Toezichtdynamicabtn.nu/wp-content/uploads/2017/09/Toezichtdynamica-masterclass-BTN-18-juni...2012...

27
Toezichtdynamica Masterclass BTN 18 juni 2015 Dr. Marc van Ooijen MBA-H

Transcript of Toezichtdynamicabtn.nu/wp-content/uploads/2017/09/Toezichtdynamica-masterclass-BTN-18-juni...2012...

Page 1: Toezichtdynamicabtn.nu/wp-content/uploads/2017/09/Toezichtdynamica-masterclass-BTN-18-juni...2012 – heden bestuurder PSW 2011 – 2012 directeur Dichterbij 2006 – 2010 interim

Toezichtdynamica

Masterclass BTN 18 juni 2015

Dr. Marc van Ooijen MBA-H

Page 2: Toezichtdynamicabtn.nu/wp-content/uploads/2017/09/Toezichtdynamica-masterclass-BTN-18-juni...2012 – heden bestuurder PSW 2011 – 2012 directeur Dichterbij 2006 – 2010 interim

2012 – heden bestuurder PSW 2011 – 2012 directeur Dichterbij 2006 – 2010 interim manager en senior consultant CC Zorgadviseurs 1998 – 2006 bestuurssecretaris – manager De Twentse Zorgcentra 1989 – 1995 Bestuurskunde

Curriculum vitae M. van Ooijen

Page 3: Toezichtdynamicabtn.nu/wp-content/uploads/2017/09/Toezichtdynamica-masterclass-BTN-18-juni...2012 – heden bestuurder PSW 2011 – 2012 directeur Dichterbij 2006 – 2010 interim

Nevenfuncties 1999 – 2004 RvT Pluryn 2012 – heden RvC Woonpunt - Lid bestuur Nederlandse Vereniging voor Directeuren in de Zorg (NVZD) - Lid Governance-commissie van scheidsgerecht - Lid Adviescommissie arbeidszaken VGN

Page 4: Toezichtdynamicabtn.nu/wp-content/uploads/2017/09/Toezichtdynamica-masterclass-BTN-18-juni...2012 – heden bestuurder PSW 2011 – 2012 directeur Dichterbij 2006 – 2010 interim

Inhoud college Drie delen: 1. De spelregels: formele aspecten 2. Het spelconcept: hoe werkt het in de praktijk 3. Actuele vraagstukken: hoe verder

Page 5: Toezichtdynamicabtn.nu/wp-content/uploads/2017/09/Toezichtdynamica-masterclass-BTN-18-juni...2012 – heden bestuurder PSW 2011 – 2012 directeur Dichterbij 2006 – 2010 interim

Wat is Governance? - De taken, verantwoordelijkheden, bevoegdheden en

de daaraan gekoppelde rollen van Raden van Toezicht , in relatie tot Raden van Bestuur.

- De beweging van meer publiek naar meer privaat : richting markt en richting samenleving (van government naar governance).

- Het geven van meer regie aan burgers over hun leven of zorgproces.

(Ontleend aan Putters, 2009)

Page 6: Toezichtdynamicabtn.nu/wp-content/uploads/2017/09/Toezichtdynamica-masterclass-BTN-18-juni...2012 – heden bestuurder PSW 2011 – 2012 directeur Dichterbij 2006 – 2010 interim

Bestuursmodel Raad van Toezicht model

Andere benamingen Instructiemodel Raad van Commissarissen model

Statutaire organen Bestuur Directie / RvB is stichtingsbestuur en RvT is toezichthouders

Bevoegdheden Alle bij bestuur; directie werkt op aanwijzing

directie

Vertegenwoordigings bevoegdheid

Bestuur Directie / RvB

Verantwoordelijkheid Bestuur Directie

Rechtspositie directie Zwak Goed

Page 7: Toezichtdynamicabtn.nu/wp-content/uploads/2017/09/Toezichtdynamica-masterclass-BTN-18-juni...2012 – heden bestuurder PSW 2011 – 2012 directeur Dichterbij 2006 – 2010 interim

Gaat organisatie van de zorg meer richting het bedrijfsleven?

Het wetsvoorstel op de Maatschappelijke onderneming voorziet in de

‘belanghebbendenvertegenwoordiging’; is dat een mogelijke oplossing?

Page 8: Toezichtdynamicabtn.nu/wp-content/uploads/2017/09/Toezichtdynamica-masterclass-BTN-18-juni...2012 – heden bestuurder PSW 2011 – 2012 directeur Dichterbij 2006 – 2010 interim

Consequenties Governance-code voor structuurvennootschappen - De organisatie is in de eerste plaats een maatschappelijke onderneming: lange termijn maatschappelijke doelstelling gaat boven korte termijn doelstelling aandeelhouder (art. 2 en art. 5); wel ‘redelijke vergoeding voor beschikbaarstelling kapitaal’.

-Behalen van winst is slechts een middel om als organisatie beter te presenteren (toelichting art 2.1.2)

- Recht van enquête door belanghebbenden / cliënten (art 2.2): toetsing van beleid RvB op maatschappelijke doelstelling..

Page 9: Toezichtdynamicabtn.nu/wp-content/uploads/2017/09/Toezichtdynamica-masterclass-BTN-18-juni...2012 – heden bestuurder PSW 2011 – 2012 directeur Dichterbij 2006 – 2010 interim

Eisen van de zorgbrede Governance-code (geen wet, maar eis van branche-organisaties)

• Toezicht houden met systeem (objectiveerbare toetsingscriteria)

• Transparantie (openheid documenten en inspraak)

• Controle op ordelijke bedrijfsvoering

• Spelregels van besturen en toezicht houden

• Kwaliteit van toezicht en betuur

• Omgang Raad van Toezicht en Raad van Bestuur

• Gedragsregels (geboden en verboden)

Page 10: Toezichtdynamicabtn.nu/wp-content/uploads/2017/09/Toezichtdynamica-masterclass-BTN-18-juni...2012 – heden bestuurder PSW 2011 – 2012 directeur Dichterbij 2006 – 2010 interim

Discussie Governance - Code Tabaksblatt: 10 maart 2003 gepubliceerd, in werking op

30 december 2004. - Zorgbrede Governance-code, 1 jan. 2006. - Governancecode hoger onderwijs, 2006. - Governance-code woningcorporaties, 2007.

- Wet Bestuur en Toezicht (1-1-2013) - Een lastig gesprek (Halsema, 2013) - Tussen besturing en samenleving (NVZT, VAR, 2014) - De vrijblijvendheid voorbij (NVTZ, Brenninckmeijer, 2014) - ‘Governance in de zorg’, NVZD, 2015

Page 11: Toezichtdynamicabtn.nu/wp-content/uploads/2017/09/Toezichtdynamica-masterclass-BTN-18-juni...2012 – heden bestuurder PSW 2011 – 2012 directeur Dichterbij 2006 – 2010 interim

Discussie: In hoeverre leidt juridisering tot beter bestuur? Cases: ABNAMRO Ahold Meavita Espria

Page 12: Toezichtdynamicabtn.nu/wp-content/uploads/2017/09/Toezichtdynamica-masterclass-BTN-18-juni...2012 – heden bestuurder PSW 2011 – 2012 directeur Dichterbij 2006 – 2010 interim

Toezichtdynamica Deel II - Onderzoek naar functioneren Raden van Toezicht - Krachtenveld van het Zorgtoezicht: de bril. - De praktijk: drie casestudies - Verklaringen: Model Gedragstypologieën Intern Toezicht

Page 13: Toezichtdynamicabtn.nu/wp-content/uploads/2017/09/Toezichtdynamica-masterclass-BTN-18-juni...2012 – heden bestuurder PSW 2011 – 2012 directeur Dichterbij 2006 – 2010 interim

-Welke kenmerken van zorgorganisaties en RvT’s verklaren hun functioneren?

- Invloed van de omgeving? (marktwerking / extern toezicht)

- Is het mogelijk een model met weinig variabelen te ontwikkelen?

Onderzoeksvragen

Page 14: Toezichtdynamicabtn.nu/wp-content/uploads/2017/09/Toezichtdynamica-masterclass-BTN-18-juni...2012 – heden bestuurder PSW 2011 – 2012 directeur Dichterbij 2006 – 2010 interim

Conceptueel kader: Krachtenveld van het Zorgtoezicht

Meso- perspectief zorgorganisatie 1. Bestuurlijke verhoudingen (CR, OR en Medische staf); 2. Functioneren beleids- en kwaliteitssysteem; 3. Stakeholdermanagement; 4. Financiële situatie; 5.Vóórkomen van incidenten; 6. Macht en visie vakbonden, cliëntorganisaties, beroepsorganisaties; 7. Opstelling financiers 8. Opstelling gemeentes in werkgebied; 9. Concurrentie

Micro- perspectief RvT – RvB 1. Bestuurlijke competenties van Raad van Bestuur – Raad van Toezicht; 2. Omvang en demografische samenstelling Raad van Bestuur en Raad van Toezicht; 3. Groepsdynamica; 4. Overeenstemming TVB; 5. Overeenstemming over visie en strategie; 6. Verhouding voorzitter Raad van Bestuur – Raad van Toezicht; 7. Mate van informatie- asymmetrie.

Macro- perspectief de rechtsstaat 1. Wet- en regelgeving; 2. Financieringsstructuur; 3. Economisch getij; 4. Institutionele structuur (cultuur).

Page 15: Toezichtdynamicabtn.nu/wp-content/uploads/2017/09/Toezichtdynamica-masterclass-BTN-18-juni...2012 – heden bestuurder PSW 2011 – 2012 directeur Dichterbij 2006 – 2010 interim

Invloed van de omgeving op intern toezicht: Verhouding intern toezicht – extern toezicht

- Ervaring is: extern toezicht neemt alleen maar toe, inclusief administratieve lastendruk.

- Extern toezicht is vooral thematisch, intern toezicht is breder (functioneren bestuur): hoeft elkaar niet te bijten.

- Beweging dat RvT gesprekspartner wordt van extern toezicht is ‘dubieus’ .

- Externe factoren / kenmerken spelen in de discussies binnen RvT hooguit indirect een rol.

Page 16: Toezichtdynamicabtn.nu/wp-content/uploads/2017/09/Toezichtdynamica-masterclass-BTN-18-juni...2012 – heden bestuurder PSW 2011 – 2012 directeur Dichterbij 2006 – 2010 interim

Invloed van de omgeving op intern toezicht: Invloed toenemende marktwerking

-We zijn al 25 jaar bezig met de introductie van marktwerking.. -Marktwerking heeft zo veel effect als bestuurders toelaten (Putters, 2001). -… dat is nu nog steeds zo.

Page 17: Toezichtdynamicabtn.nu/wp-content/uploads/2017/09/Toezichtdynamica-masterclass-BTN-18-juni...2012 – heden bestuurder PSW 2011 – 2012 directeur Dichterbij 2006 – 2010 interim

- Transparantie wordt wel met de mond beleden… - Bias - Reikwijdte van de conclusies

- Uiteindelijk drie cases:

- Tandem aan het werk. - Waar geld telt. - Zoeken naar evenwicht.

De casestudies…

Page 18: Toezichtdynamicabtn.nu/wp-content/uploads/2017/09/Toezichtdynamica-masterclass-BTN-18-juni...2012 – heden bestuurder PSW 2011 – 2012 directeur Dichterbij 2006 – 2010 interim

Achter de schermen van de cases 1, 2 en 3….. 1. Gedrag Toezichthouders inzake ‘Strategie’…

2. Casus van ontslagen bestuurder…

3. Vooroverleg en advies…..

Page 19: Toezichtdynamicabtn.nu/wp-content/uploads/2017/09/Toezichtdynamica-masterclass-BTN-18-juni...2012 – heden bestuurder PSW 2011 – 2012 directeur Dichterbij 2006 – 2010 interim

Achter de schermen…..Citaten… discussie “Een bestuurder hoort altijd meer van de financiën te weten dat zijn eigen Toezichthouder, al is die accountant.” “Ik heb een veto op de benoeming van een Toezichthouder.” “Een voorzitter RvT moet in het vooroverleg geen inhoudelijke discussie voeren met Bestuurder; dat is voor de vergadering.”

Page 20: Toezichtdynamicabtn.nu/wp-content/uploads/2017/09/Toezichtdynamica-masterclass-BTN-18-juni...2012 – heden bestuurder PSW 2011 – 2012 directeur Dichterbij 2006 – 2010 interim

1. Ondanks verschil in kenmerken, vergelijkbare gedragspatronen.

2. 90% van de tijd: vraag – antwoord individuele toezichthouder en bestuurder.

3. Er is nauwelijks sprake van ‘adviseren’. 4. ‘De bestuurder bestuurt’ is top-of-mind bij

Toezichthouders. … ‘vertrouwen’ niet.. 5. De RvT is geen team.

Casestudies: opvallende waarnemingen

Page 21: Toezichtdynamicabtn.nu/wp-content/uploads/2017/09/Toezichtdynamica-masterclass-BTN-18-juni...2012 – heden bestuurder PSW 2011 – 2012 directeur Dichterbij 2006 – 2010 interim

Twee variabelen: Vertrouwen: vind ik dat de bestuurder de goede dingen doet en dat hij dat ook goed doet? Afstand: ben ik bereid, en zo ja wanneer en hoe, om op de bestuurdersstoel te gaan zitten?

Model Gedragtypologieën Intern Toezicht

Page 22: Toezichtdynamicabtn.nu/wp-content/uploads/2017/09/Toezichtdynamica-masterclass-BTN-18-juni...2012 – heden bestuurder PSW 2011 – 2012 directeur Dichterbij 2006 – 2010 interim

Model Gedragtypologieën Intern Toezicht

weinig vertrouwen: Controleren

Toetsen Laten informeren

veel vertrouwen: Vertrouwen geven

Weinig afstand: Sturen

Beïnvloeden

Veel afstand: Afstand houden

Adviseren

Toezicht houden

Page 23: Toezichtdynamicabtn.nu/wp-content/uploads/2017/09/Toezichtdynamica-masterclass-BTN-18-juni...2012 – heden bestuurder PSW 2011 – 2012 directeur Dichterbij 2006 – 2010 interim

Belangrijkste onderscheidende kenmerken RvT

- Bestuurlijke competenties - Groepsdynamica - Voorzitter RvT (i.r.t voorzitter RvB) - Diversiteit - Financiële situatie (in-control)

Page 24: Toezichtdynamicabtn.nu/wp-content/uploads/2017/09/Toezichtdynamica-masterclass-BTN-18-juni...2012 – heden bestuurder PSW 2011 – 2012 directeur Dichterbij 2006 – 2010 interim

4. Niet de besturing maar het bestuur. - Nvtz stelt dat RvT zich te veel richt op de bestuurder(s). Zij stelt dat RvT zich moet verbreden: toezicht op besturing..

Page 25: Toezichtdynamicabtn.nu/wp-content/uploads/2017/09/Toezichtdynamica-masterclass-BTN-18-juni...2012 – heden bestuurder PSW 2011 – 2012 directeur Dichterbij 2006 – 2010 interim

Mijn stelling: Niet de besturing maar het bestuur. -Het gaat niet om bevoegdheden of scope, maar goede invulling van rol -Huidige rol en taakverdeling RvB – RvT is duidelijk en goed

-Het gaat om invulling geven aan de rol: aanpassen van gedrag

Page 26: Toezichtdynamicabtn.nu/wp-content/uploads/2017/09/Toezichtdynamica-masterclass-BTN-18-juni...2012 – heden bestuurder PSW 2011 – 2012 directeur Dichterbij 2006 – 2010 interim

Niet de besturing, maar het bestuur… …daarvoor is Goede informatie is belangrijk

-RvB belangrijkste informatiebron: gaat ook om inkleuring.

-RvB nooit enige informatiebron

-Bedrijfsbezoeken, meer gesprekken or en cr etc, wel in afstemming en overleg

Page 27: Toezichtdynamicabtn.nu/wp-content/uploads/2017/09/Toezichtdynamica-masterclass-BTN-18-juni...2012 – heden bestuurder PSW 2011 – 2012 directeur Dichterbij 2006 – 2010 interim

Afronding, Samenvatting overall

Wederzijds vertrouwen is cruciaal -Als wederzijds vertrouwen, dan kan RvB alleen maar profijt hebben info van RvT.

-Goede bestuurder, streeft naar diverse info voor RvT om er zelf beter van te worden.

- RvT moet info afstemmen met RvB en altijd op gepaste afstand blijven.