Strafuitsluitingsgronden

Hoofdstuk 16 pagina 16 t/m 25

Waar gaan we het over hebben?

• Wat is een strafuitsluitingsgrond?• Wie heeft de bevoegdheid om niet tot straf over te gaan

wegens strafuitsluitingsgronden?• Welke strafuitsluitingsgronden zijn er?• Aan welke voorwaarden moet er voldaan worden voor het

aanvoeren van een strafuitsluitingsgrond?

Rechtvaardigingsgronden

• Overmacht in de zin van noodtoestand (art. 40 Sr)• wettelijke voorschrift (art. 42 Sr)• Bevoegd gegeven ambtelijk bevel (art. 43 lid 1 Sr)• Noodweer (art. 41 lid 1 Sr).

Neemt de wederrechtelijkheid weg,

Schulduitsluitingsgronden

• Noodweerexces (art. 39 Sr)• Onbevoegd gegeven ambtelijk bevel (art. 43 lid 2 Sr).• Ontoerekeningsvatbaarheid (art. 39 Sr)• Psychische overmacht (art. 40 Sr)

Neemt de schuld weg, waardoor de

dader niet strafbaar is.

Overmacht noodtoestand

Twee botsende plichten: wet naleven en maatschappelijk Als de maatschappelijke plicht zwaarder weegt =>

succesvolberoep op noodsituatie mogelijk.

Noodweer

• Kent drie voorwaarden:– Ogenblikkelijke en wederrechtelijke aanranding– Van eigen of andermans lijf, eerbaarheid of goed– Geboden door noodzakelijke verdediging

• Moet voldoen aan twee eisen:– Proportionaliteit– Subsidiariteit

Ontoerekeningsvatbaarheid

Iemand is ontoerekeningsvatbaar als hem een feit wegens gebrekkige ontwikkeling of psychische stoornis niet kan worden

toegerekend.

Psychische overmacht

Lijkt op noodtoestand, maar nu is er in feite geen keuze om iets anders te doen. Feitelijk wordt iemand tot een bepaalde keuze gedwongen. Ook hier moet sprake zijn van proportionaliteit en

subsidiariteit.

Noodweerexces

• Er is sprake van noodweersituatie• Er is sprake van noodzakelijke verdediging• De verdediging is wel subsidiair maar niet proportioneel• Maar wel het directe gevolg van de hevige gemoedstoestand

die door de aanranding wordt veroorzaakt

Open vragen• Welke zijn de geschreven strafuitsluitingsgronden en hoe zijn deze onder

te verdelen?• Waarom kan een ‘ontoerekeningsvatbare’ niet voor een strafbaar feit

worden gestraft?• Wat is een goed praktisch voorbeeld van noodtoestand?• Wat is het verschil tussen noodweer en noodweerexces?• Kan een onbevoegd gegeven ambtelijk bevel de strafbaarheid ook

opheffen? • Wat vervalt er ten aanzien van het strafbare feit bij het aanwezig zijn van

een rechtvaardigingsgrond?• Wat is het verschil tussen noodtoestand of overmacht in enge zin

(eigenlijke overmacht)?• Wie beslist of een dader zich kan beroepen op een strafuitsluitingsgrond?• Waarom moet jij als (buitengewoon) opsporingsambtenaar iets weten

over strafuitsluitingsgronden?