De fotograaf en het rechtOver de rechten van fotograaf en gefotografeerde

Verschillende perspectieven

1

3

2

Fotograaf

“Tasja”

(Beeldhouwer)

Kees Verkade

Model?

Auteursrecht van de

fotograaf

Auteur: ?

Fotograaf

Context

Wat, wanneer wel en wanneer niet

Rechten

Voornaamste uitzonderingen

Auteursrecht

Vrijheid van kopie >< auteursrecht

Eigendom >< auteursrecht

Kunst >< auteursrecht

Auteursrecht

Toepassing: Gematerialiseerd (niet alleen idee)

Intellectuele inspanning

Oorspronkelijkheid: individualiteit van de maker

Irrelevant: artistieke, esthetische waarde,

tijdsinspanning, kost (materialen, middelen, …),

nieuwheid (concept, compositie, …)

Duur: 70 jaar na 1 januari na overlijden van de auteur

Morele rechten

Divulgatierecht (bepalen wanneer “af”, eerste keer “openbaren”) (tot zolang ook onbeslagbaar)

Vaderschap (naamsvermelding, ©)

Integriteit (van het werk én indirect van de auteur)

Recht van terugneming

Recht van toegang (met oog op uitoefening van de vermogensrechten)

Vermogensrechten

Exclusief rechtReproductierecht

Adaptratierecht

Bestemmingsrecht van de auteur

Tentoonstellingsrecht

Openbare mededeling aan het publiek

Volgrecht (bij openbare verkoop)

Uitzonderingen

Citaat

Actualiteitsverslaggeving

Werken in “voor het publiek toegankelijke plaatsen”

Privé-mededeling in familiekring/ i.k.v. schoolactiviteit

Karikatuur, parodie, pastiche

Tijdelijke reproductiehandelingen

Collectieve rechten

Facultatief systeem (zelf of via beheersmaatschappij)

Repografie (www.reprobel.be): internet, fotokopie, CD/DVD, …

Thuiskopie (www.auvibel.be): internet, fotokopie, CD/DVD, …

Leenrecht (www.reprobel.be): bibliotheek

Verplicht systeem (via beheersvennootschappen)

Satelliet- en kabelrechten

p.m.

Sancties

Namaak : kwaadwillige of bedrieglijke inbreuk op het auteursrecht

Beslag inzake namaak

Stakingsvordering

Strafvordering

Schadevergoeding

Praktisch

Overdracht of licentie

Wedstrijden

Internet

Overdracht

Morele rechten: onvervreemdbaarGlobale afstand: nietig

Beperkte overdracht: zou wel kunnen, misbruik kan niet

VermogensrechtenGlobale afstand:

oppassen (o.a. moeilijke prijsbepaling)!

“Vrij van rechten”

Bijzondere afstand• drager, oplage, duur, doel, aantal, naast anderen,

…

Licentie

• Morele rechten: nvt

• Vermogensrechten– Exclusief (exploitatieplicht)– Niet-exclusief: nog altijd “goede trouw”-

beperking voor de auteur

Voorwaarden• Bewijs (t.a.v. auteur) enkel bij geschrift

– Eigendomsoverdracht van drager >< overdracht/licentie

– Houdt rekening met restrictieve interpretatie– Vermeldingen

• Per exploitatiewijze: – Reikwijdte (exploitatiewijze, territoriaal, …) – Duur (aantal keer, bepaalde of onbepaalde duur), en – Vergoeding (specificeringsplicht, geen vergoedingsplicht).

– Exploitatieplicht verkrijger

• Toekomstige werken, onbekende exploitatievormen, …(m.u.v. werkgever/bestelling)

Werknemer• Soepele uitzondering op regel van geen

overdracht– Wanneer?

• uitdrukkelijke, schriftelijke bepaling (in arbeidsovereenkomst of daarbuiten)

• De creatie van het werk valt binnen het toepassingsgebied van de arbeidsok. (binnen taak)– Toevallige werken– Niet ter uitvoering van de arbeidsok.

– Collectieve overdracht mogelijk• Strekking van de overdracht (ook onbekende

exploitatiewijzen als aandeel in winst wordt bepaald)• Wijze waarop ze plaatsvindt

Bestelling

• Soepele uitzondering op regel(s) van (geen) overdracht– Besteller oefent een activiteit uit in de niet-

culturele sector of in de reclamewereld, – Besteller zal het werk gebruiken voor die

activiteit en– Er is uitdrukkelijk in de overdracht van

rechten voorzien

Samenwerken

• Inbreng => gematerialiseerd + oorspronkelijk + overleg

• Inbreng is “onverdeelbaar”– Regel: unanimiteit (behalve voor vordering in

naleving van de rechten)– Uitzondering: uitoefeningsovereenkomst, bvb.

• Verdeling van de vermogensrechten• Mandaat voor uitoefening van de (vermogens)rechten

• Inbreng is “verdeelbaar” – gemeenschappelijk werk “ontzien (ok ook hier

mogelijk)

Co-auteurschap

Wedstrijden

• Deelnemer– Lees voor je deelneemt !

• Organisator– Maak geen misbruik !– Stel duidelijk, transparant reglement op, o.a.

• de precieze modaliteiten voor het indienen en terugtrekken van werken

• de lijst van de prijzen en hun waarde in geld• het voorziene gebruik dat gemaakt zal worden

van bekroonde en niet-bekroonde werken

Internetsite

• Vermeld je (artiesten)naam (©)

• Geef aan op welke manier een bezoeker de foto’s al dan niet mag gebruiken

• Neem – waar mogelijk – technische voorzorgen: – Maak download onmogelijk (n.b. screenshot)– Gebruik een watermerk in je foto– Zet enkel foto’s met grove pixels online

• Respecteer ook de rechten van derden– Vermelding of hyperlink

Rechten van gefotografeerd

en

Model

• Recht op privacy

• Recht op afbeelding

• Recht op zelfbeschikking over persoonsgegevens

• Praktisch– Modellenovereenkomst

Privacy• Koepelbegrip

• Bescherming van de “intimiteit” (privésfeer, persoonlijke levenssfeer)– Recht om met rust gelaten te worden– Recht om vergeten te worden

• Vrij subjectief qua invulling, toets: redelijke invulling– Lichamelijke privacy: naaktfoto’s, denigrerend, …– Relationele privacy: contacten, compromiterend, … – Geograpische privacy: woning, verwachte

intimiteit, …

Privacy

Recht op afbeelding

• Onschendbaarheid van de beeltenis

• Beslissing over de vervaardiging en het gebruik van de afbeelding van de beeltenis

• Ook buiten privésfeer

• Tot 20 jaar na overlijden

Inhoud

Recht op afbeelding

Recht op afbeelding• Bijzondere, intrekbare, ondubbelzinnige

toestemming (ev. Impliciet)– Vervaardigen (diverse onderverdelingen)– Gebruik (diverse onderverdelingen)

• Daarbuiten– Recht op informatie van de publieke opinie

• Afweging inbreuk in de privésfeer (i.p. publiek optreden)

• Informeren >< commercieel gebruik– Openbare plaatsen (maar… geen misbruik)– Overlijden (maar… eerbied voor nagedachtenis) – Andere rechten als die meer doorwegen (opinie,

verdediging)

Uitzonderingen

Recht op afbeelding• Schadevergoeding voor het model

• Vergoeding voor de (ongewilde) prestatie van model

• Publicatieverbod, terugtrekking van de werken, …

• Onbruikbaarheid als bewijs in een procedure

• Sancties in specifieke wetten• Publiceren of verspreiden van: foto’s van

slachtoffers aanranding van de eerbaarheid• Publiceren of verspreiden van foto’s van

verdachten of veroordeelden van jeugdmisdrijven

Sancties

PersoonsgegevensVerwerking van persoonsgegevens

Doel Legitimiteit

Transparantie

Organisatie

Evenwicht

End-to-end

Principes

Persoonsgegevens• Wet regelt niet het huishoudelijk gebruik

• Toestemming of andere belang: gericht v. niet-gericht

• Extra aandacht bij speciale categorieën van gegevens: – Gerechtelijke gegevens (rechtbank, gevangenis, …)– Gezondheid (op ziekenbed, rolstoel, zwanger,…)– Religieuze, politieke, filosofische overtuiging,

lidmaatschap vakbond (moskee, congres, optocht,…)– Seksuele geaardheid (gay parade, seksuele daden,…) – Ras of ethnische oorsprong

• Manipulaties zijn afzonderlijk “doel”

Pointers

Persoonsgegevens

• Schadevergoeding voor model

• Sancties door de opdrachtgever (?)

• Strafsancties– Boetes– Verbeurdverklaring– Verwerkingsverbod– Publicatie van het vonnis

Sancties

Praktisch• Altijd

– Privacy-impact inschatten– Respect voor het model

• Hoe groter de privacy-impact, hoe sneller je naar toestemming moet (terug)grijpen

• Toestemming– Bij voorkeur op papier (kan ook blijken uit houding,…)– Met informatie van het achterliggende doel (= beperking

voor de toekomst, anders = terugkeren !)– Minderjarigen (vuistregel)

• > 12 jaar: wettelijke vertegenwoordigers en minderjarige• < 12 jaar: wettelijke vertegenwoordigers

Rechten op

gefotografeerde voorwerpen

Foto: David Whitley

Houder van rechten

• Auteursrecht (schilderijen, gebouwen, …)

• Merkenrecht

• Bedrijfsgeheim

• Praktisch

Evenwicht

• Staat het voorwerp centraal in de foto?– Ja => intellectueel recht in rekening

brengen– Nee => intellectueel recht (wsch.) niet

geraakt

Praktisch

• Wat staat centraal in de foto?

• Zou daar (nog) een recht op (kunnen) rusten?– Zonee, no problem.– Zoja, kan ik de houder van dat recht

(makkelijk) vinden?• Zoja, contact opnemen voor toestemming.• Zonee, voorbehoud maken (transparant) en

correct reageren als de houder van het recht zijn (morele) rechten uitoefent.

Check it out !

• http://economie.fgov.be/nl/ondernemingen/Intellectuele_Eigendom/auteursrecht/index.jsp

• http://statbel.fgov.be/nl/modules/publications/general/designers_internetguide_fr.jsp (nr. 60 e.v.)

• http://www.sofam.be

• http://www.privacycommission.be/nl/in_practice/recht-op-afbeelding/

Repeteren, repeteren,…