Sterrenkunde en ruimtevaartgroep 5

Oktober 2008René Dohmen

Sterrenkunde

• Zwaartekracht

• Het zonnestelsel

• Sterren

• Het heelal

• (Ruimteafval)

• Zelf sterren kijken

• 2009: Jaar van de astronomie

ZwaartekrachtEen kanon schiet een kogel weg. Na een tijdje valt hij op de grond.Als je te hard schiet, komt de kogel nooit meer terug.Als je precies hard genoeg schiet blijft de kogel rondjes draaien om de aarde.

ZwaartekrachtAlle voorwerpen in het heelal trekken elkaar aan.

Doordoor vallen appels omlaag uit een boom.

Beweging van de zonDe zon komt elke elke morgen in het oosten op. ‘s Middags staat ze in het zuiden.‘s Avond gaat ze in het westen onder.In werkelijkheid is het de aarde die draait.

Beweging van de zonIn de zomer beweegt de zon hoog langs de hemel.In de winter komt ze heel laag boven de horizon.

Het zonnestelselHet begon met een grote draaiende gaswolk.Middenin ontstond een grote bol. Dat werd de zon.De bol werd zo heet dat er een kerncentrale in ontstond. De zon kan zo 10 miljard jaar branden. Daarvan is nu de helft voorbij.

Het zonnestelselRond de zon bleven nog resten gas en stof over. Daaruit ontstonden acht kleinere bollen. Dat zijn nu de planeten.

De planetenEr draaien acht planeten rond de zon.

De zonDe buitenkant van de zon is 5600 graden Celsius.Binnenin is het 15 miljoen graden.Op het oppervlak van de verschijnen soms koele, donkere zonnevlekken. Van het oppervlak schieten soms enorme zonnevlammen weg.

MercuriusMercurius staat dichtste bij de zon.In werd in oktober 2008 gefotografeert door een satelliet.Het is op Mercurius erg warm in de zon: 430 graden Celsius.In de schaduw vriest het meer dan 100 graden.

VenusHet zusje van de aarde. Venus is ongeveer evengroot en is helemaal in wolken gehuld. Aan het oppervlak is het gloeiend heet (bijna 500 graden) door het broeikaseffect.

De aardeDe blauwe planeet. Herken je wat de kleuren zijn?

De MaanDraait in ongeveer een maand (28 dagen) om de aarde.We zien altijd dezelfde kant van de maan!

http://www.google.com/moon/

Aarde & MaanDe Maan is veel kleiner dan de Aarde.Ze staat op ruim 300.000 km van de Aarde.Het licht doet er 1 seconde over om naar de aarde te reizen.Astronauten kunnen er in 3 dagen naar toe reizen

De aardeGezien vanaf de maan. Er is maar een deel verlicht. Het is nacht waar het donker is.

MaanDe Maan is altijd rond, maar meestal lijkt de maan kleiner.Het donkere deel wordt niet door de zon verlicht (schaduwzijde).

http://jove.geol.niu.edu/faculty/stoddard/JAVA/moonphase.html

De MaanWaardoor we niet altijd een verlichte maan zien.

MaanHieronder zie je de Maan bij Venus (in mei 2007). Je ziet dat het donkere deel van de Maan niet helemaal donker is: het asgrauw schijnsel.

MarsMars is rood doordat er veel ijzer (roest) is.Op de rode planeet zijn al een paar ruimteschepen geland.Op de polen is ijs, net zoals op aarde. Overdag is het soms lekker warm. ‘s Nachts vreselijk koud. Vroeger was er water op Mars.

JupiterJupiter is de grootste planeet rond de zon. Ze heeft heel veel manen. De grootste vier kun je met een verrekijker of een kleine sterrenkijker al zien. Er woedt al honderden jaren een enorme storm (rode vlek). Jupiter is één van de vier gasplaneten.

SaturnusDe geringde planeet. De schijf bestaat uit hele fijne ringetje die soms gevlochten zijn. Ze zijn ontstaan door botsende maantjes. In de ringen draaien nu nog veel manen. Ook de andere vier gasplaneten hebben ringen, maar die zijn heel moeilijk te zien.

Uranus en NeptunusTwee ijskoude gasplaneten. Op Neptunes zijn ook wat stormen te zien.

AsteroïdenEr zijn nog veel kleinere resten die rond de zon draaien. Die noemen we asteroïden of planetoïden.

Asteroïden (plaats)De meeste draaien tussen Mars en Jupiter rond de zon.

Vallende sterrenSoms zie plotseling een ster vallen. Gelukkig valt er niet echt een ster. Er verbrandt een klein steentje of een stofje hoog in de lucht (100km hoog). Vooral in de zomer – rond 12 augustus – kun je er veel zien.Je mag natuurlijk best een wens doen,maar vertel hem niet aan iemand anders.

Asteroïden (Kraters)Op tientallen andere plekken zijn nog de gaten te vinden waar een steen terecht kwam. Dit gat in Arizona (VS) is 1,2 km groot.

KometenSoms staat er ineens een vreemde vage ster aan de hemel. Vaak zit er ook een staart aan. Vroeger werden deze dingen dan ook staartsterren genoemd.

KometenKometen zijn ijsklompen die op grote afstand om de zon draaien.Als ze dichtbij komen smelten ze en ontstaat er een enorme staart die door de zon wordt weggeblazen.In 2007 waren er (toevallig) hele mooi kometen te zien.

SterrenAlle sterren die je ziet zijn zonnen. Alleen staan ze veel verder weg. Sommige zijn kleiner, maar er zijn ook veel grotere sterren.Onze ster – de zon – is een middelmatige ster. Niet alle sterren zijn geel.

Sterren (grootte)

Sterren (grootte)

AfstandenReistijden naar hemelobjecten:

Met de snelheid van een raket(20.000 km/h)

Maan1 a 3 dagenMars1 jaarJupiter2 jaar

AfstandenReistijden naar hemelobjecten:

Met de snelheid van het licht(300.000 km/s=7x rond de aarde in 1 seconde)

Maan 1 secondeZon 8 minutenDichtstbijzijnde ster 5 jaarAndromeda nevel 2,2 miljoen jaarVerste sterrenstelsels 12 miljard jaar (de zon is 5 miljard jaar oud)

HeelalDe sterren in het heelal vormen samen sterrenstelsels. Vaak zijn dat grote pannenkoeken. Soms hebben ze mooie spiraalvormen.In elk sterrenstelsel zitten miljoenen sterren.

HeelalDe sterrenstelsels vormen samen enorme groepen van soms wel 1000 stelsels.

MelkwegOok wij zitten met onze ster – de zon – in een sterrenstelsel.Als we er boven zouden kunnen vliegen zouden we mooie spiralen zien.

MelkwegWe zitten er echter midden in. Daarom zien we niets van die vorm, maar wel hele mooie banden. Dat noemen we de Melkweg. Op een heldere zomeravond, kun je vanaf een donkere plek de melkweg tussen de sterren zien.

AstronautenAls mensen de ruimte ingaan, moeten ze een speciaal pak aan.Het pak beschermt de astronaut tegen het felle zonlicht.In een soort rugzak zitten flessen met zuurstof om te ademen. Net als bij een duiker. In het heelal is immers geen lucht.www.li-do.nl

                                                                                                

                             

Mensen op de maanEr zijn een paar mensen op de maan geweest. Dat is al 40 jaar geleden. Ze hadden een speciale raket, een auto en een vlag van Amerika bij zich.Zou de vlag wapperen in de wind?

RuimtestationIn een ruimtestation kunnen een paar astronauten een jaar lang werken.

Doen!

Computerprogramma: Stellariumwww.stellarium.org/

Kraters makenAfstanden schattenModellen maken

Internet

Negen PlanetenOp deze website kun je heel veel lezen over alle planeten die om de zon draaien.www.infoster.be/negepl/ Astronomie AntwoordenEen heel erg uitgebreide website met heel veel informatie over alles wat met sterrenkunde te maken heeft.www.astro.uu.nl/~strous/AA/nl/index.html SterrenkidsEen leuke website, speciaal voor kinderen bedoeld.www.sterrenkids.nl De koepelInformatie, sterrenkaarten en boeken.www.dekoepel.nl

Zelf kijkenGewoon tijdens een wandeling of op vakantieVerrekijkerMaanHeldere planeten (Venus, Jupiter)Sterrenbeelden (Pannetje)Foto’s maken met een digitale cameraMisschien later wel met een sterrenkijker kijken.

www.li-do.nl

IYA 2009Internationaal jaar van de astronomie.

Doel: Zoveel mogelijk mensen een kennis laten maken met sterrenkunde.

Laten zien hoe mooi alles aan de hemel is.Mensen door een sterrenkijker laten kijken.Vertellen hoe je sterrenkundige kunt worden (meisjes!)