RESULTAAT. Op praktische mogelijkheden in plaats van op belemmerende overtuigingen. Het is een natuurlijke reactie om tegen veranderingen op te zien, maar dat hoeft je er niet van te weerhouden om toch met kleine, praktische stapjes te begin-nen. De belangrijkste tool heb je zelf allang in handen: je eigen gezonde verstand. Daar kom je een eind mee!

Onze oorsprongOverdag zit je achter je beeldscherm te werken, je rijdt in de auto naar huis. Daar plof je neer op de bank, je kijkt naar het nieuws op de tv en je eet een pizza, of je warmt een maaltijd op in de magnetron.

Het zal je niet verbazen: ons lichaam is niet ontworpen voor deze levensstijl. Wij lopen genetisch achter de feiten aan! Vanaf de oorsprong van onze soort leefden mensen als jager en verzamelaar. De menselijke spijsvertering is ontwikkeld om vruchten en noten, vlees en vis zo efficiënt mogelijk te verteren. Minstens 250.000 jaar lang at homo sapiens wat de natuur hem bood: vlees, beenmerg, vis, schaaldieren, insecten, vogel-eieren, knolgewassen, noten, wilde groenten en vruchten. Het menselijk lichaam is ontwikkeld om te sprinten, zodat je je prooi kon bereiken - of juist zelf geen prooi werd. We zijn gemaakt om uren te wandelen en te slenteren om voedsel bij elkaar te scharrelen, om te sjouwen met onze jachtbuit of vruchten, om nauwkeurig te peuteren zodat we uit

23

KIJK NAAR JE DAGRITMENiet de hoeveelheid voedsel, maar het tijdstip waarop je het eet, kan al het verschil maken. Een oude wijsheid zegt bijvoorbeeld: ontbijt als een keizer, lunch als een koning en dineer als een bedelaar. Dit is wat mij betreft geen aan-moediging om zwaar te gaan ontbijten! Het gaat over je bioritme. Uit studies blijkt dat mensen met een hoog BMI ’s avonds meer eten dan ’s ochtends, terwijl je ’s avonds juist weinig vetten verbrandt. Als je je hoofdmaaltijd verschuift naar midden op de dag, kun je hier al winst boeken. De Tunesische internist Jaber Danquir stelde vast dat moslims die zich aan de ramadan hielden, in gewicht toenemen. Door van zonsopgang tot zonsondergang volledig te vasten, maar na zonsondergang stevig te eten, kwamen zij per saldo aan. Als jij moslim bent en graag toch de ramadan wilt aanhouden, is het dus raadzaam om ’s morgens heel vroeg op te staan en stevig te ontbijten, en te proberen om ’s avonds vooral groenten te eten, zoals hariri (soep met linzen en groenten) en zo weinig moge-lijk zoetigheid. Danquir ontdekte ook dat zijn (te zware) proefpersonen 15% aan gewicht verloren als zij hun voedsel op de volgende manier verdeelden over de dag: ontbijt 30 %, lunch 50% en om 4 uur ’s middags 20%. Bij mensen die lijden aan het metaboolsyndroom is vaak ook het bioritme ver-stoord. Het kan in dat geval dus extra moeilijk zijn om je ritme om te buigen. Wat helpt is om op momenten dat je last hebt van trek, zoals ’s nachts, te proberen om te schakelen naar thee en water drinken, in plaats van de koelkast te plun-deren. Neem zelf het heft in handen en probeer je eigen cirkel te doorbreken!

24

Meer opbrengst met minder inspanning

Zo’n 11.000 jaar geleden begonnen mensen in het Oosten hun leefwijze te verande-ren. Ze ontdekten hoe ze wilde graansoorten zelf konden verbouwen, zodat je er steeds meer van kreeg. Ze gaven hun leven als rondtrekkende nomaden op en gingen in nederzettingen wonen om zich toe te leggen op landbouw. Later domesticeerden zij schapen, geiten, runderen en varkens. De landbouw en veeteelt leverden met relatief minder inspanning meer voedsel op, dat bovendien deels bewaard kon worden. Van het graan werden platte broden zonder gist gebakken. Deze neolithische revolutie bracht grote veranderingen: huizenbouw, later zelfs ommuurde steden, de ontwikkeling van allerlei gereedschappen, onder andere voor de landbouw, voor het pottenbakken en het smeden van metalen, en ten slotte ook het schrift en het wiel! Deze nieuwe leefwijze verspreidde zich in de eeuwen die volgden over grote delen van Azië en Europa, en be-reikte rond 5000 voor Christus onze lage landen. Het graan werd een belangrijke voe-dingsbron. Vooral de Romeinen verbreidden de graanconsumptie en –verwerking in West-Europa. Zij vervoerden het graan aanvankelijk met schepen naar de noordelijke legerkampen, later werd het ook ter plekke verbouwd. De nieuwe leefwijze bracht relatieve welvaart maar ook gezondheidsproblemen met zich mee. De gluten en suikers uit de graanproducten veroorzaakten diverse aandoe-ningen, terwijl ook de lactose uit zuivel bij volwassen mensen klachten gaf. De Ameri-kaanse arts Joseph Mercola stelde in 2003 dat ons lichaam sinds het neolithicum on-voldoende is geëvolueerd om deze onderdelen in onze dagelijkse voeding op een gezonde manier te kunnen verteren. Zo kan de consumptie van gluten, zuivel en suikers leiden tot ontstekingsreacties in het lichaam en zowel direct als indirect tot gewichtstoe-

noten en schelpen de waardevolle voedingsstoffen kunnen krijgen, of om knollen uit te kunnen graven. De geniale creativiteit van homo sapiens is tevens zijn valkuil, als het om gezondheid gaat, want ons brein stelt ons in staat om ons snel aan te passen aan veranderende omstandigheden, maar is er tegelijkertijd op gericht het onszelf zo ge-makkelijk mogelijk te maken.

25

name. Ziekten als diabetes type 2, auto-immuunziekten, hart- en vaatziekten en kanker worden deels toegeschreven aan deze veronderstelde gebrekkige aanpassing aan het neolithische voedingspatroon. Aan de verspreiding van de aanpassing aan zuivel we-reldwijd is te zien hoe lang zo’n aanpassing kan duren: binnen naar schatting gemid-deld 8000 jaar hebben zowel 95% van de Noord-Duitsers als de Masaï zich genetisch aangepast aan de consumptie van zuivel. Die aanpassing gebeurt dus niet binnen één mensenleven.

Eet als een jager-verzamelaarOns lichaam is nog altijd bezig te wennen aan gluten, zuivel en suikers. Tussen mensen bestaan grote individuele verschillen als het gaat om voedseltolerantie.

Sommigen zijn al van nature volledig ingesteld op het neolithische menu, anderen hebben last van één of meer voedingsmiddelen. Veel mensen hebben echter geen idee van de samenhang tussen hun dagelijkse voeding, hun gewicht en hun algehele welbe-vinden. Als je het wilt weten, zit er niet anders op dan proefondervindelijk bij jezelf uit te vinden hoe ver jouw eigen lichaam al is aangepast, door te testen hoe je reageert als je die gluten, zuivel of suikers níet eet. In 1975 lanceerde de gastro-enteroloog Walter Voegtlin het eerste paleolithische dieet, een moderne reconstructie van de oude jager- en verzamelaarvoedingswijze, met vlees, vis, eieren, schaal- en schelpdieren, knollen, bessen, groenten, vruchten en noten. De Zweedse arts en wetenschapper Staffan Lin-deberg werkte deze voedingsleer verder uit, onderbouwd met onderzoek dat hij deed bij een jager-verzamelaarvolk in Papoea-Nieuw-Guinea, waar westerse welvaartsziekten niet voorkwamen. Veel aspecten van die paleolithische voedingswijze vind je in mijn voedingsadviezen terug: als je eet wat de natuur in pure vorm voortbrengt, blijf je ook dicht bij je eigen natuur. De rawfoodbeweging gaat nog een stapje verder, door te stellen dat de bereiding van voedsel niet boven de temperatuur van ca. 49 °C mag komen. Maar het gebruik van vuur om voedsel te bereiden ligt evolutionair toch heel vroeg. Het bewijs daarvoor is dat wij bijvoorbeeld gebraden vlees van nature veel beter verteren dan rauw, en dat geldt ook voor sommige groenten.

26

En hoe zit het eigenlijk met bewegen? Het is wel duidelijk dat de neolithische uitvinding van het wiel ook iets met onze gezondheid doet. Onze genetische blauwdruk is in elk geval (nog) niet aangepast op autorijden en evenmin op beeldschermwerk. Om dat te compenseren laat ik je op mijn work-out-dvd’s lekker gezond zeulen en zwaaien met de kettlebell!

VoedselkwaliteitIn de tekenfilm WALL.E zijn de dikke mensjes uiteindelijk naïeve zielenpoten, die worden gemanipuleerd door het bedrijf Buy ‘n’ Large, dat hen voortdurend voedsel en drinken opdringt. Die gedachte spreekt echter veel mensen aan, want het is com-fortabel om te denken dat het allemaal aan de voedingsindustrie ligt, want dan hoef je niet zelf de verantwoordelijkheid te dragen. De waarheid ligt in het midden. Het is zeker zo dat er iets mis is met vooral de houdbare en verpakte voedingsmiddelen waarmee de supermarkt vol ligt. Aan de andere kant: wie koopt die spullen en wie eet ze op? Nie-mand verplicht ons ertoe. En als er al ingrediënten in zitten die verslavend werken, dan is het aan onszelf om te kiezen of we willoze junkies willen zijn, of dat we gaan detoxen en afkicken.

Meer voedsel, minder kwaliteitMet de kwaliteit van ons voedsel is er wel degelijk iets aan de hand. De oorzaak ligt in de geschiedenis van de voedselpolitiek na de Tweede Wereldoorlog. Met de beste bedoelingen – de honger de wereld uit – is in de afgelopen eeuw de productie van voeding wereldwijd geïndustrialiseerd.

De landbouwproductie werd steeds grootschaliger, met enorme oogsten dankzij de toepassing van kunstmest, bestrijdingsmiddelen en genetisch gemanipuleerde ge-wassen. De voedingsindustrie bedacht allerlei methoden om het voedsel langer goed te houden, zodat er altijd voorraad aanwezig is voor mindere tijden. Eigenlijk wordt zo op een moderne manier de neolithische efficiency voortgezet: het streven naar meer op-

27

BIOLOGISCHE TEELT

brengst met minder inspanning. Bij al die op overvloed gerichte productie komt echter wel de kwaliteit van het voedsel in het gedrang. Door de toepassing van kunstmest en bestrijdingsmiddelen verschraalt de kwa-liteit van de landbouwproducten. Groenten die zijn geteeld met moderne land-bouwtechnieken blijken veel minder van alle soorten mineralen te bevatten dan groenten van biologische teelt. Dat verschil wordt nog veel groter bij de grootscha-lige tuinbouw, waar groenten op substraat van steenwol worden gekweekt. De enige voeding die de planten krijgen zit in het water dat via buisjes naar de plant wordt gevoerd. De tuinder bepaalt hierbij welke mineralenmix zijn planten binnen-krijgen. Bij biologische landbouw, waar de planten in de volle aarde groeien en organische meststoffen krijgen, kan de plant zelf een veel breder spectrum aan mineralen uit de grond halen. Zo krijgt je lichaam via biologische groenten een divers spectrum aan mineralen, vitamines en bouwstoffen binnen. Je kunt dat ook proeven: biologische groenten hebben een eigen, lokale smaak. De voedingsindustrie heeft zich erop toegelegd om een constante kwaliteit te leveren, wat meestal ook wordt vertaald in een constante smaak. De grondstof-fen – granen, groenten, vruchten, melk, vlees – worden verwerkt tot neutrale half-fabricaten, waarvan men later weer eindproducten maakt. Later toegevoegde smaak-, kleur- en geurstoffen en conserveringsmiddelen geven het eindproduct de smaak van het merk. Zo liggen er in de supermarkt schappen vol met koekjes, zoutjes, drankjes en broodproducten die louter bestaan uit vulstoffen met een smaakje en een leuke verpakking eromheen. Een deel van de toegevoegde stoffen is afkomstig uit de natuur en een deel is synthetisch. Je moet er een studie van maken om te weten welke E-nummers echt een gezondheidsgevaar voor je kun-nen vormen. Toch kunnen ook natuurlijke stoffen toxisch werken, als we er te veel van binnenkrijgen. Bekende voorbeelden zijn zout en suiker, die vanouds zowel conserveringsmiddel als smaakmaker zijn. De mate waarin we deze stoffen via bewerkte voedingsmiddelen binnenkrijgen, is beslist ongezond. Het probleem daarbij is dat suiker in heel veel verschillende vormen wordt toegepast, die deels verslavend werken op ons lichaam. Onder druk van gezondheids- en consumen-tenorganisaties beginnen enkele grote voedingsmiddelenconcerns in te zien dat kwaliteit van voeding méér is dan massale beschikbaarheid. Op dit moment wordt eraan gewerkt om onder andere het suiker- en zoutgehalte in de bewerkte voe-dingsmiddelen omlaag te brengen.

28

SMAAKVERSTERKER MET VEEL ‘EFFECT’De meest omstreden synthetische smaakversterker is mononatri-umglutamaat, ook bekend als Ve Tsin, monosodiumglutamaat, MSG, gistextract of E-621. Deze stof geeft een zoutachtige vleessmaak aan voedsel en is goedkoop, waardoor hij op grote schaal wordt toegepast. Lichamelijk werkt mononatriumglutamaat in op je hormoonstelsel, waardoor je geen signaal krijgt dat je genoeg hebt gegeten. Zo blijf je maar dooreten. Voor veel mensen heeft het ook een neurotoxische wer-king, waardoor je na de maaltijd een hardnekkige, drukkende hoofdpijn krijgt. Je vindt mononatriumglutamaat in bijna alle hartige voorverpakte voedingsmiddelen, zoals soepen en sauzen, bouillonblokjes, kant-en-klaarmaaltijden, pizza’s enzovoort. In restaurants met een oosterse keu-ken is het een standaard smaakmaker in de keuken, soms in plaats van zout.

29

VleesOver de productie van vlees is al veel gezegd en geschreven. Vlees afkomstig van dieren die in de vrije natuur of in de wei hebben geleefd is in alle opzichten beter.

Ten eerste voor ons geweten: dieren in de bio-industrie leven over het algemeen onder vreselijke omstandigheden. Ten tweede voor onze eigen gezondheid: het vlees van dieren die hebben geleefd in een diervriendelijke omgeving, zonder antibiotica en andere middelen om sneller te groeien, is gezond en smaakt bovendien veel beter. Scharrel- of biologisch vlees is wel duurder, maar veel vlees heb je niet nodig in een gezond voedingspatroon. De vleesindustrie begint overigens ook hier bij te draaien, on-der druk van consumentenorganisaties en dierenactivisten. Als we allemaal conse-quent gaan kiezen voor echte kwaliteit, zal de plofkip misschien al heel snel tot het verleden behoren!

Toxiciteit in het milieuTandpasta bevat fluoride. In onze kleding zitten brandvertragers. Conservenblikjes zijn bekleed met plastics waarvan heel kleine deeltjes in het voedsel komen.

We verven onze huizen vanbinnen en vanbuiten. We steken een geurkaarsje op. We dragen de hele dag de straling van een mobiele telefoon met ons mee. In de stad ademen we een overdosis fijnstof in. We verzorgen ons lichaam met synthetische shampoo, zeep en cosmetica. Ons voedsel bevat zware metalen, bestrijdingsmidde-len en E-nummers. Ons drinkwater bevat medicijnresten. Ons leefmilieu is letterlijk vergeven van de toxische stoffen. We weten niet precies hoe al die stoffen onze gezondheid beïnvloeden. In laboratoriumtests worden proefdieren meestal relatief korte tijd aan grote hoeveelheden toxische stoffen blootgesteld. Maar de echte proefdieren zijn wij zelf: hoe zal langdurige blootstelling van deze enorme di-

30

versiteit aan minuscuul aanwezige toxische stoffen onze gezondheid uiteindelijk beïn-vloeden? Inmiddels zijn er wel aanwijzingen dat het niet pluis is. De vruchtbaarheid van mannen loopt de laatste jaren sterk achteruit. Bepaalde vormen van kanker zijn duide-lijk gerelateerd aan blootstelling aan toxische stoffen. Het is te danken aan het enorme aanpassingsvermogen van ons organisme dat we niet massaal ziek worden. Wat kun je eraan doen? Je zou als een kluizenaar moeten leven om al die invloeden te kunnen mijden. Op de goede politieke partij stemmen of actievoeren vergt een lange adem. Wat je écht kunt doen, is beginnen bij jezelf, in je eigen huishouden. Door ge-zonde gewoontes te ontwikkelen in je voedingspatroon bouw je een stevige buffer op tegenover de toxiciteit in je leefmilieu. Zo compenseer je al die risico’s met superge-zond gedrag. Om die reden stimuleer ik continu het eten van biologische groenten en fruit, scharrelvlees en superfood. Constant echt gezond eten is naar mijn mening beter dan een incidentele ontgiftingskuur doen. Je kunt aan je voeding wel natuurlijke ontgif-ters toevoegen:CHLORELLA EN SPIRULINA Deze superfoods zijn de sterkste detoxers. De groene alg bindt zich aan zware meta-

len, die op deze manier het lichaam veilig kunnen verlaten via de normale spijsverte-ring. Het is belangrijk om de dosering van deze superfoods geleidelijk op te bouwen, want de werking van dit voedingsmiddel is krachtig. Start daarom met 3 gram per dag voor de eerste weken en bouw het in de maanden daarna langzaam op.KNOFLOOK Heerlijke smaakmaker met een zeer krachtige detoxwerking.

KORIANDER Een smakelijke en gezonde detoxer die ook veel gezonde vitamines en mineralen

bevat. Voorwaarde is wel dat je de korianderblaadjes vers gebruikt en ze niet verwarmt. WATER Veel water (en thee) drinken is een voorwaarde om ervoor te zorgen dat afvalstoffen

vlot kunnen worden afgevoerd.

31

De beperkingen van de huidige westerse geneeskundeDe moderne geneeskunde is fantastisch als er sprake is van een helder ziektebeeld. De huisarts of specialist schrijft dan medicijnen voor of er wordt geopereerd – klaar!

Maar als mensen bij hun huisarts komen met vage klachten of een algemeen beeld als het metaboolsyndroom, schrijven de meeste huisartsen medicijnen voor die een symptoom bestrijden. Dat is niet zo vreemd, want artsen zijn opgeleid om te werken met medicijnen, niet om mensen aan te spreken op gedrag. Medicijnen van de farma-ceutische industrie zijn met peperdure gerandomiseerd dubbelblinde onderzoeken ge-test, dus daarop wordt vertrouwd. Bovendien ontvangen huisartsen per patiënt een ver-goeding gebaseerd op een gemiddeld consult van 10 minuten. Dat is onvoldoende om rustig en uitgebreid met iemand door te nemen wat er aan het ziektebeeld voorafging. Een enkele arts zal zijn patiënt doorsturen naar een diëtiste of aandringen op afvallen. Door deze beperkte benadering gaan mensen voor hun gezondheid ook steeds vaker te rade bij beoefenaars van alternatieve geneeskunde, die meer kijken naar het geheel van levensstijl, voeding en beweging. Orthomoleculaire en homeopathische artsen kij-ken bijvoorbeeld welke tekorten er zijn in het lichaam – en op welke manier die kunnen worden aangevuld. Ik ben geen arts, maar een verjongingscoach. Wat ik in mijn werk in de laatste jaren heb gezien, is dat mensen gelukkiger en gezonder worden als ze zelf verantwoordelijkheid nemen voor en investeren in hun gezondheid. Zo kun je in zekere mate voorkomen dat er bepaalde ziekten bij je ontstaan, terwijl ik bovendien bij sommige mensen ernstige bestaande klachten rond diabetes type 2, hart- en vaatziekten en andere chronische aandoeningen heb zien verdwijnen. Alleen maar dankzij gezonde voeding en intensief bewegen heb ik mensen in enkele maanden tijd verbluffende resultaten zien boeken. Ze kwamen om af te vallen, maar ze werden vooral: gezond! Zelf het heft in handen nemen blijkt goed te zijn voor lichaam en geest. Op deze manier kun je eraan meewerken hoe gezond je blijft, in welke conditie je ouder wordt en – wie weet? – hoe lang je leeft.