De Nederlandse natuur wordt completer

Elma Duijndam www.ark.eu

• Wie ben ik

• Natuurontwikkeling volgens ARK

• Belangrijke ecologische schakels

• Veranderingen in de NL natuur

• De jeugd betrekken

• Onderwijsmiddelen

Natuurontwikkeling volgens ARK

GROEN: Spontane processen in robuuste gebieden

GELD: Economische en maatschappelijke belangen

GELUK: Genieten van natuurlijke vrijheid

Verbindende schakels

mensen gebieden processen

robuuste natuur

natuurlijke processen

Erosie, sedimentatie en overstroming

Natuurlijke begrazing

Verdwenen grazers terug in de natuur

• Vanaf begin jaren ’80 weer runderen en paarden in de Nederlandse natuur

• Vanaf 1992 edelherten in de Oostvaardersplassen

• Vanaf 2007 wisenten in Nationaal Park Zuid-Kennemerland

• Elanden koloniseren Polen en het oosten van Duitsland

• Etc.

Door mensen gebracht

Nieuwe wilde runderen

Schotse Hooglander Rode Geus

Tauros Galloway

Konikpaarden Konikpaard

wisenten in Nederland

In het wild leven

Geen ontwormingsmiddelen

• Natuurlijke dichtheden

Natuurlijke dichtheden

Voor elk wat wils (voedsel en beschutting)

Een samenspel van vele grazers

Ook andere grazers doen mee!

Grote grazers faciliteren

Runderen: • Familiegroep • Stierengroepen • Solitaire stieren

Sociale kuddes

Sociale kuddes

Paarden: • Harem • Hengstengroep

http://youtu.be/IpW4jvyilpQ.

dood doet leven

Predatie maakt ecosysteem compleet Foto Bob Luijks

Wolven in Nederland

Niet of een wolf komt,

maar wanneer de volgende

Nederland binnen bereik van zwervende wolven

Wolvenroedels in Duitsland Populatie neemt gestaag toe

Stand 12 nov. 2013, meer roedels verwacht

0

5

10

15

20

25

30

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013

Aantal paar

Aantal roedels

+

Jonge mannelijke wolf trekt 1000km

Indirect gevolg van toppredator

wolf

bever

beer wapiti

bosbessen ooibos

vis

Wolf faciliteert beer en versterkt zo gevolgen op ecosysteem

predatie

predatie

Anti- conceptie

aas

vraat bevermeer schaduw

predatie

vraat

voedsel

Wolven horen er bij in de natuur

• Natuur completer met predatie

• Predatie is landschapsvormend proces

• Predator is sleutelrol voor aaseter

• Toppredator is sleutelrol voor biodiversiteit

www.wolveninnederland.nl

Foto Bob Luijks

Foto Bob Luijks

Nationaal Natuur Netwerk

otter

bever

steur

betrokkenheid

Omgaan met grote grazers

www.ark.eu/zoekplaten

www.deltatalent.nl

dwaalfilm

www.dwaalfilm.nl

• www.ark.eu/zoekplaten

• www.doodoetleven.nl

• www.ark.eu struinopdrachten

• www.wolveninnederland.nl

• elma.duijndam@ark.eu

vragen?