Het leven zoals het is: Het leven zoals het is:

De brandweer !De brandweer !

Of is het eerder dit …Of is het eerder dit …

… … en dit …en dit …

… … of dit …of dit …

… … soms dit …soms dit …

Maar helaas ook soms dit …Maar helaas ook soms dit …

… … of dit …of dit …

Daarom …Daarom …

Voorstelling Voorstelling FiST FiST

Brandweer DeinzeJanuari 2013

Gebaseerd op het boek:Gebaseerd op het boek:

Stress en trauma bij de politie

Erik DE SOIR, Patrick VAN DEN STEENE en Frédérick DAUBECHIES

MAKLU Uitgevers

DOELSTELLINGEN FIST:DOELSTELLINGEN FIST:

• Onmiddellijke opvang : Eerste Psychologische Hulp bij Ongevallen op de plaats van de interventie. o Voorbeeld: Opvang van gewonde collega tijdens interventie

• Antenne voor psychologische stress na interventie en …• vrijblijvende ondersteuning in eerste ogenblikken na een

ingrijpende interventie.o Voorbeeld: Na interventie met dodelijke afloop (code 20) of

traumatiserende gebeurtenis

• Opvolging: geheel van gesprekken en contacten in de dagen/weken volgend op de ingrijpende interventieo Voorbeeld: groepsdebriefing na traumatische ervaring

SLACHTOFFER WORDEN ALS HULPVERLENER ?SLACHTOFFER WORDEN ALS HULPVERLENER ?

Een ‘slachtoffer’ is iemand die door de gevolgen van bepaalde handelingen of gebeurtenissen wordt getroffen

lichamelijk of psychologisch

door het meemaken van een ongeluk…of doorgetuige te zijn van een schokkende situatie

NIEMAND WORDT ‘ZOMAAR’ HULPVERLENER

Je wilt helpen en dat zegt iets over jou, vaak meer dan je zelf beseft of wil

beseffen.Je wilt het verschil maken door met

betekenisvolle dingen bezig zijn, mensen in nood helpen.

maar Je moet zorg voor jezelf dragen… dat

begint op bij je thuis, maar gaat door op je werk, de switch zomaar afzetten, kan

je niet en je raakt nooit slachtoffers ongestraft aan

“De keerzijde van de medaille van motivatie is kwetsbaarheid !”

Welke interventie had een Welke interventie had een impact op jou ?impact op jou ?

Wat … waarom … en hoe ging je ermee om ?

ELKE INTERVENTIE IS ANDERS…ELKE INTERVENTIE IS ANDERS…

HET CRASH MODELHET CRASH MODEL

HET CRASH MODELHET CRASH MODEL

Slachtoffers:Tertiaire

SecundairePrimaire

Type slachtoffer

Type preventie

Type gebeurtenis

Acties:PreventieAanpak

Ψ opvolging

Gebeurtenissen:TraumatogeenDepressogeenExhaustogeen

Soorten slachtoffers:• Primaire, secundaire & tertiaire getroffenen

Soorten gebeurtenissen:

• Traumatogene gebeurtenis- (Levens)bedreiging, (doods)angst, zekerheden in het leven

weg- Confrontatie met de dood

• Depressogene gebeurtenis (deprimerend)- Verlies van mensenleven, acute rouw, verdriet, intense

emoties, neerslachtigheid, stilte

• Exhaustogene gebeurtenis (uitputting)- Uitputting lichamelijke/fysieke reserves, flame out

Mogelijkheden preventie

• Primaire, secundaire & tertiaire preventie

• Primaire preventie: maatregelen die toelaten om post-impact gevolgen (restletsels) te vermijden voorkomen

• Secundaire preventie: maatregelen die toelaten om de post-impact gevolgen te verminderen ontwikkeling van symptomen in een vroegtijdig stadium voorkomen via juiste tussenkomst

• Tertiaire preventie: maatregelen die zich richten op de behandeling van chronische en/of gefixeerde restletsels op lange termijn (psychotherapeutische behandeling)

WANNEER WORDEN SCHOKKENDE, INGRIJPENDE INTERVENTIES ALS WANNEER WORDEN SCHOKKENDE, INGRIJPENDE INTERVENTIES ALS

‘POTENTIEEL TRAUMATISCH’ GEZIEN?‘POTENTIEEL TRAUMATISCH’ GEZIEN?

de ervaring is plots, eenmalig, onverwacht, buitengewoon;

brengt intense gevoelens van machteloosheid, woede, angst en ontreddering;

confronteert je op met de dood of veiligheid van jezelf of iemand anders.

je basisverwachtingen en –zekerheden omtrent het leven worden verstoord (veiligheid, voorspelbaarheid, vertrouwen, eerlijkheid, samenhang, zinvolheid, controle, etc.)

VERSCHILLENDE FASEN NA EEN

INGRIJPENDE INTERVENTIE

1. Acute impact fase: van 24 à 72 uur (na de interventie)

1. Doorwerkingsfase: van enkele dagen tot enkele weken (4 - 6 weken)

2. Fixatiefase: verwerking na enkele weken

o Meerderheid van de hulpverleners verwerkt een ingrijpende interventie spontaan. (70 à 80 %)

o 15 à 20% kan problemen van doorwerking ondervinden, ongeveer 1,5 à 3% kan blijvende restletsels ontwikkelen.

ONMIDDELLIJK NA INGRIJPENDE INTERVENTIES:

DE ACUTE FASE

• Machteloosheid en hulpeloosheid, ‘in een roes verkeren’, onbesef van draagwijdte van gevolgen, gevoel van onwerkelijkheid, hyper/hypo-actief gedrag (fight or flight), agressie en cynisme

• Mogelijkheid om veiligheid, geborgenheid en rust aan te bieden zodat de impact langzaam kan doordringen

• Informatie verschaffen (over de situatie, de feiten, de gevolgen, de voorziene hulp, etc.)

• Ventilatie: praten, gevoelens uiten, tijd

De beste FiST helper de collega brandweerman !

NA INGRIJPENDE INTERVENTIES:

DE DOORWERKINGSFASE

• Heen/weer beweging tussen herbeleving en vermijding van de herinneringen die met de interventie samenhangen.

• Steunomgeving (collega’s, leiding) kan helpen: luisteren, begrip tonen, erkenning bieden en dingen bespreekbaar maken

• Contact met lotgenoten : acute opvang, psychologische debriefing na verloop van enkele dagen, contact met (in)directe slachtoffers, etc.

DE REACTIE:DE REACTIE:

DE DRIEHOEK VAN IMPACTDE DRIEHOEK VAN IMPACT

MOGELIJKE EMOTIONELE IMPACTMOGELIJKE EMOTIONELE IMPACT

• Een interventie kan :• Een sterke impact hebben op de ene persoon• En een verwaarloosbare impact op de andere persoon

• Een persoon kan :• Het ene moment geraakt worden door die ene

interventie• Maar niet door een andere zware interventie

Waarom reageren mensen zo verschillend?

Slachtoffer(s)

SituatieHulpverlener zelf

DE DRIEHOEK VAN IMPACTDE DRIEHOEK VAN IMPACT

VOORBEELDVOORBEELD• Tom en Rudi zijn technisch team bij bevrijding

van een beknelde hoogzwangere vrouw uit een voertuig

• De vrouw van Tom is momenteel 7 maand zwanger en had 2 jaar geleden een miskraam

• Rudi is vrijgezel en heeft nog nooit een langdurige relatie gehad

DOORWERKINGSREACTIES (NORMAAL)DOORWERKINGSREACTIES (NORMAAL)

Tijd

Herhaling/herbeleving

Vermijding

DOORWERKINGSREACTIES (VERSTOORD)DOORWERKINGSREACTIES (VERSTOORD)

Tijd

Herhaling/herbeleving

Vermijding

AANPAK EERSTE OPVANGAANPAK EERSTE OPVANG

ONVEE PrincipesONVEE Principes

Onmiddellijkheid

Nabijheid

Verwachting

Eenheid

Eenvoud

VERDERE OPVOLGING:VERDERE OPVOLGING:

REIMS PRINCIPEREIMS PRINCIPE

RITUELENRITUELEN

ERKENNINGERKENNING

INFORMATIEINFORMATIE

MantelzorgMantelzorg

SECUNDAIRE VICTIMISATIESECUNDAIRE VICTIMISATIE

Eerste opvangEerste opvang

STRUCTUUR EN WERKING FISTSTRUCTUUR EN WERKING FIST

FiST : provinciale FiST medewerkersFiST : provinciale FiST medewerkers

• Federale FiST Staf

• Provinciale FiST Stafo Provinciale FiST Supervisor, coordinator, secretaris

en een arts

• Provinciale FiST medewerkerso FiST antennes (intern korps)o debriefers (extern korps)

• Plannen: regiowerking

Alle FiST leden zijn vrijwillige of professionele brandweerlui/ambulanciers

Wanneer zoek je professionele hulp?Wanneer zoek je professionele hulp?

- Gevoelens blijven sterk aanwezig ( > 4 à 6 weken)- Werk en familiaal leven lijden onder je toestand, je kan het

niet plaatsen- Geen innerlijke rust meer vinden- Geen energie meer hebben voor iets anders- Blijvend gevoel van gejaagdheid- Verstoord functioneren tijdens interventies

o herbeleving, vermijding, …

Zijn er nog vragen ?Zijn er nog vragen ?

Dank u voor uw aandacht …Dank u voor uw aandacht …