Leo Bikker

Legionella Preventie

Presentatie Leo Bikker

Bikker Advies & Consultancy

Introductie •  Oud Inspecteur Waterleidingbedrijf Oasen •  Oud bestuurlid Stichting Veteranenziekte •  Lid van LOPL •  Docent Kenteq en ISSO •  Adviseur

Levend Water Bikker Advies & Consultancy

Programma.

•  Algemene info – historie- theorie •  Praktijk met voorbeelden en foto´s •  Besmettingsrisico´s •  Alternatieve technieken – oplossingen ??? •  Controle beveiligingen •  Nieuwbouw en bestaand •  Hoe verricht je een inspectie •  Monstername

EERSTE ONTDEKKING

•  Historie: •  Eerste uitbraak in US Philadelphia 1976 Nadien nog diverse uitbraken •  Rapport Legionellose van de gezondheidsraad

1986 – 1996 (o.a. Prof.dr. Ir. Dick v/d Kooij) •  Febr. 1999 ramp Flora Bovenkarspel •  Recent; Warstein Duitsland (2013)

Monument Bovenkarspel

Historie in vogelvlucht;

Uitreiking Award 2006 Bikker Advies & Consultancy

Wat is legionella? •  Legionella is een bacterie. •  Parasiet •  Aantal soorten >53 •  Pneumophila en Non Pneumophila •  Sero type 1 ca 90 % besmettingen. •  Ca 90 % aantoonbaar urine antigeentest.

Spoedeisende hulp Bikker Advies & Consultancy

Legionellabacterie

•  Legionella’s zijn staafvormige, beweeglijke bacteriën die leven in grondwater en (zoet) oppervlaktewater.

•  De bacteriën hebben een lengte van 2 tot 20 micron en een doorsnede van 0,3 tot 0,9 micron

Groei-factoren

water (potgrond) zuurstof temperatuur PH waarde sediment en biofilm verblijftijd water stilstand/stagnatie

Protozoa en amoebe

L. pneumophila serogroep 1, delend in een amoebe (x 18.500) (Barry S. Fields, Centre for disease control)

Legionella wordt ‘opgegeten’ door protozoën en amoeben die de biofilm ‘begrazen’. Legionella vermenigvuldigt zich in de protozoën en amoeben (parasiteren). Uiteindelijk komen de bacteriën weer vrij in het water.

40 45 50

Snelle decimering

Trage decimering Trage uitgroei

Trage uitgroei

Snelle uitgroei

Snelle uitgroei Optimale uitgroei

Overleving

warmtapwater

douches, mengwater

drinkwater (in gebouw)

drinkwater (inname)

bevochtiging

koeltorens

Bacteriegroei en temperatuur Bikker Advies & Consultancy

Verhoogde kans groei

Legionella

Besmettingsbronnen

•  Drinkwater •  Proceswater •  Koeltorens •  Fonteinen •  Luchtbevochtiging •  Alle vernevelingstoestellen •  Potgrond (uitzonderlijk)

Levende organismen in waterleidingen Bikker Advies & Consultancy

Incubatietijd •  2 tot maximaal 21 dagen.

•  Pontiac Fever binnen 4 uur al kans op ziekteproces.

•  Deze ziekte verloopt onschuldig.

•  De ernstige vorm; Legionella-ziekte •  (longontsteking) (mortaliteit tussen de 10 en 30%)

Ziekte verschijnselen

•  HOOFDPIJN •  SPIERPIJN •  DROGE HOEST •  KORTADEMIG •  KOORTS 39 a 40 GRADEN •  VERWARDHEID

Wetgeving

•  Meldplicht monsters (1000 kve) •  BRL 6010 verplicht voor HR •  Drinkwaterwet •  Bouwbesluit •  Nen 1006 •  Waterwerkbladen (www. Infodwi.nl) •  Aansluitvoorwaarden wl. bedrijven

Voorschriften leidingwaterinstallaties Drinkwaterwet

+ Drinkwaterbesluit + 4 Regelingen

(2011)

Woningwet + Bouwbesluit

(2012)

NEN 1006 AVWI (A2-2009)

Waterwerkbladen WB-3.8 en 1.4G

(Model) Aansluit- voorwaarden (2004)

ISSO-55.1, 55.2 en 30.5 Checklist hotspots

ISSO-SBR-811

Inspectierichtlijn* (2010)

Kleintje Legionellapreventie

Beoordelings- rapporten WB-3.8

Bikker Advies & Consultancy Bikker Advies & Consultancy Bikker Advies & Consultancy

ISSO-publicaties

•  55.1 Legionellapreventie leidingwater •  55.2 Zorgplicht Legionellapreventie •  55.3 Legio.prev. in klimaatinstallaties •  55.4 Alternatieve technieken •  55.5 Beheer en onderhoud collectieve

installaties

Vervolg Isso publicaties

•  30.5 Legionellacode voor woninginstallaties

•  811 Hotspotvrij ontwerpen, bouwen en installeren (ISSO/SBR)

•  Kleintje Legionella

Legionellapreventie hoog risicocategorie

•  Prioritaire installaties •  Drinkwaterbesluit Hoofdstuk 4 artikel 35

–  Instellingen als bedoeld in WTZi – Zorginstellingen aangewezen in Regeling

legiopreventie – Gebouwen met logiesfunctie – Gebouwen met woonfunctie, bedrijfsmatig > 5

personen •  pensions, B&B

vervolg

– Opvangcentra asielzoekers – Gebouwen met celfunctie – Badinrichtingen – Kampeerterreinen – Jachthavens – Openbare douchefaciliteiten voor het

wegvervoer

Wetgeving Legionellapreventie

Leidingwater Proceswater Zwembadwater

Min. Infrastructuur en Milieu

SZW Min. Infra en Milieu

Drinkwaterbesluit Arbowet Wet milieubeheer

ILT Inspectie + Drinkwaterbedrijven

Arbeidsinspectie Provincie

ISSO 55.1 ISSO 55.2

AI-32 (SDU) (ISSO 55.3)

Modelplan

Laag risicocategorie Zorgplicht

Hoog/midden risicocat. Legionella-preventie

Hoofdstuk 4 Drinkwaterbesluit: – eis van < 100 kve/l op aerosolvormende

tappunten (art. 36) – verplichting tot Risicoanalyse (door BRL

6010 gecertificeerd persoon/bedrijf) (art. 37)

– verplichting tot opstellen Beheersplan (door BRL 6010 gecertificeerd persoon/bedrijf) bij geconstateerde risico’s (art. 38)

– verplichting registratie in Logboek (art. 40)

•  Hoofdstuk 4 Drinkwaterbesluit: – Tenminste 2 x per jaar verplichte

monstername •  (bij gebruik ≤ 7 maanden 1 x per jaar)

– Nieuwe risiocoanalyse bij relevante wijziging installatie of gebruik (binnen 3 maanden)

– Bij overschrijding 1000 kve: •  eigenaar informeert Inspecteur •  inspecteur kan bepalen dat verbruikers

geïnformeerd moeten worden

Legionellapreventie laag risicocategorie

•  Zorgplicht levering deugdelijk drinkwater – Geen micro-organismen in hoeveelheden

die nadelige effecten op de volksgezondheid kunnen hebben

•  Randvoorwaarden voor goede invulling zorgplicht: – NEN 1006 + Water-werkbladen – aansluitvoorwaarden Drinkwater –  juist gebruik en beheer van de collectieve

installatie Hulpmiddel voor toetsing: 55.2

Beheersconcepten legionella-preventie

Beheersconcepten

•  Art. 44 Drinkwaterbesluit 1.  thermisch, fysisch en

fotochemisch beheer 2.  elektrochemisch beheer 3.  chemisch beheer

•  Concepten 2 en 3 –  mogen pas toegepast

worden na schriftelijk en gemotiveerd oordeel legionella-adviseur

“ladder van VROM”

Beheersconcepten bij legionellapreventie

•  Fysisch (BRL K14010-1) – ultraviolet licht (UV) – ultrafiltratie (UF)

•  Fotochemisch – UV + titaniumoxide AOT

•  Electrochemisch (BRL K14010-2) – anodische oxidatie – koper/zilver ionisatie

•  Chemisch – Toegelaten biociden

Thermisch beheer leidingwater •  Regelmatige doorstroming

minimaal wekelijks •  Drinkwater onder 25 ºC •  Warmtapwater 60 ºC of hoger

ook op alle retouren van circ.systemen •  Mengwater tussen 25 en 60 ºC en meer

dan 1 liter: wekelijks thermische desinfectie

•  Mengwater minder dan 1 liter: wekelijks gebruik (zonodig spoelen)

Thermisch beheer leidingwater

Preventieve thermische desinfectie Spoelen

Periodiek doden van eventueel aanwezige Legionella en biofilm in water en installatiedeel

Periodiek verversen van water in leidingen zodat eventuele Legionella-concentraties laag blijven

Gedurende standtijd tot 60ºC of hoger verwarmen van water en installatiedeel

Doorstromen leidingen tot aan tappunten stabiele (eind-) temperatuur is bereikt + 10 sec. extra

Temperatuur Standtijd

t.b.v. preventieve thermische desinfectie

60 °C 20 minuten

65 °C 10 minuten

70 °C 5 minuten

•  Preventieve thermische desinfectie mengwater

•  Opties werkwijze voor uittapleidingen: – Continue doorstroming –  Interval doorstroming – Externe of interne verwarming (trace heating)

drink water

warm water

Thermostatisch mengtoestel

Omstel- driewegkraan

Tappunten

compact uitvoeren

circulatie leiding

>= 1 meter

•  Uitvoering doorstroming:

– verhogen instelling thermostaat of omloop met magneetklep warm water over mengautomaat

Alternatieve technieken aandachtspunten

•  Fysisch/chemische technieken – hebben werking in gehele installatie na

doseerpunt – bestrijden Legionella in waterfase en biofilm –  toepassing op leveringspunt of in toevoer naar

een installatiedeel –  rekening houden met ongewenste

neveneffecten

Filter

Alternatieve technieken Filter in douchekop

•  Beheersaspect: – Regelmatig vervangen filter

Alternatief filter Bikker Advies & Consultancy

Koper Zilverionisatie Cu/Ag Bikker Advies & Consultancy

Bacterie

Fouten/problemen

Vervuilingen Hotspots (Stads en vloerverwarming).

Dode leidingen (o.a. haspels). Defecte beveiligingen. Cv vulpunten. Nieuwbouw; ontwerp en aanlegfouten

Wat is hier fout? Bikker Advies & Consultancy

Hygiënisch ? Bikker Advies & Consultancy

Crossconnection Bikker Advies & Consultancy

Fac apparatuur Bikker Advies & Consultancy

Foto watermeter Bikker Advies & Consultancy

Bikker Advies & Consultancy Bikker Advies & Consultancy Bikker Advies & Consultancy Bikker Advies & Consultancy

Besmettings en vervuilings risico´s

•  Rotterdam scheepvaartkwartier cruise schip thans vaak noro like virus.

•  Watertorens duif •  Amerika lijk in bassin •  Pompstation ivm grondboring •  Hulk •  Sauna´s -- Spa’s

Vervolg besmettingsrisco´s

•  Watermuseum •  Boerderij; crossconnections gaswassers •  Warmwater toilet school •  Chloor in leiding hk brabant ontsmetting

bejaardenhuis. •  Bijna dode antivries in koffie •  Methylbromide tuinbouw 1980 •  Brandkranen insluiseffcet

Vervolg besmettingen

•  Tandarts bezoek •  Belgie •  Curacao •  Villa Arena •  Sauna Ridderkerk •  Tante Laury •  Amstel Hotel •  Okura

Vervolg besmettingen

•  Booreiland •  Reiswereld •  Anvr •  Cruise schepen.

Tandartsstoel Bikker Advies & Consultancy

Vuil in een leidingnet Bikker Advies & Consultancy

Vervuiling waterleiding Bikker Advies & Consultancy

Grondleiding Bikker Advies & Consultancy

Dode dieren in meterput Bikker Advies & Consultancy

Verbinding t stuk Bikker Advies & Consultancy

Rookgasafvoer en dode leiding Bikker Advies & Consultancy

Cv- platdak- afvoer Bikker Advies & Consultancy

Waterleiding bij cv verdeler Bikker Advies & Consultancy

Hotspots Bikker Advies & Consultancy

Leidingschachten Bikker Advies & Consultancy

Dl en meteropstelling in cv ruimte

Aansluiting ziekenhuis Bikker Advies & Consultancy

Drinkwater reservoir •  Geen dode hoeken (ronde hoeken) •  Goede doorstroming •  Niveaumeting bij voorkeur geen peilbuis •  Filter op beluchting •  Waterslot en vliegengaas in overloop •  Temperatuur < 25 oC

•  Opstelruimte ventileren

•  Jaarlijks reinigen en desinfecteren

Dode leiding Bikker Advies & Consultancy

Werkwijze ISSO 55.1 en 55.2

•  Verzamelen gegevens –  tekeningen, gebruiksgegevens,

visuele inspectie, controle en meting •  Uitvoeren risicoanalyse

– beperkt en/of uitgebreid •  Eventuele aanpassingen •  Beheersmaatregelen

– beheersinstructie •  Beheer logboek

In kaart brengen installatie •  Leg leidingbeloop naar ieder tappunt vast •  Maak foto’s •  Achterhaal weggewerkte leidingen •  Bepaal:

ü  afgedopte leidingen ü  EA-beveiligingen in aansluiting bsh + afstand 0,15 m ü  andere beveiligingen zoals inlaatcombinaties,

keerkleppen e.d. ü  leeftijd / onderhoudsstaat van beveiligingen ü  kwaliteit isolatie circulatiesysteem ü  inregelafsluiters ü  temperatuuropnemers ü  mogelijkheid verwijderen sediment uit boilers > 100 l

Bepaling temperaturen

•  Temperaturen in leidingschachten en verlaagd plafonds

•  Zijn leidingen weggewerkt in vloeren/wanden samen met verwarmingsleidingen

•  Verloop van uitstroomtemperatuur tappunt aan einde lange leiding meten

•  Inschatten plaats van hotspot als T > 25 oC

Indeling risicoanalyse Leverings grens

WW-systeem grens

Uitgebreide risicoanalyse

Beperkte risicoanalyse

Aërosolvorming?

Risicofactoren?

Drinkwater

Warmtapwater

Mengwater

grondstof tappunten warmtapwater-bereiding

drinkwater-installatie

warmtapwater-installatie

hoofdfunties

Opbouw/aanpak ISSO 55.1/2

Resultaten risicoanalyse vastleggen, Inclusief

eventuele Beheersmaatregelen

(hoofdstuk 6)

nee ja

Beperkte Risicoanalyse

Aërosolvorming?

Beperkt aantal punten met aërosolvorming?

Hoofdvarianten aanpak: - Segmentering - Plaatselijke desinfectie

Resultaten risicoanalyse vastleggen, inclusief eventuele beheersmaatregelen

Risicoanalyse voor gehele installatie

nee ja

HOOFDROUTE 1

Geen tappunten met aërosolvorming

Aërosolvorming? nee ja

Beperkte Risicoanalyse

Aërosolvorming? nee ja

ROUTE 2

Resultaten beperkte risicoanalyse vastleggen, geen beheersmaatregelen,

evt. controleren verzegeling bedieningsafsluiters brandslanghaspels

Mengleidingen

•  Leidingen niet langer maken dan 5 meter; dit is gebaseerd op een maximale leidinginhoud van 1 liter

Isoleren Bikker Advies & Consultancy

Isoleren

•  Uittapleidingen warmwater niet isoleren •  1 mtr vanaf circ systeem

Warmwaterbereiding (55.2)

Toestel Watertemp. Beoordeling Maatregelen

Doorstroom Alle temp. Geen risico Geen

Voorraad >= 60ºC Geen risico Per jaar controle T-instelling en regeling en controle sediment en kalk

< 60ºC Risico + Per week preventieve thermische desinfectie

Warmwater circulatiesysteem

Bedrijfswijze Beoordeling Maatregelen

Continu >= 60ºC

Geen risico Per maand / jaar meten retourtemp. Per jaar controle opnemers

Continu < 60ºC

Groot risico + Per week preventieve thermische desinfectie

•  MONSTER OP KWEEK UITSLAG NA CA

12 DAGEN •  Q PCR ONDERZOEK OP DNA •  FISH DNA •  DETECTIEGRENS NORM 100 KVE/L •  WAARDE VAN DEZE NORM ?

Monstertechnieken Bikker Advies & Consultancy

Kweekplaat

•  Voedingsbodem selectief

•  7 dagen bij 35 ºC

•  Iedere kolonie is één kve – kolonie vormende

eenheid

Beheersplan – Monstername 55.1

Aantal tappunten in installatie

Aantal meetpunten

T/m 50 2

51 - 100 4

101 – 200 6

201 – 400 8

401 - 800 10

801 - 1600 12

>1600 14

Normoverschrijdingen melden aan VROM-Inspectie

Aantonen aanwezigheid

•  Monstername aan tappunten – 1 l laten doorstromen

•  Kweekmethoden vlgs. NEN 6265 (7 – 10 dagen)

•  Door geaccrediteerd laboratorium – NEN-EN-ISO/IEC 17025:2005 of gelijkwaardig

Vervolg monstername

•  Monstername door personen die: – geaccrediteerd zijn

•  competent •  beschikken over de juiste materialen en

apparatuur

•  Alternatieve methoden nog in ontwikkeling

Inspectie van installatie

•  Nieuwe installatie; vinger aan de pols houden

•  Bestaand beheersplan. •  Aanpassingen •  Controles •  Werkblad 1.4 G

BESMETTING EN DAN??

•  Paniek !!! Ja of toch niet? •  Melden; intern - extern - wie? •  Pers: Openheid ? •  Acties. Maatregelen •  Ontsmetten. Hoe en wie ? •  Oorzaak ???? •  Her-bemonstering. Wanneer? •  Beheersplan

Belangrijke websites

•  WWW.VROM.NL nu www.ilent.nl •  WWW.KIWA.NL •  ISSO WWW.LEGIONELLAVRAAGBAAK.NL •  WWW.LEGIONELLAZIEKTE.NL •  www.zorgplicht.nl •  www. info dwi.nl •  www.OASEN.NL •  www.rivm.nl

Handleidingen

•  Isso 55.1 Hoogrisico categorie •  Isso 55.2 Laagrisico categorie (scholen) •  Isso 55.3 Koeltorens •  Isso 55.4 Alternatieve technieken •  Isso 55.5 Beheer en onderhoud •  Isso 30.5 Woningen •  AI blad 32 Fonteinen koeltorens

nooddouches proceswater.

EINDE PRESENTATIE.

•  Dank voor uw aandacht. Leo D Bikker Oranjestraat 43 3361 HN Sliedrecht tel. 0031 184-415730 Mobiel 0031 631949836 Email mbikker@chello.nl Adviesburo BAC (Bikker Advies & Consultancy)

Leo Bikker

Documents

Transcript of Leo Bikker

223310950 Leo Brouwer Contribuicao Pedagogica

Introductie Leo Van Audenhove

De Methode Leo Het Begin

Coppelia - leo Delibbes

Eloge de Leo Brouwer

Welkom namens Westland Verstandig -LEO 2.0

Tilburg, Leo XIII Straat, 20

Verslag Scenografie voor Leo XIII - Ultra

20101121 csi dag 2010 track 5 business intelligence r1s0 -leo maaswinkel -leo croonen

Leo Vermeulen / Michel Voorhout - Vereniging ION

A Revol...e Leo Brouwer Parte 2

Eleonor Rigby - Leo Brouwer

LEO XIII-straat 11 Frans Vekemansstraat 145 1120 Neder ... · Schoolreglement Leo XIII-school 2018-2019 1 LEO XIII-straat 11 Frans Vekemansstraat 145 1120 Neder-Over-Heembeek 02/268.47.51

Masterclass 2015 Octrooigilde Syngenta-Leo Melchers

Almere, Leo Gestelstraat, 27

Nieuwe Hondengazet - HS Snuffel · Jef, Marleen, Rian, Rina, Pierre+, Dre, Stan, Ilona, Willy, Lief, Kris, Leo en Leo T., Carolien, Helga: bedankt! Ik wens ook Leo te bedanken want

Topicus, Zorgpaden door Leo Essink

leo tca face 15 ok

La vera identità di Leo von Littrow - units.it...178 AFAT 34 (2015), 176-180 ISSN 1827-269X 1. Leo von Littrow, Scorcio della costa dalmata.Varsavia, Muzeum Narodowe 2. Leo von Littrow,

Leo Hamel - December 2010 - # 2