Een u

itgav

e v

an F

MN

Juli 2015 nummer 1

FMN iN traNsitie

Wat doen we met onze lege kantoren?

FMNcoNNEct

vakblad voor de facility branche

storytelliNg:korte introductie voor de facility manager

2 | FMNcoNNEct

planonsoftware.com

Stroomlijn uw vastgoed-, facilitaire- en service managementprocessen met Planons innovatieve softwareoplossingen.

Efficiënte onder-houdsplanningen uitvoering

Renderend vastgoed en portfoliobeheer

Productieve huisvesting en werkplekken

Integrale dienstverleningen monitoring

Duurzame gebouwen en processen

2150466 NL_1506_Adv_FMMagazine 190x275.indd 1 25-06-15 16:10

FMNcoNNEct | 3

Bladmanagement en RedactieEdouard van Arem - VDH Bestuurszakene-mail: content@fmn.nlT: 06-46133391

EindredactieVDH Bestuurszaken

UitgeverFMN

ConceptElma - Broek op Waterlandmet dank aan Marute Thuis van Sotto Design

Vormgeving en opmaakBusiness Print - Nootdorp

Advertentie-exploitatieVDH BestuurszakenEdouard van Areme-mail: content@fmn.nlT: 06-46133391

FotografieAlain de Kruijf - Studio OostrumMarco Okhuizen - De BeeldredaktiePicture AllianceRika Looij - Tribes - B.Amsterdam

VerenigingsmanagerRoel Masselinkroel.masselink@fmn.nlT: 070-2060176

FMN BureauVDH BestuurszakenBezuidenhoutseweg 187e2594 AH Den HaagT: 070-2060176fmn@fmn.nl

Social MediaTwitter: @twitter.com/FMNconnectwww.fmn.nl

FMN is dit jaar een nieuwe koers ingeslagen. Daar leest u in dit magazine het nodi-ge over. Een nieuwe koers, met een nieuwe huisstijl en een nieuw magazine: FMN Connect. Een maga-zine dat dit jaar tweemaal

in digitale vorm verschijnt. Het zal vast even wennen zijn. Dat is het voor ons ook. Het vroeg ook meer tijd dan we vooraf hadden ingeschat.

Dus dit jaar geen papieren magazine op uw desk of in het tijdschriftenrek, maar een bladerbaar magazine op uw pc, laptop, tablet of telefoon. Zo werken we toe naar 2016 waarin we FMN Con-nect zowel digitaal als in print meer ke-ren per jaar willen laten verschijnen. De plannen daartoe zijn in ontwikkeling.

Tegelijkertijd is de huisstijl vernieuwd: een nieuw logo dat de komende jaren zal staan voor een fris, sterk, onder-nemend FMN. Op de Provada is de huisstijl gepresenteerd. In de komen-

de maanden wordt deze nieuwe stijl overal in doorgevoerd. Zo zal het twee- welijkse e-zine in een nieuw jasje worden gestoken en lanceren we in september een compleet nieuwe website.

Maar er is nog meer veranderd. Het ver-enigingssecretariaat van FMN is in het voorjaar verhuisd en ondergebracht bij VDH Bestuurszaken in Den Haag. Ook dat brengt de nodige veranderin-gen met zich mee. Dat kunt u zich wel voorstellen. De hele administratie is overgebracht en ondergaat een opfris-beurt. En als lid van FMN krijgt u op dit terrein te maken met nieuwe mensen en wellicht ook wat andere procedures. Al zorgen we er voor dat u hier zo min mogelijk van merkt.

Niet alles gaat op de schop. De mensen van FMN blijven de vertrouwde gezich-ten. Het bestuur, de verenigingsma-nager, zij zullen samen met het team van VDH Bestuurszaken voor u en de vereniging aan het werk blijven om hét platform te zijn en te blijven op het terrein van Facility Management. Een

actieve vereniging met een netwerk van professionals.

Een speciaal woord van dank aan John Dommerholt, jarenlang hoofdredac-teur van FMI en zijn redactieteam voor hun jarenlange, belangeloze inzet voor onder meer het magazine. John is op de Algemene Ledenvergadering van 18 juni benoemd tot ere-lid van FMN. En dat is een felicitatie waard.

Edouard van AremBladmanager FMN Connectcontent@fmn.nl

Redactioneel

colofon

4 | FMNcoNNEct

Studenten en werkgeverS beoordelen onS met een 9,6

De wereld van vastgoed en facility is constant in ontwikkeling.Facilitymanagement neemt een steeds stra-tegischere plaats in binnen de organisatie. Een brede kennis van de organisatie, vooruit kijken, de nieuwste trends en ontwikkelingen

leren herkennen, analyseren en deze succes-vol in zetten binnen uw eigen beroepspraktijk. Dit zijn kwaliteiten die u nu, maar zeker ook in uw verdere loopbaan, verder zullen helpen. Anders kijken, anders denken, anders doen!

vernieuwen? Als facilitair manager loopt u voorop!

ga naar www.bvfm.hu.nl

InhoudsopgaveRedactioneel en colofon 3Column 5Verslag Congres FMN Connect 6 t/m 10FMN 2.0 is klaar voor de toekomst! 12 t/m 13Overtuigen met storytelling in facilitaire dienstverlening 14 t/m 15Wat doen we met onze lege kantoren 16 t/m 22Erelid John Dommerholt & Scriptieprijs Alie Werkman 23Een FM-er aan het woord 24 t/m 26Verenigingsbureau VDH Bestuurszaken 27Over FMN 28Partners 29

FMNcoNNEct | 5

typisch Nederlands? gaat het mis of gaan we slagen?

Door Daniëlle Overweg, bestuurslid FMN.

In welk kamp zit u meestal? Is het glas voor u al snel half-vol of ziet u eerder een half-leeg glas? In Nederland den-ken we al snel ‘dat het wel weer niet zal lukken’. Zeker in tijden van een EK of WK voet-bal lijkt het haast een typisch Nederlandse manier van in-dekken tegen een ongewens-te uitkomst. En dan te weten dat we bij FMN zijn begonnen aan een nieuwe strategische koers. Denkt u dan ook “dat zal wel niet lukken’ of staat u juist te popelen om ermee aan de slag te gaan?

Als u behoort tot de laat-ste groep, dan moet u wel voorzien zijn van enig door- zettingsvermogen. Uit onder-zoek blijkt nl. dat 40% van de verandertrajecten mislukt. De optimisten en snelle reke-naars weten dat dat betekent dat maar liefs 60% wel slaagt.

Ik hoef u niet uit te leggen dat de wereld verandert, dat leest u overal. Ik hoef u ook niet nader toe te lichten dat FMN toe was aan een revival. Maar wat ik u wel wil meege-ven is dat FMN doorzetters, uberoptimisten en estafette-lopers zoekt om mee te gaan in de eerste golven van de nieuwe ‘sense of exitement’

(sense of urgency is inmid-dels zo 2010). Het gaat erom de nieuwe koers in te vullen met mensen die de nieuwe beweging zien, voelen en er-varen. En die er tijd in willen stoppen. Die zich niet uit het veld laten slaan als het eens tegenzit. De rasoptimisten en buiten-de-hokjes-denkers nodig ik ook van harte uit. Want we willen immers nieu-we dingen gaan doen. Bloed-spannend met een kans van 30% dat het misgaat. En voor de optimisten en sneller re-kenaars: een nog grotere kans dat het goed gaat!

Beste azijnzeikers en critici: u gaat een mooie tijd tege-

columnmoet. Er gaat namelijk heel wat gebeuren en er gaan ze-ker dingen mis. Laat u vooral luid en duidelijk van zich ho-ren, ook als u in de overtui-ging bent dat het reddeloos verloren is. De moedige op-timisten die zich aansluiten bij de FMN-beweging zien dit als leerkans en zullen zorgen dat het glas halfvol wordt. Zij gaan er met creatief vermo-gen mee aan de slag op zoek naar oplossingen, vernieu-wing en relevantie.

En natuurlijk duurt het al-lemaal langer dan u zou wil-len. Maar het mooie is dat de beweging op gang is geko-men. Mocht u nou een keer

twijfelen: laat u verwonde-ren en probeer eens mee te doen. Mocht u zin heb-ben om te zeuren over alles wat misgaat: laat dan in elk geval van u horen. Mocht u zin hebben om als posi-tivo met lef, moed en frisse energie aan de slag te gaan samen met al die andere ac-tief betrokken positivo’s? De schoonmaakbranche heeft daarvoor een mooi motto: niet lullen, maar poetsen!

6 | FMNcoNNEct

FMNcoNNEct | 7

‘facility manager moet rol van regisseur pakken’

We l k e bi jdra-ge kan f a c i -lity ma-n a g e -m e n t leveren

aan het laten renderen van ge-bouwen? Oftewel, hoe verbind je de wereld van de facility manager met de vastgoedwereld? Dat was de rode draad tijdens de goedbe-zochte FMN Connect bijeenkomst op 4 juni, op de PROVADA vast-goedbeurs in de Amsterdamse RAI.

René Wentink van Facilicom pre-senteerde zoals vanouds de bij-eenkomst. Natalie Hofman, voor-zitter van het FMN-bestuur, trapte de bijeenkomst af met het hoe en waarom van de nieuwe posi-tionering van FMN. Die nieuwe koers is met name een gevolg van een aantal externe markt-trends. Zo kromp de Nederlandse markt voor facilitair management de laatste jaren met meerdere procenten. Marges staan onder druk, voor klanten staat kos-tensanering nog steeds voorop. Tegelijk neemt het aantal spelers in de facilitaire markt toe, door de entree van branchevreemde par-

Verslag Congres FMn ConneCt: real estate - real FMDOOr Paul GrOOtheNGel

8 | FMNcoNNEct

tijen en zzp’ers. Hofman: ’Deze markt ontwikkelingen dwongen ons om onze positionering en koers als facilitaire beroepsvereniging tegen het licht te houden (zie ook elders in deze online uitgave). En onze visie en missie aan te passen, waarbij doorontwikkeling van ons vakgebied centraal staat. We willen de professionele groei van onze leden en organisaties de komende jaren ver-der aanjagen.’

Verbinden en kennis delenHofman benadrukte de tendens dat de rol van facilitair management bin-nen bedrijven steeds meer zal samen-smelten met de rol van disciplines als ICT, HR en Vastgoed. ‘Dat vergt het nodige van de facility professional. Daarom zetten we als FMN nadrukkelijk in op verbinden, kennis delen, de lan-cering van nieuwe opleidingsmodules voor onze leden en onderzoek sámen met andere brancheverenigingen.’

Deze vernieuwingen hebben uiteraard ook gevolgen voor logo en huisstijl van FMN. Daniëlle Overweg, binnen het

FMN-bestuur verantwoordelijk voor marketing & communicatie, onthulde het nieuwe FMN-logo, met als payoff:

FMN Explore Inspire Connect. ‘In logo en huisstijl zien we de vertaling te-rug van wat we als FMN willen zijn: verbindend, grensverleggend en vak-

vernieuwend, samen met experts uit ons vakgebied’, aldus Overweg.

rol van regisseur voor facility managersDaarna sprak Heidi Francissen, seg-mentmanager Vastgoed bij Ballast Nedam. Centraal in haar verhaal stond ‘Facility Management 2.0’, dat vorm kan krijgen via zogenaamde ‘DBFMO’-contracten. Deze afkorting staat voor Design, Build, Finance, Maintain en Operate; bij dit soort con-tracten gaat het om een vergaande vorm van integrale aanbesteding.

Ze noemde als voorbeeld de bouw van de penitentiaire inrichting in Zaanstad, die medio 2016 in gebruik wordt geno-men. De Rijksgebouwendienst gunde

deze opdracht in 2013 aan een consor-tium van acht partijen, waarbij Ballast Nedam als enig aandeelhouder van dat consortium bij alle fasen van dit project is betrokken. Francissen: ‘Als consor-tium zijn wij niet alleen verantwoorde-lijk voor ontwerp, bouw, financiering en onderhoud van deze nieuwe gevange-

VlNr:

Wim Zwartkruis van Miele Profes-sional, Werner Leenders en Natalie Hofman, beiden bestuurs-leden FMN

FMNcoNNEct | 9

nis; de facilitaire dienstverleners in ons consortium voeren voor de komende 25 jaar ook een groot deel van de facilitaire dienst-verlening uit, waaronder schoon-maak en beveiliging. Door te werken via deze DBFMO-constructie stimuleer je dat niet het gebouw, maar de gebrui-kers van dat gebouw centraal staan.’

Ballast Nedam kon in de ontwerpfase niet zonder facility managers, bena-drukt Francissen: ‘Hun rol in het ont-werpteam bleek cruciaal: zij fungeren als de oren en ogen van de toekomstige gebruiker. Zij kennen zijn behoeften en wensen. En kunnen de ontwerpers bij-voorbeeld uitleggen wat de gebruiker bij een ‘’representatieve ruimte’’ nou ei-genlijk voor ogen staat.’ Ze besloot haar verhaal met de oproep aan facility ma-nagers om, bij de ontwikkeling en exploi-tatie van vastgoedprojecten, nadruk-kelijk de rol van regisseur te pakken.

schikken is niet alleen voor bloemistenVastgoed advocaat Lex de Jager, partner bij Van Till Advocaten, nam zijn gehoor

vervolgens mee naar de vastgoedad- vocatuur. Hij gaf op hilarische wijze ‘een aantal tips om uw advocaat de baas te blijven’. Zoals: je hebt vaak eerder een overeenkomst dan je denkt. ‘Menigeen denkt dat een mondelinge afspraak of een afspraak per mail niet kan gelden als overeenkomst, maar dat is een mis-

vatting’, aldus De Jager.

Daarnaast: wantrouw advocaten die zeggen dat ze van veel markten thuis zijn. ‘Ook advocaten moeten zich spe-cialiseren, anders weten ze van alles een beetje. En laat een advocaat gerust weten dat je ook met andere advocaten bezig bent, of hen om een second opi-nion vraagt, dat houdt ze scherp‘, advi-seert De Jager. Vraag ook altijd vooraf wat de juridische diensten je gaan kos-ten. ‘Die vraag wordt gek genoeg te wei-nig gesteld. Terwijl het toch echt een doodgewone vraag is. Accepteer nooit een open einde regeling maar vraag om een vast bedrag of een tarief per uur.’

Andere tips: maak geen ruzie met amb-tenaren, en neem nooit je advocaat mee naar het gemeentehuis. ‘Want dan gaan de hakken alleen maar dieper in het zand.’ Ga in de rechtszaal nooit ‘straatvechten’, bedenk dat het alleen om de rechter gaat. En die kijkt puur naar de feiten.

Jan van Setten maakt de aanwezigen enthousiast.

10 | FMNcoNNEct

Neem ook geen genoegen met vage ju-ridische adviezen, in de trant van ‘ener-zijds, anderzijds’. Vraag de advocaat dan altijd: wat gaan we nu concreet doen? En last but not least, aldus De Jager: ‘Schikken is niet alleen voor bloe-misten! Een zaak snel schikken scheelt je veel tijd, ergernis en vaak geld. Het is wellicht niet stoer, maar vaak wel erg effectief.’

Kies en je wordt gekozenNa de pauze besloot Jan van Setten de middag op wervelende wijze. Deze

(management)coach noemt zich ‘enter- trainer’ op de terreinen klantgerichtheid, leiderschap en organisatieverandering.

Zijn thema was: Kies! En je wordt geko-zen! Oftewel, onderscheid je als onder-nemer, dan komen de klanten vanzelf. Zijn performance duurde een uur, was onnavolgbaar en dan ook niet goed na te vertellen. We noemen daarom alleen een aantal tips van Van Setten. Zoals: de klant beoordeelt je niet op je inten-ties, maar op je gedrag. ‘Managers ver-geten vaak dat het leven verwarrend eenvoudig is. Ze hebben het maar druk

en maken alles veel te ingewikkeld. En ze nemen hun mensen vaak te veel werk uit handen. Niet slim, je moet juist je mensen laten werken en zelf oplos-singen laten bedenken.’

Ook voor de omgang met klanten heeft Van Setten verrassende adviezen. Je moet met die klant ‘niet sleuren door te zeuren’, maar je moet met hem dansen. Van Setten bladert geregeld door zijn etymologische woordenboek. Zo zocht hij ooit naar de herkomst van het woord klant. Dat komt van het Fran-se ‘chaland’, dat staat voor ‘sterk geïn-teresseerd zijn’. En dat woord is weer afgeleid van het latijnse ‘calere’, dat ‘warm zijn, opgewonden zijn’, betekent. En daar komt weer ons woord ‘non cha-lant’ vandaan.

Nadat Van Setten swingend afsloot met een ‘collectieve dans met de klant’, to-gen de aanwezigen naar de beursvloer, voor een borrel op het Facility Manage-ment-plein.

Lex de Jager van Van Till Advocaten

FMNcoNNEct | 11

AIRCONDITIONING & VERWARMINGSOPLOSSINGEN

A Q U A F O R C E ® M E T G R E E N S P E E D ® I N T E L L I G E N T I E ,

Z O D A T U N I E T H O E F T T E K I E Z E N .

KR A CH T I N T E LL I G EN T I E ?OF

Sinds Willis Carrier ’s werelds eerste moderne klimaatsysteem ontwikkelde in 1902, hebben Carrier engineering teams geavanceerde oplossingen voor uw bedrijf ontwikkeld. En omdat u niet zou moeten kiezen tussen kracht of intelligentie, heeft Carrier de ervaring, de effi ciëntie en de betrouwbaarheid van de Aquaforce serie verwerkt in de slimste innovatieve technologie: Greenspeed intelligentie.

De 30XAV en de 30XW-V/30XWHV units zijn de ultieme oplossingen voor industriële en commerciële toepassingen waar een maximale kwaliteit en optimale prestaties bij de gedeeltelijke en volledige belasting zijn vereist.

www.carrier.nl www.carrier.be

Hoog rendement bij zowel vollast en deellast

Ongeëvenaarde betrouwbaarheid

Geavanceerd regeling: eenvoudige systeemintegratie

Aanpassingsvermogen

© C

arrie

r 20

15. A

lle re

chte

n vo

orbe

houd

en.

99448-Carrier AP A4 30X_Dutch.indd 1 4/23/2015 7:42:42 PM

12 | FMNcoNNEct

FMN 2.0 is klaar voor de toekomst!

FMN is dit jaar een nieuwe koers ingeslagen. We vroe-gen Natalie Hofman, voor-zitter van FMN, naar het hoe en waarom van deze ontwikkeling. Ze vertelt hier haar verhaal, dat het verhaal is van het ‘nieuwe’

FMN. FMN 2.0.

Waarom was het nodig een FMN 2.0 te ontwikkelen?“Dat heeft alles te maken met de we-reld die aan het veranderen is. We zien een groeiende urbanisatie, er zijn tal van ontwikkelingen gaande op het ge-bied van weconomy en duurzame eco-nomie. De technologisering neemt toe. Denk daarbij aan zaken als domotica, living labs en de robotisering. En er is steeds meer aandacht voor onze ge-zondheid, voor vitalisering en ons stre-ven om fit te leven.

Dat alles heeft ook invloed op ons vak-gebied. Het vraagt van ons als FMN om een nieuwe visie op de ontwikkeling van facility management en wat wij als ver-eniging daarin willen betekenen. Ons vakgebied speelt nog te weinig in op die veranderingen. Wij pakken dit nu op en nemen het voortouw.”

Waar komt het accent bij het nieuwe FMN te liggen?Hiermee focussen wij ons op de per-soonlijke groei van onze leden en vak-vernieuwing door het onsluiten van kennis en het beschikbaar maken van onderzoek.

Natalie Hofman:

FMNcoNNEct | 13

Hoe ziet dat er uit?“Waar de focus in het facility manage-ment nu nog sterk ligt op procesop-timalisatie en kostenbesparing, daar is een verschuiving gaande naar een wereld waarin de mens centraal staat. Resultaat moet er op gericht zijn dat de mens en in ons werkveld zijn dat bij-voorbeeld de werknemer, de bewoner of de patiënt zich gelukkig voelt en goed kan werken, wonen of leven. Het is ook de interactie van mensen die hierin een rol speelt. Verbinding. Door de goede invulling van FM en daar niet te be-scheiden in te zijn, draagt FM direct bij aan de kerntaak van de organisatie.

Maar ook in het verbinden én in- spireren van branches zien wij een rol voor FMN. We zien dat HR, ICT, Vastgoed en FM steeds meer in elkaar opgaan. De grenzen tussen deze werkgebieden vloeien in elkaar over. En dat betekent ook een verandering van taken en ver-antwoordelijkheden. In de praktijk zien we alleen dat dit nog maar bescheiden ingericht is tussen branches en betrok-ken beroepsorganisatie. Wij willen in dat proces graag zorgen voor de ver-binding, initiatieven en de inspiratie. Hier willen we dus grensverleggende rol gaan invullen.

En dan is er zoals gezegd de vakver-nieuwing. Ons vak kent al jaren de-zelfde thema’s, zoals duurzaamheid, vastgoedmanagement, etc. Deze blijven met alle ontwikkeling ook vernieuwing nodig hebben. Dus ook bij de verdere ontwikkeling van de huidige relevan-te thema’s in het FM vakgebied willen we nog actiever dan nu bijdragen aan doorontwikkeling. Dichter bij de strate-gie van bedrijven en organisaties.Met onze communicatie, onderzoeken en door het organiseren van én deelne-men aan activiteiten en bijeenkomsten, brengen we deze vernieuwing onder de aandacht van onze leden.

Op die manier willen we met FMN de mensen inspireren en uitdagen. We wil-len blijven zorgdragen voor kennisde-ling en we willen onze leden de moge-lijkheden bieden zich te ontwikkelen.

Dekt facility management nog wel de lading?“Voorlopig nog wel, maar die vraag zul-len we ons af en toe wel moeten stellen. Dat samensmelten betekent immers óók dat het vakgebied straks niet meer in één branche georganiseerd zal zijn. Daar moeten we als FMN op inspelen.”

Wat zijn de doelstellingen voor FMN?“We willen de opinieleider zijn voor het vakgebied van de toekomst, een onaf-hankelijke belangenbehartiger en de autoriteit op ons vakgebied, zowel bin-nen als buiten de branche. Dat waren we al, maar met de nieuwe koers willen we dit verstevigen. Door te verbinden en te inspireren, ontstaat er energie. Mensen bij elkaar brengen, de verbin-dende factor zijn tussen de leden en onze relaties. Dat willen we met FMN!”

Dat zijn flinke ambities. Wat betekent dat voor jullie visie op het vak FM?“Wij zien facility management als hét vakgebied dat bij uitstek proactief ant-woorden levert op ontwikkelingen die impact hebben op het omgaan met arbeid, werkplekken en de interactie tussen mensen. FM helpt organisaties talent aan zich te binden en zowel werk-nemerstevredenheid, arbeidsproducti-viteit als klantbeleving en tevredenheid te vergroten.

FMN is daarin dé organisatie die als onafhankelijke beroepsvereniging het vakgebied in die rol doorontwikkelt en positioneert. Wij helpen organisaties en de facilitair professional van van-daag en morgen om die rol in te kun-nen vullen.

De lat ligt hoog, maar dat zie ik alleen maar als een goed streven. FMN is be-gonnen aan de verandering en daarin hebben we nog een heel aantal stap-pen te zetten. Het houdt ons scherp en alert. En dat is nodig in dit sterk veranderende werkveld.

Jullie hebben het over FMN 2.0. Kun je dat samenvatten?“FMN 2.0 verkent en ontdekt. Is avontuurlijk, durft te veranderen en slaat nieuwe wegen in . FMN 2.0 speelt in op nieuwe ontwikke-lingen en is niet bang voorop te lo-pen. We hebben een stevige mening en zijn mede daarom opinieleider.

We zorgen er voor dat we onze leden en relaties betrekken bij de ontwikke-lingen en activiteiten. We inspireren en we verbinden. Samen met onze leden en partners gaan we het vakge-bied ontwikkelen naar ‘the next level’. Daarbij zijn we creatief en waar nodig handelen we ‘out of the box’. We heb-ben lef.

FMN 2.0 is onderscheidend. Niet voor niets hebben we dat ook bij ons logo staan: Explore. Inspire. Connect. Het komt hier allemaal in samen.”

14 | FMNcoNNEct

Pas geleden kreeg ik een boek van mijn compagnon met de titel: ‘Overtuigen met storytelling, vertel, vi-sualiseer en krijg alles voor elkaar’ uit 2013, uitgegeven door uitgeverij Pearson Be-nelux. Dit boek is geschre-

ven door Martin Sykes, A. Nicolas Malik en Mark D. West, medewerkers van Mi-crosoft die in het boek het CAST-model uitleggen.

Het CAST-model kun je bijvoorbeeld ge-bruiken om een facilitair product met nieuwe waardecreatie te verkopen, je dienst- en serviceverlening naar de klant te verhogen, of om het verande-rende facilitaire beleid beter uit te leg-gen en ook voor allerlei andere zaken en presentaties binnen en buiten het werkgebied. Het is een ‘wereldboek’, dat je zou moeten lezen om beter te kun-nen overtuigen in het facilitaire werk-veld. Immers facilitaire dienstverlening

is overtuigen naar tevreden klanten!Het CAST-model staat voor Content= inhoud, Audience= publiek, doelgroep of klant, Story= verhaal en Tell= ver-tellen. Het model bestaat uit verschil-lende onderdelen die allemaal met el-kaar in verbinding staan. De opzet van het boek met het beschreven model is vergelijkbaar met de opzet van het boek van Business Model Canvas van Alexander Osterwalder.

ContentHet boek gaat in op verschillende tech-nieken om te komen tot een goede ver-haalinhoud, zoals de techniek van de ‘5 keer waarom vraag’ om dieper bij de inhoud terecht te komen. Daarnaast is het ‘wat’ en het ‘hoe’ belangrijk voor je verhaal. De inhoud kan je testen met de volgende vraag: ‘HOE’ ga je het doen om het ‘WAT’ te veranderen omdat ‘WAAR-OM’? Bij ‘wat als’ kan je invullen waarom de verandering steun verdient bij alle andere behoeften.

audienceHierbij gaat het om de vraag wie je klant is. Focus op essentiële perso-nen, de problemen en de dingen die een rol spelen bij het doorvoeren van bijvoorbeeld de verandering van digi-talisering en robotisering op facilitair gebied. Maak hier gebruik van een po-wermap. Hierin kun je de raakvlakken en de machtsverhoudingen binnen je doelgroep inventariseren. Koppel elke ‘waarom’, ‘wat’, ‘hoe’ en ‘wat als’ aan die mensen die in aanmerking zouden kun-nen komen voor je klant en welke rol ze in het verhaal spelen.

overtuigen met storytelling in

facilitaire dienstverlening

Welke Cast zet u in bij uW FaCilitaire organisatie?Door Frank van Veen

Daarnaast heb je verschillende leer- en beslisstijlen die je van je klant kunt le-ren kennen.De twee dimensies van leerstijlen zijn onder te verdelen in: 1. Waarnemen van informatie, van abstract tot ervaring. 2. Informatie verwerken, van actie tot reflectie.

De beslisstijlen zijn ook in twee dimen-sies onder te verdelen, te weten: 1. Cognitieve complexiteit, zoals sociaal gericht en taakgericht. 2. Waarde oriëntatie, zoals hoge tolerantie voor ambiguïteit (strijdigheid) en lage tolerantie voor ambiguïteit.

Inventariseer verder de leer- en beslisstijlen van je klanten en wat er beïnvloed moet worden op hun besluit om te kiezen voor jouw veranderde facilitaire dienstverlening, doel of waardecreatie, zoals extra service verlenen door langs te gaan bij de klant.

storyNa de inhoud en de doelgroep ga je je richten op de structuur van je verhaal voor je doel. Aristoteles geeft voor een basisstructuur drie akten aan namelijk, de situatie, de confrontatie en de oplos-sing. Voor een goed verhaal is een goed plot nodig. Een plot is de vereenvoudi-gende structuur van een verhaal met de belangrijkste gebeurtenissen, keerpun-ten, acties en reacties. Hierbij zijn per-sonages en thema nauw met elkaar ver-want en wel zodanig, dat je het één niet

storytelling

Storytelling is het vertellen van een ver-haal. Een manier van een boodschap brengen. Met storytelling krijg je grip je omgeving. Het zet losse elementen samen in een perspectief. Het schept duidelijk en het helpt bij het versterken van een bedrijfscultuur of het door-staan van een verandering.

Storytelling wordt meer en meer gezien als een managementvaardigheid.

FMNcoNNEct | 15

Het Storytellingplan met CAST

C

A

S

T

Waarom Wat Hoe Wat als

Wie

Leer- en beslisstijlen

Structuur Personages Gevoel voor

Urgentie

Presentatie-

plan

Ontwerpen

testen

Auteur: Doel: Datum: Martin Sykes, Nick Malik,

Mark west 2011

Tell - V

erte

llen

Sto

ry - V

erh

aal

Audie

nce - P

ublie

kConte

nt - In

houd

zonder het ander kunt ontwikkelen. In het boek is aandacht voor zeven basis-plots, zoals komedie en de zoektocht en een aantal verschillende verhaalva-riaties, zoals chronologisch, oorzaak en gevolg die het verhaal ondersteunen. Spits het verhaal toe op situaties die om actie vragen. Controleer de oorzaken en gevolgen om vertrouwen te wekken en de geloofwaardigheid van je verhaal te borgen.

De klant moet aan de acties van de per-sonages, zoals de held, de schurk of andere personages, kunnen zien wie welke rol speelt. Voor de gewenste con-clusie van je verhaal is het belangrijk gevoel van urgentie te gebruiken. Meer dan je denkt draagt facilitaire dienstver-lening bij aan het algemene doel en re-sultaat van welke organisatie dan ook. Bijvoorbeeld het schoonmaken van toi-letten draagt mede bij aan het welzijn en de prestatie van andere medewer-kers of klanten.

tellBij het vertellen ga je het verhaal in ver-schillende formats uitwerken en testen hoe het overkomt en of het effect heeft. Hierbij kun je je ideeën bepalen en vast-leggen. Ga je je compositie maken, dan beslis je welke inhoud je moet toevoe-gen of weglaten. Ook de inhoudscode-

ring komt aan bod en je bepaalt wat je wilt schrijven of bespreken; hierbij kunnen zaken als kleur, iconen, toon en accenten van belang zijn. Bij het ont-werp worden de meest overtuigende visuele elementen en benadering toe-gepast, zoals sleutelwoorden, unieke combinatie van methode of bepaalde vorm of lijn.

Als je je verhaal gaat schrijven, houd het dan simpel, spreek je klant aan met woorden die passen bij de leer- en be-

slisstijlen van je klant. Maak het per-soonlijk door specifiek te zijn, want dat maakt verbondenheid. Als je dit alle-maal gedaan heb, ga dan je verhaal tes-ten en verfijnen, zodat je facilitaire pro-duct of doel de weg naar een positief besluit ondersteunt. En blijf vooral tes-ten om feedback te krijgen van je klant. Hieronder het CAST-model in schema met de verwante onderdelen afgebeeld. Maak voor de klant of elke facilitaire medewerker een overtuigend verhaal welke vertelt kan worden om het (geza-menlijke doel) of resultaat te bereiken.

16 | FMNcoNNEct

CreatieVe oplossingen op Vele Fronten

Wat doen We met

onze lege kantoren?

Nieuwe invullingen van het traditionele vastgoed. Andere bestemmingen voor leegstaande kantoren. Woningen in be-drijfspanden, nieuwe bestemmingen met zorgfuncties. Het zijn de trends en ontwikkelingen in de toekomst. Wat is er gaande? Een inkijk aan de hand van een aantal voorbeelden.

Het is geen geheim: de kantorenmarkt heeft het zwaar. Er is veel leegstand en te weinig vraag van huurders of kopers. De borden met te huur of te koop en de daarbij horende vierkante meters zijn overal te vinden. In de stad, op bedrij-venterreinen, langs de snelwegen.

Veel vastgoed is de afgelopen jaren af-gewaardeerd. Zowel door projectont-wikkelaren, als door gemeenten. En dat kost veel mensen en instellingen geld. Zo maakte de gemeente Den Haag on-langs bekend dat doordat de markt-waarde van gebouwen in gemeentelijk bezit opnieuw lager is, de gemeente vastgoed verder heeft moeten afwaar-deren. Dit kostte in totaal 17 miljoen euro. Er is 7 miljoen euro afgewaar-deerd op de Amerikaanse ambassade die minder waard is dan in 2004, toen de gemeente hem kocht. Verder is een

aantal panden in de Binckhorst en een kas van de Haeghe Groep minder waard (10 miljoen euro). Daarnaast is ook 19 miljoen euro afgewaardeerd op de grondexploitatie van het Koningin Julia-naplein, doordat de voorgenomen ont-wikkeling van kantoren niet doorgaat.

Leegstand leidt tot economische en fi-nanciële verliezen. Dat vraagt om op-lossingen. De crisis is zo langzamer-hand voorbij en de markt trekt zeker ook aan, maar de vraag naar de regu-liere vierkante meters is nog onvol-doende. Gebeurt er dan niets? Zeker wel! Er is beweging in de vastgoed-branche. Tal van nieuwe, creatieve ideeën zijn er aan het ontstaan. De leegstand van de kantoren inspireert om tot nieuwe initiatieven te komen. En die zijn er ook. Airbnb in de kanto-renmarkt? Het zou zo maar kunnen.

tribesEen voorbeeld van een ontwikkeling in het flexibele gebruik van kantoorruimte is Tribes. Inspiring Workplaces, zoals ze het zelf omschrijven. Flexibele kantoor-ruimtes, state-of-the-art, en van alle gemakken voorzien. Afgestemd op de behoeftes van de gebruiker. Te vinden

De leegstand van kantoren inspireert om tot nieuwe initiatieven te komen.

FMNcoNNEct | 17

Wat doen We met

onze lege kantoren?

18 | FMNcoNNEct

Foto: Rika Looij

FMNcoNNEct | 19

op goed bereikbare plaatsen. Te huur en te gebruiken zo kort of zo lang als de gebruiker het maar wil. De variatie is oneindig en veelzijdig. Van een virtu-al office, tot een werkplek in een open office voor een paar uur, tot een afge-sloten vergaderruimte voor een paar dagen of een kantoorplek voor een langere periode. Alles is mogelijk. Mo-bile offices geschikt voor de business nomads. De rondreizende manager die dáár werkt waar het hem of haar uit-komt. Het maakt dus niet uit waar je bent of wat je doet, de ruimte die je no-dig hebt, zoek je op.

Een toegevoegde waarde van Tribes is dat het zo geregeld is, dat de hospitality optimaal aanwezig is. “In een tijd waarin mobiel werken explosief groeit, hebben mensen meer dan ooit behoefte aan dienstverlening waar ze zich mee kun-nen identificeren, aan menselijkheid. Persoonlijke aandacht van iemand die de kunst van het dienstverlenen ver-staat. Die in een groeiende digitale wereld een thuisbasis weet te creëren, waar gelijkgestemden elkaar juist fysiek ontmoeten in een warme, huiselijke omgeving”, aldus Rita Kostwinder, di-recteur van Yask dat zorgt draagt voor de hospitality bij Tribes.

Eduard Schaepman, Founder & Chief Tribes : “We willen met Tribes in de be-hoeften van de moderne, mobiele za-kenman en –vrouw voorzien. Een werk-plek met high-tech ‘plug&play’ ICT en faciliteiten en high-touch voorzieningen als pure food concepts, duurzaam inte-rieur en vooral ook; een plek om je thuis te voelen”, zo lezen we op hun website.

Tribes groeit. Momenteel zijn er 34 Tribes in Nederland, 26 in België, 8 in Luxemburg en 34 in Frankrijk (Parijs). Tribes is maar een voorbeeld van de ve-len die gebruik maken van de leegstand van kantoorpanden en die inspelen op de behoefte aan flexibele mogelijkheden.

Er zijn ook andere invullingen bij het

‘vullen’ van lege kantoren. Je kunt er gaan wonen!

Van leeg kantoor naar woningVan kantoor naar woning. Het ligt voor de hand, maar er komt wel wat bij kijken om een kantoorpand om te bouwen tot geschikte woonruimte. Toch liggen hier veel kansen en mogelijkheden.

Nederland kent op dit moment veel lege kantoren en een groeiende vraag naar woningen. Zou het transformeren van leegstaande kantoren naar wonin-gen een volwaardig alternatief kunnen zijn voor nieuwbouw van woningen en zo ja, waar? Dat was de vraag die cen-traal stond bij een data-analyse die De-loitte uitvoerde samen met makelaars-vereniging NVM en mede op basis van data van het Kadaster en NVM.

En wat blijkt? Het kan. In Nederland stond begin 2015 8,7 miljoen vierkante meter kantoorruimte leeg. Uit het on-derzoek blijkt dat ruim een derde (35 procent) van die ruimte in potentie ge-transformeerd zou kunnen worden naar woningen. Dat is gelijk aan circa 5 pro-cent van de totale woningbehoefte in de 258 onderzochte gemeenten: het gaat om circa 25.000 woningen (van 85 m2 groot) op een totale vraag van 490.000 woningen tot 2025 in deze gemeenten.

randstadUit het onderzoek blijkt verder dat deze transformatiepotentie zich con-centreert in een aantal gemeenten: 80 procent van de transformatiepotentie heeft betrekking op circa 30 gemeen-ten. Daarbij gaat het vooral om grote gemeenten in de Randstad. Op de web-site van Deloitte kan men dieper in deze cijfers kijken en precies zien wat de po-tentie per gemeente is.

Niet alle leegstaande kantoren komen voor het ombouwen in aanmerking. Slechts een derde is dat wel. Bij twee derde van de kantoorgebouwen is nog

20 | FMNcoNNEct

een deel verhuurd. In die gevallen zouden bestaande huurders eerst moeten wor-den uitgeplaatst. Dat maakt dat het ombouwproces van een leeg kantoor naar een geschikte woning niet op kor-te termijn kan plaatsvinden.

9.600 woningen9.600 woningen zou dit pro-ces direct op kunnen leve-ren. Daarbij gaat het om kan-toren die echt helemaal leeg staan en op korte termijn zijn om te bouwen. Op pandni-veau zal de financiële, bouw-technische en planologische haalbaarheid van de trans-formatie wel nader moeten worden onderzocht. Deloitte

Van fabriek naar verza-melgebouwHet ombouwen van gebou-wen is al langer gaande. Oude fabrieken worden om-

getoverd tot verzamelpan-den voor bedrijven. De Van Nelle Fabriek in Rotterdam en de Caballero Fabriek in Den Haag zijn daar goede voor-beelden van. Kantoorpanden worden woonhuizen, win-kelpanden krijgen weer een kantoor of een woonfunctie, fabrieken worden verzamel-gebouwen. Hergebruik, het zal in de komende jaren tot veel initiatieven leiden.

B.amsterdamEen voorbeeld van een com-plete transformatie van een kantoor is B.Amsterdam. Een karakteristiek gebouw aan de zuidkant van Amsterdam, aan de Johan Huizingalaan. Te zien vanaf de A4 en de A10. Ooit gebouwd voor en dienst gedaan als hoofdkan-toor van IBM. Nadat IBM het pand verlaten had, kwam het niet tot een herbestemming. Totdat Ricardo van Loenen

en Guus Meulendijks het plan B.Amsterdam bedachten. Een gebouw dat alles wat een stad hoort te hebben, in één gebouw verzameld heeft. Werk, sport, horeca, recre-atie, wonen. Het is allemaal in B.Amsterdam te vinden.

Het pand biedt kantoorruim-te, vaste en flexplekken. Op het dak is een tuinpark te vinden. Er is horeca. Het is alles bij elkaar een bonte ver-zameling bedrijvigheid. Een plek om te werken, maar ook geïnspireerd te raken, om mensen te ontmoeten. “We bring entrepreneurship wit-hin everyone’s reach by pro-viding the right spaces, tool-set and social environment”. Veel jonge, startende bedrij-ven zijn in B.Amsterdam te-rug te vinden.

samen wonen

Naast de economische nood-zaak om met al die leegstand iets te doen, speelt er nog een ander – maatschappelijk – fenomeen. We willen weer meer samen doen.

Herman Wijffels, hoogleraar ‘duurzaamheid en maat-schappelijke verandering’ aan de Universiteit Utrecht, geeft al jaren aan dat we in onze samenleving meer en meer te maken zullen krij-gen met zaken als coöpe-raties. Vanuit een verande-rende economie ontstaat de behoefte aan nieuwe vormen van samenwerking. Mensen gaan meer samen doen: samenwerken, samen werken en samen leven. Het is een tendens die ook tot uitdrukking komt in tal van initiatieven om samen te gaan wonen. Groepen mensen zoeken samen een woon- en leefruimte die ze

FMNcoNNEct | 21

met elkaar willen delen. Ze bouwen daarbij niet alleen nieuwe panden, maar maken gebruik van leegstaande ge-bouwen: scholen, kantoren, ziekenhuizen. Kenmerkend voor die ontwikkelingen en woonvormen, is dat ze moe-ten voldoen aan hoogwaar-dige eisen op het gebied van wonen, zorg en techniek.

De leyhoeveEen voorbeeld van zo’n initi-atief is dat van Hendrik Roo-zen. In de omgeving Tilburg realiseert hij het project De Leyhoeve waar het bieden van zorg tot in de laatste levensfasen mogelijk moet zijn. Roozen nam contact op met Laurens van Rij en vroeg hem te helpen. Hij kreeg van Roozen de opdracht met de bril van een hotelier naar de zorg te kijken. Uitdaging was onder meer de vraag in hoeverre logistieke proces-

sen anders zouden moeten lopen dan in de horeca, dan wel daaruit te kunnen leren.Het hele project heeft ne-gen jaar in beslag genomen. Maar nu zijn de eerste bewo-ners klaar om er vanaf 1 ja-nuari te gaan wonen. De ap-partementen zijn aangepast aan de woonvormen van morgen, gericht op zorg voor een grote groep mensen. Domotica, dwaaldetectie, voorzieningen voor een op-roepsysteem, alles is er om zo lang mogelijk zelfstandig te kunnen blijven wonen. Ca-mera’s zijn in ieder geval uit den boze. Roozen: ‘We kun-nen sensoren activeren die zorgen voor intelligente val-detectie, waardoor camera’s niet nodig zijn.’ De apparte-mentsoppervlakten zijn zo flexibiel dat een oppervlakte van 120 m2 ook naar de helft kan worden teruggebracht en vice versa.

b. aMsterDaM

Nieuwe vormen van wonen én zorgen. Het aantal initia-tieven is groeiende. Daarbij gaat men op zoek naar pas-sende locaties en woonvor-men. Bestaande gebouwen, nieuwbouw met hoogwaar-dige en specifieke eisen.

DuurzaamEen aspect dat ook in het vastgoed dagelijks aandacht krijgt, is duurzaamheid. Ge-bouwen moeten duurzaam zijn. Nieuwbouw moet aan vele duurzaamheidscriteria voldoen, volledig CO2 neu-traal zijn, volgens internatio-nale standaarden en norme-ringen gebouwd zijn. LEED, BREEAM, zijn bekende voor-beelden van dergelijke nor-meringen.

Bij het herbestemmen en ombouwen van bestaande gebouwen liggen er grote uitdagingen om aan die duurzaamheidsaspecten te kunnen voldoen. Maar ook hier zien we steeds meer ont-wikkelingen. Nieuwe vormen van wonen en werken hou-den meer en meer rekening met vele vormen van duur-zame toepassingen. Nieuwe energievormen, duurzame energievormen, gebruik van natuurlijke materialen, her-gebruik van materialen. Dat zijn meer en meer randvoor-waarden bij de bouw en ver-bouw van panden.

Norm-teqIn 2012 won het bedrijf Norm-teq de Koning Willem I Plaquette voor Duurzaam Ondernemerschap met hun

22 | FMNcoNNEct

toepassingen voor bestaan-de woningen en kantoren. Ze hadden een duurzame op-lossing bedacht om gebou-wen op te knappen.

Veel bestaande gebouwen zijn energetisch, qua woonei-sen en aanzien volledig ver-ouderd. Maar als je bijvoor-beeld de woonruimte kan moderniseren (uitbreiden en opnieuw indelen), de schil en installatie kan vervangen, dan kan een oud gebouw op alle vlakken perfect vol-doen aan de huidige eisen. Je voorkomt onnodige sloop, langdurige uithuizing van be-woners en de ontwrichting van een hele wijk. Norm-teq heeft technische oplossingen bedacht om zowel de binnen- als buitenruimtes zoals bal-kons en terrassen van flats en kantoren te vergroten zonder de fundering te hoe-ven aan te passen. Een op het oog voor de hand liggen-de toepassing, die veel suc-ces heeft. Bestaande gebou-

wen worden tegen beperkte kosten getransformeerd. Op een duurzame wijze.

organische bouwNieuwbouw is ook steeds meer volledig duurzaam en CO2 neutraal. Toen de Gas-unie in 1994 een nieuw kan-toor in Groningen liet bou-wen, waren zij een van de eerste die gebruikt maakten van organische architectuur. Het welzijn van de mens stond centraal. Het gebouw moest volledig in harmonie zijn met de mens die er zou gaan werken en de omgeving waarin het kwam te staan. Van overal kwam men naar Groningen om naar het ge-bouw te kijken.

CFPVandaag de dag is het bijna gewoon om bij de nieuw-bouw rekening te houden met duurzame eisen. CFP in Apeldoorn, een bedrijf dat als doelstelling heeft organi-saties hun eigen duurzaam-

heid te laten ontdekken en te verbeteren, is zelf gevestigd in een bijzonder pand. CFP is gehuisvest in De St@art, een duurzame kantoor- en vergaderlocatie aan de rand van de Apenheul in Apel-doorn. De St@art verenigt de bijzondere architectuur van architect Thomas Rau met een CO2-neutraal bestaan dankzij toepassingen van be-tonkernactivering, koude- en warmtewisseling en leem-stuc. CFP staat ook andere bedrijven toe om van hun pand gebruik te maken. Ook hier weer de tendens om te delen en gebruik te laten ma-ken van elkaars mogelijkhe-den. Samen werken.

airbnb in vastgoed land?Leegstand betekent econo-mische bedreiging. Het kost geld, het leidt tot afwaarde-ring, het ontsiert het straat-beeld. De tijd dat grote kan-toorgebouwen weer volledig door grote bedrijven worden gehuurd, ligt deels achter ons.

St@art CFP

De leegstand nodigt uit tot creativiteit. Nieuwe vormen van wonen en werken. Een stad in een gebouw, woon-zorg gemeenschappen, flexi-bele werkplekken en dan het liefst allemaal nog duurzaam gelabeld en met hoogwaar-dige technieken en service-levels. Dat is de toekomst.

Waar gaat deze ontwikkeling naar toe? Kunnen we straks een volledig ingericht kan-toor huren tijdens een vakan-tieperiode van een bedrijf? Airbnb in de vastgoedmarkt? Krijgen we verbouwde kanto-ren waar zowel gewerkt als gewoond kan worden? Met een etage vol sport- en re-creatiemogelijkheden? Wie weet. Feit is wel dat de markt weer in beweging is. De leeg-stand is voorlopig nog niet weggewerkt, maar het begin is er.

FMNcoNNEct | 23

De leden van FMN, hebben tijdens de Algemene Le-denvergadering van 18 juni John Dommerholt benoemd tot erelid van de vereniging. Dommerholt, in het dagelijks leven directeur bij Hospitali-ty Group, zet zich al ruim tien jaar met hart en ziel in voor de vereniging en het vakge-bied. Het meest zichtbaar was die inzet in zijn functie als hoofdredacteur van FMI, het verenigingsvakblad van

FMN. Maar ook daarbuiten heeft John Dommerholt een significante bijdrage gele-verd aan de doelstellingen van FMN.

Volgens de FMN-voor-drachtscoammissie Ereleden van FMN, die de benoeming van John Dommerholt tot erelid voorbereidde, is John hét voorbeeld van hoe met een actief lidmaatschap van

FMN het mes aan vele kan-ten snijdt; voor de vereni-ging, het lid zelf en de orga-nisatie waarbinnen het lid werkzaam is. “John is een voorbeeld voor andere leden om zich ook actief voor FMN in te zetten”, aldus de voor-drachtscommissie.

“De benoeming van John is niet alleen een beloning voor zijn inzet voor FMN in de afgelopen jaren. FMN ver-bindt door deze benoeming ook blijvend een ambassa-deur en toonbeeld voor het vakgebied aan de vereni-ging”, aldus Natalie Hofman, voorzitter van FMN. Over de inhoudelijke sterktes van Dommerholt zegt ze: “De expertise van John beperkt zich niet tot allerhande fa-cilitaire vraagstukken, maar ook op het gebied van strate-gische visievorming en out-sourcingsmethoden loopt hij voorop bij nieuwe ont-

wikkelingen.” John Dommer-holt is sinds 2004 werkzaam bij Hospitality Consultants, de consultancypraktijk van Hospitality Group, een bu-reau uit Amersfoort met zo’n 100 professionals gespeci-aliseerd in hospitality, faci-lity management en huisves-ting. Afgelopen mei bracht Hospitality Consultants nog een groot onderzoek naar de prestaties van facilitaire dienstverleners naar buiten.

Alie Werkman, studente van de Hanzehogeschool Groningen, kreeg tij-dens de ALV van 18 juni FM Bachelor Scriptieprijs 2014 overhandigd. Zij won de prijs voor haar bachelorscriptie ‘Visie op leveranciersmanage-ment’. De jury was unaniem in haar oordeel en prees hoe Werkman de tactische en strategische rol van inkoop weer goed in de schijnwerpers had gezet.

Erelid John Dommerholt

Scriptieprijs voor Alie Werkman

24 | FMNcoNNEct

Yvette WatsonTeamleider Huisvesting en Facilitaire Services

FMNcoNNEct | 25

Wat zijn jouw hoofdtaken? Met het team zijn we verantwoordelijk voor de huisvesting en alle facilitaire services voor de Koninklijke Bibliotheek (KB) en haar inwonende instituten. De KB is de nationale bibliotheek van Ne-derland en brengt mensen en informatie samen. De KB maakt haar collectie, het cultureel erfgoed, zichtbaar, houdbaar en bruikbaar. De vrije toegang tot dit gezamenlijke bezit is een bron voor on-derzoek en zorgt ervoor dat mensen op nieuwe ideeën worden gebracht en op elkaars inzichten kunnen voortbouwen. Het KB-gebouw beslaat zo’n 80.000 m2 en we faciliteren circa 850 werkplekken.

Wat is er leuk aan je werk? Alles! Ik mag een erg leuk team leiden en dat doe ik met veel plezier. Ik vind het be-langrijk om mensen in hun kracht te zet-ten en samen mooie dingen te doen. Het vak zelf vind ik prachtig. Enerzijds maak ik plannen om een beter serviceniveau neer te zetten, mijn hoge duurzaamheidsambi-ties te realiseren en met het gebouw en zijn faciliteiten de visie van de KB te ver-sterken. Anderzijds is het soms een puz-zel om alle collega’s op individueel niveau een zo’n prettig mogelijke werkomgeving te geven.

Wat is er niet leuk? Het allerliefste creëer je de ideale wer-komgeving. Helaas loop je soms tegen grenzen aan. Een hele wezenlijke beper-king van ons gebouw is dat 40% van onze werkplekken indirect of zelfs geen dag-licht heeft. Hier kunnen we op dit moment

niets aan veranderen. Het goede nieuws is dat we voornemens zijn om over vier jaar grootschalig te renoveren. Aanlei-ding is achterstallig onderhoud, vervan-ging klimaatinstallaties, asbestsanering en verhoogde brandveiligheidsnormen. Dit is de uitgelezen kans om het gebouw ook functioneel aan te passen. En natuur-lijk hebben we voor deze renovatie hoge duurzaamheidsambities.

Zo heeft de Koninklijke Bibliotheek eind vo-rig jaar de Green Deal Circulaire Gebouwen ondertekend en zijn wij voornemens om de renovatie van het gebouw volledig volgens circulaire principes uit te voeren. In samen-spraak met het Rijksvastgoedbedrijf (eige-naar van het gebouw) is de renovatie ook benoemd tot pilotproject voor Kantoor vol Energie. Het gebouw moet energie en scho-ne lucht terug gaan geven aan zijn omgeving en optimaal flexibel zijn in functie en gebruik.

Wat zijn volgens jou de belang-rijkste ontwikkelingen in het vak FM in de komende jaren?Huisvestingsverantwoordelijken en facility managers moeten een sleutelrol gaan spe-len in de grootschalige verduurzaming van bestaande gebouwen. De urgentie tot het verduurzamen van onze samenleving wordt iedere dag groter. De uitstoot van schadelij-ke stoffen en het verbruik van grondstoffen, energie en water staan in geen verhouding tot wat de aarde kan dragen. Willen we niet dat het leven op aarde al in de tweede helft van deze eeuw zeer onaangenaam wordt, dan zal de uitstoot van broeikasgassen al voor 2020 sterk verminderd moeten worden.

Naam: Yvette WatsonFunctie: teamleider huisvesting en Facilitaire Services

Bedrijf: Koninklijke Bibliotheek sinds februari 2014opleiding: Facility Management

Vorige banen: Consultant en projectmanager bij Procore / Facilitair projectleider bij

Bureau Jeugdzorg haaglanden/ Zuid-holland

FM-er aan het woord

26 | FMNcoNNEct

Urgenda en negenhonderd mede-eisers wonnen 24 juni de klimaatzaak en dwingen stringenter klimaatbeleid af bij de Neder-landse staat. De rechter heeft bepaald dat de Nederlandse overheid ervoor moet zor-gen dat de uitstoot van het broeikasgas CO2 in 2020 met zeker 25% is teruggedrongen. Gebouwen in Nederland zijn met 35% de grootste bron van CO2-uitstoot. De facility manager is bepalend in de vraag naar ge-bouwen en dus ongelofelijk belangrijk voor onze klimaatdoelstellingen!

Waarom ben je lid van FMN? Omdat ik fan ben van het vakgebied en ik graag bijdraag aan de ontwikkeling ervan. Daarbij vind ik het leuk om met vakgenoten mooie dingen te maken, niet omdat je er voor betaald krijgt, maar omdat je gezamenlijk ergens in gelooft.

Hoe goed ken je FMN? Inmiddels aardig goed. 5,5 jaar gele-den ben ik lid geworden van FMN om de simpele reden dat ik graag zitting wilde nemen in kenniskring Duurzaam. Inmiddels ben ik drie jaar voorzitter van deze mooie kring en neem ik vanuit die rol ook deel aan visie- en afstemmings-overleg met de andere gremia van FMN. Ik ervaar een grote betrokkenheid naar de vereniging en ik krijg veel energie van alle andere actieve FM’ers binnen FMN.

Wat doet de kenniskring Duurzaam? Doestelling van kenniskring Duurzaam is om leden van FMN een platform te bieden voor het ontwikkelen en delen van kennis over duurzaam facility ma-nagement en huisvesting. Ontwikkelen van kennis en het vergaren van prak-tijkvoorbeelden doen we door mid-del van onderzoek en het inzetten van netwerken als de Green Deal Circulaire Gebouwen, Dutch Green Building Coun-cil, Platform Duurzame Huisvesting, MVO Nederland en Energiesprong.

In 2012 hebben we in samenwerking met de Dutch Green Building Council de “Gedragscode voor duurzame eind-

Ik vind het belangrijk om mensen in hun kracht te zetten en samen mooie dingen te doen.

gebruikers” ontwikkeld. Met behulp van deze code committeren organisaties zich aan ontwikkelen van duurzaam be-leid en duurzame initiatieven en onder-schrijven zij het belang om hun kennis en praktijkervaringen te delen met de leden van FMN.

Eind vorig jaar hebben we een mooi onder-zoek kunnen publiceren over de sleutelrol van eindgebruikers bij het verduurzamen van bestaande (kantoor)gebouwen. Een onderzoek met verrassende resultaten, een leuke website: tintengroen met de publicatie van een whitepaper.

Dit jaar doen we onderzoek naar hoe duur-zaam facility management op de agenda van de directie komt en we sluiten het jaar af met een grootschalig onderzoek naar de kansen van social return voor facility managers. Donderdag 2 juli zal hiervoor

een korte enquête breed worden uitgezet. Dus hierbij wil ik alvast alle facility mana-gers en huisvestingsverantwoordelijken oproepen om deze enquête in te vullen.

De kennis die we ontwikkelen maken we toegankelijk via de website van FMN, de E-zine en artikelen in de vakbladen. Regelmatig geven we presentaties en workshops op FMN-bijeenkomsten en externe congressen of beurzen. En wij willen een goede gesprekspartner zijn voor FMN, aanpalende organisaties en de media als het gaat om duurzame ontwikkelingen en initiatieven.

De nieuwe koers en de nieuwe huisstijl van FMN. Wat vind je daarvan? Pakkend en een goede verbeelding van wat FMN voor mij betekent. Onderzoek! Inspireer! Verbind!

FMNcoNNEct | 27

Sinds het voorjaar van 2015 heeft FMN een nieuw verenigingsbu-reau: VDH Bestuursza-ken in Den Haag. Een korte introductie.

VDH staat voor Van der Houwen (Gert), de naamgever van het bureau. VDH Bestuurszaken verricht bestuursza-ken. Zo eenvoudig is het. De mensen van VDH Bestuurszaken ondersteunen en begeleiden bestuurders van stich-tingen, verenigingen en (vermogens-)fondsen, zodat die zich kunnen focus-sen op het realiseren van hun ambities en idealen. Het bureau biedt professi-onaliteit en comfort door het beheren en innoveren van secretariaten; van

het vervullen van de praktische en alle-daagse werkzaamheden tot en met het uitvoeren van complexe opdrachten en het organiseren van bijeenkomsten en evenementen.

Gert van der Houwen: “Persoonlijk con-tact, korte lijnen en zorgen uit handen nemen, daar staan wij voor, ook in deze samenwerking met FMN. Een mooie vereniging, met ambities die goed pas-sen bij ons bureau.

Voor FMN ondersteunt VDH Bestuurs-zaken de vereniging door het beheren van de ledenadministratie en de fi-nanciën, het beheren en ontwikkelen van de content, zoals het magazine,

het tweewekelijkse e-zine en de web-site, het ondersteunen of organiseren van activiteiten en evenement. Zoals Gert van der Houwen het altijd zelf zegt: Beheren én Innoveren. Dat is VDH Bestuurszaken.

Roel Masselink, verenigingsmana-ger van FMN, houdt kantoor bij VDH Bestuurszaken. Hij is de verbin-dende link tussen de vereniging en het verenigingsbureau.

Frank Speel is bij VDH Bestuurszaken als bestuursadviseur het aanspreek-punt.

Verenigingsbureau

28 | FMNcoNNEct

over fmnFMn is de beroepsvereniging voor iedereen die beroepshalve geïnteresseerd is in het facilitaire domein. onze leden zijn werkzaam in uiteenlopende sec-toren en diverse facilitaire branches. in het facilitaire domein werd in 2013 € 77,2 miljard omgezet. FMn is sinds enkele jaren partner van iFMa, de inter-nationale vereniging voor facility managers

FMN bindt en verbindt eindgebruikers, leveranciers, docenten, adviseurs en studenten en biedt hen een waardevol netwerk waarin kennis verzameld, gedeeld en toegepast wordt. De circa 2400 leden ontmoeten elkaar tijdens nationale, regionale en thematische bijeenkomsten en online via onze website www.fmn.nl en social media.

FMN wil de positie van de facilitaire professional en het vakgebied versterken en hun belangen behartigen. Dat doen wij door samen te werken met verwante organisaties op nationaal en internationaal niveau, door contact te onderhouden met de media en poltieke beïnvloeders en beslissers en door de toegevoegde waarde van facility management gericht voor het voetlicht te brengen.

Kijk voor meer informatie op www.fmn.nl (vanaf september/oktober in een geheel nieuw jasje) of neem voor vragen contact op met Roel Masselink, de verenigingsmanager: roel.masselink@fmn.nl of 070 – 2060176.

Op 18 juni vond in The Base op Schiphol de Algemene Ledenvergadering van FMN plaats, met daarna een inhoudelijk programma. In een nieuwe, verrassende setting.

FMNcoNNEct | 29

partnersFMn wordt ondersteund door een aantal facilitaire leveranciers en advies-bureaus. Dankzij deze steun kan FMn haar activiteiten ontplooien, onder-

zoek financieren en publiceren. De partners dragen door hun steun bij aan de ontwikkeling van het vakgebied facility management.

Heeft u interesse om partner van FMN te worden? Neem dan contact met ons op:

070 – 2060176 of via fmn@fmn.nl.

platinum partner

gouden partners zilveren partners

White-paper van Planon

Planon heeft diverse white-papers over onderwerpen die interessant zijn voor de facility branche. Hier een link naar de website van FMN, naar een

white-paper over Hoe onderhoudt u uw onderhoud.