Wereld in Transitie:Waarheen Goeree Overflakkee?

Jan Rotmans

Den Haag, 16-09-2013

www.twitter.com/janrotmans

We leven niet in tijdperk van verandering

maar in een verandering van tijdperk

crisis what crisis?

systeem crisis is diep geworteld in

productie & consumptie uitputting natuurlijke hulpbronnen

financiële crisis is een symptoom van systeem crisis

energie-, klimaat- en grondstoffen crises komen er aan

alleen fundamentele verandering helpt

Crisis = Zegen

roer moet radicaal om

einde van tijdperk van oude economie nadert

mens is hardleers en bang voor verandering

verandert pas echt bij langdurige crises

Samenleving verandert ingrijpend

Kantelperiode

periode waarin heel veel tegelijk verandert

is zeldzaamheid in de geschiedenis

voorbeeld: eind 19de eeuw

moderniseringsproces fundament Nederland

onderwijs, kiesrecht, zorg, sociale opbouw

Indicaties voor Kantelperiode

-collectief unheimisch gevoel dat verandering in lucht hangt

-chaos door turbulentie, instabiliteit en onzekerheid

-enorme dynamiek van onderop, nieuwe macht van onderop

-geen duidelijke richting, weinig inzicht en overzicht

-steeds meer conflicten tussen bestaande en nieuwe orde

Raad van State

“ Nederland bevindt zich momenteel in een overgangssituatie

Crisis is niet van voorbijgaande aard, vergt structurele hervormingen

Verhouding tussen staat en samenleving zal duurzaam wijzigen

Voorkomen moet worden dat Nederland vastloopt in deze overgang

Cumulatie van veranderingen heeft gevolgen voor functies van staat

Nederland zal zich op deze vele veranderingen moeten instellen ”

25 jaar

DoorontwikkelingsfaseVoorontwikkelingsfase

25 jaar

Transitie naar duurzame samenleving

Horizontaal

Decentraal

Bottom-upKa

ntel

perio

de Verticaal

Centraal

Top-down

Tijd

O

pbou

w va

n du

urza

me

sam

enle

ving

We zitten hier

Paradigma Wisseling

oude wereldbeeld nieuwe wereldbeeld

exploitatiemodel co-operatiemodel

economisch rendement maatschap. rendement

lineaire processen kringlopen

waarde ontlenen waarde creëren

zelfredzaam samenredzaam

Samenleving kantelt

oude, verticale instituties lopen op hun einde

vakbonden, omroepen, kerken, milieuorganisaties, politieke partijen

nieuwe, horizontale verbanden ontstaan

gemeenschappen, coöperaties, sociale & fysieke netwerken

Opbouw en Afbraak

Sluipende Revolutie

creatieve, innovatieve burgers breken uit systeem

commerciële grootbedrijven van de markt

bureaucratische grootbedrijven van de staat

beweging van onderop vanuit passie en inspiratie

glocalisering

Waar zien we die verandering?

energie van centraal, fossiel naar decentraal duurzaam

voedsel van mondiaal, mechanisch naar regionaal

duurzaam

zorg van doelmatig & efficiënt naar mensgericht

bouw van aanbod & product naar vraag & dienst

Goeree Overflakkee

Impressies‘achterkant van Rotterdam’

‘parel van Zuidholland’

‘goed bewaard geheim’

‘veel activiteit, maar onopgemerkt’

‘eiland om overheen te rijden op weg naar Zeeland’

Goeree Overflakkee in Transitie?

wereld om het eiland heen verandert razendsnel en fundamenteel

zit ‘klem’ tussen twee veranderkernen: Antwerpen en Rotterdam

zonder antwoord op die dynamiek overkomt de toekomst je

in wat voor richting beweegt het eiland zich?

‘Zekerheden’complexiteit diversiteit

globalisering netwerksamenleving

horizontalisering

vergrijzing ontgroening krimp

klimaatverandering duurzaamheid

groene economie

Contratrends

glokalisering burgerinitiatieven

samenleving van onderop

gemeenschapsvorming samenredzaamheid

slow food lokale maakindustrie

van bezit naar gebruik

Paradox

om het goede te behouden moet

Goeree Overflakkee veranderen

Transitieproces Schouwen-Duiveland

www.dekering2039.nl

Nieuwe Economie

Groene Economie

1. schoon en veilig schone producten, materialen en energie

2. circulair afval als grondstof voor nieuw producten: sluiten kringlopen

3. ‘bio-based’ groene grondstoffen als basis: planten & rest producten

mondiale economie ontstaat rondom ‘clean tech industry’

snelst groeiende industrie ter wereld

2011: 300 miljard dollar (30% groei t.o.v. 2010)

China 55 miljard Duitsland 42 miljardAmerika 35 miljardItalië 17 miljard

Nederland 2.5 miljard

Groene Economie is ‘booming’

groene economie is van cruciaal belang voor Europain potentie 22 miljoen Europeanen betrokken

in 2012: 1-3% van totale werkgelegenheid

in 2020: 5-10% van totale werkgelegenheid

Duitsland is de absolute koploper

Denemarken doet het heel goed

Engeland doet het goed

Nederland doet het niet goed

topsectoren & green deals

Groene Economie in Europa

Duurzaamheid in DNA Economie

“ wie niet aan duurzaamheid werkt heeft als

bedrijf over 10 jaar geen bestaansrecht meer”

Paul Polman, CEO Unilever

Biobased Economy

http://www.agro-chemie.nl/assets/sites/3/Green-Chemistry-Campus-2.jpg

Oppervlakte Ontwikkeling

Duurzaam (ver)Bouwen

Bouwen op Water

Dutch Research Institute For Transitions

Zilte Landbouw

Duurzame Energie

http://www.google.nl/url?sa=i&source=images&cd=&cad=rja&docid=fJCLQLZWRHgE_M&tbnid=TutyMwDWCm83YM:&ved=0CAgQjRwwAA&url=http%3A%2F%2Fwikimobi.nl%2Fwiki%2Findex.php%2FGetijdencentrale&ei=1OAxUpLvLNP20gXd2YGQDQ&psig=AFQjCNEly0mEkSLjyuE9cVMiVHk5CmUwnw&ust=1379086932801082

Opgave voor Goeree Overflakkee

Piece of Cake!

Energieneutraal in 2020

energie coöperatie

- bestaat al 24 jaar

- 22 windturbines

- 3000 zonnepanelen

- 15.000 huishoudens per jaar

slechts 3% is lid!

DeltaWind

260 MW windenergie

op land een enorme opgave

deel op zee, ver genoeg uit de kust

60 MW getijdenenergie

? MW zonne-energie

Energie Opgave

Alle huizen, gebouwen, kerken,

winkels, sportcomplexen, ziekenhuis

energieneutraal in 2020

stroomversneller

Gebouwde Omgeving

elektrisch vervoer

waterstof openbaar vervoer

Vervoer

toerisme/recreatiealle campings energieneutraal

visserijtongvisserij energieneutraal

havens energieneutraal

landbouw

biologisch? zilt? biobased?

Verduurzaming Sectoren

bundeling van alles wat loopt

versnellen van alles wat loopt

stimuleren wat nog niet loopt

Transitieplan nodig